NOS Nieuws - Algemeen

De politie heeft vannacht een man aangehouden in Enschede die kort ervoor in een gestolen auto was gecrasht. Dat gebeurde na een wilde achtervolging vanuit het westen van het land.

De verdachte negeerde een stopteken van de politie en vloog uiteindelijk aan de Oldenzaalsestraat over een middengeleider. De auto verloor daarbij een wiel en kwam zo met een klap tot stilstand.

De bestuurder wist in eerste instantie te ontkomen, maar werd met de inzet van een politiehond even later alsnog aangehouden, meldt Oost.

De straat was vanmorgen afgezet voor onderzoek en bergingswerkzaamheden. Bij het ongeluk zijn onder meer stoeptegels losgekomen. Ook is de politieauto beschadigd geraakt.

Een medewerker van de Amerikaanse warenhuisketen Macy's heeft drie jaar lang in totaal 154 miljoen dollar (147 miljoen euro) aan bezorgkosten verkeerd opgegeven en verborgen. Volgens Macy's heeft de werknemer dat met opzet gedaan, maar het is onduidelijk wat het doel daarvan was. Hierdoor heeft de retailer de bekendmaking van kwartaalcijfers uitgesteld.

De persoon werkt inmiddels niet meer voor het bedrijf. Een bron met kennis van de situatie meldt aan The New York Times dat er geen geld door de werknemer is weggesluisd, maar dat het bedrijf de volledige kwartaalcijfers pas vrijgeeft wanneer het onderzoek naar de boeken is afgerond.

Macy's zegt dat de werknemer de bezorgkosten verborg vanaf het vierde kwartaal van 2021 tot en met het recentste kwartaal dit jaar. In totaal had de keten in die periode voor 4,4 miljard dollar aan bezorgkosten. De boekhoudkundige fout werd ontdekt tijdens het voorbereiden van de kwartaalresultaten.

Geen medeverdachten

De resultaten zouden vandaag worden vrijgegeven. De werknemer was verantwoordelijk voor de kostenberekening van de bezorging van kleine pakketten. Uit voorlopig onafhankelijk onderzoek is gebleken dat er waarschijnlijk geen andere werknemers betrokken waren bij het invoeren van de foute cijfers.

Macy's heeft gisteren vanwege de gemaakte fouten alleen voorlopige cijfers uitgebracht. Daarin zegt het bedrijf dat er geen aanwijzingen waren dat de foutieve boekingen enige impact hadden op bijvoorbeeld betalingen aan leveranciers. De volledige kwartaalcijfers worden op 11 december bekendgemaakt.

Goedemorgen! In de Tweede Kamer wordt vandaag de Onderwijsbegroting met omstreden bezuinigingen behandeld. In Manchester speelt Feyenoord tegen Manchester City in de Champions League.

Eerst het weer: het is vandaag wisselend bewolkt met verspreid over het land een aantal buien of wat regen. Bij een matige zuidwestenwind wordt het 8 tot 10 graden. Vanavond op veel plaatsen geleidelijk droger met een aantal opklaringen.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de files en werkzaamheden. Check hier de dienstregeling voor het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Dit is er vannacht gebeurd:

In Berghem zijn twee personen om het leven gekomen tijdens een politieachtervolging. De auto met daarin de twee slachtoffers reed over een spoorwegovergang in plaats bij Oss en werd vervolgens geschept door een passagierstrein.

Een politiewoordvoerder zegt dat de achtervolging werd ingezet vanwege "een verdacht voertuig". Hij benadrukt verder geen informatie te kunnen delen over het voorval: de Rijksrecherche is ingeschakeld om de rol van de politie bij het ongeluk te onderzoeken.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Uit onderzoek van de Wageningen University & Research (WUR) blijkt dat het aantal jonge mosselen in de Waddenzee het afgelopen jaar fors is gestegen. Naar schatting is er 4000 hectare aan mosselbanken bij gekomen op de droogvallende platen van de Waddenzee, een verdubbeling ten opzicht van vorig jaar.

De toename in de mosselen komt volgens het onderzoek van de WUR doordat er minder garnalen zijn. Garnalen zijn de grote vijand van het weekdier. Dat er nu meer mosselbanken zijn, is goed nieuws. Ze bieden beschutting en bescherming voor ander leven in het werelderfgoedgebied.

Op de donkerblauwe plekken liggen mogelijk mosselbanken:

Fijne dag!

Aanstaand president van Amerika Donald Trump heeft in berichten op zijn socialemediakanaal Truth Social gedreigd forse importheffingen op te leggen aan Canada, Mexico en China.

Volgens Trump moeten die landen meer doen tegen drugs en illegale migratie. In zijn Truth Social-bericht schrijft Trump dat hij op de eerste dag van zijn presidentschap een importheffing van 25 procent gaat opleggen aan Canada en Mexico, "op alle producten".

Die heffing blijft overeind tot de twee landen de in Trumps ogen "invasie" van illegale migranten en drugs, in het bijzonder de zogenoemde zombiedrug fentanyl, hebben gestopt.

China krijgt te maken met een importheffing van 10 procent, eveneens vanwege de vele fentanyl die volgens Trump via het land de VS binnenkomt. De heffing komt boven op de al geldende importheffingen die de VS heeft ingesteld aan het adres van China.

'Niemand wint handelsoorlog'

China reageerde via de ambassade in Washington op het dreigement van Trump. Een woordvoerder van de ambassade zei dat zowel de VS als China profijt heeft van een goede samenwerking en onderstreepte verder dat "niemand een handelsoorlog zal winnen".

Canada en Mexico reageerden niet direct op Trumps berichten. De Canadese regering deelde wel een persverklaring waarin werd benadrukt dat een veilige grens "de hoogste prioriteit" heeft.

Direct na de posts van Trump steeg de dollar flink in waarde ten opzichte van onder meer de Canadese dollar en de Mexicaanse peso.

Bekijk ook deze uitleg over importheffingen:

Trump lijkt met zijn berichten een handelsovereenkomst te torpederen die hij in 2020, tijdens zijn eerste presidentstermijn, sloot met Canada en Mexico. De landen spraken toen af grotendeels zonder heffingen op elkaars producten te handelen.

In zijn eerste termijn ging Trump ook al de strijd met China aan: er ontstond een handelsoorlog tussen de landen toen Trump tal van heffingen aan het adres van China aankondigde, omdat dat land volgens hem al vele jaren profiteerde van een oneerlijke manier van handel drijven.

In Berghem bij Oss zijn twee personen om het leven gekomen bij een achtervolging door de politie. De auto met daarin de twee slachtoffers werd rond 01.00 uur geschept door een passagierstrein toen die over een spoorwegovergang reed.

De politie zette de achtervolging in omdat de auto gestolen was. Het Brabants Dagblad hoorde van agenten ter plaatse dat de bestuurder op de A50 een stopteken had genegeerd. De identiteit van de slachtoffers is nog niet bekendgemaakt. De Rijksrecherche is ingeschakeld om de rol van de achtervolgende agenten te onderzoeken.

