NOS Nieuws - Algemeen

Het hoofd van de militaire inlichtingendienst van Israël, Aharon Haliva, heeft zijn ontslag ingediend. Hij is de eerste hooggeplaatste functionaris in Israël die opstapt vanwege de aanval van Hamas op 7 oktober.

Anderhalve week na die aanval nam hij de schuld al op zich voor het falen van de inlichtingendiensten. Daardoor konden de terroristen zo hard toeslaan, erkende hij.

Bij de aanval werden zo'n 1200 mensen in Israël gedood en ongeveer 250 ontvoerd naar de Gazastrook. De daaropvolgende oorlog in de Gazastrook heeft volgens de laatste cijfers de levens van meer dan 34.000 Palestijnen gekost.

Gitzwarte dag

Ook in zijn ontslagbrief schrijft Haliva dat de door hem geleide inlichtingendienst "de ons toevertrouwde taak niet heeft waargemaakt" en aanvaardt hij daarvoor de verantwoordelijkheid. "Ik draag die gitzwarte dag met me mee, dag na dag, nacht na nacht. Ik zal de verschrikkelijk pijn van oorlog altijd bij me dragen."

Hij vraagt om een diepgravend en gedegen onderzoek naar alle omstandigheden waardoor de aanval kon plaatsvinden.

Het Israëlische leger meldt dat chefstaf Halevi in samenspraak met defensieminister Gallant het ontslag van Haliva heeft aanvaard en hem heeft bedankt voor 38 jaar trouwe dienst. Zodra er een opvolger is gevonden, zwaait Haliva af.

Nederlanders houden bij hun vakantieplannen voor de komende zomer rekening met extreme weersomstandigheden, zoals de hitte en overstromingen van vorig jaar. Dat concludeert het Nederlands Bureau voor Toerisme en Congressen (NBTC) in een onderzoek onder duizend Nederlanders.

Ongeveer 38 procent van de Nederlanders laat extreme weersomstandigheden hun vakantiekeuze beïnvloeden. De meeste mensen doen dat door de bestemming aan te passen: ongeveer 20 procent. Anderen passen de vakantieperiode aan, boeken meer last-minute of letten extra op voorwaarden en verzekeringen bij het boeken.

Het is niet bekend welke landen of regio's vermeden worden. Vorig jaar kampten landen in het zuiden van Europa met hitte en droogte. Het noorden van Italië kreeg juist te maken met extreme regenval en hagel. Die extremen waren volgens wetenschappers "vrijwel onmogelijk" zonder klimaatverandering. Uit onderzoek bleek al dat alle hittegolven inmiddels een link hebben met klimaatverandering.

Meivakantie populair

Vooral de maand mei is populair om een vakantie te boeken, onderzocht het NBTC tevens. Een op de vijf Nederlanders is van plan om dan weg te gaan. Reisbrancheorganisatie ANVR kwam twee maanden geleden met dezelfde conclusie. In januari waren er 9 procent meer boekingen voor de meivakantie dan een jaar eerder, toen januari volgens de branche ook al een topmaand was.

Onder meer het letten op de kosten door de inflatie is volgens NBTC een reden voor een vakantie op een ander moment. "Er lijkt steeds meer behoefte aan vakantiespreiding te zijn. Dit kan zorgen voor meer keuzemogelijkheden en lagere prijzen voor consumenten", zegt directeur Jos Vranken.

Ongeveer 90 procent Nederlanders heeft al concrete vakantieplannen. Een jaar geleden was dat nog ongeveer 80 procent. Dat was het eerste jaar sinds de coronapandemie dat mensen zonder reisbeperkingen weer op vakantie konden gaan. Ongeveer een kwart is van plan om de eerstvolgende vakantie in eigen land door te brengen, 61 procent wil naar een ander Europees land en 13 procent gaat naar een ander continent.

Naast extreem weer zijn de stijgende prijzen voor 54 procent van de Nederlanders een reden om vakantieplannen aan te passen. Duurzaamheid speelt bij 41 procent een rol.

De hoop van huurders, beleggers en verhuurders is deze week op de Tweede Kamer gericht. Haalt of sneuvelt de Wet betaalbare huur van woonminister Hugo de Jonge? Het is een wet waar voor- en tegenstanders het principieel met elkaar over oneens zijn.

Het gaat om de wet die De Jonge in mei 2022 presenteerde om in te grijpen in de vrije huurmarkt bij nieuwe huurcontracten. Door de woningnood kunnen verhuurders de hoofdprijs vragen voor kleine optrekjes. In de grote steden zijn huurprijzen boven de 2000 euro voor nog geen 40 vierkante meter niet ongebruikelijk.

De Woonbond publiceert vandaag nog een alarmerend bericht over die woekerhuren, in de hoop twijfelende Kamerleden in het ja-kamp te krijgen. Bij hun meldpunt zijn zo'n 350 klachten binnengekomen van huurders met stress, financiële zorgen en depressies, simpelweg door hun te hoge huur.

Na de lancering van het voorstel startten beleggers en particuliere verhuurders een stevig tegenoffensief. Zij waarschuwen - nog steeds - voor averechtse effecten. Door het verdwijnen van hun verdienmodel zullen huurpanden massaal in de verkoop gaan, zeggen zij. Ook de Raad van State vreesde daarvoor. Beleggers benadrukken verder geen brood meer te zien in nieuwbouw, omdat winst niet zeker is.

De Jonge heeft aanpassingen gedaan om de critici tegemoet te komen. Maar in de Tweede Kamer zullen VVD, BBB, Forum voor Democratie en JA21 toch tegen stemmen. VVD-woordvoerder Peter de Groot ziet nu al de verkoop van huurhuizen en stagnerende nieuwbouw. "De minister verkoopt deze wet als een droom, maar in de realiteit is dit een nachtmerrie voor woningzoekenden."

Deze vier partijen hebben samen 35 zetels, nog geen meerderheid. Zekere steun is er wel van GroenLinks-PvdA, D66, SP, CDA, Partij voor de Dieren, Volt en de ChristenUnie, samen 52 zetels. CU-Kamerlid Pieter Grinwis spreekt over "een van de zwaar belobbyde wetten" en weet ook dat er een verkoopgolf komt. Toch stemt hij voor. "Ik kan niet accepteren dat jongeren in de steden een vermogen kwijt zijn en hun leven niet kunnen opbouwen door bijvoorbeeld niet aan kinderen te beginnen."

Wal en schip

Vandaag en woensdag staat het debat gepland en de opstelling van de grootste partij PVV kan belangrijk worden. De PVV-woordvoerder Barry Madlener - van huis uit makelaar - is kritisch en vreest dat het huuraanbod dreigt te verminderen. Het is bekend dat de PVV zijn voor- of tegenstem pas richting de stemming, mogelijk aanstaande donderdag, bekendmaakt. Madlener overlegt eerst met partijleider Wilders en die bepaalt uiteindelijk de PVV-stem.

Zonder PVV kan er in de Tweede Kamer een meerderheid komen, als NSC, Denk en SGP voor stemmen. De SGP wil er nu nog niets over kwijt. Met de SGP zijn er 78 zetels, een krappe meerderheid.

