NOS Nieuws - Algemeen

De politie is nog volop bezig met het onderzoek naar de toedracht van de val van een 16-jarig meisje uit een woning in Amsterdam, gisternacht. De twee jongens die toen zijn aangehouden zijn vrijgelaten, meldt een woordvoerder van de politie.

Gisternacht overleed het meisje aan haar verwondingen nadat ze van grote hoogte uit een pand aan de Geldersekade was gevallen. De politie ontving een melding over een groep jongeren die na het forceren van een toegangsdeur het pand binnenging. Bij aankomst vonden de agenten het meisje zwaargewond op straat. Ze werd gereanimeerd en naar het ziekenhuis gebracht, waar ze overleed.

Getuigen

Op het moment dat de politie ter plaatse kwam, renden twee Amsterdamse jongens het pand uit. Zij werden aangehouden als verdachten. Het tweetal kwam gisteravond weer vrij, meldt de woordvoerder. "Op dat moment was er geen juridische grond of noodzaak om ze langer vast te houden." Ze benadrukt dat het onderzoek nog altijd bezig is en dat de betrokkenheid van de jongens nog steeds wordt onderzocht.

Gisteren deed de politie een oproep aan getuigen om zich te melden. Verschillende mensen hebben dat gedaan, laat de woordvoerder weten. De recherche voert nu gesprekken met hen. De politie deed een specifieke oproep aan twee personen die mogelijk belangrijke getuigen zijn. Beelden van de man en vrouw kwamen naar voren in het onderzoek. De politie heeft onherkenbare beelden van hen verspreid in de hoop hun identiteit te achterhalen. Ze hebben zich nog niet gemeld.

'Geliefde leerling'

Het meisje dat overleed zat in 5 vwo op het St. Nicolaasmuseum in Amsterdam Zuid. De school hoorde het nieuws gisteren in de ochtend en staakte alle lesactiviteiten. In de middag werd een bijeenkomst voor leerlingen en medewerkers georganiseerd. Daarbij was professionele hulp aanwezig om de aanwezigen te steunen.

De school had expliciet alle leerlingen uitgenodigd, ook degenen die zich vorige week misdroegen bij een uit de hand gelopen eindexamenstunt. Volgens rector Hubert Roza waren er zo'n 150 mensen aanwezig. "Ze was een heel geliefde leerling", vertelde hij tegen AT5.

Luchtverkeersleiding Nederland (LVNL) laat extern onderzoek doen naar de landelijke storing van 15 april. Door die storing in het luchtverkeersleidingsysteem (AAA) moest een aantal vluchten uit veiligheidsoverwegingen worden omgeleid naar België. Volgens LVNL was het wel direct duidelijk dat het niet door 'externe factoren' komt. Van een hack is volgens hen geen sprake.

De storing had een relatief kleine impact omdat die laat op de avond begon. Toch kon een aantal vliegtuigen dat klaarstond voor vertrek vanaf 23:00 uur niet niet meer opstijgen en moest een aantal landingen worden omgeleid naar België. Met behulp van een back-upsysteem konden een paar vliegtuigen nog landen. Rond 01:30 uur was de storing voorbij.

Systeemupdate

Het AAA-systeem combineert alle informatie over het vliegverkeer en laat dit op de radarschermen zien van de luchtverkeersleiding. Tijdens het voorbereiden van een update daarvan ging het systeem door onbekende oorzaak in storing.

Daardoor moest het AAA-systeem opnieuw worden opgestart en dat duurde vervolgens tot 01:30 uur. Tijdens die herstart kon een aantal vluchten wel worden afgehandeld.

Verder onderzoek door een externe partij moet de oorzaak achterhalen en de kans op herhaling verkleinen. "Een veilige en efficiënte operatie is onze kerntaak. Passagiers en vliegtuigmaatschappijen hebben er recht op dat wij zorgvuldig onderzoek doen", zegt directeur Michiel van Dorst van LVNL.

Het hoogste gerechtshof van de staat New York heeft het vonnis geschrapt in de geruchtmakende verkrachtingszaak tegen Harvey Weinstein. Vier van de zeven rechters waren ervan overtuigd dat de oud-producent geen eerlijk proces heeft gekregen, omdat er ook vrouwen getuigden die niet direct met de zaak te maken hadden.

De aanklagers hadden meerdere getuigen opgevoerd om duidelijk een patroon van grensoverschrijdend gedrag van Weinstein te illustreren. Zijn verdediging klaagde destijds al van karaktermoord, omdat hem specifiek daarover verder niets ten laste werd gelegd. Het hof vindt nu dat de rechter dat inderdaad niet had mogen toelaten.

De 72-jarige Weinstein werd in 2020 veroordeeld tot 23 jaar cel wegens verkrachting en aanranding van twee actrices. De zaak was een belangrijke hoeksteen voor de #MeToo-beweging: nadat de beschuldigingen tegen Weinstein naar buiten waren gekomen, maakten meer vrouwen in Hollywood bekend slachtoffer te zijn van seksueel grensoverschrijdend gedrag.

Wereldwijd kwam er veel aandacht voor de misstanden, maar veel van die zaken waren al verjaard, waaronder ook de meeste van de tientallen beschuldigingen die tegen Weinstein werden geuit. In New York konden slechts twee zaken voor de rechter worden gebracht.

Zaak over?

Het is nog niet duidelijk of het Openbaar Ministerie in New York de zaak wil overdoen. Dat zou ook kunnen betekenen dat slachtoffers opnieuw hun nare ervaringen moeten ophalen. Dat kan heel belastend zijn.

Hoewel met dit hoger beroep Weinsteins langste straf wordt geschrapt, komt hij niet op vrije voeten: in Los Angeles werd hij twee jaar geleden ook nog tot 16 jaar cel veroordeeld wegens verkrachting.

Weinstein was een van de invloedrijkste personen in Hollywood, als producent van kaskrakers als Pulp Fiction, The English Patient en Scream. Zijn val werd in 2017 ingeluid door een artikel in The New York Times, waarin actrices als Ashley Judd vertelden over seksuele intimidatie door Weinstein.