De trein kwam uit de richting Nijmegen en was onderweg naar Den Bosch. De acht passagiers en het NS-personeel bleven ongedeerd. Ze zijn opgevangen en kregen slachtofferhulp aangeboden. De passagiers zijn met een taxi naar huis gebracht.

In verband met het onderzoek aan het spoor reden er vanochtend enige tijd geen treinen tussen Wijchen en Oss. Rond 09.30 uur is de dienstregeling weer opgestart.

Een nieuw oordeel in de geruchtmakende Menendez-moordzaak is in de VS uitgesteld tot eind januari. De rechter in Los Angeles zei in een zitting dat hij meer tijd nodig heeft om zeventien dozen vol documenten door te nemen. Ook krijgt door het uitstel de nieuwe hoofdaanklager in de stad de kans zich in de zaak te verdiepen.

Begin vorige maand werd bekend dat de hoofdaanklager in Los Angeles de zaak die draait om de broers Erik en Lyle Menendez opnieuw voor de rechter ging brengen. Maar die hoofdaanklager wordt begin volgende maand vervangen door een nieuwe aanklager, die nog zijn eigen kijk op de zaak moet krijgen.

Eerder werd verwacht dat de rechter over ruim twee weken al een nieuw oordeel zou vellen in de zaak van de Menendez-broers, die een levenslange celstraf uitzitten voor het vermoorden van hun ouders in 1989. Ze waren ten tijde van de dubbele moord 18 en 21 jaar oud.

De zaak was groot nieuws in de jaren negentig: vader Jose Menendez was een succesvolle zakenman en stond aan het hoofd van een platenlabel. Het gezin woonde in Beverly Hills, de duurste buurt van Los Angeles.

In de zaak voerden de advocaten van de broers - nu 53 (Erik) en 56 jaar (Lyle) - aan dat jarenlang seksueel misbruik door hun vader een belangrijk motief was voor de moord. Maar dat argument haalde niets uit in de rechtszaal. Inmiddels is er meer bewijs voor het misbruik, stellen de advocaten.

Een zo'n bewijsstuk zou een brief zijn van Erik Menendez in 1988, waarin hij aan een oom schrijft over het seksueel misbruik door zijn vader. Verder heeft een lid van een Latijns-Amerikaanse popband die onder contract stond bij het platenlabel van Menendez verklaard dat hij als tiener in de jaren tachtig is gedrogeerd en verkracht door Jose Menendez.

Daar komt bij dat de zaak recent weer volop in de schijnwerpers kwam door Netflix-serie Monsters: The Lyle and Erik Menendez Story.

Tantes pleiten voor vrijlating

Het leidde tot de samenkomst in de rechtbank in Los Angeles, waar het al ruim voor de start van de zitting druk was door de vele aanwezige journalisten en andere belangstellenden.

Het was in eerste instantie de bedoeling dat de broers voor het eerst in decennia weer te zien zouden zijn in een zitting, maar dat bleek niet mogelijk door problemen met de videoverbinding tussen de rechtbank en de gevangenis in San Diego.

In plaats daarvan mochten twee tantes van de broers pleiten voor de vervroegde vrijlating van hun neven. "We missen degenen die er niet meer zijn verschrikkelijk, maar we missen de kinderen ook", zei een van de tantes.

Er was bij familieleden de hoop dat de twee vervroegd zouden vrijkomen bij zo'n nieuw oordeel en dus met Kerst thuis zouden zijn. Maar de rechter liet al vroeg in de zitting, die minder dan een uur duurde, weten dat hij dus niet dit jaar al met een nieuw oordeel zou komen.

Nadat Angela Merkel 16 jaar Duitsland had geregeerd, verdween ze bewust naar de achtergrond. Maar nu is de oud-bondskanselier terug, met de lancering van haar vuistdikke autobiografie. In tientallen landen verschijnt vandaag haar boek Vrijheid, gevolgd door een wereldtournee.

In 700 pagina's beschrijft Merkel haar jeugd in de DDR, het opklimmen in de politiek en de talrijke beslissingen die ze heeft genomen. Vooral naar dat laatste wordt door politiek Berlijn al maanden uitgekeken. In het boek wordt duidelijk dat Merkel voor al haar besluiten staat. Van Nord Stream tot 'wir schaffen das', van de euro- tot de Oekraïnecrisis: Merkel verdedigt haar politieke erfenis en heeft nergens nadrukkelijk spijt van. Op een enkele beslissing in de coronacrisis na.

Zo verdedigt de CDU-politica haar opstelling tegenover Rusland, waarmee zij een goede relatie nastreefde. Merkel schrijft begrip te hebben voor Oost-Europese landen die niet in betere banden met Rusland wilden investeren, maar "zij leken te wensen dat het land gewoon zou verdwijnen. Maar Rusland, met zijn kernwapens, bestond. Het was en is geopolitiek onmisbaar."

Merkel verdedigt ook haar blokkade van een snelle NAVO-toetreding van Oekraïne en Georgië in 2008, met een verwijzing naar een mogelijke militaire reactie van Rusland. Dat besluit is haar na de Russische inval in Oekraïne op kritiek komen te staan, maar Merkel blijft er unverfroren achter staan. Daarbij benadrukt de oud-kanselier ook het eigen veiligheidsbelang. "Een nieuw lid moet niet alleen veiligheid voor dat land brengen, maar ook voor de NAVO zelf."

Ze staat ook nog altijd achter de aanleg van de controversiële Nord Stream-gasleidingen. "Na de Russische inval Oekraïne werd me sterker dan ooit tevoren verweten dat ik Duitsland op onverantwoordelijke wijze afhankelijk zou hebben gemaakt van Russisch gas", schrijft ze, met vervolgens de uitleg dat alternatieven duurder waren en Duitsland juist van kernenergie af wilde. Ook schrijft ze dat landen als Polen en Oekraïne niet per se tegen Russisch gas waren als de leidingen over hun grondgebied hadden gelopen.

Merkel schrijft geregeld dat ze geen alternatief had voor de besluiten die haar later kritiek opleverden. De omstandigheden, afgesproken regels of de politieke realiteit lieten geen andere keuze, zo suggereert ze. De defensie-uitgaven verhogen naar de NAVO-norm? Dat had ze gewild, maar het waren de sociaaldemocraten die daar moeite mee hadden.

In het hoofdstuk over de eurocrisis werpt Merkel de vraag op of ze zich milder had moeten opstellen tegenover Zuid-Europese landen. Maar nee, schrijft ze, daarvoor had ze in eigen land nooit een meerderheid kunnen krijgen. Bovendien had men zich aan de regels te houden, aldus Merkel.

Drie banale woorden

Ook bij haar handelen rond de vluchtelingencrisis van 2015 deed Merkel naar eigen zeggen het enige dat op dat moment mogelijk was: mensen opvangen. Zo kwam 'Wir schaffen das' tot stand. "Als iemand had voorspeld dat die drie banale woorden me jarenlang zouden worden voorgehouden, had ik grote ogen opgezet en gevraagd: Pardon? Ik mag niet zeggen dat we het voor elkaar kunnen krijgen."

Het alternatief was waterkanonnen opstellen aan de Duitse grens en "dat was sowieso geen oplossing" zegt de politica in een begeleidend interview met Der Spiegel. Dat zou de geloofwaardigheid van Europese waarden en menselijke waardigheid op het spel hebben gezet, aldus Merkel.

Haar eigen partij, het CDU, heeft op dit vlak wél een grote draai gemaakt. De partij pleit nu voor een streng asielbeleid, grenscontroles en een tijdelijke opnamestop van asielzoekers. Merkel spreekt zich daar in het interview tegen uit. "Het is een illusie om te denken dat alles goedkomt als we vluchtelingen aan de grens terugsturen."

In haar memoires geeft Merkel meer boodschappen mee aan de huidige politieke leiders. Zo roept ze rond de oorlog in Oekraïne op tot "bereidheid tot diplomatieke initiatieven". "Wanneer dat moment gekomen is kan niet door Oekraïne alleen worden bepaald, maar alleen samen met zijn bondgenoten."

Spanning met Trump

Over huidige leiders schrijft ze relatief weinig. Zo vindt Mark Rutte zijn naam slechts vijf keer terug in de autobiografie en de Franse president Macron komt alleen in feitelijke beschrijvingen terug. Over huidig CDU-leider Friedrich Merz is Merkel positief ("briljant spreker") maar kort.

Donald Trump komt wél uitgebreid aan bod. De gesprekken met hem verliepen moeizaam, omdat de twee op een ander niveau spraken, schrijft Merkel. "Trump op een emotioneel niveau, ik op een feitelijk niveau." Op de terugweg van een gesprek vol verwijten aan Duitsland concludeerde ze: "Samenwerking met Trump aan een geglobaliseerde wereld zat er niet in."

Die uitdaging wordt met de tweede termijn van Trump alleen maar groter, zegt Merkel in het Spiegel-interview. In haar nawoord roept ze nadrukkelijk op tot samenwerking en het beschermen van democratie en vrijheden. Haar slotwoord: "Vrijheid kan er niet alleen zijn voor een enkeling, het moet gelden voor iedereen."

Bij de pro-Palestijnse protesten op verschillende locaties van de Universiteit van Amsterdam afgelopen mei is het de politie niet altijd gelukt om onderscheid te maken tussen demonstranten en relschoppers. Dat schrijft de politie in een evaluatie van het politieoptreden en het toegepaste geweld bij de demonstraties. De Amsterdamse gemeenteraad had om die evaluatie gevraagd.

Het gaat om de periode van 6 tot en met 13 mei, volgens de politie "een ongekende week met veel politie-inzet, conflict en wrijving".

"Daarbij is door de politie ook geweld gebruikt tegen demonstranten die niet moedwillig de confrontatie zochten. Ik denk dat veel studenten zich vooraf niet goed hebben gerealiseerd dat het niet opvolgen van een vordering uiteindelijk kan leiden tot een fysiek optreden. De ontruimingen gingen er soms hard aan toe en ook ik vond de beelden van die confrontaties ingrijpend", schrijft de Amsterdamse politiechef Peter Holla.

'Agenten aangevallen'

De protesten op de UvA trokken mensen aan die daar niet studeerden en, volgens politie-informatie, uit waren op het verstoren van de demonstratie en de openbare orde. "Zij pleegden vernielingen en kaapten de demonstratie van de vreedzame demonstranten", staat in de evaluatie.

De politie beschrijft hoe terreinen van de UvA door deze groep werden gebarricadeerd en dat ze er niet in slaagde contact te krijgen met de actievoerders. Een deel van deze groep droeg gezichtsbedekkende kleding en was uit op confrontatie. Hun manier van actievoeren leek op die van extreemlinkse en/of anarchistische groepen, aldus de politie.

"Agenten zijn bekogeld met stenen en zwaar vuurwerk, werden met brandblussers in hun gezicht gespoten en werden zelfs aangevallen met ammoniak. Strafbare feiten die niets met demonstreren te maken hebben", aldus Holla.

Vier aangiftes

In de onderzochte week heeft de politie naar eigen zeggen veelvuldig geweld toegepast. In twee gevallen stond het geweld "niet in verhouding tot het beoogde doel", concludeert de hulpofficier van justitie.

Over dat geweld zijn 24 klachten binnengekomen van mensen die zeggen fysieke of mentale schade te hebben opgelopen. Vier mensen hebben aangifte gedaan. De andere twintig waren volgens de politie tevreden met een gesprek.

De protesten op onder meer het Binnengasthuisterrein en de Roeterseilandcampus richtten zich tegen de banden van de UvA met Israëlische universiteiten. Sommige betogers vernielden delen van de universiteitsgebouwen. Eerder deze maand werd duidelijk dat de totale kosten van de daardoor ontstane schade ruim 4,1 miljoen euro bedragen.

De jaarlijkse campagne Orange the World, waarmee aandacht wordt gevraagd voor geweld tegen vrouwen, is weer van start gegaan. De campagne begon gisteren op de 25ste Internationale dag tegen geweld tegen vrouwen, die in het leven is geroepen door de Verenigde Naties.

Volgens de cijfers van UN Women wordt er wereldwijd elke 10 minuten een vrouw vermoord. In 60 procent van de gevallen is de dader iemand uit haar familie of privékring. Bij mannen die worden vermoord, is dit 12 procent. In absolute aantallen is het verschil een stuk kleiner, omdat er veel meer mannen worden vermoord dan vrouwen.

In Nederland wordt iedere acht dagen een vrouw vermoord. "Femicide is een vorm van huiselijk geweld die compleet escaleert, omdat signalen vaak worden genegeerd", zegt onderzoeksjournalist Saskia Klaassen. Ze is blij dat er aan de Universiteit Leiden nu onderzoek wordt gedaan naar vrouwenmoord.

Huiselijk geweld

In 2023 kregen Nederlandse hulpinstanties 13.000 meldingen van huiselijk geweld. Rotterdam is koploper met 3300 meldingen.

"Dit zijn gevallen waarvan melding is gemaakt, dus de echte cijfers zijn waarschijnlijk een stuk hoger", zegt directeur Greet Vink van het onderzoeksadviesbureau van Erasmus MC. "Het is het topje van de ijsberg. Er zijn veel vrouwen die niet naar de huisartsenpost of spoedeisende hulp mogen van de dader en de politie wordt niet altijd gebeld."

"Het meeste geweld wordt gepleegd in huiselijke kring. Als een vader, broer, oom of partner meekomt naar de spoedeisende hulp, is het moeilijk voor het ziekenhuispersoneel om vast te stellen of er sprake is van huiselijk geweld." De psychische gevolgen van geweld tegen vrouwen zijn enorm, zegt Vink. "Als dit zo doorgaat, heeft straks de helft van de vrouwen een trauma."

Jaarlijks stilstaan

Vink, die in haar vrije tijd bestuurslid van UN Women Nederland is, vindt het belangrijk om jaarlijks een dag stil te staan bij het groeiende geweld tegen vrouwen. "Iets wat niet normaal is, dreigt normaal te worden." Het begint bij de onveiligheid op straat, zegt ze. "Twee op de drie meisjes worden nageroepen op straat en bijna niemand die er iets van zegt."

"Het zegt veel over hoe mannen over vrouwen denken", stelt Vink. "Je merkt het aan de sfeer op de Lijnbaan op koopavond rond sluitingstijd. Veel vrouwelijk personeel vindt het eng om naar huis te lopen." Iets wat veel mensen volgens haar langzaamaan accepteren. "Als we met z'n allen ons hoofd wegdraaien schuilt er een groot gevaar."

Vink moet soms zelf op haar lip bijten als ze ziet dat een meisje onheus wordt bejegend op straat. "Soms probeer ik in te schatten of ik zo'n gast zelf aankan."

Ze zag een keer ruzie tussen een stelletje op straat, waarbij de man de vrouw sloeg. "Ik heb toen twee grote kerels aangesproken en hun gevraagd om te helpen. Zij hielden de man vast zodat ik me over de vrouw kon ontfermen."

Vink zit zelf op boksen, maar gelooft in het respectvol aanspreken van je medemens. "Ik wil echt niet zeggen dat je geweld met geweld moet bestrijden, maar je kan wel de politie bellen als je iets ziet, of een melding doen bij een instantie."

Ruimte voor verbetering

Er is nog veel ruimte voor verbetering bij hulpinstanties, vindt onderzoeksjournalist Klaassen. "Veel meldingen bij instanties als Veilig Thuis blijven te lang liggen. En ik hoor nog steeds verhalen van vrouwen die wel naar de politie stappen, maar daar het advies krijgen geen aangifte te doen." Ze is erg te spreken over het wetsvoorstel, dat staatssecretaris Ingrid Coenradie heeft toegezegd, om psychisch geweld strafbaar te stellen.

Mannen moeten volgens Klaassen meer betrokken worden in de aanpak, zoals bij hulpinstantie Filomena. "Hulpverlening focust vaak meer op empoweren van vrouwen, maar als mannen niet veranderen, schiet je weinig op. Mannen zijn onderdeel van het probleem, maar ook de oplossing."

Orange the World

Met de campagne Orange the World is er zestien dagen lang aandacht voor geweld tegen vrouwen. Veel grote gebouwen en objecten in steden over de hele wereld kleuren gedurende deze periode oranje.

Er zijn wereldwijd debatten, tentoonstellingen, demonstraties en activiteiten rond dit thema.

In veel landen zijn vrouwen de straat opgegaan op deze Internationale dag tegen geweld tegen vrouwen:

Ook wordt er geld ingezameld voor het grootste internationale fonds om geweld tegen meisjes en vrouwen te stoppen. De campagne loopt tot Internationale Mensenrechtendag op 10 december.

Ondanks verbetertrajecten is er nog te veel mis in tbs-kliniek Oostvaarders in Almere. Dat concluderen de Inspectie Justitie en Veiligheid (IJV) en de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) in een tussenrapport.

De kliniek ligt sinds enkele jaren onder vuur vanwege allerlei problemen. Ook dit jaar waren er misstanden. Twee patiënten overleden en twee anderen moesten naar het ziekenhuis na drugsgebruik. Ook werden opnieuw therapeuten ontslagen wegens een relatie met een patiënt.

Sinds 2022 werden zeker zeven medewerkers ontslagen na ongepaste relaties met patiënten, schrijft Omroep Flevoland.

Samenwerken

Volgens de onderzoekers ontbreekt het in de kliniek aan een integrale behandelvisie. Daarmee wordt bedoeld dat de zorgprofessionals niet samenwerken en de zorg aan patiënten niet zien als een compleet traject maar als losstaande behandelingen.

"Medewerkers en teams ervaren in hun werk weinig inhoudelijke sturing en werken als eilandjes", schrijven de inspecties.

Dat geldt volgens de inspecties ook voor verbeteracties. Als de kliniek maatregelen neemt om de behandelingen of de veiligheid te verbeteren, zijn die vaak niet concreet en is het onduidelijk hoe ze zich verhouden tot andere verbeteringsmaatregelen.

Personeelstekort

Daarnaast speelt een personeelstekort de kliniek parten. De directie zegt tegen de inspecties dat medewerkers nooit in hun eentje worden ingeroosterd op een groep, maar medewerkers spreken dat volgens de inspecties tegen.

Ook gebeurt het wel eens dat medewerkers 's avonds in hun eentje cliënten insluiten. De inspecties noemen dat onverantwoord.

Volgens het rapport werken er veel betrokken en bevlogen mensen bij de kliniek, maar ervaren zij een grote werkdruk. Maatregelen om de werkdruk te verlagen, zijn tot nu toe onvoldoende gebleken.

Intensiever toezicht

Volgens het rapport voelen medewerkers zich niet gezien en durven ze bepaalde onderwerpen niet met leidinggevenden te bespreken. "Bijvoorbeeld als het gaat om gevoelens voor een patiënt", staat in het rapport.

De inspecties gaan het komende halfjaar nog intensiever toezicht houden. De Dienst Justitiële Inrichtingen, de overheidsdienst waar de Oostvaarderskliniek onder valt, meldt op de website dat er naar aanleiding van het rapport externe expertise wordt ingehuurd "bij het verder implementeren en in samenhang brengen van de verbetermaatregelen".

Daarnaast zullen twee mensen worden aangesteld die de aanbevelingen van de inspecties gaan monitoren en de directie van de kliniek waar nodig gaan adviseren.

Consumenten krijgen steeds meer te maken met misleidende voedseletiketten, zegt de Europese Rekenkamer in een rapport. EU-wetgeving biedt volgens de Rekenkamer onvoldoende bescherming tegen onduidelijke en misleidende informatie op voedselverpakkingen.

"Er zijn honderden verschillende regelingen, logo's en claims die de consument moet ontcijferen", zegt Keit Pentus-Rosimannus, lid van de Europese Rekenkamer.

De regels kunnen zelfs misleiding in de hand werken. Bedrijven mogen nu bijvoorbeeld ook op producten met veel vet, suiker en/of zout gezondheidsclaims op etiketten zetten. Zo kunnen producten met veel suiker aangemerkt worden als 'eiwitrijk product' en kunnen er talloze onbewezen claims op producten met plantaardige stoffen staan.

Allergieën

Volgens de Rekenkamer worden consumenten met allergieën of bepaalde dieetwensen door de huidige wetgeving beperkt in hun keuzes. Fabrikanten zetten uit voorzorg op etiketten dat producten misschien sporen van noten of melk bevatten, terwijl dat vaak niet het geval is. Voedsel kan allergenen bevatten door ingrediënten in het product, maar dat kan ook door kruisbesmetting komen.

Dat kan bijvoorbeeld gebeuren als producten met en zonder allergenen in dezelfde vrachtwagen vervoerd worden. Om schadeclaims te voorkomen, vermelden sommige fabrikanten dat hun producten allergene stoffen bevatten.

In Nederland werd dit ook geconstateerd door het ministerie van Volksgezondheid. Daarom is bepaald dat fabrikanten vanaf 1 januari 2026 nauwkeuriger hun producten moeten checken op allergenen en de etiketten moeten aanpassen.

Standaardisatie

De verwarring wordt voor een deel veroorzaakt door het gebrek aan EU-standaardisatie. Landen kunnen hun eigen systemen gebruiken om voedingswaardes aan te duiden. Zo gebruikt Nederland het 'Nutri-Score' systeem, en Scandinavische landen het 'Keyhole' logo.

Ook worden te weinig controles uitgevoerd op vrijwillige claims, zoals gezondheidsclaims, en op de online verkoop van voedsel. De boetes die worden opgelegd voor overtredingen van de EU-regels zijn volgens de Rekenkamer niet afschrikwekkend genoeg.

In het rapport beveelt de Rekenkamer aan dat de Europese Commissie de regels aanscherpt vóór 2027. Vooral de regels voor voedings- en gezondheidsclaims en allergenen moeten nauwkeuriger en strenger. Ook wil de Rekenkamer strengere controles en meer voorlichting voor consumenten.

Een rechter in Washington heeft een van de twee federale strafzaken tegen aankomend president Donald Trump geschrapt. Het gaat om de zaak die draait om zijn pogingen de verkiezingsnederlaag in 2020 ongedaan te maken. Dat schrijven meerdere Amerikaanse media.

De rechter willigde daarmee het verzoek in van speciaal aanklager Jack Smith, die had gevraagd een streep te zetten door deze zaak en ook door de strafzaak die draait om het achterhouden van geheime documenten door Trump. Het is niet duidelijk of ook die zaak nu is geschrapt.

Capitoolbestorming

Trump bleef na de Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2020 zonder bewijs volhouden dat hij door grootschalige verkiezingsfraude verloren had van Joe Biden. Hij spoorde zijn kiezers aan tot verzet, spande talloze rechtszaken aan en zette leden van kiescommissies onder druk.

Op 6 januari 2021 bestormden aanhangers van Trump, van wie een deel gewapend was, het Capitool. Het parlement was daar bijeen om de uitslag van de presidentsverkiezingen te ratificeren. Van die bestorming was Trump de aanstichter, concludeerde een parlementscommissie later.

De speciaal aanklager probeerde Trump in die zaak voor vier zware aanklachten, waaronder drie samenzweringen, te vervolgen. In een andere federale zaak werd Trump vervolgd voor het meenemen van geheime documenten uit het Witte Huis naar zijn privélandgoed Mar-a-Lago in Florida. Trump heeft altijd gezegd onschuldig te zijn.

Smith noemde de recente verkiezing van Trump tot president als reden voor het schrappen van de strafzaken. Het Amerikaanse ministerie van Justitie vervolgt geen zittende presidenten, omdat dat de grondwet schendt. Een rechter moet het verzoek nog goedkeuren.

Het is één van de belangrijkste verkiezingsbeloften van Donald Trump: de grootste deportatie van immigranten ooit, zoals hij het zelf noemt, te beginnen op dag 1 van zijn presidentschap. Zowel legale als illegale immigratie moet aan banden worden gelegd. Een belofte die moeilijk te rijmen valt met een andere verkiezingsbelofte: lagere prijzen.

Nog voor zonsopgang brengt een oude gele schoolbus ze naar de akkers in Mount Dora, hartje Florida. Mexicaanse komkommerplukkers zijn het, die boer en ondernemer Hank Scott heeft ingehuurd om zijn oogst van het land te halen. "Zonder hen kan er niet geplukt worden", zegt Scott. "De hele dag voorovergebogen staan op het land bij temperaturen van 38 graden: Amerikanen gaan het niet doen, ikzelf ook niet."

Speciaal visum

Warm is het vandaag niet, er waait een frisse wind. "Het is een moeilijk jaar", verzucht Scott. "Er zijn twee orkanen overgetrokken, veel regen en wind. Veel van de bloesems waarachter de kleine komkommers groeien zijn weggevaagd."

Hij haalt zijn werklieden middels een speciaal visum, waarmee arbeiders van buiten de VS tijdelijk kunnen worden ingehuurd om te werken op het land. "De enige manier waarop we kunnen overleven", zegt Scott. "Het ministerie van Arbeid, de Belastingdienst: er wordt op ons gelet. Het kost veel geld om mensen hiernaartoe te krijgen via dit programma, maar wij nemen geen enkel risico."

Grofweg een kwart van het werk in de bouw, schoonmaak en agricultuur wordt gedaan door mensen zonder juiste papieren, becijferde de American Immigration Council. Bij landarbeiders is dat zelfs ruim 40 procent. Als zij wegvallen, heeft dat gevolgen: economen van de Universiteit van New Hampshire schatten dat de economie een flinke tik krijgt en de groei tot 6,2 procent lager kan uitvallen.

"Wat Trump-stemmers zich niet realiseren, is dat prijzen in de supermarkt stijgen als de jacht op immigranten wordt geopend en zij worden gedeporteerd", zegt ook Felipe Sousa-Lazaballet van het Hope Community Center, dat immigranten ondersteunt. "En er ligt geen plan dat ertoe leidt dat het werk gedaan kan blijven worden. Dat is slecht beleid voor de economie en slecht voor de mensen."

Zelf werd Sousa-Lazaballet geboren in Brazilië, sinds een paar jaar is hij Amerikaans staatsburger. "Maar ik heb een gemengde familie: sommigen hebben de juiste documenten, anderen niet. Deze kerst kan de laatste zijn die we samen kunnen vieren, iedereen is bang." Alleen al in Florida hebben 700.000 mensen iemand in de familie zonder de juiste papieren.

11,3 miljoen ongedocumenteerden

Landelijk zijn volgens de laatste cijfers zeker 11,3 miljoen mensen ongedocumenteerd. Om hen te ondersteunen is de organisatie van Sousa-Lazaballet vanuit Orlando bezig met het opzetten van een netwerk aan buurtwachten. "Zodat immigranten hun rechten kennen als ze te maken krijgen met invallen van de politie", zegt hij.

"Wij gaan het wel redden", denkt boer Scott, die een 'Farmers for Trump'-bord op zijn land heeft staan. "President Trump wil de criminele illegale immigranten aanpakken. En ik denk dat we daar allemaal blij mee moeten zijn, want die criminelen willen we hier niet. Wij willen mensen die hard willen werken, geld willen verdienen om dat terug naar huis te kunnen sturen."

Anderen zijn er minder zeker van dat Trump het daarbij laat, al is nog veel onduidelijk. "Iedereen is bang", zegt Fidel Sanchez, die met zijn medewerkers aardbeienstekjes aan het planten is in Plant City, de aardbeienhoofdstad van Amerika. In de jaren 90 kwam hij uit Mexico. Hij runt zijn eigen boerderij, al heeft hij na dertig jaar nog altijd geen Amerikaans staatsburgerschap.

