NOS Nieuws - Algemeen

De zaak over de onrechtmatige adoptie van Dilani Butink uit Sri Lanka in 1992 moet over. Dat oordeelt de Hoge Raad.

In de zaak draait het om de vraag of de Staat der Nederlanden aansprakelijk is voor misstanden rond adopties in Sri Lanka. Butink werd in 1992 in Sri Lanka geboren en kort daarna geadopteerd door een Nederlands stel. Ze heeft geprobeerd om aan de hand van de adoptiepapieren haar biologische ouders te vinden, maar dat is niet gelukt.

Volgens Butink is haar adoptie niet zorgvuldig verlopen. Daardoor verkeert ze nu in onzekerheid over haar afkomst en de omstandigheden waaronder zij is afgestaan.

In 2022 bepaalde het gerechtshof in Den Haag dat Butink gelijk had, en dat de Staat beter had moeten controleren of adopties uit Sri Lanka wel goed verliepen. Dat besluit is met de uitspraak van vandaag vernietigd.

Papieren klopten niet

De Hoge Raad oordeelt dat er opnieuw moet worden beslist over de aansprakelijkheid van de Staat en van een adoptiestichting. Dat gaat het gerechtshof in Amsterdam doen.

Butink kwam er bij de zoektocht naar haar biologische ouders achter dat de papieren niet klopten. Zo bleek onder meer haar 'papieren' moeder niet te bestaan, waardoor haar zoektocht vastliep. Zij vindt dat de Staat en het adoptiebureau niet zorgvuldig hebben gehandeld en eist een schadevergoeding.

Het gerechtshof oordeelde dat de Staat en de adoptiestichting inderdaad meer hadden kunnen en moeten doen om de onzekerheid rond de adoptie te voorkomen. De Staat en de stichting gingen daarop in cassatie bij de Hoge Raad.

Strengere regels

Het oordeel komt niet onverwacht. De advocaat-generaal van de Hoge Raad adviseerde in oktober al om de uitspraak van het hof te vernietigen omdat de bezwaren van de Staat en de stichting gegrond zouden zijn.

De stichting zegt dat haar niet te verwijten valt dat Butink haar biologische ouders nu niet kan vinden aan de hand van de gegevens die de stichting had gekregen van de Sri Lankaanse instanties. De stichting vindt dat zij ervan mocht uitgaan dat de gegevens klopten, omdat er geen aanwijzingen waren voor misstanden.

De Staat zegt dat er geen reden was om adoptiebemiddelingsorganisaties geregeld te controleren of zij wel zo volledig en correct mogelijk gegevens van de kinderen verzamelden.

De Hoge Raad oordeelt dat het hof de omstandigheden van de adoptie van Butink niet bij het oordeel heeft betrokken. Butink werd geadopteerd op het moment dat adoptie uit Sri Lanka onder strengere voorwaarden weer mogelijk was na een tijdelijke adoptiestop.

Verder zegt de Hoge Raad dat de stichting niet verplicht was om zelf verder onderzoek te doen naar de juistheid van de papieren. Wel moest de stichting nagaan of de procedures in Sri Lanka naar behoren waren doorlopen.

Misstanden

Onzorgvuldigheid rond adopties is niet nieuw. In 2021 bleek uit een vernietigend rapport over adopties van kinderen uit andere landen, dat de Staat nalatig had gehandeld. Toenmalig minister Dekker bood excuses aan. Na het rapport werden adopties uit het buitenland tijdelijk stopgezet.

Inwoners van Kolham en de rest van de provincie Groningen spreken over "een historische dag", de dag waarop de gaskraan na 65 jaar definitief dicht werd gedraaid. Demissionair staatssecretaris Vijlbrief ondertekende vanmiddag symbolisch de wet die regelt dat de decennialange winning van gas in de provincie permanent stopt. Hij noemde het een "feestelijke dag".

Vijlbrief zei dat de belangen van de Groningers "structureel genegeerd zijn" in het aardgasdossier en dat de overheid jarenlang geen oog had voor hun veiligheid. "Woningen, gebouwen maar vooral ook mensen hebben grote schade opgelopen", aldus de bewindsman.

De vlag hangt vandaag uit, onder meer bij de provincie, het ministerie van EZK in Den Haag en aan de gevels van Groningse huizen. Maar ook bij Groningers die niet meer in de regio wonen. "Speciaal voor vandaag, prachtig", zegt Kirsten de Jong die haar onveilige boerderij in Siddeburen verruilde voor een woning in Portugal. "Het is een mooi gevoel, dat het nu echt niet meer verder kan met de gaswinning, zegt ze tegen RTV Noord.

Met deze handtekening is het Groninger gasveld gesloten:

Vijlbrief gaf een ingelijste kopie van de wet aan Trijni van der Sluis, weduwe van Meent van der Sluis, die jaren geleden al waarschuwde voor de gevaren van gaswinning. Burgemeester Hoogendoorn van de gemeente Midden-Groningen zei in een toespraak dat er "vandaag geschiedenis wordt geschreven".

Op het land van wijlen boer Boon, waar het Groningenveld ontdekt werd, zijn veel mensen uitgelaten. Kiet Winter groeide op in het bevingsgebied en is erbij: "Het is prachtig, een prachtige historische dag." Toen de wet werd aangenomen trok hij de champagne al open. "Klopt, dit moeten we vieren. Ik heb het groots gevierd en vandaag doe ik dat weer."

Dubbel

Toch is met het dichtdraaien van de gaskraan het bevingsgevaar niet geweken. Dat komt door de ondergrondse drukverschillen die zijn ontstaan door de jarenlange gaswinning. Ook duren de versterking van huizen en de schadeafhandeling in veel gevallen nog jaren. "Het is dubbel. Ik kan mijn dossier ook echt sluiten want ik woon niet meer in Groningen, maar helaas zijn er heel veel mensen die dat nog niet kunnen", zegt De Jong.

De Rijksoverheid overweegt te stoppen met Facebook-pagina's vanwege privacybezwaren. Het ministerie van Binnenlandse Zaken had al twijfels over de verwerking van persoonsgegevens bij Facebook en vroeg de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) om advies. Die zegt nu dat het inderdaad beter is om als Rijksoverheid geen Facebook-pagina's meer te gebruiken en dat pas weer te gaan doen als er maatregelen worden getroffen en Facebook meer openheid geeft over gegevensverwerking.

Demissionair staatssecretaris voor Digitalisering Van Huffelen zei afgelopen oktober in een Kamerbrief al dat Facebook-moederbedrijf Meta na een jaar van overleg niet bereid bleek de gegevensverwerking van mensen die in aanraking komen met een overheidspagina aan te passen. Daarop vroeg Van Huffelen toezichthouder AP om advies.

Niet privacyproof

De Rijksoverheid heeft de richtlijn dat een betaalde campagne zo min mogelijk persoonsgegevens gebruikt en dat er alleen wordt samengewerkt met privacyproof partijen. "Omdat we niet weten of partijen als Meta op de juiste manier toestemming vragen voor het verzamelen van de gegevens, houdt Binnenlandse Zaken zich mogelijk niet aan die richtlijnen", zegt Van Huffelen vandaag in een Kamerbrief.

Ambtenaren gaan naar aanleiding van het advies van de Autoriteit Persoonsgegevens nu opnieuw in gesprek met Meta om te kijken of de privacy beter gewaarborgd kan worden. "Ik wil zo snel mogelijk, uiterlijk voor het zomerreces, duidelijkheid van Meta hoe ze tegemoetkomen aan onze zorgen", aldus Van Huffelen. "Anders zijn we genoodzaakt, in lijn met het advies van de AP, te stoppen met onze activiteiten op Facebook Pages."

Alleen Facebookpagina's

De bezwaren van de Rijksoverheid gaan specifiek over het gebruik van Facebook-pagina's voor organisaties en dus niet over het gebruik van individuele Facebook-profielen of andere Meta-diensten als Instagram en WhatsApp.

Opvallend is dat het ministerie van Binnenlandse Zaken al sinds 20 oktober niks meer op Facebook heeft gezet. Tot die datum postte het ministerie vaak wekelijks meerdere dingen. Een woordvoerder van Van Huffelen zegt dat dat geen direct verband heeft met de onderhandelingen met Meta. "Deze pagina wordt niet meer actief gebruikt wegens gebrek aan interactie." Andere ministeries en de Rijksoverheid posten nog wel op Facebook.

De Facebookpagina Rijksoverheid heeft 91.000 volgers, Binnenlandse Zaken heeft er 22.000. Volgens een verzoek dat het FD deed op basis van de Wet open overheid, bereikt de overheid via Facebook in totaal zo'n vijf miljoen mensen. "We vinden het belangrijk dat we hiervan gebruik kunnen blijven maken", zegt Van Huffelen. "Maar de wet is de wet en we vinden het belangrijk dat we weten wat er met gegevens gebeurt als we als overheid gebruikmaken van Facebook."

Israël en Iran zwijgen vooralsnog over de aanval op Iran van afgelopen nacht. Iraanse staatsmedia zeggen dat het land enkele drones uit de lucht heeft geschoten bij de stad Isfahan, maar ontkennen dat er sprake is van een raketaanval, iets wat verschillende Amerikaanse media wel melden.

Vermoedelijk zit Israël achter de aanval en is het een vergelding voor de grootschalige aanval van Iran op Israël van afgelopen weekend. Iraanse staatsmedia noemen Israël niet als dader en zwijgen vooral over de aanval.

Hoewel er nog veel onduidelijk is, lijkt de aanval van vannacht zeer beperkt in omvang. Er zijn geen berichten over schade, gewonden of doden. Daarom is het voor hoogleraar oorlogsstudies Frans Osinga moeilijk te duiden. "Eigenlijk tasten we volledig in het duister."

'Aanval opvallend klein'

Osinga haalt de woorden van Netanyahu naar boven na de aanval van Iran op Israël van afgelopen weekend. Daar kondigde de Israëlische premier een grote tegenaanval aan. "Dan is deze aanval wel opvallend klein. De locatie is wel logisch, want het is een plek waar Iran veel drones maakt en er zitten veel nucleaire faciliteiten."

"Maar als je een tegenaanval aankondigt, dan moet je hem ook claimen. Dit is niet wat Netanyahu voorgespiegeld heeft. Als dit het is, lijdt hij echt gezichtsverlies", aldus Osinga.

Volgens een Israëlische bron van The Washington Post heeft Israël de aanval met opzet klein gehouden. Israël wilde slechts aan Iran laten zien dat het de mogelijkheid had om in het land zelf toe te slaan.

Ook Iran-deskundige Peyman Jafari denkt dat dit de aangekondigde tegenaanval van Israël is. "Maar als Israël daadwerkelijk een nucleaire installatie aangevallen heeft, is dat een hele zware escalatie."

Volgens Iraanse staatsmedia zijn alle nucleaire faciliteiten in het land volkomen veilig. Ook het Internationale Atoomenergieagentschap IAEA bevestigt dat de nucleaire installaties in Iran niet zijn beschadigd. Toch noemt Jafari de situatie uiterst gevaarlijk. "Dit loopt helemaal uit de hand. De escalatie neemt verder toe. We zijn nog nooit zo dicht bij een directe escalatie tussen Iran en Israël geweest. Dit is hoe de Gaza-oorlog zich aan het uitbreiden is."

'Aanval Iran ongekend zwaar'

Ook Osinga ziet een directe escalatie tussen Israël en Iran steeds dichterbij komen. "Je moet niet vergeten dat de Iraanse aanval van afgelopen weekend ongekend zwaar was. Daar gaf Iran veel gewicht aan. Denk maar eens aan wat er was gebeurd als die raketten waren neergekomen."

"Natuurlijk zijn er veel raketten neergehaald, maar er zijn er ook enkele neergekomen. Iran heeft afgelopen weekend behoorlijk wat van z'n kaarten laten zien door te zeggen: we zijn bereid jullie aan te vallen."

Iraanse tegenreactie

Voorafgaand aan de aanval van vannacht waarschuwde de Iraanse president Raisi Israël nog. Hij zei dat "de kleinste daad van agressie" op het grondgebied van Iran tot een tegenaanval leidt. Na de aanval van vannacht heeft de Iraanse regering nog geen reactie gegeven.

Het zou Osinga zeker niet verbazen als Iran nu weer met een tegenaanval komt. "Als iemand jouw land aanvalt, dan sla je terug. De vraag voor Iran is of ze nog zo'n aanval kunnen doen als afgelopen weekend. Daarnaast is het de vraag voor Israël of ze nog zo'n aanval kunnen afslaan."

Een kudde in België ontsnapte koeien is deels opgedoken in Zeeuws-Vlaanderen, onder meer in de voortuin van een vrouw uit het dorp Graauw. De twintig dieren ontsnapten woensdag uit een wei in het Belgische Kallo.

Boer Hendrik Verhaert uit Kallo, vlak bij de haven van Antwerpen, zegt tegen Omroep Zeeland dat het om zijn koeien gaat: "Ze schrokken van het onweer en zijn losgebroken." Daarna zijn ze de grens overgestoken.

Rosanne Brood uit Graauw zag diezelfde dag ineens drie koeien voor haar raam staan. "Er was veel paniek, er stonden allemaal mensen in de tuin om de koeien te vangen", vertelt ze. Het is toen niet gelukt om de dieren te vangen. "Ze zijn er weer vandoor gegaan."

Zoektocht

Verhaert is inmiddels al twee dagen bezig met het zoeken naar en vangen van zijn koeien. Een deel is in een weiland in Kloosterzande gezien en gisteren liep een aantal koeien in Hulst op de weg. De politie heeft toen een Burgernetmelding verspreid.

Een deel is inmiddels terecht. "Er zijn er nu nog vijf vermist", zegt de boer. Deze zouden in het Nederlandse Nieuw-Namen zitten, zo'n 15 kilometer van Kallo.

"Ze zijn heel onrustig en in paniek. Ze ontmoeten mensen die ze niet kennen en weten niet waar ze zijn", aldus de bezorgde boer. De politie zoekt volgens Omroep Zeeland niet meer zelf naar de koeien, maar vraagt mensen wel om te bellen als ze een koe zien.

Het Openbaar Ministerie heeft oud-advocaat Inez Weski een kroongetuigedeal aangeboden wanneer zij zou verklaren en daarmee haar beroepsgeheim zou schenden. Dat schrijft Weski in een boek dat vandaag verschijnt.

In het boek vertelt ze voor het eerst over haar arrestatie voor mogelijke deelname aan de criminele organisatie van Ridouan Taghi. Weski wordt ervan verdacht berichten te hebben doorgespeeld van of naar haar toenmalige cliënt Taghi in de Extra Beveiligde Inrichting (EBI). Dat zou blijken uit onderschepte chatberichten. Op die verdenking gaat ze in het boek niet in.

Volgens Weski kreeg ze mei vorig jaar, toen ze vastzat in de vrouwengevangenis in Nieuwersluis, bezoek van twee officieren van justitie. "Een van de afdeling die over onder andere kroongetuigen gaat en de ander over de bescherming."

Er werden haar "allerlei wollige opties en verhulde toezeggingen voorgeschoteld", volgens haar kennelijk om kroongetuige te worden of informatie te geven. Het OM zou ook hebben gezegd dat ze naar het buitenland zou kunnen.

Of ze over Taghi zou moeten verklaren, schrijft Weski niet.

Voorstellen afgewezen

Weski zegt dat ze de voorstellen van het OM meteen afwees omdat ze haar geheimhoudingsplicht als advocaat niet wilde "verraden". Dat is ook de reden waarom ze in het boek niet verder in wil gaan op de beschuldigingen van het OM.

Daarnaast is Weski tegen de inzet van kroongetuigen. "Ik heb in het Marengo-proces nog een hele pleitnota gewijd aan dat ook in die zaak terminaal giftige quasibewijsmiddel", aldus Weski.

Geheime locatie

De 69-jarige oud-advocaat werd april vorig jaar gearresteerd. Onder toezicht van de deken van de Rotterdamse Orde van Advocaten, twee rechter-commissarissen en twee officieren van justitie werd haar huis doorzocht.

Na een paar dagen in een arrestantencomplex, werd Weski naar eigen zeggen ruim een week vastgehouden op een geheime locatie. In haar boek noemt ze het een ondergrondse bunker, waarvan ze niet mocht weten waar het was.

Ze zat in een cel "in volledige stilte, bijna luchtdicht verpakt in een gebouwtje onder de grond" en wist niet of het een officiële gevangenis was of niet. De intercom was kapot, waardoor ze in geval van nood niet om hulp kon roepen.

Weski schrijft dat ze zich grote zorgen maakte om haar gezondheid. Meerdere keren herhaalt Weski in haar boek dat ze denkt dat de overheid haar wilde "neutraliseren" door niet goed voor haar te zorgen. Uiteindelijk werd ze overgeplaatst naar Nieuwersluis, waar ze alleen op een afdeling zat.

Afgrond

Weski zat uiteindelijk bijna anderhalve maand in voorarrest. Ze stelt dat Ridouan Taghi voorafgaand aan zijn aanhouding in 2019 was verklaard tot "staatsvijand nummer 1". "Helaas lijk ik in één adem mee te moeten in de afgrond", schrijft ze.

Het Openbaar Ministerie wil niet inhoudelijk reageren op het vermeende kroongetuigenaanbod en andere beweringen in het boek van Weski. "Het OM zal haar zaak en persoonlijke omstandigheden niet in de media bespreken", schrijft het OM in een reactie. "Deze komen aan de orde wanneer de strafzaak kan worden behandeld."

Een datum is nog niet bekend. Volgens het OM heeft behandeling van de zaak vertraging opgelopen. "Het OM wilde het strafdossier vorig jaar aan de rechtbank voorleggen. Door de verdediging worden bij de rechtbank Rotterdam meerdere formele procedures gevoerd."

De Poolse politie heeft twee personen opgepakt voor de hameraanval op Leonid Volkov, vorige maand in Litouwen. De vertrouweling van de overleden Poetin-criticus Navalny raakte bij die aanslag zwaargewond.

De Litouwse president Nausèda maakte het nieuws van de arrestatie wereldkundig. Het gaat om twee Polen, bekenden van de politie, die al op 3 april werden opgepakt. Nausèda bedankte buurland Polen voor de goede samenwerking en zei dat Litouwen al om overlevering heeft gevraagd.

Volkov (43) was stafchef en vertrouweling van de Russische oppositieleider Alexej Navalny. Al voor diens verdachte dood in een Russische strafkamp was hij naar het buitenland uitgeweken, onder druk van de Russische overheid.

Kort voor de aanval had Volkov nog in een interview gezegd dat tegenstanders van Poetin ook in het buitenland niet veilig zijn. "We leven in heel donkere tijden", zei Volkov tegen persbureau Reuters over dissidenten als hijzelf. "Poetin vermoordt mensen niet alleen binnen Rusland, maar ook daarbuiten."

Kort daarna werd hij bij zijn huis in Vilnius aangevallen. De ruit van zijn auto werd ingeslagen, hij kreeg traangas in zijn ogen en werd met een hamer geslagen. Daarbij brak hij zijn arm. Litouwen hield Rusland verantwoordelijk voor de aanslag.

In een eerste reactie op Telegram zegt Volkov nog geen verdere details te hebben over de verdachten. "We zullen het zien, ik kan niet wachten." Hij bedankte verder de politie voor het "voortvarende en volhardende" werk. "Ik ben blij dat ze zoveel succes hebben gehad."

Volkov liet al weten zijn tegenstand tegen Poetin voort te zullen zetten. De verdachten kunnen drie jaar cel krijgen als ze schuldig worden bevonden.

In België zijn in de jaren 70 minstens twee kinderen verwekt met het sperma dat een man tijdens zijn studententijd doneerde voor wetenschappelijk onderzoek. Een fertiliteitsarts en docent aan de Vrije Universiteit Brussel die het onderzoek begeleidde maakte misbruik van de zaaddonaties, meldt de organisatie VZW Donorkinderen.

Het misbruik kwam aan het licht nadat een 45-jarige man zich had geregistreerd bij databank MyHeritage, omdat hij op zoek was naar zijn biologische vader. Toen zijn biologische vader (71) gevonden werd zocht hij contact, maar de man reageerde in eerste instantie niet op het verzoek.

Uiteindelijk lukt het VZW Donorkinderen wel om contact te krijgen met de vader. Hij bleek nooit toestemming te hebben gegeven voor het verwekken van kinderen met zijn sperma. Wel herkende hij in de papieren de naam van de verantwoordelijk arts.

Wekelijks sperma

VZW Donorkinderen vertelt aan VRT Nieuws dat de donor bang is dat er met zijn zaad nog veel meer kinderen zijn verwekt. De man doneerde vijf jaar lang wekelijks sperma. "Dat hij nu moet vaststellen dat tegen zijn wil en zonder enige kennisgave mensen met zijn sperma werden verwekt, is voor hem ontzettend moeilijk om te aanvaarden", aldus Steph Raeymaekers van VZW Donorkinderen.

VZW Donorkinderen roept op tot een grootschalig onderzoek uit angst dat dit ook bij andere studenten is gebeurd.

Drieling verwekt

De inmiddels overleden docent en fertiliteitsarts gaf aan de universiteit les in verloskunde, maar had ook zijn eigen praktijk.

VZW Donorkinderen zegt dat hij een van de pioniers was op het gebied van donorinseminatie, maar dat hij ook eerder in opspraak was gekomen. Zo had hij een drieling verwekt door het sperma van twee mannen te gebruiken.

Raeymaekers vertelt aan VRT Nieuws dat donorconceptie destijds nog erg nieuw was. "Dit verhaal past in die revolutionaire tijdgeest: 'Alles kan, dus laten we alles proberen.'"

Pas in 2007 werd een wet over donorconceptie geïntroduceerd in België. Daarvoor was er weinig regelgeving voor artsen.

Energiebedrijf Vattenfall gaat met camera's laten onderzoeken hoeveel vogels doodgaan doordat ze op zee tegen windmolens vliegen. Daarmee hoopt het bedrijf beter in beeld te krijgen hoe vaak dat gebeurt en wanneer, zodat windmolens op de juiste momenten vrijwel kunnen worden stilgezet. Nu wordt dat besluit nog genomen aan de hand van voorspellingen met een model.

Elk voor- en najaar trekken er op sommige nachten wel miljoenen vogels over de Noordzee. Hoeveel van die vogels dan tegen een turbine aanvliegen en doodgaan is niet duidelijk. Er zijn schattingen op basis van theoretische modellen, maar er zijn weinig feitelijke waarnemingen om die voorspellingen mee te controleren. De kadavers vallen namelijk in zee en drijven weg.

Het energiebedrijf hoopt met zestien infraroodcamera's wel tellingen te kunnen uitvoeren. Die worden komende zomer geplaatst op een van de turbines van windpark Hollandse Kust Zuid, dat op de Noordzee ligt op ongeveer 18 kilometer van de kust van Den Haag. De slimme camera's worden zo geplaatst dat ze alle hoeken van de turbine vastleggen, zodat het aantal vogelslachtoffers 24 uur per dag bijgehouden kan worden.

"Met deze proef testen we veelbelovende camera- en AI-technologie om de telling van het aantal slachtoffers te verbeteren: hoeveel zijn het er en onder welke omstandigheden gebeurt het?", legt Jesper Kyed Larsen van Vattenfall uit. "Op de langere termijn zal het realistische voorspellingen opleveren voor nieuw te bouwen windparken, en helpen om de turbines op de juiste momenten stil te zetten."

Vorig jaar voor het eerst

Vorig jaar werd tijdens het voorjaar voor het eerst getest met het vrijwel stilzetten (twee rotaties per minuut) van windturbines om overtrekkende vogels te beschermen. Dat ging toen nog om een proef. Sinds afgelopen najaar kan het ministerie van Economische Zaken en Klimaat ook officieel een besluit nemen om de windmolens heel langzaam te laten draaien om vogels te beschermen.

Het ministerie neemt dat besluit nu dus nog op basis van een wetenschappelijk model. Dat voorspelt op basis van data twee dagen van tevoren wanneer veel vogels de Noordzee zullen oversteken.

Het onderzoek met de infraroodcamera's start in augustus en duurt een jaar. Vattenfall voert het onderzoek uit in samenwerking met een afdeling van de Wageningen Universiteit.

Een flink deel van het archief van de Bijlmervliegramp kan op korte termijn openbaar gemaakt worden. Het is onnodig die documenten tot 2069 of nog later geheim te houden. Dat adviseert het ACOI, het Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding, na onderzoek van de dossiers. Het staat echter niet vast dat openstaande vragen van nabestaanden via deze documenten kunnen worden beantwoord, waarschuwt het adviesorgaan van het kabinet.

Het ACOI bekeek op verzoek van de Tweede Kamer of het terecht is dat het archief van de Raad voor de Luchtvaart, die destijds onderzoek deed naar de Bijlmerramp, 75 jaar geheim moet blijven. Dat geldt volgens de internationale luchtvaartorganisatie ICAO voor documenten die zijn verzameld of opgesteld ten behoeve van het onderzoek naar een vliegtuigongeval. Het ACOI stelt de vraag of de openbaarheid van het archief kan worden vergroot. "Daarop is het antwoord eenvoudig: ja. Ja, het kan en ja, het moet", zo staat in het rapport met de titel Geen gesloten hoofdstuk.

Het archief bestaat uit 81 dossiers, vier audio- en zes video-opnamen. Daarvan kunnen 27 dossiers sowieso openbaar gemaakt worden. Het archief bevat namelijk veel meer informatie dan alleen het technisch onderzoek naar de oorzaak van de ramp. Er is ook veel andersoortig materiaal verzameld en er zitten veel documenten in die ook al via andere archieven toegankelijk zijn.

Ten slotte zijn er ook dossiers die dateren van na de afronding van het onderzoek. Het adviescollege roept het demissionaire kabinet op om deze dossiers zo snel mogelijk openbaar te maken.

Daarnaast stelt het adviescollege voor een aantal dossiers te splitsen. Want als onder een bepaald inventarisnummer ook maar één document valt dat niet openbaar mag worden, blijft dat hele dossier gesloten, ook de documenten die in principe publiek gemaakt kunnen worden. Met een herindeling kunnen delen van de andere 64 dossiers vrijgegeven worden.

Voor het resterende deel zou een nieuw op te richten commissie per document moeten beoordelen of de geheimhouding van kracht moet blijven. Het ACOI denkt aan een vijfkoppige commissie van deskundigen uit verschillende disciplines, van wie één namens de slachtoffers. Die commissie zou proactief kunnen kijken of ook dossiers van andere vliegrampen geraadpleegd kunnen worden. Denk aan de vliegtuigongelukken op Tenerife (1977), in Suriname (1989), Faro (1992), de Herculesramp en de Dakotaramp (beide 1996).

Een terugblik op de Bijlmerramp in video:

De vraag blijft of openbaarmaking van deze onderdelen van het archief van de Raad voor de Luchtvaart gaat helpen antwoorden te vinden op nog openstaande vragen rond de Bijlmerramp. Het adviescollege sprak met bewoners van de Bijlmer en nabestaanden en hoorde dat zij nog altijd met vragen zitten, vooral omtrent de lading van het toestel. "Al is de ramp inmiddels dertig jaar geleden, zij hebben nog dagelijks te maken met de gevolgen ervan en hebben het boek nog altijd niet kunnen sluiten", zegt het rapport.

Een citaat van een betrokkene: "De wijze waarop de overheid is omgesprongen met de mensen in de Bijlmermeer door geen antwoord te geven op de vele vragen, heeft ons vertrouwen in de overheid echt geschaad."

Voor zover het adviescollege kan overzien, bevat het archief van de Raad voor de Luchtvaart niet meer of andere informatie dan later bij de parlementaire enquête is betrokken. "Dit zijn echter vragen waarvoor het adviescollege niet de expertise in huis heeft om ze te beantwoorden. Als er toegang tot het archief mogelijk is, dan kunnen mensen zelf bekijken en beoordelen wat voor informatie er in het dossier zit, en met eigen ogen zien wat er in de vrachtbrieven staat en zelf de beoordeling maken of zij dit geloofwaardig achten of niet", schrijft het ACOI.

De hoofddoekplicht voor vrouwen in Iran wordt strenger gehandhaafd. Op sociale media worden de laatste dagen video's geplaatst waarin te zien is dat de politie hardhandig optreedt tegen vrouwen die zich niet aan de kledingvoorschriften houden.

Vorige week kondigde de Iraanse politie aan harder op te treden tegen vrouwen die op straat geen hoofddoek dragen. Op beelden is bijvoorbeeld te zien dat een vrouw hardhandig een busje in wordt getrokken. Iran-deskundige Peyman Jafari noemt die beelden verontrustend.

In het NOS Radio 1 Journaal zei hij vanmorgen dat de strengere aanpak voor onrust zorgt in Iran in alle lagen van de bevolking. "Zelfs onder conservatieven en religieuzen zijn er zorgen over de timing. Zij vinden dat het land deze problemen niet moeten veroorzaken nu het in conflict is met Israël. Andere Iraniërs vinden het belachelijk dat de overheid de repressie weer een stapje opvoert op straat."

Maandenlange protesten

In september 2022 ontstonden grote protesten in het land na de dood van de 22-jarige Mahsa Amini. Zij droeg haar hoofddoek volgens de zedenpolitie niet op de juiste manier en werd met veel geweld opgepakt. Ze raakte in coma en overleed in het ziekenhuis.

Daarop volgden grote protesten. Iraniërs eisten vrijheid en het vertrek van het regime. De protestgolf werd gesteund tot ver buiten het land. Wereldwijd knipten vrouwen een stuk haar af en deelden video's daarvan online. Hoofddoeken belandden op brandstapels.

Die protesten hielden maandenlang aan en het regime trad hard op. Meer dan 500 demonstranten kwamen om het leven en duizenden mensen belandden in de gevangenis. Eerder berichtte de NOS over de gedwongen bekentenissen en martelingen in die gevangenissen. Meerdere Iraniërs zijn opgehangen vanwege hun deelname aan de protesten.

Onomkeerbaar

Politiek gezien werd volgens Jafari niets bereikt, omdat de protesten de kop werden ingedrukt, maar op straat was wel een verandering te zien. "Daar kregen Iraniërs het vertrouwen om een hoofddoek niet te dragen of te dragen op een manier zoals zij dat willen."

Jafari zegt dat die verandering vooral in de grote steden te zien is. "De regering wil die gewonnen ruimte terugpakken. Ze willen af en toe even laten zien wie de baas is. Zeker als het zomerseizoen begint, dan weten ze dat vrouwen wat meer ruimte nemen. Met deze optredens willen ze angst zaaien."

Toch is volgens Jafari de verandering vanuit de bevolking onomkeerbaar. "Mensen vinden het dragen van een hoofddoek steeds vaker een keuzevrijheid en die verandering is niet tegen te houden."

De Iran-deskundige verwacht op korte termijn geen nieuwe demonstraties. Hij ziet dat mensen de strijd opgeven. "Die vertrekken gewoon." Hij doelt op de emigratie van vooral jongeren, studenten en hogeropgeleiden. "De mensen hebben dus geen hoop op verandering, terwijl de onvrede groot is."

Opnieuw koopt Schiphol stikstofrechten op. Ditmaal gaat het om twee boeren in Zuid-Holland, meldt de Volkskrant. Hiermee hoopt Schiphol te kunnen voldoen aan de voorwaarden voor het verkrijgen van een natuurvergunning voor Rotterdam The Hague Airport, onderdeel van Schiphol Group.

Rotterdam The Hague Airport bevestigt het bericht. "De boerderijen blijven bestaan, maar in afgeslankte vorm", zegt de woordvoerder. Volgens de luchthaven blijft het bij deze twee boeren.

In 2022 werd al stikstofruimte van boeren opgekocht om luchthaven Schiphol zelf aan een natuurvergunning te kunnen helpen. Als reactie daarop eiste de Tweede Kamer dat het opkopen van stikstofrechten ten behoeve van de luchtvaart en snelwegen zou stoppen.

Toch heeft Schiphol het ministerie van Infrastructuur niet op de hoogte gebracht van de opkoopactie. Wat betreft demissionair minister Harbers is dat ook niet nodig omdat de luchthaven als zelfstandig bedrijf opereert. Daarbij is het belangrijk dat de luchthavens de natuurvergunning op orde hebben, benadrukt de minister.

Het verdelen van de stikstofrechten ligt maatschappelijk gevoelig. Boeren moeten hun bedrijven verkleinen of verkopen om aan de stikstofnormen te voldoen. Ook zijn verschillende woningbouwprojecten stil komen te liggen omdat er in dat gebied al te veel stikstof werd uitgestoten.

'Immoreel'

Actiegroep Mobilisation for the Environment (MOB) probeert al jaren vermindering van de stikstofuitstoot af te dwingen via rechtszaken. Volgens voorzitter Johan Vollenbroek begeeft Schiphol zich op juridisch glad ijs en is het een teken van zwakte dat Schiphol op deze manier aan de juiste vergunningen moet komen: "Kennelijk zit de procedure voor een natuurvergunning muurvast."

Verder noemt Vollenbroek het een "immorele manier van werken". MOB verwijst naar de commissie-Remkes die aandrong op 50 procent reductie van de stikstofuitstoot. "Waar blijft nou de luchtvaart? Die levert voor geen meter. Ik kan best wel snappen dat die boeren hier boos over worden. Dit is niet fair." MOB zegt ook deze gang van zaken bij de rechter aan te gaan vechten.

De woordvoerder van Rotterdam The Hague Airport kan zich niet vinden in de kritiek: "Wij hebben de opdracht om een natuurvergunning te verzorgen. We willen aan de eisen voldoen en volgen gewoon het normale proces van vergunningsaanvraag."

Dat de vergunningsaanvraag vast zou zitten, ontkent Rotterdam The Hague Airport. Het opkopen zou moeten worden gezien als een extra zekerheidje: "Als het niet nodig blijkt te zijn, komen de stikstofrechten in handen van de overheid."

Bij een Russische aanval op de regio rond de Zuid-Oekraïense stad Dnipro zijn vannacht zeker acht mensen om het leven gekomen, onder wie twee kinderen.

In de stad zelf vielen twee doden. Daar werden een appartementencomplex van vijf verdiepingen en het treinstation geraakt.

Op beelden is de schade goed te zien:

De Oekraïense president Zelensky grijpt de aanval aan om aan te dringen op meer internationale steun. Volgens hem zou zijn land dergelijke aanvallen met extra luchtverdediging even goed kunnen afslaan als Israël vorige week deed met de aanval uit Iran.

"Elke raket, elke drone moet worden neergehaald", benadrukte hij. "De wereld kan hiervoor zorgen, onze partners zijn daartoe in staat."

Volgens de Oekraïense luchtverdediging werden vannacht elf van de zestien raketten uit de lucht gehaald en bereikten negen van de tien drones niet hun doel. Toch vielen er op de grond naast de doden ook meer dan 25 gewonden.

Het Oekraïense spoorbedrijf zegt dat medewerkers gewond zijn geraakt doordat het bewust onder vuur werd genomen door de Russen. Vanwege de schade aan het treinstation in Dnipro worden treinroutes door de stad omgeleid.

De regio Dnipro geldt als een belangrijk industriegebied, ook voor de oorlogsinzet van Oekraïne.

Door het bombardement kwamen in de nabijgelegen plaats Synelnykove zes mensen om. Daar werden onder meer enkele huizen geraakt. Volgens Rusland was de aanval echter niet gericht tegen burgers, maar tegen militaire doelen en infrastructuur.

Ook de verder naar het zuidwesten geleden stad Odesa werd vannacht met raketten aangevallen. Berichten over slachtoffers of schade zijn er daar nog niet.

Een deel van de Koningsspelen die vandaag al plaats zouden vinden, is afgelast vanwege het slechte weer. Het is volgens scholen te nat en te koud.

Dat geldt bijvoorbeeld voor zeven basisscholen met in totaal 1200 kinderen in Boxtel, schrijft Omroep Brabant. "De velden zijn nu al nat en drassig", zegt Ghislaine de Brouwer, directeur van Brede Scholen Boxtel die daar de Koningsspelen organiseert.

De festiviteiten naar binnen halen, was geen optie. "Op zo'n korte termijn kun je geen programma binnen meer regelen. Je kunt de kinderen ook niet buiten laten sporten. Naast de regenval, wordt het ook maar 8 graden", zegt De Brouwer.

6000 basisscholen doen mee

De Koningsspelen worden sinds 2013 georganiseerd. Inmiddels doen ruim 6000 basisscholen mee met de jaarlijkse sportdag die op de laatste vrijdag voor Koningsdag plaatsvindt. Omdat scholen de keuze hebben om de meivakantie een week eerder te laten beginnen, vindt een deel van de Koningsspelen vandaag al plaats. Volgens de organisatie gaat het om zo'n 15 procent van alle deelnemende scholen.

De organisatoren in de gemeente Loon op Zand geven aan dat veiligheid en plezier vooropstaan en dat het moeilijk wordt met deze weersverwachtingen. In Hilvarenbeek vinden ze het ook jammer dat de Koningsspelen niet doorgaan. "Het weer kunnen we helaas niet regelen", schrijft de organisatie op Facebook.

Geen alternatieve datum

Ook in Apeldoorn gaan de Koningsspelen niet door op een aantal basisscholen, meldt de lokale omroep. Dat geldt ook voor scholen in Eindhoven en Veenendaal. Omdat de kinderen op die scholen na vandaag vakantie hebben, is er geen alternatieve datum mogelijk.

De overkoepelende organisatie van de Koningsspelen weet niet hoeveel spelen er vandaag niet doorgaan. "Scholen bepalen zelf hoe de Koningsspelen worden vormgegeven, dus wij hebben geen zicht op hoeveel scholen ze afgelast hebben. Gelukkig horen we van veel scholen dat zij de sportieve activiteiten vandaag naar binnen verplaatsen", aldus de organisatie.

De Koningsspelen op 26 april gaan wel door. De weersverwachting voor volgende week is vooralsnog goed.

Het nieuwe album van de Amerikaanse popster Taylor Swift heeft al voor de release een record op streamingdienst Spotify gebroken. De plaat is van alle albums het vaakst voor uitgave opgeslagen, met de zogenoemde presave-functie.

Op de streamingdienst kun je een album al voor release 'opslaan' in je eigen account, zodat de nummers meteen voor je klaarstaan zodra ze beschikbaar zijn. Nog nooit werd dat volgens Spotify dus zo vaak gedaan als bij het elfde studioalbum van Swift. Hoe vaak dat dan was, en wie de vorige recordhouder was, zeggen ze er alleen niet bij.

Fans van Taylor Swift zaten vanochtend al vroeg klaar. Het album, The tortured poets department, kwam officieel online om 06.00 uur Nederlandse tijd. Officieel, want de dag ervoor was er eigenlijk ook al een glimp van de nieuwe nummers op te vangen.

Draaien of niet?

Het album lekte namelijk vroegtijdig uit. Op sociale media ging een link rond naar een aantal bestanden waarop de nieuwe nummers van Swift al te horen waren.

Op Nederlandse radiostations werd daarom gisteren de discussie gevoerd of er al iets van het nieuwe album gedraaid moest worden. DJ Barend van Deelen van NPO 3FM vroeg het in zijn middagshow aan zijn luisteraars, die in meerderheid besloten om de nummers niet te laten horen.

Zijn Qmusic-collega Domien Verschuuren ging wel overstag, en draaide in de middag de nieuwste single van het album, die Swift heeft gemaakt met Post Malone. Dat kwam hem op veel kritiek van fans te staan. "Respectloos en walgelijk", was een van de commentaren op sociale media.

"Zeker bij Taylor is het idee dat je het wil luisteren op een manier zoals zij het heeft bedoeld", zei een fan erover vanochtend op NPO Radio 2. "Dus vandaag, om 06.00 uur 's ochtends."

Dubbelalbum

Dat was het moment waarop alle fans officieel kennis konden maken met de zestien nummers. En er bleken er nog meer te zijn: twee uur na de release kwam namelijk een uitgebreide versie van het album uit, met nog eens vijftien nieuwe liedjes. "Ik heb de afgelopen twee jaar zo veel geschreven en wilde het graag met jullie delen", schrijft Swift op sociale media.

Het kan rekenen op enthousiaste reacties van fans. "Ik was er eigenlijk wel een beetje zenuwachtig over", zegt Annelot Prins, die een podcast maakt over de Amerikaanse popster.

"Ze is zo groot en succesvol dat je toch heel wat moet presenteren om iedereen te vriend te houden. Maar volgens mij doet ze dat met dit album", is haar conclusie. "Ze maakt toch wel iets heel nieuws, maar met de scherpe teksten die we van haar gewend zijn. Ik ben onder de indruk."

De weduwe van RTL-cameraman Stan Storimans doet samen met zijn collega Jeroen Akkermans aangifte tegen zes Russische militairen. Uit onderzoek zou blijken dat zij in 2008 verantwoordelijk waren voor de raketaanval waarbij de Nederlander en elf Georgiërs om het leven kwamen.

De 39-jarige Storimans was destijds met Akkermans in de grotendeels verlaten Georgische stad Gori om verslag te doen van de korte oorlog tussen Georgië en buurland Rusland. Toen een clusterbom insloeg op een plein was Storimans op slag dood, Akkermans raakte zelf gewond.

Akkermans noemt het pijnlijk dat er nog altijd niemand verantwoordelijk is gehouden voor het incident, ondanks procedures bij het Internationaal Strafhof en het Europees Hof voor de Rechten van de Mens. "Na bijna zestien jaar raakt ons geduld op en voelen we ons verplicht om zelf deze stap te zetten."

'Schat aan bewijs'

Samen met een groep internationale onderzoekers heeft Akkermans uitgezocht wat er precies gebeurd is die dag. Hij spreekt van een schat aan video-, foto- en forensisch bewijs. Zo blijkt uit serienummers op brokstukken dat het ging om een Russische Iskander-raket, is berekend dat die van Russische bodem moet zijn afgevuurd en heeft hij een document in handen dat beschrijft welke eenheden en militairen betrokken waren.

Op basis van die informatie is nu aangifte gedaan tegen de chauffeur van de raketinstallatie, enkele hogere officieren en hun commandanten. "Ze liegen erover en proberen er al die jaren mee weg te komen", reageert Akkermans bij RTL. "Maar ik wil nog steeds dat er gerechtigheid komt. Voor Stan en al die anderen."

MH17

Volgens zijn advocaten hebben de Russische militairen zich schuldig gemaakt aan een oorlogsmisdaad, omdat zich op het moment van de aanval geen Georgische militairen meer bevonden in Gori en een aanval op een burgerdoel verboden is. De advocaten trekken de vergelijking met het neerhalen van de MH17, waarbij de Nederlandse rechter ook militairen van Rusland veroordeelde voor verboden strijdhandelingen.

De Russische president Poetin beloofde tijdens een bezoek aan Nederland in 2013 dat zijn land onderzoek zou doen naar de aanval, maar kwam daar enkele weken later al van terug. Rusland ontkent dat er sprake was van een Russisch bombardement.

De hoofdredactie van RTL Nieuws laat weten de aangifte te steunen. "We hopen dat deze aangifte ertoe leidt dat het recht zijn loop heeft." Het zal naar verwachting enkele maanden duren voordat het Team Internationale Misdrijven van het Openbaar Ministerie een besluit neemt over vervolging.

Techbedrijf Apple verwijdert WhatsApp en Threads uit de Chinese App Store. Dat meldt het bedrijf aan persbureau Reuters.

Apple verwijdert de apps op last van de Chinese overheid, omdat ze een gevaar zouden vormen voor de nationale veiligheid.

De apps zijn onderdeel van moederbedrijf Meta. Andere apps van Meta, zoals Instagram en Facebook, blijven vooralsnog wel beschikbaar. In China wordt de app WeChat het meest gebruikt, mede omdat andere internationaal populaire sociale media verboden zijn in het land.

Mogelijk is de maatregel een antwoord op een discussie die in de Amerikaanse politiek speelt. Het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden denkt na over een verbod op TikTok, de populaire socialemedia-app in Chinese handen. TikTok zou te veel data verzamelen van de gebruikers.

Dat er vanaf 2026 geen concerten meer worden gehouden in De Kuip in Rotterdam, is niet voor alle bewoners van de naastgelegen wijk Sportdorp een verademing. Sommigen zagen de voordelen wel in van de 'gratis' concerten: "Je hebt geen kaartje nodig als je hier woont", zegt een bewoner tegen Rijnmond.

Deze week werd bekend dat de gemeente woningen wil bouwen in de buurt van De Kuip en dat gaat een stuk makkelijker als er geen rekening moet worden gehouden met geluid van concerten. Stadion Feijenoord krijgt ter compensatie van de gemeente een miljoenenbedrag.

De Kuip kreeg in de jaren 70 ook de functie van poptempel. De grootste sterren ter wereld traden er op, van Bruce Springsteen tot Madonna.

Een buurtbewoner die al jarenlang uitkijkt op het stadion, vindt het leuk dat hij kan meeluisteren met de concerten. "Vroeger had je goede bands zoals Pink Floyd, The Rolling Stones. We hebben zelfs nog het Los Vast Kuipspektakel gehad, maar dat is wel heel lang geleden. Je kan hier wel het een en ander meemaken. Rammstein is ook geweest, nou die kon je hier héél goed horen. Wat dat betreft zitten we hier wel prima."

Parkeeroverlast

Maar het verdwijnen van de concerten heeft ook voordelen, bijvoorbeeld als de muziek niet je smaak is. "De Nederlandstalige concerten waren minder. Daar mis ik helemaal niks aan", zegt hij. Ook de parkeeroverlast zal hij niet missen. "De concerten zijn meestal doordeweeks, dus dan kom je uit je werk en moet je zoeken naar een plekje."

Het veld in het stadion is volgens de wijkbewoner ook beter af. "Na zo'n concert zag het er toch minder goed uit dan hoe het er nu bij ligt."

Meebewegen in de tuin

Een andere buurtbewoonster vindt het jammer dat de concerten verdwijnen. "Zoveel last heb ik er niet van, en ik zit er wel van te genieten als ik in de tuin zit. Het ligt eraan wat voor muziek het is, maar dan zit je wel een beetje mee te bewegen."

Weer een andere inwoner van Sportdorp zegt dat de concerten sfeer geven in de wijk. "Ik heb Rammstein gehoord, dat was de laatste die wel aanwezig was. Volgens mij heb ik ooit The Rolling Stones gehoord, maar dat is al lang geleden. Van mij mogen ze terug, maar wat kun je eraan doen?"

Een notitie met één enkel woord van de Italiaanse kunstenaar Michelangelo is in New York geveild voor 201.600 dollar, zo'n 190.000 euro. Dat is veel meer dan de waarde die veilinghuis Christie's er van tevoren aan toegekend had: tussen de 6000 en 8000 dollar.

Het briefje van 4 bij 6 centimeter was waarschijnlijk een bestelling van de kunstenaar bij zijn marmerleverancier. Er is een blok op getekend met het Italiaanse woord 'simile', oftewel soortgelijk. Blijkbaar zocht Michelangelo dus het juiste stuk steen, mogelijk bedoeld voor zijn werk aan de Sixtijnse Kapel in het Vaticaan.

Hoewel het slechts om één gekrabbeld woord en een vluchtige schets gaat, is Christie's ervan overtuigd dat het briefje echt van Michelangelo afkomstig is. Dat blijkt uit een bijgevoegde brief van een nazaat van de kunstenaar, die het in 1836 als aandenken aan zijn "roemrijke voorvader" opstuurde naar de Brit John Browning, de latere gouverneur van Hongkong.

Biedingsstrijd

Michelangelo Buonarroti (1475-1564) geldt als schilder, beeldhouwer en architect als een van de voornaamste kunstenaars uit de renaissance. Naast zijn wereldberoemde plafond in de Sixtijnse Kapel is hij bijvoorbeeld bekend van beeldhouwwerken als de David en de Piëta.

Volgens Christie's ontstond er voor dit losse papiertje een felle biedingsstrijd tussen geïnteresseerden, mogelijk ingegeven door het feit dat slechts een handjevol werken van de Italiaanse meester in private handen is. Wie de uiteindelijk koper was, is niet bekendgemaakt.

Vanmiddag halen veel Groningers opgelucht adem: de wet waarmee de sluiting van het Groninger gasveld definitief is geregeld, wordt symbolisch getekend door demissionair staatssecretaris Vijlbrief.

Het gasveld veranderde de afgelopen 65 jaar van goudmijn voor Nederland in een hoofdpijndossier. Hoe ging dat? Een korte tijdlijn:

1959: recordhoeveelheid gas ontdekt in Slochteren

In 1947 richten de oliebedrijven Shell en Esso samen de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) op, een bedrijf dat in Nederland op zoek gaat naar aardolie en -gas. In mei 1959 doet het bedrijf zijn grootste vondst: onder het Groningse dorp Slochteren wordt de grootste gasbel van Europa ontdekt, van zo'n 2800 miljard kubieke meter. De NAM krijgt een eeuwigdurende winningsvergunning van de Staat, voor dit veld.

Heel Nederland schakelt vanaf begin jaren 60 over op het gebruik van aardgas uit dit veld, voor industrie, stroomopwekking, koken en verwarming. De Nederlandse overheid wordt schatrijk: het grootste deel van de (omgerekend) ruim 400 miljard euro aan opbrengsten sinds de vondst in 1959, gaat naar de Staat. Die bekostigt er infrastructurele werken en een aanzienlijk deel van de verzorgingsstaat mee.

1986: de aardbevingen beginnen

De keerzijde van de gaswinning wordt pas tientallen jaren later duidelijk: in december 1986 beeft de aarde bij Assen - het gevolg van winning in het kleinere aardgasveld Eleveld. In de decennia erna zijn in Noord-Nederland nog honderden andere aardbevingen, veruit de meeste in het Groningenveld. Die zijn veroorzaakt door het winnen van al dat gas: de bodem daalt, er komt druk te staan op aardbreuken onder het gasveld en door de drukverschillen die ontstaan in het veld.

Vooral de omgeving van Slochteren wordt hierdoor hard geraakt. In de zomer van 2012 wordt het gebied getroffen door de 'Klap bij Huizinge', een aardbeving met een kracht van 3,6. Het is de zwaarste aardbeving ooit in Groningen, die in de hele provincie gevoeld wordt en tot schade leidt. Honderden huizen in de wijde omgeving blijken niet bestand tegen deze en de vele volgende bevingen, en moeten worden gesloopt of versterkt.

2013: recordaantal bevingen, recordopbrengst gas

In 2013 vinden de meeste bevingen in het gebied plaats: 119 alleen al in Groningen, waarvan er 30 een sterkte hebben van meer dan 1,5. Begin dit jaar meldt het Staatstoezicht op de Mijnen - de toezichthouder op de winning in Nederland - in een alarmerend onderzoeksrapport ook dat de bevingen steeds zwaarder zullen worden. Het advies: de winning zo snel mogelijk terugdraaien.

Toch wordt er dat jaar ook nog een recordhoeveelheid gas uit de Groningse bodem gehaald: 53,9 miljard kubieke meter, ruim 6 miljard kuub meer dan het jaar ervoor.

2018: gasveld gaat dicht, zegt regering

Na enkele jaren van mondjesmaat terugdraaien en vele Kamerdebatten over hoeveel dan precies, besluit het kabinet op initiatief van minister Wiebes (Economische Zaken) dat de gaskraan helemaal dichtgaat. Maar pas in 2030, en tot die tijd stapsgewijs.

Volgens Wiebes zit er "omwille van de veiligheid" niets anders op dan de oorzaak van de aardbevingen helemaal weg te nemen. Dat betekent dat een deel van het Groninger gas "gewoon in de grond blijft zitten". Een jaar later zegt Wiebes dat de definitieve sluiting al eerder kan: ergens medio 2022, mits er voldoende alternatieven zijn.

2023: Groningers waren ondergeschikt aan geld, zegt parlementaire enquête

In 2019 start een parlementaire enquête over de gaswinning, en dan vooral over de vraag waarom er nog zo lang zo veel gas uit de grond werd gehaald, ondanks het grote aantal aardbevingen. De voornaamste conclusie van de commissie, een paar jaar later: de belangen van de Groningers zijn stelselmatig genegeerd, geld verdienen ging altijd boven veiligheid van de inwoners.

'Leveringszekerheid' van het gas werd door de overheid en de exploitanten van het gasveld als het belangrijkste gezien: die ging boven alles en de buitenwereld werd volgens de commissie "bewust" onwetend gehouden.

Voorzitter Van der Lee heeft het over "ongekend systeemfalen":

Opeenvolgende ministers waren niet goed geïnformeerd over de gevaren van de gaswinning en ook de Tweede Kamer was niet goed op de hoogte, waardoor die zijn rol als belangenbehartiger van de burgers niet goed kon uitvoeren.

2024: definitieve sluiting, of toch niet?

In 2023 besluit staatssecretaris Vijlbrief (Mijnbouw) dat het Groningenveld een jaar later definitief gesloten wordt. Vanaf 1 oktober dat jaar gaat de gaskraan al voorlopig dicht en wordt er niets meer gewonnen, zo is het idee. Begin 2024 gaat de kraan toch weer enkele dagen open om verwachte vrieskou op te vangen. Tot schrik van omwonenden, die later in het voorjaar nogmaals schrikken als de Eerste Kamer ineens kanttekeningen plaatst bij de verwachte sluiting van het gasveld.

Een geëmotioneerde Vijlbrief dreigt begin april op te stappen als er weer uitstel komt:

Vijlbriefs woorden hebben effect: in navolging van de Tweede Kamer gaat ook de senaat akkoord met sluiting per 1 oktober 2024. Vijlbrief tekent vanmiddag in Kolham symbolisch de wet die dat moet regelen, op de plek waar 65 jaar geleden het gasveld ontdekt werd, omringd door Groningse bestuurders en inwoners die zich hebben ingezet voor de sluiting.

De wet is deze week ondertekend door koning Willem-Alexander en gepubliceerd in de Staatscourant. Daarmee is de sluiting van het Groninger gasveld definitief.