NOS Nieuws - Algemeen

De Amerikaanse beurzen kleurden rood vandaag na de uitspraak van president Trump op televisie dat hij een recessie dit jaar niet uitsluit. Ook op de Europese beurzen waren de gevolgen te merken en sloten de beurzen met verliezen.

"Ik waag me liever niet aan dat soort voorspellingen", reageerde Trump toen een verslaggever van Fox News hem vroeg of hij een recessie waarschijnlijk acht. "Er is een overgangsperiode, want wat we aan het doen zijn is heel erg groot. We brengen rijkdom terug naar Amerika. Dat is iets groots. Dat zal tijd vergen."

De Amerikaanse aandelenbeurzen kampen al weken met dalende koersen vanwege de vrees dat Trumps handelsoorlog het land in een recessie zal storten. En de president sluit dit dus niet uit, zei hij zelf. Daarnaast is er ook veel onzekerheid in de markt door het geopolitieke beleid van Trump, zoals zijn toenadering tot Rusland.

Handelsoorlog

In Nederland daalden de koersen van ASML en ASMI met respectievelijk zo'n vier en zes procent. In Amerika eindigde de techbeurs Nasdaq met een verlies van zo'n vier procent. De beurs beleefde hiermee haar slechtste dag sinds 2022. De Amsterdamse AEX sloot met een verlies van één procent.

De handelsoorlog hangt al weken in de lucht en ging vorige week echt van start toen Trump invoerheffingen op spullen uit Canada en Mexico invoerde. Ook China kreeg vorige week extra heffingen opgelegd. De heffingen op producten uit Mexico stelde hij donderdag weer uit tot begin april.

Paus Franciscus reageert goed op zijn behandeling in het ziekenhuis. Volgens zijn artsen is zijn gezondheidstoestand niet meer zorgwekkend, meldt het Vaticaan.

De 88-jarige kerkleider ligt sinds 14 februari in het Gemelli-ziekenhuis in Rome. Hij werd opgenomen met ademhalingsproblemen als gevolg van een dubbele longontsteking.

Hoe lang de paus in het ziekenhuis moet blijven is nog niet bekend. Artsen verwachten dat de behandeling nog een aantal dagen moet worden voortgezet.

De afgelopen weken was de situatie van de paus erg veranderlijk. Zo werd meerdere keren gemeld dat het iets beter met hem ging, maar hij heeft ook meerdere keren een terugval gehad met acute ademhalingsproblemen.

Gevoelig voor longinfecties

De laatste dagen is zijn toestand stabiel. Franciscus krijgt zuurstof toegediend en ondergaat ademhalingstherapie om zijn ademhaling te verbeteren.

Een aantal dagen geleden was de paus te horen in een audioboodschap die hij in het ziekenhuis had opgenomen:

Paus Franciscus heeft al jaren gezondheidsproblemen. Hij is gevoelig voor longinfecties omdat op zijn 21ste een deel van zijn rechterlong is verwijderd als gevolg van een zware longontsteking. Twee jaar geleden lag de paus in het ziekenhuis vanwege een zware bronchitis of mogelijke longontsteking.

Franciscus leidt de Rooms-Katholieke Kerk sinds 13 maart 2013. Een conclaaf van kardinalen koos hem toen als opvolger van de afgetreden paus Benedictus.

Frenna en Froukje zijn de grote winnaars bij de 65e editie van muziekprijs de Edisons. De awards zijn vanavond uitgereikt in het AFAS Theater in Leusden. Ook Roxy Dekker valt in de prijzen.

Frenna wint met het nummer Pretty Girls de Edison voor Best Song. "De winnaar van deze categorie verklaarde de zomer roze en deed dit zó ritmisch, dat het land bijna gehypnotiseerd volgde", schrijft de jury. De artiest heeft volgens de jury sinds zijn doorbraak met de hiphopgroep New Wave bewezen dat hij gigantische hits weet te maken. "Succes kent vaak vele vaders, maar in dit geval is het er eentje en heet hij Frenna."

Hij won van Roxy Dekker in deze categorie, zij was genomineerd met het nummer Sugardaddy. "Ik was eigenlijk alleen gekomen om mijn outfit te laten zien, want ik dacht dat Roxy Dekker er met de prijs vandoor zou gaan", zegt hij in zijn dankwoord.

Het nummer Pretty Girls van Frenna:

Froukje wint met haar album Noodzakelijk Verdriet de Edison voor Best Album. "Een jonge geest met een oude ziel", schrijft de jury in het rapport. Eerder sleepte zij al twee Edisons in de wacht met haar albums Licht en Donker en Uitzinnig.

Ze kan de prijs zelf niet in ontvangst nemen, maar kijkt mee via een videoverbinding. Roxy Dekker wint haar tweede Edison, in de categorie Pop. Vorig jaar won ze de prijs voor Nieuwkomer. Nu wint rapper Elmer in die categorie.

Hiphop

Rapper Fresku wint zijn eerste Edison in de categorie Hiphop met zijn album Leren Leven. "Dit album weet op een heel eigen manier een wereld te schetsen waar de vervreemding bijna vertrouwd voelt", aldus de Edisonjury. Fresku laat volgens hen al jaren zien dat zijn creativiteit geen grenzen kent.

Als hij de award in ontvangst neemt op het podium is hij even sprakeloos. "Ik heb hem gewoon", komt er na een paar seconden uit. Hij zegt "ontzettend veel tijd en liefde" in het album te hebben gestoken.

De Jeugd van Tegenwoordig mag de Edison Pop Oeuvreprijs 2025 in ontvangst nemen. De groep kreeg de prijs vrijdag al uitgereikt in het tv-programma Beau, maar is vanavond ook aanwezig. "Ik heb niets voorbereid, want het was echt een verrassing", grapt JvT-lid Pepijn op het podium. "Mensen vragen de afgelopen tijd vaak: hoe blijven jullie al twintig jaar relevant? Ik heb geen idee. Yet here we are."

De Britse kustwacht is gestopt met zoeken naar het vermiste bemanningslid van vrachtschip Solong. Dat zegt een woordvoerder tegen de BBC. "Na een uitgebreide zoektocht is het vermiste bemanningslid helaas niet gevonden, en is de zoektocht beëindigd."

Het vrachtschip Solong kwam maandagochtend voor de Engelse kust in aanvaring met een tanker die voor anker lag. Er ontstond een brand en de tanker begon vliegtuigbrandstof te lekken. De overige 13 opvarenden van de Solong zijn volgens de woordvoerder veilig aan wal gekomen, net als alle 23 opvarenden van het andere schip.

De reder van de Solong, Ernst Russ, zegt dat beide schepen "significante schade" hebben opgelopen bij de aanvaring en de daaropvolgende brand. Zowel het vrachtschip als de tanker staat nog in brand. Vliegtuigen van de kustwacht "houden de situatie in de gaten", aldus de woordvoerder.

De Solong vervoerde onder meer vijftien containers met het giftige natriumcyanide. Of daarvan iets in zee terecht is gekomen, is niet bekend.

Vanwege de aanvaring is de brede monding van de Humber bij Hull afgesloten voor al het scheepvaartverkeer, meldt P&O Ferries. De veerdienst onderhoudt de verbinding tussen Rotterdam en Hull.

P&O zegt dat nog niet duidelijk is hoe laat de afvaarten vanaf Hull en Rotterdam weer kunnen plaatsvinden. Het bedrijf wil de dienst hervatten als de afsluiting voorbij is.

Hoe de aanvaring kon gebeuren, is nog onduidelijk.

Op videobeelden zijn grote rookpluimen te zien:

De gemeente Utrecht heeft in kaart gebracht waar mogelijk nog bommen uit de Tweede Wereldoorlog in de grond liggen. Dat moet werkzaamheden in de grond en het water veiliger maken.

Tot nu toe moest voor elk project met werkzaamheden in de grond of het water een onderzoek naar explosieven worden uitgevoerd. Dat is door de nieuwe "bommenkaart" niet meer nodig, en dat bespaart volgens de gemeente Utrecht tijd en kosten.

In totaal is 2,5 procent van Utrecht aangemerkt als "verdachte" plek waar explosieven kunnen liggen. Het gaat om vliegtuigbommen, landmijnen, handgranaten en raketten.