Actrice Alyssa Milano riep daarna lotgenoten op onder #MeToo ook hun verhaal te doen.

Een advocaat van slachtoffers van Weinstein noemt het terugdraaien van het vonnis tragisch en een stap achteruit. "In rechtszaken wordt wel vaker bewijs over andere zaken toegelaten als het gaat om intentie, werkwijze of opzet van de beklaagde."

Weinsteins advocaten stellen juist dat het recht hiermee zegeviert. Weinstein zelf heeft altijd zijn onschuld betoogd: seks was volgens hem altijd met wederzijdse instemming.

Het zag er slecht uit voor de ongeveer 160 grienden die vanochtend aanspoelden aan de kust in het zuidwesten van Australië. Dertig dieren overleden 'dan ook voordat de lokale autoriteiten aan de reddingspoging konden beginnen. Maar tegelijkertijd zijn honderd van de dolfijnachtigen, tegen alle verwachtingen in, gered en weer terug de zee in.

Het was een grootschalige reddingsactie. Honderden mensen zetten zich in om de dieren te redden. "Mensen probeerden de dieren te troosten en deden hun best om te zorgen dat ze konden ademen", zegt onderzoeker Ian Wiese tegen ABC News. Ook hij deed mee aan de reddingsactie.

Hij noemde het een verbazingwekkend verhaal. De reddingswerkers hielden de dieren in leven "en toen, plotseling, vertrokken ze terug het water in." Het is nog onduidelijk hoe dat kon. Wel voegt hij toe dat het goed kan dat de grienden opnieuw op een strand zullen aanspoelen. Dat gebeurt vaker. "Maar we hebben goede hoop dat ze dat niet zullen doen", zegt hij.

Goed afgelopen

Het gebeurt vaker dat dolfijnen of walvissen aanspoelen aan de westkust van Australië. In juli vorig jaar stierven bijna honderd grienden na een tweedaagse reddingspoging. In dezelfde regio gingen in 1996 meer dan 300 grienden dood, of werden geëuthanaseerd na een massale stranding. Meestal loopt het niet goed af met de dieren en wordt euthanasie als de enige humane oplossing gezien.

"Het is heel goed afgelopen vandaag, want normaal gesproken worden er van honderd walvissen maar vijf of zes gered", zegt Wiese. Eerder zei de lokale natuurbeschermer Pia Courtis zo al veel dieren te hebben zien sterven.

De dertig dode grienden werden uit het water gesleept, zodat hun karkassen geen haaien aan zouden trekken.

In de war

Het is onduidelijk waardoor grienden stranden. Volgens wetenschappers zou het veroorzaakt kunnen worden doordat hun richtingsgevoel in de war raakt, omdat ze een zieke leider volgen of roofdieren proberen te vermijden. Ook door mensen veroorzaakte ruis kan grienden verwarren, zoals door visserij en lawaai.

Grienden staan bekend om hun hechte sociale banden. Dus als een van hen in de problemen komt en strandt, volgt de rest vaak, meldt de Universiteit van West-Australië.

Het was een apart gezicht op het strand van Australië:

Belarus claimt een aanval met drones uit buurland Litouwen te hebben afgeslagen. Dat meldt het Russische staatspersbureau TASS op basis van de KGB, de veiligheidsdienst van Belarus. NAVO-lid Litouwen ontkent dat er een aanval heeft plaatsgevonden.

Veel details geeft Belarus niet, volgens het hoofd van de KGB om de veiligheid van zijn land niet in gevaar te brengen. Hij zegt alleen dat er gevechtsdrones vanaf Litouws grondgebied op Minsk en omgeving zijn afgestuurd. Wie daarvoor verantwoordelijk zou zijn, wordt in het TASS-bericht niet gemeld. Bewijs voor de aanval wordt daar evenmin genoemd.

Een woordvoeder van het Litouwse leger bezweert dat zijn land geen aanval heeft uitgevoerd of dat van plan is. Een aanval vanaf NAVO-grondgebied zou een flinke escalatie van het conflict zijn, aangezien Belarus nauwe banden heeft met Rusland. "Het is totale onzin, ik heb er geen andere woorden voor", reageert een legerwoordvoerder.

Kernwapens

Juist vandaag maakte de Belarussische leider Loekasjenko bekend dat Rusland "enkele tientallen" tactische kernwapens naar zijn land heeft verplaatst. Het is de eerste keer sinds de Sovjettijd dat Russische kernwapens naar het buitenland zijn overgebracht. Belarus en Rusland sloten vorig jaar een akkoord dat dat mogelijk maakt.

Loekasjenko waarschuwde dat zijn land en Rusland allerlei wapens kunnen inzetten als Belarus wordt aangevallen.

Volgens het Russische staatspersbureau Ria noemde Loekasjenko de komst van de wapens een reactie op de agressieve houding van andere landen richting Belarus. Volgens hem zijn er 120.000 Oekraïense troepen aan de grens met zijn land gestationeerd en voeren westerse landen wekelijks zo'n vijftig spionagevluchten uit langs de grens.

Ook werden aan Oekraïense zijde recent nieuwe wapens ingezet, ATACMS-langeafstandsraketten die de VS de afgelopen weken in het geheim aan het land leverde. Doelen op de door Rusland illegaal geannexeerde Krim werden onder vuur genomen. Het Kremlin noemde levering van dergelijke wapens die ook doelen diep in Rusland kunnen bereiken een escalatie.

In zijn toespraak voor topfunctionarissen betichtte Loekasjenko de oppositie ervan een district in het westen van het land te willen overnemen, om daarna om NAVO-steun te vragen. Voor zover bekend leverde hij geen bewijs voor die beschuldigingen. De oppositie wordt al jaren hard aangepakt in het land en veel leiders zitten vast of zijn gevlucht.

Loekasjenko zei ondertussen ook dat het tijd wordt voor vredesonderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne, omdat er een patstelling zou zijn ontstaan aan het front. De twee landen zouden moeten doorpraten op basis van de gesprekken die ze vlak na het begin van de oorlog in Turkije voerden.

