NOS Nieuws - Algemeen

De aankondiging van presentator Frits Spits dat hij stopt bij de radio is verkozen tot radiofragment van het afgelopen jaar. Dat werd bekendgemaakt in De Perstribune op NPO Radio 1.

Spits maakte in het najaar in zijn programma De Taalstaat bekend dat hij er na 52 jaar mee ophoudt. De 77-jarige programmamaker presenteerde het NPO Radio 1-programma gisteren voor de laatste keer.

In zijn aankondiging in september zei Spits dat de reacties van luisteraars op zijn vertrek hem ontroerden. "Omdat u de woorden vond die mijn hart hebben geraakt. Dat kan taal doen", aldus de presentator.

Volgens juryvoorzitter Ron Vergouwen deed Spits de aankondiging "op de voor hem zo kenmerkende manier, in betekenisvolle en mooie zinnen". De jury spreekt ook van het einde van een tijdperk.

"Ik vind het echt geweldig", zegt Spits over de verkiezing. "Ik ben er stil van en ik ben er heel erg trots op."

Bij zijn laatste uitzending werd Spits gisteren omringd door vrienden, collega's en familie:

Op de tweede plaats eindigde een fragment met NPO Radio 2-dj Tim Op het Broek. Die belde afgelopen zomer met luisteraar Raymond en liet hem een favoriet nummer kiezen. Dat werd Say Say Say van Paul McCartney en Michael Jackson. De intro daarvan werd vervolgens door de beller perfect volgepraat. Het fragment werd veel gedeeld op sociale media.

Op de derde plaats staat het afscheidsinterview van Peter de Bie met Coen Verbraak. Dat werd een dag na de zelfgekozen dood van De Bie uitgezonden in het NOS-programma Met het Oog op Morgen.

De jury van het Radiomoment van het jaar bestaat uit radio-dj's en presentatoren van publieke en commerciële radiozenders. Vorig jaar werd het afscheidsgesprek met Eva Hermans-Kroot op Qmusic verkozen tot radiomoment van het jaar.

In Zweden is het dodental als gevolg van storm Johannes opgelopen tot drie. De storm is gaan liggen maar leidt nog tot veel verstoringen op de weg en het spoor. Sinds gisterochtend trok de storm over het noorden van Zweden, Noorwegen en Finland.

Gisteren werden al twee doden gemeld. Vandaag blijkt dat een derde man om het leven kwam in het Zweedse Hofors doordat een boom op hem was gevallen. Hij was aan het werk in het bos.

In Sandviken kwam een man op soortgelijke wijze om en in Härnosand overleed een man nadat hij klem was komen te zitten onder een omgevallen boom. Volgens de Zweedse verkeersdienst zijn er "ongelooflijk veel bomen" omgevallen.

Ook meldt de dienst dat veel mensen ondanks waarschuwingen toch de weg op zijn gegaan. Honderden automobilisten zaten vast in hun auto. "Het raakt ons ook als er gezinnen met kinderen vastzitten in het puin", zegt de verkeersdienst.

Vandaag zijn de opruimwerkzaamheden hervat. Bestuurders worden opgeroepen om ook vandaag diverse wegen te mijden, omdat ze nog onbegaanbaar zijn. De situatie is nog steeds gevaarlijk, meldt de verkeersdienst. Met speciale machines moeten wegen worden vrijgemaakt van de omgevallen bomen. De verwachting is dat de werkzaamheden nog dagen kunnen duren.

Tienduizenden nog zonder stroom

Vooral in Finland, waar de storm 'Hannes' genoemd wordt, heeft schade aan het elektriciteitsnetwerk tot stroomuitval geleid. Meer dan 70.000 huishoudens zijn daardoor getroffen.

Ook in Zweden zijn er nog grote storingen. In Norrflärke en Kubbe waarschuwt het waterbedrijf Miva voor risico op een drinkwatertekort, vanwege een stroomstoring bij een waterzuiveringsinstallatie. Huishoudens wordt gevraagd zuinig te zijn met drinkwater. Onder meer kort douchen, niet de afwas afspoelen onder stromend water, maar ook "vul de jacuzzi niet" staan in de lijst van aanbevelingen.

Door de storingen is het lastiger om het noodnummer te bereiken in delen van de provincies Västernorrland, Dalarna, Jämtland en Gävleborg, schrijven Zweedse media. Door de langdurige stroomstoringen is het mobiele telefoonnetwerk verstoord. Het lokale bestuur raadt aan om de simkaart even uit de mobiele telefoon te halen en het opnieuw te proberen als het niet lukt om het noodnummer te bellen.

Stroombedrijven verwachten dat het nog dagen kan duren voordat iedereen weer stroom heeft.

Vliegtuigen van de landingsbaan

Als gevolg van de krachtige winden en zware sneeuwval zijn de luchtvaart en het treinverkeer op meerdere plekken ernstig ontregeld. Ook veerdiensten werden opgeschort. In Kittilä in Fins Lapland werden twee vliegtuigen gisteren afzonderlijk van de landingsbaan geblazen. Een passagiersvliegtuig met 150 personen aan boord en een klein privévliegtuig gleden tijdens het taxiën van de baan en belandden in sneeuwbanken. Niemand raakte gewond.

Inmiddels is het vliegverkeer op de luchthavens van Kittilä, Rovaniemien en Ivalo hervat. Ook in Zweden en Noorwegen komt het lucht- en treinverkeer weer langzaam op gang.

In Suriname is een man aangehouden nadat hij vijf kinderen had doodgestoken en vier volwassenen, onder wie twee buren. Volgens Surinaamse media heeft hij zijn eigen kinderen gedood.

Aan het begin van de nacht kreeg de politie een melding van een steekpartij met meerdere doden in Meerzorg, iets ten oosten van de hoofdstad Paramaribo.

Daar aangekomen zagen agenten dat vier kinderen en een echtpaar met een mes waren gestoken. Later werd het dodental naar boven bijgesteld.

Een meisje en een volwassene raakten zwaargewond en zijn naar het ziekenhuis gebracht. Er zijn berichten dat het meisje ook is overleden, wat het dodental op tien zou brengen.

Motief onduidelijk

De man verzette zich bij zijn aanhouding en viel de agenten aan met een mes, zegt de politie. Daarop schoot de politie hem in zijn benen. De man is naar het ziekenhuis gebracht en ligt daar onder toezicht van de politie.

De omgeving is afgezet. Waarom de vader de kinderen en buren doodstak is niet duidelijk.

De politie houdt rekening met "psychische ontregeling", omdat de man vlak voor zijn aanval door het lint zou zijn gegaan.

President Jennifer Simons reageert geschokt. "In een periode waarin familie en vrienden elkaar juist zouden moeten vasthouden en ondersteunen, worden wij geconfronteerd met de harde realiteit dat de wereld ook een andere kant kent", schrijft ze op Facebook. Ze wenst de nabestaanden veel sterkte.

Ook in Nederland wordt gereageerd op de steekpartij. D66-leider Rob Jetten schrijft op sociale media dat hij diep geschokt is. Hij wenst de slachtoffers en hun familie "alle kracht en sterkte toe in deze onvoorstelbaar moeilijke tijd."

Annette Dionne, de laatste nog levende zus van de Dionne-vijfling, is op 91-jarige leeftijd overleden. Dat meldt het Dionne Quints Home Museum op sociale media. Ze waren als de eerste vijfling die hun vroege kindertijd overleefden ooit wereldberoemd.