Stationsgebied

De verdachte gebieden zijn op de kaart oranje. Het Utrechtse stationsgebied was bijvoorbeeld doelwit van geallieerde bommenwerpers, omdat er treinen zouden hebben gestaan met onderdelen voor Duitse V2-raketten.

Ook de Rivierenbuurt kleurt oranje: in juli 1941 werden daar brandbommen op afgeworpen. Rond de forten aan de oostkant van de stad werd munitie achtergelaten, dus ook dat deel van de stad is oranje.

Archieven

De bommenkaart is opgesteld na een uitgebreid historisch onderzoek, schrijft RTV Utrecht.

Hiervoor zijn archieven geraadpleegd van onder meer de Britse en Amerikaanse luchtmacht en het Duitse en Nederlandse leger. Ook zijn politierapporten, ruimingsverslagen, luchtfoto's en ooggetuigenverklaringen gebruikt. Volgens het onderzoeksbureau leverde dat een gedetailleerd overzicht op van verdachte locaties.

Wonen en werken

Wie in een oranje gebied woont of werkt, hoeft zich geen zorgen te maken, benadrukt de gemeente: "Niet ontplofte explosieven blijven stabiel zolang ze niet worden verstoord. Bij werkzaamheden in de grond of bij zware trillingen kan het risico iets toenemen, maar dit blijft zeer klein."

Bij werkzaamheden zoals heien, baggeren, graven en ander grondwerk binnen de verdachte gebieden is nog wel aanvullend onderzoek nodig.

De regering van Syrië heeft een deal gesloten met de Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF). De overeenkomst leidt tot een staakt-het-vuren, het integreren van de door de Koerden geleide SDF in het Syrische leger en de hereniging van noordoost-Syrië met de rest van het land.

De deal werd vandaag ondertekend door de Syrische interim-president Sharaa en SDF-leider Abdi. Door de overeenkomst valt straks een nog groter deel van Syrië onder de controle van de regering. Die krijgt de grensovergangen met Turkije en Irak en vliegvelden en olievelden in het noordoosten van Syrië in handen.

De Koerden mogen hun eigen taal gebruiken en onderwijs opzetten, wat onder het regime van Assad verboden was.

De overeenkomst is geen totale verrassing. Een Koerdische leider zei vlak na de val van dictator Assad afgelopen december al dat de Koerden zich graag willen aansluiten bij de nieuwe regering. "Er moet een democratisch, gedecentraliseerd Syrië ontstaan waar de Koerden deel van uitmaken", zei Salih Muslim tegen Nieuwsuur. "Wij horen ook bij het Syrische volk."

In het Syrische kustgebied laaide het geweld de afgelopen dagen op; het was de grootste gewelduitbarsting sinds Assad werd verdreven.

Voormalige militairen van Assad voerden een grootschalige aanval uit op ordetroepen van interim-president Sharaa. De gewapende groepering noemt zichzelf de Militaire Raad voor de Bevrijding van Syrië (MRBS).

Troepen van de nieuwe machthebbers namen vervolgens wraak. Er zijn in een paar dagen tijd bijna duizend burgers gedood, voornamelijk alawieten, de religieuze minderheid waartoe ook Assad behoorde. Duizenden zijn op de vlucht geslagen en vertellen de meest gruwelijke verhalen. "We worden uitgemoord, ik kan nog niet bevatten wat ik heb gezien, iedereen is bang", zei een vluchteling in Libanon tegen de NOS.

Sharaa zegt dat de massamoord een bedreiging is voor zijn streven om het land te verenigen. Hij beloofde de verantwoordelijken te straffen, ook als dat zijn eigen bondgenoten zijn.

Alawieten in Nederland vrezen voor het lot van hun familie in Syrië. "Het is genocide":

In de Koerdische gemeenschap is voorzichtig positief gereageerd op de oproep van PKK-leider Öcalan om de wapens neer te leggen. Koerden hopen dat een nieuw vredesproces een einde maakt aan de repressie van de Turkse staat.

In mei vorig jaar viel de terreurpolitie het Koerdische café Pine Cand in het centrum van Diyarbakir binnen. Ze doorzochten het café en arresteerden de eigenaar, Ramazan Simsek. Een paar dagen voor de politie-inval had Simsek op sociale media aangekondigd dat in zijn café de voertaal voortaan alleen Koerdisch zou zijn.

Klanten worden bediend in het Koerdisch en niet in het Turks, was de boodschap. Een belangrijk statement, vond hij zelf. "Ik verdedig een taal die onder druk staat", zegt hij vanachter de bar in het café. "Opkomen voor de Koerdische taal is opkomen voor democratie en culturele diversiteit. Daarom word ik nu vervolgd."

Huisarrest

Café Pine is een culturele ontmoetingsplaats voor Koerden in Diyarbakir. Aan de muren hangen Koerdische spotprenten en foto's van Koerdische muzikanten. Er wordt Koerdische muziek gedraaid, in de boekenkast staan Koerdische tijdschriften en boeken. In het weekend is er livemuziek en tijdens Koerdische feestdagen wordt er gedanst en gezongen.

Drie maanden zat Simsek in huisarrest, zijn zaak loopt nog. De aanklacht had te maken met "het verbannen van de Turkse taal" in zijn café. Simsek ontkent dat hij Turks spreken verbiedt. "Als gasten geen Koerdisch kunnen spreken, dan spreken we Turks. Het gaat ons om het stimuleren van het spreken van de Koerdische taal. Een taal die helaas aan het verdwijnen is."

Later werd aan de aanklacht toegevoegd dat in Simseks café Koerdische volksliederen worden gezongen, waarmee hij zich schuldig zou maken aan "het maken van propaganda voor een terroristische organisatie".

Toegenomen repressie

Het is al decennia het lot van Koerden in Zuidoost-Turkije. Tot 1991 was het verboden om, zelfs in huiselijke kring, Koerdisch te spreken.

Sinds president Erdogans AKP aan de macht is, hebben Koerden op papier meer rechten. Zo mogen er Koerdische media bestaan en worden Koerdische lessen gegeven op scholen. Maar meer onderwijs in het Koerdisch is nog steeds verboden. En Koerdisch activisme ligt onder een juridisch vergrootglas.

De laatste jaren is de repressie weer toegenomen. Dat heeft alles te maken met de langslepende oorlog tussen de Turkse staat en de PKK, de gewapende Koerdische beweging die sinds de jaren 80 geweld gebruikt en aanslagen pleegt om Koerdische rechten af te dwingen.

Koerden die zich, op wat voor manier dan ook, inzetten voor meer rechten, worden vaak willekeurig beschuldigd van steunen aan de PKK. Zelfs het luisteren naar Koerdische volksliederen en het opvoeren van traditionele Koerdische dansen op bruiloften, is verdacht.

Turkse gevangenissen zitten vol met Koerdische politici, journalisten en activisten die zeggen niks te maken te hebben met de PKK en nooit een wapen te hebben vastgehouden. Koerdische gekozen burgemeesters worden continu van hun post verwijderd.

De PKK verzwakt

Öcalans oproep om een eind te maken aan de gewapende strijd kan de situatie voor alle Koerden verbeteren, zegt Vahap Coskun, hoogleraar rechten aan de Dicle Universiteit. "Als de wapens weg zijn, verdwijnt ook de belangrijkste stok waarmee de staat kan slaan. En dan kan de ruimte voor Koerdische politiek groter worden. Dit kan alleen maar positief uitpakken voor Koerden."

Diyarbakir was in 2015 en 2016 het toneel van een bloedige stadsoorlog tussen het Turkse leger en de PKK. Het leger had de overhand en duwde de PKK het land uit. Sindsdien is de PKK verzwakt, en houden de strijders zich op in de bergen in Noord-Irak.

In de Koerdische gemeenschap is niet veel steun meer voor de PKK, zegt Coskun. "Onze onderzoeken laten zien dat Koerden niet langer het radicale pad kiezen. Ze zien de politiek als enige plek om te strijden voor hun rechten."

Leven met constante spanning

Öcalans oproep werd positief ontvangen in Diyarbakir, maar er was ook teleurstelling. Men had verwacht dat Öcalan ook zou zeggen wat er voor Koerden tegenover zou moeten staan. Café-eigenaar Ramazan Simsek hoopt dat daar achter de schermen afspraken over zijn gemaakt. "Dit moet gepaard gaan met garanties voor democratische politiek. Dat wij ons politiek kunnen uitspreken zonder politie en justitie op ons dak te krijgen", zegt hij. "En alle politieke gevangenen moeten vrijkomen."

Sinds zijn arrestatie is Simsek op zijn hoede. Wel spreekt hij nog steeds Koerdisch met zijn klanten, en ook de muziekavonden zijn hervat. "Je houdt er rekening mee dat de politie ieder moment kan binnenvallen. We zijn eraan gewend. Je leeft constant met spanning, hoewel je niks verkeerd doet."

Hij vestigt alle hoop op dit nieuwe vredesproces. "Alleen al de mogelijkheid dat het slaagt, geeft ons hoop."

Het Russische leger gooit alles in de strijd om Oekraïne te verslaan in de Russische grensregio Koersk. Gesterkt door het wegvallen van de Amerikaanse militaire inlichtingen voor Kyiv is Rusland in een week tijd relatief ver opgerukt. De Russische strijdkrachten proberen de Oekraïense militairen te omsingelen.

Omdat de strijd nog volop gaande is, ontbreekt het overzicht. De Oekraïense commandant der strijdkrachten stelt dat de situatie in Koersk onder controle is.

De Amerikaanse denktank ISW schrijft echter in zijn dagelijkse update over de oorlog dat "Russische strijdkrachten het noordelijke deel van de Oekraïense operatie in Koersk laten instorten".

'Te vroeg voor conclusies'

'Instorten' is volgens defensie-expert Peter Wijninga te sterk uitgedrukt. "Als je je als leger ordentelijk terugtrekt omdat het front snel verschuift, wil dat nog niet zeggen dat de frontlinie instort." De situatie lijkt zorgelijk voor Oekraïne, maar het is volgens Wijninga nog te vroeg voor harde conclusies.

Wel duidelijk is dat Rusland in minder dan een week bijna de helft van het bezette gebied is binnengetrokken. Dat heeft de NOS vastgesteld aan de hand van video's op sociale media. In de kaart hieronder zie je vier plaatsnamen van nederzettingen waar Russische militairen bijvoorbeeld vlaggen hebben gehesen. De strijd om Soedzja, een belangrijke uitvalsbasis voor Oekraïne, is nog gaande.

Maandenlang verschoof het front in Koersk niet of nauwelijks. Hoe kan Rusland dan nu een doorbraak forceren? Allereerst heeft het te maken met de hogere temperaturen die meer beweging mogelijk maken. Verder met mankracht. "Rusland heeft heel veel mensen ingezet, ook van andere plekken aan het front en opnieuw weer Noord-Koreanen", zegt oud-commandant landstrijdkrachten Mart de Kruif.

Speciale drone-eenheid

Na incidenten waarbij Russen onbedoeld op Noord-Koreanen schoten en andersom, vervolgt De Kruif, hebben de twee legers de samenwerking nu gestroomlijnd. Het Russische leger zou ook een speciale drone-eenheid hebben ingeschakeld in Koersk: het Rubicon Center of Advanced Unmanned Systems. Het bestaan van deze elite-eenheid werd in oktober bekendgemaakt in Russische staatsmedia.

Met de nieuwste drones en nieuwste tactieken richt Rubicon zware schade aan in Koersk, zegt defensie-analist Andrew Perpetua, die zich baseert op openbare bronnen. De pro-Oekraïense analist stelt dat honderden voertuigen van het Oekraïense leger zijn verwoest, maar zegt niet voor welke periode of gebied dit geldt. "Het is een enorme dreiging voor de Oekraïense bevoorradingslijnen", zei hij vrijdag op X.

De NOS heeft de aantallen die Perpetua noemt niet kunnen controleren. Wel laten op locatie geverifieerde video's zien dat de Oekraïense bevoorradingsroutes in het grensgebied recent onder zware druk hebben gestaan door drone-aanvallen. Meerdere voortuigen stonden beschadigd, vernietigd of verlaten langs de weg.

Kolonne aangevallen

Eveneens is vastgesteld dat twee belangrijke bruggen in Koersk zijn vernietigd. Op video's van gisteren is te zien dat een konvooi van minimaal acht Oekraïense voertuigen wacht voor een van de bruggen. Zeker twee voertuigen worden geraakt door drones of artillerievuur. De kolonne lijkt afkomstig uit de richting waar de Russen zijn opgerukt.

"Rusland probeert de Oekraïners te flankeren van twee kanten en ze te omsingelen", zegt Wijninga. "Wat elke legercommandant zou doen om de vijand te grazen te nemen." Hij wijst erop dat Kyiv hier veel beter op had kunnen reageren als de VS nog inlichtingen over Russische luchtaanvallen of bewegingen had gedeeld. Maar nu Washington daar voorlopig een streep door heeft gezet "is het Oekraïense leger gehandicapt".

Dat beaamt ex-generaal De Kruif. Hij gaat ervan uit dat Oekraïne op dit scenario is voorbereid en plannen heeft voor strategische terugtrekking. "De Russen stoppen er zo veel moeite in dat het de uitdaging wordt voor Oekraïne om het front zo klein mogelijk te maken. En om zo veel mogelijk verliezen op te leggen en zelf zo min mogelijk manschappen te verliezen."

'Zin van bezetten Koersk is weg'

De Kruif verwacht dat Oekraïne het Russische gebied zal opgeven. "Je kan er wel door blijven vechten, maar de meerwaarde van Koersk aan de onderhandelingstafel is weg." De keiharde druk die Trump op Kyiv uitoefent en het totale gebrek daarvan op Moskou, laat volgens de voormalige generaal zien dat Oekraïne niets kan verwachten in ruil voor een bestand.

Volgens defensieanalist Wijninga zou terugtrekken uit Koersk de beste keuze zijn voor Oekraïne. Dan kunnen de militairen zich verdedigen achter sterkere linies in eigen land. "Maar we weten niet hoeveel waarde Kyiv zal blijven hechten aan Koersk. De Oekraïners hebben altijd gehoopt dat ze in staat waren het vast te houden tot aan de onderhandelingstafel, maar dat lijkt nu ijdele hoop te worden."

In een advies dat twee jaar geleden werd opgesteld pleitte de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) ervoor om staalslakken voortaan aan te merken als 'afval', blijkt uit onderzoek van de NOS.

Dat is opmerkelijk omdat zo'n label mogelijk grote gevolgen zou hebben gehad. Het advies werd uiteindelijk niet doorgezet.

Groeiende weerstand

Staalslakken zijn een steenachtig overblijfsel van de staalproductie. Elk jaar moet Tata Steel van zo'n 650.000 ton staalslakken af. Dat gebeurt deels door het te verkopen als bouwstof voor bijvoorbeeld de wegenbouw. Tata en het kabinet zeggen dat dit allemaal veilig is.

De tegenstand hiertegen groeit al jaren. Op verschillende locaties bleken staalslakken zonder voorzorgsmaatregelen te zijn gebruikt. Een bekend voorbeeld was in het Gelderse dorp Eerbeek, waar een zonnepark werd gebouwd op een laag staalslakken. Omwonenden kregen last van gezondheidsklachten, waaronder bloedneuzen. Ook bleek het omliggende water sterk vervuild.

Nieuwe vergunning

In een reactie aan de NOS stelt de inspectie dat het advies werd opgesteld vooruitlopend op een nieuwe vergunningsaanvraag van Tata Steel. Het bedrijf mag maar een beperkte hoeveelheid staalslakken op het eigen terrein hebben liggen. Het bleek bij controles meer op te slaan dan was toegestaan, waardoor een nieuwe vergunningsaanvraag bij de provincie nodig was. De Inspectie kan in dit soort gevallen een advies geven over zo'n aanvraag. Die adviezen kunnen niet zomaar genegeerd worden.

In het advies stelt de ILT dat "strengere regelgeving" nodig is. Zo zou de samenstelling van de staalslakken bij Tata structureel gecontroleerd moeten worden. Nu gebeurt dat niet. Ook zouden bepaalde soorten staalslak eerst nog verder bewerkt moeten worden zodat ze minder schadelijke stoffen bevatten. Dat zou flinke extra kosten voor Tata met zich meebrengen. Verder zou volgens inspectie een eventuele uitbreiding van de opslag van staalslakken moeten worden geweigerd.

Als een van de hoofdmotieven voor het negatieve advies wordt "voortschrijdend inzicht over de negatieve milieu-hygiënische aspecten" genoemd. Anders gezegd: staalslakken zijn volgens de inspectie vervuilender dan eerder gedacht.

Opvallend is dat de inspectie ook stelt dat ze bang is voor imagoschade. "Maatschappelijke kosten en milieueffecten kunnen leiden tot de vraag waarom de ILT hierop niet heeft geadviseerd", zo valt er te lezen.

Het advies kwam er volgens de ILT uiteindelijk niet omdat het "juridisch niet houdbaar" was. Ook toeval speelde een rol. Een tussenhandelaar waar Tata zaken mee doet, wist net op tijd een grote hoeveelheid staalslakken te verkopen aan de Baltische staten. Hierdoor hoefde toch geen nieuwe vergunning aangevraagd te worden en hoefde de inspectie dus ook geen advies te geven.

Gevoelig dossier

Hoewel het advies er dus niet kwam, laat het goed zien hoe gevoelig het dossier in Den Haag ligt. Volgens dit kabinet zijn staalslakken een veilige bouwstof die zonder al te veel problemen verhandeld moet kunnen worden.

Uit de interne stukken blijkt ook dat het advies veel discussie losmaakte tussen overheidsdiensten onderling. Zo keerden sommige afdelingen binnen verschillende ministeries zich tegen het advies, terwijl andere juist vroegen extra vaart te maken.

Het kabinet gaat geen wettelijke regeling maken voor meeroudergezinnen. Uit onderzoek blijkt dat het in het belang van het kind kan zijn om ook voor de wet meer dan twee ouders te hebben, maar staatssecretaris Struycken (Rechtsbescherming) vindt zo'n regeling te duur en te ingewikkeld om uit te voeren, schrijft hij aan de Tweede Kamer.

De bewindsman schat in dat invoering van een regeling voor meerouderschap en meerpersoonsgezag over kinderen incidenteel 11 tot 50 miljoen euro kost, en daarnaast structureel vijf tot zes miljoen per jaar. Dat komt vooral doordat meer mensen gebruik zullen gaan maken van verlofregelingen.

"Het kabinet heeft binnen de rijksbegroting daarvoor vooralsnog geen middelen gereserveerd", schrijft Struycken. Hij "moet scherpe keuzes maken". Volgens hem speelt ook mee is dat de overheidsinstanties die de regeling moeten invoeren en uitvoeren nu al overbelast zijn. "Om deze redenen ga ik nu niet over tot het voorbereiden van een wettelijke regeling."

Vanaf de geboorte meer dan twee ouders

De wens om wettelijk te regelen dat een kind meer dan twee ouders kan hebben, leeft vooral bij gezinnen waarin een kind al vanaf de geboorte drie of meer ouders heeft. Dat zijn vooral 'regenbooggezinnen', bijvoorbeeld een lesbisch stel dat een kind opvoedt samen met een homopaar.

Experts menen dat een wettelijke regeling kinderen en opvoeders rechtszekerheid en rechtsgelijkheid kan geven, wat bijvoorbeeld bij medische behandelingen en erfenissen van belang kan zijn. De Raad voor de Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) stelt dat de huidige juridische situatie niet overeenkomt met het dagelijks leven van ouders en kinderen. Dat kan leiden tot "juridische en sociaal-emotionele belemmeringen".

In het verleden is ook al geprobeerd een wettelijke regeling op te tuigen, maar toenmalig minister Dekker voor Rechtsbescherming besloot daar in 2019 mee te stoppen. Hij noemde de kwestie toen "heel gevoelig" en "heel ingewikkeld".

Onbegrijpelijk

COC Nederland en belangenorganisatie Meer dan Gewenst noemen het besluit van Struycken onbegrijpelijk. "Het kabinet laat kinderen en ouders in meeroudergezinnen hiermee keihard vallen", schrijven ze in een gezamenlijke verklaring.

Aanstaande woensdag overlegt de Tweede Kamer met de staatssecretaris over het familierecht. De organisaties roepen partijen op om dan protest aan te tekenen tegen het kabinetsbesluit.

Een drone die over een weiland vliegt en alle soorten eieren van weidevogels kan onderscheiden: dat wil de Bond Friese Vogelwachten (BFVW) werkelijkheid maken. De organisatie krijgt er een subsidie van 200.000 euro voor.

Twee jaar geleden begon BFVW met de ontwikkeling van deze nieuwe drone. Die kan met behulp van AI ontdekken wat voor nestjes en eieren er in het gras liggen.

Dat is belangrijk om maaislachtoffers onder vogels te voorkomen. In mei en juni start doorgaans het maaiseizoen en gaan de boeren het land op om het gras te maaien, maar in dezelfde tijd is ook het broedseizoen. Dan hebben weidevogels vaak een nestje in het hoge gras.

Deze combinatie van omstandigheden leidt jaarlijks tot veel slachtoffers in het veld. Boeren en vogelbeschermers zoeken al jaren naar manieren om dat te voorkomen.

Handmatig beoordeeld

Deze drone kan daar dus op een snelle en slimme manier bij helpen. Vliegend over het veld kan de apparatuur een scan maken en precies aantonen waar de nestjes zich bevinden. Daar kan vervolgens rekening mee worden gehouden bij het maaien.

Het was een hele klus om de drone te trainen op het herkennen van de verschillende soorten nesten, zegt René van Dam van de BFVW tegen Omrop Fryslân. Er werden 70.000 foto's van een weiland gemaakt. Daarvan zijn er vervolgens 10.000 beoordeeld door mensen.

Wanneer op de foto een nest werd gezien, werd er een vakje omheen getekend. Op die manier kon de AI-drone nesten leren herkennen voor de overige duizenden foto's. "Heel simpel", aldus Van Dam. "We geven voorbeelden, en op een gegeven moment snapt de software dat."

De drone moet uiteindelijk ook verschillen tussen de nesten gaan onderscheiden. "Mensen weten op een bepaald moment het verschil tussen een kievitsnest en een gruttonest", zegt Van Dam. "Bijvoorbeeld door de kleuring van de eieren en de draaiing van het gras."

Succesvol

Een proef blijkt succesvol te zijn, en daarom wil BFVW de software nu gaan uitbreiden en de drone ook in de praktijk gaan inzetten. Dat kan met behulp van twee ton aan subsidie. Het geld is afkomstig van de provincie Friesland en een potje voor gemeenschappelijk landbouwbeleid van de Europese Unie.

Betrokken bij het project zijn hogeschool NHL Stenden in Leeuwarden, de Dairy Campus in Leeuwarden, softwareproducent Air Drone Support en melkveehouderij Bruinsma uit Lollum.

Drones worden al vaker ingezet in de zoektocht naar eieren. Dan gaat het vaak om drones met een warmtecamera die verstopte eieren en dieren in het gras opspoort. Maar een drone die aan de hand van camerabeelden nesten kan vinden én onderscheiden, wordt nog niet breed gebruikt, zegt Van Dam.

Kievitsei

Jaarlijks worden rond deze tijd van het jaar de weilanden volop onderzocht in de zoektocht naar het eerste kievitsei. Het is een grote eer om dat te vinden. De kievit is de eerste weidevogel die begint met het leggen van eieren, en de vondst van dit ei staat symbool voor het begin van het voorjaar.

Of het eerste kievitsei voortaan gevonden kan worden met een AI-drone is absoluut niet het geval volgens Van Dam. "We hebben al in de reglementen opgenomen dat drones niet thuishoren in zo'n wedstrijd."

Hij zegt bovendien uit te gaan van de eerlijkheid van de vinder. "Je moet de drone zien als hulpmiddel", vindt hij. "Het is hartstikke belangrijk dat mensen kennis houden van het veld. Een drone heeft die kennis niet."

Ze wil het voor de boeren allemaal anders doen en beloofde dat er een andere wind zou waaien. Nu de Raad van State vandaag haar wetsvoorstel om gedupeerde boeren zonder vergunning te legaliseren zo goed als fileerde, neemt de druk op BBB-minister Wiersma weer toe. Kan ze waarmaken waar de BBB zo ongeveer voor is opgericht?

De overheid zoekt al jaren naar oplossingen voor de ongeveer 2000 zogeheten PAS-melders, boeren die buiten hun schuld illegaal zijn doordat ze te veel stikstof uitstoten.

Tot 2019 hoefden deze boeren hun stikstofuitstoot alleen te melden, maar dat jaar zette de Raad van State daar een streep door vanwege de slechte staat van de natuur. Sindsdien zitten ze zonder vergunning en volgens de Raad van State "helpt niets" zolang de stikstofuitstoot niet tegelijk landelijk veel meer wordt teruggedrongen.

Wiersma werkt aan een plan daarvoor, maar diende dit wetsvoorstel dat de PAS-melders moest helpen alvast in.

Triest nieuws

"De kritiek was te verwachten", zegt NSC-Kamerlid Holman, maar "heel triest nieuws voor de boeren die PAS-melder zijn is het zeker". Ook VVD-Kamerlid Van Campen vindt het advies zorgelijk.

Wiersma zegt tegen de NOS dat ze de uitspraak gaat bestuderen en waar mogelijk zal verwerken.

Al jaren praat de politiek over manieren om stikstofuitstoot terug te dringen. Door de slechte staat van de natuur kan niet meer alles tegelijk: bij verkeer, landbouw, bedrijvigheid en woningbouw komt in totaal te veel stikstof vrij.

Het vorige kabinet tuigde een fonds van ruim 25 miljard euro op om boeren uit te kopen of te helpen met verduurzamen. Het nieuwe kabinet zette daar een streep door en wil kijken of regels voor boeren anders kunnen, en of ook andere sectoren meer kunnen bijdragen aan vermindering van de stikstofuitstoot.

Sinds de rechter in januari Greenpeace gelijk gaf dat de staat meer haast moet maken met het herstellen van natuur buigt een aantal bewindspersonen zich in een speciale "ministeriële commissie" over oplossingen.

De problemen zijn ingewikkeld en Wiersma krijgt in Kamerdebatten regelmatig de wind van voren. Toch lijkt het haar aan energie en wilskracht niet te ontbreken.

Nieuwe ondergrens

Eind februari kwam Wiersma enigszins onverwacht tussentijds met een optimistisch voorafje: de wetenschap was volgens haar hoopvol over een nieuwe ondergrens voor de uitstoot, zei ze in De Telegraaf. Ook PAS-melders die onder die grens vallen zouden geen vergunning hoeven aan te vragen.

In een filmpje op de BBB-website en een interview in een talkshow lichtte ze toe dat ze hoopt met de nieuwe ondergrens alsnog meer vergunningen rond te krijgen voor boeren. Geïrriteerde Kamerleden verweten Wiersma dat ze in een Kamerbrief met weinig informatie was gekomen, maar buiten de Kamer valse verwachtingen bij boeren wekte.

Wiersma vond dat daar geen sprake van was. Ze moest het nog aan de Raad van State voorleggen, maar Wiersma zei hoopvol te zijn.

Volgens NSC-Kamerlid Holman kan de nieuwe ondergrens zeker uitkomst bieden. De wetenschap wijst volgens hem uit dat het kan. Maar alleen als de minister nu ook snel met het terugdringen van uitstoot aan de slag gaat.

VVD-Kamerlid Van Campen noemt het Raad van State-advies van vandaag zorgwekkend. "Ik wil de minister echt in elke stap steunen, maar wel op een manier waarop boeren echt duurzaam en structureel geholpen worden".

Het advies van vandaag doet weinig goeds vermoeden voor het oordeel dat de Raad van State over de nieuwe ondergrens zal vellen, denkt van Campen. En dan kan het er wel eens heel problematisch uit gaan zien. Het wachten is nu waar de minister en de speciale commissie mee komen.

Van Campen: "De minister is hoopvol, ik hoop dat ze gelijk heeft".

In de Antwerpse haven zijn afgelopen weekend acht Nederlanders opgepakt die volgens de politie drugs uit containers probeerden te halen. De jongste verdachte is 13 jaar.

Vrijdagnacht hield de politie in Antwerpen een 15-jarige jongen en een 24-jarige man aan. De nacht erop trof de politie op dezelfde plek een jongen van 13 jaar en een man van 22 jaar aan, die probeerden drugs uit containers te halen. In de koelruimte van een container werd 58 kilo cocaïne aangetroffen.

Zondagnacht werden op dezelfde plek nog eens vier Nederlanders gearresteerd die op dezelfde plek in de haven waren. Het ging om een 21-jarige vrouw, twee mannen van 18 en 19 jaar en een minderjarig persoon.

"Gezien alle feiten zich situeerden in de buurt van kaai 1624, waren de individuen mogelijk op zoek naar dezelfde in beslag genomen drugs", zegt het Antwerpse parket.

Ronselen in de club

In de Rotterdamse en Antwerpse haven werd begin dit jaar een forse daling gemeld van het aantal drugsvondsten en uithalers. De douane vermoedt dat de drugshandel deels verplaatst is naar Frankrijk en Spanje.

Drugscriminelen ronselen vaak jongeren om drugs uit containers te halen. Advocaat Cem Kekik zei eerder tegen de NOS dat ze worden gescout in bijvoorbeeld nachtclubs of kroegen. Jongeren zijn vaak gevoelig voor het geld. Rechters geven daarnaast lagere straffen aan jongeren zonder strafblad, wat drugscriminelen ook gebruiken bij het ronselen.

Roxy Dekker stond gisteren met acht nummers in de dagelijkse top 10 van streamingdienst Spotify in Nederland en ook vandaag blijft zij scoren met nummers van haar vorige week verschenen debuutalbum Mama I Made It. De 20-jarige zangeres weet haar doelgroep aan zich te binden met herkenbare teksten, maar dat is slechts één verklaring van haar enorme succes, zeggen radio-dj's.

Dekker werd populair op TikTok met grappige filmpjes en covers van bekende nummers. Nadat ze in 2023 haar eerste single Anne-Fleur vakantie had uitgebracht, waarin ze spottend de vakantie van een 'kakker' beschrijft, ging het hard. Haar volgende single Satisfyer werd veelvuldig op de radio gedraaid en meegezongen in cafés en discotheken. Inmiddels zijn haar nummers miljoenen keren gestreamd.

Begin dit jaar won ze de Popprijs. En vandaag neemt ze de Edison Popprijs in ontvangst. "Roxy Dekker weet met haar liedjes een uitgesproken mening te combineren met een gezonde dosis humor en zelfspot", schreef de jury van de muziekprijs.

Roxy Dekker liet Douwe Bob en Ronnie Flex achter zich:

"Ik denk dat mensen die haar voor het eerst hoorden dachten: 'Dit is wel leuk, eens iets anders, maar gaat dat standhouden bij de volgende liedjes?'" zegt 3FM-dj van AVROTROS Yoeri Leeflang. Maar er bleek duidelijke vraag naar wat hij "onbezorgde feestmuziek, met humoristische teksten" noemt.

Hij noemt Dekker uniek in Nederland. "Als je kijkt naar de rest van de Nederlandse popmuziek dan zie je bijvoorbeeld artiesten die goed zijn in het schrijven van prachtige teksten, woordkunstenaars. Zij houdt zich vast aan dingen die misschien minder impact hebben, maar juist om plezier draaien", zegt Leeflang.

Doelgroep

"Ik denk dat het gewoon helemaal aansluit bij haar doelgroep", zegt ook Qmusic-radio-dj Jorien Renkema. "Dekker is zelf 20. Zij maakt de muziek die haar leeftijdsgenoten leuk vinden. En die liedjes zijn allemaal heel catchy. Supergoed geproduceerd en de teksten zijn grappig."

Een voorbeeld hiervan is Satisfyer, stelt Leeflang, waarin ze haar date vergelijkt met een populair seksspeeltje. "Dat begint met een piano en heeft simpele, maar heel aanstekelijke akkoorden die overgaan in uptempo."

Bekijk de clip van het nummer hier:

Maar het is ook haar gedrag dat haar populair maakt, zegt Leeflang. "Ze heeft veel zelfspot en humor en heeft ontzettend mee dat ze een aardige persoon is. De combinatie met de aanstekelijke muziek en hoe ze dat op het podium brengt, maakt haar uniek".

Als voorbeelden haalt hij aan hoe zij reageert op bijvoorbeeld valpartijen op het podium en dat zij vorig jaar tot tranen toe geroerd was dat er duizenden mensen op een optreden van haar in Zwolle waren afgekomen tijdens 3FM Serious Request.

Kritiek kwam er ook: ze zou volgens sommige critici op sociale media naar voren zijn geschoven door de muziekindustrie, terwijl net werd gedaan alsof zij self made is. Ze reageerde in het succesvolle nummer Industry Plant (zie kader).

Uitgaan en flirten, het zijn dat soort thema's die bij haar doelgroep resoneren, vermoedt Leeflang. "Dat zijn bijvoorbeeld jongens en meisjes van een jaar of 13, 14, 15. Een leeftijd waarop je gaat aftasten wat er gebeurt als het donker wordt en je langzaam het uitgaansleven gaat ontdekken." Maar ook een oudere doelgroep zal zich in haar liedjes herkennen, denkt hij. De havercappu (cappucino met havermelk, red.) waar zij in het lied Anne-Fleur vakantie niet meer zonder kan is bijvoorbeeld voor veel dertigers die in de Randstad wonen herkenbaar.

Zowel Renkema als Leeflang denkt dat het succes van Dekker ook bij komende albums blijft voortduren. Renkema: "Als je ziet hoe goed ze nu al bezig is en wat voor enorme fanbase zij heeft, denk ik dat zij echt nog wel eventjes blijft. En misschien dat haar muziek ook wel een beetje gaat evolueren en meegroeit met haar doelgroep."

Dat ze groeit zie je nu al een beetje, volgens Leeflang. Hij ziet het nummer Gaan We Weg? (2024) als een nummer dat al iets volwassener klinkt. "Met minder toeters en bellen. Volgens mij is ze heerlijk aan het ontdekken wat ze allemaal leuk vindt. En ik denk ook echt dat ze alles wat ze doet heel leuk vindt."

Er zijn weer iets meer vrouwen aangenomen in de besturen van Nederlandse beursgenoteerde bedrijven. Het aantal vrouwen in de raden van commissarissen nam juist iets af. Dat blijkt uit cijfers van de Sociaal-Economische Raad (SER) over 2023.

Sinds 2022 geldt voor Nederlands beursgenoteerde bedrijven een vrouwenquotum. Het doel is dat zowel het bestuur als de raad van commissarissen van deze bedrijven minstens voor een derde uit vrouwen bestaat. Sinds het ingaan van deze wet zijn de ondernemingen ook verplicht aan de SER door te geven hoeveel vrouwen er werken. Ook moeten ze een plan opstellen om hun toplaag diverser te maken.

In Nederland vallen bijna 5500 bedrijven onder deze wet. Hiervan hebben bijna 3500 zich gemeld bij de SER, een verdubbeling ten opzichte van een jaar eerder. Ook hebben meer dan 600 bedrijven die niet onder de wet vallen zich uit zichzelf gemeld bij de SER. "De beweging is duidelijk positief en we krijgen nu steeds meer data waardoor een we steeds duidelijker beeld hebben", zegt SER-voorzitter Kim Putters.

Taaie kluif

Toch zijn er dus nog zo'n 2000 bedrijven die wettelijk wel verplicht zijn om te rapporteren aan de SER, maar het nog niet doen. Op dit moment kunnen bedrijven niet gestraft worden als zij dit niet doen.

Het gestelde doel is nog steeds ver weg: in 2023 was 15,3 procent een vrouwelijke bestuurder, tegen 14,7 procent een jaar eerder. Bij de raden van commissarissen was dat 25,7 procent (tegen 26,2 procent in 2022) "Elke cultuurverandering gaat stap voor stap. Volgens ons mag het ook sneller maar dit is nu wat het is", zegt Focco Vijselaar, algemeen directeur van werkgeversorganisatie VNO-NCW.

Het blijkt vooral een taaie kluif om meer vrouwen in de besturen te krijgen. "Het is gewoon te weinig", zegt Vijselaar. "Volkomen onnodig", vult Putters aan. "Er zijn bijna 4000 vrouwen in onze database van vrouwelijke talenten. Het excuus dat er geen geschikte vrouwen zijn gaat gewoon echt niet meer op."

Maar de SER benadrukt ook dat het goed is om te kijken naar de positieve ontwikkelingen. Zo staat Nederland op de derde plek op de Europese emancipatieranglijst. Ook denken veel meer bedrijven nu na over hoe ze meer vrouwen in de top krijgen.

Trump

Het is een schril contrast met de beweging die momenteel in de Verenigde Staten plaatsvindt. De regering van president Trump heeft een radicaal einde gemaakt aan het Amerikaanse diversiteitsbeleid. Meerdere grote bedrijven zoals Google en Meta hebben aangegeven te stoppen met hun diversiteitsbeleid.

SER-voorzitter Putters vindt dat vreemd. "Als je kijkt naar de krapte op de arbeidsmarkt moet je de pool van talenten zo groot mogelijk maken." Ook wijst hij erop dat uit onderzoek blijkt dat bedrijven die een divers personeelsbestand hebben veel betere resultaten boeken dan bedrijven die dat niet hebben.

De vermoedelijke opdrachtgever van de grote ontploffing in een flat aan de Tarwekamp in Den Haag wilde wraak nemen op zijn ex-vriendin, omdat zij hem ontrouw zou zijn geweest. Hij voelde zich aangetast in zijn eer, blijkt uit dossierstukken die de NOS heeft ingezien. "Ik wou het haar een soort van, ja, betaald zetten."

De 33-jarige Moshtag B. wordt ervan verdacht een aanslag te hebben laten plegen op de bruidsmodezaak van zijn ex. Bij de aanslag werd zwaar vuurwerk en zo'n 175 liter benzine gebruikt. Meerdere woningen boven de winkel werden weggevaagd. Zes mensen kwamen om het leven, een jongen van 8 overleefde als enige van zijn gezin.

Vrijdag begint de rechtszaak tegen B. en drie medeverdachten. Op basis van het politiedossier maakte de NOS een reconstructie van de aanslag.

Relatie veranderde

De 27-jarige eigenaresse van de bruidsmodewinkel, die in Londen was tijdens de explosie, wist aanvankelijk niet wie het op haar gemunt had. De enige optie was haar ex-vriend.

Sinds kort was het uit met de 33-jarige man van Afghaanse afkomst. In het begin overlaadde hij haar met cadeaus en hielp hij met de winkel. Maar de relatie veranderde. Volgens de winkeleigenaresse werd haar vriend bezitterig en jaloers. Ze mocht niet meer met andere mannen praten en hij las stiekem mee met haar appjes.

Zo kwam Moshtag B. er naar eigen zeggen achter dat ze vreemd ging. Hij voelde zich in zijn eer aangetast, verklaart hij bij de politie. Tegen zijn ex-vriendin zou hij hebben gedreigd dat hij mensen kon regelen die dingen in brand konden steken en dat hij haar financieel kapot zou maken.

Extra zakcentje

De voorbereidingen voor een aanslag begonnen in augustus vorig jaar, toen Moshtag B. contact zocht met medeverdachte Mourad B. voor een klus. De twee kennen elkaar uit Roosendaal, waar Moshtag B. opgroeide. Mourad B. was wel te porren voor een extra zakcentje.

Hij schakelde zijn 24-jarige neef Ilias B. in. Ook benaderde hij een kennis, de 33-jarige Adil A. uit Oosterhout, omdat die de meeste ervaring zou hebben met criminele klussen.

Winkel leegroven

Het idee was aanvankelijk om de winkel leeg te roven, tegels stuk te slaan en graffiti op de muur te spuiten. Moshtag B. vertelde er niet bij dat het om een wraakactie op zijn ex-vriendin ging en verzon een ander verhaal.

Maar volgens hem vonden de anderen het te veel gedoe om alle bruidsjurken mee te nemen. In het najaar veranderde het plan en luidde de opdracht om de winkel in brand te steken en de jurken te verwoesten.

Boodschappenlijstje

Voor de brandstichting stelde Moshtag B. 1500 euro per persoon in het vooruitzicht. Eind november stuurde hij een boodschappenlijstje naar Mourad B., waar een flink aantal jerrycans op stond.

Ilias B. regelde zes Cobra's, zwaar illegaal vuurwerk dat vaak wordt gebruikt bij aanslagen. Volgens Moshtag moesten de vuurwerkknallen ervoor zorgen dat de buurt wakker zou schrikken en de brand op tijd ontdekt zou worden.

Op 1 december moest het gebeuren. Maar bij toeval wist de politie het plan te voorkomen. Agenten zagen rond 02.15 uur een witte Ford Transit-bus staan bij een winkelcentrum in Oosterhout, met twee in het zwart geklede mannen.

Het bleken Mourad B. en zijn neef, die al een tijd tevergeefs stonden te wachten op Adil A. Die was niet komen opdagen. Tegen de politie zou hij later zeggen dat hij niet meer wilde meedoen omdat de klus te weinig zou opleveren.

Achter in de gehuurde bus vonden de agenten veertien jerrycans met 170 liter benzine, zes Cobra's, vijf fakkels, handschoenen en een extra setje zwarte kleding.

De politie vermoedde meteen een aanslag, maar Mourad B. zei dat hij werkt als koerier en dat hij andere pakketbezorgers benzine brengt als zij ergens in het land stil komen te staan. Het vuurwerk was volgens hem voor oud en nieuw, de fakkels voor een wedstrijd van PSV.

Vrijgelaten

De verdachten moesten de rest van de nacht in de cel doorbrengen. 's Middags werd het tweetal na verhoor weer vrijgelaten. Waarom dat zo snel gebeurde, is nog altijd onduidelijk.

Dat ze betrapt waren, betekende geenszins het einde van de operatie. "Ik wist niet dat ze zouden doorgaan", zegt Adil A. in een politieverhoor. "Ik dacht dat het klaar was toen ze aangehouden waren, maar nee."

Op Telegram zocht Mourad B. naar nieuw, illegaal vuurwerk.

Uit het politieonderzoek blijkt dat verdachten Mourad B. en Ilias B. in de nacht van 6 op 7 december opnieuw op pad gingen met jerrycans benzine. De brandstof was net over de grens getankt in België. Ook hadden ze opnieuw zwarte kleding gekocht.

Het vermoeden is dat zij de ontploffing in de vroege ochtend alsnog hebben veroorzaakt. De politie heeft camerabeelden waarop te zien is hoe twee mannen rond 06.15 uur door de straat lopen met iets in hun hand, vlak voor een enorme lichtflits en harde knal.

Bekijk de eerste beelden na de explosie:

Op het moment dat zich op de Tarwekamp een ramp voltrok, zat Moshtag B. op veilige afstand in Londen. Hij was zijn ex-vriendin achterna gereisd, die een weekendje Londen had geboekt.

Moshtag B. deed alsof hij toevallig ook in Londen was voor werk en logeerde zelfs in hetzelfde hotel. In werkelijkheid wilde hij zichzelf een alibi verschaffen, vertelt hij later aan de politie.

In het hotel sloeg volgens hem de twijfel toe. Hij zegt dat hij Mourad B. heeft gebeld om de hele operatie af te blazen. "Hij zei 'laat ons ons werk maar doen' en hing op", aldus de hoofdverdachte.

Paniek

Toen de winkeleigenaresse bericht kreeg uit Nederland over wat er was gebeurd, ondersteunde B. zijn ontredderde ex-vriendin. Volgens de vrouw leek hij niet oprecht geschrokken.

Maar Moshtag B. zegt dat hij volledig in paniek was. "In mijn hoofd was het een tornado. Het hoorde zo niet te gaan." Nadat hij zijn ex op het vliegtuig naar Nederland had gezet, vluchtte hij naar Dubai, om daarna toch weer snel terug te keren naar Nederland.

Na de explosie in Den Haag pakten Mourad B. en Ilias B. de trein terug naar Roosendaal. Adil A. was er ook dit keer niet bij; hij zat in de kroeg. Aan de politie legt hij uit waarom hij afhaakte: "Te veel risico, te veel werk, te weinig geld, te gevaarlijk in een woonwijk."

Bij daglicht was te zien hoe groot de schade was:

Dankzij camerabeelden en telefoongegevens was de politie de verdachtengroep al heel snel op het spoor. De politie hield Moshtag B. bij terugkomst in Nederland in de gaten en zag hoe hij vuilniszakken leegkieperde in prullenbakken. De politie viste er een iPhone 15, Cobra's en kassabonnetjes voor jerrycans uit.

Maandagavond laat, bijna drie dagen na de explosie, werd hij opgepakt door een arrestatieteam. Moshtag bekende meteen dat hij betrokken was. Mourad B. en Ilias B. werden diezelfde dag aangehouden, Adil A. een paar dagen later.

Sindsdien wijzen Moshtag B. en Adil A. naar elkaar als het brein achter de brandstichting en explosie. Moshtag zegt dat het Adils idee is geweest om de boel in brand te steken en zich heeft laten meeslepen. Hij zou er altijd op hebben aangedrongen dat er geen slachtoffers mochten vallen.

Adil A. stelt dat hij juist zou hebben geprobeerd om Moshtag ervan te weerhouden zwaar vuurwerk en zo veel benzine te gebruiken.

Mourad B. wil tegenover de politie weinig kwijt en ontkent betrokken te zijn geweest. Dat geldt ook voor Ilias B.: "Ik heb niet met benzine gespeeld en geen dingen opgeblazen met Cobra's."

Een ongeval op de A12 heeft in de avondspits geleid tot lange files rond Utrecht. Bij Lunetten was een vrachtwagen gekanteld. Daardoor ontstonden ook files op de A27, A28 en omliggende lokale wegen in Utrecht.

Vanwege de verwachte verkeerschaos werden weggebruikers opgeroepen Utrecht te mijden, maar dat is volgens Rijkswaterstaat niet meer nodig. "Nu de avondspits ten einde is nemen de files in de omgeving ook enigszins af", meldde Rijkswaterstaat rond 18.15 uur.

Weggebruikers wordt wel geadviseerd om voor vertrek de actuele verkeersinformatie te checken. De parallelbaan richting Den Haag en de verbindingswegen vanaf de A27 zijn nog steeds afgesloten.

Het ongeluk met de vrachtwagen gebeurde rond 14.45 uur. Het voertuig kwam op zijn kant terecht en heeft daarbij olie gelekt. Ook is het asfalt beschadigd.

De vrachtwagen is met twee kranen rechtop gezet en wordt afgevoerd. Daarna kan de weg worden gereinigd en het asfalt worden gerepareerd. Rijkswaterstaat verwacht tot 21.00 uur bezig met de afhandeling.

In Guatemala zijn bijna duizend mensen geëvacueerd vanwege een vulkaanuitbarsting. De Volcán de Fuego spuwt sinds gisteren lava, as en stenen uit.

De meeste evacués maken deel uit van gezinnen die wonen in het naast de vulkaan gelegen dorp El Porvenir, melden de autoriteiten. Ze zijn op verschillende opvangplekken in de buurt ondergebracht.

De Acatenango-vulkaan, die naast de Fuego ligt, wordt dagelijks door veel toeristen beklommen. Volgens verschillende berichten zijn afgelopen nacht, toen de uitbarsting begon, ook groepen toeristen geëvacueerd van die vulkaan.

'Vuur tientallen meters de lucht in'

Onder hen zijn ook Nederlanders. Drie studenten uit Amsterdam hadden de Acetanango en de Fuego gisteren net beklommen toen het natuurgeweld losbarstte. "Er was al rook te zien, maar het was nog redelijk normaal", vertelt Kiki Pool (23). "Twee uur later toen we terugkwamen in het base camp, het startpunt van de beklimmingen, keken we om en was de lucht helemaal oranje. Het vuur ging tientallen meters de lucht in."

De uitbarsting ging gepaard met bomexplosie-achtige geluiden, zegt Pool. "Toen waren we echt wel een beetje bang, maar we zijn toch gaan slapen." Toen om 01.00 uur vannacht (plaatselijke tijd) de wind draaide en de rookwolk dichterbij kwam, werd besloten te evacueren. "We moesten in het donker naar beneden, drie uur lopen, naar een dorp in de buurt. En daar hebben we nog een uurtje kunnen slapen."

De drie vervolgen vandaag hun reis door Midden-Amerika en nemen de "bizarre ervaring" met zich mee. "In het base camp was het wel even eng", blikt Maud van Seventer (22) terug. "Maar het was ook heel mooi. Wanneer ben je nou zo dicht bij een uitbarstende vulkaan?"

Volgens een bericht van het natuurpark waar de vulkaan in ligt, kunnen de aswolken zich tot een hoogte van zes kilometer verspreiden en tot veertig kilometer verderop neerdalen in omliggende gebieden. De autoriteiten waarschuwen voor gezondheidsrisico's. Het beklimmen of benaderen van de Fuego is voorlopig streng verboden.

De 3763 meter hoge Volcán de Fuego (Vulkaan van Vuur) is de meest actieve vulkaan van het land, slechts 35 kilometer van de hoofdstad Guatemala-Stad. In 2018 vielen er bijna 200 doden bij een uitbarsting, de dodelijkste in Guatemala sinds 1902. De laatste was in mei 2023. Toen werden 1200 mensen geëvacueerd.

Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) is positief over de ontwikkeling van de Surinaamse economie. Om de zwakke Surinaamse economie erbovenop te helpen, krijgt het land al sinds 2021 leningen van het IMF. Het land moet daarbij wel laten zien veranderingen door te voeren die de economie ten goede komen.

Volgens het IMF zijn de meeste doelstellingen van dit leningenprogramma behaald. "De economie groeit, de inflatie loopt terug, de staatsschuld daalt, de zelfstandigheid van de centrale bank is versterkt en het vertrouwen van investeerders komt terug", aldus het IMF.

521 miljoen aan leningen

Het IMF wil nu een laatste tranche van 56,6 miljoen euro aan Suriname uitlenen en daarmee komt het leningenprogramma ten einde. In totaal heeft Suriname dan 521 miljoen euro aan leningen gekregen van het IMF.

"Het vooruitzicht voor Suriname is verbeterd", aldus het IMF. "Mede door de geplande start van olieproductie voor de kust in 2028." Het fonds heeft ook nog kritiekpunten. Zo werd een bezuinigingseis vorig jaar niet gehaald, onder meer doordat het land naar de zin van het IMF te veel subsidie op elektriciteit betaalde. Er zijn volgens het IMF nog hervormingen nodig om de efficiëntie en transparantie van de energiesector te verbeteren.

Ook moeten sociale steunmaatregelen verbeteren, zodat die ook degenen bereiken die het nodig hebben. Volgens het IMF gaat het dan vooral om mensen in het binnenland van Suriname.

In 2020 kwam na verkiezingen president Santokhi aan de macht. Zijn voorganger Bouterse liet een staatsschuld achter van zo'n 3,5 miljard euro en de economie stond er slecht voor. Santokhi klopte aan bij het IMF voor hulp om de economie weer op de rails te krijgen. In 2021 bereikte het land een akkoord met het IMF over leningen in ruil voor hervormingen.

Israël sluit de volledige elektriciteitsvoorziening van Gaza af, maakte energieminister Cohen gisteren bekend. Een grote ontziltingsinstallatie die drinkwater produceert, komt daarmee in gevaar. Het was de laatste installatie in Gaza die nog Israëlische stroom gebruikte.

"Het is zo moeilijk. Er is geen water en geen elektriciteit. We moeten water in emmers een lange weg naar huis dragen", zegt Laila Okasha. Ze woont in Jabalia, een door Israël vernietigde plaats in het noorden van Gaza.

Met haar man en kleinkinderen keerde ze terug na het ingaan van de wapenstilstand. Haar huis is deels verwoest. Een muur van de woonkamer is ingestort. Voor het raam in de keuken heeft de familie plastic zeil gehangen om de koude wind buiten te houden.

Iets zuidelijker, in Gaza-Stad, is het leven van Palestijnen niet veel makkelijker. "We zijn bang. De markten zijn weer dicht zoals eerst, er is weinig eten en er vliegen opnieuw constant vliegtuigen over ons heen", vertelt de 22-jarige Neama Ayyoub via WhatsApp aan de NOS.

Situatie verslechtert snel

Israël sloot vorige week de toevoer van voedsel, medicijnen en andere hulpgoederen naar Gaza compleet af. Sindsdien verslechtert de situatie in rap tempo.

"We hebben geen vers eten meer, alleen blikjes", vertelt Ayyoub. "Het is ramadan, dus we vasten overdag en 's avonds hebben we geen eten voor een degelijke iftar. Maar dat maakt ons niet uit, we kunnen alles aan zolang de bommen en alle dood en verderf niet terugkeren."

Voorlopig heeft Ayyoub nog drinkwater, in tegenstelling tot Okasha, maar dat kan binnenkort anders zijn wanneer de ontziltingsinstallatie in Deir-al-Balah niet meer draait door Israëls stroomblokkade.

Volgens Gisha, een Israëlische organisatie die zich inzet voor de bewegingsvrijheid van Palestijnen, blijft de ontziltinginstallatie in eerste instantie draaien op generatoren. Door de blokkade is het onzeker hoe lang dat mogelijk blijft. De brandstof waarop de generatoren draaien, wordt steeds duurder en moeilijker verkrijgbaar.

Israël wil met de blokkade Hamas onder druk zetten om akkoord te gaan met een verlenging van fase 1 van het bestand. Die liep 1 maart af en zou gevolgd worden door een tweede fase waarin meer gijzelaars zouden worden vrijgelaten en het Israëlische leger zich zou terugtrekken uit Gaza.

De afspraken voor fase 2 kwamen niet rond. Israël wil daarom een verlenging van fase 1 tot 20 april. In die tijd zou Hamas meer gijzelaars moeten vrijlaten. Hamas gaat daar niet mee akkoord en wil dat het bestand de tweede fase ingaat, zoals oorspronkelijk is afgesproken.

'Blokkeren van hulpgoederen is een oorlogsmisdaad'

Het besluit van Israël om hulpgoederen te blokkeren en de ontziltingsinstallatie van stroom af te sluiten, is in strijd met het internationaal recht. Daarom riepen het Verenigd Koninkrijk, Duitsland en Frankrijk vorige week Israël op om zich aan zijn internationale verplichtingen te houden en humanitaire hulp te bieden aan de bevolking in Gaza.

"Basisbehoeften, zoals medische zorg en voedsel, mag je niet beperken", zegt Liesbeth Zegveld, mensenrechtenadvocaat en hoogleraar Oorlogsrechtsherstel aan de Universiteit van Amsterdam. "De ontziltingsinstallatie is een burgerobject. Als je die doelwit maakt, is dat automatisch in strijd met het internationaal recht."

Dat de maatregelen volgens Israël gericht zijn op Hamas, maakt volgens Zegveld niet uit. "Acties mogen niet leiden tot de dood van burgers. Dan is het weliswaar op Hamas gericht, maar ze treffen er de bevolking mee. Ook disproportionaliteit is dragend binnen het recht en de verhoudingen zijn hier helemaal zoek."

Bij het Internationaal Strafhof in Den Haag ligt een arrestatiebevel tegen de Israëlische premier Netanyahu en de voormalige minister van defensie Gallant voor oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid in de Gaza-oorlog, waaronder uithongering als wapen.

Ook met de huidige blokkade pleegt Israël oorlogsmisdrijven, zegt Zegveld. "Oorlogsmisdrijven moet je aan een persoon kunnen toeschrijven, en dat kan in dit geval. Netanyahu maakt deze besluiten en is dus verantwoordelijk."