De overheid heeft onvoldoende zicht op de hoeveelheid chemische stoffen waaraan mensen worden blootgesteld, concludeert de Gezondheidsraad. De raad adviseert om met een blijvend meetprogramma te komen.

De blootstelling aan chemische stoffen wordt nu niet gemeten, maar gebeurt op basis van een schatting. Daardoor ontbreken volgens de raad gegevens die nodig zijn om beleid te kunnen controleren en verbeteren.

Om te weten aan hoeveel chemische stoffen mensen blootgesteld worden, controleert de overheid bijvoorbeeld lucht, water en producten. Hoeveel stoffen mensen ook echt binnenkrijgen, is alleen vast te stellen door biomonitoring, waarbij onder meer bloed en urine worden onderzocht. Dat gebeurt volgens de Gezondheidsraad in Nederland alleen in incidentele gevallen, bijvoorbeeld in reactie op maatschappelijke onrust.

De adviesraad wil daarom dat de overheid investeert in een langdurig meetprogramma, zodat burgers beter beschermd kunnen worden tegen de blootstelling aan schadelijke stoffen. Dan kunnen risico's ook beter worden ingeschat per regio of sociale verschillen en worden trends zichtbaar.

PFAS

In Vlaanderen en Duitsland bestaan de zogenoemde biomonitoringsprogramma's al jaren. De Gezondheidsraad zegt dat die gegevens kunnen helpen bij het opzetten van een Nederlands programma. Mensen kunnen zowel via het milieu als via producten chemische stoffen binnenkrijgen. Het gaat dan om stoffen als PFAS en landbouwgif.

In Nederland bestond in de vorige eeuw wel een meetprogramma. "Dat werd beëindigd in 1997. Het aantal chemische stoffen in het lichaam leek toen te dalen", zegt Silvia Viergever van de Gezondheidsraad. "We zien nu nieuwe, andere stoffen, die we toen nog niet kenden."

De Gezondheidsraad vindt dat er aanleiding is om opnieuw zo'n programma te starten, maar zegt dat het advies losstaat van de recente ophef over PFAS. In verschillende regio's van het land zijn zorgen over de aangetroffen hoeveelheden PFAS, bijvoorbeeld in de Westerschelde en in de omgeving van chemiefabriek Chemours in Dordrecht.

Woensdag stapten elf organisaties waaronder vakbonden naar de rechter. Ze stellen de staat aansprakelijk voor de verontreiniging en gezondheidsschade die worden aangericht door PFAS. Ze vinden dat de overheid haar zorgplicht onvoldoende vervult.

In België is een Nederlandse militair gewond geraakt bij een parachutesprong. Zijn parachute raakte verstrengeld met die van een collega, zegt een woordvoerder van het Openbaar Ministerie in Leuven.

Het ongeluk gebeurde tijdens een oefening. De militair van begin 20 raakte lichtgewond en is naar het ziekenhuis gebracht. De andere militair in wiens parachute hij verstrengeld raakte, liep geen verwondingen op.

Het ongeluk gebeurde in Schaffen, niet ver van Hasselt. Een woordvoerder van Defensie in Nederland kan het nieuws desgevraagd niet bevestigen.

Een deel van het personeel van Dirk van den Broek gaat bodycams dragen. Hiermee hoopt de supermarktketen onveilige situaties in de winkels tegen te gaan. De ontwikkeling leidt bij de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) tot gefronste wenkbrauwen.

Winkelmedewerkers krijgen geregeld te maken met agressie en geweld. "De bodycams zijn voor ons een aanvulling op de werkvloer om dreigende situaties snel te de-escaleren," zegt directeur Marcel Huizing. "Want elk incident is er één te veel voor onze collega's en klanten."

De cameraatjes zullen niet continu aanstaan. Het supermarktpersoneel kan de bodycams zelf aan- en uitzetten bij "gespannen of dreigende situaties". Op de bodycam zit een schermpje waarop te zien is wat gefilmd wordt. Zo wordt iemand geconfronteerd met zijn of haar eigen gedrag, en dat zou de-escalerend werken, zegt de supermarkt

De keten start in veertig winkels met de bodycams, na een naar eigen zeggen succesvolle proef in 2023. Het is de eerste winkelketen die bodycams introduceert. Alleen teamleiders en afdelings- en supermarktmanagers krijgen er één.

Agressie

Agressie in supermarkten neemt steeds meer toe, laat brancheorganisatie CBL weten. "Het komt echt vaak voor", zegt een woordvoerder. "Niet alleen verbaal, maar het komt ook voor dat er dingen naar medewerkers worden gegooid of dat iemand wordt aangevlogen. De maatschappij verhardt, er is veel meer agressie voelbaar."

De hele branche heeft er last van, maar het is aan de supermarktketens zelf om er iets aan te doen. "Het is ook een onduidelijke grens waar de taak van het supermarktpersoneel stopt en vanaf wanneer de politie moet worden ingeschakeld."

'Zeer invasief'

Toezichthouder AP vindt het zorgelijk dat er "blijkbaar zo veel en zulke ernstige incidenten zijn bij Dirk van den Broek dat het bedrijf het nodig vindt om bodycams te gebruiken", maar de privacywaakhond benadrukt dat het gebruik hiervan aan strenge voorwaarden gebonden is. "We zien bodycams normaal gesproken alleen bij politie en boa's. Cameratoezicht is zeer invasief. Daar moeten bedrijven dan ook zeer terughoudend mee zijn."

De AP gaat de supermarktketen snel om een toelichting vragen. "Zij moeten kunnen aantonen dat het noodzakelijk is."

Vaak is het geweld gerelateerd aan diefstal. Sommige supermarkten zetten hiervoor sinds kort "slimme" camera's in, die bijvoorbeeld kunnen oppikken wanneer iemand iets in een zak stopt. Ook voor deze software gelden strenge regels.

Bij de Nationale Bijentelling van dit jaar zijn vooral bijen gespot die goed tegen onstuimig weer kunnen. Uit de resultaten van de jaarlijkse bijentelling blijkt dat de honingbij net als vorig jaar het vaakst werd gezien: 6734 keer.

