NOS Nieuws - Algemeen

Een binnenvaartschip is vannacht in de problemen geraakt op het punt waar de IJssel zich afsplitst van de Nederrijn, niet ver van Westervoort. Het schip voer door nog onbekende oorzaak op een krib en maakte water. Rijkswaterstaat legde het scheepvaartverkeer op de drukke route tijdelijk stil.

Het schip, de Speranza uit Andelst, is 80 meter lang en geladen met zand en kiezelstenen, meldt Omroep Gelderland.

De brandweer wist te voorkomen dat het schip zonk door het leeg te pompen:

Daarna werd het schip losgetrokken door een ander binnenvaartschip, zodat het niet meer op de vaarroute ligt. Het ligt nu twee kilometer noordwaarts op de IJssel, waar het zal worden onderzocht door de Inspectie Leefomgeving en Transport.

Het scheepvaartverkeer is hervat. Begin dit jaar kwam ook al een binnenvaartschip vast te zitten op dezelfde plek. Toen kwam dat door hoogwater.

De gevel van een bioscoopgebouw in Roermond is ontzet na een felle brand afgelopen nacht in een naastgelegen café. Aanvankelijk werd gemeld dat de muur zou kunnen instorten, maar volgens de brandweer is er geen instortingsgevaar.

Tijdens de brand vannacht raakte de bakstenen gevel van de Foroxity Filmarena oververhit. Door de rook is de muur gaan uitzetten. Een speciaal team van de brandweer uit Venlo schoot te hulp en wist met veel water te voorkomen dat de schade groter werd, meldt L1 Nieuws.

In de buurt van de bioscoop staat ook een flatgebouw met 177 appartementen. Dat is vannacht niet ontruimd, maar de brandweer sluit niet uit dat de bewoners alsnog geëvacueerd moeten worden.

Hete rook

De brand in grand café Xity bij de Designer Outlet Roermond ontstond vannacht volgens de brandweer in een koelcel in de keuken. Voor zover bekend is er niemand gewond geraakt. De brandweer doet verder technisch onderzoek.

Uber Eats stopt met zzp'ers en huurt bezorgers vanaf komend voorjaar in via een uitzendbureau. Het bedrijf was de laatste maaltijdbezorger in Nederland die nog met zelfstandigen werkte.

Uber Eats heeft duizenden koeriers in Nederland rondrijden. Zij krijgen via een app te zien waar er klussen zijn en kunnen die vervolgens accepteren. Straks werken bezorgers via een uitzendbureau en moeten ze zich inschrijven voor diensten.

Het bedrijf neemt het besluit vanwege de veranderende regels voor zzp'ers en uitspraken van de rechter over de rechten en plichten van zelfstandigen. Het afgelopen jaar startte Uber Eats al een proef met het systeem.

Overwinning voor FNV

De stap is een overwinning voor vakbond FNV die jarenlang procedeerde tegen bedrijven met zzp'ers en eiste dat bezorgers in dienst kwamen. Op die manier bouwen ze ww-rechten op en hebben ze recht op een uitkering bij ziekte.

Deliveroo, dat al uit Nederland is vertrokken, werkte ook met zzp'ers. De grootste speler in Nederland, Thuisbezorgd, werkt al langer met bezorgers in dienst.

Zzp'ers in de taxi

Het besluit betekent niets voor chauffeurs die als zelfstandige voor taxidienst Uber rijden. Volgens Uber is dat een totaal andere wereld, aangezien chauffeurs geïnvesteerd hebben in vergunningen en voertuigen en er meer bedrijven in de taxibranche met zzp'ers werken. Er loopt nog een rechtszaak tussen Uber en de FNV over deze kwestie.

Veel mensen met een warmtepomp in huis hebben problemen met het onderhoud ervan. De Vereniging Eigen Huis (VEH) kreeg in een maand tijd bijna 2000 meldingen over moeilijk bereikbare onderhoudsmonteurs en een gebrek aan advies.

Driekwart van de melders zegt behoefte te hebben aan onderhoud, twee derde krijgt geen onderhoudscontract geregeld. Volgens de directeur van Vereniging Eigen Huis leidt dat tot problemen.

De meeste meldingen kwamen van mensen die een nieuwbouwwoning opgeleverd hebben gekregen. Vaak was er nog niets geregeld voor het onderhoud van de warmtepomp.

"Sommige huiseigenaren blijken jaren bezig te zijn met hun zoektocht naar een installateur of kunnen na een faillissement van de fabrikant niemand meer vinden en zitten na een storing letterlijk in de kou", zegt VEH-directeur Cindy Kremer. "Daar zijn we best van geschrokken."

Hoogwerker nodig

Wie een monteur nodig heeft, is soms lang aan het zoeken, zegt Vereniging Eigen Huis. De belangenvereniging voor huiseigenaren wil daarom dat de overheid meer duidelijkheid geeft waar een warmtepomp wel of niet mag worden geplaatst.

"We hebben meldingen gekregen van huiseigenaren waarbij de buitenunit op het dak is geplaatst tussen de zonnepanelen", vertelt Kremer. "Dan is er een hoogwerker nodig om het apparaat te onderhouden. Vind dan maar een bedrijf dat dit wil uitvoeren, tegen een acceptabele prijs."

Coen van de Sanden is directeur van NVKL, de branchevereniging van koudetechniek en luchtbehandeling, waar ook de warmtepomptechniek onder valt. Hij zegt dat het onderhoud van warmtepompen specifieke kennis vereist en bedrijven daarom terecht klanten weigeren. "Je hebt naast specifieke kennis ook een wettelijk bepaalde certificering nodig om aan die warmtepomp te mogen werken. Een heleboel bedrijven hebben die nog niet."

Hybride warmtepompen

Ook het onderhoud van hybride warmtepompen, die in combinatie met een cv-ketel werken, leidt tot hoofdpijn bij eigenaren. De warmtepompinstallateur wil dat onderhoud vanwege de cv-ketel niet doen uit angst voor storingen en cv-ketel-bedrijven andersom ook niet.

Ook kregen huiseigenaren te horen dat het onderhoudsbedrijf waarmee ze een contract hadden, niet de juiste certificaten had om eraan te werken. In sommige gevallen hebben ze dan voor niets maandelijks geld betaald voor het onderhoudscontract.

Vereniging Eigen Huis vindt die praktijken kwalijk. "Het is belangrijk dat de installatiebranche zorgt voor voldoende deskundige installateurs die een heel verwarmingssysteem kunnen onderhouden, in plaats van alleen een hybride warmtepomp of een cv-ketel", zegt directeur Cindy Kremer.

Volgens NVKL is de prikkel voor bedrijven om de focus op de ouderwetse cv in te wisselen voor kennis van de warmtepomp niet zo groot. Directeur Van de Sanden: "Er worden nog steeds heel veel ketels verkocht. Dus bedrijven in onze sector zijn vrij conservatief en verdienen nog steeds een dikke boterham met cv-ketels plaatsen en onderhouden."

Van tapijten tot meubels en sieraden; de handel op de ambachtsmarkt levert Marokko jaarlijks miljoenen euro's op. Toch verdienen de makers niet eens het minimumloon. Verschillende organisaties proberen deze ongelijkheid in het Noord-Afrikaanse land tegen te gaan.

In het bergdorp M'rirt maken de vrouwen tapijten die door Europese webshops met gemak voor honderden of duizenden euro's worden verkocht. Eén van hen is de 63-jarige Aicha. "Mijn leven bestaat alleen maar uit weven", vertelt ze lachend. Ze leerde het van haar ouders en in de afgelopen 35 jaar is dit haar voornaamste bron van inkomsten.

Pas de afgelopen jaren ontdekte ze voor welke bedragen haar tapijten uiteindelijk worden verkocht. "Toen ik erachter kwam, dacht ik: wat een rotzakken", zegt Aicha. Aan een tapijt waar ze een maand aan heeft gewerkt houdt ze gemiddeld zo'n twintig euro over. "Soms was ik al blij als ik met de verkoop de kosten voor het materiaal kon terugverdienen."

Nieuwe platforms

Ongeveer 70 procent van de handwerkers die traditionele tapijten weven, zijn vrouwen die wonen in het Atlasgebergte, een van de armste regio's van Marokko. Inmiddels werkt Aicha samen met de Belgisch-Marokkaanse Fatima Zohra Ait El Maati. Zij richtte 'Tayri' op, een digitaal platform waarmee vrouwen zoals Aicha zicht krijgen op de verkoop in Europa en dus ook de vruchten kunnen plukken van hun werk.

"Deze vrouwen hebben geen netwerk en spreken niet de taal van de klanten", legt Ait El Maati uit. Het feit dat haar ouders uit de regio rondom M'rirt komen was voor haar een belangrijke drijfveer om het platform op te starten. "We kunnen vanuit Europa wel roepen dat de vrouwen in deze regio worden achtergesteld, maar ik wilde ook iets concreets doen."

Aicha zet de eeuwenoude traditie van het tapijten weven in het Atlasgebergte voort:

Door platforms zoals Tayri hoeven de maaksters geen zaken meer te doen met een tussenpersoon in Marokko. Behalve de inkomsten is het voor Aicha ook prettig dat de communicatie hierdoor anders verloopt, want de tussenhandelaren zijn volgens haar niet altijd even respectvol in de omgang.

Een ander platform dat opkomt voor de rechten van Marokkaanse ambachtslieden is de coöperatie Anou. Via hen kunnen klanten van over de hele wereld direct producten online kopen van de makers. De 29-jarige Hamza Cherif D'Ouezzan is de directeur van het platform, maar hij benadrukt dat hij in dienst is van de ambachtslieden: "De ambachtslieden zijn bij ons de eigenaar van de hele onderneming."

De zeshonderd ambachtslieden die zich hebben aangesloten bij Anou kunnen online direct in contact komen met potentiële klanten, waardoor ze niet meer afhankelijk zijn van tussenhandelaren. Het platform is zo gebruiksvriendelijk mogelijk gemaakt, zodat de deelnemers zelf hun waren op de website in de digitale etalage kunnen zetten.

Overheid schiet tekort

De Marokkaanse overheid probeert de ambachtssector te reguleren via het ministerie voor Toerisme, Artisanaat en Sociale en Solidaire Economie. Cherif D'Ouezzan is kritisch op de manier waarop zijn land omgaat met de ambachtssector. "Marokko is afhankelijk van het ambachtswerk, maar hoe komt het dan dat ambachtslieden geen minimumsalaris verdienen?"

Uit cijfers van de Marokkaanse overheid blijkt dat de ambachtssector werkgelegenheid biedt aan 2,4 miljoen Marokkanen. Daarmee is het qua aantal banen de op één na belangrijkste sector van de Marokkaanse economie. In 2021 presenteerde de overheid een strategie om deze lucratieve bron van inkomsten toekomstbestendig te maken.

Maar volgens Fatima Zohra gebeurt op dit moment het tegenovergestelde: "Dochters van de weefsters willen niet meer leren weven. Ze zien dat hun moeders hun gezondheid hebben opgegeven voor een sector die helemaal niet rendabel is."

Financieel ongeletterd

Volgens Cherif D'Ouezzan schiet in westerse landen ook de controle op de webshops die Marokkaans ambachtswerk verkopen tekort. "Veel webshops maken reclame met de belofte dat de makers een eerlijk deel van de winst krijgen, maar er is niemand die dat controleert." Ook vindt hij dat de Marokkaanse ambachtslieden niet de erkenning krijgen die ze verdienen.

Als Zohra een partij tapijten van Aicha koopt, komt het even tot een discussie over de prijs. Aicha staat erop dat Fatima Zohra haar tapijten koopt voor een lager bedrag. Uiteindelijk kan de Belgische haar ervan overtuigen dat zij zichzelf niet tekort moet doen. Een tapijt levert Aicha inmiddels zo'n vijf keer meer dan op dan voorheen.

Voor Cherif D'Ouezzan klinkt de aarzeling van Aicha heel herkenbaar: "In de gemeenschappen waar de ambachtslieden vandaan komen, heerst meestal een soort financiële ongeletterdheid. Dit verandert al snel als ze zelf toegang krijgen tot de markt en ze zelf hun prijzen kunnen bepalen."

Rond het middaguur moet het een feit zijn, dan geeft het Europees Parlement naar alle waarschijnlijkheid groen licht voor de nieuwe Europese Commissie onder leiding van voorzitter Ursula von der Leyen, kortweg VDL 2.

De Europese Commissie telt 27 leden, uit ieder EU-land één. De Eurocommissarissen worden voorgedragen door de landen, het Europees Parlement moet de Commissie goedkeuren.

"Eindelijk is het zover, bijna een halfjaar na de verkiezingen voor het Europees Parlement", verzuchten Europarlementariërs van alle politieke partijen. Ze noemen het een schande dat de vorming van de Commissie zo lang heeft geduurd in deze geopolitiek turbulente tijden.

Politieke veldslag

Daar waren ze wel zelf de oorzaak van. De afgelopen weken waren de meeste politici druk met het zoveel mogelijk beschadigen van elkaars kandidaten, in plaats van met de oorlog in Oekraïne en het treffen van voorbereidingen voor de terugkeer van een onvoorspelbare Amerikaanse president in het Witte Huis.

Zo heeft de grootste partij in het Europees Parlement, die van de christendemocraten, grote bezwaren tegen de Spaanse sociaaldemocratische vicevoorzitter Ribera. Die krijgt een belangrijke positie. De progressieve partijen zien juist de Italiaanse Eurocommissaris niet zitten, die ze veel te rechts vinden. Raffaele Fitto is lid van de rechts-conservatieve partij van Giorgia Meloni en wordt ook vicevoorzitter van de Europese Commissie in Brussel.

De goedkeuring van de commissarissen liep uit op een politieke veldslag, waarbij harde woorden vielen. Inmiddels is de strijdbijl begraven en hebben de partijen beloofd elkaars kandidaten te steunen.

De blik is weer voorwaarts gericht. Maar de vraag die onder al het geruzie ligt, is niet beantwoord: welke partijen in het Europees Parlement gaan de komende vijf jaar de koers van de Europese Unie bepalen?

Door het midden of over rechts?

Veel van de wetgeving die de nieuwe Europese Commissie voorstelt moet goedgekeurd worden in het Europees Parlement. De afgelopen periode deed VDL 1 daar vooral zaken met de 'pro-Europese' middenpartijen, de christendemocraten, de sociaaldemocraten en de liberalen. Ook de Groenen sloten zich vaak aan bij deze zogenoemde constructieve meerderheid.

Maar bij de Europese verkiezingen in juni verloren de liberalen en de Groenen fors, terwijl de rechtse en radicaal-rechtse partijen juist wonnen. De centrumrechtse christendemocraten versterkten hun positie als grootste partij en zijn voor iedere meerderheid nodig.

Zij hebben in het parlement de komende jaren daarom de luxe keuze: zoeken ze een meerderheid bij hun oude partners of gaan ze 'over rechts'? Als het aan leider Manfred Weber van de christendemocraten ligt, zoekt hij meerderheden met wisselende samenstellingen. Hij is blij dat hij zowel met links als met rechts zaken kan doen.

"Ik heb gewerkt aan een brede coalitie van het midden, van de Groenen tot aan de Conservatieven", zegt Weber. "Zij zijn het redelijke deel van de conservatieve krachten in het Europees Parlement. Het is een goede dag, want mijn meerderheid, als ik dat zo mag zeggen, wordt realiteit. Daar ben ik blij mee."

Tijdens VDL 1 was steun zoeken bij de Europese conservatieve fractie vaak nog taboe. Voor Nederland is namens de SGP Bert-Jan Ruissen bij die politieke familie aangesloten. "Het is fijn dat wij belangrijker worden", zegt hij. Hij steunt VDL 2 niet, ook al is hij enthousiast over sommige Eurocommissarissen zoals Fitto. "Maar wij zijn tegen een grotere Europese begroting."

Ter rechterzijde van de Europese conservatieven staan de Europese Patriotten, waar de PVV bij hoort. Ze zijn de derde grootste partij in het parlement, maar staan nog altijd geïsoleerd en horen niet bij Webers "brede coalitie van het midden". Ook de PVV zal de nieuwe Europese Commissie bij de stemming vanmiddag niet steunen.

'Op rechtse golf zeilen'

PVV-fractievoorzitter Sebastiaan Stöteler denkt dat het onvermijdelijk wordt dat de christendemocraten ook met de Patriotten om de tafel gaan zitten, bijvoorbeeld om de wetten voor klimaat en natuur, de Green Deal, af te zwakken. "De christendemocraten krijgen het niet voor elkaar om dat over links te doen. Wij willen laten zien dat met ons te praten valt", zegt Stöteler. Hij voelt zich gesterkt door de 'rechtse golf' in de EU. "Wij moeten op die golf zeilen."

Dat is precies waar de Groenen bang voor zijn. Een kleine meerderheid van de partij die onderdeel wil blijven van het 'constructieve midden' steunt de nieuwe Europese Commissie, de rest vindt VDL 2 te rechts. Het grootste deel van de sociaaldemocraten zal meestemmen.

Per 1 december kan VDL 2 echt aan de slag. De komende maanden volgen er wetsvoorstellen onder meer op het terrein van defensie en het verbeteren van de Europese concurrentiekracht. Pas dan zal blijken hoe rechts of links VDL 2 echt is.

Goedemorgen! De rechtbank in Maastricht doet uitspraak in de strafzaak tegen Donny M. en de Spaanse premier Pedro Sánchez legt verantwoording af aan het parlement over de watersnoodramp in Valencia.

Eerst het weer: Vandaag is het nat en onstuimig. Er valt langdurig regen en de wind bereikt aan zee stormkracht. Ook komen zware windstoten voor van 90 tot 120 km/uur, vooral in het noordwesten en noorden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de files en werkzaamheden. Check hier de dienstregeling voor het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Dit is er vannacht gebeurd:

Sinds 03.00 uur Nederlandse tijd is het staakt-het-vuren tussen Israël en Hezbollah ingegaan. Vooralsnog is het rustig en zijn er geen berichten over aanvallen.

Voorafgaand aan het staakt-het-vuren gingen de aanvallen van Israël en Hezbollah onverminderd door. Onder meer in Beiroet voerde Israël luchtaanvallen uit. Daarbij kwamen volgens lokale autoriteiten ruim 40 mensen om het leven.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Afrikaanse moderne kunst krijgt een steeds prominentere plek op de internationale kunstmarkt. Dat is te zien op de grootste kunstbeurs van Afrika in de Senegalese stad Dakar. De Dakar Biënnale focust zich voornamelijk op moderne kunst van het continent en kunst uit de Afrikaanse diaspora.

De beurs draagt bij aan het doorbreken van stereotypes van Afrikaanse kunst. En het zet een stap in de goede richting als het gaat om het dekoloniseren van de kunstwereld, zeggen kenners.

Senegalees-Nederlandse Khady Postma bezoekt de beurs:

Fijne dag!

Bij een woning in Eindhoven is vannacht een explosief afgegaan. Niemand raakte daarbij gewond, meldt de politie, maar de woning raakte wel beschadigd.

Het explosief ging rond 01.30 uur af in de Stephensonstraat. Waarschijnlijk is er een cobra, zwaar illegaal vuurwerk, in de brievenbus gestopt, laat een 112-fotograaf ter plaatse weten. "Door de klap werd de brievenbus uit de voordeur gerukt."

Eerder op de avond werd er in de Hanartstraat, nog geen twee kilometer verderop, een verdacht pakketje gevonden. Uit voorzorg werd de omgeving afgezet. Na onderzoek van de Explosieven Opruimingsdienst Defensie bleek dat het om een zelfgemaakt explosief ging.

"Op een aangewezen locatie is het explosief inmiddels tot ontploffing gebracht", meldt de politie. Het is niet duidelijk of de twee gebeurtenissen iets met elkaar te maken hebben.

Het staakt-het-vuren tussen Israël en Hezbollah is om 03.00 uur Nederlandse tijd ingegaan, maar het is nog maar de vraag of beide partijen zich aan de overeenkomst zullen houden. Vooralsnog lijkt het rustig en zijn er geen berichten over aanvallen.

Een verslaggever van Al Jazeera in de havenstad Tyrus, in het zuiden van Libanon, meldt dat de laatste luchtaanval inmiddels een paar uur geleden is. Ook in Beiroet zou het staakt-het-vuren niet geschonden zijn, meldt persbureau AP. Het bestand zou daar zelfs al worden gevierd.

Een verslaggever van het Duitse persbureau DPA meldde dat er tot 04.00 uur (lokale tijd) zware explosies waren in de omgeving van Beiroet. Daarna hielden de explosies en het gedonder van de straaljagers plotseling op.

Woordvoerder Avichay Adraee van het Israëlische leger waarschuwt inwoners van Zuid-Libanon om nog niet naar hun huizen terug te keren. In een post op X zegt hij dat het Israëlische leger "op zijn posities in Zuid-Libanon blijft".

Verder meldt hij dat de Israëlische autoriteiten de Libanezen "zal informeren wanneer het veilig is om naar huis terug te keren":

Eerder vannacht, voorafgaand aan het staakt-het-vuren, gingen de aanvallen van Israël en Hezbollah onverminderd door. Onder meer in Beiroet voerde Israël luchtaanvallen uit. Daarbij kwamen volgens lokale autoriteiten ruim 40 mensen om het leven.

Het Israëlische leger riep inwoners op om weg te gaan. Ook zei Hezbollah drones te hebben gelanceerd op "gevoelige militaire doelen" in Tel Aviv.

Geen invloed op Gaza

Het akkoord over een staakt-het-vuren in de oorlog tussen Israël en Hezbollah werd gisteravond, na bijna veertien maanden van gevechten, bekendgemaakt. Het bestand ging om 04.00 uur plaatselijke tijd in. Dat kondigde de Amerikaanse president Biden gisteravond aan. Net als Frankrijk bemiddelde de VS bij de gesprekken.

Nog voordat het bestand inging, zei de Israëlische premier Netanyahu dat Israël "krachtig" zal reageren als Hezbollah zich er niet aan houdt.

Op meerdere trajecten rondom Groningen rijden vandaag de hele dag geen treinen. Het treinverkeer wordt stilgelegd, zodat het verzakte spoor kan worden gerepareerd.

Het gaat om de trajecten Groningen-Veendam, Groningen-Bad Nieuweschans-Weener-Leer en Groningen-Assen. Daarnaast rijden er tussen Assen en Haren alleen sprinters.

ProRail begint om 07.00 uur met de werkzaamheden. Het gaat om "het tijdelijk herstel van meerdere verzakkingen bij het spoor tussen station Groningen en Groningen Europapark", meldt de spoorbeheerder. "De bedoeling is dat er zo snel mogelijk weer treinen kunnen gaan rijden op dit traject."

Arriva en NS zetten woensdag bussen in. De vervoerders wijzen reizigers erop dat ze rekening moeten houden met extra reistijd en worden geadviseerd om voor vertrek de reisplanner te raadplegen, meldt RTV Noord.

Stations niet bereikbaar

Het treinverkeer in het noorden is al dagen ontregeld, nadat in de nacht van zaterdag op zondag meerdere verzakkingen waren ontdekt tussen station Groningen en Groningen Europapark. Dat gebeurde tijdens onderhoudswerkzaamheden. Door de problemen reden er al geen treinen tussen Groningen en Europapark.

Omdat ProRail vandaag het spoor gaat herstellen, zijn beide stations niet bereikbaar voor treinen. Om die reden wordt ook treinverkeer richting het oosten van Groningen en richting Haren stilgelegd.

Tot donderdagmiddag

Volgens ProRail zullen de werkzaamheden tot donderdagmiddag duren. De spoorbeheerder verwacht dat er die ochtendweer treinen kunnen rijden naar station Europapark. 's Middags is de verwachting dat station Groningen ook weer bereikbaar is voor treinen.

De verzakkingen zijn ontstaan door werkzaamheden aan een nieuwe fietstunnel. Daarbij zijn damwanden geplaatst en is zand afgegraven, maar er is veel zand onder het spoor weggespoeld.

De coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB voelen er niets voor de onderwijsbezuinigingen van tafel te halen, zoals de oppositie wil. Dat bleek vanavond bij de behandeling van de onderwijsbegroting van 2025.

Veel oppositiepartijen zijn tegen de geplande onderwijsbezuinigingen van in totaal bijna 2 miljard euro en dat dreigt voor problemen te zorgen in de Eerste Kamer. Daar heeft de coalitie geen meerderheid en is de steun van een van de oppositiepartijen echt nodig. Een oplossing is nog niet in zicht.

De coalitiepartijen vinden het niet hun taak om de oppositie tegemoet te komen, zo bleek in het debat. Ze willen zich aan gemaakte afspraken houden en benadrukken dat er nu eenmaal gekozen is om extra geld aan andere zaken uit te geven, zoals veiligheid, defensie en meer koopkracht.

VVD-Kamerlid Martens-America erkent dat ze "niet op de tafel staat te dansen" om de bezuinigingen. "Maar wij hebben gekozen voor veiligheid. Er is een oorlog aan de grenzen van Europa. Ik ga gemaakte afspraken niet zomaar naar buiten gooien."

Onderwijsbedrijfjes

De PVV, VVD en NSC benadrukken ook dat extra geld niet automatisch leidt tot betere onderwijskwaliteit. "Er is nog nooit zoveel geld, 50 miljard euro, aan onderwijs uitgegeven", aldus NSC-Kamerlid Soepboer. Hij verwijt D66 in het vorige kabinet "met geld te hebben gesmeten", zonder aanwijsbaar resultaat.

BBB-Kamerlid Van Zanten vindt het goed dat dit kabinet bekijkt of onderwijsgeld ook efficiënt wordt gebruikt. "We maken andere keuzes, maar we blijven wel investeren." De PVV vindt de afgesproken koers goed, ook omdat er volgens de partij te veel geld gaat naar onderwijssubsidies. "Er zijn 70.000 onderwijsdeskundigen en 40.000 onderwijsbedrijfjes en dat moet minder", aldus PVV-Kamerlid Van der Hoeff.

De afgelopen tijd komt er niet alleen vanuit oppositiepartijen, studenten en onderwijsinstellingen en wetenschappers stevige kritiek op de voorgenomen onderwijsbezuinigingen, maar ook vanuit bedrijfsleven en banken. Allerlei oppositiepartijen, zoals GroenLinks-PvdA, SP, D66, CDA, ChristenUnie, Partij voor de Dieren, Denk en JA21 hebben concretere voorstellen gedaan om de begroting op een aantal punten te veranderen. Ze hopen de coalitie daar enthousiast over te krijgen.

Oppositiepartijen waarschuwen de coalitie dat ze nu op een "blinde muur" afrijden in de Eerste Kamer. Als geen oppositiepartij tegemoet wordt gekomen, dreigt de begroting daar te sneuvelen. Dit zou betekenen dat huidige begroting - die van het kabinet-Rutte IV met veel extra onderwijsgeld - blijft.

PVV-Kamerlid Van der Hoeff zegt geen blinde muur te zien en NSC-Kamerlid Soepboer stelt dat "soms dingen geen muur zijn". Volgens de coalitiepartijen wordt er achter de schermen ook niet koortsachtig overleg gevoerd over het vinden van steun in de Eerste Kamer.

'Rollen niet verwarren'

De coalitie wijst vooral naar het kabinet: NSC-minister Bruins van Onderwijs en in mindere mate staatssecretaris Paul. Het is aan hen om steun te vinden in de Eerste Kamer, niet aan Kamerleden. "We moeten de rollen niet verwarren", aldus VVD-Kamerlid Martens-America. "Ik hoop dat de minister bezig is met de Eerste Kamer." De PVV hoopt op veel "creativiteit" van Bruins.

Het is nog onduidelijk wat Bruins gaat doen. Op X zei hij maandag in een reactie op de protesten van allerlei onderwijsinstanties dat hij de "frustratie" over de bezuinigingen snapt. "De realiteit is dat wij als kabinet andere keuzes hebben gemaakt. Ik ga er dan ook niet omheen draaien: ik ga geen extra euro's beloven of bezuinigingen terugdraaien." Donderdag komen de bewindslieden aan het woord over de onderwijsbegroting.

In Groot-Brittannië is een Amerikaanse man opgepakt die meer dan twintig jaar gezocht werd door de FBI. Het gaat om de 46-jarige Daniel Andreas San Diego. Hij wordt verantwoordelijk gehouden voor twee aanslagen in Californië in 2003.

Bij die aanslagen op een biotechnologisch bedrijf en een pand van een voedselfabrikant raakte niemand gewond, maar volgens justitie was het wel zijn bedoeling om hulpverleners te treffen.

San Diego zou volgens de autoriteiten in die tijd banden hebben gehad met extremistische dierenrechtenactivisten. Hij werd een van de meest gezochte terroristen door de FBI en er was een beloning van 250.000 dollar voor aanwijzingen die tot zijn aanhouding zouden leiden.

FBI-directeur Christopher Wray is blij met de aanhouding. Hij zegt in een reactie dat "hoe lang het ook duurt, de FBI je zal vinden en je ter verantwoording zal roepen".

San Diego werd gevonden in Wales. Het is niet bekend hoe justitie in de VS en in Groot-Brittannië hem daar hebben gelokaliseerd.

Staalbedrijf ArcelorMittal had plannen om Europese hoogovens te vervangen voor duurzamere alternatieven. Maar die groene investeringen komen er voorlopig niet, schrijft het bedrijf in een persbericht.

ArcelorMittal is de op-een-na grootste staalproducent ter wereld, met fabrieken in zestien landen. Een deel daarvan staat in Europa. In het Belgische Gent en Luik bijvoorbeeld. Maar ook in Luxemburg, Frankrijk, Polen en Spanje maakt het bedrijf staal.

Net als het Nederlandse Tata Steel IJmuiden zoekt de staalmaker een weg naar een groene toekomst. ArcelorMittal wilde de Europese fabrieken deels vervangen door installaties die ook op groene waterstof kunnen draaien. Dat zou de CO2-uitstoot van de zeer vervuilende staalproductie naar beneden brengen.

Die plannen gaan voorlopig op de lange baan. Zowel het Europese beleid als de marktomstandigheden zijn niet de gewenste kant op geschoven, stelt het bedrijf. De energieprijzen zijn te hoog, de ontwikkeling van groene waterstof gaat te langzaam. Ook moet het bedrijf beter beschermd worden tegen concurrentie van goedkoop Chinees staal.

'Hulp van de overheid'

"Hoewel we klanten hebben die duurzamer staal willen, zijn diegenen die daar meer voor willen betalen een kleine minderheid", zegt bestuursvoorzitter Aditya Mittal. "We zijn heel blij met de hulp van verschillende overheden tot nu toe bij het versnellen van de verduurzaming. Maar we hebben verdergaand beleid nodig om grotere investeringen vrij te maken."

De staalmaker vreest dat de toch al kwakkelende Europese sector zonder extra bescherming zal worden weggeconcurreerd.

Toch houdt topman Mittal hoop. "Ik blijf ervan overtuigd dat we onze doelstelling van netto nul uitstoot in 2050 nog steeds kunnen halen", zegt de zoon van oprichter Lakshmi Mittal. "Maar hoe, dat zou weleens kunnen verschillen van wat eerder werd aangekondigd."

Het bedrijf wil nu eerst volgend jaar afwachten. Daarin wachten Mittal overheidsbeslissingen die meer helderheid verschaffen over hoe Europa de staalindustrie gaat ondersteunen.

De muziek staat aan, er is een tafel vol hapjes en Habibatou Yaye Keita heeft een jurk met glimmers aangetrokken. "Dit is mijn eerste solo-expositie in het buitenland", zegt de Malinese kunstenaar trots, bij aanvang van de opening van haar kleurrijke tentoonstelling Les gens du fleuve (mensen aan de rivier). "Het betekent enorm veel voor mij, want meedoen aan de Dakar Biënnale is een enorme eer."

Elke twee jaar komen kunstenaars en liefhebbers van over de hele wereld in de Senegalese hoofdstad samen voor deze toonaangevende manifestatie, die ook wel bekendstaat als Dak'Art. Dit najaar vindt na een halfjaar uitstel de 15de editie plaats. Langzaam maar zeker verwerft hedendaagse kunst uit Afrika een steeds prominentere plek op de internationale kunstmarkt.

Levendige kunstsector

Keita doet mee aan de 'Off', een programma dat door tientallen kunstgaleries wordt georganiseerd. In Galerie Arte schiet haar blik af en toe naar de deur die om de haverklap nieuwe belangstellenden binnenlaat. "In Senegal exposeren is heel belangrijk voor mij", zegt de jonge kunstenaar, die in Mali moet bijklussen als kapper om rond te komen. Haar pointillisme-portretten verkopen in haar thuisland nauwelijks. "Maar hier is de kunstsector juist heel levendig. Hier heb je meer galeries, meer kunstverzamelaars en ontmoetingen met andere artiesten."

Hedendaagse Afrikaanse kunst doet het dus steeds beter. Werken van Afrikaanse kunstenaars worden voor recordprijzen geveild. De biënnale in Dakar is daar een goede graadmeter voor, zegt Anna-Alix Koffi, galeriehouder in Ivoorkust en curator van de expositie NFT Afrique. "Dit is de belangrijkste kunstbeurs op het continent, de hele wereld kijkt mee."

'Ongelofelijke creativiteit'

Toch zijn er volgens Koffi nog belangrijke stappen te zetten, bijvoorbeeld als het gaat om financiële en morele steun voor kunstenaars. "De creativiteit die je op dit continent vindt is ongelooflijk", zegt ze. "Sommigen snappen dat, anderen niet. Politici in Afrika moeten dat beter beseffen, kunst is een kracht net als sport."

Buiten het continent heerst bovendien nog altijd een clichébeeld van wat Afrikaanse kunst überhaupt is, of in de ogen van anderen zou moeten zijn.

In een donkere ruimte is op NFT Afrique op schermen een serie van tien digitale kunstwerken te zien, gemaakt door artiesten uit Afrika of van de diaspora. Het is het type kunst dat volgens haar nog altijd niet echt wordt geassocieerd met het Afrikaanse continent, zegt Koffi. "Er wordt nog altijd in koloniale termen gedacht, maar er verandert wel wat: artiesten nemen steeds meer het heft in eigen hand, ze zeggen vaker nee."

Khady Postma, die werkt aan een reisgids over Senegal, denkt daar hetzelfde over. "Op het gebied van kunst en in de kunstwereld valt er zeker nog veel te winnen als het gaat om dekolonisatie," zegt ze tijdens een wandeling door de hoofdlocatie van de biënnale, het voormalige justitiepaleis. "Ik denk dat we er sowieso nog lang niet zijn. Maar ik weet wel dat initiatieven, zoals de biënnale van Dakar, daar een grote rol in kunnen spelen."

De NOS liep samen met de Senegalees-Nederlandse Khady Postma een rondje door het voormalige justitiepaleis:

Een manifestatie tegen Jodenhaat in Amsterdam wordt donderdag bij de Stopera gehouden in plaats van op de Dam. De Amsterdamse driehoek wilde de manifestatie van christelijke en joodse organisaties niet op de Dam toestaan; de driehoek zei de veiligheid op die plek niet te kunnen garanderen.

De bijna twintig christelijke en joodse organisaties, waaronder Christenen voor Israël, het Centraal Joods Overleg en het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) willen donderdag een "krachtig geluid" laten horen tegen antisemitisme. De organisaties hebben zich neergelegd bij het besluit om de demonstratie te verplaatsen naar de Stopera, maar reageren teleurgesteld.

"Het is diep triest dat anno 2024 de veiligheid van vreedzame demonstranten niet kan worden gegarandeerd op de Dam in Amsterdam", reageert Frank van Oordt, directeur van Christenen voor Israël. "De aanvraag voor de demonstratie werd ruim een week geleden al gedaan en er werd al snel akkoord op gegeven. De afzegging is een klap in het gezicht van de Joodse gemeenschap."

CIDI-directeur Naomi Mestrum noemde het besluit van de gemeente eerder op de dag "wrang" en wees erop dat een pro-Palestijnse demonstratie op zaterdagmiddag op de Dam wel mag.

Niet vanwege inhoud

De gemeente zag de manifestatie tegen Jodenhaat op de Dam als een risico, vanwege de verwachte drukte in de stad voor Sinterklaas en Black Friday en de kans "dat er spontaan tegengeluiden komen", zei de woordvoerder van Halsema tegen De Telegraaf.

De gemeente zei ook dat het tijdstip tussen 19.00 uur en 20.30 uur, als het donker is, het onmogelijk maakt voor de politie om demonstranten en eventuele tegendemonstranten te scheiden van mensen in het centrum die inkopen doen. Donderdagavond is koopavond in het centrum van de hoofdstad.

De Amsterdamse driehoek benadrukt dat het de beslissing heeft genomen uit veiligheidsoverwegingen en niet vanwege de inhoud van de demonstratie.

Er is een akkoord over een staakt-het-vuren in de oorlog tussen Israël en Hezbollah. Het bestand gaat vannacht om 04.00 uur plaatselijke tijd in, heeft de Amerikaanse president Biden bekendgemaakt. Zijn land bemiddelde bij de gesprekken, net als Frankrijk.

De mededeling van Biden kwam kort nadat bekend was geworden dat het Israëlische kabinet zich in grote meerderheid schaart achter het akkoord. Premier Netanyahu had het plan in stemming gebracht.

Het akkoord is gesloten tussen Israël, Libanon en de bemiddelende landen. Hezbollah was dus formeel geen partij, maar bij de onderhandelingen waren wel Libanese functionarissen betrokken met nauwe contacten met de militante organisatie. Hezbollah heeft nog niet officieel gereageerd op het nieuws.

Zestig dagen

Het bestand geldt voor zestig dagen, waarin beide partijen de wapens moeten neerleggen. Israëlische troepen vertrekken in die periode uit Libanon en Hezbollah trekt zich terug tot het gebied ten noorden van de rivier Litani. Frankrijk en de VS gaan daarop toezien. Ook het Libanese leger wordt ingezet in Zuid-Libanon.

Biden zei dat het Libanese leger de komende zestig dagen weer de controle moet krijgen over "zijn eigen territorium". Volgens hem moet het bestand een opmaat zijn naar een permanent einde van de gevechten.

'Iraanse dreiging'

Eerder op de avond zei Netanyahu dat Israël krachtig zal reageren als Hezbollah de afspraken schendt. Hij staat naar eigen zeggen achter het bestand omdat Israël zich nu kan gaan richten op "de Iraanse dreiging" en op het isoleren van Hamas in de Gazastrook.

Zo lichtte Netanyahu het voorstel voor het staakt-het-vuren toe:

De afspraken zijn een doorbraak in een oorlog die begon in oktober 2023, toen Hezbollah na de terreuraanslagen van Hamas en de Israëlische reactie daarop doelen in Israël begon aan te vallen. Israël sloeg terug en schroefde het geweld in de loop van de tijd op.

Zo werden diverse delen van Libanon veelvuldig gebombardeerd, waaronder bepaalde wijken in de hoofdstad Beiroet, en trokken eind september Israëlische grondtroepen de Libanese grens over. Duizenden mensen kwamen om het leven, onder wie Hezbollah-leider Nasrallah.

Netanyahu's aankondiging komt op een dag dat de Israëlische aanvallen in Libanon onverminderd doorgingen. Zo viel het leger een gebouw in het centrum van Beiroet aan en werden nieuwe evacuatiebevelen voor twintig gebieden uitgegeven.

Het aantal hiv-besmettingen is gedaald tot het laagste punt, sinds de piek in de jaren 80, dat blijkt uit het jaarlijkse World Aids Day-rapport. VN-tak UNAIDS presenteerde het rapport in Genève in aanloop naar de internationale actiedag op 1 december.

Vorig jaar raakten 1,3 miljoen mensen besmet met hiv, het virus dat aids kan veroorzaken. Maar volgens de VN-tak UNAIDS moet het aantal besmettingen nog meer omlaag. Dat is nodig om ervoor te zorgen dat het doel dat aids in 2030 geen bedreiging meer is voor de globale volksgezondheid, behaald wordt.

De organisatie roept in het rapport wereldleiders op om de mensenrechten van iedereen met aids, of mensen die risico lopen op de ziekte, te beschermen. "Medische hulpmiddelen die levens redden kunnen kunnen simpelweg niet als handelswaar worden gezien."

Tien gastschrijvers betuigen steun aan de wereldwijde hiv-aanpak in het rapport. "We hebben dit jaar enorme wetenschappelijke doorbraken op het gebeid van de HIV-aanpak gezien", schrijft zanger Elton John, een van de meest uitgesproken sterren over de ziekte. "Nieuwe langwerkende preventiemedicijnen bieden hoop op het stoppen van hiv-besmettingen. Het laat zien wat de mensheid kan bereiken."

Daarmee doelt hij op PrEP en PEP. Met PrEP-pillen wordt een hiv-besmetting preventief voorkomen. PEP kan worden geslikt na het onbeschermde seksuele contact. Beide kuren zijn bijzonder effectief in het voorkomen van hiv-besmettingen.

Vorig jaar zijn ongeveer 630.000 mensen overleden aan de gevolgen van aids, het laagste aantal sinds de piek in 2004. In dat jaar overleden 2,1 miljoen mensen aan de gevolgen van de ziekte. Mede door de daling van het aantal sterfgevallen, na het gebruik van een virusremmer, is de levensverwachting in Afrika ten zuiden van de Sahara gestegen van 56 naar 61 jaar. 9,3 miljoen van de 40 miljoen mensen die leven met een hiv-besmetting hebben toegang tot die remmers.

Ondanks het laagste niveau is het aantal hiv-besmettingen in 28 landen toegenomen, stelt de organisatie in het rapport. De groepen die het grootste risico lopen op een hiv-besmetting hebben te weinig toegang tot de preventiemiddelen.

"De hiv-besmettingen nemen toe en een groeiend tekort aan geneesmiddelen brengen de gezondheidszorg en de geboekte vooruitgang in de hiv-aanpak in gevaar", stelt UNAIDS. Van de mensen die het afgelopen jaar een preventieve behandeling nodig hadden, had maar 15 procent toegang daartoe.

Volgens de VN zijn onder andere discriminerende wetten in bepaalde landen de oorzaak. "Criminalisering en stigmatisering van minderheden belemmeren de toegang tot levensreddende hiv-behandelingen", stelt de organisatie.

Zo staat in Uganda de doodstraf op homoseksualiteit. En het invoeren van anti-lhbti-wetten in de Verenigde Staten zorgen ervoor dat minder jongeren een preventieve behandeling krijgen. "Ondanks de grote vooruitgang in de aids-aanpak, zorgen mensenrechtenschendingen ervoor dat we het gevaar van de ziekte voor de volksgezondheid niet kunnen stoppen", zegt UNAIDS.

Het Openbaar Ministerie heeft twintig jaar cel geëist tegen Derzik H. voor het doodsteken van Jimmy Schepers op festival Solid Grooves. De verdachte heeft het slachtoffer volgens het OM in "een enorme geweldsexplosie" om het leven gebracht.

Het Solid Grooves festival was vorig jaar eind mei in het Westelijk Havengebied in Amsterdam. De 21-jarige Schepers en zijn vrienden raakten daar in een discussie met H. en anderen, wat uitliep op een gevecht.

Schepers overleed door messteken en twee vrienden van hem raakten zwaargewond. Kort na de steekpartij werden drie verdachten aangehouden: de 21-jarige H., die wordt gezien als hoofdverdachte, en twee medeverdachten van 22 jaar.

'Enorme geweldsexplosie'

Justitie gaat ervan uit dat H. degene is die Jimmy doodstak. Op videobeelden die in de rechtszaal werden vertoond, was volgens AT5 te zien dat H. in het gevecht met een mes zwaait en mensen te lijf gaat. Er wordt geschopt, geslagen en gestoken. "Een enorme geweldsexplosie", aldus het OM.

Het is volgens het OM een wonder dat er die dag niet meer dodelijke slachtoffers zijn gevallen. Dat kwam onder meer door het handelen van de vrienden van Schepers, stelde de officier van justitie. "Meerdere vrienden hebben met gevaar voor eigen leven de verdachte meermaals weggetrokken en tegengehouden. Hun rol is van onschatbare waarde geweest."

Het OM stelt dat de drie verdachten deel uitmaakten van een grotere groep, die zonder kaartjes het festivalterrein op was gekomen. Niet om te feesten, maar om bezoekers te beroven van onder meer zonnebrillen. "De sfeer op het festival sloeg om met de komst van de groep", zei de officier van justitie.

Maximale straf geëist

H. wordt niet alleen verdacht van doodslag op Schepers, maar ook van poging tot doodslag op twee vrienden van hem en van openlijke geweldpleging en het medeplegen van diefstallen met geweld. Het OM eist daarom de maximale straf van twintig jaar cel. H. verklaarde in de rechtbank dat hij zich niets kon herinneren van het dodelijke gevecht. Ook ontkende hij Schepers te hebben gestoken.

Tegen medeverdachten Arginio E. en Guillermo G. eist het OM celstraffen van respectievelijk 4,5 en 2 jaar wegens openlijke geweldpleging, bedreiging en diefstal met geweld. Volgens justitie waren ze allebei betrokken bij de vechtpartij en was E. degene die als eerste ruzie zocht met de vriendengroep van Schepers.

Een vierde verdachte moet zich op een later moment voor de rechtbank verantwoorden. Hij heeft volgens justitie ook geweld gebruikt tegen de groep van Schepers. Het proces gaat maandag verder met de pleidooien van de advocaten van de verdachten.

Duitsland werkt vanwege toenemende internationale spanningen en Russische dreiging aan een plan voor meer schuilkelders. Het Duitse ministerie van Binnenlandse Zaken onderzoekt welke ruimtes in korte tijd geschikt kunnen worden gemaakt als schuilkelder. Hoe staat het in Nederland eigenlijk met schuilkelders? En op welke manier bereidt de overheid ons voor op oorlog of een ramp?

Over het eerste kunnen we kort zijn: Nederland heeft sinds het einde van de Koude Oorlog geen werkende schuilkelders meer en is ook niet van plan openbare schuilgelegenheden te creëren, laat het ministerie van Justitie en Veiligheid weten.

Geen geld voor onderhoud

Tijdens de Koude Oorlog waren er door heel Nederland schuilkelders om burgers te beschermen tegen eventuele atoombommen. Zo werd er bij de aanleg van veel metrostations in Rotterdam en Amsterdam een atoomschuilkelder ingebouwd, compleet met sluizen, sanitair en slaapvertrekken.

Aan het einde van de jaren 80 nam de dreiging van oorlog af en besloot de overheid te stoppen met het bouwen van schuilkelders. In 1990 draaide het Rijk de geldkraan voor het onderhoud dicht.

Het besluit om openbare schuilgelegenheden niet meer te onderhouden geldt nog steeds, valt te lezen in antwoorden op Kamervragen uit juni dit jaar door toenmalig minister van Justitie en Veiligheid Yesilgöz. "Op dit moment spelen schuilkelders daarom geen rol bij een eventueel conflict waarbij Nederland betrokken is."

In 1990 waren er in Nederland ongeveer honderd kleinere en 72 grote openbare schuilkelders. Deze boden in geval van nood bescherming aan minder dan een half miljoen mensen.

Open voor publiek

Gemeenten namen in 1990 het onderhoud van 62 van die schuilgelegenheden over. Hoe het er precies voor staat met deze locaties, is niet bekend bij het ministerie. Een aantal van deze plekken is zo nu en dan geopend voor publiek of wordt inmiddels gebruikt als opslag- of serverruimte.

Tijdens Open Monumentendag 2024 konden bezoekers een kijkje nemen in de schuilkelder bij metrostation Weesperplein in Amsterdam, waar plaats was voor 12.000 mensen:

Op 30 oktober werd in de Europese Commissie nog een rapport gepresenteerd waarin staat dat de EU zich beter moet voorbereiden op risico's zoals klimaatrampen en oorlog. Daarvoor moet de mentaliteit van overheden en burgers drastisch veranderen, staat in het rapport.

Er moet in de EU nog veel gebeuren om voorbereid te zijn. Maar ook burgers zijn er niet klaar voor, staat in het rapport. Zo moeten zij altijd genoeg water, eten en medicijnen in huis hebben voor minstens 72 uur.

Het rapport werd geschreven door de Finse oud-president Sauli Niniistö. En dat is geen toeval. Finland is van alle EU-landen het best voorbereid op crises, en ook de Finse burgers zijn zeer crisisbewust. Dat komt onder meer doordat de Finnen een 1300 kilometer lange grens delen met Rusland.

Commissievoorzitter Ursula von der Leyen zal het rapport gebruiken bij de beleidsplannen waarmee de Europese Commissie vanaf 1 december aan de slag gaat.

Noodpakket in huis

Sinds de Russische inval in Oekraïne spoort ook de Nederlandse overheid burgers steeds actiever aan om 'weerbaar' te zijn in geval van nood. Dan gaat het niet over het weten van de weg naar schuilkelders, maar over het aanleggen van een noodpakket om de eerste 48 à 72 uur na een ramp door te komen.

In zo'n noodpakket zit onder meer water, houdbaar eten, kaarsen, een radio op batterijen en contant geld.

Een woordvoerder van het Rode Kruis legt in deze video uit waar je aan moet denken:

De vier mannen die volgens justitie tijdens oud en nieuw hulpverleners in het Gelderse Hedel met vuurwerk bekogelden moeten als het aan het OM ligt twee tot vier jaar de cel in. De straffen die het OM eist zijn gedeeltelijk voorwaardelijk.

Het is al jaren onrustig tijdens de jaarwisseling in Hedel. Dat rekent het OM de vier zwaar aan: "Deze verdachten wisten van tevoren dat ze dood en verderf konden zaaien", aldus de officier. "Dat hulpverleners verminkt of gedood konden worden, maakt voor de verdachten niets uit."

De mannen die nu terechtstaan zijn twee mannen uit Hedel (23 en 46 jaar), een man uit Ermelo (30) en een 38-jarige man uit Amersfoort. Zij zitten al een aantal maanden vast.

Bekogeld met vuurwerk

Tijdens de afgelopen jaarwisseling in het Gelderse Hedel liep het flink uit de hand. Agenten en hulpverleners werden bekogeld met zwaar vuurwerk, glas en stenen. Meerdere agenten deden daags na de rellen aangifte van poging tot doodslag. Sommigen kampen met een posttraumatische stressstoornis (PTSS) en/of gehoorschade.

De mobiele eenheid moest meerdere keren fors optreden en uiteindelijk gaf de gemeente een noodbevel af. Tijdens de ongeregeldheden werd volgens de politie extreem geweld gebruikt tegen hulpverleners. Zo'n honderd relschoppers richtten veel schade aan en hinderden de brandweer.

Ook de officier benoemde vandaag het "extreme" geweld. "Ik ben niet veel andere nieuwjaarszaken tegengekomen die vergelijkbaar zijn met wat hier gebeurd is. Zelfs niet bij rellen. Dat is ook wat de ME verklaart: het is onvergelijkbaar met andere inzetten. Dit was zo ontzettend hard en gevaarlijk."

De zaak tegen de vier gaat morgen verder. Voor de rellen werden nog zeven anderen aangehouden. Het Openbaar Ministerie beslist later of ook zij vervolgd worden.