NOS Nieuws - Algemeen

Bunq heeft vorig jaar ruim 10 miljoen euro uitgekeerd aan slachtoffers van online oplichting uit naam van de bank. Dat heeft het bedrijf bekendgemaakt in het jaarverslag. Vorig jaar bleek uit onderzoek van NOS en NRC dat tientallen klanten van Bunq grote bedragen waren verloren door online oplichting.

De oplichters deden zich voor als medewerkers van Bunq en haalden hun slachtoffers over om geld over te maken. Deskundigen wezen erop dat de werkwijze waarschijnlijk geen succes zou hebben bij andere banken, onder meer omdat er geen limiet zat op overboekingen. Na de kritiek nam Bunq in zijn app maatregelen om frauduleuze transacties tegen te gaan.

De bank kreeg ook veel kritiek omdat de bank slachtoffers in de regel geen vergoeding bood. Banken zijn niet verplicht om slachtoffers van deze vorm van oplichting te compenseren, maar doen dat in veel gevallen wel.

Bunq kwam slachtoffers uiteindelijk wel tegemoet, maar wilde niet zeggen hoeveel het had uitgekeerd of aan hoeveel mensen. Nu blijkt dat het bedrag vorig jaar flink is toegenomen: in 2023 betaalde de bank 'slechts' 203.000 euro aan slachtoffers van deze vorm van fraude.

Door de snelle toename van het aantal medische testen en het aantal diagnoses worden veel mensen onnodig tot patiënt gemaakt en wordt de zorg onnodig belast en minder toegankelijk voor mensen met echte gezondheidsklachten. Dat schrijft de Raad voor Volksgezondheid en Samenleving (RVS) in het advies Iedereen bijna ziek.

Wat de raad betreft moet de overheid daarom de focus verleggen van het vroeg opsporen van ziektes naar het voorkomen van ziektes.

Als voorbeeld van preventie noemt de raad "wettelijke maatregen op het gebied van voeding, roken en leefomgeving".

Diagnose-expansie

De raad werkt dat verder niet uit en richt zich in het advies vooral op de nadelen van 'de diagnose-expansie': het verschijnsel waarbij steeds meer en in een vroeger stadium diagnoses worden gesteld, onder meer met MRI-scans en bloedtesten. Steeds vaker ook kopen mensen een zelftest bij de drogist.

De raad ziet ook een sterke neiging om meer te screenen bij mensen die geen klachten hebben. In Nederland wordt gescreend op borstkanker, baarmoederhalskanker en darmkanker, maar bestaat er ook een sterke lobby om daarnaast te gaan screenen op longkanker en prostaatkanker. Ook wordt er al geëxperimenteerd met screening op Alzheimer.

Tegelijk worden mensen door het oprekken van definities vaker ziek verklaard. Zo leiden verruimde criteria tot een sterke toename van het aantal diagnoses met ADHD, is de diagnose pre-diabetes ingevoerd voor het voorstadium van suikerziekte en is de grenswaarde voor een te hoog cholesterolgehalte verlaagd.

Onrust en angst

De RVS erkent dat vroegtijdige opsporing van ziektes voordelen heeft, maar ziet ook grote nadelen. Zo leiden fout-positieve uitslagen of bevindingen waarvan de betekenis onduidelijk is, tot veel onrust en angst. Ook worden mensen zonder gezondheidsklachten tot patiënt gemaakt, waarna vaak ook medisch ingrijpen of het gebruik van medicijnen volgt.

Een voorbeeld is dat bij mannen zonder klachten een mogelijk beginstadium van prostaatkanker of een milde vorm van prostaatkanker wordt ontdekt, waarna belastende onderzoeken en mogelijk een operatie volgen.

Dat kan leiden tot ernstige gezondheidsklachten, zoals incontinentie of impotentie, terwijl de patiënten anders nooit klachten van prostaatkanker zouden hebben gekregen. De raad wijst erop dat van de mannen boven de 60 die overlijden aan iets anders, meer dan een derde ook prostaatkanker heeft, zonder gezondheidsklachten.

"Niemand 100 procent gezond"

Andere voorbeelden: de almaar verdere verlaging van de grenswaarde voor een 'te hoog cholesterol' leidt tot veel meer medicijngebruikers en door de categorie 'pre-diabetes' zijn 1,4 miljoen Nederlanders 'bijna ziek'.

De diagnose-expansie wordt volgens de raad aangedreven door het grote belang dat mensen aan gezondheid hechten en "door het verdienmodel van de medische industrie". Daarom pleiten bijvoorbeeld patiëntenverenigingen en de farmaceutische industrie, medisch specialisten en de producenten van medische apparatuur voor meer screening en diagnostiek. Bovendien zijn met nieuwe technologie "steeds subtielere afwijkingen" te zien.

"Niemand zal als 100 procent gezond uit alle onderzoeken komen. Wie goed zoekt en veel medische testen doet, vindt uiteindelijk bij iedereen iets afwijkend", schrijft de raad.

Het roer moet dus om: "Nu laten we de samenleving steeds ongezonder worden, maar gaan we intussen wel steeds harder op zoek naar ziekten om die vervolgens individueel te behandelen".

Huishoudens met een lager inkomen en een relatief hoge energierekening kunnen vanaf volgende week voor de derde keer steun krijgen, meldt het Tijdelijk Noodfonds Energie. De overheid heeft 56,3 miljoen euro beschikbaar gesteld voor het fonds.

In december dreigde het fonds te stoppen. De overheid, energieleveranciers, gemeenten, banken en maatschappelijke organisaties konden het niet eens worden over de financiering, bleek uit een Kamerbrief.

Volgens het kabinet wilde het bedrijfsleven te weinig bijdragen. In februari werd bekend dat de steun toch kon doorgaan omdat netbeheerders en energiebedrijven een financiële bijdrage gingen leveren. Noodfonds Energie verwacht dit jaar 100.000 huishoudens te kunnen helpen.

Blokaansluiting

Huishoudens met een bruto-inkomen van maximaal 200 procent van het sociaal minimum, inclusief vakantiegeld, komen in aanmerking voor de steun. Voor een alleenstaande is dit 3400 euro en voor samenwonenden 4740 euro bruto per maand.

Acht tot tien procent van het inkomen moet besteed worden aan energiekosten. In deze ronde kunnen huishoudens met een een blokaansluiting ook een aanvraag doen.

De afgelopen twee jaar hebben 160.000 huishoudens een financiële bijdrage gekregen. Op de website van het Tijdelijk Noodfonds Energie kunnen mensen zien of zij in aanmerking komen voor steun.

De politie heeft een inval gedaan bij het chemiebedrijf Chemours in Dordrecht. De doorzoeking werd gedaan in het kader van een strafrechtelijk onderzoek naar vervuiling door het bedrijf.

Chemours spreekt van "een onaangekondigd bezoek aan onze locatie in Dordrecht" en zegt dat het "net als bij eerdere onaangekondigde inspecties volledig meewerkt".

Het OM zegt tegen de NOS dat het gaat om een doorzoeking naar extra documentatie voor het lopende onderzoek. Meer wil het OM er niet over kwijt.

Aansprakelijk voor schade

Het OM begon zijn onderzoek nadat advocaat Bénédicte Ficq namens meer dan 3000 omwonenden aangifte had gedaan tegen de directie van Chemours. De omwonenden stellen dat het bedrijf de omgeving heeft vervuild met PFAS en daarmee hun gezondheid en levens in gevaar heeft gebracht. Ook zou Chemours hebben geweten van de vervuiling en dit bewust hebben verzwegen.

Chemours werd eerder al deels aansprakelijk gesteld voor schade die gemeenten in de omgeving hebben geleden door vervuiling met PFAS. Uit een uitzending van Zembla bleek al eerder dat de voorganger van Chemours, DuPont, al tientallen jaren wist van de risico's van PFAS voor de omgeving en medewerkers van het bedrijf.

Feyenoordersupporters mogen morgen bij De Kuip een laatste groet brengen aan Leo Beenhakker. Hoewel de oud-Feyenoord-trainer in besloten kring wordt begraven, zijn supporters welkom langs de kant van de rouwstoet. Dat hebben zijn kinderen via Feyenoord laten weten.

De rouwstoet van 'Don Leo' rijdt om 16.00 uur langs de voorzijde van de Kuip. Zijn kinderen laten weten vereerd te zijn met alle aandacht en steun die zij de afgelopen dagen hebben gehad, schrijft regionale omroep Rijnmond.

Beenhakker overleed donderdagmiddag op 82-jarige leeftijd. De afgelopen dagen is bij wedstrijden in onder meer de eredivisie en eerste divisie een minuut stilte houden ter nagedachtenis aan Beenhakker.

Bondscoach

Beenhakker ging in 1968 aan de slag als coach van Veendam. De destijds 26-jarige Rotterdammer was de jongste hoofdtrainer in het Nederlandse betaalde voetbal.

Beenhakker was één van de weinige trainers die zowel bij Ajax als Feyenoord successen boekten. In 1980 en 1990 werd hij kampioen met Ajax. In 1999 veroverde hij de landstitel met Feyenoord. Legendarisch werd 'Don Leo' als hoofdtrainer van Real Madrid, waar hij drie jaar op rij (1987-1989) kampioen van Spanje werd.

Tijdens zijn laatste trainersklus was hij bondscoach van Polen. Onder zijn leiding bereikte het land in 2008 voor het eerst de eindronde van een Europees kampioenschap. Door die mijlpaal werd de Rotterdamse trainer opgenomen in de Poolse ridderorde in de rang van officier.

Ghana wil buitenlanders verbieden om goud uit mijnen in het West-Afrikaanse land te kopen of erin te handelen. De maatregel, vastgesteld door een nieuwe autoriteit, gaat in op 1 mei.

Het land wil meer controle over de handel en de eigen goudreserves aanvullen. Ghana is de grootste goudproducent van Afrika en de op vijf na grootste van de wereld.

Vanaf komende maand kan gedolven goud alleen nog gekocht worden via de nieuwe goudautoriteit: de Ghana Gold Board. Tot nog toe konden lokale en buitenlandse importeurs met een exportlicentie direct goud kopen van mijnbedrijven.

Kwakkelende economie

De Ghana Gold Board (vaak afgekort tot GoldBod) wordt de enige koper, verkoper en exporteur van al het goud dat door kleine mijnbedrijven in het land wordt gedolven. Wie de goudautoriteit omzeilt, kan strafrechtelijk worden vervolgd. Met de verandering wil Ghana niet alleen meer controle krijgen over de handel, maar ook de opbrengst uit de goudexport maximaliseren.

Ook wil het land illegale mijnbouw en smokkel tegengaan. Door een kwakkelende economie zijn die toegenomen. Pogingen van de overheid om er iets tegen te doen, hebben dat niet opgelost.

De maatregelen komen op een moment dat de goudprijzen flink zijn gestegen. Dat hangt samen met de huidige onzekerheid op de beurzen door het handelstarievenbeleid van de Amerikaanse president Trump. Investeerders zoeken in tijden van economische onzekerheid traditioneel hun toevlucht tot edelmetalen als goud.

Den Haag krijgt volgend jaar een nieuw evenement dat onder meer in het teken staat van de Indische cultuur, de gedeelde cultuur van Indonesië en voormalig kolonisator Nederland. De naam is Jalan Jalan, Indonesisch voor 'wandelen'.

Het evenement staat niet alleen in het teken van de Indische cultuur, maar richt zich ook op de Indonesische, Molukse en Papoea-gemeenschap, meldt Omroep West.

Jalan Jalan wordt volgend jaar voor het eerst gehouden.

Dit jaar is er een vooreditie. Die begint in het weekend na de jaarlijkse herdenking van het einde van de Tweede Wereldoorlog in Azië, op 15 augustus. Op het Lange Voorhout in het centrum komt dan een ontmoetingsplek.

Jalan Jalan is de opvolger van de Tong Tong Fair, die vroeger Pasar Malam Besar heette. Tijdens dat festival stond het Malieveld anderhalve week lang vol met eet- en marktkraampjes en waren er muziek- en dansoptredens. Het evenement trok jaarlijks tienduizenden bezoekers.

Verjongen en opfrissen

Vorig jaar ging het evenement niet door om "financiële redenen". Later werd duidelijk dat de organisator failliet was gegaan.

Cultuurwethouder Saskia Bruines (D66) meldt dat veel betrokkenen vinden dat een evenement met de opzet van de Tong Tong Fair "niet langer financieel houdbaar is en dat een en ander toe is aan verjonging en verfrissing". Ze is daarom blij met de nieuwe opzet: "De verkenners hebben uitgebreid gesproken met betrokkenen uit de hele stad. Er ligt nu een mooie basis voor een nieuw Haags-Indisch evenement. Het voorproefje in augustus licht alvast een tipje van de sluier op over de sfeer en opzet van het nieuwe evenement."

De Nederlander Duran Lantink wordt de nieuwe creatief directeur van het Franse modehuis Jean Paul Gaultier. Het modehuis heeft daarmee na vijf jaar weer een vaste ontwerper. De afgelopen jaren ontwierpen gastontwerpers de collecties nadat de Franse designer Gaultier in 2020 met pensioen ging.

De 72-jarige oud-ontwerper noemt Lantink op Instagram het nieuwe enfant terrible in de modewereld. De Fransman stond jarenlang zelf zo bekend. Hij was onder meer verantwoordelijk voor het iconische satijnen roze korset met punt-bh dat Madonna in 1990 droeg tijdens haar Blond Ambition Tour.

Lantink stelt het een "ware eer" te vinden om aan te treden als creatief directeur van het Franse modehuis. "Ik beschouw Jean Paul Gaultier als een genie en als onderdeel van een generatie die barrières heeft doorbroken waardoor mensen zoals wij kunnen zijn wie we zijn."

Vaginabroek

De 37-jarige ontwerper studeerde af aan de Gerrit Rietveld Academie in Amsterdam en verwierf in 2018 internationale bekendheid met zijn vaginabroek. De Amerikaanse artiest Janelle Monáe droeg de broek in de videoclip van haar nummer Pynk. Het Centraal Museum in Utrecht kocht de broek in 2019.

Lantinks studiegenoot Emma Westenberg vroeg hem om een vaginajurk voor de videoclip te maken, maar het werd een vaginabroek:

Ondanks de internationale aandacht was Lantink op een gegeven moment ook wel een beetje klaar met het ontwerp. "Je wilt niet je hele leven lang de jongen van de vaginabroek blijven", zei hij in 2019 in het NPO Radio 1-programma Nooit Meer Slapen. Tegelijkertijd benadrukte hij "heel dankbaar" te zijn dat hij het project mocht doen.

Tijdens de Parijse modeweek in september presenteert Lantink zijn eerste zogeheten ready-to-wear-collectie voor Gaultier. Zijn haute couture-collectie volgt begin volgend jaar. De Franse hoofdstad is geen onbekend terrein voor Lantink; in 2023 maakte hij er zijn debuut tijdens de modeweek.

De politie heeft een vijfde verdachte aangehouden in verband met de kunstroof van begin dit jaar in het Drents Museum in Assen. De 36-jarige man uit Alkmaar werd vanochtend in een woning in zijn woonplaats gearresteerd.

De politie meldt dat de aangehouden man niet de persoon is die op bewakingsbeelden van een bouwmarkt in Assen te zien was. De 36-jarige verdachte uit Alkmaar kwam in beeld tijdens rechercheonderzoek en wordt volgens de politie "gehoord over zijn betrokkenheid bij de kunstroof".

Na de aanhouding van de man zijn digitale gegevensdragers in beslag genomen. De gestolen kunstschatten, waaronder een helm van bijna zuiver goud, zijn nog altijd niet teruggevonden.

Verdachten komen uit Noord-Holland

Voor de kunstroof in Assen werden eerder vier verdachten aangehouden. Drie mensen zitten nog vast. Een 40-jarige vrouw uit Heerhugowaard die ook was gearresteerd kwam vorige maand vrij. Ze blijft verdachte, maar mag het onderzoek in vrijheid afwachten. Alle verdachten komen uit Noord-Holland.

In de nacht van 24 op 25 januari werden in het Drents Museum vier kunstschatten uit Roemenië buitgemaakt. Het Nationaal Historisch Museum in Boekarest had de archeologische topstukken aan het Nederlandse museum uitgeleend voor een tentoonstelling over de Daciërs. Die leefden tot 100 jaar na Christus in het huidige Roemenië.

Gouden tip

Bijna drie maanden na de roof zijn de gestolen stukken nog altijd niet terecht. Voor de gouden tip die leidt naar de gestolen kunstschatten ligt een beloning van 250.000 euro klaar.

Een Nederlandse ondernemer die in Roemenië woont heeft de beloning uitgeloofd. "Die items zijn onvervangbaar en moeten terug naar Roemenië voor toekomstige generaties", zei hij hier eerder over.

De politie zegt dat de "prioriteit en de focus ligt op het opsporen van de gestolen topstukken". Als de Roemeense stukken niet worden teruggevonden, kan dat de Nederlandse overheid 5,8 miljoen euro kosten.

Het Openbaar Ministerie heeft zes jaar cel geëist tegen een man uit Zwolle voor het online misbruiken van 33 minderjarige meisjes. De 34-jarige man benaderde meisjes in de leeftijd van 8 tot 14 jaar via TikTok en Snapchat, bleek vandaag tijdens de strafzaak in Zwolle. Tijdens de zitting heeft hij bekend tientallen meisjes online te hebben misbruikt.

De zaak kwam in 2022 aan het rollen toen een vader ontdekte dat zijn minderjarige dochter naaktfoto's had verstuurd. Hij deed daarop aangifte waarop de politie langsging bij Daan F., de ontvanger van de foto's.

De politie hield aanvankelijk rekening met zeker honderd slachtoffers. Inmiddels zijn er 33 minderjarigen geïdentificeerd. F. zei vandaag in de rechtbank dat hij vooral jonge meisjes benaderde "omdat ze opdrachten sneller uitvoeren".

De Zwollenaar benaderde de kinderen tussen juni 2021 en mei 2022. "Ik heb toen nooit nagedacht over de gevolgen voor hen of voor hun omgeving."

Uit het onderzoek van de politie blijkt dat sommige meisjes hem uit angst naaktfoto's stuurden, omdat ze vreesden dan hij anders boos zou worden. Zelf zegt F. de meisjes nooit te hebben bedreigd.

Op de zitting vroeg een van de rechters of het zou kunnen dat hij honderd slachtoffers heeft gemaakt. "Dat zou kunnen", reageerde de verdachte.

Over een mogelijke straf zei de verdachte dat hij de gevolgen van zijn daden zal accepteren. De rechtbank doet op 29 april uitspraak .

In België is een akkoord bereikt tussen de Volkswagen-groep en claimorganisatie Testaankoop over het dieselschandaal. Zo'n 320.000 Belgen kunnen een vergoeding van vijf procent van de aankoopprijs krijgen. Dat melden Belgische media op basis van een verklaring van Testaankoop. In Nederland lopen er nog verschillende rechtszaken van andere claimorganisaties.

Sinds 2015 zijn er wereldwijd rechtszaken aangespannen tegen Volkswagen AG. In België begon Testaankoop twee rechtszaken voor de bezitters van meer dan 300.000 voertuigen. Belgen die tussen september 2014 en september 2015 een auto met sjoemelsoftware hebben gekocht zijn automatisch aangesloten bij die groepsvordering.

In 2023 had een rechtbank in Brussel al bepaald dat consumenten een schadevergoeding konden eisen. Nu is dus duidelijk welke vergoeding ze kunnen krijgen: vijf procent van de aankoopprijs van de auto. Of, als eigenaren de diesel al hebben verkocht, vijf procent van het verschil tussen de aankoopprijs en de doorverkoopprijs. Wie in aanmerking komt, moet wel zelf een claim indienen.

Nederland

In Nederland hebben meerdere claimorganisaties rechtszaken aangespannen tegen de Volkswagen-groep. De Consumentenbond werkt samen met twee daarvan: VGDES en Stichting Claim Car. VGDES heeft vier individuele zaken aangespannen en die alle vier gewonnen. Volkswagen is daartegen in hoger beroep gegaan. Dat loopt nog, laat de Consumentenbond weten.

Stichting Car Claim heeft een collectieve claim lopen tegen de Volkswagen-groep uit naam van zo'n 150.000 getroffen dieseleigenaren. Ook die claimorganisatie won al een rechtszaak waarin werd bepaald dat de kopers recht hebben op een vergoeding. Ook in die zaak loopt nog een hoger beroep.

In Moskou wordt vandaag het vonnis geveld over vier Russische journalisten die ervan worden beschuldigd banden te hebben met de organisatie van de vorig jaar overleden oppositieleider Aleksej Navalny. De openbare aanklager heeft tegen alle vier een gevangenisstraf geëist van vijf jaar en elf maanden. De maximaal mogelijke straf is zes jaar.

Antonina Favorskaja, Artjom Kriger, Konstantin Gabov en Sergej Karelin staan terecht omdat ze banden zouden hebben met de organisatie van Navalny, die vorig jaar in gevangenschap is overleden. Zijn 'Fonds voor de Strijd tegen Corruptie' is in 2021 door een Russische rechtbank als extremistisch bestempeld, wat betekent dat iedereen die er al dan niet vermeende banden mee heeft in Rusland gevaar loopt.

Achter gesloten deuren

Het proces tegen de vier vond plaats achter gesloten deuren. Dat betekent dat er geen pers en geen publiek bij mocht zijn en dat het ook voor de advocaten verboden is om informatie over het proces naar buiten te brengen. Alleen bij de uitspraak mogen camera's en mensen van buitenaf aanwezig zijn.

Gedurende het hele het proces was er daardoor geen mogelijkheid voor familie en sympathisanten om de journalisten te zien, of andersom, uitgezonderd van een hoger beroep dat ze zelf hadden aangespannen tegen hun voorarrest. Dat diende in een andere rechtbank en bood de mogelijkheid om via een videoscherm enkele minuten oogcontact te maken.

Favorskaja (35) kreeg bekendheid als de vrouw die de laatste videobeelden heeft gemaakt van Navalny. Een dag voor zijn dood was ze aanwezig op een rechtszitting in het Oeralstadje Charp, boven de Poolcirkel, waar Navalny te zien was op een beeldscherm.

Favorskaja maakte ook reportages over de plek waar Navalny werd vastgehouden, en na zijn dood vergezelde ze zijn moeder, die dagenlang vergeefs probeerde het lichaam van haar zoon vrij te krijgen om hem te kunnen begraven.

Helpen bij begrafenis

Later bezocht Favorskaja veelvuldig het graf van Navalny om vast te leggen hoeveel mensen naar de begraafplaats bleven komen om hem de laatste eer te bewijzen. Ze werd niet ver daar vandaan in een café gearresteerd. In een brief vanuit de gevangenis schreef Favorskaja dat ze mede wordt vervolgd wegens "hulp bij het organiseren van de begrafenis van Aleksej Navalny".

Zowel Favorskaja als Artjom Kriger (24) is verbonden aan SotaVision, een onafhankelijk agentschap dat de laatste jaren vooral actief is in het volgen van rechtszaken. Gabov (38) en Karelin (42) werkten als freelance producer en cameraman voor diverse media, waaronder de internationale persbureaus Associated Press en Reuters. Als freelancer hebben ze in het verleden incidenteel werk verricht voor de mediaorganisatie van Navalny.

De zaak tegen de vier journalisten staat niet op zichzelf. Begin dit jaar werden drie advocaten van Navalny veroordeeld tot gevangenisstraffen van 3,5 tot 5,5 jaar, ook wegens deelname aan een "extremistische organisatie". Ook dat proces vond plaats achter gesloten deuren.

Veel politieke gevangenen

Sinds de Russische inval in Oekraïne in 2022 zijn honderden Russen vervolgd voor het uitspreken van hun mening, wegens verspreiding van "nepnieuws" of het leveren van kritiek op het leger. De straffen daarvoor kunnen oplopen tot acht jaar strafkolonie. De oom van Artjom Kriger, Michail Kriger, werd in 2023 tot zeven jaar veroordeeld wegens het verspreiden van "nepnieuws".

Volgens mensenrechtenorganisaties telt Rusland inmiddels meer dan 700 politieke gevangenen; sommigen spreken van meer dan duizend, afhankelijk van de gebruikte criteria. Zulke aantallen zijn sinds de jaren 50 niet meer voorgekomen.

Arts en verpleegkundige

Deze week dient in Moskou ook het hoger beroep in de zaak tegen Ivan Tisjtsjenko, een gevierd hartchirurg die eerder tot vier jaar gevangenisstraf is veroordeeld omdat hij geld had overgemaakt aan de organisatie van Navalny.

Begin deze maand kreeg verpleegkundige Olga Mensjich in hoger beroep acht jaar voor kritiek op de Russische inval die ze had geuit op sociale media. En de 67-jarige oud-dissident Aleksandr Skobov, die al in de Sovjettijd jarenlang was opgesloten in een psychiatrische inrichting, werd in maart veroordeeld tot 16 jaar wegens "rechtvaardiging van terrorisme".

Bij een aanrijding tussen een vrachtwagen en een tram in Den Haag zijn vanochtend drie gewonden gevallen. De vrachtwagenchauffeur is met spoed naar het ziekenhuis gebracht. Ook twee passagiers van de tram raakten gewond, meldt de politie.

Het ongeluk gebeurde op de Noord-West Buitensingel in het centrum van de stad. Een vrachtwagen reed daar tegen een tram. Meerdere hulpdiensten kwamen ter plaatse.

Hoe de vrachtwagenchauffeur eraan toe is, is niet bekend. De twee overige gewonden zijn ter plekke nagekeken door ambulancepersoneel, zegt een politiewoordvoerder.

Uit de cabine geholpen

Een passagier vertelt aan Omroep West dat ze opeens een klap hoorde voor in de tram. Volgens de getuige hebben de inzittenden van de tram de chauffeur van de vrachtwagen geholpen om uit de cabine te komen. Hij zou daarna het bewustzijn zijn verloren.

Hoe het ongeluk heeft kunnen gebeuren, is niet bekend. De politie doet daar onderzoek naar. Het tramverkeer is in beide richtingen gestremd geweest door het ongeval. Inmiddels rijdt de tram richting het centrum weer. Hoelang het duurt voordat de tram de andere kant weer op kan rijden, is nog onduidelijk.

In Maasbracht zijn door een ongeval met een hijskraan twee mensen gewond geraakt. Dat meldt de veiligheidsregio Limburg-Noord.

Het is niet bekend hoe de gewonden eraan toe zijn, wel zijn ze naar het ziekenhuis gebracht. Een van de gewonden is de machinist die ten tijde van het ongeval boven in de kraan zat.

Op beelden is te zien dat de kraan is gebroken. Volgens de veiligheidsregio is de situatie onder controle en zal een extern bedrijf de hijskraan bergen. Hoe het ongeluk kon gebeuren is niet bekend. De Arbeidsinspectie doet onderzoek naar het incident.

Het ongeluk gebeurde rond het middaguur op een bedrijventerrein bij de haven van Maasbracht.

De schade is vanuit de lucht goed te zien:

Het zou de volgende controversiële stap zijn van de Slowaakse regering onder leiding van premier Robert Fico: invoering van een wet die ngo's (organisaties die onafhankelijk zijn van de overheid) in kan perken. Fico zegt dat zo'n wet nodig is om "obscure politieke beïnvloeding via lobbyorganisaties" tegen te gaan. Vandaag worden de plannen behandeld in het Slowaakse parlement.

Ngo's zelf noemen de wet selectief en bedoeld om organisaties aan banden te leggen die kritisch zijn op de regering. De regels moeten gaan gelden voor organisaties die worden aangemerkt als 'politiek', maar een duidelijke definitie hiervan ontbreekt. Wie het label 'lobbygroep' krijgt, belandt in een speciaal register.

Breed protest

Duizenden Slowaken gingen de afgelopen weken de straat op om te demonstreren tegen de 'Russische wet'. Daarmee verwijzen ze naar de Russische aanpak om ngo's dwars te zitten door ze te bestempelen als 'buitenlandse agent', waardoor het werken ze lastig of onmogelijk wordt gemaakt.

Een vergelijkbare wet werd enkele jaren geleden van kracht in Hongarije. Na kritiek uit de Europese Unie en een vonnis van het Europees hof werd die wet weer geschrapt. Het hof oordeelde dat de Hongaarse wet in strijd was met Europees recht.

Ook de Slowaakse regering wilde aanvankelijk een wet invoeren om organisaties "die geld uit het buitenland ontvangen" te kunnen registreren en van een label te voorzien. De regering kwam daarvan terug, onder meer na kritiek van de commissaris voor de mensenrechten van de Raad van Europa, Michael O'Flaherty.

Tegenstanders van de wet die vandaag wordt behandeld, vrezen dat die eenzelfde effect zal hebben als het voorstel dat eerder van tafel werd gehaald.

"Russische kopie"

"Deze wet is gekopieerd van Rusland, en maakt het mogelijk om organisaties op te heffen en iedereen die de regering niet ondersteunt te criminaliseren", stelt Peace for Ukraine, de organisator van de demonstraties.

Vorige week schreef mensenrechtencommissaris O'Flaherty opnieuw een brief aan het Slowaakse parlement. Daarin roept hij ertoe op de nieuwe, aangepaste wet niet aan te nemen, omdat ook die volgens hem in strijd is met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens.

Kritiek komt er ook van Via Iuris, een meer dan dertig jaar oude organisatie die zich onder andere inzet voor onafhankelijke rechtspraak en tegen corruptie. Via Iuris wijst erop dat organisaties die het mikpunt zijn van de nieuwe wet, een veel uitgebreidere administratie moeten gaan voeren. Als ze daarbij een fout maken, kunnen ze volgens Via Iuris worden opgeheven.

Bovendien zou de nieuwe wet weinig doen tegen de corruptie waar Slowakije mee worstelt. In andere landen in Europa zijn de 'lobbycontroles' niet zozeer gericht op organisaties, maar juist op politici en andere publieke figuren. Die blijven in Slowakije buiten schot.

Verdere verzwakking aanpak corruptie

Eerder besloot de regering van Fico al om de straffen voor corruptie te verlagen, en de afdelingen van het openbaar ministerie en de politie die zich richten op corruptieonderzoek op te heffen.

"We weten allemaal dat deze politici niets geven om transparantie, want anders zouden we allang weten wie hun verkiezingen hebben betaald en waar ze hun vakantiehuizen hebben," zei de advocaat van Via Iuris, Eva Kováčechová, op een demonstratie begin deze maand in Bratislava.

Fico en andere leden van zijn partij zijn, net als hun politieke bondgenoten, in verband gebracht met de georganiseerde misdaad, machtsmisbruik en corruptie. Voor dit jaar staat nog de behandeling van een grote corruptiezaak gepland, onder de naam 'vagevuur'. Onder anderen twee vertrouwelingen van Fico staan dan terecht.

Een van hen is Tibor Gašpar, voormalig hoofd van de Slowaakse politie en nu vicevoorzitter van het parlement. Hij is een van de uitgesproken voorstanders van het wetsvoorstel voor ngo's.

Het Slowaakse parlement praat vanmiddag over het wetsvoorstel. Op een later moment volgt de stemming.

Chinese luchtvaartmaatschappijen mogen van de overheid in Peking per direct geen nieuwe vliegtuigen van de Amerikaanse producent Boeing bestellen. Dat meldt persbureau Bloomberg op basis van bronnen. China en Boeing zelf hebben het bericht nog niet bevestigd.

Met de stap kan China de Verenigde Staten een gevoelige tik uitdelen in de handelsoorlog die de Amerikaanse president Donald Trump tegen het land is begonnen. Producten uit China hebben inmiddels te maken met een heffing van 145 procent. Het toch al door diverse problemen geplaagde Boeing is een belangrijke werkgever in de VS.

Het verbod om nieuwe Boeings te bestellen komt naast de importheffingen van 125 procent waarmee China al heeft teruggeslagen. Ook mogen Chinese luchtvaartmaatschappijen volgens Bloomberg voorlopig geen onderdelen meer bij Boeing bestellen. Peking zou overwegen luchtvaartmaatschappijen die toestellen van Boeing huren financieel te ondersteunen.

Koning Willem-Alexander en koningin Máxima hebben in Amsterdam sultan Haitham bin Tarik van Oman ontvangen voor een tweedaags staatsbezoek. Er wordt stilgestaan bij 400 jaar maritieme banden tussen Oman en Nederland.

Samen met koningin Máxima heette de koning de sultan vanochtend officieel welkom op de Dam. Zo klonken er vanochtend om 10.33 uur saluutschoten vanaf het Marineterrein. Defensie vuurde de saluutschoten af. "Het gaat om zogenoemde losse flodders: er wordt geen munitie gebruikt, alleen kruit", liet de gemeente weten.

Vanwege het staatsbezoek is de Dam tijdelijk afgezet, meldt AT5. De Dam blijft tot 13.30 uur afgesloten. Geparkeerde fietsen en bromfietsen zijn weggehaald. Een deel van de Dam dat voor het Paleis ligt, is ook dicht voor voetgangers. Verder worden tramlijnen 4 en 14 tot ongeveer 13.30 uur omgeleid of ingekort.

Staatsbanket

Vanavond biedt het koninklijk paar een staatsbanket aan in het Paleis. Koning Willem-Alexander en sultan Haitham bin Tarik houden dan een toespraak. Daarbij is ook prinses Amalia aanwezig. Morgen gaat de sultan naar Den Haag en Voorschoten, waar onder meer een gesprek met premier Dick Schoof op de agenda staat.

Er wordt de komende dagen niet alleen stilgestaan bij de maritieme banden. Het staatsbezoek staat ook in het teken van de economische samenwerking, met de nadruk op hernieuwbare energie. Zo wordt gesproken over de productie en export van groene waterstof, watermanagement en duurzame logistiek en mobiliteit.

Eet geen eieren meer van kippen uit eigen tuin, moestuinen, dierenweitjes en zorg- en kinderboerderijen. Dat schrijft het RIVM in een advies. Eieren van hobbykippen in het hele land kunnen vervuild zijn met PFAS. Als je daar te veel van binnenkrijgt, is dat gevaarlijk voor de gezondheid.

Het RIVM onderzocht eieren op zestig locaties in heel Nederland. Op ruim de helft van die plekken krijgt een volwassene al ongezonde hoeveelheden PFAS binnen als die minder dan één ei per week eet. Kleine kinderen en volwassenen met een lager gewicht zitten al veel sneller aan die grens.

Ook op andere plaatsen kwamen onderzoekers te hoge concentraties PFAS in eieren tegen. Een van de onderzochte eieren bevatte duizend keer meer PFAS dan is toegestaan.

"Mensen krijgen al veel PFAS binnen via andere voedingsmiddelen en drinkwater. De hoeveelheid die mensen via particuliere eieren binnenkrijgen, komt daar bovenop", schrijven de onderzoekers. "Het is daarom af te raden om producten te eten waar veel PFAS in zit, zoals particuliere eieren."

Eerder advies voor Dordrecht

Het nieuwe onderzoek van het RIVM bevestigt wat de NOS vorig jaar al concludeerde: niet alleen in de regio Dordrecht, maar ook ver daarbuiten kan veel PFAS zitten in eieren van eigen kippen. De NOS liet toen hobby-eieren uit verschillende delen van het land door een laboratorium testen op PFAS.

Dat eieren van particulieren rond Dordrecht hoge concentraties PFAS bevatten, bleek eerder al uit onderzoek van NRC. Dat werd later ook bevestigd door het RIVM, dat toen met het advies kwam om in de regio Dordrecht geen eieren te eten van kippen uit eigen tuin.

In die regio staat een fabriek van Chemours die PFAS gebruikt in het productieproces. Toch bleek de fabriek niet de bron van de vervuilde eieren van hobbykippen. Waar de PFAS wel vandaan kwam, bleef onduidelijk. Ook in het nieuwe rapport staat niet hoe PFAS in die eieren komt. Het RIVM gaat daar onderzoeken naar doen. Het instituut verwacht eind dit jaar met de resultaten te komen.

Zo deden we vorig jaar onze steekproef met eieren van hobbykippen:

Er zijn aanwijzingen dat er veel PFAS in wormen zit, die de hobbykippen vervolgens eten. Maar het is de vraag of dat de hele verklaring is, benadrukt het RIVM. Het zou bijvoorbeeld ook kunnen liggen aan andere voeding of aan de mate waarin de grond is aangestampt. Het is volgens het RIVM goed mogelijk dat er allemaal verschillende dingen bijdragen aan de hoge PFAS-waardes.

Commerciële eieren uit de supermarkt en van de markt kunnen nog wel veilig worden gegeten, benadrukt het RIVM. Daar zit veel minder PFAS in. Hoe dat kan, is niet helemaal duidelijk, bleek vorig jaar al. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit monitort het PFAS-gehalte in deze eieren en moet hierover rapporteren aan de Europese Commissie.

Bij de gevangenis van Toulon, in Zuid-Frankrijk, is vannacht geschoten met automatische wapens. Ook bij andere Franse gevangenissen was het onrustig: daar werden auto's in brand gestoken. Volgens de Franse minister van Justitie lijkt het te gaan om "gecoördineerde" acties. Voor zover bekend raakte niemand gewond.

Een Franse vakbond voor justitiemedewerkers zegt dat er vijftien keer geschoten is op de toegangsdeur van de gevangenis van Toulon. Le Figaro schrijft dat er met kalasjnikovs is geschoten.

Minister Darmanin zegt dat "meerdere Franse gevangenissen onder vuur liggen". Hij gaat vanmiddag naar Toulon. De anti-terrorisme-tak van het Franse Openbaar Ministerie zegt het onderzoek naar de aanvallen te leiden. Ook de nationale veiligheidsdienst DGSI wordt bij dat onderzoek betrokken.

Auto's in brand gestoken

Volgens Le Figaro is er brand gesticht bij vier gevangenissen in Zuid-Frankrijk en bij twee gevangenissen rond Parijs. Er werden vooral auto's in brand gestoken van gevangenispersoneel, die geparkeerd stonden. Op sommige auto's was de tekst DDPF geklad. Dat zou staan voor 'droit des prisonniers Français', vertaald: de rechten van de Franse gevangenen.

In de nacht van zondag op maandag werden ook al zeven auto's in brand gestoken. Dat gebeurde op de parkeerplaats van een school waar gevangenispersoneel wordt opgeleid, ook in Zuid-Frankrijk.

Drugshandel

Darmanin spreekt op X van "intimidatiepogingen" en zegt dat hij naar Toulon gaat om de betrokken agenten te ondersteunen. Ook legt hij een link met de aanpak van drugscriminaliteit.

"Frankrijk wordt geconfronteerd met drugshandel en neemt maatregelen die de criminele netwerken grondig zullen ontwrichten". Hij legt niet uit waarom hij denkt dat dit het motief voor het geweld is.

Minister van Binnenlandse Zaken Retailleau zegt dat gevangenissen en hun personeel per direct extra worden beveiligd. "Degenen die gevangenissen en bewakers aanvallen, moeten in die gevangenissen worden opgesloten."

Retailleau zei twee maanden geleden dat Frankrijk was getroffen door een "witte tsunami", verwijzend naar de recordhoeveelheid cocaïne die in 2024 door de Franse douane in beslag is genomen. Retailleau en Darmanin hebben de aanpak van drugscriminaliteit tot speerpunt van hun beleid gemaakt.

De Universiteit van Amsterdam (UvA) brengt vandaag de schade in kaart van de protesten in het Maagdenhuis, het bestuurscentrum van de universiteit. Het gebouw is vandaag nog gesloten voor medewerkers zodat schade-experts de vernielingen kunnen inventariseren.

Gisterochtend werd het Maagdenhuis bezet door de actiegroep Amsterdam Student Encampment, die al meerdere pro-Palestijnse demonstraties bij de UvA heeft georganiseerd. De groep eist dat de universiteit alle banden met Israëlische universiteiten verbreekt.

Gisteren heeft de politie dertien mensen aangehouden, van wie er elf nog vastzitten. Zij worden verdacht van huisvredebreuk, vernieling, openlijk geweld en het overtreden van een gebiedsverbod, aldus een woordvoerder van de politie. Of de arrestanten allemaal studenten van de UvA zijn, wil de politie nog niet zeggen.

Vernielingen

De bezetting, met ongeveer honderd deelnemers, werd gistermiddag beëindigd door de politie. Volgens de universiteit hebben de betogers grote schade toegebracht aan het gebouw. Veel muren zijn beklad met teksten als 'Free Gaza' en 'UvA cut the ties now'.

"De hal beneden is grotendeels vernield, die was net juist helemaal opgeknapt", aldus een woordvoerder van de UvA. Ook is er meubilair vernield, zijn er schermen vernietigd en is de kantine geplunderd. Op andere muren is de tekst 'Is the coffee still tasteful when you're supporting genocide?' geverfd, oftewel 'Smaakt de koffie nog als je genocide steunt?'.

De universiteit heeft aangifte gedaan tegen de actievoerders. Eerdere acties leidden tot ruim 4 miljoen euro aan schade.

Rijke geschiedenis

De actiegroep omschrijft de graffiti als een "toevoeging aan de rijke geschiedenis van het gebouw". Ook beweren zij "geen onnodige schade" te hebben aangericht, zoals aan het archief of persoonlijke eigendommen.

Bekijk hier beelden van de vernielingen:

Studenten aan de universiteit zullen niks merken van de tijdelijke sluiting van het Maagdenhuis omdat er op deze locatie geen onderwijs wordt gegeven. De universiteit is vandaag nog in gesprek over maatregelen en vervolgstappen te treffen. "We hebben natuurlijk veel gebouwen in Amsterdam, dus het is lastig om alle gebouwen te beschermen", aldus een woordvoerder.

Dialoog

Bestuursvoorzitter Edith Hooge benadrukt dat er ruimte is voor dialoog binnen de universiteit, maar dat het bestuur niet in gesprek is met de actievoerders. "Natuurlijk gaan we in gesprek ook over de verschrikkelijke situatie in Gaza. Demonstreren mag hier, maar dit is een heel andere situatie. Deze groep kwam anoniem binnen, droeg een masker en barricadeerde het gebouw. Daar gaan we niet op in."

De UvA zette onlangs de samenwerking met de Hebrew University in Jeruzalem stop na een advies van een ethische commissie van de universiteit. Met andere Israëlische universiteiten werkt de universiteit nog wel samen.