Ook de aardhommel, het vosje en de gehoornde metselbij werden vaak waargenomen. Samen met onder meer de rosse metselbij en de bijvlieg (een soort zweefvlieg, die ook werd meegeteld) staan ze in de top-10. Er deden meer dan 2300 mensen mee aan de telling. In totaal telden zij 40.803 bijen, hommels en zweefvliegen.

Bijen koelen snel af

Volgens bijenexpert Koos Biesmeijer van Naturalis is de uitkomst van de honingbij geen verrassing met het wisselvallige weer van de afgelopen weken. "Als bijen vliegen, koelen ze heel snel af. Om te vliegen moet de vliegspier 34 graden zijn." Omdat honingbijen met tienduizenden tegelijk in een bijenvolk zitten, warmt die spier ook weer sneller op.

De hommel heeft daarentegen veel meer moeite met dit regenachtig weer. Die koelen sneller af, omdat ze in veel kleinere kolonies van ongeveer honderd soortgenoten leven. Om die reden liggen er ook vaak hommels op de grond: het is te koud om te vliegen en opwarmen duurt langer. Wie de beestjes een handje wil helpen, kan volgens Biesmeijer het beste suikerwater geven of de hommel in de handen opwarmen. "Hommels steken namelijk ook niet zomaar."

Deze resultaten betekenen niet gelijk dat het ook goed gaat met de bijenpopulatie in ons land. Volgens de bijenexpert is meer dan de helft van de bijensoorten in ons land bedreigd.

Koos Biesmeijer liet vorig jaar zien wat de bij allemaal nodig heeft:

Twee paarden die gisteren op hol sloegen in Londen zijn daarbij ernstig gewond geraakt. De Britse minister van Defensie Cartlidge zegt dat de toestand van de zwarte Quaker en de witte Vida zorgelijk is. Op beelden van hun dolle tocht was al te zien dat Vida hevig bloedde.

Het ging gisteren mis tijdens de ochtendspits bij een oefening van de Household Cavalry, de ceremoniële garde van Buckingham Palace. Bij een exercitie in de wijk Belgravia schrokken de dieren van vallend puin op een bouwterrein. Van de zeven paarden die schrokken, steigerden er vijf en sloegen er vier op hol.

Van de vier ruiters die bij het incident van hun paard werden geworpen, moesten er drie worden opgenomen in het ziekenhuis. Twee hebben daar de nacht doorgebracht, al vallen hun verwondingen volgens de defensieminister mee. Bij de tocht van Buckingham Palace tot ver in Oost-Londen raakte ook een fietser gewond.

Verbaasde Londenaren filmden de op hol geslagen paarden:

Op de 8 kilometer die de dieren door Londen renden, beschadigden ze verschillende voertuigen. Een taxibusje liep een flinke deuk op, bij een dubbeldekkerbus sneuvelde een ruit. Afgelopen nacht zijn de dieren geopereerd aan de verwondingen die ze daarbij opliepen.

"Met drie van hen gaat het prima, helaas zijn de andere twee ernstig verwond", lichtte minister Cartlidge toe. "We houden hun toestand uiteraard scherp in de gaten." Hij zei er niet bij wat de dieren precies mankeert.

Cartlidge benadrukte dat het om een ongebruikelijke situatie gaat: dagelijks gebruikt de garde in Londen 150 dieren en vrijwel nooit gaat dat fout. De dieren worden juist zorgvuldig getraind op de harde geluiden en onverwachte situaties in de drukke stad.

Een anonieme legerbron van de krant The Sun zegt dat hengst Vida in het verleden al vaker problemen veroorzaakte vanwege zijn "pittige" gemoed. Zo zou hij tijdens de kroning van Charles vorig jaar een militair tegen het hoofd hebben geschopt.

Alle pogingen om Nederland van het gas te halen ten spijt, is aardgas in de provincie Utrecht en andere regio's de komende jaren hard nodig om woningen te kunnen blijven bouwen. Dat melden demissionair minister Jetten van Klimaat, netbeheerders Stedin en Tennet en de provincie. Ze kondigen een reeks 'fossiele' maatregelen aan om het overvolle elektriciteitsnet te ontlasten, zodat nieuwe adressen toch stroom kunnen krijgen.

Om te beginnen krijgen inwoners van Utrecht die hun huis willen verduurzamen het advies om een hybride warmtepomp te nemen in plaats van een warmtepomp die volledig op stroom draait. Ook is er zogeheten 'regelbare opwek' nodig, zoals extra gasturbines. Een maatregel waar ook veel van wordt verwacht, is het op piekmomenten uitzetten van publieke laadpalen voor elektrische auto's. Daarvoor deed Stedin eind februari al een oproep.

Als de maatregelen niet worden ingezet, dan is in grote delen van de provincie Utrecht nieuwbouw niet meer mogelijk, vertraagt uiteindelijk de energietransitie en ontstaan er onderbrekingen van de stroomvoorziening, waarschuwen de partijen. Het gaat om een tekort op het stroomnet voor kleinverbruikers, zoals huishoudens en winkeliers, dat gelijkstaat aan het verbruik van 125.000 woningen.

Ook in Flevoland en Gelderland

Met de maatregelen willen ze zoveel mogelijk voorkomen dat nieuwbouw en consumenten die hun huis willen verduurzamen of een laadpaal willen plaatsen op een wachtlijst komen te staan. "Het zijn maatregelen die een aanzienlijke impact hebben op het terugdringen van de overbelasting van het stroomnet", zegt gedeputeerde Huib van Essen van de provincie Utrecht. Laadpalen op piekmomenten pauzeren en op piekmomenten tijdelijk overstappen op gasinstallaties zijn hiervoor "helaas noodzakelijk."

In eerste instantie gaat het om de provincie Utrecht, waar de situatie volgens de partijen bijzonder nijpend is. Op andere plekken wordt aan soortgelijke maatregelen gedacht. Voor de zomer moet duidelijk worden welke maatregelen nodig zijn in de Flevopolder en Gelderland.