Minder rooskleurig

Maar zekerheid over het wel of niet afschaffen van de woekerhuren voor nieuwe contracten per 1 juli of 1 januari 2025 is er nog niet. De Eerste Kamer komt vervolgens aan de beurt en daar ziet het er minder rooskleurig uit voor De Jonge en de voorstanders.

In de Eerste Kamer is tegenstemmer BBB de grootste partij en heeft NSC geen zetels. Daar gaat het afhangen van de PVV of van de SGP. Ook daar zal het spannend worden, net als deze week in de Tweede Kamer. Het is nog onduidelijk wanneer de Eerste Kamer de wet behandelt.

Terry Anderson, de journalist van persbureau AP die jarenlang gegijzeld werd in Libanon, is op 76-jarige leeftijd overleden. Volgens zijn familie overleed hij aan complicaties na een hartoperatie.

De Amerikaan Anderson zat het langste vast van alle westerse gijzelaars die in de jaren 80 werden ontvoerd door moslimmilities. Op 16 maart 1985 werd hij na een potje tennis door gewapende mannen overvallen, hij zou pas in december 1991 vrijkomen.

Zijn katholieke geloof en pure koppigheid hielpen hem tijdens zijn gevangenschap, zei hij na zijn vrijlating. "Je doet wat je moet doen. Elke dag word je wakker en probeer je ergens de energie vandaan te halen. Soms denk je dat het niet lukt, maar lukt het toch. Dag na dag na dag."

Uiteindelijk werd Anderson vrijgelaten:

Anderson was hoofd van het Midden-Oostenbureau van persbureau AP. Hij werkte sinds 1982 in Libanon, dat in de jaren 80 verwikkeld was in een bloedige burgeroorlog. Sjiitische strijders wilden met zijn ontvoering en die van andere westerlingen medestanders vrij krijgen die in Koeweit vastzaten na aanslagen op ambassades van de VS en Frankrijk.

Het grootste gedeelte van de tijd zat Anderson in eenzaamheid opgesloten, geblinddoekt en vastgeketend. Hij werd mishandeld, kreeg slecht te eten en werd bedreigd met de dood.

Soms lukte het hem met kloppen op de celmuur te communiceren met andere gijzelaars, zoals Terry Waite, die juist door de Anglicaanse Kerk was gestuurd om gijzelaars vrij te krijgen. Anderson herinnerde zich later hoe hij Waite wereldgebeurtenissen berichtte die hij had opgepikt. "De Berlijnse Muur is gevallen, vrije verkiezingen in de Sovjet-Unie, einde aan de apartheid in Zuid-Afrika; hij dacht dat ik gek was geworden."

Geen haat

Zijn familie werkte ondertussen hard aan zijn vrijlating. Het leidde in de VS tot het Iran-Contraschandaal, waarbij de regering-Reagan illegaal wapens aan Iran leverde om gijzelaars vrij te krijgen. Het plan mislukte en Reagan liep politiek averij op omdat medewerkers de wet hadden overtreden en er was onderhandeld met aartsvijand Iran.

Toen Anderson uiteindelijk vrijkwam, kreeg hij voor het eerst zijn dochter Sulome te zien. Zijn verloofde was enkele maanden zwanger toen hij was gevangengenomen. Het huwelijk dat volgde, hield geen stand. Een miljoenenschadevergoeding die hij kreeg uit bevroren Iraanse tegoeden zou hij kwijtraken aan mislukte projecten als een bluesbar en enkele restaurants.

Andersons gevangenschap speelde altijd een rol op de achtergrond. "Het is altijd aanwezig", zei hij er eens over. "Ik denk er niet meer zo veel aan tegenwoordig, het speelt geen centrale rol in mijn leven. Maar het is er wel." Als christen probeerde hij de haat voor zijn ontvoerders los te laten. Hij haalde daarbij ook een advies van zijn vrouw aan: "Als je de haat vasthoudt, kun je geen plezier meer hebben."

Bewondering

In een reactie op zijn overlijden roemt AP zijn moed en vastberadenheid. "We bewonderen de offers die hij en zijn familie hebben gemaakt vanwege zijn werk." Zijn hoofdredacteur van destijds noemt hem een held.

Zijn dochter Sulome zegt dat haar vader nooit een held genoemd wilde worden. "Ondanks het extreme leed waarmee hij te maken had gehad, had hij de afgelopen jaren vrede gevonden. Hij zou vast liever worden herinnerd vanwege zijn werk voor het Vietnam Kinderfonds, het Comité Persveiligheid en dakloze veteranen dan vanwege de verschrikkingen die hij moest doorstaan."

Een grote meerderheid van de kiezers in Ecuador heeft in een referendum ingestemd met maatregelen om criminaliteit harder aan te pakken. Volgens een snelle telling van de kiescommissie kregen de negen veiligheidsvoorstellen steun van 60 tot 73 procent van de kiezers. Twee economische wetwijzigingen, waaronder het invoeren van arbeidscontracten op uurloonbasis, werden afgewezen.

Ecuador gaat zwaar gebukt onder drugsgeweld en president Noboa wil daar harder tegen kunnen optreden. Hij vroeg de Ecuadoraanse kiezer onder meer toestemming voor strengere wapencontroles in de buurt van gevangenissen en het schrappen van borgtocht voor misdaden als ontvoeringen.

Ook wil Noboa vermoedelijke drugsbazen makkelijker kunnen uitleveren en wil hij het leger meer macht geven bij het bestrijden van drugscriminaliteit.

Cocaïneknooppunt

Op sociale media reageert Noboa opgetogen op de voorlopige uitslag. "Nu hebben we meer middelen in onze strijd tegen criminelen en zullen we de rust terugbrengen voor de gezinnen van Ecuador."

Het land wordt de laatste jaren geteisterd door bendegeweld, met name gerelateerd aan grootschalige cocaïnesmokkel vanuit buurland Colombia en Peru. Het aantal moorden is vorig jaar bijna verdubbeld naar 40 per 100.000 inwoners, een van de hoogste moordcijfers in de regio.

In januari werd Ecuador wereldnieuws toen een groep gewapende mannen een tv-studio bestormden en een live-uitzending overnamen.

Nieuwsuur maakte vorige zomer een overzicht over hoe Ecuador uitgroeide tot cocaïneknooppunt:

Van de circa 5,5 miljoen tuinen in ons land ligt de helft vol met stenen, tegels en grind. Maar daar lijkt verandering in te komen. Steeds meer tuineigenaren denken serieus aan vergroenen: stenen en tegels eruit, groene planten, bloemen en struiken erin.

Dat blijkt ook uit de omzetcijfers van Tuinbranche Nederland. In 2023 hebben we met zijn allen 2,15 miljard euro uitgegeven aan tuinartikelen, zo'n vier procent meer dan in 2022. Dat komt deels door prijsverhogingen, "maar als we naar bijvoorbeeld de categorie bloemen & planten kijken, zien we onmiskenbaar dubbele groeicijfers", zegt Frank van der Heide, directeur van Tuinbranche Nederland.

"Uit recent onderzoek blijkt dat 30 procent van 2500 ondervraagde tuinbezitters de tuin wil vergroenen, en 30 procent antwoordt misschien. Dus daar zijn we heel blij mee."

