NOS Nieuws - Algemeen

Een citytrip naar de VS maken of voor het najaar een lange rondreis boeken door het land lijkt voor sommige mensen minder aantrekkelijk sinds Donald Trump president is. Verschillende reisbureaus zeggen tegen de NOS dat ze een lichte dip zien in het aantal boekingen naar de VS de komende tijd. Hard bewijs dat het een met het ander te maken heeft, is er niet. Het valt wel op.

Afgelopen maand vlogen West-Europeanen al veel minder naar de VS. Volgens cijfers van de Amerikaanse Kamer van Koophandel gingen in maart vorig jaar nog bijna 1,1 miljoen toeristen uit West-Europa naar de VS op vakantie. Dat was dit jaar net boven de 900.000; een afname van 17 procent.

De scherpste daling is te zien in landen als Denemarken, Duitsland en Ierland. Over bijna de hele linie is het toerisme in maart afgenomen, op twee landen na: Griekenland en Nederland.

De daling is deels te verklaren doordat Pasen vorig jaar voor een deel in maart viel. Dit jaar zijn mensen pas vrij in april. En er is sinds het aantreden van president Trump in januari veel wereldwijde opschudding geweest.

Dip in de boekingen

De Jong Intra Vakanties ziet vooral een afname in citytrips naar bijvoorbeeld New York. Ook reisorganisatie TUI ziet een lichte afname in stedentrips naar New York. Aan deze korte reizen gaat over het algemeen minder planning vooraf. Bij langere reizen, zoals roadtrips met een camper of auto of cruisereizen, ziet TUI voor de periode tot oktober nog geen afname.

"Wij kunnen niet ontkennen dat er een dip in de boekingen is. Vanaf de tweede helft in januari, toen Trump begon met al z'n decreten, zagen wij een schrikeffect in de aanvragen," zegt Paul Backer, eigenaar van Tioga Tours, dat op maat gemaakte reizen organiseert. "Die schrikreactie is nog niet voorbij. We zullen op zo'n 20 tot 25 procent minder boekingen uitkomen."

Fenny Koppen, directeur van Riksja, ziet een soortgelijke terugloop in het aantal nieuwe boekingen. Ze verwacht wel dat het seizoen nog wordt goedgemaakt doordat de dollar de afgelopen tijd minder waard is geworden. Dat betekent dat je bij het wisselen voor je euro's meer dollars krijgt.

Op Schiphol houdt de situatie in ieder geval een deel van de reizigers naar de VS wel bezig. Zo houdt Marit, die een reis gaat maken waar maanden van planning in zit, rekening met mogelijke problemen bij de douane. "Ik heb extra documenten meegenomen waarmee ik het signaal wil afgeven: ik wil hier niet blijven."

Haar reisgenoot Thomas heeft uit voorzorg kritische berichten over Trump uit zijn WhatsApp verwijderd. Hoewel hij veel zin heeft in de vakantie, zou hij nu niet opnieuw een reis naar Amerika boeken. "Het is een gaaf land, alleen is de politiek nu even verschrikkelijk."

Angst voor controle

Ondertussen komen bij reisorganisaties vragen over de grenscontrole in de VS binnen van reizigers die binnenkort op vakantie gaan. De afgelopen tijd zijn er meerdere berichten geweest over internationale toeristen die door de immigratiedienst worden vastgezet. Maar daar hoeft de gemiddelde reiziger zich geen zorgen over te maken, zegt Natasja Eshuis van verre reizen-specialist Travel Trend.

Ondanks de vragen lopen de boekingen voor volgend jaar nog goed, zegt Backer van Tioga Tours.

Volgens Birgitte Bosma van reisorganisatie GoAmerika.nl en voorzitter van Visit USA, een non-profitorganisatie die zich richt op de promotie van toerisme naar de Verenigde Staten, is er wettelijk niets veranderd.

"Het is niet anders dan anders. Als je geen strafblad hebt en je visum is in orde, dan is er geen reden om niet te gaan." Als je een slechte ervaring hebt als toerist is dat een slechte promotie van de VS, zegt ze. "Amerikaanse bedrijven hebben geen belang bij klanten die teruggestuurd worden."

Economische onzekerheid

Een afname in het aantal toeristen kan slecht uitpakken voor de Amerikaanse economie. Volgens de Amerikaanse KvK zorgen elke veertig internationale bezoeken voor één baan in het land. Bosma: "De lokale ondernemingen lijden hieronder."

Dat geldt ook voor vliegmaatschappijen die routes naar de VS hebben. De topman van AirFrance-KLM, Ben Smith, zegt "een lichte verzwakking" te zien bij de economyclass op trans-Atlantische vluchten. De maatschappij verlaagt daarom zijn tarieven om toestellen gevuld te houden.

Het Amerikaanse Delta ziet in de eerste kwartaalcijfers van dit jaar nog een toegenomen winst op die route, maar waarschuwt voor "brede economische onzekerheid". De geplande groei van het aantal stoelen dit jaar wordt niet doorgezet.

Een vrouw is iemand die biologisch als vrouw geboren is. Tot dat oordeel komt het hooggerechtshof in het Verenigd Koninkrijk vandaag.

Het hooggerechtshof moest zich uitspreken over de juiste interpretatie van de Equality Act uit 2010, die in heel Groot-Brittannië van toepassing is. De vijf rechters van het hof oordeelden unaniem dat "de termen 'vrouw' en 'geslacht' in die wet verwijzen naar een biologische vrouw".

De uitspraak betekent dat een transgender persoon met een geslachterkenningscertificaat (GRC), dat iemand als vrouw erkent, niet onder de wettelijke definitie van 'vrouw' valt.

Bescherming voor geboren vrouwen

De zaak is het gevolg van een Schotse wet uit 2018. Die bepaalt dat de besturen van Schotse overheidsinstanties voor minstens 50 procent uit vrouwen moeten bestaan. Die wet heeft transgender vrouwen opgenomen binnen de definitie van vrouwen.

De Schotse regering betoogde dat transgender personen met een GRC recht hebben op dezelfde geslachtsbescherming als biologische vrouwen. De regering zei verder dat de wet duidelijk stelde dat het verkrijgen van een GRC neerkomt op een geslachtsverandering "voor alle doeleinden".

De rechters kozen echter de kant van de actiegroep For Women Scotland, die een zaak had aangespannen tegen de Schotse regering. De conservatieve actiegroep stelt dat op geslacht gebaseerde bescherming alleen van toepassing moet zijn op mensen die als vrouw geboren zijn.

Verwarring

De rechters oordeelden dat het interpreteren van geslacht als "gecertificeerd" in plaats van "biologisch" de definities van man en vrouw zou vertroebelen.

Rechter Hodge van het hof zei dat het standpunt van de Schotse regering "twee subgroepen" creëert: namelijk dat mensen met een GRC wel als vrouw kunnen worden beschouwd, en mensen zonder dat certificaat niet. Dit zou verwarring scheppen bij organisaties waar ze bij betrokken zijn. Een overheidsinstantie kan niet weten of een transvrouw wel of niet over dat certificaat beschikt, omdat de informatie privé en vertrouwelijk is.

Hodge zei dat de uitspraak niet gezien moet worden als een overwinning van de ene partij op de andere. Ook werd benadrukt dat de (gelijkheids)wet transgender personen nog steeds beschermt tegen discriminatie.