Zonder maatregelen dreigen tot 2030 anderhalf miljoen kleinverbruikers, waaronder huishoudens, in het ergste geval te maken met stroomuitval. Andere problemen waar mensen mee te maken kunnen krijgen zijn knipperende lampen en apparatuur die niet goed werkt, afschakeling van zonnepanelen en het risico op meer stroomonderbrekingen.

Deze gevolgen voor kleinverbruikers komen boven op de problemen voor grootverbruikers die er al langer zijn. De wachttijden voor nieuwe of zwaardere aansluitingen, bijvoorbeeld als een bedrijf wil verduurzamen, lopen op.

De gemeente Amsterdam gaat borden neerzetten in een straat in Amsterdam-Noord om te voorkomen dat kampeerders de regels overtreden. Het gaat om een deel van de Meeuwenlaan, een straat van bijna 2 kilometer lang.

Bewoners klagen bij AT5 en NH dat de straat is uitgegroeid tot een populaire kampeerplek. Zo staan er in weekenden en in schoolvakanties dagelijks zo'n zeven campers geparkeerd van Europeanen die vakantie vieren. Parkeren mag, maar een aantal mensen slaapt volgens bewoners in de camper en dat is niet toegestaan. Bovendien wordt er soms aan de zijkant van campers geplast en poepen mensen in bosjes.

Een van de bewoners weet wel waarom uitgerekend deze straat populair. "Het is lekker centraal, vlak bij de pont. Je kunt zo naar het centrum. Dus natuurlijk snap ik dat."

Het is niet bekend hoeveel campereigenaren alleen parkeren in de straat en hoeveel van hen er overnachten. Toch komt dat laatste volgens de bewoners regelmatig voor. "Ik houd het niet meer bij", zegt iemand. Onlangs stonden er nog twee campers bij haar voor de deur. "Daar zat wel een hele familie in. Ik denk dat ze erin sliepen."

Ook is er geluidsoverlast. "Ze ronken ook met de motoren en het is hier gehorig, dus dat hoor je heel hard."

Een bewoner spotte twee weken geleden alweer de eerste campers van het 'kampeerseizoen' in Amsterdam Noord.

De gemeente en de wijkagent zijn op de hoogte van het probleem. Een woordvoerder laat weten dat handhavers regelmatig kampeerders wegsturen en dat er dus borden komen waarop de regels worden uitgelegd.

HelloFresh haalt steeds meer omzet uit kant-en-klaarmaaltijden, blijkt uit de kwartaalcijfers. De verkoop van maaltijdboxen loopt terug. Met de bezorging van kant-en-klaarmaaltijden vangt het Duitse bedrijf de krimp bij maaltijdboxen op.

De kant-en-klaaractiviteiten waren in de afgelopen periode goed voor een omzet van 496 miljoen euro. Dat is een stijging van 56 procent vergeleken met een jaar eerder.

"De omzet uit kant-en-klaarmaaltijden maakt al een kwart uit van de omzet en we verwachten dat dit aandeel in de toekomst nog verder zal stijgen", zegt eigenaar Dominik Richter in een verklaring. De verwachting is dat de verkoop van kant-en-klaarmaaltijden dit jaar met ongeveer 50 procent toeneemt. Vooral in de VS zijn ze populair.

Bij de bezorging van maaltijdboxen zakte de omzet met bijna 7 procent tot 1,56 miljard euro. Dankzij de groei van kant-en-klaarmaaltijden steeg de totale omzet naar bijna 2,1 miljard euro, wat volgens HelloFresh de hoogste kwartaalomzet ooit is. De nettowinst kwam uit op 16,8 miljoen euro.

De Raad van State houdt drie zaken van zogenoemde derdelanders aan omdat de hoogste bestuursrechter uitleg heeft gevraagd aan het Europese Hof van Justitie. Tot daar antwoord op komt, worden de lopende procedures op pauze gezet. Wat dat betekent voor het verblijfsrecht van de groep is onduidelijk.

Derdelanders zijn mensen die in Oekraïne werkten en studeerden maar niet de Oekraïense nationaliteit hebben en samen met Oekraïense burgers vanwege de oorlog naar Nederland zijn gevlucht. Op dit moment zijn er nog zo'n 2350 derdelanders in Nederland van wie de toekomst onzeker is. Hun recht op opvang is begin deze maand vervallen. Het kabinet wil dat ze teruggaan naar hun land van herkomst om daar het einde van de oorlog af te wachten.

Omdat rechtbanken verschillend hadden geoordeeld over het verblijfrecht van deze groep en de rechtbank in Amsterdam bovendien al eerder uitlegvragen aan het EU-hof had gesteld, maakte de Raad van State nu een pas op de plaats.

Ongewijzigd beleid

Op 2 april had de hoogste bestuursrechter ook al bepaald dat derdelanders die hogerberoepszaken waren begonnen bij de Raad van State, in Nederland mogen blijven tot daar duidelijkheid over is. In totaal lopen er nu zestien van die hogerberoepszaken.

Op 4 april kondigde demissionair staatssecretaris Van der Burg nog aan dat het vertrekbeleid voor derdelanders ongewijzigd blijft, ondanks de rechtsonzekerheid die er nu voor hen is. Dat betekent dat "gemeenten door kunnen gaan met het beëindigen van de opvang en het stopzetten van andere voorzieningen zoals leefgeld per 2 april", als een derdelander een terugkeerbesluit heeft gekregen of dat tevergeefs heeft proberen aan te vechten bij de bestuursrechter, schreef hij aan de Tweede Kamer.

Derdelanders wier (hoger) beroep nog loopt of die juist van de bestuursrechter te horen hebben gekregen dat ze wel mogen blijven, kunnen niet uit de opvang worden gezet. Zij behouden ook het recht op leefgeld. Dat verschil in behandeling leidt volgens advocaten tot rechtsongelijkheid voor de groep.

Europese richtlijn

Afgelopen maanden ontstond er veel onduidelijkheid over het verblijfsrecht van de derdelanders in Nederland. De vorige uitspraak van de Raad van State had daar een einde aan moeten maken. Op 17 januari bepaalde die dat hun recht op bescherming onder de Europese Richtlijn Tijdelijke bescherming op 4 maart eindigde, vier weken later moesten ze de opvang uit zijn. Mensen met een Oekraïens paspoort mochten nog een jaar langer blijven, tot 4 maart 2025.