50 graden

Ook IVN (Instituut voor Natuureducatie en Duurzaamheid) ziet een groeiende belangstelling in het vergroenen van de tuin. "Een groene tuin is belangrijk in het snel veranderende klimaat", zegt Noï Boesten van het IVN. "Een tegel wordt 's zomers al gauw 50 graden. Een tuin met planten heeft een oppervlaktewarmte van 20 graden. Dus je werkt op die manier enorm aan de hittestress", aldus Boesten vanochtend in het NOS Radio 1 Journaal.

Een bodem met planten en struiken neemt na een hoosbui ook meer water op. "Eén vierkante meter tuin kan al snel tien badkuipen water per jaar opvangen en vasthouden. Dat is gigantisch. Als we daar allemaal aan meewerken, is dat een enorme wateropslag."

En meer groen trekt ook vlinders, bijen en vogels. Boesten: "Het gaat slecht met de biodiversiteit, met insectensoorten in ons land zoals bijen en andere bestuivers als hommels en kevers. Met groen kun je een mooie route voor al die insecten aanleggen."

Vraag naar informatie

Het IVN ontwikkelde daarom tuinpakketten die via gemeenten worden weggeven bij het inruilen van tegels. "Op onze website zien we ook dat steeds meer mensen zoeken naar informatie over het onderwerp vergroening."

Tuinbranche Nederland heeft, om Nederland klimaatbestendiger te maken, de ambitie om de komende jaren 10 vierkante meter per tuin te vergroenen. "Als je dat 5,5 miljoen keer doet, heb je 55 miljoen vierkante meter. Precies de oppervlakte van Park De Hoge Veluwe. Dat zou toch geweldig zijn", zegt Van der Heide niet zonder eigenbelang.

Hanneke van Velzen kocht vorig jaar een huis in het Zuid-Limburgse Gulpen met een achtertuin waarin een enorme berg rivierstenen lag, met daaronder ook nog plastic en betontegels:

Wie in een woonwijk rondloopt, ziet soms ook heel veel voortuinen met alleen maar stenen, grind en tegels. Boesten daarover: "Ja, ik noem dat kattenbakwijken", zegt hij lachend. "Ik snap het soms ook wel. Er zijn mensen die slecht ter been zijn en fysiek niet in staat zijn om een groene tuin te realiseren. Begrijp ik volkomen. Maar de mensen die het wél kunnen, doe het. En lukt het financieel niet helemaal, 50 procent van de Nederlandse gemeentes biedt regelingen aan om je daarbij te helpen."

Volgens hem is het sowieso een misverstand dat een tuin vol stenen gemakkelijk en onderhoudsvrij is: "Stenen moet je ook een aantal keren per jaar schoonmaken."

Vandaag is de eerste zittingsdag van de civiele rechtszaak over de miljoenen die Sywert van Lienden en zijn compagnons verdienden aan hun mondkapjesdeal tijdens de coronacrisis. De Nederlandse Staat en de Stichting Hulptroepen Alliantie eisen bij de rechtbank in Amsterdam dat Van Lienden en compagnons de winst die ze hebben gemaakt teruggeven.

Van Lienden zei in de media veelvuldig dat ze "om niet" tientallen miljoenen mondkapjes zouden leveren, dus zonder winstoogmerk. Maar de deal ging uiteindelijk niet via die stichting, maar via een commercieel bedrijf van de drie, RGA.

Die bv kreeg zo'n 100 miljoen euro voor de verkoop van mondkapjes aan de Staat en maakte daar zo'n 28,5 miljoen euro winst mee. Na belastingaftrek keerde Van Lienden zichzelf zo'n 9 miljoen euro uit, zijn zakenpartners Bernd Damme en Camille van Gestel ieder 5 miljoen euro.

Nadat dit naar buiten was gekomen, werden Van Lienden en Damme ontslagen bij de stichting, Van Gestel stapte zelf op.

Van Lienden en zijn zakenpartners verwijzen als verdediging naar uitspraken van ministers uit het verleden. Onder anderen toenmalig minister Van Ark stelde na onthullingen in de Volkskrant in 2021 dat het irrelevant was dat het geld niet naar een stichting ging. Volgens haar was onder meer kwaliteit en leveringszekerheid het belangrijkst.

Maar de landsadvocaat zegt dat dat "met de kennis van nu" anders ligt, blijkt uit processtukken die de Volkskrant inzag. "Niet bekend was dat RGA niets met Hulptroepen Alliantie van doen had en een vehikel was voor Van Lienden c.s. om zichzelf heimelijk een winst van 29.380.000 euro toe te eigenen."

De Staat en het nieuwe bestuur van de stichting willen allebei dat de winst die het drietal heeft gemaakt terugkomt. Het is aan de rechter of en hoe dat bedrag verdeeld wordt tussen de Staat en de stichting.

Geen advocaat

Van Lienden liet zich lange tijd niet interviewen over de mondkapjesdeal. Maar de afgelopen weken hadden zakenkrant FD en praatprogramma Op1 een interview met hem. Hij zei daar dat hij ten tijde van de deal geen opening van zaken kon geven omdat hij een geheimhoudingsplicht had ondertekend. Ook zegt hij dat hij zich niet persoonlijk zal laten verdedigen in de civiele zaak, omdat hij geen advocaat kan betalen.

Hij heeft naar eigen zeggen geen geld voor juridische bijstand doordat het Openbaar Ministerie sinds 2022 beslag legt op zijn bezittingen. Dat gebeurde in het strafonderzoek naar de deal (waarover later meer). Ook de Stichting Hulptroepen Alliantie heeft beslag laten leggen op zijn vermogen.

De deken van de Amsterdamse Orde van Advocaten heeft afgelopen weekend bemiddeld tussen Van Lienden en de stichting, zo bevestigt ze na berichtgeving door het FD. Haar bemiddeling heeft ervoor gezorgd dat advocaat Jaap-Willem Roozemond namens Van Lienden de beslaglegging kan aanvechten. Dat gebeurt in een kort geding, dat volgens Roozemond ook deze week dient.

Zakenpartner Damme en hun bv zijn in de zaak vandaag vertegenwoordigd door een advocaat. Van Lienden en zijn advocaat Roozemond zijn wel bij de zaak aanwezig, maar als toeschouwer.

Deloitte: overheid wist ervan

Het ministerie van Volksgezondheid liet onderzoeksbureau Deloitte al onderzoek doen naar de mondkapjesdeal. Deloitte concludeerde in 2022 dat het ministerie voor het sluiten van de deal al wist dat Sywert en co winst konden maken.

Zorgminister Helder zei daar toen over dat inderdaad bekend was dat er winst kon worden gemaakt, maar niet dat het om zo veel geld zou gaan. "Daar was men niet van doordrongen."

Dit staat volgens de Volkskrant ook in de processtukken, die de krant heeft ingezien. Van Lienden en zijn zakenpartners zouden via 'kunstgrepen' onder meer inkopers van de overheid op het verkeerde been hebben gezet.

De uitspraak in de civiele zaak die vandaag begint wordt eind dit jaar verwacht.

Ook strafrechtelijk onderzoek

Naast deze civiele rechtszaak loopt er ook nog een strafrechtelijk onderzoek van het Openbaar Ministerie naar Van Lienden, Damme, Van Gestel over de deal. Of het ook tot een strafzaak komt, is nog onduidelijk. Het OM wil geen mededelingen doen over de status van dit onderzoek.

De Volkskrant citeerde in 2022 wel uitgeschreven teksten van geluidsopnames die onderdeel zouden zijn van het strafdossier. Daaruit komt naar voren dat Van Lienden en co al vroeg aanstuurden op een commerciële deal die hen miljonair zou maken. Ze spreken ook af om dat geheim te houden. Van Lienden zegt dat de eis is dat ze "gillend rijk" worden van de deal.

Volgens het OM hebben Van Lienden en de zakenpartners het netwerk en de goodwill van de stichting gebruikt om orders binnen te halen voor hun commerciële bedrijf. Ze worden verdacht van oplichting, verduistering en witwassen.

Goedemorgen! In Rotterdam wordt Feyenoord gehuldigd en tegen Sywert van Lienden en zijn zakenpartners begint de rechtszaak over de mondkapjesdeal.

Eerst het weer: Na een frisse start wisselen vandaag wolkenvelden en zon elkaar af. Landinwaarts kan het ook tot een enkele bui komen. Bij een matige noordoostenwind wordt het ongeveer 10 graden. Ook de komende dagen is het licht wisselvallig en vrij koel aprilweer.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de files en werkzaamheden. En hier zie je de actuele situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Miljoenen Europeanen zijn afgelopen jaar getroffen door extreme weersomstandigheden. Dat bleek levensgevaarlijk: er vielen 63 doden door stormen, 44 door overstromingen en ook 44 door bosbranden, staat in het jaarlijkse rapport van de Europese klimaatdienst Copernicus en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).

"In 2023 was Europa getuige van de grootste bosbrand ooit gemeten, een van de natste jaren, ernstige hittegolven op zee en wijdverspreide verwoestende overstromingen", zegt directeur van de klimaatdienst Carlo Buontempo. Hij wijst op de noodzaak om ons aan te passen aan deze weersextremen.

Een positieve noot in het rapport: in 2023 werd 43 procent van alle elektriciteit door duurzame bronnen geproduceerd. Ook daarmee werd een record gevestigd. Door de vele stormen tussen oktober en december werd er bovengemiddeld veel windenergie opgewekt.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Midden op een oprit van de A2 bij Vught heeft gistermiddag enige tijd een bank gestaan die van een aanhanger was gevallen. Automobilisten konden op tijd uitwijken via de vluchtstrook. Er gebeurden geen ongelukken.

Fijne maandag!

Nieuwe wetgeving moet thuisprostitutie mogelijk maken met een vergunning, maar tientallen gemeenten zien sekswerk vanuit huis totaal niet zitten. Andere vrezen dat een vergunningsplicht alleen maar averechts werkt. Dat blijkt uit een rondgang van de NOS en regionale omroepen, waar ruim 150 gemeenten aan hebben meegewerkt.

Al jaren werkt het rijk aan de nieuwe Wet regulering sekswerk. Die moet sekswerk thuis in principe overal mogelijk maken, net zoals een schoonheidsspecialist of kapper ook vanuit huis mag werken. Wel moeten sekswerkers aan strenge voorwaarden voldoen en een vergunning aanvragen.

Zowel het toestaan van thuisprostitutie als de vergunningsplicht blijkt tot grote verdeeldheid te leiden onder gemeenten. De een is mordicus tegen sekswerk vanuit huis, de ander ziet er geen kwaad in. En waar de een denkt dat een vergunning kan helpen om meer zicht te krijgen op de branche, denkt de ander juist dat het veel sekswerkers de illegaliteit in drijft.

Hoewel sekswerk een legaal beroep is, staan veel gemeenten prostitutie vanuit huis op dit moment niet toe. Zij zijn bang voor overlast in de buurt of vinden dat ze dan te weinig zicht hebben op de veiligheid van sekswerkers.

Deze gemeenten zien de nieuwe wetgeving dan ook niet zitten. "Als sekswerk plaatsvindt in de privésfeer is het lastig zicht te krijgen op eventuele misstanden", stelt bijvoorbeeld de gemeente Kaag en Braassem in Zuid-Holland.

Beverwijk voorziet dat de leefbaarheid en het veiligheidsgevoel in de buurt achteruitgaat, terwijl Dalfsen denkt dat het controleren van arbeidsomstandigheden van sekswerkers thuis moeilijker is dan in bijvoorbeeld een seksclub. Almelo is bang dat de gemeente ongewild bijdraagt aan situaties waarin een sekswerker onder druk staat.

Geen moeite

Toch zijn er ook tientallen gemeenten die géén moeite hebben met sekswerk thuis. Zo zegt Deventer met de tijd mee te willen gaan: het traditionele bordeel maakt steeds vaker plaats voor sekswerkers die hun klanten via internet werven en thuis ontvangen. Daar is nieuwe regelgeving voor nodig.

Maar ook met nieuwe wetgeving blijven risico's bestaan, denkt Leeuwarden. "Een pooier kan woningen huren en daar zijn sekswerkers in te werk stellen zonder dat dit in strijd is met de wet, het beleid of het bestemmingsplan." De gemeente wil daarom de mogelijkheid houden om thuisontvangst te weigeren.

Vergunning

Om ongewenste situaties te voorkomen, is volgens de plannen straks een vergunning nodig. Voorstanders verwachten zo meer zicht op een kwetsbare branche en hopen uitbuiting beter te kunnen bestrijden.

"Het is een illusie dat sekswerkers die te maken hebben met misstanden een vergunning aanvragen", reageert de gemeente Hilversum, die thuisontvangst nu al toestaat. Met een vergunningsplicht zal juist de meest kwetsbare groep in de illegaliteit verdwijnen, denkt de gemeente.

Ook Tilburg ziet niets in het voorstel. "Sekswerkers zonder vergunning worden juist kwetsbaarder voor dwang, geweld en chantage." Misstanden aanpakken kan ook prima zonder vergunning, zegt de gemeente.

Tegenstanders vinden dan ook dat de wet zijn doel voorbij schiet. "Als sekswerkers zonder vergunning slachtoffer worden van intimidatie, afpersing, dwang of geweld zal dat altijd onder de radar blijven, omdat ze zelf strafbaar zijn", concludeert de gemeente Doetinchem.

Gesprek

Om in aanmerking te komen voor een vergunning, zouden sekswerkers eerst op gesprek moeten bij de gemeente. Die moet dan onder andere beoordelen of een prostituee echt zelfstandig is, minimaal 21 jaar is en niet wordt gedwongen.

Niet alle gemeenten zijn ervan overtuigd dat ze de situatie goed kunnen inschatten. "Voor een sekswerker hangt veel af van het gesprek", zegt Dordrecht. "Je kunt je afvragen of iemand open kaart zal spelen."

Veel gemeenten geven aan dat ze er vanwege de voor- en nadelen nog niet uit zijn of ze de voorgestelde landelijke regels steunen of niet. Sekswerkers zelf zien de wet in ieder geval niet zitten. Er is veel weerstand tegen verplichte registratie, omdat niet iedereen wil dat hun baan bekend wordt. Ook zijn ze bang dat klanten worden gecriminaliseerd als sekswerkers niet over de juiste papieren beschikken.

Ook de GGD'en zijn tegen het in hun ogen "repressieve" wetsvoorstel. Zij zeggen dat ze geen rol willen hebben in de handhaving of bij beoordelingsgesprekken.

Gewapende bendes hebben opnieuw aanvallen uitgevoerd op delen van de Haïtiaanse hoofdstad Port-au-Prince. De aanvallen vinden plaats voorafgaand aan de installatie van een overgangsraad die de taken van premier Henry tijdelijk moet overnemen en de orde moet herstellen.

Er zijn branden en zware vuurgevechten gemeld in het centrum van de hoofdstad. Lokale media spreken van een "slagveld tussen de politie en gewapende bendes". Er zijn onder meer geweerschoten van automatische wapens gehoord in de buurt van het nationale paleis.

Op sociale media circuleren audiofragmenten waarop bendeleider Jimmy 'Barbecue' Cherizier te horen zou zijn. Hij zou zijn bendeleden oproepen om huizen in brand te steken in Delmas, een arme wijk in de hoofdstad, waar hij is opgegroeid. "Ga door met het in brand steken van huizen, laat iedereen vertrekken", zegt een mannenstem in een van de fragmenten.

In een ander fragment zegt de man dat hij kannen met benzine heeft gestuurd: "Je hoeft niet te weten welk huis. Verbrand elk huis dat je tegenkomt. Steek het vuur aan", zegt hij. Persbureau Reuters heeft de fragmenten niet onafhankelijk kunnen verifiëren, maar heeft wel getuigen gesproken die huizen in brand heeft zien staan.

Overgangsraad

De nieuwe geweldsgolf in de hoofdstad vindt plaats op het moment dat er voorbereidingen plaatsvinden om de negenkoppige overgangsraad in te stellen. Die moet de weg vrijmaken voor een nieuwe premier, die met een nieuwe regering weer orde en veiligheid moet herstellen in het door corruptie en bendegeweld geteisterde land. Onduidelijk is echter wie precies in de raad zitting gaat nemen, en op welke termijn dat besloten moet zijn.

Twee weken geleden werd bekend dat die raad er zou komen in Haïti. De eerste taak van de overgangsraad is het aanstellen van een nieuwe premier die samen met de raad een regering zal vormen van het Caribische land.

De impopulaire en niet verkozen premier Henry zei vorige maand dat hij zal opstappen zo gauw er een opvolger in beeld is, maar uit het plan blijkt dat Henry wel zeggenschap krijgt over de samenstelling van de raad. Politieke tegenstanders beschuldigen Henry er nu van dat hij de overgang bewust vertraagt, om zijn greep op de macht niet te verliezen.

Haïti verkeert al jaren in een crisis. Dat komt onder meer door natuurgeweld, politieke instabiliteit en daaruit voortvloeiend geweld. In 2021 kwam het bendegeweld tot een kookpunt toen premier Moïse werd vermoord.

Daarna kwam interimpremier Henry aan de macht. Hij beloofde snel met nieuwe verkiezingen te komen, maar maakte die belofte niet waar. Sinds 2016, toen Moïse aan de macht kwam, zijn er geen verkiezingen meer geweest.

Miljoenen Europeanen zijn afgelopen jaar getroffen door extreme weersomstandigheden. Het weer was naast extreem, ook gevaarlijk: er vielen 63 doden door stormen, 44 door overstromingen en ook 44 door bosbranden. Dat staat in het jaarlijkse rapport van de Europese klimaatdienst Copernicus en de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO).

Ook de vele langdurige hittegolven hebben veel slachtoffers geëist. In de afgelopen twintig jaar is het aantal mensen dat - mede - door de hitte is omgekomen met zo'n 30 procent toegenomen, zo schrijven de klimaatwetenschappers.

"In 2023 was Europa getuige van de grootste bosbrand ooit gemeten, een van de natste jaren, ernstige hittegolven op zee en wijdverspreide verwoestende overstromingen", zegt directeur van de klimaatdienst Carlo Buontempo. Hij wijst op de noodzaak om ons aan te passen aan deze weersextremen.

Niets doen is duurder

De totale kosten van weer- en klimaatgerelateerde verliezen worden geschat op 13,4 miljard euro, waarvan 81 procent werd veroorzaakt door overstromingen. Ruim anderhalf miljoen Europeanen kregen daarmee te maken. Ook daarom is het van groot belang om de uitstoot naar nul te brengen, zegt Celeste Saulo van de World Meteorological Organisation (WMO).

"De kosten van klimaatactie lijken hoog, maar de kosten van niets doen zijn veel hoger. Zoals dit rapport laat zien, moeten we de wetenschap inzetten om oplossingen te bieden die de samenleving ten goede komen."

Het rapport staat stil bij de effecten van klimaatverandering op de gezondheid. 2023 was het op één na warmste jaar ooit. Het jaar telde een recordaantal dagen met extreme hittestress, vooral in Zuid-Europa. Deze classificatie krijgen dagen die aanvoelen alsof het heter dan 46 graden is.

Het aantal hitte-gerelateerde doden is voor 2023 nog niet bekend, maar in 2022 waren het er volgens schattingen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) tussen de 55.000 en 72.000.

Meer hittedoden

Vooral voor kwetsbare groepen, bijvoorbeeld zwangeren en ouderen, kan langdurige hitte gevaarlijk zijn. Ook is hittestress groter in stedelijke gebieden. Door vergrijzing en stedelijke groei verwachten de wetenschappers dat het hittesterftecijfer zal blijven stijgen.

Hitte is bij uitstek een gevolg van klimaatverandering waar adaptatiemaatregelen sterfte kunnen voorkomen. De WHO spoort meer landen aan een uitgebreid hittegezondheidsplannen op te stellen, met onder meer een waarschuwingssysteem voor gevaarlijke temperaturen.

Een positieve noot in het rapport: in 2023 werd 43 procent van alle elektriciteit door duurzame bronnen geproduceerd. Ook daarmee werd een record gevestigd. Door de vele stormen tussen oktober en december werd er bovengemiddeld veel windenergie opgewekt.

Door de vele regen lag ook de productie van waterkrachtcentrales hoog. De opwek door zonne-energie lag in Noordwest- en Centraal-Europa onder het gemiddelde, maar in het zuiden er weer boven.

Bijna 17.000 manschappen van de Filipijnen en de Verenigde Staten beginnen vandaag aan gevechtstrainingen. De oefeningen zijn onder meer in de Zuid-Chinese Zee, waar Manilla en Peking in het verleden over grenzen hebben gevochten.

Volgens de Filipijnen zijn de oefeningen niet tegen een specifiek land gericht. Maar de jaarlijkse Balikatan- of 'schouder-aan-schouder'-oefeningen vinden wel plaats te midden van escalerende diplomatieke ruzies tussen de Filipijnen en China. De twee landen steggelen onder meer met elkaar over het gebruik van waterkanonnen en over betwist grondgebied in de zee.

De toenemende druk van Peking in de Zuid-Chinese Zee leidt tot zorgen in de Filipijnen. China claimt het grootste deel van de zee. De wateren leveren het land jaarlijks zo'n 3 biljoen dollar aan maritieme handel op. Peking heeft kritiek geuit op de gezamenlijke oefeningen en zegt dat ze de spanningen verergeren en de regionale stabiliteit ondermijnen.

Tijdens de oefeningen simuleren Amerikaanse en Filipijnse troepen de herovering van bezette eilanden in het noorden van de Filipijnen, die dicht bij Taiwan liggen. Ook wordt er geoefend in de provincie Palawan, de eilandengroep die de Zuid-Chinese Zee in het oosten van de Suluzee scheidt.

Ook buiten Filipijnse wateren

Aan de oefeningen doen in totaal 16.700 militairen uit zowel de VS als de Filipijnen mee. Dat zijn er minder dan vorig jaar toen 17.600 militairen de jaarlijkse training volgden. Dat was destijds de grootste oefening sinds de start in 1991.

Deze editie van de Balikatan-oefening vindt voor eerst voor een deel plaats buiten Filipijnse wateren. Ook Frankrijk en Australië doen mee. Die landen hebben de defensiebanden met Manilla aangehaald in het licht van de dreigingen van Peking in de regio.

De oefening duurt drie weken, tot 10 mei.

Egypte heeft een 3400 jaar oud standbeeld van het hoofd van koning Ramses II weer terug. Het standbeeld werd zo'n dertig jaar geleden gestolen en het land uit gesmokkeld, zegt het ministerie van Oudheden.

Het beeld is nu in het museum van Egypte in de hoofdstad Caïro, maar wordt niet tentoongesteld. Het ministerie zegt dat het wordt gerestaureerd.

Het beeld werd ruim dertig jaar geleden gestolen uit de Ramses II-tempel in de oude stad Abydos in het zuiden van Egypte. De exacte datum is niet bekend, maar hoofd repatriëring Abdel Gawad van antiquiteiten in Egypte, zegt dat het stuk naar schatting eind jaren tachtig of begin jaren negentig is gestolen.

"Dit hoofd maakt deel uit van een groep standbeelden van koning Ramses II die naast een aantal Egyptische goden zit", zegt Gawad. Ramses II was een van de machtigste farao's uit de Egyptische oudheid. Hij staat ook bekend als Ramses de Grote en was de derde farao van de negentiende Egyptische dynastie. Hij heerste van 1279 tot 1213 voor Christus.

Te koop in Londen

De autoriteiten zagen het beeld toen het in 2013 te koop werd aangeboden op een tentoonstelling in Londen. Daarna verhuisde het beeld naar verschillende landen en kwam uiteindelijk in Zwitserland terecht.

Egypte werkte samen met de Zwitserse autoriteiten om de rechtmatige eigendom vast te stellen. Zwitserland overhandigde het beeld vorig jaar aan de Egyptische ambassade in Bern, maar Egypte bracht het beeld recentelijk pas terug naar eigen land.

Sinds het Hooggerechtshof het landelijke recht op abortus in de Verenigde Staten bijna twee jaar geleden terugdraaide, mogen staten zelf beslissen of ze abortus willen verbieden of niet. Het heeft in veel staten geleid tot strengere abortuswetgeving. In Arizona is nu een politieke strijd losgebarsten over de herinvoering van een 160 jaar oude anti-abortuswet, die stamt uit de tijd van de Amerikaanse burgeroorlog toen vrouwen nog geen stemrecht hadden.

Al voordat het hoogste hof van het land uitspraak deed, werd abortus tot op zekere hoogte in staten verboden maar dan waren er uitzonderingen in gevallen van incest en verkrachting. In Arizona herstelde het hooggerechtshof van de staat eerder deze maand een wet uit 1864. Als de wet er binnenkort ingaat, betekent dat dat abortussen slechts zijn toegestaan als het leven van de vrouw ermee kan worden gered. Overtreding kan celstraffen opleveren tot vijf jaar.

Het zou een einde maken aan een abortuswet uit 2022, die abortus in Arizona toestaat tot de 15e week van de zwangerschap. Maar als het aan de Democraten ligt, komt het niet zo ver. Na de uitspraak van het statelijke hof dienden ze gelijk een voorstel in om het verbod uit 1864 uit het wetboek te schrappen.

De Republikeinen wilden niet over het voorstel stemmen en schorsten de zitting. De Democraten schreeuwden hen na terwijl ze de vloer verlieten: "Jullie hebben bloed aan jullie handen!" Ook een tweede poging eerder deze week mislukte. De Democraten kwamen één stem tekort.

'In 1940 meer rechten'

Toch heeft Democratisch Congreslid Stephanie Stahl-Hamilton, die het voorstel indiende, er nog vertrouwen in: "We zullen doorgaan." Ze vindt de kwestie zo urgent dat het die inzet volgens haar ook verdient: "De overgrootmoeder van mijn dochter had in 1940 meer rechten dan zij nu heeft in 2024."

In een abortuskliniek in Phoenix, Arizona werkt dokter Barbara Zipkin. In de kliniek loopt een klein hondje rond, bedoeld om troost te geven aan vrouwen. Ook hangen er overal posters, bedoeld om vrouwen gerust te stellen. Zipkin is heel boos over de beslissing van het Hooggerechtshof: "Vrouwen zijn zo bang dat ze de kliniek nu haastig opbellen omdat ze vrezen dat ze over twee weken geen keus meer hebben."

En niet alleen dat frustreert haar: "Een verbod op abortus heeft zoveel effect op hun leven, het is een te belangrijk onderwerp om spelletjes mee te spelen. En dat is wat precies wat er nu gebeurt: we zijn een pion in hun politieke spel. Dat is simpelweg verkeerd."

Bij een speeltuintje in een buitenwijk in Phoenix staat Chelsea, ze duwt de schommel. Haar zoontje zit in de schommel. Ze heeft al twee kinderen, maar ze kon er nu geen derde kind bij hebben. Daarom heeft ze een abortus ondergaan: "Ik was doodsbang, als ik langer had gewacht was het misschien onmogelijk geweest."

Ze is een alleenstaande moeder, en vindt het nu al lastig om rond te komen. In combinatie met problemen met mentale gezondheid vindt ze het geen goede situatie voor een kind. Voor vrouwen in soortgelijke situaties houdt ze haar hart vast: "Er zijn veel redenen waarom vrouwen een abortus krijgen, en om dat recht weg te nemen, is onmenselijk."

De vrouwen krijgen steun uit onverwachte hoek. Voormalig president Trump vindt ook dat Arizona met deze oude anti-abortuswet een grens heeft overschreden. En dat terwijl hij altijd trots is geweest op het feit dat hij de conservatieve rechters heeft benoemd die het landelijk recht op abortus hebben teruggedraaid. Maar op de vraag van een journalist of hij vindt dat Arizona te ver is gegaan, antwoordde hij bevestigend; hij wil dat er een oplossing wordt gevonden.

Het is een poging van Trump de stem van vrouwen voor zich te winnen. Maar volgens de Republikeinse politiekstrateeg Barrett Marson kan het al te laat zijn om het tij nog te keren: "Eerder werd de kans groot geacht dat Trump Arizona zou winnen, maar ik denk dat door het abortusonderwerp de winst nu naar Joe Biden kan gaan. Dat ziet Trump ook, vandaar dat hij z'n standpunt heeft herzien." Een riskante strategie, want het kan hem ook stemmen kosten binnen zijn conservatieve achterban.

Vrouwen keer op keer vóór zelfbeschikking

Sinds het landelijke recht op abortus is afgeschaft, zijn er in meer dan de helft van de Amerikaanse staten beperkingen opgelegd om abortus uit te voeren. In sommige staten mochten mensen erover naar de stembus en keer op keer bleken vrouwen te kiezen voor het behoud van hun zelfbeschikkingsrecht, ook in conservatieve staten als Kansas en Kentucky.

Daarom is abortus misschien wel het belangrijkste onderwerp voor de Democraten, die beloven het recht op abortus in de wet te verankeren als Biden herkozen wordt. Niet voor niets vloog vicepresident Kamala Harris de dag na de uitspraak van het Hooggerechtshof in Arizona naar de staat om haar afkeer uit te spreken over de wet uit 1864. De campagne reageerde ook vliegensvlug met een spotje op tv die de gevolgen van een verbod op abortus laat zien met de tekst 'Trump did this.'

Alex Klaasen en Peter van de Witte hebben de 32e Annie M.G. Schmidtprijs gewonnen. Ze wonnen de prijs voor het lied 152W96TH street. Het lied is onderdeel van het theaterstuk No Ponies van Klaasen. Hij schreef de tekst en Van de Witte de muziek. De prijs werd uitgereikt in de Kleine Komedie in Amsterdam.

"Tekstschrijver en componist rekken met bravoure de grenzen op van wat een Nederlands theaterlied kan zijn", oordeelt de jury in het rapport. In het lied zingt Klaasen over paniekaanvallen die hij kreeg tijdens een verblijf in New York.

"Alex Klaasen vertolkt zijn nachtmerrie weergaloos. Z'n stem vol levensgretigheid, dan weer dof van ellende, dan weer weemoedig. Elke zin met een timing alsof de paniekaanval nu aan de hand is", aldus de jury.

Klaasen en Van de Witte hebben de Annie M.G. Schmidtprijs al eens eerder gewonnen. In 2019 kregen zij de prijs voor het lied Gewoon Opnieuw. Dat maakten ze samen met Jurrian van Dongen.

De prijs wordt ieder jaar uitgereikt aan de de tekstschrijver, componist en uitvoerend artiest van het beste Nederlandstalige theaterlied van het afgelopen jaar. De prijs is een initiatief van Buma Cultuur en het Amsterdams Kleinkunst Festival.

Dit jaar waren ook Ellen ten Damme, Peer Wittenbols en Stanislas Mitrovic, Kiki Schippers, Peter van Rooijen, Yentl en de Boer en Joost Spijkers genomineerd. Eerder winnaars zijn onder meer Flip Noorman, Patrick Nederkoorn, Jan Beuving en Tom Dicke.

Tijdens een autorace in Sri Lanka zijn zeven mensen om het leven gekomen toen een racewagen van het parcours raakte en het publiek in reed. Twintig mensen raakten gewond.

Het ongeluk gebeurde in het stadje Diyatalawa bij de Fox Hill Supercross, een jaarlijks internationaal motorsportevenement georganiseerd door de Sri Lanka Military Academy. Onder de zeven doden zijn vier wedstrijdofficials en een 8-jarig meisje.

Bij de race waren tienduizenden toeschouwers aanwezig. Veel publiek stond op de aarden wal langs de rand van het parcours. Een van de deelnemende wagens kwam via de wal met flinke snelheid in de menigte terecht.

Vlaggen

Waardoor het ongeluk kon gebeuren, is nog niet duidelijk. Ooggetuigen hebben volgens een lokale nieuwssite gezegd dat er verderop op het parcours een andere auto was omgeslagen. De wedstrijdleiding zou met vlaggen aan het zwaaien zijn geweest om de coureurs daarop te wijzen.

Na het ongeluk werd de wedstrijd meteen stilgelegd. De gewonden zijn naar een ziekenhuis gebracht. Drie van hen verkeren in kritieke toestand, volgens een politiewoordvoerder.

Premier Netanyahu heeft fel gereageerd op mediaberichten dat de Verenigde Staten sancties willen opleggen aan een Israëlisch legerbataljon wegens mensenrechtenschendingen.

Het Amerikaanse nieuwsmedium Axios en de Israëlische krant Haaretz berichtten gisteren voor het eerst over de veronderstelde Amerikaanse plannen. Hoewel de Amerikaanse regering nog niets officieel bekend heeft gemaakt, heeft minister Gantz al aan de Amerikaanse Buitenlandminister Blinken gevraagd om de sanctie te heroverwegen. Volgens regeringsbronnen die onder meer persbureau Reuters sprak, worden de sancties waarschijnlijk morgen bekendgemaakt.

Geen materieel uit de VS

Als dat inderdaad het geval is, is het de eerste keer dat de VS een legereenheid uit Israël bestraft. De sancties zouden volgens de Israëlische website Walla! News betekenen dat de eenheid geen materieel meer zal ontvangen dat uit Amerika afkomstig is. Ook mogen commandanten en soldaten van het bataljon dan niet meer deelnemen aan gezamenlijke trainingen van het Amerikaanse en Israëlische leger.

"Ik zal met alles wat ik in mijn macht heb vechten tegen iedereen die denkt dat zij sancties kunnen opleggen aan een eenheid van het Israëlische leger", zei Netanyahu. De radicaal-rechtse minister van Nationale Veiligheid Ben-Gvir reageert eveneens fel en stelt dat de sancties "een overschrijding van een rode lijn zijn".

Gantz noemt het voorgenomen besluit eveneens een fout. "Ik heb veel respect voor onze Amerikaanse vrienden, maar sancties opleggen aan een legereenheid is een gevaarlijk precedent en is een verkeerd signaal aan onze gezamenlijke vijanden in een tijd van oorlog." Volgens hem heeft Israël een sterk en onafhankelijk rechtssysteem dat dit soort gevallen zelf kan onderzoeken.

Gebeurtenissen voor 7 oktober

Israëlische media en ministers stellen dat de sancties worden opgelegd tegen de Netzah Yehuda-eenheid, een legereenheid van zo'n duizend man waarin ultraorthodoxe Joden dienen. De eenheid was tot eind 2022 vooral actief op de Westelijke Jordaanoever, maar is sindsdien ingezet in het noorden van Israël en aan de zuidelijke grens van de Gazastrook.

De verwachte sancties hebben geen betrekking op activiteiten van de groep sinds het begin van de oorlog tegen Hamas in Gaza op 7 oktober, maar op mogelijke mensenrechtenschendingen die voor de oorlog zijn gepleegd.

'Moreel falen'

De eenheid kreeg veel Amerikaanse kritiek te verduren nadat in 2022 een Palestijnse Amerikaan stierf nadat hij door Netzah Yehuda gevangen was genomen bij een checkpoint op de Westelijke Jordaanoever. De bijna tachtigjarige man werd onder meer gedwongen om lange tijd op zijn buik te liggen en stierf uiteindelijk aan hartfalen.

Op aandringen van de Amerikaanse regering stelde het leger toen dat het ging om een "hevige en ongelukkige gebeurtenis die het resultaat was van moreel falen en slechte beslissingen van de soldaten".

Een officier kreeg een waarschuwing en twee anderen mochten geen leidinggevende positie meer hebben, maar strafrechtelijke vervolging bleef uit. Sindsdien onderzoekt Amerika andere gevallen van mogelijke mensenrechtenschendingen van de eenheid.

Radicale kolonisten

De afgelopen tijd leggen steeds meer landen sancties op tegen extremistische Israëlische kolonisten en groeperingen. Zij maakten zich schuldig aan geweld of oproepen tot geweld tegen Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever. Afgelopen vrijdag kondigde de EU onder meer sancties aan tegen vier radicale kolonisten.

Alle tegoeden die zij mogelijk in Europa hebben zijn bevroren en Europeanen mogen hen niet van geld voorzien of zaken met hen doen. Het viertal mag bovendien niet meer naar Europa reizen. Ook de VS stelde al eerder sancties in tegen kolonisten en organisaties die geweld van kolonisten tegen Palestijnen ondersteunen.

Het zinkgat in Venlo waar gisteren een auto in terechtkwam, is ontstaan door verschoven rioolbuizen. Doordat water uit de buizen stroomde, spoelde de grond onder het wegdek geleidelijk weg. Daardoor kon de weg gistermiddag plotseling instorten, meldt regionale omroep L1 op basis van een onderzoek van de gemeente.

Gisteravond hebben inspecteurs het gat met camera's onderzocht en ze kwamen erachter dat de rioolbuisdelen niet meer goed aansloten. Inmiddels is het gat volgestort met zand. De weg is nog steeds afgesloten.

De auto die kwam aanrijden op het moment dat de weg instortte, zakte uiteindelijk volledig weg in de kuil. Het zinkgat had een afmeting van ongeveer vier bij vijf meter.

De bestuurder en de twee kinderen op de achterbank kwamen met de schrik vrij:

Het marineschip Zr. Ms. Karel Doorman is vanmiddag vertrokken naar de Rode Zee. Het schip gaat meedoen aan de EU-missie om het internationale scheepvaartverkeer te beschermen tegen aanvallen van de Jemenitische Houthi's. De missie duurt tot eind augustus.

In thuishaven Den Helder werden de 250 bemanningsleden uitgezwaaid door vrienden en familie. De Karel Doorman is een logistiek ondersteuningsschip en heeft onder meer de taak om andere schepen van brandstof te voorzien. Daardoor kunnen schepen langer op zee blijven zonder een haven te hoeven aandoen.

Ook zal het schip waarschijnlijk gaan dienen als tactisch hoofdkwartier. Verder zijn er medische faciliteiten aan boord en reist een Zweeds militair traumateam mee, onder wie een aantal chirurgen.

De door Iran gesteunde Houthi's hebben de afgelopen weken bijna dagelijks aanvallen uitgevoerd in de Rode Zee, zegt de militaire inlichtingendienst MIVD. Sinds november nemen de Houthi's schepen onder vuur die volgens hen een link hebben met Israël. Ze doen dat uit vergelding voor het Israëlische optreden in de Gazastrook.

Tromp bijna klaar

Op dit moment is een ander Nederlands marineschip, de Zr. Ms. Tromp, ook in de Rode Zee. De Tromp is een luchtverdedigings- en commandofregat dat eventuele raket- of droneaanvallen af moet slaan. Het schip heeft 200 bemanningsleden.

Komende week is de missie van de Tromp in de Rode Zee klaar. Het fregat reist dan verder om oefeningen te doen in het Caribisch gebied en de Atlantische Oceaan, en keert dan in september terug naar Nederland.

Ongeveer 150 demonstranten liepen vandaag mee met de wandeling 'Samen voor schone lucht' in IJmuiden. De deelnemers vertrokken rond 13.30 uur richting het hoofdkantoor van Tata Steel Nederland.

De actie werd georganiseerd door omwonendenorganisaties en Greenpeace, schrijft regionale omroep NH. De deelnemers droegen een slinger van groene en gele linten met zich mee, met daarop meer dan duizend boodschappen van bezorgde omwonenden van de staalfabriek. "Ik ga mijn toekomstige kinderen niet in IJmuiden opvoeden, omdat ik bang ben voor hun gezondheid", luidde een van die boodschappen.

Toespraken

Na ongeveer twee uur kwam de stoet aan bij het hoofdkantoor van Tata Steel Nederland in IJmuiden. Daar luisterden de demonstranten naar verschillende toespraken van onder anderen de directeur van het Longfonds Károly Illy en milieuonderzoeker Thomas Goorden.

Het lint met de boodschappen van omwonenden werd aangenomen door Sanne Walvisch, van de lokale organisatie FrisseWind.nu. Zij zal de berichten binnenkort aan demissionair minister van Economische Zaken en Klimaat Micky Adriaansens overhandigen. Adriaansens onderhandelt namens de regering met Tata Steel over de vergroening van de fabriek.

Vlak voor aankomst bij het staalconcern hingen actievoerders van Greenpeace een spandoek op met de tekst: 'Tata Steel, we zijn er ziek van':

Volgens Tata Steel is de uitstoot van het bedrijf al afgenomen en zal deze verder afnemen. De staalfabriek zegt hetzelfde belang te hebben als de demonstranten: een gezondere en schonere leefomgeving. "Daar is iedereen bij gebaat", aldus een verklaring van Tata Steel.

Het bedrijf maakt nu staal van ijzererts en steenkool en wil in 2030 voor de helft over op gas (en later waterstof). Bij deze verduurzaming heeft Tata naar eigen zeggen forse financiële steun nodig van de overheid.

Eind vorige maand maakte het demissionaire kabinet bekend hulp te willen bieden om de fabriek in IJmuiden te verduurzamen. Voorwaarde is wel dat de staalfabriek de komende jaren meer moet doen aan het bestrijden van overlast en het tegengaan van gezondheidsschade voor omwonenden.

Staalslakken

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat is bezig met het invoeren van een landelijke meldplicht voor het gebruik van staalslakken. Daartoe besloot demissionair staatssecretaris Heijnen vorige week in reactie op een wens uit de Tweede Kamer. Staalslakken zijn resten die ontstaan bij de productie van staal. Ze worden gebruikt voor het verstevigen van dijken en terreinen, maar de stoffen in de staalslakken kunnen zich verspreiden en bijvoorbeeld in het grondwater terechtkomen.

Dieren en planten die daar leven, kunnen dan doodgaan. Daarvoor waarschuwde Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT). Bovendien is het volgens de toezichthouder bekend dat omwonenden van gebieden waar staalslakken zijn toegepast, gezondheidsklachten zoals bloedneuzen en brandwonden hebben ondervonden. "Een toepassing moet functioneel zijn. Dus geen grotere hoeveelheid dan standaard nodig is."

Tata Steel zegt "de roep te ondersteunen om incidenten van verkeerde toepassingen te voorkomen". Een meldplicht zou hier mogelijk bij kunnen helpen, zegt een woordvoerder van het bedrijf. "We gaan hierover graag in overleg met de verschillende overheden om te kijken wat de meest effectieve maatregel is."