Een man die vorig jaar op Koningsdag op een groep mensen inreed, heeft van de rechtbank in Amsterdam een werkstraf van 150 uur en een boete van 500 euro opgelegd gekregen. De 22-jarige Zaandammer reed aan het einde van Koningsdag in op een groep mensen op de Prinsengracht in Amsterdam. Daarbij raakten meerdere personen gewond.

De rechtbank acht Abdüssamed E. schuldig aan het veroorzaken van gevaar op de weg, mishandeling door in te rijden op een persoon, het verlaten van de plaats van een ongeval en het hulpeloos achterlaten van een persoon. De straf is gelijk aan de eis van het Openbaar Ministerie twee weken geleden.

E. bood twee weken geleden in de rechtszaal zijn excuses aan. Tegen een vrouw die op de motorkap van zijn rijdende auto eindigde, zei hij dat het niet zijn bedoeling was. "Ik was helemaal in paniek. Ik had geen idee dat het zo druk zou zijn."

"Mensen sloegen met telefoons bovenop mijn auto en trapten ertegenaan. Ik kreeg klappen en bier over me heen." E. verklaarde dat hij wegreed en snel naar huis wilde omdat de sfeer grimmig werd.

Volgens de rechtbank was dat opnieuw een verkeerde keuze in een reeks van verkeerde keuzes.

De partijleiders van PVV, VVD, NSC en BBB hebben in een 25 uren durend overleg allerlei afspraken gemaakt over de bijstelling van de plannen van het kabinet voor dit en volgend jaar.

De vier coalitiepartijen brachten na afloop alleen hun belangrijkste successen naar buiten via social media en interviews met de pers. Dat wordt in Den Haag "het zoet" genoemd, het "zuur" zijn de bezuinigingen of belastingen waar die extra's van betaald worden.

De coalitie houdt de kaken op elkaar over hoe ze hun plannen gaan betalen:

Want duidelijk is dat deze miljardenuitgaven niet gratis zijn en daar is nog niets over gezegd. Minister Heinen van Financiën gaat de voorstellen morgen bespreken in de ministerraad en na afloop, mogelijk morgenmiddag, brengt hij het hele financiële plaatje naar buiten.

Hier wel de belangrijkste zaken op een rijtje waar volgens de partijen extra geld naar toegaat.

Over de grote probleemdossiers, stikstof en klimaat zijn geen afspraken gemaakt.

Bij stikstof wordt benadrukt dat de ministeriële werkgroep stikstof nog bezig is. Wel kunnen boeren de komende twee jaar rekenen op 600 miljoen euro extra, zei BBB-leider Van der Plas. Klimaat wordt de komende maanden verder besproken.

Voor defensie en veiligheid komt 1,1 miljard euro extra beschikbaar. Dat geld is nog lang niet genoeg om een nieuwe NAVO-norm te halen van bijvoorbeeld 3 of 3,5 procent van het bruto binnenlands product (bbp), zoals de VVD zou willen.

Voor het cellentekort in gevangenissen is geen geld gevonden. Dat zal betekenen dat staatssecretaris Coenradie zich gedwongen zal zien door te gaan met het eerder vrijlaten van gevangenen, hoewel haar eigen PVV daar fel tegen gekant is.

De 18-jarige Ryan uit Joure, die vorig jaar om het leven kwam door een misdrijf waarvoor haar vader en twee broers terechtstaan, werd voor haar dood streng beveiligd door de politie. Dat bevestigt het Openbaar Ministerie (OM) na onderzoek door de Leeuwarder Courant.

De beveiliging was al gestopt op het moment dat zij werd omgebracht. Het OM kan niet bevestigen wanneer de beveiliging van de Syrische Ryan Al Najjar begon en eindigde en hoe die eruitzag. Dat is geheim. "Over het bewaken en beveiligen van iemand doen we geen uitspraken", zegt een woordvoerder. Wat de exacte aanleiding voor de beveiliging was, is ook niet bekend.

Het zogenoemde bewakings- en beveiligingsstelsel is bedoeld voor mensen die mogelijk doelwit zijn van een (terroristische) aanslag of die ernstig worden bedreigd. Onder anderen misdaadjournalist Peter R. de Vries werd een tijdje via dit stelsel beveiligd. Ook misdaadjournalist John van den Heuvel van De Telegraaf valt hieronder.

Eerwraak

Het lichaam van Ryan werd op 28 mei vorig jaar door een voorbijganger gevonden in een moeraspoel langs de Knardijk in Lelystad, bij de Oostvaardersplassen. Volgens het OM werd de 18-jarige vrouw gekneveld en levend in het water gegooid en is ze door verdrinking om het leven gekomen. Het OM gaat ervan uit Ryan slachtoffer is geworden van eerwraak en deelde in de rechtszaal in februari nieuw bewijsmateriaal.

Op de tape waarmee de handen en voeten van de jonge vrouw waren vastgebonden en haar mond en neus werd afgeplakt, werd DNA-materiaal van haar vader gevonden. Naast haar vader worden ook haar twee broers van in de twintig verdacht. Op een telefoonhoesje van Ryan, dat in een schoen was gestopt, werd een vingerafdruk van een van de broers gevonden.

Het OM denkt dat de broers en haar vader Ryan met een vooropgezet plan hebben gedood; ze zou zich te westers hebben gedragen. Binnen het gezin, dat uit Syrië vluchtte en in Joure terechtkwam, speelden veel problemen. Volgens Omroep Flevoland was het gezin al ruim voor haar dood bekend bij hulpverleningsinstanties en de politie.

25 april

De vader zou in twee mails aan De Telegraaf, die in het Arabisch waren geschreven, het doden van zijn dochter hebben bekend. Hij is mogelijk naar Syrië gevlucht. De broers hebben betrokkenheid bij de moord altijd ontkend.

De volgende inleidende zitting in hun zaak is op 25 april in de rechtbank in Lelystad. De zaak wordt eind dit jaar inhoudelijk behandeld.

De bevrijding van Noordoost-Nederland wordt vanavond gevierd in de stad Groningen, die op 16 april 1945 in handen kwam van de Canadezen. Maar hierna duurde het onverwacht nog ruim twee weken totdat de Tweede Wereldoorlog voorbij was in de hele provincie Groningen.

Er stond de Canadese geallieerden namelijk nog een bloedige strijd te wachten bij Delfzijl. In en bij het dorp Wagenborgen sneuvelden 27 militairen. In Canada is deze strijd bekend als "The Battle of Wagenborgen", het Canadian Scottish Regiment kreeg er de onderscheiding Battle Honour voor.

"Deze militairen zijn op 6 juni 1944 in Normandië geland voor D-Day. Ze hadden alles meegemaakt en aan het eind van de oorlog sneuvelden ze daar alsnog. Dit was een zeer trieste balans", zegt militair historicus Joël Stoppels, die zich in de slag om Wagenborgen heeft verdiept.

Verbrand in een boerderij

Het dorp werd constant beschoten en de gevechten duurden drie dagen, van 21 tot en met 23 april 1945. De Canadezen kwamen er vast te zitten en kregen onverwacht zware tegenstand van de Duitsers. "Achteraf was het niet erg verstandig om de aanval op bijna klaarlichte dag in te zetten", zegt Stoppels.

Vooral in een boerderij stierven relatief veel Canadezen. Het regiment groef zich in bij de Stolderijweg en werd daar beschoten. Daarop werden tientallen gewonden naar de boerderij gebracht, die was ingericht als militair noodhospitaal. Hier was ook een radioverbinding voor communicatie met de pelotons, het tactisch hoofdkwartier, en daar waren de Duitsers achter gekomen.