Volgens de Raad van State was dat verschil gerechtvaardigd, omdat Van der Burg "had besloten sinds juli 2022 geen tijdelijke bescherming meer te verlenen aan derdelanders die een tijdelijke verblijfsvergunning hadden in Oekraïne". Daarom geldt het besluit tot verlenging van de tijdelijke bescherming voor Oekraïners, niet voor hen.

Wisselende uitspraken rechtbanken

Toch probeerde een deel van deze groep hun terugkeer alsnog aan te vechten door in te gaan tegen de terugkeerbesluiten die de IND begin dit jaar aan hen had bestuurd. Lagere rechters gingen (soms) tegen het oordeel van de Raad van State in, andere rechtbanken oordeelden in lijn met de eerder uitspraak van de hoogste bestuursrechter.

Op de dag dat deze vluchtelingen formeel de opvang uit moesten, 1 april, wisten gemeenten niet of en hoe ze moesten handhaven. Er liepen namelijk meerdere procedures bij lagere rechters die wisselend besloten over het verblijfsrecht van de derdelanders. De rechtbanken in Arnhem, Den Haag, Rotterdam, Utrecht en Zwolle volgden de Raad van de State, terwijl de rechtbanken in Haarlem, Den Bosch en Roermond anders oordeelden.

De Raad van State wil nu van het EU-hof weten of derdelanders net zo lang bescherming moeten krijgen als Oekraïners, of dat de bescherming eerder kan worden beëindigd als een EU-lidstaat dat wil. De hoogste bestuursrechter vraagt het hof ook om deze vragen versneld te behandelen. De Raad benadrukt dat het einde van de tijdelijke bescherming wordt bereikt op 4 maart 2025 en dat een antwoord na die datum niet langer relevant is. Ook wijst de rechter op de grote onzekerheid voor de derdelanders.

In een grote loods in Vlaardingen woedt sinds vanochtend brand. Volgens Rijnmond is er onder meer een kunstproject gevestigd in het pand.

De brand werd rond 06.50 uur ontdekt. Volgens de regionale omroep zijn er zeker tien brandweerwagens ingezet om het vuur te bestrijden. De brandweer blust ook vanaf een boot. Rond 09.00 uur was de brand onder controle. De brandweer voert sloopwerkzaamheden uit om de brand helemaal uit te maken.

Bij de brand kwam veel rook vrij die volgens de brandweer richting Schiedam waaide. Een deel van het dak van het gebouw is ingestort. Delen van de loods zijn zwartgeblakerd en ruiten liggen eruit.

Het voormalige bedrijfspand is eigendom van de gemeente. Het pand wordt onder meer gebruikt door zes kunstenaars. Een man die bij de brand staat te kijken, zegt tegen de omroep dat hij met zijn band in de loods repeteert. "Ik schrok me helemaal het lazarus, sprong in m'n auto en reed hier naartoe. Ik zie nu ook de rook heel dicht bij onze oefenruimte naar buiten komen", zegt hij.

Bij het pand staat ook een bezorgde kunstenares. "Al mijn werk staat daar. Mijn foto-installatie, fysieke werken en theaterkleding", zegt ze tegen Rijnmond. "Dat zijn allemaal dingen waarvoor je wel verzekerd kan zijn, maar dat krijg je niet meer terug. Dus ik ga ervan uit dat alles gewoon helemaal weg is."

Voor zover bekend is niemand gewond geraakt. Over de oorzaak van de brand is nog niets bekend.

Levensmiddelenfabrikant Unilever, bekend van onder meer merken als Knorr, Dove en Rexona, heeft in de eerste drie maanden van het jaar meer verkocht. De omzet kwam uit op 15 miljard euro, een stijging van 1,4 procent ten opzichte van vorig jaar. Het bedrijf publiceerde vanochtend de resultaten.

Vorig jaar dankte Unilever hun omzetstijging voornamelijk aan de gestegen prijzen. Er werd toen niet per se meer verkocht, maar wat over de toonbank ging werd tegen een hogere prijs verkocht. Daarmee rekende Unilever de inflatie door aan klanten. Vorig jaar stegen de prijzen in deze periode met 10,7 procent.

In de eerste drie maanden van dit jaar stegen de Unileverprijzen een stuk minder hard, met 2,2 procent. Het bedrijf verkocht ook 2,2 procent meer.

Er zijn wel verschillen tussen de regio's waar de multinational actief is. Zo stegen de prijzen van Unileverproducten in Europa harder dan elders (5,5 procent) en werd er minder verkocht. Ook in Indonesië werd minder verkocht, omdat consumenten daar westerse multinationals boycotten vanwege de oorlog in Gaza.

IJs

Vorige maand kondigde Unilever aan de ijsdivisie, bekend van merken als Ben & Jerry's en Magnum, af te splitsen en 7500 banen te schrappen. Het bedrijf wil zich meer gaan focussen en productiever worden om de concurrentie bij te benen.

Als de ijsdivisie naar de beurs wordt gebracht is het de grote vraag of dat in Nederland zal zijn. In 2020 schreef Unilever aan de ministers van Financiën en Economische Zaken dat de voedseltak, waaronder ijs, in Nederland een beursnotering en hoofdkantoor zou krijgen als dat onderdeel zelfstandig zou worden.

Die belofte zette topman Hein Schumacher vorige maand op losse schroeven. De kanttekening die destijds gemaakt werd was dat Nederland dan wel een aantrekkelijk vestigingsklimaat moest hebben. Volgens Schumacher is het vestigingsklimaat sinds 2020 veranderd en hij wil nu alle opties nog openhouden.

Ook vandaag in de kwartaalcijfers komt daar nog geen duidelijkheid over. Wel zegt het bedrijf dat de afsplitsing eind 2025 voltooid moet zijn.

In Parijs zijn de wieken van de molen van het beroemde cabarettheater Moulin Rouge afgebroken. Op beelden is te zien dat de wieken op straat liggen.

Volgens de brandweer in Parijs vielen er geen gewonden. Ook is er verder geen instortingsgevaar. Het ongeluk gebeurde afgelopen nacht tussen 02.00 en 03.00 uur.

De afgebroken wieken hebben ook de voorgevel beschadigd. De eerste drie letters van de naam van het theater raakten los. Op het moment van het ongeluk was de Moulin Rouge gesloten. De letters en de wieken werden vanochtend opgeruimd.

De officiële oorzaak is nog niet bekend, maar volgens de directie van Moulin Rouge vielen de wieken door een technisch probleem naar beneden. Directeur Jean-Victor Clerico zegt in een persverklaring dat het gebouw 24 uur per dag bewaakt wordt, vooral op de daken. Er is volgens hem geen opzet in het spel.

Sinds de oprichting van het theater in 1889 is het nooit eerder gebeurd dat de wieken loslieten. Wel brandde het iconische theater in 1915 helemaal af, waarna het herbouwd is.

Het aantal mensen dat besmet raakt met de geslachtsziekte gonorroe blijft explosief toenemen. Vorig jaar groeide het aantal mensen waarbij de ziekte werd vastgesteld met 31 procent, het jaar daarvoor was dat aantal al met 33 procent toegenomen. In totaal waren er in 2023 13.853 gevallen.

Volgens het RIVM is vooral de stijging bij vrouwen groot: het aantal diagnoses nam toe van 1468 naar 2598, een stijging van 78 procent. Ook bij heteroseksuele mannen was de stijging van 51 procent opvallend, van 666 gevallen naar 1007. Over het algemeen wordt de ziekte het meest vastgesteld bij mannen die seks hebben met mannen. Nederland is niet uniek in de stijging: in heel Europa is dit volgens het RIVM te zien.

Gonorroe wordt veroorzaakt door een bacterie, die kan leiden tot infecties in bijvoorbeeld de urinebuis, endeldarm, bijballen en baarmoederhals. Een besmetting kan worden behandeld, maar de ziekte is ook makkelijk te voorkomen door een condoom te gebruiken. Het RIVM noemt het belangrijk dat besmette mensen hun bedpartners zo snel mogelijk waarschuwen.

Combinatie van factoren

Het RIVM ziet nog geen directe oorzaak voor de toename. "Het is waarschijnlijk een combinatie van meerdere factoren", zegt Birgit van Benthem van het RIVM. Zo zou het volgens haar aan het gedrag kunnen liggen, maar mogelijk ook aan de bacterie die makkelijker over te dragen is van mens op mens. Dat laatste wordt nu onderzocht, maar er is nog geen conclusie uitgekomen.

Volgens Soa Aids Nederland kan er ook een verband zijn tussen de terugloop van preventiecampagnes en de toename van gonorroe. Er wordt volgens de stichting nog "zeer minimaal" in campagnes geïnvesteerd en dat zie je terug in het testen. Volgens Soa Aids Nederland is het daardoor moeilijker geworden om een soa-test af te laten nemen.

Dalend condoomgebruik

Ook het dalende condoomgebruik onder jongeren van de afgelopen jaren kan er volgens Soa Aids Nederland voor zorgen dat gonorroe vaker voorkomt. Zij zouden het risico op een geslachtziekte ook bagatelliseren omdat er behandelingen beschikbaar zijn, bleek begin van dit jaar na onderzoek.

Eerder waarschuwde RIVM-arts Rosa Joosten al dat met name vrouwen alert moeten zijn op een mogelijke besmetting. "Voor vrouwen is het nóg besmettelijker en zij krijgen vaak geen klachten. Daardoor is het moeilijker te herkennen. Dat kan ook later gevolgen hebben, zoals moeilijker zwanger kunnen raken."

Uit de RIVM-cijfers blijkt dat andere soa's redelijk stabiel zijn gebleven. Chlamydia is met 24.048 gevallen nog altijd de meest voorkomende soa, maar het aantal besmettingen nam iets af. Syfilis steeg met 8 procent en hiv bleef zo goed als gelijk.

'Meer doen aan preventie'

In het licht van de forse stijging van gonorroe roept Soa Aids Nederland het kabinet op weer een preventiecampagne te starten. De organisatie herinnert aan het succes van de Vrij Veilig-campagne die liep tussen 1987 en 2011 en wijst erop dat condoomgebruik sinds 2012 terugloopt.

"Deze cijfers maken duidelijk dat we in Nederland onvoldoende investeren in de preventie van soa's onder jongeren", zegt directeur Mark Vermeulen. "Als we in Nederland het belang van condoomgebruik niet onder de aandacht blijven brengen en de toegang tot seksuele gezondheidszorg niet laagdrempeliger maken, blijft het aantal soa's stijgen."

Vermeulen vindt ook dat er meer geld moet naar de Centra Seksuele Gezondheid, waar mensen uit kwetsbare groepen zich gratis en anoniem kunnen laten testen op soa's. Het budget daarvan is sinds 2015 niet meer aangepast aan de stijgende kosten, waardoor er wachtlijsten zijn. Omdat veel mensen uit schaamte of vanwege de kosten niet langs de huisarts willen voor een test, krijgt daardoor niet iedereen op tijd de juiste behandeling.

Aan de zuidwestkust van Australië zijn tot wel 160 grienden aangespoeld. Zeker 26 dieren waren al dood voordat de lokale autoriteiten een reddingspoging konden beginnen.

De dolfijnachtigen spoelden aan bij Toby Inlet in de buurt van het toeristische stadje Dunsborough. Daar is een team van natuurbeschermers en dierenartsen bezig om de dieren te helpen. Het departement van biodiversiteit en natuurbehoud van het westen in Australië meldt dat de gestrande dieren uit vier groepen kwamen en verspreid over 500 meter kustlijn liggen.

Daarnaast zijn er nog ongeveer 130 grienden op een korte afstand van de kust. "Ons team beoordeelt de toestand van de walvissen die zijn gestrand. Onze teams op het water proberen de dieren bij elkaar te houden en weg te houden van het strand", aldus het departement in een verklaring.

Het gebeurt vaker dat dolfijnen of walvissen aanspoelen aan de westkust van Australië. Afgelopen juli stierven bijna honderd grienden na een tweedaagse reddingspoging op Cheynes Beach, ongeveer 350 kilometer ten zuidoosten van Dunsborough.

Het euthanaseren van de gestrande dieren wordt meestal als de meest humane oplossing gezien, zegt het departement. "We hopen altijd op het beste resultaat."

Lokale natuurbeschermer Pia Courtis zegt dat de grienden vanochtend vroeg waren gestrand. Een groep van nog eens 110 grienden komt waarschijnlijk ook naar het strand, meldde Courtis. "Helaas is de uitkomst voor grienden als ze eenmaal op het strand zijn over het algemeen niet goed. We hebben grote aantallen dieren die uiteindelijk sterven", zegt ze in een videoverklaring waar persbureau AP over bericht.

Niet redden

Het departement dringt erop aan om niet op eigen kracht de walvissen te redden. "We weten dat mensen willen helpen, maar we hebben hun gevraagd om alsjeblieft niet te proberen de dieren te redden zonder aanwijzingen van personeel van het departement, omdat dit verder letsel en ongemak voor de dieren kan veroorzaken en een gecoördineerde reddingsactie kan belemmeren."

Grienden staan bekend om hun hechte sociale banden, dus als één van hen in de problemen komt en strandt, volgt de rest vaak, meldt de Universiteit van West-Australië.

De overheid heeft onbehoorlijk en ongepast gereageerd op mensen die hulp wilden bieden aan asielzoekers in Ter Apel twee jaar geleden. Dat oordeelt de Nationale ombudsman in het rapport Verboden hulp te bieden? De ombudsman deed onderzoek na klachten van onder meer mensenrechtenorganisatie MiGreat.

Het aanmeldcentrum van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) in Ter Apel was in 2022 overvol. Honderden mensen sliepen noodgedwongen buiten op stoelen of op het grasveld voor het AZC en kregen geen bed toegewezen. Ook was er geen drinkwater en amper toegang tot douches en toiletten.

Hulp van buurtbewoners en organisaties werd meerdere malen afgewezen. Zij regelden bijvoorbeeld tenten en andere kampeerspullen, maar die werden vanwege een noodverordening van de veiligheidsregio weer weggehaald. Volgens de veiligheidsregio was er sprake van "vele onderlinge irritaties en spanningen tussen de asielzoekers, die al meerdere malen tot conflicten, grote vechtpartijen met steekwapens, gewonden en aanhoudingen hebben geleid".

Maar uit het het rapport van de ombudsman blijkt nu dat omwonenden en instanties hulp hebben aangeboden, omdat de "overheid tekortschoot". Ook werd er vanwege de noodverordening gedreigd met strafrechtelijk ingrijpen. "Deze reactie was onbehoorlijk", oordeelt de ombudsman.

De politie haalde de tenten weg van het grasveld:

De directeur van MiGreat Roos Ykema is blij met de uitkomsten van het rapport. MiGreat was een van de organisaties die tenten uitdeelden aan de buitenslapers. "Wij stonden met die mensen in de regen en we wisten echt niet hoe we ze droog moesten houden", vertelt ze in het NOS Radio 1 Journaal. Ze noemde de situatie levensgevaarlijk, onder meer vanwege mogelijke onderkoeling.

De directeur kreeg een brief thuis dat ze drie maanden celstraf riskeerde als ze tenten bleef uitdelen aan de asielzoekers die buiten sliepen. De stichting had al eerder klachten ingediend bij de politie en de gemeente, maar die zijn naar eigen zeggen niet in behandeling genomen. "Daarom zijn we nu bij de ombudsman terechtgekomen."

'Harde conclusie'

"Van de overheid mag worden verwacht dat zij meedenkt en samenwerkt met burgers aan een oplossing, in plaats van burgers straft die hulp bieden", zegt de Nationale ombudsman Reinier van Zutphen. Van Zutphen ging voor het rapport in gesprek met verschillende overheidsinstanties. Hij zag in de gesprekken wel dat de overheid "bereid is om te leren".

Leendert Klaassen, waarnemend burgemeester van Westerwolde waar Ter Apel onder valt, spreekt van een "harde maar begrijpelijke conclusie". Hij zegt dat de situatie in Ter Apel van twee jaar geleden een ingrijpende crisissituatie was, zowel voor de buitenslapers als voor de medewerkers die het probleem probeerden op te lossen.

"Maar het is ook relatief makkelijk om achteraf te zeggen dat de tenten wel uitgedeeld moesten worden. Er was geen toezicht op de tenten en dat is ook ongewenst in een openbare ruimte. Dus de beste oplossing voor dit probleem hebben we nog niet gevonden."

Nog steeds vol

De kans dat asielzoekers buiten moeten slapen omdat het aanmeldcentrum vol is, bestaat nog steeds. De afgelopen maanden moest het COA meerdere keren een dwangsom betalen, omdat er meer dan 2000 mensen in het azc sliepen. Afgelopen nacht waren het er 2355. Inmiddels is het bedrag aan dwangsommen opgelopen tot 750.000 euro.

De ombudsman wijst erop dat asielzoekerscentra overvol raken doordat tijdelijke opvanglocaties sluiten en er geen nieuwe bij komen. Van Zutphen spoort de gemeenten daarom aan om actie te ondernemen. "Iedereen die ik spreek, wil een herhaling van de situatie van twee jaar geleden in Ter Apel voorkomen. Dit kan alleen als alle gemeenten in Nederland nu gezamenlijk die handschoen oppakken, naast elkaar gaan staan en hun verantwoordelijkheid nemen in de opvang van asielzoekers".

Dat beaamt ook de waarnemend burgemeester Klaassen. "De keten zit nog steeds verstopt. Er is geen doorstroom op dit moment. Elke dag en nacht zitten er honderden mensen te veel in het aanmeldcentrum. Dit kan potentieel weer tot een crisissituatie leiden."

NOS-verslaggever Jeroen Gortworst ging in januari naar Ter Apel en sprak met inwoners van het dorp: