In de Tweede Kamer wordt door links en rechts met spanning uitgekeken naar een marathondebat vandaag. De twee asielwetten waar het gevallen kabinet zo veel van verwachtte, staan op de agenda en het is spannend of die alsnog een meerderheid krijgen. Sommige partijen vinden dat de plannen nog scherper moeten, terwijl andere juist de scherpe randjes eraf willen hebben.
Waar iedereen het wel over eens is, is dat het een soort verkiezingsdebat kan worden. Er staat zo veel druk op, omdat het asielbeleid een speerpunt was van het kabinet en het dominante thema in de vorige campagne.
Juist deze wetten, die onder meer regelen dat het voor asielzoekers moeilijker wordt om gezinsleden naar Nederland te halen en dat permanente verblijfsvergunningen verdwijnen, wilde PVV-leider Wilders graag snel doorgevoerd zien.
Het kabinet gaat door met de wetsvoorstellen van oud-minister Faber (PVV), maar juist nu ze in het parlement behandeld worden, is het onzeker of de PVV de wetten zelf nog steunt. Of het kabinet via andere wegen genoeg steun kan krijgen, is ook onduidelijk.
CDA-leider Henri Bontenbal wil bijvoorbeeld aanpassingen om er beter uitvoerbare wetten van te maken. Hij wil de wetten zelf niet afzwakken, maar wil ze wel later laten ingaan, als ook het Europese migratiepact hier van kracht wordt. In dat pact is afgesproken dat de EU-buitengrenzen beter bewaakt gaan worden en dat asielzoekers eerlijker verdeeld worden over de lidstaten.
De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) had daar ook om gevraagd, want als nieuwe regels allemaal tegelijk worden ingevoerd, zou het beter uitvoerbaar zijn voor de al overbelaste dienst. Wilders noemt Bontenbal een "slappeling" met zijn pleidooi voor uitstel en zegt dat het daarmee "echt tandeloze wetten" worden.
Het kabinet zit daarmee in een lastig parket, want ook als Wilders de wetsvoorstellen wel steunt, is nog steeds de steun van andere partijen zoals het CDA nodig om in de Eerste Kamer een meerderheid te krijgen voor de zogeheten asielnoodmaatregelenwet en het tweestatusstelsel. Dus een van de twee kampen tegemoet komen, is riskant.
Politiek spel
Bij alle partijen valt te horen dat er vandaag veel op het spel staat, maar ze vrezen ook allemaal dat anderen vandaag een politiek spel spelen, in plaats van zich te richten op de wetten. Na de val van het kabinet stonden de overgebleven regeringspartijen te popelen om te laten zien dat zij asielwetgeving wel door het parlement kunnen loodsen, zodat ze de kiezer kunnen laten zien dat zij iets voor elkaar kunnen krijgen, in tegenstelling tot de PVV.
De huidige regeringspartijen zijn bang dat de PVV een smoes zoekt om tegen de wetsvoorstellen te stemmen. Wilders zou zijn voormalige coalitiepartners het succes niet gunnen. En om het nog moeilijker te maken: in de oppositie wordt gevreesd dat het demissionaire kabinet er misschien zelf ook geen succes meer van wil maken.
Ook dat zou te maken hebben met de verkiezingscampagne. Als de coalitie oppositiepartijen als het CDA tegemoet komt voor een meerderheid, dan zouden die partijen kunnen claimen dat ook zij strenger asielbeleid mogelijk hebben gemaakt.
"Ik wil gewoon dat die wetten erdoor komen", bezweert VVD-Kamerlid Rajkowski over alle mogelijke spelletjes. Zij stelt wel voor de wetsvoorstellen aan te scherpen. Zo wil ze dat een tijdelijke verblijfsvergunning niet drie jaar maar één jaar gaat gelden. Maar als zulke aanscherpingen ertoe leiden dat sommige partijen de wetsvoorstellen niet meer steunen, wil ze zich flexibel opstellen.
NSC-Kamerlid Boomsma hoopt dat de wetten er nu "zonder veel veranderingen" doorheen komen. De vraag om uitstel van het CDA steunt hij niet. Of zijn wens uitkomt, is nog maar de vraag. Kamerleden willen meer dan vijftig amendementen indienen, voorstellen om de wetsvoorstellen aan te passen.
Zo wil de PVV dat in deze wet direct komt te staan dat de omstreden spreidingswet, het verdeelsysteem van asielzoekers over gemeenten, wordt ingetrokken. Er zijn ook partijen die de wetten sowieso niet goed genoeg vinden, wat er ook wordt aangepast. Zo wijst D66 op de kritiek van de Raad van State die stelde dat de wetten moeilijk uitvoerbaar zijn en ook nog eens weinig opleveren.
'Slaapzakken mee'
Regelmatig wordt er in de Kamer meerdere dagen gesproken over één wetsvoorstel. Nu staan er dus op één dag twee op de agenda en zijn er drie bewindspersonen bij betrokken. De portefeuille van Faber is verdeeld over de ministers Van Weel (VVD), Keijzer (BBB) en Van Hijum (NSC). Kamerleden denken dat het debat daardoor heel lang kan gaan duren.
"Slaapzakken mee", klinkt het in de wandelgangen. Waarschijnlijk wordt er dinsdag gestemd over alle voorstellen om de wetsvoorstellen te wijzigen. De donderdag erop, de dag voor het Kamerreces, stemmen de Kamerleden dan over de wetsvoorstellen zelf.