"Een granaat sloeg in op het dak, waardoor de boerderij in brand vloog. De zijmuur bij de koestal stortte gedeeltelijk in. De elf gewonde Canadezen die daar lagen, werden bedolven en verbrandden in de boerderij."

Uiteindelijk legden nieuw aangekomen Canadezen een hinderlaag voor de Duitsers en was ook de bevrijding van dit stuk Noordoost-Nederland een feit.

Veteraan Nick Janicki, inmiddels 101, herinnert zich de slag om Wagenborgen nog goed. Na de bevrijding van Deventer trok hij met zijn Canadian Scottish Regiment verder naar het noorden.

"Het was een van die verdomde gevechten, een zware strijd. We kwamen helaas wel een paar keer in de problemen", vertelt hij vanuit zijn woonkamer in een stad in de Canadese provincie British Columbia. "Uiteindelijk is het gelukt. Wagenborgen... te veel levens gingen verloren, te veel mensen kwamen om. Ik denk nog steeds aan al mijn maten."

Janicki, een van de laatste nog levende bevrijders van Wagenborgen, komt op 6 mei terug naar het dorp om de slag te herdenken.

Inwoners Siep Bos en Trijnie Brouwer-Pijper zijn opgetogen over zijn komst. Ze waren nog maar één jaar oud toen in en rond Wagenborgen hevig werd gevochten. De verhalen over de slag bij Wagenborgen kennen zij vooral via hun ouders, die tijdens de beschietingen vaak geïmproviseerde schuilplaatsen in moesten.

De moeder van Brouwer-Pijper was hoogzwanger van haar derde kind: "Ze schuilden aan de rand van een sloot. Ik werd op de arm meegenomen. Toen zij een keer tijdens de beschietingen naar buiten gingen, was de omgeving één grote vuurzee."

De ouders van Bos zochten bescherming bij de buren, soms wel met drie gezinnen tegelijk. "Een handgranaat viel in de kelder, precies op de aardappelzakken waar ik net nog op had gelegen. Mijn moeder had me net verplaatst. Zelf kreeg ze glassplinters in haar hoofd, jaren later kwamen die nog naar boven en was het te pijnlijk om haar haren te kammen."

Wagenborgen was strategisch belangrijk voor de Duitsers, als toegangspoort naar de haven van Delfzijl en de Eems. Veel inwoners konden op tijd vluchten, maar het gezin Bos niet. "We zaten gevangen. Bruggen waren opgeblazen, dijken doorgestoken. Tachtig kanonnen stonden op Wagenborgen gericht en huizen werden in brand geschoten door wegtrekkende Duitsers", vertelt Bos.

"Mijn ouders moeten enorme angst hebben gehad. En toch werd er na de oorlog vooral vooruitgekeken. Er werd niet veel over gesproken. De mentaliteit was: opbouwen en door."

Terugkijkend heeft veteraan Nick Janicki ook mooie herinneringen aan de bevrijding van Nederland. "Ik zag wat vrijheid betekende. Ik liep door de straten. Plotseling hadden de Nederlanders hun land terug en was er niemand meer die vertelde wat ze moesten doen. De blijdschap die ze uitten, ik zal dat van mijn leven niet meer vergeten."

Opnieuw zijn auto's van gevangenispersoneel in Frankrijk in brand gestoken. Bij de gevangenis in het Zuid-Franse Tarascon gingen vanochtend op een parkeerplaats voor gevangenispersoneel drie voertuigen in vlammen op.

Elders in het land werd een auto van een cipier voor zijn huis in brand gestoken, meldt de vakbond voor gevangenispersoneel.

In de buurt van Parijs brak brand uit in een pand waar meerdere gevangenbewaarders wonen.

Intimidatie

Minister van Justitie Gérald Darmanin spreekt van "zware intimidatie". Tegen de Franse tv-zender Europe 1 zegt hij dat de aanvallen verband houden met zijn harde aanpak van de misdaad. Zo komen er extra beveiligde gevangenissen voor de zwaarste criminelen. De eerste wordt deze zomer geopend.

De autobranden in Tarascon braken vanochtend vroeg even na 05.00 uur uit. Het Franse persbureau AFP citeert de officier van justitie in Tarascon die vertelde dat het een "afgelegen, omheinde parkeerkeerplaats" is waar gevangenispersoneel alleen met een code toegang tot heeft.

Geweerschoten en branden

De nieuwe aanvallen volgen op wat Darmanin gisteren "gecoördineerde" acties noemde. In de nacht van maandag op dinsdag was het onrustig bij gevangenissen in heel Frankrijk. Zo werden auto's van gevangenismedewerkers in brand gestoken en werd de toegangsdeur van de gevangenis in Toulon, in de buurt van Marseille, meerdere keren beschoten.

Op meerdere voertuigen werd de tekst DDPF aantroffen. Dit staat voor "droit des prisonniers français", ofwel "de rechten van de Franse gevangenen". Franse media schrijven dat agenten vannacht opnieuw deze tekst ontdekten in het pand in de buurt van Parijs waar in de hal brand uitbrak.

Op Telegram en Signal zijn volgens Darmanin DDPF-groepen actief die mensen aanmoedigen om aanvallen te plegen. De Franse krant Le Parisien schrijft dat vanochtend een man in Essonne is aangehouden die betrokken zou zijn bij een Telegramgroep. Over zijn mogelijke rol bij de incidenten is niets bekendgemaakt.

De man is volgens de krant een gevangene met meer vrijheden, bijvoorbeeld om buiten de gevangenis te werken of een opleiding te volgen.

Scholen worstelen met burgerschapsonderwijs, concludeert de Inspectie van het Onderwijs uit een steekproef. De helft van de onderzochte scholen voldoet niet aan deze wettelijke taak.

Burgerschapsonderwijs leert scholieren hoe de democratie werkt, maar ook hoe je ruzies oplost en omgaat met mensen die met jou van mening verschillen. Volgens de inspectie is het nu extra belangrijk, omdat jongeren extra kwetsbaar zijn in een wereld die snel verandert door oorlogen, groeiend wantrouwen in de overheid en heftige discussies op sociale media.

Uit eerder onderzoek blijkt dat 1 op de 7 leerlingen in het voorgezet onderwijs niet weet dat iedereen gelijk is voor de wet, hoe een democratie werkt of waarom we anoniem stemmen.

"We weten dat scholen burgerschapsonderwijs belangrijk vinden", zegt inspecteur-generaal Alida Oppers bij de Inspectie van het Onderwijs, "scholen organiseren bijvoorbeeld projectweken, of losse activiteiten, maar daarmee is onduidelijk wat de betekenis is van die activiteiten en ook wat kinderen geleerd hebben na zo'n week."

Herstelopdrachten in burgerschapsonderwijs

In 2006, na de moord op Theo van Gogh en Pim Fortuyn werd burgerschapsonderwijs verplicht. In 2021 kwam er nieuwe wetgeving en kregen scholen duidelijkere richtlijnen. Maar volgens de inspectie voldoet na al die jaren het burgerschapsonderwijs vaak niet.

In het afgelopen schooljaar heeft de inspectie in totaal 658 scholen onderzocht, waarvan meer dan de helft een herstelopdracht heeft gekregen op burgerschapsonderwijs. Daarin staat dat de school niet aan de wet voldoet en krijgt het de opdracht het onderwijs te verbeteren. Het gros kreeg het verwijt dat de lessen beter geïntegreerd moeten worden in de andere lessen of dat ze beter moeten aansluiten bij het niveau van de leerling.

