Amerikaanse publieke omroepen staan in de overlevingsstand. Nu president Trump de geldkraan dichtdraait, vrezen zeker honderd lokale tv- en radiozenders voor hun voortbestaan. Vooral buiten de grote steden, het dunbevolkte Alaska voorop: maar liefst 21 zenders staan daar op omvallen.
Voor James Devens van KCHU, een lokale radiozender in het zuiden van Alaska, had de timing niet slechter gekund. Smeltwater uit een gletsjer heeft een gat geslagen in de oever waarin zijn honderd meter hoge zendmast is verankerd. Een stuk grond ter grootte van een voetbalveld is verdwenen.
"De gletsjer smelt sneller dan ooit tevoren, dat zorgt voor plotselinge krachtige stromingen", wijst Devens. Een provisorisch dijkje biedt weer wat soelaas voor de mast, die een gebied bedient dat ruim 2,5 keer groter is dan Nederland. "Zelfs als we de mast weer in orde krijgen, zitten we met een gat in de begroting van 70 procent."
Sesamstraat
Ooit werden publieke omroepen opgericht om Amerikanen in alle uithoeken van het land te bereiken. Met kinderprogramma's als Sesamstraat. Om nieuws, kennis en verhalen uit het land te delen. En de omroepen worden gebruikt als rampenzender, juist ook op afgelegen plekken.
Bij de aardbeving en tsunami van 1964, nog altijd de grootste aardbeving ooit gemeten in Noord-Amerika, bestond KCHU nog niet. Tientallen inwoners van Valdez en het nabijgelegen Chenega kwamen om. "Vandaag zouden ze door ons gewaarschuwd worden, morgen misschien door niemand meer", verzucht Devens.
In 1989, toen een olietanker van Exxon stukliep op de rotsen, was zijn radiostation wel in de lucht. Elf miljoen vaten olie belandden in het water voor de kust van Valdez. "KCHU bracht het nieuws als eerste", vertelt Devens, wiens grootvader destijds burgemeester was van het dorp. "Op de nationale televisie vertelde hij dat hij door het radiostation was wakker gebeld."
In een enquête zei ruim twee derde van de Amerikanen publieke omroepen te zien als levenslijn voor het platteland. Bijna net zoveel Amerikanen willen dat de omroepen gratis toegankelijk blijven. Een minderheid van 44 procent zei wel vóór de bezuinigingen te zijn.
Trump zette de financiering toch stop. "Ze laten CNN eerlijk lijken", vergeleek hij publieke media met de door hem gehate nieuwszender. Trump kreeg net genoeg senatoren aan boord om zijn wet door het Congres te loodsen. "We zijn ervan af, af van de miljarden dollars die daaraan verspild werden", stelde hij.
In totaal is er voor dit jaar 545 miljoen dollar begroot. Grofweg de helft ging naar lokale tv-zenders, 83 miljoen dollar naar lokale radiozenders. Maar per 1 oktober stopt die financiering uit Washington. In Alaska hoeven zenders er niet op te rekenen dat hun overheid bijspringt, omdat de gouverneur dat weigert.
"Als dit 1990 of 1980 was geweest, was het een ander verhaal geweest", stelt gouverneur Dunleavy in Anchorage. "Tegenwoordig heeft vrijwel iedereen een smartphone en internettoegang", zegt de Trump-loyalist.
"Er zijn satellietmogelijkheden waaronder Starlink van Musk", zegt Dunleavy, gevraagd naar de effecten van de bezuinigingen op de lokale journalistiek en rampenparaatheid. Vulkaanuitbarstingen, aardbevingen en tsunami's: ook in de afgelopen weken gingen er weer meerdere waarschuwingen uit. "Het is de vraag of je de schaarse middelen nog wel in dit soort initiatieven moet steken."
Devens ziet dat anders. "Niet iedereen heeft altijd toegang tot een mobiele telefoon of internet. Er zijn in Alaska kleine gemeenschappen waar geen netwerkdekking is, en waar die ook nooit zal komen. Zonder waarschuwingen zouden mensen simpelweg overvallen worden door rampen. Een draagbare radio kost minder dan een smartphone."
Niet te redden
Spotjes op zijn zender, waarin wordt opgeroepen tot donaties, hebben al tienduizenden dollars binnengebracht. "Overweldigend", noemt Devens die steun, maar hij is bang dat er niet veel meer bijkomt. Het aantal potentiële donateurs voor kleinere stations als het zijne is beperkt.
Devens bereikt zo'n 7000 mensen. "Er wonen gewoon heel weinig mensen, verspreid over een enorm gebied." Lokale kranten zijn er bijna niet meer. "Zonder toegang tot de publieke omroep hebben sommigen helemaal geen toegang tot media. We leven van dag tot dag. Maar ik blijf vechten tot het einde."
Dat moet hij voorlopig doen met een kleiner bereik. De AM-zendmast kon niet meer gered worden. Uit veiligheidsoverwegingen is de toren naar beneden gehaald, vertelt Devens kort na ons bezoek aan de telefoon. "Niets meer dan schroot. We verliezen een paar honderd luisteraars. Maar dat zijn juist de mensen die het verst buiten de gebaande paden wonen."
