NOS Nieuws - Algemeen

De hoogste Franse rechter heeft de veroordeling in de zaak tegen de Franse oud-president Sarkozy over het overtreden van campagnewetten bevestigd. Sarkozy werd in 2021 en 2024 schuldig bevonden aan het illegaal financieren van zijn campagne voor de presidentsverkiezingen van 2012, die hij verloor van François Hollande.

Het zogenoemde Hof van Cassatie beoordeelde de zaak niet helemaal opnieuw, maar heeft gekeken of de wet en de procedureregels zijn nageleefd. Het oordeelde dat de veroordeling blijft staan. De oud-president mag de straf thuis met een enkelband uitzitten. Sarkozy kreeg een jaar gevangenisstraf, waarvan zes maanden voorwaardelijk.

In de Franse wet staat dat het is toegestaan om 22,5 miljoen euro uit te geven aan een verkiezingscampagne, maar het campagneteam van Sarkozy hield er een schaduwboekhouding op na. Op die manier werd verdoezeld dat de campagne bijna 43 miljoen euro had gekost. Volgens de rechters heeft Sarkozy hiervan geprofiteerd.

Meer zaken

Sarkozy was tussen 2007 en 2012 president. Nadien werd hij meermaals aangeklaagd en ook nu lopen er juridische procedures tegen hem. Zo werd hij in september schuldig bevonden aan deelname aan een criminele organisatie en tot vijf jaar cel veroordeeld in een zaak waarin hij steekpenningen had aangenomen van de toenmalige Libische dictator Kadhafi. Dat was tijdens zijn verkiezingscampagne van 2007.

Hij is in deze steekpenningenzaak in hoger beroep gegaan en moest daarvoor eerder de cel in. Het hof oordeelde deze maand echter dat hij het beroep in vrijheid mag afwachten. Sarkozy had toen twintig dagen in de gevangenis doorgebracht.

De oud-president werd daarnaast in 2024 veroordeeld tot het dragen van een elektronische enkelband nadat hij schuldig was bevonden aan corruptie. In 2014 had hij een hoge juridische ambtenaar een baan in Monaco beloofd in ruil voor het doorspelen van informatie. Ook in hoger beroep oordeelde het gerechtshof dat hij hier schuldig aan was.

Justitie verdenkt een 24-jarige man die in augustus werd gearresteerd in Badhoevedorp niet langer van het voorbereiden van een terroristisch misdrijf. De man is een lid van de als extreemrechts bestempelde organisatie Geuzenbond. Hij wordt nog wel vervolgd voor het bezitten van een groot aantal vuurwapens. Dat maakte de officier van justitie vandaag bekend op een pro-formazitting in de zaak in Rotterdam.

Het OM werd destijds getipt door de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst (AIVD). Die gaf aan dat de man bereid was tot het plegen van terroristisch geweld. "We hebben in het onderzoek daar geen bewijs voor gevonden", laat de persofficier weten.

De man zou hebben gezegd dat hij kogels wilde gebruiken tegen Antifa, meldde de inlichtingendienst. Maar tegen wie hij dit heeft gezegd en of die dreiging tegen specifieke personen gericht was, is niet duidelijk geworden uit onderzoek. "Dus dat is onvoldoende om te kunnen spreken van voorbereiding van een concrete aanslag", zegt de persofficier.

'Zorgelijk gedachtegoed'

Wel spreekt hij over een zorgelijke wapenzaak. De man had minstens zes vuurwapens, honderden patronen en een groot aantal onderdelen van wapens in huis. Hij was ook van plan om gasvuurwapens om te bouwen tot echte vuurwapens, zegt de persofficier. "We vinden zijn gedachtegoed ook zorgelijk."

De Geuzenbond wordt door de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) aangemerkt als extreemrechts.

De Geuzenbond richt zich op jongeren in Nederland en België. Volgens het OM streeft de groep naar "normalisering van het rechts-extremistische gedachtegoed en het weerbaar maken van het 'blanke ras' door fysieke training."

Beheerders van stroomnetten moeten meer doen om de drukte op de netten tegen te gaan. Dat zegt de Autoriteit Consument & Markt (ACM).

"We zien dat de netbeheerders onze afspraken niet nakomen", zegt een woordvoerder. "Het gaat deels over hoe snel ze de netten moeten uitbreiden. Maar ook dat ze flexibele contracten beschikbaar moeten stellen voor meer klanten."

Een methode om netcongestie aan te pakken, is om het stroomverbruik beter te spreiden gedurende de dag en nacht. Volgens onderzoekers bij TNO kun je netcongestie grotendeels oplossen als bedrijven en huishoudens meer stroom buiten de piekuren gebruiken. Bijvoorbeeld doordat mensen hun elektrische auto overdag opladen en bedrijven een deel van hun productie 's nachts laten draaien.

Maar om dat voor elkaar te krijgen, moeten de netbeheerders ook elektriciteitscontracten aanbieden die geschikt zijn voor flexibel stroomgebruik. Momenteel hebben de beheerders te weinig inzicht in wanneer hun netten vol zitten, volgens ACM. Daardoor kunnen ze te weinig geschikte contracten bieden aan bedrijven.

'Niet goed ingeschat'

Regionale netbeheerders Stedin en Liander hebben de afgelopen maanden verschillende pilots gedraaid en campagnes gevoerd waarin ze vertellen hoe ze netcongestie tegengaan. Maar op de kritiek van de ACM willen ze geen commentaar geven; ze verwijzen naar brancheorganisatie Netbeheer Nederland.

"Het ligt aan ons", zegt een woordvoerder namens de netbeheerders. "We nemen de kritiek ter harte. De implementatie van flexibel gebruik van het net is niet zo snel gegaan als gedacht. We hebben niet goed ingeschat hoe complex dit zou zijn."

Overvolle netten kosten miljarden

Netcongestie betekent dat er disbalans is tussen gebruik en toevoer van stroom op het elektriciteitsnet. Dat komt deels doordat we met zijn allen veel meer stroom zijn gaan gebruiken. Deels doordat een steeds groter deel van de stroom van zon en wind komt, waardoor elektriciteit op onregelmatige momenten wordt opgewekt.

Dit zorgt voor piekmomenten op het net. Met name in de ochtend en in de avond wanneer mensen veel stroom gebruiken. Dat kan ervoor zorgen dat de stroom uitvalt of hapert bij huishoudens en bedrijven.

Om dat te voorkomen hanteren netbeheerders wachtlijsten voor bedrijven die een nieuwe of zwaardere aansluiting willen. Momenteel staan 14.000 bedrijven in de wacht.

Dit leidt jaarlijks tot miljarden aan productiviteitsverlies, en betekent ook dat Nederland minder snel van het gas afkomt.

Volgens Netbeheer Nederland bieden alle netbeheerders flexibele contracten aan bedrijven, iets wat de ACM bevestigt. Maar ze zijn vaak niet aantrekkelijk voor klanten, waardoor ze ervan afzien, volgens de branchevereniging.

Aanpassingen vereist

Veel bedrijven die op een aansluiting wachten, denken nog steeds dat ze gedurende de hele dag evenveel stroom kunnen gebruiken, volgens de brancheclub.

"Met een flexcontract moet je je gebruik en bedrijfsprocessen aanpassen. Doordat veel bedrijven niet openstaan van gedragsveranderingen, hebben ze ook minder interesse in een flexibel contract", zegt de woordvoerder.

Netbeheerder Tennet, die over het landelijke hoogspanningsnet gaat, kan zich ook vinden in de kritiek van de toezichthouder. Het bedrijf neemt de oproep om meer flexibele contracten aan te bieden "zeer serieus", schrijft een woordvoerder in een commentaar.

Verbeterplannen

Uiterlijk 6 februari moeten Tennet en de regionale netbeheerders verbeterplannen indienen bij ACM. Daaruit moet duidelijk worden wat zij doen om de pieken en dalen op de stroomnetten beter te verspreiden over de dag. Als de plannen onvoldoende zijn, kan dat tot boetes leiden, zegt de ACM-woordvoerder.

"Dat is niet ons doel. De beheerders erkennen de problemen en we willen er vooral voor zorgen dat de stroomnetten flexibeler worden gebruikt."

Consumenten die begin dit jaar zijn ingestapt om een graantje mee te pikken van de bitcoin-rage, hebben de winst op hun investering de afgelopen weken zien verdampen. Op 1 januari stond de digitale munt op ruim 93.000 dollar per stuk. Het enthousiasme over de bitcoin bereikt begin oktober een recordprijs van bijna 125.000 dollar.

Maar sinds die historische piek zit de klad er flink in. Zo flink dat de prijs van een bitcoin sinds 4 november onder de prijs van begin dit jaar is gedoken. Wie zijn op 1 januari gekochte digitale munten nog steeds heeft staat op flink verlies. Vandaag zakte de waarde onder de 86.500 dollar, oftewel minder dan 75.000 euro.

Toch is niet elke bitcoinbelegger direct in paniek. "Het is gewoon een kwestie van geduld hebben. En op de juiste momenten een deel van het geld eruithalen", zegt cryptobelegger Najat Matulessy over de snel dalende prijs van de bitcoin. Matulessy belegt al zo'n acht jaar in cryptomunten. "Ik had eerst wat kleinere munten. Maar daar ben ik mee gestopt. Nu zit ik alleen nog in de bitcoin en de dogecoin.

Hoogtevrees

Begin dit jaar maakten cryptomunten als de bitcoin een flink opmars vanwege de terugkeer van president Donald Trump in het Witte Huis. Hij beloofde de regels voor digitale munten flink te versoepelen, zelfs om een nationale reserve in bitcoin aan te leggen. Vooralsnog is dat er allemaal niet van gekomen.

Maar of dat nu de reden is voor de scherpe daling van de waarde van de bitcoin durft Dennis Post, crypto-expert bij consultancy EY, niet te zeggen. Hij ziet wel een vergelijking met de jubelstemming met gewone aandelen. "Daar zie je door de maar oplopende koersen ook wat hoogtevrees ontstaan", verwijst hij naar beleggers die denken dat de prijs niet meer verder zal stijgen en daarom hun aandelen met winst verkopen.

Daarbij slaan de zorgen over een naderend zeepbelmoment met de hoge verwachtingen over kunstmatige intelligentie, AI, ook over op de cryptowereld, denkt Post. En dat heeft weer gevolgen voor beleggers die met veel risico hun geld investeren: "Er zijn heel veel hefboominstrumenten voor crytomunten in de markt gezet. Daarmee worden met geleend geld allerlei crypto's gekocht. Als de koers maar 1 procent de verkeerde kant op gaat, dan moeten veel beleggers in deze instrumenten hun munten verkopen. Vorige week zag je hiermee echt een kettingreactie. En dat leidt weer tot veel onrust en angst."

Sneeuwbaleffect

De dalende bitcoinprijs slaat op zijn beurt ook terug op de gewone aandelenmarkten. Bij voorbeeld op zogenoemde bitcoin-treasury-bedrijven. Dat zijn bedrijven die met geld van investeerders bitcoins opkopen. Zakenkrant FT zag vandaag dat de grootste van deze bedrijven ter wereld, het Amerikaanse Strategy en het Japanse Metaplanet, in enkele maanden de helft of zelfs meer van hun beurswaarde zijn verloren omdat beleggers het niet meer vertrouwen.

Die beursproblemen kunnen weer terugkaatsen naar de bitcoin-markt, voorziet Post. "Als dit soort bedrijven gedwongen wordt om bitcoins te verkopen om aan financiële verplichtingen te voldoen, dan kun je echt een sneeuwbaleffect krijgen. En wat er dan gebeurt? Ja, zeg het maar."

Matulessy noemt beleggen in cryptomunten een kwestie van keuzes maken en geloof houden. "Ik denk dat je echt moet gaan kijken welke munt een beetje stabiel blijft. En daar moet je in gaan investeren, en gewoon in blijven geloven."

Inmiddels ziet Matulessy het beleggen in crypto als iets voor de lange termijn, net zoals gewone aandelen. "Ik denk dat het altijd wel weer aantrekt. Misschien dat dit nu over een jaar of twee jaar gaat zijn. Dus ik ben bereid om mijn geld voor de langere termijn erin te laten zitten. Het is gewoon een kwestie van geduld hebben. En op de juiste momenten een deel van het geld eruithalen."

Vrouwen en kinderen waren het doelwit van kannibalen die tienduizenden jaren geleden leefden in het gebied van het huidige België. De slachtoffers kwamen niet uit de regio zelf, maar van elders. Dat komt naar voren uit onderzoek door het Koninklijk Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen in Brussel.

In de grot van Goyet, in de buurt van Namen, worden sinds de 19e eeuw botten gevonden die veel vertellen over neanderthalers in Noord-Europa. In 2016 werd duidelijk dat de bewoners van de grot zich tegoed hadden gedaan aan neanderthalers.

Nu is uit DNA-onderzoek duidelijk geworden dat het ging om vier vrouwen die niet dezelfde moeder hadden. Ook twee jongens waren het slachtoffer. Een van de kinderen was net geboren, het andere kind was tussen de 6,5 en 12,5 jaar oud.

Kleine vrouwen

De vrouwen waren vrij klein (circa 1,50 meter) en hadden een opvallend tengere lichaamsbouw in vergelijking met neanderthalers op andere vindplaatsen. "Dat versterkt de hypothese dat specifieke individuen het doelwit waren", zeggen de onderzoekers.

De gekannibaliseerde vrouwen en kinderen kwamen niet uit de omgeving van Namen, blijkt uit een analyse van hun botten en tanden. De interpretatie is dat de slachtoffers van elders naar Goyet zijn gebracht.

De resten zijn tussen de 45.000 en 41.000 jaar oud en komen uit een periode waarin de neanderthalers het moeilijk kregen en de homo sapiens dominanter werden. Mogelijk was er sprake van een conflict tussen twee groepen. "Dit type gedrag is bekend van chimpansees, met als doel een naburige populatie te verzwakken of territoriale controle te bevestigen", zeggen de onderzoekers. Uit welk gebied de slachtoffers kwamen, is niet bekend.

Homo sapiens

Het staat niet vast uit welke hoek de daders van het kannibalisme afkomstig waren. De onderzoekers sluiten niet uit dat het ging om homo sapiens, maar hebben een sterkere verdenking in de richting van rivaliserende neanderthalers. "Sommige van de botten zijn ook gebruikt om stenen werktuigen mee te slijpen en die praktijk kennen we vooral van neanderthalers."

De geplande werkzaamheden aan de A12 tussen Gouda en Den Haag gaan komend weekend niet door. De snelweg zou in westelijke richting worden afgesloten, maar dat wordt uitgesteld omdat er regen en kou worden verwacht.

Rijkswaterstaat is al langer bezig met groot onderhoud aan de A12, meldt Omroep West. Daarbij wordt ook een nieuwe laag asfalt aangelegd. "We kunnen door de combinatie van kou en regen niet asfalteren want dan hardt het asfalt niet genoeg uit", aldus een woordvoerder van Rijkswaterstaat.

Eerder deze maand werden delen van de A12 al twee weekenden achter elkaar afgesloten. Voor komend weekend stonden vanaf vrijdagavond 21.00 uur asfalteringswerkzaamheden gepland op het stuk snelweg tussen de knooppunten Gouwe bij Gouda en het Prins Clausplein bij Den Haag.

Maar het werk gaat dus voorlopig niet door vanwege de verwachte weersomstandigheden.

Wanneer de werkzaamheden op de A12 wel zullen plaatsvinden, is nog onbekend.

De gemeente Amsterdam wil af van fatbikes in de drukke gebieden in de stad. Mogelijk wordt het Vondelpark de eerste plek waar de fietsen met dikkere banden worden verbannen. Het college gaat kijken of dat via een plaatselijke verordening kan, een zogenoemde APV.

Wethouder Melanie van der Horst zegt dat het rijk te lang doet over beleid tegen de overlast van fatbikes. "Het is nu tijd om naar onorthodoxe maatregelen te kijken", zegt ze in een persbericht.

Eerder kondigde het demissionaire kabinet een helmplicht aan voor kinderen tot 18 jaar op een fatbike, die waarschijnlijk vanaf 2027 gaat gelden. Van der Horst zegt dat dat niet genoeg is. "Ik krijg elke week berichten binnen van Amsterdammers die zeggen dat zij de weg niet meer op durven en die me smeken om fatbikes te verbieden. Dus ik voel het als mijn plicht om alles te proberen wat in mijn macht ligt om dit probleem aan te pakken."

Vondelpark

Als de plaatselijke verordening wordt aangepast, wordt het Vondelpark waarschijnlijk het eerste gebied waar een fatbikeverbod gaat gelden. Het park is populair bij fietsers, wandelaars, spelende kinderen, hondenbezitters en sporters.

Of een fiets een fatbike is, wordt bepaald op basis van de dikte van de banden: als die meer dan 7 centimeter is, dan valt de fiets in die categorie.

Dat het rijk geen onderscheid maakt tussen e-bikes en fatbikes maakt Amsterdam niets uit. "Iedereen weet dat een fatbike heel anders is dan een e-bike. De banden zijn breder, de fietsen zijn een stuk zwaarder dan gewone e-bikes, en op veel fatbikes hoef je niet eens te trappen om vooruit te komen, waardoor het meer een brommer is dan een fiets."

Gemeenten

Enschede heeft afgelopen zomer als eerste Nederlandse gemeente ingestemd met een verbod op fatbikes in de binnenstad. Eerder gaven grote gemeenten aan zelf regels te willen maken over zware en snelle andere voertuigen, zoals de fatbikes en elektrische steps. Ook spraken tientallen andere gemeenten zich al uit voor strengere maatregelen, maar ze moeten zich houden aan landelijke regels.

Wel kijken gemeenten naar plaatselijke verordeningen als de openbare orde of de veiligheid in het geding is. Amsterdam zegt de APV straks in het Vondelpark in te zetten op basis van meldingen van overlast en verkeersonveiligheid. Zo zou uit ambulancedata blijken dat daar veel ongevallen met fatbikes plaatsvinden.

Minister: 'zeer begrijpelijk'

Minister Tieman (Infrastructuur) juicht de stappen van de gemeentes toe. "Ik maak me enorme zorgen over de onveiligheid en overlast die met name jongeren op fatbikes veroorzaken. Ik vind het dan ook zeer begrijpelijk dat de gemeente Amsterdam alles uit de kast trekt om fatbikes te weren."

Het ministerie heeft tot nu toe landelijke maatregelen, zoals een verbod op fatbikes, tegengehouden, omdat uit meerdere onderzoeken blijkt dat fabrikanten daar heel makkelijk omheen kunnen werken. Tieman hoopt vooral met een helmplicht, een keurmerk voor fatbikes en betere handhaving, de overlast van de fietsen te verminderen.

De Franse politie heeft de afgelopen dagen vier mensen aangehouden op verdenking van spionage. Twee van hen hebben de Russische nationaliteit, heeft het Openbaar Ministerie in Parijs bekendgemaakt. Franse media melden dat het viertal spioneerde voor Rusland. Het OM bevestigt dat niet.

De verdachten zijn drie mannen en een vrouw. Volgens de nieuwszender BFMTV zijn ze tussen de 40 en 63 jaar. Ze worden formeel verdacht van deelname aan een criminele organisatie, samenzwering en andere strafbare feiten. Drie zitten er vast, één verdachte mag vervolgstappen thuis afwachten.

Economische informatie

De vrouw, Anna N., zou hebben geprobeerd gevoelige economische informatie los te weken bij bestuurders van grote Franse bedrijven. Welke bedrijven dat zijn, is niet bekendgemaakt. De binnenlandse veiligheidsdienst hield haar volgens het OM al sinds januari in de smiezen omdat er vermoedens waren van spionage.

N. is de oprichter van SOS Donbass, een Franse organisatie die zich naar eigen zeggen inzet voor betere banden tussen Rusland en Europa en die een einde wil aan Europese wapenleveranties aan Oekraïne. De Donbas is een gebied in Oost-Oekraïne waar sinds 2014 oorlog woedt en dat voor het grootste deel door Rusland is bezet.

Pamfletten op Arc de Triomphe

Op de eigen site schrijft de organisatie als doel te hebben "de inwoners te helpen die sinds 2014 door het Oekraïense leger met NAVO-wapens worden gebombardeerd". Verder zegt de organisatie "feitelijke informatie" te willen bieden en hulp te willen inzamelen voor burgers in de Donbas.

Een andere verdachte, die volgens BFMTV Vyacheslav P. heet, zou in september pro-Russische pamfletten op de Arc de Triomphe in Parijs hebben geplakt. Hij wordt daarom ook verdacht van vernieling van eigendommen "ter ondersteuning van de belangen van een buitenlandse mogendheid".

In de middeleeuwse binnenstad van Alkmaar woedt een brand. Die begon in een restaurant en breidt zich nu uit. De bewoners van tientallen huizen in de buurt zijn op last van de politie geëvacueerd. Niemand is gewond geraakt.

De eerste meldingen van de brand kwamen rond 09.45 uur binnen bij de hulpdiensten. De uitbater van restaurant Javaanse Meisjes aan de Houttil zei bij NH Nieuws dat een van zijn medewerksters de brand ontdekte.

Het vuur woedde aanvankelijk tussen het plafond van de begane grond en de eerste verdieping, maar verspreidt zich nu via de grond naar de omliggende panden. Doordat die heel dicht op elkaar staan, kan de brandweer moeilijk voorkomen dat de brand overslaat.

Bewoners opgevangen

Voor alle zekerheid zijn de bewoners van alle panden in de Magdalenenstraat, Achterstraat, Marktstraat en Houttil uit hun huis gehaald. Zij worden elders opgevangen.

Door de mist is het lastig om te zien wat er precies gebeurt, zegt een woordvoerder van de veiligheidsregio. "Nu is er vooral sprake van rookontwikkeling die zich verspreidt door de panden ernaast", zegt hij.

Blussen ingewikkeld

Maar doordat het vooral om eeuwenoude panden gaat, verspreidt de rook zich anders dan bij nieuwbouw. Dat maakt het blussen ingewikkeld, zegt de woordvoerder. Volgens hem is dat ook de reden dat de brandweer snel heeft opgeschaald en met veel materieel aanwezig is.

Omdat de rookontwikkeling naar buiten toe meevalt, is er nog geen alarmering van de brandweer uitgegaan om ramen en deuren te sluiten.

De oorzaak van de brand is onbekend.

De eerste kweekvleesboerderij ter wereld komt in Schipluiden. Op het erf van melkveehouder en ambachtelijk kaasboer Corné van Leeuwen zijn van de week de eerste productiemodules geplaatst.

"Als boer moet je vooruitkijken, zeker in deze tijd", zegt Van Leeuwen bij Omroep West. "Dit is een kans om te zien of een nieuw inkomstenmodel past, naast wat we al doen."

Kweekvlees is een Nederlandse vinding. Het idee komt van onderzoeker en psycholoog Willem van Eelen, die zich in de naoorlogse jaren grote zorgen maakte over het dierenleed dat met de intensieve veehouderij gepaard ging.

Van Eelen vroeg patent aan op zijn vinding maar liep stuk op het vele geld dat nodig was om kweekvlees te produceren.

Met een bijdrage van Google lukte het de Maastrichtse fysioloog Mark Post wel om een in het lab gekweekte hamburger te produceren. Dat was in 2013.

Post gebruikte een paar stamcellen die hij uit de spier van een koe had gehaald. Die cellen werden in een warm kweekschaaltje geplaatst met een voedingsrijk serum, waarna ze zich deelden. Acht weken later was de gekweekte hamburger klaar, zonder dat daarvoor een koe het loodje had gelegd.

Peperduur

Sinds 2013 probeert Post, inmiddels de hamburgerprofessor genoemd, de productie van kweekvlees grootschalig mogelijk te maken. Dat gaat met horten en stoten. Er moet telkens geld bij, meldt L1 Nieuws. Massaproductie blijft vooralsnog peperduur. Om te voldoen aan de (Europese) wetgeving moeten processen telkens worden aangepast.

Bij de gloednieuwe proefopstelling die nu wordt geplaatst in Schipluiden gaat het juist om kleinschalige productie van kweekvlees, gewoon bij een boerderij op het erf.

Van Leeuwen wijst erop dat hij en zijn familie een traditie hebben van innovatie. Op het bedrijf werd ooit de eerste melkrobot van Nederland in gebruik genomen, zegt hij. De kweekvleesproductie ziet hij als "een kans om te ontdekken of een nieuw verdienmodel past naast wat we al doen".

Minder water en land

De productie van kweekvlees biedt voordelen ten opzichte van de 'productie' van gewoon vlees. Volgens hoogleraar René Wijffels van de Wageningen Universiteit is 78 procent minder water nodig en 95 procent minder land. Deskundigen verwachten ook een grote reductie van de hoeveelheid broeikasgassen.

Van stap tot stap

Omdat er zoveel van wordt verwacht, zijn tal van instanties bij het project in Schipluiden betrokken. De opvallendste is RespectFarms, een samenwerkingsverband van boeren, wetenschappers (onder wie Mark Post) en onderzoekers. "We moeten andere manieren vinden om ons voedsel te produceren, binnen de draagkracht van de aarde. Met zo weinig mogelijk impact op dieren, mensen en klimaat en met toekomst voor de boer", zegt Ruud Zanders, medeoprichter van RespectFarms. "Et voila: de kweekvleesboerderij."

Experience centre

Voorjaar 2026 opent bij de boerderij een experience centre. "Mensen moeten kunnen zien wat er echt gebeurt", zegt Ira Van Eelen, dochter van Willem van Eelen en nu betrokken bij RespectFames. "Het is goed dat er een plek is waar wetenschap, boeren, bewoners en beleidsmakers elkaar ontmoeten."

De provincie Zuid-Holland ondersteunt het project financieel. Gedeputeerde Meindert Stolk noemt het een belangrijke stap in de eiwittransitie. Volgens Stolk kan de regio hiermee technologie en kennis lokaal ontwikkelen en internationaal uitdragen.

Het Italiaanse parlement heeft een wet aangenomen die de moord op vrouwen bestraft met een levenslange gevangenisstraf. De stemming was gisteren en viel samen met de Internationale Dag voor de Uitbanning van Geweld tegen Vrouwen, die is uitgeroepen door de Verenigde Naties.

De wet kreeg de steun van zowel de centrumrechtse meerderheid als de centrumlinkse oppositie in het Italiaanse parlement. De wet is een reactie op een reeks moorden en ander geweld tegen vrouwen in Italië en werd ingediend door de conservatieve regering van premier Meloni.

In de wet staan ook strengere maatregelen tegen andere gendergerelateerde misdrijven, waaronder stalking en wraakporno. Het idee van een wet tegen femicide werd al vaker besproken in Italië, maar kreeg pas veel steun na de grote publieke verontwaardiging over de brute moord op Giulia Cecchettin in 2023.

De 22-jarige Cecchettin werd eind dat jaar doodgestoken door haar ex-vriend, die haar lichaam vervolgens in zakken stopte en dumpte aan de oever van een meer. Die tragedie zwengelde het debat aan over de patriarchale cultuur van Italië en hoe die het geweld tegen vrouwen bevordert.

Dat was mede het resultaat van uitspraken van Giulia's zus Elena. De moordenaar was geen monster, zei ze, maar de "gezonde zoon" van een diep patriarchale samenleving. Mannen hebben in Italië een dominante rol. Ze hebben de belangrijkste posities in de maatschappij en oefenen de macht en economische controle uit.

Italië registreerde vorig jaar 106 moorden op vrouwen, waarvan 62 gepleegd door partners of ex-partners. Elena's woorden werden daarom herkend en brachten in heel Italië massaal mensen op de been die verandering eisten.

Nu, twee jaar later, stemden parlementsleden voor de nieuwe wet, na een lang en hartstochtelijk gevoerd debat. Veel parlementsleden droegen daarbij rode linten of rode jasjes, om de slachtoffers van geweld te herdenken.

Elke femicide geregistreerd

De centrumlinkse oppositie benadrukte in het debat dat de aanpak van de regering alleen het criminele aspect van het probleem aanpakt en economische en culturele verschillen onbesproken laat.

Volgens Meloni zijn er grote stappen voorwaarts gezet: "We hebben de financiering voor anti-geweldcentra en opvangcentra verdubbeld, een noodhulplijn opgezet en er zijn innovatieve educatieve en bewustwordingscampagnes begonnen. Maar we stoppen hier niet. We moeten elke dag veel meer doen."

Italië is nu een van de weinige landen waar femicide als een aparte misdaad wordt aangemerkt. Het land registreert voortaan elke moord op een vrouw die is gemotiveerd door haar geslacht als femicide.

De Amerikaanse gezant Steve Witkoff heeft in een telefoongesprek met het Kremlin tips gegeven over hoe de Russen het beste president Trump konden benaderen over een einde aan de oorlog in Oekraïne. Dat schrijft persbureau Bloomberg, dat citeert uit een opname van het gesprek. Het is niet duidelijk wie het heeft gelekt.

Het telefoongesprek van 14 oktober duurde iets meer dan 5 minuten en biedt een inkijkje in de aanpak van Witkoff. Van Russische en Amerikaanse kant wordt het bericht niet weersproken.

Witkoff had een gesprek met de hoogste Russische buitenlandvertegenwoordiger, Poetins adviseur Joeri Oesjakov. Witkoff zegt in het gesprek dat het een goed idee is als Poetin en Trump met elkaar bellen. Dat gebeurt later die week ook, kort voor de Oekraïense president Zelensky naar Washington komt.

Witkoff zegt in het telefoontje dat het goed zou zijn als de Russische president Trump zou feliciteren met de vredesovereenkomst in Gaza, die kort daarvoor was beklonken.

Poetin zou verder kunnen zeggen dat Rusland het Gazaplan steunt en dat hij Trump ziet als een man die vrede brengt, suggereert Witkoff. "Vanuit daar wordt het een heel goed gesprek." Dat ziet Oesjakov wel zitten, zo blijkt. Witkoff laat verder weten dat hij diep respect heeft voor Poetin en dat hij ervan overtuigd is dat Rusland altijd al een vredesakkoord wilde.

28-puntenplan

De Amerikaanse gezant geeft ook een aanzet tot een plan om de oorlog te beëindigen, blijkt uit het telefoongesprek. Hij verwijst daarbij naar het succes van de Gazadeal. "We hebben een plan van Trump in elkaar gezet met twintig punten die naar vrede moeten leiden en ik dacht dat we bij jullie hetzelfde moeten doen." Witkoff vindt dat Oesjakov dat tegen Poetin moet zeggen. "Klinkt goed, klinkt goed", reageert Oesjakov.

"Even onder ons, ik weet wat er nodig is voor een vredesplan", zegt Witkoff verder, "Donetsk en misschien ergens een ruil van gebieden."

Vorige week kwam naar buiten dat het Witte Huis een 28-puntenplan heeft opgesteld voor Oekraïne, waarbij Kyiv vergaande concessies zou moeten doen aan de Russen. Zo zou Oekraïne naast de regio Donetsk ook de rest van de Donbas moeten opgeven, ook de delen die niet door Rusland worden bezet.

Nieuwsuur sprak inwoners van Kyiv die onder vuur zijn genomen door Russische drones. Ze vinden dat hun land moet nadenken over territoriale concessies:

Dat plan leidde binnen en buiten de VS tot de kritiek dat de Amerikanen hun oren wel erg hadden laten hangen naar het Kremlin. Twee senatoren die met Rubio hadden gesproken, verklaarden dat de minister hun had verteld dat de voorstellen vooral afkomstig waren van de Russen. Rubio trad daarop snel naar buiten om te zeggen dat ze het verkeerd hadden begrepen; het was wel degelijk een Amerikaans plan.

Oekraïne en Europese landen reageerden geschrokken en vanuit Europa kwam een tegenvoorstel, dat al snel door het Kremlin werd afgeschoten.

Onderdeel van onderhandelingen

De afgelopen dagen spraken delegaties van de VS en Rusland elkaar in Abu Dhabi. Witkoff en Oesjakov ontmoeten elkaar volgende week in Moskou om verder te praten over de plannen. Volgens Trump is daar mogelijk ook zijn schoonzoon Jared Kushner bij, die bij diplomatieke kwesties optreedt als adviseur van Trump.

Trump noemt het telefoongesprek van Witkoff onderdeel van de onderhandelingen. "Hij moet Oekraïne aan Rusland verkopen. Dat is wat een dealmaker doet." Volgens het Witte Huis bewijst het gesprek dat Witkoff elke dag contact heeft met Russische en Oekraïense functionarissen om vrede te bereiken. "Dat is precies waarvoor president Trump hem heeft aangesteld."

Oesjakov zegt dat het telefoongesprek niet door de Russen naar buiten is gebracht. Volgens hem is het waarschijnlijk gelekt om de relatie tussen de VS en Rusland te "dwarsbomen". Over de inhoud wil hij niets zeggen, omdat die "vertrouwelijk" is. Hij zegt "vrij vaak" met Witkoff telefonisch contact te hebben.

Geen deadline meer

Trump wilde aanvankelijk dat Oekraïne uiterlijk morgen, op de feestdag Thanksgiving, zou laten weten of het plan zou worden geaccepteerd, maar die deadline werd al snel weer losgelaten. De president wil er nu geen einddatum meer op plakken. "De deadline is voor mij als het voorbij is", aldus Trump.

Trump is nog altijd vol goede moed dat er snel een akkoord kan worden gesloten, maar Europese leiders temperen de verwachtingen. De Franse president Macron zei dat hij nog geen Russische bereidheid tot een staakt-het-vuren heeft gezien. Volgens het kantoor van de Britse premier Starmer is er nog een lange, moeilijke weg te gaan.

Zeker dertien mensen zijn omgekomen bij een zeer grote brand in acht wolkenkrabbers in Hongkong. Een van hen is een 37-jarige brandweerman.

Negen slachtoffers waren overleden toen ze gevonden werden, vier overleden later in het ziekenhuis. Ook raakten zeker vijftien mensen gewond, van wie enkelen in kritieke toestand verkeren.

Binnen in het appartementencomplex met de naam Wang Fuk Court zouden ook nog meerdere mensen vastzitten. Het zou vooral gaan om ouderen en mensen die slecht ter been zijn. Hoeveel mensen vastzitten in de gebouwen is niet duidelijk. Een voormalig districtslid meldt aan lokale media dat het om dertien mensen gaat. Een van hen zou op het dak zitten van een van de woontorens.

Kijk hier naar de beelden van de enorme brand:

Het vuur begon rond 15.00 uur lokale tijd en heeft zich binnen een paar uur verspreid van één naar alle acht woontorens van het appartementencomplex. De brand is door de brandweer geclassificeerd als een brand van het allerhoogste niveau. De laatste keer dat er in Hongkong een brand was van niveau 5 was zeventien jaar geleden.

767 brandweerlieden proberen met 128 brandweerwagens het vuur te bestrijden. Ook staan er 57 ambulances klaar en zijn er 400 politieagenten aan het werk in het gebied rond de brandende woontorens. De hoge temperaturen binnen de gebouwen maken het voor de brandweer moeilijk om naar binnen te gaan voor blus- en reddingswerk.

Steigers van bamboe

In de woontorens van het Wang Fuk Court zitten circa 2000 appartementen. De brand zou zich hebben kunnen verspreiden via steigers van bamboe die aan de buitenkant van de 31 verdiepingen tellende woontorens waren vastgemaakt vanwege een renovatie.

Bamboesteigers worden nog veel gebruikt in Hongkong, maar zijn onveilig vanwege onder meer het brandgevaar. Dit jaar kondigde de regering al aan dat ze vanwege veiligheidsoverwegingen de bamboesteigers geleidelijk door veiligere materialen zouden laten vervangen.

Het is nog niet duidelijk waardoor de brand is ontstaan. Vanwege de brand is een snelweg in de buurt afgesloten, meldt het stadsbestuur. Ook zijn de bewoners uit twee nabijgelegen appartementencomplexen geëvacueerd.

Voor bewoners van de wolkenkrabbers die niet naar huis kunnen, is opvang geregeld in een buurtcentrum.

Na twee dagen van staking is er in België vandaag een nationale stakingsdag. De actiedriedaagse van de vakbonden is gericht tegen de hervormingsplannen van de regering-De Wever. De afgelopen dagen staakten vooral openbare diensten, zoals het openbaar vervoer en het onderwijs. Vandaag doet ook de particuliere sector mee.

Zo wordt er actiegevoerd in distributiecentra van supermarkten en leggen werknemers van verschillende bedrijven de productie tijdelijk stil. Ook in het openbaar vervoer is er opnieuw hinder, al wordt verwacht dat er vandaag iets meer treinen, bussen en trams rijden dan de afgelopen dagen.

Ook het vliegverkeer op de luchthavens in Brussel en Charleroi is ernstig ontregeld. Zo vertrekt er vanaf Brussels Airport geen enkele passagiersvlucht, meldt de Vlaamse omroep VRT.

Begrotingsakkoord

Maandagochtend vroeg sloot de Belgische regering na maanden onderhandelen een begrotingsakkoord voor de komende jaren. De laatste onderhandelingsronde duurde bijna twintig uur.

De Belgische federale regering van premier Bart De Wever bestaat uit vijf partijen: drie Vlaamse en twee Waalse. Lange tijd konden zij het niet eens worden over hoe ze 10 miljard euro moesten bezuinigen. België heeft een enorm begrotingstekort dat niet veel langer houdbaar is.

De begroting voor volgend jaar had op de tweede dinsdag van oktober al gepresenteerd moeten worden, maar vanwege de onenigheid, vooral over verhoging van de btw en het loslaten van de inflatiecorrectie, was dat niet gelukt.

Maandag werden de vijf regeringspartijen het eens dat het begrotingstekort in 2029 met zo'n 9,2 miljard euro wordt verminderd, onder meer door een belastingverhoging op de aankoop van aandelen, vliegtickets en aardgas. Daarnaast worden salarissen boven de 4000 euro bruto niet langer volledig gecompenseerd voor prijsstijgingen, en de salarissen van ministers en parlementsleden helemaal niet meer.

Juist vandaag houdt premier De Wever in het parlement zijn regeringsverklaring over de plannen. Pas morgenochtend mogen de oppositiepartijen erop reageren.

Pensioenhervormingen

Ondanks het politieke akkoord ging de stakingsdriedaagse in België door. Die was uitgeroepen door drie vakbonden, omdat de regering van de zomer al besloot tot ingrijpende hervormingen in de gezondheidszorg en van de pensioenen.

Vooral de pensioenhervormingen zijn tegen het zere been in België. Daartegen werd al vaker geprotesteerd. Afgelopen zomer sprak het kabinet van De Wever af dat de pensioenleeftijd langzaam omhooggaat en dat wie eerder stopt met werken, minder pensioen krijgt. Eén van de vakbonden noemde dat geen hervormingen, maar "sociale afbraak".

Vandaag doen tientallen bedrijven mee aan de stakingsdag, waaronder de Scandinavian Tobacco Group in Belgisch Limburg. Er werken veel vrouwen die al iets ouder zijn. Volgens de vakbonden worden zij extra hard getroffen door de maatregelen, meldt de VRT.

In de Antwerpse haven hebben enkele honderden werknemers van chemiebedrijven een doorgaande weg geblokkeerd. Dat leidt tot veel verkeershinder. Ook in het Gentse havengebied zijn stakersposten die korte tijd het verkeer tegenhouden. En bij de Volvo-fabriek in Gent is de ochtendploeg niet aan het werk gegaan. De bereidwilligheid om te staken lijkt daar hoog onder het personeel, schrijft de VRT.

'Miljoenen schade'

De Vlaamse werkgeversorganisatie verwacht dat dit keer één op de tien Vlaamse bedrijven meedoet aan de stakingsacties en het Verbond van Belgische Ondernemingen raamt de schade op enkele honderden miljoenen euro's. Volgens de ondernemers kan de nationale staking op geen slechter moment komen, nu er juist een "historisch hoog aantal faillissementen" is.

Gisteren hadden ook havens in Zeeland last van de stakingen in België. Een deel van de schepen die de havens bij Terneuzen en Vlissingen wilden aandoen, kon die niet bereiken, omdat ook werknemers bij de verkeerscentrale en de loodsen op de Westerschelde staakten.

Ook het Nederlandse treinverkeer heeft last van de staking. Er rijden minder internationale treinen. Het vliegveld bij Maastricht ontvangt juist extra passagiers, die uitwijken vanwege de stakingen op Brussels Airport en in Charleroi.

Dit jaar heeft de politie ruim 500 verdachten aangehouden die zich voordeden als agent om waardevolle spullen mee te nemen. Dat is een flinke stijging in vergelijking met de afgelopen jaren. De politie bevestigt de cijfers na een bericht van NU.nl.

De nepagenten proberen met een babbeltruc vooral ouderen sieraden en geld afhandig te maken. In heel 2024 waren er 357 arrestaties, in 2023 ging het om 127 aanhoudingen.

Eerder bleek al dat de politie dit jaar tot en met oktober ruim 10.000 incidenten met nepagenten heeft geregistreerd. Na een campagne in de zomer was een daling te zien, maar inmiddels neemt het aantal gevallen weer toe.

In het hele jaar 2024 werden 8329 incidenten geregistreerd, een veelvoud van het aantal gevallen in 2023 (520). In de jaren daarvoor speelde het probleem nauwelijks. De politie tekent daarbij aan dat slachtoffers uit schaamte zich niet altijd melden.

Vast stramien

De daders werken vrijwel altijd volgens een vast stramien. Ouderen krijgen een brief of een telefoontje met de mededeling dat er in de buurt wordt ingebroken en dat ook hun spullen gevaar lopen. De daders bieden dan aan langs te komen om uit voorzorg de kostbare bezittingen van de ouderen 'in veiligheid te brengen'. Het gebeurt geregeld dat ze namen van agenten of een politie-uniform gebruiken.

"De oplichters halen de informatie over hun slachtoffers uit online verhandelde persoonsgegevens", zei Sybren van der Velden Walda, landelijk projectleider High Impact Crimes bij de politie, afgelopen januari. "Zo weten ze al veel over de mensen, waardoor ze makkelijker vertrouwen kunnen winnen. Bijvoorbeeld door te zeggen dat ze iemands zoon of dochter ook al even hebben gesproken."

80-jarige vrouw overleden

In Amsterdam is vandaag een eerste zitting in een zaak rond de dood van een 80-jarige vrouw. Zij werd in augustus in haar eigen huis met geweld om het leven gebracht nadat ze slachtoffer was geworden van een babbeltruc door nepagenten.

De politie vermoedt dat de vrouw op een gegeven moment doorhad dat er iets niet klopte en dat daarna een confrontatie ontstond. Ze overleed aan het letsel dat ze daarbij opliep. Twee mannen staan daarvoor voor de rechter. De politie zegt dat het voor zover bekend de eerste keer is dat er geweld is gebruikt door nepagenten.

De politie benadrukt zoals altijd dat echte agenten nooit langskomen om sieraden en geld op te halen. Mensen die twijfelen of ze met een echte agent van doen hebben, krijgen het advies om 112 te bellen.

Dit zijn tips voor hoe je een nepagent kunt herkennen:

Bij verloskundigenpraktijk Zwanger & Zo in Nijverdal is gisteravond een explosief afgegaan. Niemand raakte gewond. Wel sneuvelde een ruit van het gebouw.

De explosie was even voor 21.30 uur, meldt RTV Oost. Op dat moment bevonden zich twee zwangere vrouwen en een aantal familieleden in het pand. Zij kwamen met de schrik vrij.

Op basis van getuigenverklaringen ging de politie op zoek naar twee in het zwart geklede personen. Zij sloegen na de explosie te voet op de vlucht. Van hen ontbreekt nog elk spoor.

'Gerichte aanslag'

In de regionale krant Tubantia spreken verloskundigen in de praktijk van "een gerichte aanslag", hoewel een motief daarvoor onbekend is.

Burgemeester Jorrit Eijbersen betwijfelt of de praktijk doelwit was. "Het zou ook kattenkwaad kunnen zijn, of in ieder geval baldadigheid", zegt hij. "Wat niet goed te praten is, maar het is niet zo dat de politie in eerste instantie denkt aan een misdrijf."

Op drie bedrijven in Overijssel en Limburg is vogelgriep vastgesteld. In het Limburgse Tienray en Helden gaat het om bedrijven met 185.000 vleeskuikens en 85.000 leghennen. In het Overijsselse Bornerbroek om 18.000 vleeskuikens.

De dieren op de bedrijven worden gedood zodat ze de ziekte niet verder kunnen verspreiden. In een straal van 10 kilometer om de bedrijven mogen geen kippen en eieren worden vervoerd, ook om verdere verspreiding van de ziekte te voorkomen. Rondom het bedrijf in Tienray valt die zone deels op Duits grondgebied. Duitsland is op de hoogte gesteld van de uitbraak van vogelgriep.

Pluimveebedrijven in een straal van 1 kilometer om de getroffen bedrijven worden bemonsterd op de aanwezigheid van het vogelgriepvirus en worden de komende twee weken intensief gemonitord.

Proef met vaccineren

De afgelopen maand werd meerdere keren vogelgriep geconstateerd bij Nederlandse bedrijven. Vanwege de uitbraken geldt sinds 16 oktober een landelijke ophokplicht.

Ook loopt er een proef met het vaccineren van kippen. Maar dat kan niet bij alle bedrijven omdat Nederland veel vlees en eieren exporteert. Sommige landen willen het vlees en de eieren van gevaccineerde kippen niet afnemen.

'Virus lijkt veranderd'

Kees de Jong, voorzitter van de vakgroep Pluimveehouderij van LTO, noemt de golf van vogelgriepuitbraken in Nederland en België zorgelijk.

"Het virus dat dit jaar in de lucht zit, dat meekomt met trekvogels, lijkt iets te zijn veranderd waardoor het nu best hard toeslaat bij gehouden dieren in West-Europa", zegt hij.

De afgelopen jaren waren de uitbraken van vogelgriep op één hand te tellen. "Dat we nu in een week al meer dan één hand aan uitbraken hebben, geeft wel aan dat er iets met het virus is gebeurd", zegt hij.

Veertje is al voldoende

Hoewel het pluimvee vanwege de ophokplicht verplicht binnen in stallen zit, blijkt het virus toch binnen te kunnen dringen. Dat gebeurt via de luchtverversing, zegt De Jong.

"Denk aan een trekvogel of eend die besmet is en die buiten ligt. Die laat een veertje los en als het even waait, kan dat naar binnen komen. Eén heel klein besmettingsdeeltje is al voldoende omdat het voor dieren best een ziekmakend virus is."

Pluimveehouders nemen allerlei maatregelen om het niet zelf naar binnen te lopen door van schoenen en kleding te wisselen als ze de stal ingaan en door de wielen van transportwagens te ontsmetten.

Vaccinatie voor lange termijn

"De menselijke factor probeer je terug te brengen naar nul", zegt De Jong. "Maar je hebt ofwel misschien ongedierte, ofwel het komt via lucht, stof of veertjes de stal in en dan slaat het dus toch hier en daar toe."

De Jong verwacht dat vaccinatie een oplossing kan zijn voor de lange termijn. "Maar voor de korte termijn is dat geen oplossing. Dieren die niet oud worden, zoals vleeskuikens, geeft het niet voldoende bescherming want het duurt een tijdje voor zo'n vaccin gaat werken. Op korte termijn gaat dat dus geen soelaas bieden."

Bijna 8 procent van de huurwoningen van woningcorporaties die in 2023 vrijkwamen, ging dat jaar naar statushouders, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek. Dat is ongeveer een procentpunt meer dan in 2022, toen zo'n 7 procent van de corporatiewoningen naar mensen met een verblijfsstatus ging. In de jaren daarvoor schommelde dit percentage tussen de 4 en 7.

Woningen die door corporaties zijn aangemerkt als starterswoning, gingen vaker naar statushouders: een vijfde van de 8200 starterswoningen van corporaties werd in 2023 aan een statushouder toegewezen. Starters zijn in het CBS-onderzoek mensen die aan het begin van het jaar bijvoorbeeld nog in een azc woonden en aan het eind van het jaar in een sociale huurwoning.

De cijfers over 2023 zijn de recentste gegevens. In totaal kwamen dat jaar 161.000 corporatiewoningen vrij. Daarvan gingen er 148.290 naar huishoudens zonder statushouders en 12.729 naar huishoudens met een of meerdere statushouders. Bijna de helft van de statushouders die in een sociale huurwoning terechtkwamen, had al langer dan een jaar een verblijfsvergunning.

De koepel van woningcorporaties, Aedes, beschikt over recentere cijfers, maar dat zijn schattingen. Over 2024 ligt het percentage sociale huurwoningen dat naar statushouders ging volgens een woordvoerder rond de 10 procent.

Alkmaar

In Alkmaar en omgeving werden in 2023 relatief de meeste corporatiewoningen toegewezen aan mensen met een verblijfsvergunning: zo'n 13 procent. In Delfzijl en omgeving gebeurde dat met 2 procent naar verhouding het minst vaak, meldt het CBS.

Gemeenten moeten zorgen voor passende eerste woonruimte voor statushouders. Hoe groter de gemeente, hoe meer statushouders ze moeten huisvesten. Het is aan de gemeenten zelf om te bepalen welke groepen voorrang krijgen bij de toewijzing van sociale huurwoningen.

Veelbesproken onderwerp

Tijdens de afgelopen verkiezingscampagne was de toewijzing van sociale huurwoningen een veelbesproken onderwerp. Het huidige demissionaire kabinet wil af van de voorrang voor statushouders.

Demissionair minister Keijzer vindt de voorrangsregel oneerlijk ten opzichte van andere mensen die al een jaar of tien op een wachtlijst staan. Ondanks een kritisch advies van de Raad van State wil het kabinet het verbod op voorrang voor statushouders doorzetten.

Woningzoekenden krijgen steeds meer gelijke kansen in de particuliere huursector. Dat concludeert het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening op basis van de jaarlijkse landelijke monitor discriminatie bij woningverhuur. Er is gekeken in hoeverre woningzoekenden met verschillende profielen werden uitgenodigd voor de bezichtiging van een huurhuis.

In het onderzoek werd van december 2024 tot en met mei 2025 op bijna 3800 huuradvertenties gereageerd met fictieve mensen, die op alle aspecten overeenkomstig waren, behalve wat betreft de naam. De reacties op profielen met Marokkaans of Pools klinkende namen werden vergeleken met die op profielen met Nederlands klinkende namen.

Dat gebeurde ook tussen mannelijke en vrouwelijke profielen en tussen koppels van hetzelfde geslacht en heteroseksuele stellen. Op die manier werden uitkomsten op basis van afkomst, seksuele voorkeur en geslacht met elkaar vergeleken.

Geen hard bewijs meer

Op basis van deze vergelijking werd er min of meer hetzelfde gereageerd, is de conclusie van de onderzoekers. Onafhankelijk van afkomst, seksuele voorkeur en geslacht werden deze groepen uitgenodigd voor een bezichtiging.

"We deden het onderzoek voor de vierde keer en vinden nu voor het eerst geen hard bewijs meer van discriminatie", zegt onderzoeker Marcel Coenders van het Verwey-Jonker Instituut. "We vinden nog wel kleine verschillen, maar geen grote verschillen meer."

Meer bewustzijn

"Discriminatie neemt sinds een paar jaar steeds ietsjes verder af", zegt Coenders. Het grootste verschil met voorgaande jaren is volgens hem de invoering van de Wet goed verhuurderschap. Die werd op 1 juli 2023 ingevoerd. Door die wet kunnen gemeenten optreden tegen onder meer intimidatie en discriminatie door verhuurders.

"De overheid heeft hier aandacht aan besteed, met voorlichtingscampagnes en betere regels, waardoor verhuurbemiddelaars zich er meer bewust van zijn. Het is duidelijker geworden 'dit is discriminatie' en dat mag niet in Nederland."

Een belangrijke kanttekening is wel dat er alleen naar de eerste stap wordt gekeken: de uitnodiging voor de bezichtiging. "We weten niet wat er daarna gebeurt", benadrukt Coenders. "Wie de woning ook echt mag gaan bewonen, is niet onderzocht, we hebben alleen een goede indicatie van hoe huurders worden geselecteerd."

Verhuur aan buitenlanders

De onderzoekers keken ook naar verhuurbemiddelaars. Ze deden zich in een test voor als potentiële verhuurders. Zij belden de bemiddelaars en deden verzoeken om bepaalde groepen huurders te weren, met vragen als: is het mogelijk om niet te verhuren aan buitenlanders? Dit deden de onderzoekers in totaal 200 keer. Dit gaf een ander beeld.

De helft van de bemiddelaars wees de verhuurder erop dat uitsluiting niet is toegestaan, maar ook zij gingen uiteindelijk in meerderheid mee met het verzoek van de verhuurder. In vergelijking met de voorgaande monitor uit 2023 zijn verhuurbemiddelaars zich bewuster van discriminatie, maar handelen ze er minder vaak naar, concluderen de onderzoekers. Destijds ging 37 procent van de verhuurbemiddelaars mee met het discriminerende verzoek.

"Dat komt wellicht doordat bemiddelaars de klant tevreden willen houden en proberen een manier te vinden om dan toch aan de wensen tegemoet te komen", zegt Coenders daarover.

Controle en voorlichting

De controle moet daarom zeker blijven en ook de voorlichting en bewustwording zijn belangrijk, concludeert Coenders. "Want discriminatie gebeurt heel vaak onbewust. Maar het is een goede eerste stap dat de naam niet meer zoveel onderscheid maakt. Dan heb je als huurder de kans om je te laten zien zoals je bent en gaan mensen dus niet meer af op allerlei onbewuste beelden over mensen met een andere naam."

Net als in 2015 kan het publiek bij twee grote schaatstoernooien volgend jaar weer met de trein naar station Heerenveen IJsstadion.

Het gaat om een proef van provincie, gemeente en Thialf. Zij willen zoveel mogelijk bezoekers van het NK en het WK allround 2026 verleiden om per trein te komen. "Het is duurzaam en je hoeft ook niet te zoeken naar een parkeerplaats", zegt de Friese gedeputeerde Matthijs de Vries bij Omrop Fryslân.

Tot tien jaar geleden was het bij grote wedstrijden in Thialf altijd mogelijk om uit te stappen op het stationnetje naast het stadion. Omdat maar weinig reizigers daar gebruik van maakten, stopte de NS met de halte. Bezoekers die nu met het openbaar vervoer komen, stappen uit bij station Heerenveen, pakken de bus richting het ijsstadion en moeten dan nog 500 meter lopen.

Er is de afgelopen jaren regelmatig gesproken over heropening van de halte, maar er bleek telkens geen ruimte voor een extra stop in de krappe NS-dienstregeling.

Extra trein

Maar met ingang van de nieuwe dienstregeling is die mogelijkheid er wel. Bij het NK allround en sprint 2026 van 28 februari tot en met 1 maart en het WK allround en sprint 2026 van 5 tot en met 8 maart 2026 rijdt er elk uur een extra sprinter tussen Leeuwarden en Zwolle. De extra trein houdt wel halt bij het ijsstadion, maar niet in Wolvega of Steenwijk.

De betrokken partijen hopen met de proef meer inzicht te krijgen in het aantal bezoekers dat met de trein naar Thialf reist. Ook willen ze onderzoeken of een structurele evenementendienstregeling bij het stadion haalbaar is.

Over de kosten van de proef laat gedeputeerde De Vries zich niet uit. "Wij hebben als provincie met de gemeente Heerenveen en Thialf gezegd: we staan garant voor een bepaald bedrag", zegt hij. "Op basis van de kaartverkoop van de trein krijgen we dat geld weer terug."