"We merken dat het heel veel scholen nog niet zo goed lukt om dat met heldere leerdoelen goed vorm te geven. Terwijl we in een wereld leven waarin het steeds belangrijker wordt om een beetje weerbaar te zijn", aldus Oppers. "Er is een nieuwe wet voor gemaakt met de bedoeling dat het op zou knappen en dat zien we nog te weinig gebeuren."

Een van de scholen die een herstelopdracht kregen van de inspectie is de stichting SIMON, de Stichting voor Islamitisch onderwijs in Midden- en Oost-Nederland.

Younes Hanin is daar sinds 1 jaar voorzitter van het college van bestuur. "Toen ik begon lag er een herstelopdracht van de inspectie, ons burgerschapsonderwijs voldeed niet." Er bleek te weinig samenhang en structuur te zijn, terwijl zijn scholen wel aandacht besteden aan burgerschap. Samen met collega's werden er nieuwe plannen gemaakt en heeft het burgerschapsonderwijs een prominente plek gekregen op school. In alle lessen, dus ook bij bijvoorbeeld taal werd het burgerschapsonderwijs geïntegreerd. De inspectie is nu tevreden en het onderwijs is verbeterd, aldus Hanin.

Meer problemen in het onderwijs

Ook op andere vlakken heeft het onderwijs te maken met problemen, schrijft de inspectie in het rapport de Staat van het Onderwijs 2025. De achterstanden die tijdens de schoolsluitingen in de coronajaren zijn ontstaan, hebben basisschoolleerlingen grotendeels ingelopen, maar lezen en rekenen is nog altijd niet op het gewenste niveau. De kinderen die vorig jaar in groep 6 zaten (en nu in groep 7) hebben door het onderwijs in coronatijd nog wel last van leervertraging.

Kwetsbare groepen presteren onder het te verwachten niveau. In het mbo verlaten veel studenten het onderwijs zonder diploma, er zijn over deze groep zorgen over hun taalniveau. Een deel verlaat het onderwijs laaggeletterd.

De inspectie heeft ook zorgen over 'nieuwkomersonderwijs', voor bijvoorbeeld vluchtelingenkinderen. De Staat zou het recht op onderwijs voor leerlingen die op wachtlijsten staan onvoldoende waarborgen. Daarnaast komt de kwaliteit van het onderwijs onder druk te staan, omdat het onderwijs de groei van het aantal nieuwkomers niet aankan. Dit belemmert de taalontwikkeling en verkleint de kansen van nieuwkomers op succesvol vervolgonderwijs en werk.

In Sudan hebben de Rapid Support Forces (RSF) aangekondigd dat ze een rivaliserende regering gaan uitroepen.

Het Noord-Afrikaanse land verkeert na twee jaar burgeroorlog in een diepe crisis. De VN noemt het wereldwijd de grootste humanitaire ramp op dit moment. De burgeroorlog heeft geleid tot meer dan twaalf miljoen ontheemden, 150.000 doden en een acuut tekort aan voedsel, water en medische hulp.

RSF-generaal Mohamed Hamdan Dagalo, alias Hemedti, schrijft op Telegram dat er na twee jaar strijd een regering komt van "vrede en eenheid". De groepering zegt op weg te zijn naar een nieuw Sudan, waarin "afkomst en religie geen rol spelen". RSF belooft onderwijs en gezondheidszorg te zullen regelen voor iedereen.

Dat klinkt veelbelovend, maar de realiteit is anders. Het land dreigt te worden opgesplitst en er wordt gevreesd dat RSF een terreurregime zal uitoefenen in de regio-Darfur, die de militie al grotendeels in handen heeft.

Gisteren kwamen op initiatief van Frankrijk, Duitsland en het Verenigd Koninkrijk twintig landen bijeen in Londen, met als doel oplossingen te vinden voor de verwoestende oorlog in Sudan. Er werd opgeroepen tot vrede. De EU stelde 522 miljoen euro beschikbaar voor voedsel en medische hulp. Daar legde het VK nog zo'n 140 miljoen euro bovenop.

Veel Sudanezen verwachten weinig van de hulp. Een groot deel van de buitenlandse toevoer van bijvoorbeeld medicijnen en voedsel bereikt de bevolking namelijk niet. De strijdende partijen houden de levering tegen, stellen hulporganisaties zoals Artsen zonder Grenzen.

Critici noemen de besprekingen in Londen een wassen neus omdat de strijdende partijen zelf niet aan tafel zaten. De Verenigde Arabische Emiraten waren wel aanwezig. Zij zijn een bondgenoot van de RSF die ze volgens de Verenigde Naties steunen met wapens en geld.

RSF-leider Hemedti is een van de militaire leiders die deelnamen aan de staatsgreep van 2021. Hij werd toen aangesteld als plaatsvervanger van Abdel Fattah al-Burhan, de legerleider en de facto leider van Sudan.

De machtsstrijd tussen de twee liep begin 2023 uit op een burgeroorlog, toen ze het niet eens konden worden over de verdeling van de macht. De RSF is een paramilitaire eenheid met naar schatting 100.000 leden, voornamelijk bestaande uit Sudanezen van Arabische afkomst. Zij richten zich vooral tegen Sudanezen van Afrikaanse afkomst, die in de westelijke regio Darfur in de meerderheid zijn.

Vluchtelingenkamp veroverd

De RSF wordt beschuldigd van etnische zuivering en mogelijk genocide in Darfur. Deze week wist de RSF daar het vluchtelingenkamp Zamzam in handen te krijgen. Hier hadden zo'n 700.000 mensen hun toevlucht gezocht nadat ze eerder voor de RSF waren gevlucht.

Het vluchtelingenkamp was lange tijd een van de weinige veilige plekken in de regio. Het ligt ongeveer 16 kilometer van de stad Al-Fashir, die als enige in Darfur nog niet in handen was van de milities. De verwachting is dat ook deze stad binnenkort door de RSF wordt ingenomen.

Volgens ooggetuigen voeren de RSF en het regeringsleger in en rond Al-Fashir hevige bombardementen uit. Sinds eind vorige week zijn in het vluchtelingenkamp en in de stad honderden burgers omgekomen, onder wie twintig kinderen en artsen. Daarnaast zouden mensen door de RSF zijn geëxecuteerd vanwege hun afkomst.

Het Rode Kruis heeft al meermaals alarm geslagen over de humanitaire ramp die zich in de regio voltrekt. Vorige maand bracht Unicef een rapport uit met daarin gruwelijke feiten over seksueel geweld tegen kinderen.

De man die bijna twee weken geleden op de Dam in Amsterdam zijn auto in brand stak, is aan zijn verwondingen overleden. Hij overleed gisteravond, meldt de politie. Die zei kort na de brand uit te gaan van een suïcidepoging.

De 50-jarige man parkeerde op 3 april een auto bij het Nationaal Monument op de Dam. Op beelden was te zien dat er iets in het voertuig ontplofte.

De auto vloog in brand en de bestuurder stapte uit, terwijl hij zelf ook in brand stond. De vlammen werden gedoofd door agenten met schuimblussers. De man werd zwaargewond naar het ziekenhuis gebracht en aangehouden. De politie zei ook dat de man niet aanspreekbaar was.

Het asielzoekerscentrum in Albergen kan openblijven. Omwonenden voerden jarenlang een harde strijd tegen de opvang, maar de rechtbank oordeelde vanochtend dat er terecht een vergunning is verleend. In het azc is plek voor maximaal 150 asielzoekers, meldt RTV Oost.