"De president wil iedereen uitzetten zonder papieren", zegt Sanchez. "Maar hij erkent niet dat er niemand anders is die op het land wil werken." Hij vreest dat oogsten zullen wegrotten. "Er zullen tekorten komen", denkt Sanchez, die het toch al nauwelijks kan bolwerken door de hoge lasten. "De arbeid, maar ook het beschermende plastic en de planten: alles is duur. Terwijl de prijs van aardbeien onveranderd blijft."

Of het een kille winter gaat worden? "De aardbeien houden wel van een beetje kou", zegt Sanchez. "Daar worden ze zoet, hard en groot van." Maar wat gebeurt er met zijn medewerkers, die de vruchten in januari moeten plukken? "We weten gewoon niet wat er in januari gaat gebeuren onder de nieuwe president, maar het zal veranderen."

Activist Mohammed Khatib van de omstreden pro-Palestijnse organisatie Samidoun spreekt vrijdag via een videoverbinding bij een protest in Wageningen. Dat laat een woordvoerder van de pro-Palestijnse actiegroep Wageningen Encampment weten.

Volgens de aankondiging op Instagram is zijn speech vrijdag om 15.30 uur op de campus van de universiteit in Wageningen. Of dat buiten of binnen is, moet de organisatie volgens de woordvoerder nog beslissen.

Aan Khatib werd vorige maand de toegang tot Nederland ontzegd toen hij in Nijmegen zou spreken op uitnodiging van medewerkers van de Radboud Universiteit. Minister Faber van Asiel en Migratie stelde vanmiddag dat Khatib nog steeds niet welkom is in Nederland. "Het inreisverbod dat ik in overleg met het ministerie van Justitie en Veiligheid Khatib heb opgelegd staat nog steeds."

Ook een videoverbinding met Khatib is "zeer ongewenst", zegt een woordvoerder van de twee ministers. "Om de democratische rechtstaat te beschermen kijken we ook naar de mogelijkheden om de zorgelijke effecten van het online verspreiden van haatdragende boodschappen aan te pakken."

Faber en haar collega Van Weel van Justitie onderbouwden het inreisverbod vorige maand als volgt: "De organisatie Samidoun, waar deze man toe behoort, spreekt steun uit voor verschillende terroristische organisaties, vraagt om de vrijlating van terroristen en noemt het plegen van terroristische aanslagen verzet. Voor het zaaien van haat en verheerlijking is absoluut geen plek in Nederland."

In haar bericht op X van vandaag roept Faber onderwijsinstellingen op "om het online verspreiden van een haatdragende boodschap niet te faciliteren". Khatib is niet uitgenodigd door Wageningen University & Research, benadrukt woordvoerder Vincent Koperdraat. "Dat moet kraakhelder zijn."

"We worden gebruikt als locatie voor iets wat wij niet georganiseerd hebben", stelt hij. De universiteit moet volgens hem nog beslissen of de videospeech wordt toegestaan, of niet.

'Gecriminaliseerde stemmen'

Het inreisverbod voor Khatib is volgens de woordvoerder van Wageningen Encampment "juist de reden dat we meneer Khatib hebben uitgenodigd". Pro-Palestijnse activisten worden volgens hem snel bestempeld als crimineel of terrorist "terwijl zij opkomen voor de Palestijnse bevolking. Die gecriminaliseerde stemmen willen we een podium geven."

Hoewel Wageningen Encampment het inreisverbod bekritiseert, wil de actiegroep dit wel respecteren, door Khatib online te laten spreken. Khatib zelf is - ondanks alle commotie - volgens de woordvoerder van de actiegroep nog steeds van plan om vrijdag te spreken. "Hij heeft dat meermaals bevestigd."

Parkeerplaats

Nadat de lezing in Nijmegen vorige maand was verboden, sprak Khatib de actievoerders via een videoverbinding toe. De lezing was via een laptop en luidsprekers te volgen.

In juni was de omstreden activist ook uitgenodigd op de Nijmeegse universiteit. Toen grepen burgemeester Bruls van Nijmegen en het universiteitsbestuur in vanwege de kans op onrust. Hij mocht in plaats van in een universiteitsgebouw spreken op een parkeerplaats, waarna de lezing niet doorging.

De Israëlische regering stelt een boycot in tegen de links-liberale krant Haaretz. Voor ambtenaren is het nu verboden om contact te hebben met journalisten van de krant. Overheidsorganen mogen geen aankondigingen of advertenties meer plaatsen. Premier Netanyahu en zijn kabinet besloten dit gisteren op voorstel van communicatieminister Karhi.

Het besluit is volgens de minister een reactie op opmerkingen van de uitgever van de krant, Amos Schocken. Op een conferentie in Londen zei Schocken dat de regering van Netanyahu "het geen probleem vindt om de Palestijnse bevolking een wreed apartheidsregime op te leggen". Ook sprak hij van "vrijheidsstrijders" in de bezette gebieden, "die Israël terroristen noemt".

Volgens de minister hebben artikelen van Haaretz "de legitimiteit van de staat Israël om zichzelf te verdedigen geschaad". Hij zei niet te tolereren dat een krant "oproept tot sancties" en dat Schocken "terrorisme steunt". Na veel kritiek nuanceerde Schocken zijn uitspraken. "Ik had moeten zeggen: vrijheidsstrijders die terreurtactieken gebruiken". Hij zei terreur "niet legitiem" te vinden.

Oudste krant

Haaretz is de oudste krant van het land en een van de weinige media die kritisch verslag doen van de oorlog in Gaza en de militaire bezetting op de Westelijke Jordaanoever. De krant wordt in Israël niet veel gelezen, maar is internationaal gerespecteerd om zijn diepgravende journalistiek. Haaretz schrijft geregeld scherpe commentaren over premier Netanyahu en zijn ultrarechtse ministers.

Karhi zegt dat de regering "pleit voor persvrijheid", maar ook de vrijheid heeft om dit besluit te nemen. Vooraf was niet bekend dat dit voorstel op tafel lag bij de kabinetsvergadering. Daardoor is er ook geen juridisch advies door de procureur-generaal over gegeven, stelt Haaretz.

De kritische krant spreekt van een nieuwe stap in "Netanyahu's reis om de Israëlische democratie te ontmantelen". Haaretz schrijft dat Netanyahu "net als zijn vrienden Poetin, Erdogan en Orbán probeert een kritische, onafhankelijke krant het zwijgen op te leggen", en zegt ook onder deze druk niet te veranderen in een "regeringspamflet".

'Zorgwekkend'

Free Press Unlimited, een internationale organisatie die zich inzet voor persvrijheid, noemt de boycot een "zeer zorgwekkende" ontwikkeling. "De nationale veiligheidssituatie wordt ingezet om kritische geluiden de mond te snoeren", zegt beleidsadviseur Emma Bergmans.

De boycot zal Haaretz vooral financieel raken, denkt Noa Schonmann, universitair docent aan de Universiteit Leiden en gespecialiseerd in het Israëlisch-Arabisch conflict. "Er is nog steeds persvrijheid in Israël, maar de regering doet er alles aan om die vrijheid te limiteren. Niet door wetgeving aan te passen, maar door media op andere manieren af te knijpen en wantrouwen te zaaien."