Het museum, dat onder meer is gewijd aan het leven van de zussen, meldt dat ze op kerstavond is overleden. "Annette was zeer geliefd en zette zich in voor de rechten van de kinderen."

Annette, Émilie, Yvonne, Cécile en Marie werden op 28 mei 1934 geboren in een Franssprekend boerengezin in de Canadese provincie Ontario, twee maanden te vroeg. Hun moeder Elzire dacht aanvankelijk dat ze zwanger was van een tweeling. In totaal had het gezin Dionne veertien kinderen.

Hun geboorte was wereldnieuws en werd gezien als een medisch wonder. Ze waren ook een symbool van hoop in een tijd waarin miljoenen Noord-Amerikanen het financieel moeilijk hadden tijdens de Grote Depressie. De ouders van de zussen kregen al snel commerciële aanbiedingen om hun kinderen tentoon te stellen.

De vijfling werd daarom na een aantal maanden door de autoriteiten bij hun ouders weggehaald en tot hun achttiende onder de voogdij van Ontario geplaatst. Volgens de regering van de provincie werd dat gedaan om ervoor te zorgen dat de kinderen niet werden uitgebuit.

De kinderen werden geplaatst in een speciale kliniek die tegenover hun ouderlijk huis was gebouwd en waar ze, ironisch genoeg, dagelijks tegen betaling werden tentoongesteld aan een miljoenenpubliek, compleet met bezoekerstijden. Ze waren onder toezicht van verpleegkundigen en artsen. De regering van Ontario zou daarmee zo'n 500 miljoen Canadese dollars hebben verdiend.

Het Nederlandse Polygoonjournaal gaf een kijkje in het leven van de zusjes:

De zussen waren zo populair dat een weg van Toronto naar het dorp waar ze toen als toeristische attractie werden gebruikt, verbreed moest worden om de toestroom aan te kunnen. "We konden niet onszelf zijn, we werden altijd bekeken", herinnerde Cécile zich op hoge leeftijd. "Het was onmenselijk."

Hun afbeelding werd bijna overal voor gebruikt, van ingeblikte tomaten tot aan auto's. Hollywood maakte films over de zussen en ze waren het gezicht van grote merken als Kellogg's en Palmolive. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden vijf vrachtschepen van de Amerikaanse marine naar de zussen vernoemd.

De vijfling keerde uiteindelijk terug naar hun ouders na een negen jaar durende strijd om de voogdij van vader Oliva. Thuis hadden de meiden het niet veel beter. Volgens hen werden ze seksueel misbruikt door hun vader en sloeg hun moeder ze.

Na hun achttiende verhuisden ze naar Montreal en verdwenen ze uit de openbaarheid. In 1954 overleed Émilie op 20-jarige leeftijd aan een beroerte. Ook voor Nederlandse media was dat voorpaginanieuws. In 1970 overleed zus Marie.

Excuses

Ondanks de miljoenen die de Dionne-zussen in het laatje brachten, kregen ze nauwelijks iets van het geld te zien. De laatste drie overlevende zussen leefden in armoede en konden moeilijk rondkomen. In 1998 betaalde de regering van Ontario in een schikking 4 miljoen Canadese dollars aan Annette, Yvonne en Cécile. Ook bood de toenmalige premier van Ontario Harris officieel excuses aan voor de systematische uitbuiting van de zussen.

De uitbuiting door de regering van Ontario had grote gevolgen op de persoonlijke leven van de zussen. In hun autobiografie uit 1964 schreven de zussen dat ze hun ouders niet goed kenden en dat ze "midden in een circus" waren opgegroeid. "Geld was het monster. Zoveel mensen om ons heen konden de verleiding niet weerstaan".

In 2019 zei Annette tegen The Canadian Press dat ze besefte dat door het geld "vaak slechte dingen gebeurden".

In 2001 overleed Yvonne Dionne aan kanker. De laatste twee levende zussen Cécile en Annette verschenen alleen nog in de media om te waarschuwen voor de impact van een publiek leven op kinderen. Cécile overleed afgelopen juli op 91-jarige leeftijd.

Op een parkeerplaats in Breda zijn vannacht meerdere geparkeerde auto's vernield door twee mannen. Toen een getuige hen daarop aansprak, probeerden ze op hem in te rijden met een bestelbus. Het tweetal, een 24-jarige man uit Breda en een 21-jarige man uit Hillegom, is opgepakt.

De getuige hoorde rond 01.30 uur vannacht een harde klap, en zag dat een man tegen een geparkeerde auto trapte. De andere verdachte zat in een bestelbus.

De getuige vroeg de vandaal "om normaal te doen", zegt een woordvoerder van de politie. "En toen escaleerde de situatie snel." De verdachten scholden de getuige uit en reden in de bestelbus met hoge snelheid rondjes over het parkeerterrein.

Geschampt

Ze raakten daarbij een andere geparkeerde auto en schampten de getuige. "De verdachten reden daarna met hoge snelheid achteruit, waarop de getuige wegsprong om niet geraakt te worden", aldus de politie.

Toen de mannen uiteindelijk wegreden, raakten ze opnieuw een auto op de parkeerplaats.

De politie kon hen kort daarna aanhouden. Ze zitten nog vast, schrijft Omroep Brabant.

Brigitte Bardot werd aanbeden en begeerd in haar jaren als actrice, maar op latere leeftijd ook verguisd vanwege haar extremistische overtuigingen. De Franse actrice overleed vandaag, 91 jaar oud.

De in 1934 in Parijs geboren Brigitte Anne-Marie Bardot was een icoon van de Franse cultuur en een gewaardeerd voorvechter van dierenrechten, maar kwam later vooral in het nieuws als veroordeeld racist.

Haar gloriejaren lagen in de jaren 50 en 60, toen ze werd als gezien als het Franse antwoord op Marilyn Monroe. De tot ballerina opgeleide Bardot werd door een kennis van haar moeder gevraagd als fotomodel en prijkte op haar 15de al op de cover van het tijdschrift Elle. Ze leerde acteur Roger Vadim kennen, met wie ze trouwde toen ze 18 was. In 1956 maakte Vadim zijn debuut als regisseur en hij gaf zijn vrouw de hoofdrol in de tragikomedie Et Dieu... créa la femme. Het werd haar grote doorbraak.

Bekijk hier een terugblik op haar leven:

Ze speelde gedurende haar leven in tientallen films en was op haar best in lichte komedies als Une Parisienne uit 1957. Maar ook dramatische rollen zette ze overtuigend neer, zoals in La Vérité van regisseur Henri-Georges Clouzot (1960). Deze rol wordt artistiek als haar beste beschouwd.

Haar ronde vormen, de getuite lippen, de grote bruine ogen en het opgestoken blonde haar; Bardot was een sekssymbool. De sensuele foto's die fotograaf Sam Lévin in het begin van haar carrière van haar maakte, droegen daar ook zeker aan bij. Op een van deze opnames is Bardot te zien in een wit korset, van achteren gefotografeerd. Naar verluidt werd de ansichtkaart met deze foto in Parijs rond 1960 beter verkocht dan ansichtkaarten van de Eiffeltoren.

Bekijk hier de trailer van La Vérité.

De actrice zelf was niet te beroerd om lakens en handdoeken speels te laten zakken. Zeker in de preutse Amerikaanse filmindustrie was dat tot dan toe ongekend. Haar films trokken dan ook volle zalen, met voornamelijk mannen in het publiek.

Maar ook vrouwen bewonderden BB, zoals ze al snel werd genoemd. Ze leverde een belangrijke bijdrage aan de 'bevrijding' van vrouwen uit het conventionele keurslijf. Dankzij Bardot gingen vrouwen bikini's dragen en durfden ze hun fysieke aantrekkelijkheid laten zien. Ook dikke lagen eyeliner, getoupeerd haar en de Bardot-halslijn (die beide schouders blootlegt) kwamen door BB in de mode.

Haar populariteit vond ook zijn weg in de hitlijsten. Hoewel haar zangkwaliteiten beperkt waren, scoorde ze meerdere keren met nummers die vooral haar eigenzinnigheid benadrukten, zoals Je n'ai besoin de personne en Harley Davidson (Ik heb niemand nodig op een Harley Davidson).

Serge Gainsbourg vroeg haar voor de latere monsterhit Je t'aime - moi non plus. Bardot zong het in, maar bedacht zich. Daarop nam Jane Birkin het zuchten en kreunen voor haar rekening.

Zeehondjes

Toen ze 39 jaar was besloot Bardot op te houden met film. Ze begon een tweede leven, als voorvechtster van dierenrechten. Ze werd gevraagd door Paul Watson van de Sea Shepherd Conservation Society om zich in te zetten tegen de jacht op babyzeehondjes. Op een beroemde foto uit die tijd houdt ze een baby-zeehond in haar armen.

Van die fotoshoot werd ook een filmpje gemaakt dat je hieronder kunt zien.

Op allerlei manier voerde ze actie. Haar vroegere collega Sophia Loren moest het ontgelden, omdat ze bont droeg en er ook reclame voor maakte. In 1994 noemde Bardot dat in open brief vernederend, weerzinwekkend en betreurenswaardig. "Vergeet niet dat het dragen van bont neerkomt op het meezeulen van een kerkhof op je rug", schreef ze. Loren reageerde niet.

Bardot startte in 1986 de Fondation Brigitte Bardot. De stichting werkt onder meer aan het behoud van bedreigde diersoorten in Afrika en komt in actie tegen de walvisjacht bij de Faeröer Eilanden. FBB is de grootste particuliere dierenbeschermingsorganisatie van Frankrijk en treedt vaak op als partij in rechtszaken tegen dierenbeulen.

Immigranten

Zelf stond Bardot ook een paar keer voor de rechter vanwege haar uitspraken over immigranten en moslims, zoals toen ze verzuchte dat "mijn land weer wordt overspoeld door buitenlanders, vooral moslims". Ze werd vijf keer veroordeeld voor religieus en racistisch haatzaaien. Ook had ze weinig op met homoseksuelen, die ze decadentie en freak-achtig gedrag verweet.

Ze was in 1992 na drie mislukte huwelijken getrouwd met Bernard d'Ormale, een rijke industrieel en aanhanger van de extreemrechts partij Front National. Ze noemde partijleider Jean-Marie Le Pen "een charmante man" met wie ze "voor honderd procent" haar opvattingen over immigratie deelde. Toen Le Pens dochter Marine in 2011 het leiderschap van de partij overnam, noemde Bardot haar "een nieuwe Jeanne d'Arc".

Dansscène uit Et Dieu... créa la femme:

Terugkijken op haar filmcarrière deed ze weinig. Bardot had geen moeite met ouder worden. Gekleed in het zwart en lopend met een kruk bleef ze zich inzetten voor dierenrechten. Met mensen had ze niet veel op en ze liet zich weinig zien buiten haar villa bij Saint Tropez.

De vraag hoe de wereld haar het meest zal herinneren is misschien al beantwoord op haar tachtigste verjaardag, in september 2014. Kranten en tijdschriften kwamen nauwelijks met geschreven tekst. Wel met foto's. Heel veel foto's.

Brigitte Bardot is op 91-jarige leeftijd overleden, meldt haar stichting aan het Franse persbureau AFP. Bardot was fotomodel, actrice en zangeres. Met haar filmcarrière in de jaren 50, 60 en 70 veroverde ze niet alleen Frankrijk, maar wist ze ook indruk te maken op het internationale publiek.

Bardot brak in de jaren 50 door als de Europese Marilyn Monroe met Et Dieu... créa la femme. Ze groeide uit tot een sekssymbool, speelde in verschillende films en nam meerdere platen op.

Na haar filmcarrière ontpopte Bardot zich tot dierenrechtenactivist. Ze voerde onder meer actie tegen de jacht op zeehonden.

Controversiële meningen

Bardot schuwde niet haar controversiële mening te geven over onderwerpen als homoseksualiteit en de islam. Ze werd meerdere keren veroordeeld voor racisme en discriminatie.

De laatste jaren liet Bardot niet veel meer van zich horen. Wel bracht ze in september een nieuwe autobiografie uit 'Mon BBcédaire', nadat er dertig jaar geleden ook al een van haar hand was verschenen.

In de afgelopen weken werd ze enkele keren in het ziekenhuis opgenomen. Eind oktober zei ze nog dat het goed met haar ging, nadat ze op sociale media was doodverklaard. "Ik ben nog niet toe aan mijn laatste buiging", schreef ze toen op X.

Legende

De Franse president Macron noemt de actrice op X een "legende". Hij roemt onder meer haar films, stem en onvoorwaardelijke liefde voor dieren als redenen waarmee ze het Franse volk raakte.

Jordan Bardella, de leider van de Franse partij Rassemblement National, spreekt van het verlies van de vrouw die met haar schoonheid de wereld verblufte. Hij noemde haar "de belichaming van een Frans tijdperk".

Bardot overleed zondag in haar huis in Zuid-Frankrijk. Haar stichting heeft niet bekendgemaakt waaraan ze is overleden.

Zowel een Amerikaanse als een Chinese maanraket gaat in 2026 de ruimte in, als voorbereiding op een bemenste maanlanding. Het wordt spannend wie die nieuwe space race gaat winnen. Wordt het America first, of toch China?

Voorlopig wandelt er nog niemand op de maan. De Amerikanen willen dat in 2027 voor elkaar krijgen, maar het is volgens experts onwaarschijnlijk dat hun maanlander op tijd klaar is.

Het rommelt al maanden bij NASA, niet alleen vanwege de hete adem van China, maar ook vanwege de enorme bezuinigingen die de regering-Trump de ruimtevaartorganisatie wil opleggen. Die gaan ten koste van ruimtesondes, laboratoria, maar mogelijk ook een groot deel van het Artemis-maanprogramma. Hoe ver die bezuinigingen echt gaan is niet zeker: een groot deel van het Amerikaanse Congres ziet de kaalslag niet zitten.

Elon Musks SpaceX moet de Amerikaanse lander leveren. Dat complexe ruimtevaartuig is afgeleid van het enorme Starship, dat nog lang niet klaar is voor een bemenste vlucht. Andere leveranciers zoals Jeff Bezos' Blue Origin mogen daarom ook meedingen. Tot ongenoegen van Musk, die in oktober plaatsvervangend NASA-chef Sean Duffy voor dummy versleet op X.

Inmiddels staat Duffy's opvolger Jared Isaacman aan het roer van NASA. Hij maakte zelf ruimtevluchten met SpaceX en is een goede bekende van Musk, maar hij is duidelijk: de lander die als eerste klaar is, wint.

Waarom eigenlijk terug naar de maan? NOS op 3 maakte vorig jaar deze video:

Volgens ruimtevaartingenieur Erik Laan, docent ruimtevaarttechniek aan Hogeschool Inholland, spelen er verschillende belangen. "SpaceX wil eigenlijk niet naar de maan, maar naar Mars. Maar het bedrijf heeft een contract gekregen voor een maanlander. Al met al zie je dat er veel spanning op zit, dat blijkt ook uit die ruzie tussen Duffy en Musk."

Trump wil nog tijdens zijn termijn een Amerikaanse vlag op de maan, maar voor vervolgmissies is geen geld uitgetrokken. Vreemd, vindt Laan. "Want die strijd om de maan heeft de VS allang gewonnen in de jaren zestig. Nu maken sommigen er toch weer een soort prestigestrijd van. Jammer, want dan gaat het weer alleen maar om het planten van een vlag in plaats van de research. De bedoeling van Artemis was echt om nu langer onderzoek te doen dan tijdens de Apollomissies, dichtbij de zuidpool van de maan waar ook water voorkomt."

Zelfs Trumps verlangen om China af te troeven is mogelijk niet meer haalbaar. "Ik denk als ik in mijn glazen bol kijk, dan zie ik Blue Origin de eerste maanlander leveren, maar ook dat ze het niet gaan redden voor het einde van Trumps termijn. En misschien ook niet voor de Chinese landingspoging."

Paniek

Terwijl onderlinge verwijten en alternatieve plannen rondvliegen in de VS, dendert de Chinese trein ongestoord verder. Eind oktober liet China weten dat de raket, het schip en de lander de prototype-fase voorbij zijn. Komend jaar vindt de eerste testvlucht plaats, waarschijnlijk nog met een lichte variant van de maanraket.

De Amerikanen hebben wel de primeur van de eerste bemenste vlucht naar de maan sinds de jaren 70: uiterlijk in april moeten vier Amerikanen een vlucht rond de maan maken met de Artemis II-missie. Pas met Artemis III moeten er astronauten landen.

Andrew Jones volgt de Chinese ruimtevaart voor Spacenews.com. Hij ziet de nervositeit in de VS niet terug in Peking. "NASA is veel eerder gestart met zijn maanprogramma, al onder de regering-Bush, maar de VS heeft geen langetermijnstrategie. Die verandert met elke nieuwe president. China heeft wel een strategie waar ze aan vasthouden, en dat lijkt zich nu uit te betalen."

Dat wil niet zeggen dat de Chinezen de maanrace ook gaan winnen, stelt Jones. "Ook zij kunnen met vertraging te maken krijgen. Op dit moment zitten ze op schema, maar er kan iets misgaan met die Lange Mars 10. Vertragingen zijn normaal in de ruimtevaart, ook in China."

Er kan ook iets misgaan met een geplande onbemande Chinese maanlander komend jaar, wat weer een obstakel kan zijn voor de bemande lander, die deels met dezelfde technologie werkt.

Jones: "Het oog van de wereld is op hen gericht, en daar is China extreem gevoelig voor. Aan de andere kant, China heeft nooit gezegd dat het de VS wil verslaan. De Amerikanen zeggen dat ze China willen verslaan, dus de paniek zit vooral daar."

Bij een ongeluk op de N391 bij Roswinkel zijn vanmorgen vier voertuigen op elkaar gebotst. De weg is afgesloten.

Op beelden is te zien dat één auto op de kop terecht is gekomen:

Verder waren nog twee personenauto's en een busje betrokken bij het ongeval. Het is onbekend of er mensen gewond zijn geraakt.

Het wegdek was vanmorgen erg glad, en er was bovendien beperkt zicht door dichte mist. De politie heeft de weg in beide richtingen afgezet om hulpdiensten de ruimte te geven, schrijft RTV Drenthe.

Voor de derde dag op rij zoeken veteranen en vrijwilligers in Heemskerk en omgeving naar Milan, een jongen van 16 die sinds eerste kerstdag vermist is. De jongen met een verstandelijke beperking uit Oekraïne, kan niet praten. Hij keerde niet terug van een wandeling.

Het Veteranen Search Team is sinds vrijdagmiddag aan het zoeken naar de jongen, vrijwilligers van het Coördinatie Platform Vermissing doen sinds gisteren ook mee. De politie verwacht vandaag vele tientallen mensen die meezoeken in Beverwijk en Velsen-Noord.

Milan werd donderdag voor het laatst gezien op de Debora Bakelaan in Heemskerk. Volgens de politie is hij mogelijk gaan lopen richting de Wijkerstraatweg in Velsen-Noord, zo'n 5 kilometer verderop.

De politie heeft via sociale media ook in het Oekraïens opgeroepen naar de jongen uit te kijken.

Kiezers in Myanmar gaan voor het eerst in vijf jaar naar de stembus om een nieuw parlement te kiezen. De verkiezingen, waarvan de eerste fase vandaag is begonnen, zijn georganiseerd door het militaire regime en worden door critici weggezet als nep.

De stembusgang is dan ook allesbehalve eerlijk of vrij. Het land wordt al jaren geteisterd door een burgeroorlog, waardoor mensen volgens de BBC in ongeveer de helft van Myanmar überhaupt niet hun stem kunnen uitbrengen.

En hoewel er tientallen partijen meedoen, zijn de belangrijkste oppositiepartijen uitgesloten van deelname of boycotten ze de verkiezingen. De partij van Nobelprijswinnaar Aung San Suu Kyi is zelfs opgeheven.

De door de junta gesteunde partij USDP zal naar verwachting de grootste worden. De partij wordt geleid door oud-generaals en is verreweg het beste georganiseerd en gefinancierd.

Burgeroorlog

De laatste verkiezingen in Myanmar, eind 2020, won Suu Kyi's partij met overmacht. Daarop pleegde het leger een staatsgreep en werd Suu Kyi gearresteerd. Ze wordt al jaren gevangengehouden, het is onduidelijk hoe het nu met haar is.

Na de staatsgreep kwamen er grote burgerprotesten, die door het leger keihard werden neergeslagen. Daarop veranderde het verzet in een gewapende rebellenbeweging, die nu al bijna vijf jaar strijd levert tegen het regime.

Critici, waaronder de Verenigde Naties en westerse landen, zien in deze verkiezingen een poging van de militairen om hun bewind een democratische glans te geven. "Verkiezingen georganiseerd door een junta die burgers blijft bombarderen, politieke leiders opsluit en alle vormen van kritiek verbiedt zijn geen verkiezingen - het is absurdistisch theater opgevoerd met een pistool op je gericht", zegt de VN-rapporteur voor Myanmar, Tom Andrews.

De verkiezingen worden in drie fases gehouden. Sommige regio's zijn pas op 11 of 25 januari aan de beurt.

Morgen start de verkoop van vuurwerk aan consumenten. Waarschijnlijk is het de laatste keer, want volgend jaar geldt vanwege de Wet veilige jaarwisseling vermoedelijk een landelijk vuurwerkverbod. Vuurwerkhandelaren moeten daardoor na jaren stoppen met de verkoop.

Maar voordat het landelijk vuurwerkverbod ingaat, moet er nog het een en ander geregeld worden. Zo moet er eerst een handhavingsplan zijn voor de politie en burgemeesters, net als een compensatieregeling voor vuurwerkhandelaren. Daarover wordt nog steeds onderhandeld.

Vuurwerkhandelaar Dick Til uit Doetinchem is niet blij met de onduidelijkheid rond de compensatie. "Het vuurwerkverbod komt aardig dichtbij en voor heel veel verkooppunten is nog niks bekend. Wat gaat er gebeuren met onze panden? We hebben veel geïnvesteerd in bunkers om het vuurwerk op te slaan. Worden we daarvoor gecompenseerd?"

Geld voor branche

In Nederland zijn ruim achthonderd vuurwerkhandelaren. Bij sommige verkooppunten vormt de verkoop maar een paar procenten van de omzet. Andere bedrijven halen volgens Belangenvereniging Pyrotechniek Nederland het grootste deel van de jaaromzet uit vuurwerk. In totaal was de omzet van de branche vorig jaar zo'n 118 miljoen euro, zegt voorzitter Leo Groeneveld.

Het landelijke vuurwerkverbod kan voor een deel van de sector een faillissement betekenen. Daarom vroeg de vuurwerkbranche begin dit jaar om een compensatie van 895 miljoen euro. "Dat was voor als het verbod deze jaarwisseling zou ingaan", zegt Groeneveld. In april werd bekend dat het volgend jaar ingaat. Toenmalig staatssecretaris Chris Jansen (PVV) zei eerder dat de branche dan op zo'n 50 miljoen euro kan rekenen.

In de onderhandelingen over de compensatie vraagt de branche inmiddels een stuk minder dan de 895 miljoen, zegt Groeneveld. "Het zit dichter bij de 50 miljoen dan bij 895 miljoen."

Nertsenfokkers, oesterkwekers en kokkelvissers

Het is begrijpelijk dat de vuurwerkbranche een compensatie wil, zegt bestuurskundige Georgina Kuipers. "Soms neemt de overheid beslissingen waardoor je niet meer op dezelfde manier je bedrijf kunt runnen als je deed, en het is niet zo gek dat je daar dan compensatie voor verwacht." Ze noemt andere beroepsgroepen die moesten stoppen en daar geld voor kregen, zoals nertsenfokkers, oesterkwekers en kokkelvissers.

Hoe hoog de compensatie wordt, is volgens Kuipers deels een juridische, deels een politieke keuze. Daarbij speelt mee in hoeverre een beslissing wel of niet te verwachten was. "In het geval van toeslagenouders en gedupeerden van aardbevingsschade in Groningen is zeker sprake van uitzonderlijke omstandigheden." Of het vuurwerkverbod een plotselinge verandering is, is volgens Kuipers de vraag. Ze wijst hierbij op de jarenlange maatschappelijke discussie over het vuurwerkverbod.

Niet blij met onduidelijkheid

Vuurwerkhandelaar Frits Pen uit Enschede vindt het vuurwerkverbod "een heel dom idee". "Er is al illegaal vuurwerk en ik ben bang dat veel meer wordt door het vuurwerkverbod."

Pen vreest dat de grote vuurwerkimporteurs het meest gaan profiteren van de compensatieregeling, en dat de kleine verkopers pech hebben. "Dat gaat altijd zo", stelt Pen. Hij wil snel duidelijkheid over de compensatie.

Vuurwerkhandelaar Til heeft "gelukkig" nog een andere baan. Andere vuurwerkhandelaren zullen volgens hem grote financiële schade lijden door het vuurwerkverbod. "Ik heb concullega's die nog een huurcontract hebben van vijf jaar."

Ook Pen heeft er andere inkomsten naast. Hij organiseert vuurwerkshows, dit jaar in Rotterdam, Amsterdam, Arnhem en Waddinxveen.

Die shows zullen in de toekomst mogelijk op meer plekken plaatsvinden, als alternatief voor zelf afsteken. Maar opvallend genoeg vindt Pen vuurwerkshows geen realistische vervanging. Voor het organiseren van vuurwerkshows moet je een certificaat hebben, en die certificaathouders zijn er volgens hem te weinig.

Bovendien wil je het liefst meerdere gekwalificeerde medewerkers bij een show, stelt hij. "In Amsterdam en Rotterdam hebben wij al twee of drie certificaathouders bij een show. Het moet wel goed gebeuren."

Goedemorgen! De Oekraïense president Zelensky en de Amerikaanse president Trump ontmoeten elkaar in Florida en in Heerenveen is de derde dag van het olympisch kwalificatietoernooi.

Eerst het weer: vandaag komt naast zon regionaal ook hardnekkige mist of lage bewolking voor. Bij weinig wind liggen de maxima tussen 2 en 4 graden, maar in mist blijft het kwik rond het vriespunt steken. Ook vanavond en vannacht regionaal dichte mist bij lichte vorst.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

President Zelensky heeft gisteravond telefonisch overleg gevoerd met de Europese leiders en NAVO-secretaris-generaal Rutte. Ook demissionair premier Schoof nam deel aan het telefoongesprek. Zelensky schreef na afloop dat "sterke posities zowel aan het front als in de diplomatie nodig zijn om te voorkomen dat Poetin een echt en rechtvaardig einde aan de oorlog manipuleert en ontwijkt".

In aanloop naar zijn gesprek met Trump vandaag was Zelensky gisteren in Canada, waar hij een ontmoeting had met premier Carney. De Canadese premier maakte een nieuw steunpakket bekend voor Oekraïne van 1,6 miljard euro.

Ander nieuws uit de nacht En dan nog even dit:

Gisteren nam Frits Spits afscheid van de radio. Hij was sinds 1973 een van de vaste stemmen van de publieke omroep en presenteerde onder meer De Avondspits en Tijd voor Twee. De laatste jaren was hij te horen in De Taalstaat, en gisteren dus voor het laatst:

Fijne dag!

Het is alweer bijna 2026. Dat betekent dat er weer allerlei nieuwe wetten, regels en (belasting)tarieven ingaan. Want dat is ieder jaar zo per 1 januari. Hier een overzicht van belangrijke veranderingen.

Btw op hotel omhoog

De btw op overnachtingen in hotels en vakantieparken stijgt van 9 naar 21 procent. De btw op kamperen, als je zelf een tent, caravan of camper meeneemt, blijft 9 procent.

Het demissionaire kabinet wilde ook de btw verhogen op bezoek aan onder meer sportscholen, musea en theaters. Dat is door de Tweede Kamer tegengehouden.

Minimumloon en uitkeringen omhoog

Ieder halfjaar past de overheid het minimumloon aan. Dat gaat nu van 14,40 naar 14,71 euro per uur bruto. Dat bedrag geldt voor iedereen van 21 jaar en ouder.

Op basis van de verhoging van het minimumloon gaan ook uitkeringen omhoog. Zo gaat de AOW voor alleenwonenden van 1527,63 naar 1558,15 euro netto per maand. Ook onder meer de bijstand-, WIA- en Wajong-uitkering gaan omhoog.

Belastingschijven

Zoals ieder jaar worden de grenzen van de belastingschijven aangepast aan de inflatie. Dat gebeurt dit jaar maar voor een deel. Daardoor ga je dus iets sneller wat meer belasting betalen in een hogere schijf, dan oorspronkelijk het plan was.

Het kabinet doet dit omdat de btw-verhoging op cultuur, media en sport door de Tweede Kamer is tegengehouden. Dit is als alternatief bedacht om meer belastinggeld binnen te halen.

Cryptomunten

Als je cryptomunten zoals bitcoin hebt staan bij een cryptodienstverlener, dan moet die dat doorgeven aan de Belastingdienst. Dit is een EU-regel, de belastingdiensten van EU-landen gaan de saldo- en transactiegegevens ook onderling uitwisselen. Daardoor moet het moeilijker worden om de vermogensbelasting over cryptomunten zoals bitcoin te ontduiken.

Erfbelasting

Na iemands dood hadden erfgenamen 8 maanden om aangifte te doen voor de erfbelasting. Dat wordt 20 maanden. In een periode van rouw is 8 maanden voor veel mensen te kort om alles volledig en goed in te vullen, zegt de overheid. Daarom krijg je langer de tijd.

Vaker recht op huurtoeslag

Meer mensen krijgen recht op huurtoeslag. Dus huur je, check dan even of je voortaan deze toeslag kan krijgen.

Tot nu kon je alleen toeslag krijgen als de huur maximaal 900 euro was, de maximumhuur voor sociale huurwoningen. Voor jongeren was dat 477 euro. Maar voortaan kan je ook bij duurdere huurwoningen toeslag krijgen, zolang je inkomen en vermogen maar niet te hoog zijn.

En voortaan kan je zodra je 21 wordt volledige huurtoeslag krijgen. Dat was vanaf 23. Mensen jonger dan 23 kregen een lagere huurtoeslag.

Overdrachtsbelasting woning omlaag

De overdrachtsbelasting gaat omlaag voor woningen die je koopt maar niet zelf in gaat wonen. Het gaat dus vaak om investeerders die de woning gaan verhuren. De overdrachtsbelasting was 10,4 procent van de verkoopprijs en wordt 8 procent. Voor ander vastgoed, zoals kantoor- en winkelpanden, blijft het 10,4 procent.

Voor kopers die in het huis gaan wonen blijft de overdrachtsbelasting 2 procent. En voor mensen die hun eerste huis kopen blijft die nul. Dan moet je wel aan wat eisen voldoen, je mag bijvoorbeeld maximaal 34 zijn.

Huren omhoog

De huur van huizen in de vrije sector mag 4,4 procent omhoog. Dat is de inflatie plus 1 procentpunt. Het gaat om huizen met een huur van boven de 1228,07 euro.

Voor middenhuurwoningen is de maximumverhoging 6,1 procent. Dat is de ontwikkeling van de cao-lonen plus 1 procentpunt. Middenhuurwoningen hebben een huur van tussen de 932,93 en 1228,07 euro.

De huren mogen per 1 januari omhoog, maar dat kan ook pas later in het jaar gebeuren. Verhoging mag namelijk eens per 12 maanden. En van oudsher worden huren vaak iedere 1 juli verhoogd. In de sociale huursector mogen de huren sowieso pas 1 juli omhoog, met maximaal 4,1 procent.

Trein duurder

Een treinreis bij de NS wordt gemiddeld 6,5 procent duurder. Dat is minder dan eerder nog werd gevreesd. Volgens de NS zouden de prijzen eigenlijk zo'n 12 procent omhoog moeten. De afgelopen jaren stegen de treinreisprijzen minder hard dan de inflatie en NS kreeg daar geld voor van de overheid. Nu krijgt de NS geen geld meer om die prijsstijgingen te dempen, maar er is wel afgesproken om de prijsverhoging die daardoor nodig is over vier jaar uit te smeren.

Wegenbelasting soms hoger

De motorrijtuigenbelasting, beter bekend als de wegenbelasting, gaat omhoog voor een aantal soorten voertuigen.

Accijns op brandstof omhoog

De accijns op een liter benzine gaat met 5,6 cent omhoog. Die van diesel met 3,6 cent en lpg met 1,3 cent.

In 2022 werd de accijns juist fors verlaagd na de Russische inval in Oekraïne, omdat brandstofprijzen hard stegen. Al een paar jaar zou die verlaging worden geschrapt, maar steeds werd die door de overheid verlengd.

De Tweede Kamer besloot eind november dat de accijns nu toch weer een beetje omhoog gaat om met dat geld een geplande ov-bezuiniging te schrappen.

E-sigaret alleen in speciaalzaak

Vapes of e-sigaretten mogen alleen nog in speciaalzaken verkocht worden. Tot nu toe mochten ook tankstations ze verkopen en zogeheten gemakswinkels, zoals Primera en Bruna.

Die mogen nog wel gewone sigaretten verkopen. Voor tankstations stopt dat in 2030, voor gemakswinkels in 2032. Dan mogen alleen tabakspeciaalzaken sigaretten verkopen. De overheid wil roken en vapen ontmoedigen, omdat het erg ongezond is.

Basispakket zorgverzekering anders

Wat er betaald wordt vanuit het basispakket van de zorgverzekering verandert ieder jaar iets. Dit jaar zijn er drie veranderingen.

Tot nu toe kon je één keer per jaar meedoen aan een stoppen-met-roken-programma. Dat wordt drie keer. Want stoppen met roken is niet voor iedereen even makkelijk.

Oefentherapie voor mensen met axiale spondyloartritis (een bepaalde vorm van reuma) komt in het basispakket. Bij deze ziekte heb je last van ontstekingen en pijn in rug en bekken.

Een huisartsbezoek valt niet onder het eigen risico, maar als je huisarts een specialist om advies vroeg, moest je dit wel betalen vanuit je eigen risico. Dat verandert, dit valt niet meer onder het eigen risico. En een verkennend gesprek in de geestelijke gezondheidszorg, met bijvoorbeeld een psycholoog, ook niet meer.

Nieuw in de PMD-bak

Je mag een aantal nieuwe dingen weggooien in de PMD-bak of -zak (plastic, metaal, drinkpakken). Zoals koffiecapsules, die hoeven niet leeg te zijn. En ook huishoudelijke spuitbussen, zoals deo, haarlak en slagroom. En grote verpakkingsfolies. Dit kan nu omdat producenten beter recyclebare verpakkingen maken en verwerkers het recyclingproces verbeteren.

Recreatief vissen in zee

Nieuwe regels voor mensen die recreatief vissen in zee (dus niet commercieel): je moet de vangst van zeebaars, paling en blauwvintonijn registeren in een app, Rec-Fishing. Je moet aangeven welk vistuig je gebruikt, waar je vist, de lengte of het gewicht en of je de vis hield om op te eten of teruggooide.

Het geldt in zout water in de hele EU. De EU wil hiermee kijken wat het effect van recreatief vissen is op visstanden. Het gaat dus niet om vissen in rivieren en meren. De regel gaat niet in op 1 januari, maar op 10 januari.

Grootverbruiker leidingwater betaalt meer

Grootverbruikers van kraanwater gaan meer belasting betalen. Nu betaal je per aansluiting alleen nog een speciale belasting op leidingwater voor de eerste 300 kubieke meter water per jaar. Dat wordt op de eerste 50.000.

De meeste huishoudens gebruiken een stuk minder dan die 300 m3 en gaan dus niet extra belasting betalen. Een driepersoonshuishouden verbruikt gemiddeld namelijk zo'n 150 m3. Het gaat dan ook vooral om bedrijven en andere organisaties die meer gaan betalen. Dit moet waterbesparing stimuleren.

De belasting op leidingwater is dit jaar 0,425 euro per kubieke meter water, omgerekend 0,000425 euro per liter.

Analoge meter vervangen

Het is voortaan verplicht om een slimme of digitale meter te laten installeren, die je elektra- of gasverbruik bijhoudt. Je mag deze niet meer weigeren.

De slimme meter geeft automatisch je energieverbruik door. Je mag die automatische functie wel uitzetten. Dan moet je het zelf doorgeven. En als je geen slimme meter wil, mag je kiezen voor een simpelere digitale meter. Die heeft geen communicatiefunctie, dus dan moet je het ook doorgeven. Zowel een digitale als een slimme meter houdt bij hoeveel elektriciteit je teruglevert als je zonnepanelen hebt.

En daar is het allemaal om te doen. Want een analoge meter met draaischijf houdt niet bij hoeveel je teruglevert. De schijf draait dan gewoon achteruit. Daardoor kunnen energiebedrijven geen terugleverkosten in rekening brengen.

Boetes voor inzetten schijnzelfstandigen

Na jaren van discussie en onduidelijkheid mag de Belastingdienst boetes opleggen aan werkgevers die 'schijnzelfstandigen' inhuren. Bedrijven en organisaties mogen namelijk geen zzp'ers en freelancers inhuren voor werk dat in de praktijk hetzelfde is als wat een werknemer in loondienst doet.

De wet hiervoor is al in 2016 ingegaan, maar pas in 2025 ging de Belastingdienst waarschuwingen uitdelen, maar nog geen boetes. Nu kunnen werkgevers dus ook boetes krijgen.

Loonkostenvoordeel ouderen afgeschaft

Werkgevers kregen geld van de overheid als ze iemand van 56 jaar of ouder nieuw in dienst namen. Het moest wel gaan om iemand met een uitkering, bijvoorbeeld WW of WIA. Dit zogeheten loonkostenvoordeel verdwijnt.

In 2025 werd het al verlaagd van van 3,05 euro per uur naar 1,35. Voor mensen die voor 1 januari 2024 zijn aangenomen blijft het voordeel gewoon bestaan.

Loonkostenvoordeel is er ook voor het aannemen van mensen met een arbeidsbeperking. Die regeling blijft en wordt juist uitgebreid. Tot nu kregen werkgevers 3 jaar loonkostenvoordeel. Dat wordt onbeperkt.

Pensioenstelsel

Voor veel mensen die pensioen krijgen of opbouwen verandert er iets. Want 24 pensioenfondsen, waaronder een aantal grote, stappen over naar het nieuwe pensioenstelsel. Daardoor is meer dan de helft van de pensioendeelnemers over.

In het nieuwe stelsel zijn pensioenen meer gekoppeld aan ontwikkelingen op de beurs. Gaat het goed, dan gaat het pensioen sneller omhoog dan nu. Gaat het slecht, dan kunnen pensioenen eerder dan nu dalen. Sommige fondsen gingen al in 2025 over, de rest op 1 januari 2027 of 2028.

Zelfstandigenaftrek omlaag

Al sinds 2020 gaat ieder jaar de zelfstandigenaftrek wat omlaag. Dat is een korting op de inkomstenbelasting voor zzp'ers. Die aftrek daalt nu van 2470 naar 1200 euro. De overheid doet dit om de belastingverschillen tussen zzp'ers en werknemers kleiner te maken. In 2019 was de aftrek nog 7280 euro.

Maximaal 2999 euro contant betalen

Winkeliers mogen geen contante betalingen van 3000 euro en meer aannemen. De overheid verbiedt dit omdat criminelen vaak grote contante betalingen zouden gebruiken om geld wit te wassen.

Het verbod geldt niet voor betalingen tussen particulieren, bijvoorbeeld als je iets koopt via Marktplaats.

Naaktkat en vouwoorkat verboden

Een naaktkat of vouwoorkat hebben wordt verboden. Het was al verboden om ze te fokken. Katten zoals de Schotse vouwoorkat hebben een genetische afwijking waardoor hun oren gevouwen zijn. Door die afwijking hebben ze ook pijn, lopen mank en hebben stijve gewrichten.

Naaktkatten zoals de Sphynx krijgen sneller bepaalde infecties en huidkanker. Katten geboren en gechipt voor 1 januari mag je wel houden. Maar die mogen niet meer meedoen aan wedstrijden, tentoonstellingen of keuringen.

Incidenten bij kinderopvang

Gastouders en kinderopvangorganisaties moeten het verplicht melden als er bij hen een ernstig incident gebeurt met een kind. Bijvoorbeeld als een kind naar het ziekenhuis moet. Ze moeten dit dan zo snel mogelijk melden bij de GGD.

Hierdoor moet de overheid betere informatie krijgen over incidenten bij kinderopvangplekken en de oorzaak ervan.

Contact met overheid via internet

Burgers en bedrijven hebben voortaan het recht om contact met de overheid via internet te hebben. Aanvragen voor bijvoorbeeld vergunningen en bezwaarschriften moeten ze digitaal kunnen versturen, bijvoorbeeld per email, webformulier of het uploaden van bestanden.

Bij berichten naar de overheid moet je een ontvangstbevestiging krijgen. En bij het invullen van een webformulier mag de overheid je niet verplichten om onnodige dingen in te vullen.

De mogelijkheid om per post te communiceren blijft, maar burgers en bedrijven kunnen nu kiezen.

Euro in Bulgarije

Een verandering buiten Nederland: Bulgarije voert per 1 januari de euro in. En dat betekent dat na onder meer de gulden, peseta en drachme ook de lev verdwijnt als betaalmiddel. Bulgarije is het 21e euroland.

Psychologen in strafzaken

Psychiaters en psychologen die meewerken aan strafzaken gaan meer geld krijgen. Hun vergoedingen voor het onderzoeken van verdachten stijgen 9 procent. Ook mogen ze meer uren declareren. Er is nu een tekort en daardoor is er soms vertraging tijdens rechtszaken. Meer geld moet dit werk aantrekkelijker maken.

Bestrijding georganiseerde misdaad

Om georganiseerde criminaliteit aan te pakken gaan straffen en boetes voor verschillende misdrijven omhoog. Ook wordt het strafbaar om een verborgen ruimte in een voertuig te bouwen om politieonderzoek te bemoeilijken.

En het wordt moeilijker om tijdens een rechtszaak om nieuwe rechters te vragen. Beklaagden kunnen dat doen als ze vinden dat een rechter partijdig is, maar dit wordt ook gebruikt om zaken te vertragen.

Auteursrecht

Schrijvers, muzikanten en filmmakers worden voortaan beter beschermd als ze een contract sluiten met uitgevers, platenmaatschappijen en filmproducenten. Afspraken over het gebruiken van en verdienen aan hun creatief werk moeten op papier staan als een partij het alleenrecht wil hebben. En als die het werk vervolgens niet of nauwelijks gebruikt, kan de maker het contract makkelijker beëindigen.

En makers mogen zich organiseren en gezamenlijk onderhandelen over de vergoeding die ze krijgen, bijvoorbeeld van streamingdiensten.

Op zeker vijf plekken in Nederland zijn vannacht autobranden geweest. Er brandden voertuigen uit in Rotterdam, Utrecht, Den Bosch, Emmen en Smilde. In Rotterdam was ook een explosie bij een auto; die raakte daarbij zwaar beschadigd. Bij de incidenten vielen geen gewonden.

De eerste autobrand was gisteravond laat in Utrecht. In de wijk Overvecht brandde een auto uit die geparkeerd stond bij een appartementencomplex.

In het Drentse Smilde stond aan het begin van de nacht op een kruispunt een bestelbus in brand, met daaromheen een groep jongeren. Die zongen "Hier is de brandweer weer". Vervolgens keken ze toe hoe de brand werd geblust.

In Den Bosch brandde een vrachtwagen uit, in Smilde een busje:

Het was de derde brand in Smilde in korte tijd. In de nacht van donderdag op vrijdag brandde een aanhanger uit, ook midden op een kruispunt. Twee weken geleden stond in het dorp een sloopauto in lichterlaaie. Voor de branden is niemand aangehouden.

In Emmen ging het mis rond 04.00 uur. Daar brandde een auto uit in een berm in de wijk Emmerhout. Vrijdagavond was er in Emmen ook een autobrand; in beide zaken doet de politie onderzoek naar de oorzaak.

Twee incidenten in Rotterdam

In Rotterdam waren twee incidenten. In het stadsdeel Delfshaven vlogen een taxibus en twee personenauto's in brand. De taxibus en een auto zijn volledig verwoest. De andere auto is zwaar beschadigd.

Even daarvoor was in Rotterdam-Feijenoord een explosie geweest bij een auto. Daarvan is de motorkap opengeklapt. Wat er precies is gebeurd, is onduidelijk. De auto wordt forensisch onderzocht.

In Den Bosch brandde tot slot een vrachtwagen uit. Die stond geparkeerd op een industrieterrein aan de rand van de stad, waar een maand geleden ook een vrachtwagenbrand was. De brandweer had het vuur snel onder controle, maar de vrachtwagen was niet meer te redden.

Op de A2 bij Den Bosch is een voetganger doodgereden. Dat gebeurde rond 01.15 uur op de weg richting Utrecht. De politie meldt dat het gaat om een 17-jarige jongen uit Rosmalen.

De A2 bestaat ter hoogte van Den Bosch uit een weg voor doorgaand verkeer en in beide richtingen een parallelrijbaan met op- en afritten. Het slachtoffer liep over de hoofdrijbaan. Wat hij daar deed, is onduidelijk. De politie gaat niet uit van een misdrijf.

De politie doet onderzoek naar de toedracht van het ongeluk. Vanwege het onderzoek was de weg enkele uren dicht.

In delen van Duitsland heeft het verkeer last van extreme gladheid. Gisteravond waren in de deelstaat Noordrijn-Westfalen tientallen ongelukken die werden veroorzaakt door gladde wegen. Volgens de omroep WDR werden vooral in het oosten van de regio veel botsingen gemeld.

De problemen ontstonden op Tweede Kerstdag, toen vooral in het oosten van Duitsland. In Berlijn ijzelde het. Daar werden tussen vrijdagmiddag en zaterdagochtend 565 ongelukken geteld.

In meerdere Berlijnse ziekenhuizen was volgens Duitse media de spoedeisende hulp overbelast. Die kregen veel mensen binnen met botbreuken en andere verwondingen door valpartijen. In de hoofdstad is het nog steeds glad, maar lijkt de situatie inmiddels verbeterd.

Tot in de loop van de ochtend kan het extreem glad zijn in vrijwel het gehele midden van Duitsland. Weggebruikers wordt gevraagd extra voorzichtig te zijn.

In Nederland waarschuwt het KNMI eveneens voor gladheid door bevriezing van natte weggedeelten. De waarschuwing geldt tot 10.00 uur voor de provincies Friesland, Groningen, Drenthe, Overijssel, Gelderland en Flevoland.

In het centrum van Parijs heeft de politie veertig mensen aangehouden voor het illegaal afsteken van vuurwerk. De groep deed dat in de buurt van de Eiffeltoren. Vanwege de hoeveelheid afgestoken vuurwerk hing een rookwolk boven de stad, die rood kleurde door het vuurwerk.

Het vuurwerk werd afgestoken rond 20.45 uur bij het beroemde Trocadéro-plein.

Op beelden op sociale media is te zien dat de groep in formatie stond en onder meer rookfakkels en pijlen gebruikte:

De politie kon in de meldkamer meekijken via bewakingscamera's en stuurde meteen agenten naar het plein. In eerste instantie werd gesproken van 25 arrestaties, maar dat waren er dus veertig.

De politie heeft tegen Franse media niets gezegd over de achtergrond van de groep. Op socialemedia-accounts van fans van voetbalclub Paris Saint Germain wordt gezegd dat het gaat om een actie van de harde kern van die club. Die zou de zes gewonnen titels van het afgelopen jaar hebben willen vieren.

De brandweer heeft op de Maasvlakte een gewonde zeehondenpup gered. Het dier lag op een vierbaansweg door het havengebied. Brandweerlieden zagen de huiler eerst aan voor een vuilniszak, maar toen de pup bewoog, werd een reddingsactie gestart.

De zeehond werd ontdekt op de ochtend van Tweede Kerstdag. Het was toen nog rustig op de weg, zegt Ad van den Berge van stichting Strand in Zicht die de pup heeft opgevangen. "Wat dat betreft had hij een goed moment uitgekozen."

Het dier liet zich makkelijk vangen en was binnen een kwartier op weg naar een zeehondenopvang in Stellendam. Daar kan de zeehond aansterken en herstellen van een wond rond een oog.

De weg waar de zeehond is gevonden ligt dicht bij het Maasvlaktestrand. "Ze kruipen honderden meters, ook al zijn ze klein", zegt Van den Berge bij Rijnmond. "Het zijn ondernemende gasten."

De Oekraïense president Zelensky heeft telefonisch overlegd met de Europese leiders en NAVO-secretaris-generaal Rutte. Hij deed dat voorafgaand aan zijn ontmoeting met de Amerikaanse president Trump, komende avond in Florida.

Ook demissionair premier Schoof nam deel aan het telefoongesprek. Zelensky schreef na afloop dat "sterke posities zowel aan het front als in de diplomatie nodig zijn om te voorkomen dat Poetin een echt en rechtvaardig einde aan de oorlog manipuleert en ontwijkt".

Canadees steunpakket

Zelensky was zaterdag in Canada, waar hij een ontmoeting had met premier Carney. De Canadese premier maakte een nieuw steunpakket bekend voor Oekraïne van 1,6 miljard euro.

Die steun is belangrijk voor Oekraïne, omdat de gevechten onverminderd doorgaan en Oekraïne in het defensief zit. Ook dit weekend viel Rusland Oekraïne op verschillende plekken aan en zaten een miljoen mensen in Kyiv zonder stroom.

"Rusland blijft onze steden en onze bevolking kwellen", schreef Zelensky na de ontmoeting met Carney op X. "Moskou heeft zelfs de voorstellen voor een kerstwapenstilstand afgewezen en voert de wreedheid van zijn raket- en drone-aanvallen op."

Rode lijnen

Naar verwachting rond 19.00 uur Nederlandse tijd treft Zelensky president Trump in Florida. Oekraïne wil dat Trump instemt met veiligheidsgaranties als Rusland zich niet aan de afspraken houdt. Die veiligheidsgaranties zijn opgenomen in een Oekraïens 20-puntenplan dat onder meer ook de Oekraïense terugtrekking uit de regio Donetsk bevat als Rusland zich terugtrekt uit een vergelijkbaar stuk bezet gebied.

Oekraïne wil de oorlog met Rusland graag beëindigen en stelt zich constructief op, benadrukt Zelensky keer op keer. Er zijn echter wel rode lijnen, schreef hij. Ook zijn er voorstellen die verregaande Oekraïense concessies behelzen. "We zullen dit met onze mensen communiceren, want de bevolking in Oekraïne heeft hierin het laatste woord", zei Zelensky.

Zelensky kondigde aan na zijn gesprek met Trump opnieuw in gesprek te gaan met de Europese leiders.