Het azc in een oud hotel in het Twentse dorp "leidt niet tot een onaanvaardbare aantasting van het woon- en leefklimaat en is niet in strijd met een goede ruimtelijke ordening", concludeert de Zwolse rechtbank in zijn vonnis.

De plannen voor het azc in Albergen stammen van meer dan vijf jaar geleden en waren vanaf het begin omstreden. Meermalen waren er grote demonstraties, waarbij soms 400 mensen meeliepen. Het oude hotel werd beschoten en in brand gestoken. De burgemeester werd bedreigd. Omwonenden vonden de opvang te groot voor het dorp met z'n 3500 inwoners. Ze vreesden voor hun veiligheid, waardedaling van de huizen en "aantasting van het leefklimaat".

Ook betoogden de omwonenden dat toenmalig staatssecretaris Eric van den Burg grote druk zou hebben uitgeoefend op de gemeente om akkoord te gaan met de opvang.

Geldende regels

In de rechtszaak die door meer dan twintig organisaties werd aangespannen, stelt de rechtbank nu vast dat er weliswaar druk is uitgeoefend. Maar die druk was niet zo groot "dat de gemeente niet anders meer kon dan de vergunning verlenen". De vergunning is "volgens de geldende regels" beoordeeld. Bovendien, zo staat in het vonnis: "mocht de gemeente het maatschappelijk belang van opvang van vreemdelingen zwaarder laten wegen dan de belangen van omwonenden bij het behoud van de bestaande situatie".

Risico's

De rechtbank ziet dat de opvang als ingrijpend wordt ervaren en tot gevoelens van (sociale) onveiligheid leidt bij de omwonenden. Maar onaanvaardbaar is dat niet, zo staat in het vonnis. De rechtbank wijst erop dat het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) maatregelen heeft genomen om overlast te voorkomen.

Sinds september vorig jaar vangt het COA tussen de 100 en 150 asielzoekers én statushouders op in Albergen. De uitspraak van de rechtbank betekent dat het COA dat kan blijven doen.

De coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB hebben een akkoord gesloten over de voorjaarsnota. De partijen hebben ruim een etmaal met elkaar om de tafel gezeten. Vanaf 12.00 uur kwamen de onderhandelaars een voor een voor naar buiten om te vertellen wat ze hebben binnengehaald. Over hoe de plannen worden betaald, zijn ze minder mededeelzaam.

PVV-leider Wilders liet weten dat de sociale huur voor 2025 en 2026 wordt bevroren. Verder wordt volgens hem de huurtoeslag extra verhoogd. Voor dat laatste zou een miljard euro zijn uitgetrokken.

Partijleider Yesilgöz van de VVD is trots op de ruim 1,1 miljard euro naar defensie en veiligheid gaat "zonder de rekening door te schuiven naar volgende generaties". Verder zei ze dat de bezuiniging op de kinderopvang wordt geschrapt en dat de energierekening omlaag gaat.

Zoet en zuur

Over de bekostiging van alle uitgaven, die gerealiseerd moeten worden door op andere plekken te bezuinigen, zegt Yesilgöz dat er "geen begrotingsregels zijn opgerekt". Dat was voor de VVD een belangrijk punt, bij de andere drie partijen gingen stemmen op om de staatsschuld te laten oplopen en minder streng te begroten.

Wilders zei hierover dat een en ander wordt betaald "met loon- en prijsbijstellingen, een stukje onderuitputting". Verdere vragen daarover verwees hij door naar de minister van Financiën Heinen, die er niet heel over kwijt wilde, maar wel dat "alle begrotingsregels worden nageleefd".

Heinen erkent dat er nu veel "zoet" naar buiten wordt gebracht door partijen, maar dat er "ook zuur" in het akkoord zit. Volgens hem komt dat naar buiten nadat het akkoord is goedgekeurd in de ministerraad morgen.

Hier staan alle plannen de partijen naar buiten hebben gebracht op een rij:

NSC liet weten dat er extra geld komt voor gemeenten (waar flink op is gekort), voor jeugdloon, voor de hervorming van de arbeidsongeschiktheidsregeling en dat er een oplossing is gevonden voor het btw-probleem. Het gaat daarbij om de btw-verhoging op theaters, musea, boeken en sport die in november voorlopig van tafel ging.

NSC-onderhandelaar Van Vroonhoven zei blij te zijn met de maatregelen die raken aan het "bestaansrecht voor mensen die in de knel zitten".

Over extra geld voor stikstof, klimaat en asielopvang is niks afgesproken, zei Van Vroonhoven na de onderhandelingen. Maar later lieten ingewijden weten dat er wel degelijk een bedrag van rond 850 miljoen euro is vrijgemaakt voor asiel. Dat geld gaat naar de opvang van asielzoekers en dwangsommen.

PVV-leider Wilders zei dat extra geld voor gevangenissen "helaas" ook niet is gelukt. Dat was een wens van staatssecretaris Coenradie (PVV). Zij wilde honderden miljoenen euro's om het cellen- en personeelstekort aan te pakken. Maar geen van de coalitiepartijen heeft zich hiervoor hardgemaakt in de onderhandelingen.

Miljoenen voor boeren

Van der Plas heeft ook een lijstje met punten waar de partij trots op is. BBB heeft volgens haar onder meer "geregeld" dat er de komende twee jaar 600 miljoen euro extra naar boeren gaat, maar ze erkende ook dat daar nog meer bij moet "via de stikstofcommissie van het kabinet". Die commissie is nog bezig met het bedenken van oplossingen voor het stikstofprobleem

Verder komt er volgens Van der Plas 1,9 miljard voor de Nedersaksenlijn, ruim een half miljard voor een aantal infrastructuurprojecten in de regio en komt er toch geen accijnsverhoging op alcohol.

Dit zijn de eerste reacties van de fractieleiders:

Er is de hele nacht doorvergaderd, omdat ze er per se vandaag uit wilden komen. Morgen is de wekelijkse ministerraad. Die is een dag vervroegd in verband met Goede Vrijdag. Het kabinet moet deze week akkoord gaan met de voorjaarsnota, die uiterlijk op 1 mei ter goedkeuring naar Brussel moet worden gestuurd.

Het was al lange tijd duidelijk dat de onderhandelingen over de aanpassing van de begroting voor dit jaar moeizaam zouden worden, omdat de vier partijen zeer uiteenlopende standpunten hadden over wat er financieel moet gebeuren. Daar komt bij dat de vier partijen elkaar wantrouwen.

Een Duitse arts die vastzit op verdenking van het doden van patiënten, wordt ervan verdacht vijftien slachtoffers te hebben gemaakt.

De man, die in de palliatieve zorg werkte, werd vorig jaar zomer opgepakt. Aanvankelijk werd hij verdacht van het doden van vier mensen. De man wordt aangeklaagd voor moord, melden Duitse media.

Tijdens het onderzoek, waarbij ook de lichamen werden opgegraven en onderzocht door forensisch pathologen, steeg het aantal vermoedelijke slachtoffers: eerst naar acht, toen naar tien en nu schatten de onderzoekers dat het er vijftien zijn. Naarmate het onderzoek vordert, kan dit aantal nog verder toenemen.

Er wordt aangenomen dat de arts de feiten heeft gepleegd tijdens zijn werk. Palliatieve zorgartsen begeleiden ernstig zieke mensen om hun pijn te verlichten. De betrokken patiënten verkeerden volgens het Openbaar Ministerie niet in een acute stervensfase.

De tot nu toe bekende sterfgevallen dateren uit 2021. Volgens het OM zou de nu 40-jarige in september 2021 een 25-jarige vrouw "een dodelijk mengsel van verschillende medicijnen zonder medische indicatie" hebben toegediend om haar te doden. Het OM meldt dat dit ook in latere gevallen gebeurd is.

Verband zichtbaar

Het onderzoek van recherche naar de man richtte zich aanvankelijk op vier zaken tussen 11 juni en 24 juli 2024. In die periode zou hij vier mensen tussen de 72 en 94 jaar oud in hun appartementen in Berlijn hebben vermoord.

Omdat bij deze slachtoffers brand werd gesticht, stelde de politie eerst een onderzoek in naar brandstichting met de dood tot gevolg. Maar omdat er een verband was tussen de zaken, verschoof de aandacht steeds meer naar de dokter.

Dat de Nederlandse krijgsmacht zich versneld in gereedheid moet brengen voor een eventuele inzet, is ook te merken onder de ruim 800 Nederlandse militairen die gestationeerd zijn op de Caribische eilanden. De hoogste militair van Nederland, generaal Onno Eichelsheim, verspreidde die boodschap vorige week in een zogeheten 'dagorder' onder alle ruim 76.000 medewerkers van defensie, zowel militair als burgerpersoneel.

In de Cariben merken militairen het in hun dagelijks werk: de prioriteiten van defensie zijn verschoven. De nadruk op humanitaire hulp en het bestrijden van drugstransporten wordt nu verlegd naar de verdediging van het Caribisch deel van het Koninkrijk der Nederlanden.

"Voor mij was het geen verrassing", zegt de baas in de West, commandeur Walter Hansen. "De dagorder is vooral een bevestiging van wat we hier al doen. Onze verantwoordelijkheid is duidelijk: het verdedigen van dit deel van het Koninkrijk tegen elke mogelijke dreiging."

'Grimmiger geworden'

Toch is het voor veel militairen wel degelijk een omschakeling. Aan boord van het ondersteuningsvaartuig de Zr.Ms. Pelikaan voelt officier David Budwilowitz dat ook. "De context is grimmiger geworden", zegt hij. "We trainen nu niet alleen meer voor humanitaire missies, maar ook voor scenario's waarbij we het grondgebied actief moeten verdedigen. Dat maakt het werk niet per se spannender, maar wel serieuzer."

Hij merkt dat ook in de gesprekken met collega's en met zijn familie. "Mijn ouders in Nederland zeggen dan: 'Gelukkig zit je daar, ver weg van de oorlog'. Maar zo simpel is het dus niet meer. Juist omdat de Cariben buiten het NAVO-verdrag vallen, is er extra waakzaamheid nodig."

Marinka Hiraldo Vos-van Kooten, woordvoerder van Defensie in het Caribisch Gebied, ziet de omslag op de marinebasis Suffisant. "Vroeger hoefde je alleen je militaire vaardigheden bij te houden als je in een operationele functie zat", vertelt ze. "Nu moet iedere militair, dus ook mensen in administratieve of ondersteunende rollen, jaarlijks hun basisvaardigheden toetsen, waaronder wapengebruik en schietvaardigheid. Er is weer genoeg munitie om dat ook echt te kunnen doen. Dat was jaren geleden soms een probleem."

Commandant Max Borsboom van Zr.Ms. Pelikaan noemt de dagorder een reality check. "Hij drukt je met de neus op de feiten. Niet alleen voor ons militairen, maar ook voor onze gezinnen thuis. We praten er nu vaker over aan de keukentafel, het is een steeds minder ver-van-onze-bedshow."

Nieuwe schietbaan geopend voor training

Borsboom begon zijn carrière in 2004, in een tijd dat het werk grotendeels bestond uit vredesmissies. "We zijn hier gekomen om noodhulp te bieden bij orkanen, om voorraden te vervoeren en drugssmokkel tegen te gaan. Maar nu bereiden we ons actief voor op oorlogsvoering. Dat vraagt een heel andere mindset."

Die verandering is ook zichtbaar op de nieuwe schietbaan op Curaçao, die gisteren werd geopend en waar militairen zich trainen in precisie en paraatheid. "De investering in deze tweede schietbaan is echt een signaal", zegt coördinator Harold Navarro. "Het laat zien dat het menens is. We moeten op elk moment inzetbaar zijn. Dat zat altijd al in onze cultuur als mariniers. Maar nu wordt het breder gedragen en ondersteund. De hoeveelheid munitie is verhoogd, de trainingsintensiteit ook."

De boodschap van de top is helder: iedereen moet zijn basisvaardigheden op orde hebben. De dagorder geeft militairen daarnaast de zekerheid dat er middelen komen om hen beter te beschermen: extra bewapening, communicatiemiddelen en infrastructuur. "Dat geeft vertrouwen", zegt Borsboom. "We voelen ons serieus genomen. Maar het komt ook met meer verantwoordelijkheid."

Volgens commandeur Hansen blijft het in de praktijk business as usual, maar de wereld waarin zijn eenheden opereren is onmiskenbaar veranderd. "Er is niets veranderd tussen vandaag en vorige week", zegt hij. "Maar de dreiging is reëel. En wij zijn hier om te laten zien dat het Koninkrijk ook hier wordt verdedigd."

Een rechtbank in Peru heeft oud-president Ollanta Humala tot een gevangenisstraf van vijfien jaar veroordeeld. Hij en zijn vrouw Nadine Heredia zouden van een Braziliaans bouwbedrijf en de toenmalige Venezolaanse dictator Chávez zo'n 2,5 miljoen euro aan smeergeld hebben aangenomen, voor financiering van verkiezingscampagnes in 2006 en 2011.

De oud-president gaat onmiddellijk de gevangenis in, ook al kan hij nog in hoger beroep. Zijn vrouw ging voordat de rechtbank uitspraak deed de Braziliaanse ambassade in Lima binnen om politiek asiel aan te vragen. Ze zou kanker hebben. Brazilië heeft haar aanvraag en die voor haar jongste zoon goedgekeurd. Zij mogen Peru verlaten.

Humala (62) is een voormalig legerofficier die in 2000 meedeed aan een opstand tegen de toenmalige president Fujimori en in 2006 zelf kandidaat was voor de presidentsverkiezingen. De rechtbank acht het bewezen dat het geld voor die campagne en die van van 2011 deels afkomstig was van het toenmalige Braziliaanse bouwbedrijf Odebrecht en de Venezolaanse dictator Hugo Chávez (1999-2013).

Humala verloor de verkiezingen van 2006 in de tweede ronde, in 2011 won hij wel. In 2016 liep zijn termijn af. Dat jaar dook ook zijn naam op in een onderzoek van de Braziliaanse politie naar het betalen van smeergeld door Odebrecht.

Vaker

Humala is niet de eerste oud-president die in Peru achter de tralies terechtkomt. Op dit moment zit oud-president Alejandro Toledo (2001-2006) een gevangenisstraf van twintig jaar uit voor het aannemen van steekpenningen van Odebrecht.

De vorig jaar overleden oud-president Fujimori (1990-2000) kwam in 2023 vervroegd vrij. Hij zat een straf van 25 jaar uit voor corruptie en mensenrechtenschendingen.

Oud-president Pedro Castillo (2021-2022) zit in voorlopige hechtenis. Hij wordt verdacht van "rebellie". Hij probeerde in 2022 het parlement te ontbinden. Dat wilde hem wegsturen omdat hij van corruptie werd verdacht.

De politie heeft gisteren hard ingegrepen bij een middelbare school in Rotterdam, toen examenleerlingen met vuurwerk gooiden en probeerden deuren in te trappen. Meerdere agenten sloegen de scholieren met de lange wapenstok. Een scholier is opgepakt voor baldadigheid.

De school wil contact met de politie over het geweld dat door veel scholieren op hun mobieltje is vastgelegd. "Ik heb de filmpjes ook gezien en ik ben best geschrokken", zegt rector Ariëtte Kasbergen van het Rudolf Steiner College bij Rijnmond. "Ik weet de context van de gebeurtenis uit de filmpjes niet, maar de kinderen waren niet aan het vechten of hadden geen wapens bij zich. Het ziet er vrij heftig uit, terwijl ze naar mijn weten niet zoiets heftigs deden."

Het Rudolf Steiner College had de traditionele eindexamenstunt die voor gisteren gepland stond, verboden. De leerlingen die toch iets wilden doen op hun laatste schooldag, troffen een afgesloten gebouw aan.

"We hadden alleen wat confetti en slingerversiersels mee en wilden dat ophangen", aldus een van de leerlingen, die anoniem wil blijven. "Maar een klein groepje begon ineens op het dak te klimmen, met eieren te gooien en cobra's af te steken."

Geen gehoor

Docenten van de school liepen naar buiten en vroegen de examenleerlingen om weg te gaan. "Toen daar geen gehoor aan werd gegeven, hebben wij de politie gebeld", zegt rector Kasbergen. "Het werd grimmig maar het werd daarnaast ook voor de leerlingen gevaarlijk."

Volgens de rector klommen leerlingen op daken, probeerden ze deuren in te trappen en sloten te vernielen. Ook werd er met vuurwerk en eieren gegooid.

Op filmpjes die op sociale media rondgaan, is te zien dat er al snel veel agenten rondlopen met een wapenstok. Een jongen op een scooter wordt daar door vijf of zes politiemensen vanaf getrokken en belandt hard op de grond. Ook is te zien dat de politie een jongen neerslaat die rustig voor zich uit lijkt te lopen.

Eieren en fruit

Geweld van de politie ziet er altijd heftig uit, laat een woordvoerder van de politie weten. "Wij kwamen in eerste instantie af op een melding van het afsteken van vuurwerk en meerdere vernielingen. Agenten kregen toen eieren en fruit naar zich gegooid", aldus de woordvoerder.

"We hebben meerdere keren verzocht of de leerlingen wilden vertrekken, waar de meesten gewoon gehoor aan gaven. Een deel bleef echter, waardoor wij besloten de wapenstok in te zetten. Zoiets overwegen we goed, maar gezien de situatie vond het team ter plaatse het nodig om te doen."

Rector Kasbergen zegt met de politie te willen praten over het geweld. "Het is echt jammer dat het zo moet verlopen, je hebt liever dat alles in vrede gebeurt."

Wijk en Aalburg

De politie heeft vanochtend ook ingegrepen bij een eindexamenstunt in het Brabantse Wijk en Aalburg. Om 07.45 uur werd daar vuurwerk afgestoken en zouden vernielingen zijn aangericht. Een 15-jarige jongen uit Hedel werd opgepakt, meldt Omroep Brabant. Hij had mogelijk een explosief in zijn rugzak. De stunt is stilgelegd.

In het stadje Elburg meldde zich gisteren zelf een minderjarige jongen bij de politie die betrokken was bij het in brand steken van een sloopauto tijdens een examenstunt. "Omdat de schooldeuren waren gebarricadeerd met grote strobalen was sprake van een gevaarlijke situatie", aldus een politiewoordvoerder bij Omroep Gelderland. De jongen in Elburg is opgepakt.

Bij een examenstunt op een middelbare school in Almelo heeft de politie gisteren vijf minderjarigen aangehouden. Zij maakten deel uit van een groep van zo'n tachtig tot honderd jongeren die buiten bij een middelbare school vernielingen aanrichtte en zwaar vuurwerk afstak, terwijl binnen een vreedzame stunt aan de gang was.

Een dakloze man in Californië heeft 1 miljoen dollar gewonnen met een kraslot. Hij kocht het lot bij een slijterij waar hij vaste klant is.

De winnaar, wiens naam niet openbaar is gemaakt, kocht het kraslot bij Sandy's Deli-Liquor in San Luis Obispo, dat ongeveer 250 kilometer ten noordwesten van Los Angeles ligt.

"Hij kwam naar de winkel, kraste en zei: 'O mijn god, is dat echt?'", zegt winkelmanager Wilson Samaan aan lokale zender KSBY. "Ik zei: 'Man, je hebt de jackpot gewonnen." De man dacht aanvankelijk dat hij 100.000 dollar had gewonnen, maar Samaan vertelde hem dat het 1 miljoen was.

De winkelmanager bracht de man vervolgens zelf naar de plaats Fresno, zodat hij het lot persoonlijk kon inleveren in plaats van het op te sturen, wat hij aanvankelijk wilde doen. "Ik zei tegen hem: 'Dat is een lot van een miljoen dollar, ik breng je wel'".

Eén op 2 miljoen

In een video die door een lokale ondernemer werd gepost, is de man te zien met zijn winnende kraslot. Daar zegt hij niet te kunnen wachten om niet meer op straat te hoeven leven.

Hij won de prijs met een zogenoemd Triple Red 777-kraslot. De kans om met een lot een prijs van 1 miljoen dollar te winnen is één op 2.047.423, meldt de California Lottery. De man heeft volgens KSBY al een plan voor wat hij met het geld gaat doen: een aanbetaling doen voor een huis, een auto kopen en de rest van het geld investeren en op een spaarrekening zetten.

Alle kritiek ten spijt, kan de Amerikaanse president Donald Trump er met de door hem ontketende handelsoorlog toch in slagen om het handelstekort van de Verenigde Staten met de rest van de wereld te verkleinen. Maar alleen als hij er met name volgend jaar in slaagt zijn kiezers kalm te houden, in een tijd dat de Amerikaanse economie een flinke en misschien wel enorme dreun krijgt.

Dat blijkt uit berekeningen van economen van Rabobank, die verschillende scenario's hebben uitgewerkt. Hun rekensommen geven een antwoord op de vraag wat Trumps einddoel is. In Europa en China wordt met verbazing gekeken hoe de Amerikaanse president de economie laat ontsporen, niet alleen van andere landen, maar met name die van de VS zelf.

In dat land kan de economie volgens de Rabobank-economen dit jaar flink afkoelen en volgend jaar zelfs met 0,6 procent krimpen als de VS de op 'Liberation Day' aangekondigde heffingen doorzet.

Pauze

Een week geleden stelde Trump een pauze van negentig dagen in voor de meeste van zijn extra importheffingen. Dat kwam na grote onrust op de beurs, maar vooral omdat Amerikaanse staatsobligaties en de dollar ook onderuitgingen.

President Trump stelde de Amerikaanse importheffingen door paniek op de beurs negentig dagen uit, behalve voor China:

Maar voor China maakte Trump een uitzondering. Sterker: waar vooralsnog voor producen uit de hele wereld in de VS een extra heffing van 10 procent geldt, daar is die 145 procent voor een groot aantal producten uit China.

Steeds meer economen en financieel analisten zien daarin het doel dat Trump voor ogen heeft met zijn handelsoorlog: het handelstekort met China verkleinen. De VS koopt veel meer in China dan andersom en dat moet anders, vindt Trump. Als Trump zijn confrontatie volhoudt, dan kan het handelstekort met China aan het einde van zijn huidige ambtstermijn behoorlijk verkleind zijn, valt op te maken uit de berekeningen van de Rabobank.