Kritische journalisten hebben het afgelopen jaar te maken gehad met intimidatie en censuur, aldus de internationale organisatie Reporters Without Borders (RSF). Verschillende keren zijn journalisten aangevallen door boze menigten of door de politie. Ook hadden ze te maken met militaire censuur tegen berichtgeving over "veiligheidsissues", waardoor honderden publicaties zijn tegengehouden.

Recordaantal

Het is voor het eerst dat de regering een Israëlische nieuwsorganisatie zo hard aanvalt. Tot nu toe was de repressie vooral gericht tegen Palestijnse en Arabische media. Een paar maanden geleden werd nieuwszender Al Jazeera verboden in Israël en op de bezette Westoever moest Al Jazeera haar kantoor sluiten. De Libanese zender Al Mayadeen, gelieerd aan Hezbollah, werd geblokkeerd.

Palestijnse journalisten in Gaza zeggen doelwit te zijn voor het leger:

Op de bezette Westoever worden Palestijnse journalisten tegengewerkt. Israël heeft sinds het begin van de oorlog 74 Palestijnse journalisten gearresteerd, vaak zonder aanklacht. Een deel van hen is weer vrijgelaten, 45 journalisten zitten nog vast. Israël "gebruikt draconische methoden om Palestijnse journalisten het zwijgen op te leggen", stelt waakhond Committee to Protect Journalists (CPJ).

In ruim een jaar tijd heeft het Israëlische leger zeker 137 journalisten gedood in Gaza, een recordaantal. Gaza is volledig afgesloten van de buitenwereld en buitenlandse media mogen het oorlogsgebied niet in. Daardoor zijn media wereldwijd afhankelijk van lokale Palestijnse journalisten die met gevaar voor eigen leven verslag doen, maar er is steeds minder zicht op wat er in Gaza afspeelt.

Als het aan de oppositie ligt, gaat het grootste deel van de voorgenomen onderwijsbezuinigingen van tafel. Linkse oppositiepartijen willen zelfs de hele bezuiniging op het ministerie van Onderwijs, van twee miljard euro, schrappen. De komende dagen praat de Tweede Kamer over die bezuiniging, waarbij minister Bruins van Onderwijs terdege rekening zal moeten houden met de wensen van de oppositie.

Want in de Tweede Kamer steunt het kabinet weliswaar op een meerderheid, maar in de Eerste Kamer heeft het de steun van oppositiepartijen nodig. En die vinden bijna allemaal dat zo diep snijden in het onderwijs onverstandig en onaanvaardbaar is.

Het is slecht voor de kwaliteit van de wetenschap, door de boete op langstuderen wordt het hoger onderwijs minder toegankelijk voor studenten met een kleine portemonnee en het is uiteindelijk ook funest voor de concurrentiepositie van het bedrijfsleven, stellen de partijen.

Morgen, bij de behandeling van de Onderwijsbegroting, worden er twee wijzigingsvoorstellen ingediend om de bezuinigingen (deels) terug te draaien. D66, CDA, ChristenUnie en JA21 willen vooral af van het schrappen van de bonus voor goed presterende leraren in het voortgezet onderwijs. Ook de extra ondersteuning voor mbo-studenten bij het vinden van werk en de maatschappelijk diensttijd moeten gewoon doorgaan, vinden ze.

Van de twee miljard euro die Onderwijs op basis van het hoofdlijnenakkoord moet inleveren, willen D66, CDA, ChristenUnie en JA21 1,3 miljard euro terugdraaien.

'Dom en funest'

Het gebeurt niet vaak dat het rechtse JA21 samen optrekt met het veel progressievere D66. Maar volgens voorman Joost Eerdmans is onderwijs geen 'linkse hobby'. "Het is de basis van eigenlijk alles. Het bedrijfsleven heeft innovaties nodig. Werkgevers zitten te springen om gekwalificeerd personeel. Bezuinigen is op zo veel vlakken zo ontzettend dom en funest."

D66-leider Rob Jetten hoopt op eenzelfde scenario als bij de verhoging van de btw op cultuur, media en sport. Die ging van tafel, nadat de oppositie in de Eerste Kamer tegen het belastingplan van het kabinet dreigde te gaan stemmen.

"Het kabinet rijdt in de Eerste Kamer weer op een blinde muur af", zegt Jetten. D66 is bereid om in de senaat de hele Onderwijsbegroting weg te stemmen als er niets aan de bezuinigingen wordt gedaan. Net als bij de btw zet Jetten in op een deal tussen kabinet en oppositie.

Vandaag demonstreerden in Den Haag duizenden studenten en onderwijsmedewerkers tegen de bezuinigingen. Ze krijgen ook steun van de linkse oppositiepartijen GroenLinks-PvdA, SP, Denk, Partij voor de Dieren en Volt. Die partijen dienen morgen een voorstel in om de hele onderwijsbezuiniging te schrappen.

De oppositie stelt voor het geld weg te halen bij andere ministeries. Zo moeten medisch specialisten in loondienst komen om de loonkosten te drukken. De linkse partijen denken verder veel geld te kunnen besparen door belastingontwijking door bedrijven tegen te gaan.

En als het aan D66, CDA, ChristenUnie en JA21 ligt, wordt de voorgenomen verlaging van het eigen risico in de zorg beperkt. Dat zou ruim een half miljard opleveren.

Zeer waarschijnlijk ziet de coalitie niets in die dekkingsvoorstellen. "Laat ze maar met iets beters komen", zegt Eerdmans daarover. Jetten vult aan: "Ik zeg tegen het kabinet: kom zaken met ons doen."

KLM wil de komende twee jaar de lonen van het personeel bevriezen. Dat bevestigt de luchtvaartmaatschappij aan de NOS na berichtgeving door RTL Nieuws. Het plan staat in een brief die KLM aan de vooravond van de cao-onderhandelingen aan de vakbonden heeft gestuurd.

De huidige cao's voor grondpersoneel en vliegend personeel lopen eind februari af. KLM stelt voor een nieuwe cao voor twee jaar of langer af te sluiten, waarin "een pas op de plaats" wordt gemaakt met de salarissen.

In de brief staat volgens RTL Nieuws dat KLM geen ruimte ziet voor loonsverhogingen. De lonen zijn volgens de luchtvaartmaatschappij de afgelopen jaren al met 25 procent gestegen en liggen nu "hoger in vergelijking met andere luchtvaartmaatschappijen en grote Nederlandse bedrijven".

Kosten te hoog

De winst van moederbedrijf Air France-KLM staat onder druk. De winst in het derde kwartaal was 824 miljoen euro, 122 miljoen minder dan een jaar eerder. Ook KLM kwam uit op een lagere winst van 396 miljoen euro. De financiële prestaties werden door de financieel directeur van KLM "historisch laag" genoemd.

Dat ligt niet aan de passagiersaantallen. "Onze vliegtuigen zitten vol en we hebben in de eerste negen maanden van dit jaar meer passagiers vervoerd", zei KLM-directeur Marjan Rintel eerder deze maand.

De luchtvaartmaatschappij kampt echter met hoge kosten voor personeel en (onderhoud van) materieel. Ook de havengelden op Schiphol zijn hoog en stijgen de komende drie jaar nog eens met 37 procent. Daarnaast heeft KLM moeite om het aantal intercontinentale vluchten op te schalen.

De vakbonden VNC en VNV, respectievelijk van cabinepersoneel en piloten, willen niet inhoudelijk reageren op de brief van KLM. Zij laten weten hun reactie "te bewaren voor de onderhandelingstafel".

Voor de 52 konikpaarden die sinds september werden opgevangen in natuurgebied Lauwersmeer, is geen nieuwe plek gevonden. Ruim de helft van de paarden is daarom gedood, meldt Staatsbosbeheer.

De konikpaarden moesten in september weg uit het Oostvaardersveld bij Lelystad vanwege de grote klis, een stekelige plant die gevaarlijk kan zijn voor paarden.

Achttien paarden werden afgemaakt en 52 van de 70 dieren verhuisden naar het natuurgebied op de grens van Friesland en Groningen. De gemeente Noardeast-Fryslân was daar niet blij mee, omdat de paarden zaden van de grote klis mee zouden kunnen brengen.

'Serieuze pogingen'

De dieren zouden tot december blijven omdat de grond daarna te drassig wordt. Staatsbosbeheer ging op zoek naar een permanente locatie voor de 52 paarden. "Staatsbosbeheer heeft serieuze pogingen gedaan om op deze termijn voor de paarden een andere plek in binnen- of buitenland te vinden. Dat is helaas niet gelukt", aldus de beheerder van het natuurgebied.

22 (deels drachtige) merries en twee veulens zijn niet afgemaakt. Als het te nat wordt, zullen ze naar een andere plek in het Lauwersmeergebied worden gebracht. Staatsbosbeheer belooft de 24 konikpaarden goed te monitoren en indien nodig bij te voeren.

De merries vallen vanaf volgend jaar onder het reguliere kuddebeheer van het Lauwersmeergebied. Daar grazen al ongeveer 300 Schotse Hooglanders en nog eens 200 konikpaarden.

Grote klis

Staatsbosbeheer zegt dat de meeste bollen van de grote klis inmiddels uit de manen en staarten van de paarden zijn verdwenen. Een speciale werkgroep houdt minstens twee jaar lang in de gaten of er toch grote klis gaat groeien in het gebied. Als dat gebeurt, zal Staatsbosbeheer de planten met wortel en al uitgraven of maaien.

Dierenactivisten hebben de afgelopen maanden aandacht gevraagd voor de konikpaarden in het gebied, schrijft Omroep Flevoland. "Het kan toch niet dat een natuurorganisatie dierenmishandeling 'oplost' door de dieren naar het slachthuis te sturen", zei Chantal van het Hart in een videoboodschap.

Duitsland is bezig met een nationaal 'bunkerplan'. Het Duitse ministerie van Binnenlandse Zaken bevestigt een bericht daarover van de krant Bild. De komende tijd onderzoekt het ministerie welke openbare en privéruimtes in korte tijd geschikt gemaakt kunnen worden als schuilkelders. Aanleiding voor het plan zijn de toenemende internationale spanningen.

In Duitsland wonen zo'n 83 miljoen mensen. Uit cijfers van de Duitse regering blijkt dat er nu 579 schuilkelders beschikbaar zijn. Die kunnen bij elkaar ongeveer 480.000 mensen herbergen. Belangrijke kanttekening: een deel van deze bunkers is niet per direct inzetbaar.

Eventuele oorlog

Eerder dit jaar riep een samenwerkingsverband van Duitse steden en gemeenten de landelijke regering ertoe op betere voorzorgsmaatregelen te nemen met het oog op een eventuele oorlog. Met name werd er aangedrongen op moderne schuilkelders.

Die nieuwe, moderne schuilplaatsen komen er vooralsnog niet. De bouw ervan zou te lang duren en te kostbaar zijn. Onderzocht wordt nu of ruimtes in overheidsgebouwen, ondergrondse parkeergarages en metrostations snel ingezet kunnen worden als schuilplek voor de bevolking.

Ook wordt er een mobiele app ontwikkeld waarop burgers kunnen zien waar er schuilplaatsen zijn.

Hoeveel schuilplaatsen er met dit plan bij moeten komen, is nog niet duidelijk. Duitse deelstaten en het ministerie werden het afgelopen zomer eens over een concept. Volgens het ministerie is een speciale werkgroep nu verantwoordelijk voor de verdere uitwerking van het concept.

Het aantal jonge mosselen in de Waddenzee is het afgelopen jaar fors gestegen. Naar schatting is er 4000 hectare aan mosselbanken bij gekomen op de droogvallende platen van de Waddenzee, blijkt uit onderzoek van de Wageningen University & Research (WUR).

"En dat is een voorzichtige schatting", zegt marien bioloog Karin Troost van de WUR, die onderzoek doet naar mosselbanken. "Het lijkt erop dat het aantal mosselbanken is verdubbeld."

De jonge mosselen zijn nu nog enkele millimeters groot. Met behulp van satellietbeelden monitort de WUR de ontwikkeling van mosselbanken in het voorjaar.

Minder garnalen, meer mosselen

De jonge mossel heeft de garnaal als grote vijand, en er zijn een stuk minder garnalen. Dat kan weer komen doordat garnalen op hun beurt weer worden gegeten door vissen als de wijting, die in aantallen zijn toegenomen. Daarbij is het water in de Waddenzee zoeter geworden, en daar houden zeesterren, die veel mosselzaad eten, niet van.

Garnalen kunnen ook niet tegen kou. Lange tijd werd daarom gedacht dat strenge winters automatisch goed nieuws waren voor de mosselen. De winters van tegenwoordig zijn niet meer zo streng, maar toch doen de mosselen het goed.

Winter

Dat er zo vroeg al zo veel mosselbanken bij zijn gekomen, is goed voor de hele voedselketen en het leven in en op de Waddenzee. "De eerste vogels zijn hier heel blij mee, evenals de verschillende soorten platvisjes" zegt Troost. "Vanaf volgend jaar zijn ze, als ze zijn gegroeid, ook voedsel voor de scholekster, die het moeilijk heeft in Nederland."

Dit najaar wordt het wel spannend. Stormen zijn funest voor jonge mosselbanken. "Hele banken kunnen als een vliegend tapijt worden weggeblazen", zegt Troost. Onder invloed van klimaatverandering worden stormen heviger en talrijker. De mosselbanken kunnen daardoor ook weer net zo goed verdwijnen.

Naar schatting verdwijnt ook de helft van alle jonge mosselbanken doordat ze wegstromen of dienen als voedsel. Toch is het feit dat er zoveel jonge mosselen groeien goed nieuws. De mosselbanken die de winter overleven bieden ook weer beschutting en bescherming voor ander leven in de Waddenzee."

Op de donkerblauwe plekken liggen mogelijk mosselbanken: