NOS Nieuws - Algemeen

Het kabinet is niet van plan om de twee strengere asielwetten aan te passen. Bij een debat over de asielnoodmaatregelenwet en het tweestatusstelsel kwamen meer dan vijftig voorstellen, amendementen genoemd, om de asielwetten nog te veranderen. De PVV en de VVD willen aanscherpingen, de linkse oppositiepartijen wilden juist de scherpe kantjes eraf halen. Maar de demissionaire asielministers Van Weel (VVD) en Keijzer (BBB) zien niks in de meeste amendementen.

In het debat - dat donderdagochtend tegen 10.00 uur begon - zeiden Van Weel en Keijzer dat ze denken dat de twee wetsvoorstellen wel degelijk uitvoerbaar zijn en ook snel ingevoerd moeten worden. Nederland heeft nu een "aanzuigende werking", benadrukken de ministers en daarom moet de wetgeving meer in overeenstemming komen met die in omliggende landen.

De PVV weet nog niet of ze de wetten gaan steunen. De partij wil in ieder geval dat er "geen letter wordt gewijzigd" aan de wettekst van Faber én er moet nog meer gebeuren, zoals de onmiddellijke intrekking van de spreidingswet, het verdeelsysteem van asielzoekers over gemeenten. "Als de wet afgezwakt wordt, gaan we waarschijnlijk niet voor stemmen", aldus PVV-Kamerlid Vondeling.

Oppositie twijfelt ook

Oppositiepartijen als D66, GroenLinks-PvdA, CDA en SP hadden veel kritische vragen over de twee wetsvoorstellen. Ze vreesden onder meer voor juridische en uitvoeringsproblemen. Uit allerlei brieven en adviezen blijkt dat gevreesd wordt voor uitvoeringsproblemen bij rechterlijke instanties en de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Minister Van Weel erkent dat de rechtspraak belast zal worden, maar spreekt van een "korte piek". Hij denkt dat op langere termijn minder druk op de rechtspraak zal ontstaan.

Minister Keijzer is stellig in haar overtuiging dat de IND het tweestatusstelsel kan invoeren, waarbij er een onderscheid komt tussen oorlogsvluchtelingen en mensen die op hun geloof of geaardheid worden vervolgd. Er zijn wel problemen met de ICT, maar daar is nog tijd voor, is de boodschap van Keijzer. "Ze kunnen dit en ze gaan dit doen."

Enkele oppositiepartijen twijfelen hier ernstig aan, op basis van allerlei noodkreten van de IND die zegt extra tijd nodig te hebben voor de invoering. Het CDA twijfelt hierom zelfs aan steun. "We kunnen de IND niet in de prak laten rijden", aldus CDA-leider Bontenbal. "We willen robuuste wetgeving".

Recht

Sommige partijen hebben problemen met de onmiddellijke ingang van de strengere wetgeving, waardoor voor asielzoekers die al in de procedure zitten, opeens nieuwe regels gelden. "Dit druist in tegen het beginsel van rechtszekerheid en het recht op gelijke behandeling", aldus SP-Kamerlid Van Nispen.

Ook het CDA heeft het er moeilijk mee, want er zitten zeker zo'n 10.000 asielzoekers in de procedure voor wie mogelijke strengere regels gaan gelden. "Is dit houdbaar? Wat gaat de rechter hiervan vinden?", vraagt Bontenbal zich af. Van Weel erkent dat er verschillen in behandeling zullen ontstaan, maar denkt dat dit niet voor enorme problemen zal zorgen. Keijzer gelooft dat het juridisch houdbaar is. Ze belooft wel naar oplossingen te zoeken, als er toch problemen ontstaan.

Oppositiepartijen als GroenLinks-PvdA, SP en D66 zullen sowieso tegen de twee asielwetten stemmen. GroenLinks-PvdA is er bijvoorbeeld niet van overtuigd dat de instroom van nieuwe asielzoekers wordt verminderd. En D66 spreekt van "broddelwerk".

Stemming volgende week

Volgende week wordt er over de wetten gestemd en zal duidelijk worden of de PVV de wetsvoorstellen aan een meerderheid in de Tweede Kamer helpt en of het CDA zich heeft laten overtuigen door het betoog van de bewindslieden. Het CDA is niet voor een meerderheid in de Tweede Kamer nodig, maar wel in de Eerste Kamer.

Anna Wintour stopt als hoofdredacteur van de Amerikaanse Vogue. Dat heeft ze vandaag in een vergadering aan haar personeel meegedeeld. Ze stond sinds 1988 aan het roer van het bekendste modeblad ter wereld.

De 75-jarige Wintour wil de dagelijkse gang van zaken overlaten aan iemand anders zodat ze meer tijd heeft voor andere titels bij uitgever Condé Nast. Zo blijft ze haar rol als chief content officer voor de uitgeverij vervullen. Ze houdt toezicht op merken als Wired, Vanity Fair, GQ, Condé Nast Traveler, Glamour, Tatler en Allure.

Ook blijft de Britse betrokken bij Vogue als global editorial director. Wie bij de Amerikaanse Vogue het stokje overneemt, moet straks aan Wintour rapporteren.

Zwarte zonnebril

Wintour begon in 1983 bij Vogue als creatief directeur. Van 1985 tot 1987 was ze de hoofdredacteur van de Britse Vogue waarna ze een jaar later de overstap maakte naar de Amerikaanse editie. Dankzij haar carrière bij het modeblad is ze een van de invloedrijkste personen in de modewereld geworden.

Het boegbeeld van Vogue werd ook zelf een cultureel fenomeen. Haar kenmerkende bobkapsel en grote zwarte zonnebril die ze bijna nooit lijkt af te doen zijn haar handelsmerk geworden. In een interview bij CNN zei ze dat ze die onder meer droeg "om te voorkomen dat mensen weten waar ik aan denk".

Wintour wist grote namen uit de entertainmentindustrie voor de cover van haar blad te strikken, onder wie Oprah Winfrey, Madonna, Rihanna en Kim Kardashian. Modeontwerpers als Marc Jacobs, Alexander McQueen en John Galliano hebben hun carrière aan haar te danken.

De directeur van het Nederlands Fotomuseum in Rotterdam is op non-actief gesteld. Birgit Donker, die het museum sinds 2018 leidt, bevestigt dat ze dat vorige week van de Raad van Toezicht te horen kreeg.

De Raad stelt een onderzoek in naar Donkers functioneren. Volgens de Volkskrant, die er vandaag over berichtte, kreeg de Raad van Toezicht negatieve berichten van personeelsleden over het leiderschap van de directeur. Die zouden onder meer te maken hebben met een hoog personeelsverloop en veel ziekteverzuim.

Donker zelf heeft over die berichten niets te horen gekregen. "De Raad van Toezicht zei tegen mij dat ze informatie hebben ontvangen dat ik hen mogelijk niet goed heb geïnformeerd", zegt Donker. "Wat ze daar mee bedoelen weet ik niet. Ik pieker me suf."

Steunbetuigingen

De Volkskrant citeert anonieme bronnen die van een 'angstcultuur' en een 'giftige werkomgeving' spreken. Donker herkent dat niet, en vertelt dat er ook niets naar boven kwam uit andere onderzoeken die onlangs in het museum zijn gedaan.

"De visitatiecommissie van het ministerie is geweest, we hebben een medewerkersonderzoek gehad, we hebben een vertrouwenspersoon. Ons personeelsverloop ligt onder het landelijk gemiddelde, ook binnen de sector." Daarnaast zegt Donker inmiddels van zeker 30 van de 47 collega's steunbetuigingen te hebben gekregen.

De Raad van Toezicht van het Nederlands Fotomuseum zegt tegen persbureau ANP dat het onderzoek volgens een zorgvuldige procedure verloopt en dat er momenteel met betrokkenen wordt gesproken. Wanneer het onderzoek klaar is, is niet bekend.

De Venezolaanse oud-spion Hugo Carvajal heeft schuld bekend in de Amerikaanse strafzaak tegen hem, over narcoterrorisme en drugshandel. Hij bekent ook wapenbezit, zegt het Amerikaanse Ministerie van Justitie. De voormalig directeur van de Venezolaanse militaire inlichtingendienst hangt in de VS een levenslange gevangenisstraf boven het hoofd.

Hij zou zijn misdaden hebben gepleegd in de tijd dat hij nog directeur van de inlichtingendienst van Venezuela was. Hij zou hebben samengewerkt met hooggeplaatste Venezolaanse militairen "die de Verenigde Staten overspoelen met cocaïne, in samenwerking met linkse guerrillastrijders uit buurland Colombia", zeggen aanklagers.

Carvajal was tien jaar op de vlucht voor de Amerikaanse autoriteiten voordat hij werd uitgeleverd door Spanje in 2023. Hij was in 2021 in Madrid aangehouden. In de Spaanse hoofdstad was hij meerdere keren gezien met een nep-snor en pruik.

Mislukte opstandspoging

Carvajal, met bijnaam 'El Pollo' ('De Kip' in het Spaans), was een van de machtigste personen van het regime in Venezuela. El Pollo had begin deze eeuw nauwe banden met president Hugo Chávez, en was diplomaat in de regering van zijn opvolger, Nicolás Maduro. Hij keerde zich uiteindelijk tegen Maduro en vluchtte naar Spanje na een mislukte oproep om Maduro af te zetten.

Hij beschuldigde Maduro onder meer van corruptie en het opvolgen van bevelen van Cubaanse functionarissen. El Pollo probeerde tevergeefs in het geheim zijn netwerk in te zetten om een opstand te organiseren om president Maduro af te zetten.

Carvajal sprak zijn steun uit voor toenmalig oppositieleider Juan Guaidó. Ook de Verenigde Staten erkenden hem als de echte regeringsleider van Venezuela.

Carvajals schuldbetekenis in deze strafzaak kan gezien worden als een gok om later erkenning te krijgen voor zijn samenwerking met de regering van Trump. El Pollo kan mogelijk waardevolle informatie delen over bendes die actief zijn in de Verenigde Staten, zo is het idee, en informatie uit zijn spionagegeschiedenis delen met de Amerikanen.

Iran lijkt nog te beschikken over een groot deel van zijn verrijkt uranium. Dat schrijft The Financial Times (FT) op basis van een voorlopig inlichtingenonderzoek. Het rapport is overgedragen aan Europese regeringen, zeggen twee anonieme functionarissen tegen de Britse krant.

Tijdens het Amerikaanse bombardement was de voorraad hoogverrijkt uranium niet in atoomcomplex Fordo, aldus het onderzoek. De ruim 400 kilo tot 60 procent verrijkt uranium zou op andere plekken zijn ondergebracht, zoals Iran ook beweert.

Als deze informatie klopt, zou Iran mogelijk nog steeds kernwapens kunnen gaan ontwikkelen. Daarvoor moet het land nog wel beschikken over centrifuges om het uranium verder te verrijken. Over hoeveel werkende centrifuges Iran na de Amerikaanse en Israëlische bombardementen nog beschikt is ook niet bekend. FT schrijft daar niets over.

FBI-onderzoek naar lekken

Het is onduidelijk waar de onderzoekers zich op baseren. Ook valt uit het artikel niet op te maken door welke inlichtingendienst het voorlopige rapport is opgesteld, en aan welke Europese landen het is gepresenteerd. Wel duidelijk is dat de dienst een vergelijkbare conclusie heeft getrokken als de inlichtingendienst DIA van het Pentagon.

Over het DIA-rapport woedt in de VS een hevige woordenstrijd. President Trump heeft boos gereageerd op publicaties hierover van CNN en The New York Times. Hij houdt vol dat de luchtaanvallen drie nucleaire installaties in Iran "volledig hebben weggevaagd". De FBI is een onderzoek gestart om te achterhalen wie het DIA-rapport heeft gelekt, zo werd vandaag duidelijk.

Gisteren is op de website van het Witte Huis een bericht over de kwestie geplaatst. De kop: "Irans nucleaire faciliteiten zijn verwoest en elke suggestie van niet is Fake News."

De president zal het FT-artikel dus ook als nepnieuws beschouwen. Het inlichtingenrapport spreekt van "uitgebreide schade, maar niet volledig vernietigd". Een kanttekening is dat ook dit onderzoek naar de schade nog niet is afgerond.

Er is geen aanwijzing dat er uranium verplaatst was, reageerde het Witte Huis kort na de publicatie van het FT-artikel. Minister van Defensie Hegseth werd eerder op de dag naar de kwestie gevraagd. Hij was naar eigen zeggen niet op de hoogte van informatie dat Iran uranium had verplaatst uit Fordo of andere atoomcomplexen.

'Historisch'

Volgens Hegseth was het een "historisch succesvolle aanval". Generaal Caine, de hoogste militair in de VS, legde op een persconferentie uit dat er vijftien jaar is gewerkt aan de bommen waarmee Fordo en Natanz werden aangevallen.

Afgelopen weekend werden volgens de VS veertien MOP's ingezet. De Massive Ordnance Penetrator is speciaal gemaakt voor het bombarderen van het ondergrondse atoomcomplex van Iran. Fordo ligt naar schatting ruim 100 meter onder de grond.

"Enorme schade", zo omschrijft IAEA-directeur Grossi het. De chef van de VN-atoomwaakhond noemt het echter overdreven om te spreken van de totale vernietiging van het Iraanse atoomprogramma.

Ook CIA-directeur Ratcliffe heeft zich gemengd in de discussie. "Op basis van geloofwaardige inlichtingen kan de CIA bevestigen dat Irans kernprogramma ernstig beschadigd is geraakt", zegt Ratcliffe in een uitzonderlijke publieke verklaring over recente spionageactiviteiten.

Hij schrijft er niet bij waar hij zijn conclusie op baseert, alleen dat de informatie afkomstig is van "in het verleden betrouwbare en juiste bronnen/methodes".

'Geen inlichtingen gedeeld met EU'

De VS heeft nog geen inlichtingen gedeeld met de EU over wat over is gebleven van Irans nucleaire programma. Dat schrijft FT op basis van drie betrokken functionarissen.

"Onze nucleaire installaties zijn ernstig beschadigd, dat is zeker", citeerde Al Jazeera gisteren een Iraanse functionaris. Het laatste woord is nog niet gezegd over hoe groot die schade nou precies is.

De wereldleiders zijn naar huis, omwonenden kunnen hun huis weer uit en de wegen in en rond Den Haag gaan weer open. De NAVO-top is voorbij, maar het opruimen gaat nog weken duren.

Vanochtend verschenen bouwvakkers op het terrein om de tijdelijke gebouwen op de Johan de Wittlaan af te breken. Ook in het World Forum zelf zijn tientallen mensen bezig om de NAVO-metamorfose ongedaan te maken.

Stoelen, tapijten, panelen, lampen, golfkarretjes, hekken, planten, servies, bureaus, vlaggen en kilometers kabels: alles moet weer weg. Veruit de meeste spullen zijn gehuurd en moeten weer opgehaald worden door de leveranciers. En die kunnen niet allemaal tegelijk komen.

"De hele opbouwoperatie moet nu feitelijk in omgekeerde volgorde weer afgewerkt worden", vertelt een woordvoerder van de NAVO-top. "Dat was een ingewikkelde puzzel, die we ook nu weer zo strak mogelijk moeten leggen."

Dé tafel

De grote ronde tafel, waar alle NAVO-landen gisteren aanschoven, werd speciaal voor de top gemaakt. "Die bestaat grotendeels uit in elkaar geschoven delen. De bouwer kan de grote stukken gewoon opnieuw gebruiken." Ook de kleinere tafeltjes rond de grote tafel zijn zo weer uit elkaar. "Die bestonden uit een paar schotten, dat heeft niet veel om het lijf."

Ook stoelen, lampen en de kilometers kabels kunnen weer dienstdoen op andere evenementen. De kopjes waren gewoon de afwasbare kopjes van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Hekken gaan weer terug naar de gemeente, en ook de bijgebouwen op de Johan de Wittlaan zijn demontabel en kunnen opnieuw gebruikt worden.

Bomen terugzetten

"Het duurt nog wel een maand", zegt de woordvoerder over het afbreken van de bijgebouwen. Daarna moeten alle verkeerslichten, lantaarnpalen en bomen weer teruggezet worden. Morgen gaan ook de meeste wegen in en rond Den Haag weer open. De Johan de Wittlaan is tot begin augustus dicht.

De bekende Zweedse crimineel Clark Olofsson is op 78-jarige leeftijd overleden, zo meldt zijn familie aan de Zweedse krant Dagens ETC.

Olofsson is vooral bekend van zijn bankoverval in de zomer van 1973, die leidde tot de term 'stockholmsyndroom': het fenomeen waarbij gijzelaars begrip en zelfs genegenheid beginnen te ontwikkelen voor hun gijzelnemers, door de intense nabijheid en stressvolle omgeving waarin ze samen zitten.

Die bekendheid werd nog eens versterkt door de tv-serie Clark, die sinds 2022 op Netflix te zien is:

Bij die bankoverval, de eerste die live te volgen was op de Zweedse tv, liep de veroordeelde crimineel Jan-Erik Olsson op 23 augustus de Kreditbanken in de Zweedse hoofdstad binnen en probeerde die te beroven. Olsson was op proefverlof uit de gevangenis. Toen het hem niet lukte om op tijd weg te komen, nam hij vier bankmedewerkers gevangen.

Hij eiste van de politie dat zijn vriend Clark Olofsson, die hij in de gevangenis had leren kennen, werd vrijgelaten en naar de bank werd gebracht. Daarnaast eiste hij drie miljoen Zweedse kronen (270.000 euro, naar huidige koers), vuurwapens, helmen, kogelwerende vesten en een Ford Mustang om mee weg te komen.

Tot ieders verbazing ging de politie hiermee akkoord, vermoedelijk omdat ze in Olofsson een geschiktere onderhandelingspartner zag dan in Olsson. Er waren toen ineens twee gijzelnemers in de bank. Pas na zes dagen, waarin Olsson op agenten schoot, slaagde de politie erin om traangas naar binnen te spuiten, waarna de criminelen en de gijzelaars naar buiten vluchtten.

Een van de gijzelaars, Kristin Enmark, zei later tegen journalisten dat ze zich veilig voelde bij Olofsson, en dat ze het optreden van de politie bij de gijzeling incompetent vond. Ook zei ze dat ze het optreden van de gijzelnemers verantwoordelijker vond dan dat van de politie.

Bij het verlaten van de bank bleven zij en de andere slachtoffers in de buurt van de daders, zodat zij niet zouden worden neergeschoten. Ook raakte zij na de overval bevriend met Olofsson en zijn familie.

Olsson werd uiteindelijk tot 10 jaar cel veroordeeld, Olofsson werd in hoger beroep vrijgesproken: hij beweerde, met succes, dat hij slechts had geholpen om de gijzelaars veilig naar buiten te krijgen. Wel moest hij terug naar de gevangenis om zijn oorspronkelijke straf uit te zitten: zes jaar cel voor een uit de hand gelopen inbraak bij een fietsenwinkel, waarbij een politieagent werd doodgeschoten door een handlanger van Olofsson.

Criminele carrière

De term 'stockholmsyndroom' werd kort na de overval gemunt door de Zweedse criminoloog Nils Bejerot, die de politie hielp bij het onderhandelingsproces. Hij bedoelde daarbij het fenomeen dat de gijzelaars genegenheid hadden ontwikkeld voor hun gijzelnemers, bijna alsof ze gehersenspoeld waren. De term is echter nooit geaccepteerd als wetenschappelijk psychologisch fenomeen.

Olofsson ging nog lang door met zijn criminele carrière: bij de kunstroof op het Moderna Museet in Stockholm stal hij in 1993 met handlangers acht kunstwerken ter waarde van een half miljard kronen (45 miljoen euro, naar huidige koers). Een paar jaar geleden werd Olofsson getroffen door een mysterieuze ziekte, waarna hij snel afviel. Hij overleed uiteindelijk in het ziekenhuis van het Zweedse plaatsje Arvika, niet ver van de Noorse grens.

Terwijl de ogen van de wereld op de luchtoorlog tussen Israël en Iran waren gericht, werd de situatie in Gaza steeds wanhopiger. De afgelopen weken zette het Israëlische leger de aanvallen in Gaza in volle hevigheid door. Palestijnen moeten overleven in een alsmaar kleiner deel van het gebied.

Het dringendste probleem in Gaza is de door Israël opzettelijk gecreëerde honger en schaarste. Die vormt een directe bedreiging voor tienduizenden mensenlevens. Het probleem neemt ook rap toe.

Alleen al in mei werd bij meer dan 5000 kinderen ernstige ondervoeding geconstateerd. Dat waren er een maand eerder 3500.

'Hunger Games'

Het gebrek aan voedsel, water en medische hulp is door Israël veroorzaakt. Begin maart sloot het leger Gaza af voor vrijwel alle hulp en sindsdien mogen de meeste internationale hulporganisaties en de Verenigde Naties geen hulpgoederen uitdelen.

Voor Gazanen is het levensgevaarlijk voedsel op te halen bij de schaarse hulppunten van de omstreden Israëlisch-Amerikaanse organisatie GHF. Dat is de enige hulpleverancier die van Israël mag opereren in het overgrote deel van Gaza.

Sinds GHF daar eind mei mee begon, zijn minstens 549 Palestijnen doodgeschoten terwijl ze een uitgiftepunt probeerden te bereiken, zegt de woordvoering van Hamas in Gaza. De VN noemt een dodental van "meer dan 400".

Unicef-woordvoerder James Elder is deze week teruggekeerd uit Gaza. Hij vertelde hoe een Palestijn de situatie bij de hulppunten beschreef. "Het is als The Hunger Games, zei hij tegen mij", aldus Elder in gesprek met de Zweedse publieke omroep SVT.

Op deze drie kaarten zie je hoe het leger het gebied gestaag inneemt en als 'gemilitariseerde zone' markeert, en de Palestijnen verjaagt door middel van 'evacuatiebevelen'. Op de laatste kaart zijn de plekken zichtbaar waar mondjesmaat voedsel wordt uitgedeeld:

Bovenstaande kaarten laten een patroon zien: terwijl het Israëlische leger steeds meer gebied inneemt en mensen verjaagt, worden ze voornamelijk richting het zuiden geduwd door bijna alle hulppunten in het zuiden te vestigen. Dat is Elder van Unicef ook opgevallen.

"Om de een of andere reden proberen ze de bevolking uit te hongeren en naar het zuiden te verdrijven", zegt hij. "Omdat er maar vier distributiepunten zijn, slagen alleen de sterksten erin om voedsel te krijgen. Als je oud bent, kun je het vergeten. Ook als je een vrouw met kinderen bent, en al helemaal als je gewond bent. En al deze mensen bevinden zich in een gevechtszone."

De Unicef-woordvoerder noemt dit 'hulpsysteem' een "dodelijke catch-22" en gelooft niet dat de situatie verbeterd kan worden "omdat het opzettelijk zo is georganiseerd".

De situatie is ook verre van veilig in de delen van Gaza waar de bevolking zich nog vrij mag bewegen (het witte deel op de kaart hierboven). Vandaag nog kwamen vijf Palestijnen om bij een luchtaanval op een auto in de zogenoemde 'veilige zone' Al-Mawasi, meldt het Palestijnse persagentschap WAFA.

Medische hulp binnen

Er was vandaag ook een lichtpuntje voor Gaza. Voor het eerst sinds begin maart, toen Israël alle hulp aan Gaza afkneep, mocht de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) medische hulpgoederen in het gebied afleveren.

Negen vrachtwagens met essentiële medische benodigdheden zijn zonder problemen afgeleverd in Gaza, schrijft de WHO-directeur Tedros Adhanom Ghebreyesus op X. "2000 eenheden bloed en 1500 eenheden plasma zijn ondanks de risicovolle omstandigheden zonder plunderingen aangekomen."

Wel merkt hij op dat de afgeleverde hulp slechts een druppel op een gloeiende plaat is en dat grootschalige hulp essentieel is om levens te redden.

EU: 'Hef blokkade op'

In een verklaring vandaag riep de Europese Raad Israël op om de blokkade van Gaza volledig op te heffen, alle hulp onmiddellijk toe te laten en de VN en hulporganisaties ongehinderd hun werk te laten doen.

De EU bespreekt volgende maand een intern diplomatiek rapport waarin wordt gesproken van schendingen van de mensenrechtenverplichtingen die Israël heeft onder het Associatieverdrag tussen Israël en de EU. In principe zou die discussie kunnen leiden tot Europese sancties tegen Israël.

Het moederbedrijf van Douwe Egberts verhoogt opnieuw zijn prijzen. Daardoor kan koffie in de supermarkt binnenkort zo'n 15 tot 25 procent duurder worden, meldt het FD.

Supermarkten reageren in de krant ontstemd en zeggen dat de nieuwe prijsonderhandelingen met JDE Peet's zeer stroef verlopen.

Begin dit jaar was dat ook al zo. Albert Heijn, Jumbo en Plus verkochten toen wekenlang geen Douwe Egberts. Na lang getouwtrek accepteerden ze prijsverhogingen van circa 20 procent.

De koffiegigant zegt zijn prijzen te moeten verhogen door kostenstijgingen na tegenvallende oogsten in Brazilië en Vietnam. De adviesprijs van Douwe Egberts gaat naar 10,69 euro voor een pak filterkoffie Aroma Rood van 500 gram.

Strijdbijl

"Ik dacht dat we de strijdbijl begraven hadden", zegt Michiel Muller van online-supermarkt Picnic in de krant. "Koffie wordt langzaamaan een heel duur product. We kunnen het niet meer begrijpen." De directeur van Plus, Aart van Haren, zegt niet te verwachten "er soepel uit te komen". Volgens hem verhoogt de koffieproducent de prijzen meer dan de mislukte oogsten rechtvaardigen.

JDE Peet's zegt in een reactie: "We erkennen dat we prijzen hebben moeten verhogen door kostenstijgingen. Alleen wat echt onvermijdelijk is, hebben we doorberekend."

Feit is volgens de producent dat op lange termijn, in de afgelopen twee jaar, de prijzen voor groene koffie (ongebrande bonen) significant zijn gestegen: "Voornamelijk als gevolg van extreme weersomstandigheden in grote koffieproducerende landen. Ons doel blijft om goed samen te werken met supermarkten."

'Prijs valt nog mee'

Volgens Bregje Deben van opleidingsinstituut De Koffieschool, lijkt 10 euro voor een pak koffie veel, maar "uiteindelijk valt het nog mee". "Ik kan niet in de portemonnee van iedereen kijken, maar we gebruiken per maand 1 kilo koffie. Kun je heel wat kopjes van zetten hoor", zegt ze tegen de NOS.

Ze snapt wel dat er een nieuwe verhoging aankomt. "De grondstofprijs is in de afgelopen tijd bijna verdubbeld: van 4 naar 6 à 7 euro per kilo. DE dacht eerder dit jaar natuurlijk: we kunnen de prijzen niet verdubbelen, we doen het in stapjes."

De logistieke keten is volgens Deben ook nog steeds onrustig. Dat betekent dat containerschepen nog veel vertraging oplopen. "En vertragingen kosten ook geld. Moet allemaal betaald worden."

Bewoners van zorglocatie De Akker in Bodegraven zijn mogelijk mishandeld door verzorgers. Dat blijkt uit een aangifte die zorggroep Sirjon heeft gedaan bij het Openbaar Ministerie. Eerder werden al zes medewerkers ontslagen omdat ze beelden van cliënten hadden gedeeld in een besloten Snapchatgroep.

Over de mishandeling wil de zorggroep niets zeggen. "In het belang van een mogelijk strafrechtelijk onderzoek kunnen we geen mededelingen doen over de aard en omvang van de aangifte", laat de organisatie schriftelijk weten aan Omroep West.

Bestuursvoorzitter Jan van Ginkel reageert kort: "Het is heftig om zo'n aangifte te moeten doen. Heftig omwille van onze cliënten, heftig naar ouders en familie, heftig naar alle collega's."

Dinsdag 20 mei bleek dat medewerkers van De Akker een groep mensen met een ernstige verstandelijke beperking hadden vernederd, daar beelden van hadden gemaakt en filmpjes met elkaar deelden via Snapchat.

Hoeveel cliënten slachtoffer zijn geworden, is niet bekend, wel zijn er aanwijzingen dat de besloten Snapchatgroep al sinds 2019 bestaat. Volgens Sirjon zijn de beelden niet openbaar verspreid.

Respectloos

Bestuursvoorzitter Van Ginkel noemde de beelden "respectloos" en "vernederend". Wat er te zien was, wilde hij niet zeggen, maar volgens hem waren het geen seksuele handelingen.

Sirjon deed aangifte wegens schending van privacy. Op 28 mei maakte de zorggroep bekend dat de zes medewerkers waren ontslagen.

Zorgwekkend

Nu blijkt dat de zorggroep op 22 mei ook een meldpunt heeft geopend voor de situatie op onze locatie in Bodegraven. "Daarop zijn enkele reacties binnengekomen die we verder willen onderzoeken", aldus Sirjon. Op de website spreekt de organisatie van "verschillende zorgwekkende signalen".

Het gaat dus mogelijk om mishandeling. OM wil er niets over zeggen. "De aangifte is vandaag bij ons binnengekomen. Daar gaan we naar kijken. Dus het is te vroeg om inhoudelijk nu al iets te zeggen."

Extra begeleiding

De cliënten van de woongroep in Bodegraven kregen extra begeleiding nadat bekend was geworden dat ze waren gefilmd en vernederd. "Op dit moment heerst er rust op de groep en gaat het goed met de cliënten", laat Sirjon weten.

Er was gewaarschuwd voor desinformatie en cyberaanvallen rond de NAVO-top, maar "de grootste veiligheidsoperatie ooit in Nederland" verliep vrijwel vlekkeloos. De enige mogelijke sabotage was op het spoor, al is daarover nog veel onduidelijk.

Er waren verder wel wat kleine incidenten, maar in grote lijnen is de veiligheidsoperatie soepel verlopen, vinden alle betrokkenen.

Volgens Pieter-Jaap Aalbersberg, de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV), komt dat door de lange voorbereiding en de "massieve inzet" van agenten en militairen. "Daarmee dwing je ook af dat het goed loopt."

Dertig noodscenario's

Zo'n dertig noodscenario's waren uitvoerig geoefend. Die varieerden van stroomuitval tot een terroristische aanslag en van dichte mist op Schiphol tot het plotseling overlijden van een regeringsleider.

Die scenario's deden zich niet voor, maar de top bleef een enorme uitdaging, zegt Aalbersberg. De NCTV was primair verantwoordelijk voor het beveiligen van hoogwaardigheidsbekleders. "Het bleef drie dagen lang een enorm gepuzzel wat wel en niet kan, een operatie die je iedere tien minuten weer bijstelt."

Zo planden sommige regeringsleiders onverwacht andere afspraken en kwamen delegaties later of vertrokken ze eerder dan gepland. Een staatshoofd wilde opeens gaan hardlopen. Aalbersberg wil niet zeggen wie. "Dan moet je de risico's bepalen en daar de beveiliging op aanpassen."

Soms moest de NCTV nee verkopen, bijvoorbeeld als meerdere delegaties tegelijk wilden vertrekken. "Er konden niet altijd meteen motorrijders mee. Je bepaalt steeds welke stoetjes prioriteit hebben."

Volgens Aalbersberg moesten buitenlandse beveiligers ook herinnerd worden aan de Nederlandse regels. Zo gebruikten sommigen in Nederland verboden jammers, apparaten die radio-, GPS- en telefoonsignalen blokkeren. Sommige bezoekers van het World Forum hadden daardoor tijdelijk geen bereik.

Cybersecurity

Bij vorige NAVO-toppen was cybersecurity een groot issue. Bij de edities in Washington en Vilnius waren veel ddos-aanvallen en was pro-Russische informatie te zien op reclameborden. Ook werden phishingmails ingezet en werd desinformatie verspreid, bijvoorbeeld over Oekraïne als potentieel NAVO-lid.

Rijksmedewerkers werden de afgelopen weken dan ook gewaarschuwd alert te zijn op dit soort mails en op mensen die informatie probeerden los te krijgen over de NAVO-top. Op de top zelf werd uit veiligheidsoverwegingen geen gebruik gemaakt van Wifi.

Vooraf waarschuwde de NCTV voor nepnieuws, maar dat is niet op grote schaal verspreid. Aalderberg: "We hebben wel wat desinformatie gezien op Telegram en elders, maar dat is niet massaal doorgestuurd." Het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) zag enkele namaaksites van organisaties die met de NAVO-top te maken hadden.

Hackersgroepen

Grootschalige cyberaanvallen waren er niet. Een aantal hackersgroepen claimde geslaagde aanvallen, maar die hadden volgens het NCSC nauwelijks impact.

Aalbersberg: "Dat zegt ook iets over de cyberveiligheid in Nederland. Ik ben er trots op dat veel bedrijven tijdens de NAVO-top net iets scherper in de wedstrijd zaten." Ook demissionair minister van Weel van Justitie verklaart de beperkte impact aan de Nederlandse cyberweerbaarheid "Dat doen wij beter denk ik dan een heleboel andere landen om ons heen."

Ddos-aanvallen

Wel waren er de afgelopen dagen tientallen ddos-aanvallen van pro-Russische groepen. Zij richtten zich onder meer op gemeenten, luchthavens en vervoersbedrijven. Een ddos-aanval is een simpele methode om websites plat te leggen door het internetverkeer te overbelasten.

Het doel is vooral onrust zaaien, zegt Van den Berg, projectleider van het analyseteam van het NCSC "Hun doel is om af te leiden en zorgen dat het over randzaken gaat, zoals hun aanvallen, en niet over de inhoud van de top."

Dergelijke ddos-aanvallen had het NCSC als "zeer waarschijnlijk" scenario bestempeld. Ernstige verstoringen, waarbij vitale infrastructuur als het elektriciteitsnetwerk geraakt wordt, bleven uit.

Sabotageacties

De enige impactvolle mogelijke sabotageactie was bij het Amsterdamse spoor waar dinsdagochtend zo'n dertig kabels vernield werden. Daardoor ontstond een stroomstoring die het treinverkeer tussen Schiphol en Duivendrecht de hele dag ontregelde.

Aalbersberg wil er weinig over kwijt, zolang het onderzoek loopt. De politie gaat uit van een misdrijf, maar dat kan alles zijn tussen vernieling en sabotage.

Niet alle storingen waren gerelateerd aan de NAVO-top, zoals bijvoorbeeld de seinstoring gisteren. "Je wordt heel spichtig tijdens zo'n top, dat alles wat misgaat in het land ermee te maken heeft", zei Van Weel hierover.

Zo werden vorig weekend bij het World Forum vernielde kabels aangetroffen. Met sabotage had dat niets te maken: uit camerabeelden blijkt dat de dader een vos was.

Sinds de invoering van een maximumsnelheid van 30 km/u op een groot aantal wegen binnen de ring van Amsterdam, is het aantal verkeersongelukken op die nieuwe 30-wegen in de stad afgenomen.

Het aantal ongelukken waarbij een motorvoertuig betrokken was, is met elf procent gedaald, blijkt uit een gemeentelijke evaluatie, waar stadsomroep AT5 over bericht. Het aantal ongelukken tussen motorvoertuigen, (elektrische) fietsers en voetgangers is vorig jaar met 15 procent afgenomen.

"Dertig rijden doen we voor meer verkeersveiligheid en we zien nu dat het werkt", reageert verkeerswethouder Melanie van der Horst (D66). "Het duurt vaak een tijd voor alle verkeersdeelnemers gewend zijn: in Brussel zag je bijvoorbeeld in de eerste drie jaar de snelheid steeds verder afnemen. Dus ik vind het hoopgevend dat we na een jaar op de wegen waar 30 km/uur is ingevoerd al elf procent minder ongelukken hebben met motorvoertuigen. Terwijl we pas na een halfjaar begonnen zijn met handhaven."

Grootschalig

De gemeente Amsterdam bracht de maximumsnelheid op 8 december 2023 op ongeveer 500 wegen en straten terug van 50 naar 30 km/u. In veel gemeenten in Nederland werd (en wordt) geëxperimenteerd met 30km-zones, maar nergens zo grootschalig als in de hoofdstad.

In totaal werden in Amsterdam zo'n 4400 nieuwe verkeersborden geplaatst en 140 verkeerslichten opnieuw ingesteld. In de loop van 2024 werd meer dan 200 kilometer markering aangepast en een aantal mobiele flitsers geplaatst om overtreders te pakken.

Dat het beleid resultaat had, bleek al bij de eerste tussenrapportage in juli 2024. De gemiddelde snelheid was gedaald. De meeste mensen vonden het veiliger op straat en noemden het straatbeeld rustiger en overzichtelijker. Kritiek was er ook, vooral omdat scooters en fatbikes vaak sneller reden dan auto's.

Ingeburgerd

Uit de evaluatie die de verkeerswethouder nu publiceert, komt naar voren dat 63 procent van de automobilisten zich eraan hield of in elk geval niet harder ging dan 35 km/u. Twee op de tien gingen sneller dan 40.

Uit de evaluatie blijkt ook dat het verkeersgeluid op de 'nieuwe' 30km-wegen gemiddeld met 1,5 decibel is afgenomen. Zestig procent van de Amsterdammers is positief of zeer positief over de lagere maximumsnelheid.

Ambulanceritten

Bij de invoering in december 2023 waren er zorgen over de aanrijtijden van de hulpdiensten. Maar uit een analyse van 8000 brandweerritten en 50.000 ambulanceritten blijkt dat de invoering van 30 km/u daar geen invloed op had.

De gemiddelde reistijd van het openbaar vervoer is wel iets toegenomen. Een busrit duurt nu 40 seconden langer, een ritje met de tram 10 seconden. Het aantal verkeersongelukken met een bus of tram nam met een kwart af.

Trend

"Ik hoop dat deze trend zich voortzet: het zou echt fantastisch zijn als we komende jaren een verdere daling zien van de snelheid en de ongelukken", aldus wethouder Van der Horst. Zij benadrukt dat de gemeente blijft handhaven en samen met justitie bekijkt waar nieuwe (mobiele) flitspalen moeten komen.

Duitsland roept de Europese Unie op zo snel mogelijk een handelsakkoord te sluiten met de Verenigde Staten. De Europese lidstaten overleggen vandaag op een EU-top in Brussel over het verdere verloop van onderhandelingen.

De deadline van 9 juli komt steeds dichterbij. Als de Europese Unie en de VS dan geen deal hebben gesloten, dreigt Trump importheffingen van 50 procent in te stellen voor Europese producten. De Europese Unie heeft al een pakket met tegenmaatregelen klaarstaan en werkt aan meer maatregelen.

Trump verhoogde gisteren de druk op de onderhandelingen tijdens zijn persconferentie op de NAVO-top. Hij haalde uit naar Spanje, het enige NAVO-land dat weigert de nieuwe norm van 5 procent te gaan betalen. Trump zei een handelsakkoord met Spanje te willen sluiten waardoor ze juist twee keer zoveel moeten gaan betalen. "Ze willen graag gratis meeliften, maar dat gaan ze terugbetalen via handel. Ik ga dit niet laten gebeuren."

Maar een handelsakkoord sluiten met alleen Spanje kan niet. Handelsdeals gaan via de Europese Unie. Achter die afspraak verschuilt ook de Spaanse premier Pedro Sanchez zich vandaag bij binnenkomst bij de Europese top in Brussel: "Handelsbeleid wordt hier aangestuurd, vanuit Brussel."

Amerikaanse en Europese delegaties onderhandelen inmiddels al weken over een deal. Ondertussen raakt het geduld bij verschillende Europese leiders op. Zij willen dat die handelsdeal er zo snel mogelijk komt.

Europese strategie 'te moeilijk'

De Franse president Macron richt zijn pijlen vooral op de Amerikanen. Hij vindt dat zij moeten inbinden. Na afloop van de NAVO-top gisteren hintte Macron op de tegenstelling tussen de afspraken die binnen het militaire bondgenootschap zijn gemaakt over meer uitgaven en de handelsoorlog. "We kunnen niet als bondgenoten zeggen: 'we moeten meer gaan uitgeven, we gaan meer uitgeven', maar dan binnen de NAVO een handelsoorlog uitvechten."

De Duitse bondskanselier Merz verwacht vooral tempo van de Europese Commissie. Eerder noemde hij de Europese onderhandelingsstrategie "veel te moeilijk". Merz wil dat de EU snel een deal sluit op hoofdlijnen en niet blijft hangen in details over kleinere sectoren.

En dus wil hij deals voor sectoren die volgens hem "van existentieel belang zijn". De bondskanselier noemt als voorbeelden de auto-industrie, de chemische industrie, de farmaceutische industrie en machinebouw - niet geheel toevallig sectoren die voor Duitsland heel belangrijk zijn.

'Kalmte bewaren'

De Europese leiders overleggen vandaag over het verdere verloop van die onderhandelingen. In Brussel houden ze ook nog rekening met uitstel van de deadline van 9 juli. Al zouden ze het liever voor die datum geregeld hebben "om onzekerheden weg te nemen", zegt een EU-ambtenaar.

Demissionair premier Schoof zei vanochtend bij aankomst in Brussel dat hij het niet erg zou vinden als de onderhandelingen wat langer zouden duren. "We hebben gezegd: we willen ook een beetje de kalmte bewaren, niet meegaan in alle retoriek en zorgen dat je gewoon op een goede manier met de Amerikanen overlegt om daarmee het beste resultaat te halen. En nog maar eens: het beste resultaat is 0 procent."

De Russische ingenieur die door justitie wordt verdacht van het stelen van informatie over de Nederlandse chiptechnologie, kreeg na bezoeken aan Rusland "substantiële geldbedragen" gestort op zijn bankrekening. Dat blijkt volgens het Openbaar Ministerie uit onderzoek van de fiscale opsporingsdienst FIOD. Ook stortte de man tussen 2021 en 2024 43.900 euro aan contant geld op zijn rekening.

Het OM maakte dit vandaag bekend tijdens de inhoudelijke behandeling van de strafzaak tegen German A., in de rechtbank in Rotterdam. Het OM verdenkt hem van het stelen van bedrijfsgeheimen van chipmachinefabrikant ASML en chipfabrikant NXP en van het ontwijken van sancties tegen Rusland. De gestolen kennis was volgens het OM bedoeld om in Rusland een chipfabriek op te zetten.

Het OM wil dat A. vier jaar celstraf krijgt. De man zit sinds augustus vorig jaar in voorarrest. In december vorig jaar meldde Nieuwsuur dat hij was opgepakt.

Groepschat

Het OM stelde vandaag dat A. bewust handelde om de technologische capaciteit van Rusland te versterken. "Verdachte verkoopt technologie en levert de benodigde technische bijstand aan een land dat in oorlog is", zei de officier van justitie.

A. zou hebben deelgenomen aan een groepschat met de naam 'Importvervanging in Zele'. Daarbij staat 'Zele' volgens het OM voor Zelenograd, een stad bij Moskou waar grote Russische microchipproductiebedrijven zijn gevestigd. Rusland streeft ernaar om minder afhankelijk te worden van import van microchips en probeert ze zelf te maken; dit wordt importvervanging genoemd.

Tijdens een eerdere zitting bleek dat ook de AIVD onderzoek heeft gedaan naar de man. Volgens de inlichtingendienst onderhield A. contact met de Russische inlichtingendienst SVR, die "inlichtingen over wetenschap en technologie" zou willen bemachtigen. De IND heeft A. na een bericht van de AIVD al een inreisverbod voor de duur van twintig jaar opgelegd.

A. ontkende tijdens de zitting dat hij een Russische spion is. Volgens hem had hij bedrijfsgeheime stukken in bezit om zijn eigen kennis op peil te houden. A. erkent dat hij een deel van de stukken had moeten teruggeven, maar dat niet heeft gedaan. Sommige informatie die A. zou hebben meegenomen, noemt hij "volkomen nutteloos" voor de productie van microchips.

Informatie over productieprocessen

German A. is voormalig medewerker van chipmachinefabrikant ASML en chipmaker NXP en werkte ook een jaar bij de TU Delft. Aan de TU Delft werkte hij in 2021 en 2022 met een machine van ASML. Hij had bij zijn werkgevers toegang tot handleidingen, lijsten met benodigde apparatuur en informatie over productieprocessen voor het maken van microchips.

Volgens het OM reisde A. regelmatig naar Moskou. Uit reisgegevens die Nieuwsuur heeft ingezien, blijkt dat hij in 2023 en 2024 vaak gebruik maakte van routes via Turkije en Servië. Vóór de Russische invasie in Oekraïne vloog hij nog regelmatig vanuit Amsterdam naar Moskou.

Voor zover bekend nam A. over een periode van meerdere jaren informatie mee. Uit gesprekken die Nieuwsuur voerde voor de serie 'Poetins Pionnen', met bedrijven en instellingen waar A. werkte en met mensen die hem kenden, komt een beeld naar voren van een man die een wensenlijstje afliep op zoek naar informatie en producten voor het produceren van microchips.

A. wordt niet vervolgd voor spionage of hulp aan een buitenlandse mogendheid. Zijn zaak valt namelijk nog niet onder de nieuwe spionagewetgeving die vorige maand is aangenomen.

Zeker 29 leerlingen zijn om het leven gekomen na een explosie in een school in de Centraal-Afrikaanse Republiek. Scholieren raakten in paniek en probeerden massaal het schoolgebouw te verlaten. In de verdrukking vielen de meeste dodelijke slachtoffers.

Enkele leerlingen sprongen na de knal uit het gebouw en kwamen daardoor om het leven. Meer dan 300 leerlingen zijn gewond geraakt.

De ontploffing gebeurde op de Barthelemy Boganda High School in Bangui, de hoofdstad van het land. De explosie is volgens het ministerie van Onderwijs het gevolg van een defecte transformator. Op het moment van de explosie waren er leerlingen van vijf scholen in het gebouw om examens te maken.

Op motor naar ziekenhuis

De lokale ziekenhuizen en ambulances werden in korte tijd overspoeld met slachtoffers. Burgers brachten op motoren flauwgevallen leerlingen naar het ziekenhuis. De behandelingen zijn gratis, zegde president Faustin-Archange Touadéra toe.

Veel mensen in het gebied zijn woedend en beschuldigen de regering van nalatigheid. Er waren eerder problemen met de transformator die niet verholpen zijn. Overheidsfunctionarissen werden met voorwerpen bekogeld toen zij naar de school kwamen.

"We betreuren dit incident dat veroorzaakt is door een gebrek aan onderhoud", vertelde de voorzitter van de oudervereniging van de school. De voorzitter riep op tot een onderzoek.

President Touadéra heeft drie dagen van nationale rouw afgekondigd.

Een 40-jarige vrouw uit Witharen die zichzelf in chatgroepen 'Proud Wappie' noemt, is vandaag op vrije voeten gesteld. De politie pakte de vrouw eerder deze maand op samen met zeven anderen. De acht zouden zogenoemde soevereinen zijn en plannen hebben gehad om geweld te plegen.

De partner van de vrouw werd eerder al vrijgelaten. De andere zes zitten nog vast. Alle acht blijven verdacht, meldt RTV Oost.

De groep werd op woensdag 11 juni op verschillende plekken in Nederland aangehouden. Volgens de politie ging het om mensen die deel uitmaken van een crimineel netwerk dat "het anti-institutionele gedachtegoed" aanhangt en mogelijk geweld zou willen gebruiken.

Soevereinen zijn mensen die geloven dat de overheid geen wettelijke macht over hen heeft. Sommigen van hen vinden dat ze zelf mogen bepalen of ze bijvoorbeeld belastingen, boetes of de premie voor een ziektekostenverzekering betalen. Een klein deel is "bereid en in staat" om geweld te gebruiken, volgens de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid.

Explosieven

Bij huiszoekingen op de dag van de arrestaties vond de politie wapens, munitie, verdovende middelen, mogelijke explosieven en gevaarlijke stoffen.

De vrouw uit Wittharen, bij Ommen, noemt zichzelf op internet "strijder". Op sociale media bericht ze over kinderen die door de Staat zouden zijn ontvoerd. In het kader van de boerenprotesten riep ze eerder andere sympathisanten op om de Nederlandse vlag ondersteboven te hangen. Tijdens corona zocht ze steeds vaker contact met soevereinen.

Rust

Het is tot nu toe onduidelijk van welke plannen tot geweld het Openbaar Ministerie (OM) de acht nu verdenkt.

De advocaat van de vrouw laat weten dat zijn cliënt rust wil en geen reactie geeft. De eerste rechtszaak tegen de soevereinen wordt over ongeveer drie maanden verwacht.

De voormalige drugshandelaar Henk R. (74), beter bekend als de 'Zwarte Cobra', eist ruim 3 miljoen euro schadevergoeding van de Nederlandse staat voor de onterechte vervolging in een dubbele moordzaak. Dat zegt zijn advocaat Mark Teurlings.

R. werd dit jaar in hoger beroep vrijgesproken van betrokkenheid bij een dubbele moord in Antwerpen, in 1993. Daarbij werden de Griekse diamantair en drugshandelaar Henie Shamel (55) en zijn 44-jarige vriendin in hun geparkeerde auto onder vuur genomen door twee mannen, waarna ze enkele dagen later overleden.

Schuld

Het Nederlandse Openbaar Ministerie verdacht R. opdracht te hebben gegeven voor de moord, omdat Shamel nog een schuld open zou hebben staan bij R. Het OM eiste twee keer 22 jaar celstraf. R. heeft altijd betrokkenheid ontkend, en kreeg daarin gelijk: rechters oordeelden steeds dat de beschikbare getuigenverklaringen en telecomgegevens niet voldoende waren om R. als opdrachtgever te kunnen bestempelen.

Volgens advocaat Teurlings heeft R. de afgelopen 30 jaar veel last gehad van de "schadeveroorzakende werking" van die langdurige verdenking. Teurlings zegt tegen de NOS dat R. weliswaar veroordeeld is voor drugsdelicten, maar nooit betrokken is geweest bij moord of andere geweldsdelicten. Door de aanhoudende verdenking van politie en OM is die reputatie echter wel aan hem blijven hangen, zegt de advocaat.

Passage

Van het gevorderde schadebedrag is 3 miljoen euro smartengeld. Daarnaast eist R. ruim 9000 euro voor de dagen die hij in voorarrest doorbracht en kleinere vergoedingen voor reis- en advocaatkosten. Teulings zegt binnen twee weken een reactie te willen krijgen van Justitie, maar verwacht nog wel te moeten onderhandelen over het uiteindelijke bedrag.

De moorden maakten deel uit van het grote liquidatieproces Passage, dat draaide om een serie drugsmoorden in het Nederlandse criminele circuit tussen 1993 en 2006.

Drie direct betrokkenen - twee tussenpersonen en een schutter - werden in die strafzaak veroordeeld, de schutters kregen levenslang. R. kon destijds niet worden berecht. Hij zat vanwege een plan om xtc te smokkelen destijds een celstraf van zeventien jaar uit in de Verenigde Staten. In 2021 werd hij overgebracht naar Nederland, waar hij toen nog een celstraf van 14 maanden moest uitzitten in een andere drugszaak. R. is nu een vrij man.

De man (65) die wordt verdacht van een dodelijke woningbrand eind vorig jaar in Vroomshoop ontkent boze opzet. Voor de rechtbank vandaag zei hij dat de gasfles waarmee hij probeerde binnen te komen slechts als stormram bedoeld was. Hij ging er ten onrechte van uit dat de gasfles leeg was. Bij de brand kwamen twee mensen en drie honden om het leven.

"Hij heeft nooit de bedoeling gehad dat het huis in brand zou vliegen", zei advocaat David Nieuwenhuis van de verdachte tijdens een inleidende rechtszitting, meldt RTV Oost.

Tot nu toe was veel onduidelijk over de woningbrand op zaterdag 28 december in Vroomshoop. Op de inleidende zitting vandaag bleek dat er een hevige ruzie aan de brand vooraf is gegaan. De verdachte is fokker van Chodsky Pes honden, oftewel Tsjechische herders. Vorig najaar bracht hij een van de pups onderdak bij een familie in Vroomshoop.

Marktplaats

Maar het jonge hondje kon niet aarden en had moeite met de rottweilers van de familie. De Vroomshopers zetten de pup op Marktplaats, tot woede van de fokker. Op 28 december stapte hij in de auto om het hondje weer op te halen.

Bij de woning in het Overijsselse dorp ging het vrijwel meteen mis. De verdachte pakte een gasfles uit de voortuin en ramde daarmee de voordeur in. Volgens zijn advocaat was hij er stellig van overtuigd dat er geen gas in zat. "Niemand die zijn eigen leven lief heeft, gaat met een volle gasfles tegen een deur rammen. Dat is waanzin", aldus Nieuwenhuis. "Als je een sissende gasfles hoort, dan maak je jezelf zo snel mogelijk uit de voeten. Dat is hier niet gebeurd."

Ik stond buiten

"Het is een heel tragisch geheel, dit had nooit mogen gebeuren", zei de verdachte vandaag zelf. "Ik begrijp nog niet hoe binnen de explosie is gebeurd. Ik stond buiten!"

Volgens de verdachte heeft de bewoner de gasflessen uit zijn handen gerukt en achter zich neergegooid. "Ik heb alleen maar het glas kapotgeslagen met de hals van de fles", zei hij.

Het Openbaar Ministerie (OM) wil nu het onderzoek afwachten dat het Nederlands Forensisch Instituut doet naar de brand. Dat onderzoek is waarschijnlijk half augustus klaar. De volgende zitting staat gepland voor eind september.

Raadsman Nieuwenhuis vroeg of de verdachte de strafzaak verder in vrijheid mocht afwachten. Maar daar ging de rechtbank niet in mee. "Er is geen reden om het voorarrest op te heffen", aldus de rechters, omdat er door de voorbereidende zitting niets in de situatie veranderd zou zijn.

Van hits maken met Armin van Buuren, Miss Montreal en Mart Hoogkamer naar schrijven voor Li Yuchun, een van de allergrootste popsterren in China. Lars Koehoorn uit Winschoten heeft een aantal bewogen weken in China achter de rug.

Dat de muziekproducer voet op Chinese bodem zou zetten, was tot een paar weken geleden een grote verrassing voor hem. Sterker nog: Koehoorn had niet eens een paspoort, omdat hij nog nooit buiten Europa had gereisd.

"De uitgever (BMG Rights Management) waar ik voor werk organiseert jaarlijks een writingcamp in China, waarvoor producers en songwriters van over de hele wereld worden geselecteerd. Ik was een van de tien die werden uitgekozen", zegt Koehoorn tegen RTV Noord.

De producer vloog met twee andere Nederlanders, vier Amerikanen, een Zweed, Noor en Australiër naar de Chinese miljoenenstad Hangzhou. Daar sloten de tien zich in een hotel op om aan nieuwe hits te werken voor de Chinese markt.

"Het is totaal andere muziek. Iedereen in Europa zou gillend gek worden als ze dit horen. Elke tien seconden móét er iets gebeuren in Chinese liedjes. Het moet verrassen. Dat heeft echt wel een dag gekost om daaraan te wennen."

Zingen in Chinees

De uitgenodigde producers schreven hun nummers in het Engels, waarna de razend populaire Chinese popartiesten de songteksten naar het Chinees vertaalden. "Ze zingen in hun nummers wel af en toe een Engelse zin, maar dat is omdat ze die in hun hoofd hebben gestampt. Alles gaat hier via een tolk of apps."

Een van de popsterren waar Koehoorn voor schreef is Chris Lee, artiestennaam Li Yuchun. "Ik kende haar niet. Dat komt omdat China zijn eigen varianten van Spotify, YouTube en Instagram heeft."

Pas na een korte zoektocht op het internet kwam Koehoorn erachter met wie hij te maken had. "Ik geloofde amper wat ik hoorde. Zij is zó populair, dat ze binnen tien seconden een stadion uitverkoopt. Het was bizar allemaal!"

Koehoorn zegt geen geld aan zijn reis naar China te hebben overgehouden. Ook betaalde hij zijn vliegtickets uit eigen portemonnee. "Maar het volledige verblijf daar werd wel bekostigd."

Als het aan Koehoorn ligt reist hij volgend jaar weer naar China. "Oh, ja zeker! Weet je, twee jaar geleden stond ik nog in de Albert Heijn in Winschoten. Ik stopte daar en ging mij volledig op de muziek focussen. En nu zijn we hits aan het maken voor de Chinese markt met meer dan 1,4 miljard inwoners. Het is niet normaal wat ik allemaal meemaak!".

De Iraanse leider Khamenei feliciteert zijn land met de "overwinning op de vijanden" in zijn eerste boodschap sinds een staakt-het-vuren met Israël inging. "Ondanks alle ophef is het zionistische regime bijna uitgeschakeld en vermorzeld door de Islamitische Republiek", hield hij vol in een tv-toespraak.

Het was de eerste keer dat Khamenei van zich liet horen sinds 19 juni, enkele dagen na de verrassingsaanval van Israël. Hij had naar verluidt zijn toevlucht gezocht tot een bunker nadat Israël tal van hooggeplaatste leden van het regime had gedood in aanvallen, onder wie de bevelhebber van de Revolutionaire Garde.

Iran onderliggende partij

Israël voerde bijna twee weken lang aanvallen uit op het land, die door Iran werden beantwoord met drone- en raketaanvallen. Iran was militair gezien de onderliggende partij in het conflict. De Israëlische luchtmacht kon haast ongestoord doelwitten bombarderen, terwijl de meeste raketten vanuit Iran werden neergehaald.

In Iran vielen volgens de autoriteiten ruim 600 doden. In Israël was sprake van 28 doden. Voor zover bekend werd in Israël één militair gedood. In Iran werden diverse legercommandanten en zeker veertien atoomwetenschappers geliquideerd. Volgens een mensenrechtenorganisatie verloor Iran honderden militairen in de luchtoorlog.

Israël beweert dat het leeuwendeel van de Iraanse lanceerinstallaties is vernietigd. Kort nadat de VS belangrijke complexen van het Iraanse atoomprogramma had aangevallen, werd een staakt-het-vuren tussen beide landen van kracht.

'Niets bereikt'

"De VS ging meedoen aan de oorlog omdat ze bang waren dat het zionistische regime anders volledig verwoest zou worden", beweert Khamenei over de ongekende Amerikaanse aanval op zijn land. "Maar hoewel ze dus dat regime wilden redden, hebben ze niets bereikt."

In zijn boodschap ging Khamenei ook in op de Iraanse reactie op de Amerikaanse aanvallen. Het land schoot raketten af op een Amerikaanse basis in Qatar, maar waarschuwde de VS van tevoren dat de lancering ophanden was. Er vielen daardoor geen slachtoffers.

Khamenei noemde de aanval "een zware klap in het gezicht van de VS". Hij onderstreepte dat zijn land zo'n aanval zou kunnen herhalen als dat nodig wordt geacht. "Als we weer agressie zien, zal de vijand een hoge prijs betalen."

De ayatollah ging niet in op welke schade de oorlog had aangericht in zijn land. De Amerikaanse president Trump zei onmiddellijk dat de Amerikaanse bommen Irans belangrijkste atoomfaciliteiten hadden verwoest. Over die conclusie ontstond in de dagen erna discussie, omdat de militaire inlichtingendienst DIA in een gelekt rapport twijfelde of de omvang van de schade wel zo groot was geweest.

Omdat dat oordeel in directe tegenspraak was met Trumps opmerkingen, haalde de president fel uit naar de journalisten die het nieuws brachten. "Het was nog maar een voorlopig rapport. De boodschap was: laten we wachten tot we een antwoord hebben", zei Trump op een vraag van een journalist. "De schade kon ernstig zijn of niet. Maar mensen zoals jij zeggen dan meteen: 'o, het was niet ernstig'."

CIA-directeur John Ratcliffe mengde zich gisteren in de discussie met een uitzonderlijke publieke verklaring over recente spionageactiviteiten. "Op basis van geloofwaardige inlichtingen kan de CIA bevestigen dat Irans kernprogramma ernstig beschadigd is geraakt", zegt Ratcliffe.

'Betrouwbaar'

In plaats van een vertraging van slechts enkele maanden, zoals in het voorlopige DIA-rapport staat, is Ratcliffe ervan overtuigd dat Iran jaren is teruggezet in zijn nucleaire ambities.

Ratcliffe schreef er niet bij waar hij zijn conclusies op baseert, alleen dat de informatie afkomstig is van "in het verleden betrouwbare en juiste bronnen/methodes".