Dat tekort kan zelfs helemaal verdwijnen als Trump in de huidige pauze van negentig dagen deals sluit waardoor andere handelsblokken, zoals de Europese Unie, Chinese producten ook extra gaan belasten. "Die tweedeling van de wereld zou het einddoel kunnen zijn dat Trump voor ogen heeft", concludeert Rabo-econoom Frank van Es.

Hiermee neemt Trump wel een enorm risico. "China produceert 90 procent van alle belangrijke aardmetalen die nodig zijn om hoogwaardig technologische producten te maken. Ook maakt het land heel veel elektronica", zegt Hugo Erken van de Rabobank. "Dat ben je dan kwijt."

Veiligheid kost geld

Ondertussen stijgen de prijzen door de handelsoorlog in het nieuwe basis-scenario van de Rabobank dit jaar naar verwachting met 6,4 procent. De inflatie komt volgend jaar uit op 4,9 procent. "Amerikaanse importeurs betalen de kosten van de heffingen echt niet zelf. Dat prijzen ze door aan Amerikaanse consumenten", verwacht Erken.

En daar ligt het grote risico voor Trump. Als de Amerikaanse economie volgend jaar krimpt en het leven flink duurder is geworden, kunnen kiezers zijn Republikeinse Partij wel eens afstraffen bij de tussentijdse verkiezingen voor het Congres. Zonder meerderheid daar kan Trump niet meer zijn gang gaan zoals nu.

De Rabobank-economen denken wel dat de president die risico's in zijn tweede en laatste termijn wel aandurft. "Het doel van deze handelsoorlog past in de ideologie van Trump en zijn regering", verwijst Van Es naar bijvoorbeeld een uitleg van Stephen Miran, de voorzitter van de Amerikaanse Raad van Economische Adviseurs.

"Trump en zijn adviseurs vinden dat de VS de wereldwijde veiligheid op zijn schouders neemt en met de dollar zorgt voor een wereldwijde reservevaluta", legt Van Es uit. "Die veiligheid kost geld, en de dollar is door zijn rol best duur. Dat maakt Amerikaanse producten duurder, vooral tegenover die uit China. Het handelstekort met veel landen is een direct gevolg hiervan."

Zwaardere klappen

Alles wijst er volgens de economen van Rabobank dan ook op dat Trump zich met zijn handelsoorlog wil neerzetten als president die dit probleem oplost. En daarmee de maakindustrie in eigen land herstelt, met banen als gevolg.

Toch betwijfelt Erken of dat helemaal zal lukken: "De VS kan echt niet alles zelf maken. En als producten wel uit het buitenland moeten komen, is het maar de vraag of consumenten die hogere prijzen zullen accepteren. De prijs die de VS bij een escalerende handelsoorlog betaalt is echt gigantisch. In 2030 zal de Amerikaanse economie bijna 1700 miljard dollar kleiner zijn dan als er geen handelsoorlog zou zijn. Dat is bijna 5000 dollar per Amerikaan."

In de scenario's waarin Europa niet direct reageert op de handelsoorlog van Trump lijkt de pijn in de eurozone relatief beperkt. "We gaan er dan wel van uit dat de overheid iets zal doen, door de economie met investeringen te stimuleren", zegt Van Es. "De groei blijft laag. En Nederland zal als exportland wat zwaardere klappen krijgen dan de rest van de eurozone."

Met hoge importheffingen wil Trump de handelsbalans tussen Europa en de VS 'eerlijker' maken, maar die balans is niet zo oneerlijk als hij zegt:

Chipmachinefabrikant ASML uit Veldhoven gaat de gevolgen van de importheffingen merken, maar in welke mate en of het financiële impact gaat hebben, is nog niet duidelijk. Het bedrijf probeert met andere bedrijven in de chipsector de gevolgen zo klein mogelijk te houden.

Dat zei de topman van het bedrijf, Christophe Fouquet, bij de presentatie van de kwartaalcijfers, waar wereldwijd vanuit de financiële sector met veel belangstelling naar werd uitgekeken. Afgelopen weekend kwam weliswaar het bericht dat de importbeperkingen die de VS andere landen oplegt niet gelden voor de chipindustrie, maar daarna zei president Trump aan aparte maatregelen voor de chipsector te werken.

ASML heeft een sleutelrol in de chipindustrie. De beurskoers van het bedrijf zakte de afgelopen maand al met 8,5 procent, vanochtend nog eens met 6 procent.

Groeiverwachting

Uit die cijfers blijkt nog niets van de impact. ASML boekte een omzet van 7,7 miljard euro, zoals het bedrijf voorafgaand aan het kwartaal had verwacht. Ook de groeiverwachting voor dit jaar is niet aangepast. Wel kwamen er minder nieuwe orders binnen dan analisten hadden verwacht.

Toch stelt het bedrijf dat de onzekerheid is toegenomen door de importheffingen die de Amerikaanse president recent invoerde. Mogelijk worden onderdelen en machines die vanuit de EU naar de VS worden geëxporteerd door de heffingen duurder. Ook onderdelen die vanuit de VS naar andere landen worden verstuurd, kunnen zwaarder worden belast.

"De onzekerheid in de macro-economie is vergroot, en de situatie zal voorlopig dynamisch blijven", zegt ASML-topman Fouquet.

Nieuwe beperkingen

Gisteravond heeft de Amerikaanse president Trump nieuwe beperkingen ingevoerd op Amerikaanse chips die naar China gaan. Producenten zoals Nvidia en AMD moeten voortaan toestemming vragen voor ze chips aan Chinese bedrijven mogen leveren.

De Amerikanen willen niet dat China de chips gebruikt voor het ontwikkelen van razendsnelle computers die kunnen worden ingezet voor onder meer het leger.

Volgens Nvidia levert de maatregel het bedrijf een kostenpost op van bijna 5 miljard euro.

De Kustwacht en reddingsmaatschappij KNRM hebben gisteravond voor niets een grote reddingsactie opgezet op de Dollard. Er werden onder meer een helikopter en reddingsboot ingezet om de bemanning van een boot te redden. Maar ter plekke bleek dat de drie opvarenden gewoon aan het barbecueën waren.

De eerste melding kwam gisteravond rond 19.30 uur binnen bij de brandweer, meldt RTV Noord. Voor de kust van Nieuwe Statenzijl in het uiterste oosten van Groningen zou bij slecht weer een boot in de problemen zijn.

Omdat de boot te ver uit de kust lag, kon de brandweer zelf niets doen. Daarom werd een helikopter van de Kustwacht opgeroepen. De KNRM stuurde een reddingsboot vanuit Eemshaven. De politie stond paraat en er werden twee ambulances klaargezet. Ook werd een droneteam opgeroepen.

Nietsvermoedend

Toen er contact was gelegd met de opvarenden bleek dat zij helemaal niet in nood waren. Johan Bosklopper van de veiligheidsregio: "De drie zaten nietsvermoedend te genieten van een bbq. Hoe ze dat voor elkaar kregen in dit weer is ons een raadsel. Maar ze waren in elk geval niet in nood en wilden ook niet gered worden."

Volgens Bosklopper is de noodoproep ook niet door de opvarenden zelf gedaan: "We zijn gebeld door omstanders die meenden een boot in nood te zien. Daarop zijn we uitgerukt."

Snel na de conclusie dat het om loos alarm ging, zijn de hulpdiensten weer ingerukt. Bosklopper schat dat al met al zo'n 25 mensen zijn ingezet.