NOS Nieuws - Algemeen

Na de arrestatie van de Turkse politicus Imamoglu is nu ook zijn advocaat aangehouden. "Alsof de coup tegen de democratie niet genoeg was, staan ze de slachtoffers ook niet toe om zichzelf te verdedigen", zegt Imamoglu vanuit de gevangenis.

De populaire politicus werd vorig weekend aangehouden en is geschorst als burgemeester van Istanbul. Imamoglu roept de Turkse autoriteiten op Mehmet Pehlivan onmiddellijk vrij te laten. Het is onduidelijk waarom de advocaat is aangehouden. De oppositie spreekt over "verzonnen redenen".

Imamoglu werd gearresteerd op verdenking van omkoping, fraude en leidinggeven aan een criminele organisatie. Hij wordt gezien als een belangrijke politieke rivaal van president Erdogan, die al ruim twintig jaar aan de macht is.

De aanhouding van Imamoglu leidt in Turkije tot grote protesten. Bij demonstraties tegen zijn aanhouding zijn meer dan 1400 mensen opgepakt.

Journalisten aangehouden en uitgezet

Voor journalisten is verslag doen van die grootschalige demonstraties riskant. Zo werd gisteren een BBC-journalist Turkije uit gezet.

De BBC meldt dat Mark Lowen woensdag werd meegenomen uit zijn hotelkamer en 17 uur werd vastgehouden. Daarna werd de journalist schriftelijk meegedeeld dat hij een "bedreiging vormde voor de openbare orde" en werd uitgezet.

De Turkse autoriteiten melden daarentegen dat Lowen geen persvisum had terwijl dat wel verplicht is en dat hij daarom het land is uit gezet.

Ook een Zweedse journalist is aangehouden. Joakim Medin kwam gisteren aan in Turkije en liet zijn werkgever, de Zweedse krant Dagens ETC, weten dat hij is meegenomen voor verhoor.

Sindsdien heeft de krant niets meer van Medin vernomen. "Ik weet niet waar hij is. Ik weet niet hoe het met hem gaat", schrijft hoofdredacteur Andreas Gustavsson, die de Zweedse regering oproept "direct en scherp" op te treden.

De junta in Myanmar heeft gevraagd om internationale hulp na de hevige aardbeving in het land. Er zijn volgens juntaleider Min Aung Hlaing bloeddonaties nodig voor slachtoffers in de steden Naypyidaw, Mandalay en Sagaing.

Myanmar wordt sinds een staatsgreep in 2021 geleid door een militair bewind. Er woedt een burgeroorlog en de staat controleert bijna alle media. Hierdoor is het moeilijk om toegang te krijgen tot informatie over wat er in het land gebeurt. Des te opvallender is de oproep van de junta, waarin gevraagd wordt om hulp van buitenaf.

Het aantal slachtoffers van de aardbeving is nog onduidelijk, maar het feit dat de geïsoleerde militaire regering om hulp vraagt suggereert dat de impact groot is.

De beving was om 12.50 uur lokale tijd en had een kracht van 7,7, met een epicentrum in het midden van Myanmar in de buurt van Mandalay. Ongeveer 12 minuten na de eerste beving vond er nog een plaats. Die had volgens de Amerikaanse geologische dienst USGS een kracht van 6,4 met een epicentrum op 18 kilometer ten zuiden van Sagaing, een stad op zo'n 14 kilometer van Mandalay.

Ondertussen komen er berichten binnen over dodelijke slachtoffers. In een ziekenhuis in de hoofdstad van Myanmar, Naypyidaw, zijn ten minste twintig mensen overleden. Dat meldt persbureau AFP op basis van een verklaring van een arts. Ook zijn er volgens de arts veel gewonden.

Bronnen melden aan de NOS dat militaire gebouwen in Naypyidaw bij het hoofdkwartier van de junta zijn ingestort.

Volgens ooggetuigen zijn ten minste drie doden gevallen toen een moskee deels instortte in de stad Taungnoo, tussen Naypyidaw en Yangon, de grootste stad van het land. "We waren aan het bidden toen het schudden begon. Drie mensen stierven ter plekke", zeggen ze tegen persbureau Reuters.

Er zouden veel slachtoffers zijn onder moslims, omdat het vrijdagmiddaggebed in moskeeën aan de gang was toen de aarde begon te schudden. Bronnen aan de NOS melden dat er minimaal 25 moskeeën in Mandalay zouden zijn ingestort.

Hotel ingestort

Lokale media in Myanmar maken ook melding van schade. Zo is de Ava Bridge bij Mandalay ingestort en heeft het voormalige koninklijke paleis, de trekpleister van de stad, veel schade opgelopen.

Vlak na de beving ontstond er paniek op de internationale luchthaven van Mandalay. Op beelden is te zien hoe reizigers door de beschadigde ruimtes van het vliegveld lopen en buiten op de grond gaan zitten.

Ook is te zien dat een hotel in de plaats Aungban is ingestort, ongeveer 150 kilometer ten zuiden van Mandalay. Hulpdiensten melden aan lokale media dat er een reddingsoperatie bezig is voor de mensen die vastzitten onder het puin. Volgens de eerste berichten zijn er slachtoffers gevallen, maar verdere details ontbreken.

Beelden van de luchthaven en het ingestorte hotel:

In de Thaise hoofdstad Bangkok, 1000 kilometer verderop, zijn de gevolgen ook groot. Een appartementencomplex in aanbouw is ingestort. Van drie bouwvakkers die aan het werk waren in het gebouw is bekendgemaakt dat ze zijn overleden.

Nog eens 68 anderen zijn met verwondingen naar het ziekenhuis gebracht. Lokale hulpdiensten melden dat vijf van hen in kritieke toestand verkeren. Eerder maakte de Thaise minister van Volksgezondheid bekend dat er 409 mensen aan het werk waren op de locatie. Ongeveer 90 bouwvakkers zijn als vermist opgegeven.

Beelden van het instorten van het gebouw in aanbouw en de reddingsoperatie:

De aardbeving heeft ook delen van China getroffen. De Chinese staatstelevisie meldt dat de beving duidelijk voelbaar was in de provincie Yunnan in het zuidwesten. Ook waren er trillingen voelbaar in de Chinese regio's Guizhou en Guangxi.

Daarnaast zijn er trillingen in Cambodja, Bangladesh en India gemeld. In die landen lijkt de schade mee te vallen. De Indiase premier Modi heeft op X gezegd dat zijn land klaarstaat om Myanmar en Thailand hulp te bieden.

De Deense speelgoedmaker Lego spant een kort geding aan tegen een fabrikant van betonmallen uit Heerhugowaard. Lego eist dat het bedrijf niet langer de merknaam Lego gebruikt.

Het bedrijf in Heerhugowaard maakt stalen mallen voor betonblokken, die onder meer worden gebruikt voor wegafzettingen en de beveiliging van straten en evenementen. Op zijn website spreekt het bedrijf over "veelzijdige mallen voor betonnen legoblokken" en een "noppensysteem vergelijkbaar met legostenen". En dat is tegen het zere been van de speelgoedmaker.

Lego stelt dat inbreuk wordt gemaakt op hun woordmerk, aldus Jeroen Boelens, advocaat van het Deense bedrijf. Een woordmerk biedt volgens hem juridische bescherming zodat anderen de naam niet zomaar commercieel kunnen gebruiken.

"Er wordt gebruikgemaakt van het merk Lego op een manier die leidt tot schade", verklaart Boelens bij NH. Met het kort geding dat vanmiddag dient, wil de speelgoedfabrikant onder meer voorkomen dat het merk Lego als algemene term gebruikt gaat worden. Boelens: "Het is niet verboden om een beschrijving van het merk Lego te gebruiken, maar bij deze website is het niet beschrijvend."

Betonblok van 2500 kilo

De betonmallenfabrikant noemt het kort geding "ondernemertje pesten". Marketingdirecteur Sander Tacx: "We hebben niet het gevoel dat Lego nu schade ondervindt. Er is nog nooit een achtjarig kind door zijn ouders verwend met een betonblok van 2500 kilo, omdat hij om legoblokken had gevraagd. Het raakt elkaar niet."

Jesse Hofhuis, raadsman van het bedrijf in Heerhugowaard, stelt dat het begrip legostenen al jaren "een gangbare term is in de betonmarkt".

Treinen

Het is niet de eerste keer dat Lego rechtszaken voert op basis van merkrechten. April vorig jaar wonnen de Denen een zaak tegen een Groningse ondernemer die eigen Lego-bouwsets van treinen op de markt bracht.

In november 2024 spande de speelgoedmaker met succes een kort geding aan tegen huishoudketen Wibra. De winkel moest stoppen met de verkoop van bouwpakketten van plastic steentjes voor bloemmodellen en dierenfiguren.

Het is nog onbekend wanneer de rechter uitspraak doet in de zaak tegen de fabrikant van betonmallen.

Het Openbaar Ministerie heeft 16 jaar cel geëist tegen de 21-jarige man die wordt verdacht van het doodschieten van rapper Danzel Silos, beter bekend als Bigidagoe. De 26-jarige rapper werd februari vorig jaar neergeschoten op een bedrijventerrein in Amsterdam Sloterdijk na een feest in een partycentrum. Hij werd zwaargewond overgebracht naar het ziekenhuis, waar hij overleed.

Drie dagen na de schietpartij werd op het vliegveld in Parijs een verdachte aangehouden. Shairone S. stond op het punt om naar Frans-Guyana te vliegen.

Het OM noemt de dood van de rapper "tragisch" en het verdriet en gemis voor de nabestaanden "intens groot". De officier van justitie zegt dat doodslag bewezen is, maar vindt dat S. moet worden vrijgesproken van moord. S. bekende eerder dat hij met een vuurwapen had geschoten, maar zei toen dat het niet zijn bedoeling was om Bigidagoe te doden.

Vuurwapen

Op beelden die in de rechtbank werden vertoond is te zien dat S. ruzie had met een groep mannen. Daarna krijgt S. een vuurwapen van iemand. Hij loopt vervolgens uit beeld, waarop er schoten te horen zijn.

De moeder van Bigidagoe, die ook in de rechtbank aanwezig was, reageerde emotioneel op deze beelden. Ze riep naar de verdachte: "Ik haat je echt, fucking idioot."

Later richtte ze zich nogmaals tot de verdachte en vertelde ze over het verdriet dat de dood van haar zoon heeft aangericht. "Hij is dood, mijn lieverd, mijn baby, mijn alles is er niet meer. Mijn hart is in miljoenen stukken gebroken." Ze voegde daaraan toe: "Ik ben blij dat je bent opgepakt. Je hebt je leven vergooid. Het enige wat ik wil is gerechtigheid voor Danzel."

Eerder neergeschoten

In 2020 was de rapper al eens neergeschoten en kort daarna werd het huis van zijn moeder onder vuur genomen. Daarbij raakte niemand gewond. Wel werd de woning op last van de burgemeester gesloten en werd de moeder op een schuilplek ondergebracht. Het jaar daarop werd Bigidagoe in Amsterdam-Zuidoost aangehouden vanwege wapenbezit.

Bigidagoe was een gangsterrapper. Zijn teksten gingen vaak over het gebruik van geweld. Hij hoorde samen met onder meer rapper JoeyAK bij de criminele rapformatie Zone6 uit Holendrecht in Zuidoost.

Beide rappers werden verdacht van betrokkenheid bij een ontvoering van de rivaliserende rapper Kobus L. Tegen Bigidagoe eiste het OM eind 2023 vier jaar cel vanwege betrokkenheid bij het ontvoeren, bedreigen en mishandelen van L.

Na het overlijden van Bigidagoe vonden op meerdere locaties in Amsterdam explosies plaats die volgens de politie vermoedelijk te maken hadden met zijn dood. Uit voorzorg werd daarom bij zijn uitvaart extra politie ingezet.

Voor het eerst sinds het begin van de wapenstilstand in Libanon heeft het Israëlische leger een luchtaanval uitgevoerd op Beiroet. Het gaat om een aanval in een zuidelijke buitenwijk van de hoofdstad. Het is nog niet duidelijk of er slachtoffers zijn gevallen.

Het Israëlische leger had kort voor de aanval een evacuatiebevel uitgevaardigd voor een appartementencomplex. Het leger zegt dat er in het gebouw een opslagplaats voor drones van Hezbollah was. Inwoners van de wijk zijn in paniek weggevlucht.

De Israëlische defensieminister Katz zei dat er vannacht vanuit Libanon twee projectielen op Israël zijn afgevuurd. Katz zei dat Israël "krachtig zal optreden tegen bedreigingen" om de veiligheid van de inwoners uit het noorden van Israël te verzekeren. Hezbollah ontkent dat het projectielen heeft afgevuurd.

De Libanese president Aoun noemt de aanvallen een "voortzetting van de Israëlische schendingen van de wapenstilstand". Hij is op bezoek bij de Franse president Macron, die de luchtaanvallen "onacceptabel" noemt. Sinds het staakt-het-vuren inging in november heeft Israël geregeld aanvallen uitgevoerd op het zuiden van Libanon.

Na maanden van grondgevechten en zware bombardementen sloten Israël en Libanon een wapenstilstand, waar ook Hezbollah mee akkoord ging. De afspraak was dat het Israëlische leger zijn grondtroepen zou weghalen uit het zuiden van Libanon, maar het leger is er nog op enkele plekken aanwezig. Hezbollah zou zich terugtrekken tot boven de Litani-rivier. Israël zegt dat de militanten van Hezbollah nog steeds in het zuiden opereren.

De speciale VN-coördinator in Libanon, Jeanine Hennis-Plasschaert, zegt dat een hervatting van de oorlog "koste wat kost vermeden moet worden". Ze zegt dat Israël en Libanon zich geen "nieuwe ronde van gewelddadig conflict kunnen veroorloven" en dat het "verwoestend" zou zijn voor burgers aan beide kanten van de grens.

Een borrel bij de bingo moet weer kunnen, vindt het kabinet. Dat heeft ingestemd met een voorstel van staatssecretaris Karremans voor een wetswijziging, waardoor dit soort 'kleine kansspelen' straks toch kunnen worden georganiseerd in horecagelegenheden.

Sinds een paar jaar staat in de Alcoholwet dat alle kansspelen, waaronder dus ook bingo, niet georganiseerd mogen worden in openbare gelegenheden waar alcohol wordt geschonken. Het idee daarachter is dat gokverslaving onder invloed van drank kan worden aangewakkerd.

De VVD-staatssecretaris gaat nu een uitzondering maken voor kleine kansspelen. Voorwaarde is dat die door verenigingen worden georganiseerd en dat er geen "persoonlijk gewin" aan te pas komt. Ook geldt er een maximum van 400 euro aan het bedrag aan geld of spullen die deelnemers kunnen winnen.

'Nooit de bedoeling geweest'

Karremans zei na afloop van de ministerraad dat het nooit de bedoeling is geweest om ouderen hun advocaatje bij de bingo te ontnemen en dat hij dit nu gaat terugdraaien. Hij roept lokale bestuurders op om het verbod niet te handhaven tot de wetswijziging is ingegaan.

Die gaat nu eerst naar de Raad van State voor advies en moet daarna nog worden aangenomen door de Tweede en Eerste Kamer.

Het personeel van openbare apotheken krijgt er tussen nu en eind 2026 20 procent loon bij. Dat is de uitkomst van een akkoord tussen werkgevers en werknemers. De loonstijging is ook bedoeld om achterstallige loonstijging van afgelopen jaar te compenseren, maar komt wel boven op de 2,5 procent die er begin 2024 werd gegeven.

Het gaat om een voorlopig akkoord tussen de vakbonden en werkgevers, waarmee de vakbondsleden nog moeten instemmen. Oud-politicus Martin van Rijn moest de vastgelopen onderhandeling vlottrekken, met dit akkoord als resultaat.

Staking

De assistenten staakten afgelopen jaar meerdere keren voor een beter salaris. In november 2024 legden voor het eerst in de geschiedenis duizenden apotheekmedewerkers in het hele land het werk neer. De apotheken bleven gesloten voor patiënten.

Het personeel eiste niet alleen een hoger loon, maar ook betere werkomstandigheden, wijzend op de hoge werkdruk en agressie waarmee medewerkers te maken krijgen.

Vakbond FNV spreekt over een "geweldige overwinning". Ralph Smeets van FNV-farmacie: "Voor het eerst in de geschiedenis van de Nederlandse apotheekbranche stonden de apotheekassistenten voor zichzelf op. Dit bewijst opnieuw dat het loont om actie te voeren."

Verschil tussen personeel in ziekenhuis en openbare apotheek

Over een loonstijging in 2027 wordt nog gesproken, maar afgesproken is dat deze meegroeit met de zogeheten OVA-gelden. Dat is de overheidsbijdrage die beschikbaar is om marktconforme lonen in de zorgsector mogelijk te maken.

De bedoeling is dat deze OVA-gelden direct landen bij zorgpersoneel, maar dat gebeurde de afgelopen jaren bij medewerkers van openbare apothekers niet volledig. Zo is de situatie ontstaan dat apothekerspersoneel in ziekenhuizen, die onder een andere cao vallen, meer zijn gaan verdienen dan personeel in apothekerswinkels, de openbare apotheken.

Op de vraag waar dat overheidsgeld voor beter lonen was gebleven, wezen zorgverzekeraars en werkgevers naar elkaar.

De politie heeft deze week vijf jongens in de leeftijd van 13 tot 18 jaar opgepakt. Zij worden ervan verdacht dat ze in de binnenstad van Venlo een 16-jarige jongen hebben mishandeld vanwege zijn seksuele geaardheid.

Het incident vond maandagmiddag 24 februari plaats aan de Werf bij de Maas. Aanleiding was een gerucht dat over het slachtoffer werd verspreid, zegt een politiewoordvoerder bij L1 Nieuws. De jongen werd geslagen en geschopt. Hij raakte gewond, maar het is onbekend hoe ernstig. Ook kan de politie niet zeggen hoe het nu met hem gaat.

Een van de verdachten bleek een enkelband te dragen. "De verdachten zijn aangehouden en zullen zich op een later moment moeten verantwoorden bij de rechter", aldus de woordvoerder. "Alle verdachten zijn inmiddels in vrijheid gesteld. Alleen de verdachte met de enkelband zal voorgeleid worden voor de rechter-commissaris."

De politie heeft niet gezegd waarom de jongen een enkelband droeg. Ook verder wil de politie geen toelichting geven: "Omdat het slachtoffer en de verdachten allemaal minderjarig zijn, kunnen er geen verdere details worden verstrekt."

Huur- en koopwoningen krijgen regelmatig met hakken over de sloot een gunstiger energielabel. Dat blijkt uit onderzoek van het Financieele Dagblad, waarbij naar 1,8 miljoen energielabels is gekeken. In veel gevallen krijgen huizen nét aan energielabel A of B, laat het onderzoek zien.

De labels lopen van A tot en met G, waarbij woningen met een A-label het energiezuinigst zijn en die met een G-label het minst zuinig. Het lijkt simpel, maar het systeem blijkt toch iets complexer, legt hoogleraar huisvesting en huishoudfinanciën Dirk Brounen uit: "Achter die letters zitten eigenlijk scores, die lopen als een getal door. En bij bepaalde scores kun je van B naar A gaan."

Huurverhoging

Het hoger waarderen van het energielabel is niet zonder gevolgen. Het kan betekenen dat een koophuis meer waard wordt, maar het treft vooral mensen die een woning huren. Het telt namelijk mee in de huurpunten van je woning. Zo kan de huur met een paar tientjes omhoog gaan, maar het kan ook zijn dat iemand van een middenhuur ineens terechtkomt in de vrije sector en dan gaat het om honderden euro's meer per maand.

"Het is heel kwalijk dat er zo wordt omgegaan met die labels", zegt Mathijs ten Broeke van de Woonbond. De organisatie die opkomt voor de belangen van huurders en woningzoekenden vindt het systeem complex.

Trucjes

Bij het bepalen van het energielabel wordt namelijk niet alleen gekeken of een woning zonnepalen of dubbelglas heeft. Ook de oppervlakte of bijvoorbeeld de hoogte van het plafond speelt een rol. "Gek genoeg is daar nog wat ruimte om af te ronden", zegt Brounen. Dat houdt in dat als een huis zich net op de grens van energielabel B bevindt, het vaak toch in A wordt geschaald.

De Woonbond vindt het schandalig. "De foutmarge die in de huidige systematiek ingebouwd zit, is niet bedoeld om het energielabel te manipuleren naar een gewenste uitkomst voor de verhuurder of woningeigenaar. Wie deze foutmarge hiervoor misbruikt, pleegt fraude. Niet meer en niet minder."

Maar energie-expert Frank Daniëls geeft aan dat je niet zomaar tot een hoger energielabel komt. "Soms is het inderdaad met hakken over de sloot, maar dat is vaak wel op basis van ons advies." Zo zeggen ze tegen verhuurders dat er nog een aantal stappen gezet moeten worden om tot een bepaald label te komen. "En dat advies wordt vaak een-op-een opgevolgd."

Nog meer stappen

Volgens de beroepsvereniging voor energiedeskundigen zijn er de afgelopen jaren al veel stappen gezet, maar ze erkennen dat het onderzoek laat zien dat er nog meer stappen nodig zijn. Ook betreuren ze het dat enkele partijen misbruik maken van de marges, die juist bedoeld zijn om het werk betaalbaar en praktisch te houden.

Ook het ministerie van Volkshuisvesting is bezig met vervolgstappen. Het ministerie vindt het belangrijk dat eigenaren en huurders op het energielabel kunnen vertrouwen. Er wordt gewerkt aan een wetsvoorstel waarmee het stelsel onder publiek toezicht komt en er worden eisen aan de onafhankelijkheid van onder anderen energieadviseurs toegevoegd.

Morgen schuift de maan tussen 11.17 en 13.04 uur tussen de aarde en de zon. Voor Nederland betekent dit dat de zon om 12.10 uur voor een kwart bedekt zal zijn. Daar merk je niets van als je het niet weet, maar als je met een speciaal eclipsbrilletje naar de zon kijkt, zie je dat de maan een flinke hap uit de zon heeft genomen.

Er zijn ook andere methoden om de verduistering te zien, zonder dat je ogen beschadigd raken. Een veilige manier is naar een sterrenwacht gaan. Een aantal daarvan is speciaal voor de zonsverduistering even open.

De weersverwachting voor morgen is gunstig. Er zijn dan flinke perioden met zon, zegt het KNMI.

Maatregelen Tennet

De verduistering dwingt elektriciteitsnetbeheerder Tennet tot maatregelen. Vraag en aanbod van stroom moeten altijd in balans zijn. Dat is in de eerste plaats de verantwoordelijkheid van producenten en leveranciers. Maar als het daar misgaat, moet Tennet reservevermogen inzetten.

Daar komt bij dat er de laatste jaren veel zonneparken zijn bij gekomen, waardoor het effect van een verduistering veel groter is dan bijvoorbeeld in 2022. Toen bedekte de maan bovendien minder van de zon dan morgen.

Een speciaal team van Tennet is vier maanden met de voorbereiding van de verduistering bezig geweest. Bij hoogspanningsbeheerders en energiecentrales elders in Europa is reservevermogen gereserveerd, om een eventuele onbalans tussen vraag en aanbod in Nederland op te vangen.

Morgenochtend is er nog een speciaal overleg met andere Europese netbeheerders. Daarin wordt ook de laatste informatie over te verwachten windenergieproductie meegenomen.

Volledige verduistering

Een volledige zonsverduistering komt zelden voor. Wie dat wil meemaken, moet op 12 augustus volgend jaar in Spanje zijn. Dan is daar een volledige verduistering te zien. De laatste keer dat dit natuurverschijnsel in Nederland te zien was, was in 1999.

Ongeduldig gaan de kinderen in een rij staan, streng toegesproken door hun lerares. Met blauwe plastic bordjes in de hand wachten ze tot ze de kantine van hun school in Mexico-Stad in mogen, waar lunch wordt geserveerd door drie vrouwen met schorten voor. Op het menu staan taco's met tonijnsalade.

Omdat het door de middagzon te heet is op het schoolplein, eten de kinderen in hun klaslokaal. De kinderen die van hun ouders schoolgeld hebben meegekregen, rennen nog snel naar het winkeltje op de hoek van het schoolplein. Met kleurige repen chocolade en krakende zakjes snoep lopen ze smakkend naar buiten.

Sinds dit jaar is het dagelijkse menu in de kantine drastisch omgegooid, als onderdeel van een overheidsprogramma dat eist dat scholen gezonder eten serveren om de hoge obesitascijfers in Mexico tegen te gaan. Frisdrank wordt niet meer verkocht in het winkeltje en gefrituurd eten is van het menu gehaald.

De tienjarige Génesis heeft haar lunch net op. "We leren steeds meer over wat gezond eten is, over het eten van groente, fruit en peulvruchten", zegt ze. Ze geeft toe: het is wennen, het eten dat nu op school wordt geserveerd. Maar het is stiekem best lekker, zegt Génesis verlegen.

Cooperativas

'Leef gezond, leef gelukkig', is de naam van het overheidsprogramma waarmee de federale regering wil interveniëren op scholen in heel Mexico. Een ankerpunt van het programma is het voedselaanbod, dat vaak te ongezond is.

Deel van het probleem zijn de cooperativas, grote bedrijven die contracten met scholen sluiten en bijvoorbeeld een speelrek aanleggen in ruil voor een vergunning in de kantine. Coca-Cola, Pepsi, Lay's: met name voor armere scholen is het financieel aantrekkelijk om samen te werken met deze bedrijven. Hoewel kinderen hierdoor dagelijks veel te veel frisdrank, suiker en bewerkt voedsel binnenkrijgen.

Volgens Liliana Bahena, projectcoördinator bij organisatie Poder del Consumidor, zijn er bijna geen scholen in Mexico waar uitsluitend gezond eten wordt verkocht. "In ons land hebben we een invasie gehad van junkfood zoals frisdrank, gefrituurd voedsel, ijs, noem maar op. De groenteafdeling in onze supermarkten is een kwart van de chipsafdeling." Ze wijst op een poster met foto's van wat een gemiddeld kind in Mexico iedere dag eet. Per foto wordt uitgelegd hoeveel suiker en vet kinderen binnenkrijgen. "Deze producten zijn schadelijk voor onze kinderen. Op dit moment hebben in Mexico vier op de tien kinderen al overgewicht en obesitas", aldus Bahena.

In weinig landen ter wereld zijn de obesitascijfers onder de bevolking zo hoog als in Mexico. Binnen vier decennia is het aantal mensen met overgewicht gestegen van 7 procent naar 75 procent. Experts wijzen op het gebrek aan educatie als een belangrijke reden voor de ongezonde voedselpatronen in het land. Mede daarom vragen critici zich af of het genoeg is om in te grijpen op scholen, waar kinderen maar een deel van hun maaltijden nuttigen.

Cultuuromslag nodig

Als de lessen op de school van Génesis in Mexico-Stad voorbij zijn, wordt duidelijk dat voor het teweegbrengen van verandering een cultuuromslag nodig is. Voor de school hebben zich, zoals iedere dag, straatverkopers opgesteld. Een ijscoman met felgekleurd, mierzoet ijs. Een chipsverkoper, met gefrituurde zakjes chips in een grote glazen vitrine. En een snoepverkoper, met als specialiteit een snoepcocktail waarbij een zakje gummyberen wordt leeggeschud in een opengeknipt pakje sap. Driekwart van de kinderen die naar buiten lopen, wordt door hun ouders getrakteerd op een lekkernij bij een van de stalletjes.

Volgens voedselactivist Bahena moet de overheid straatverkopers alternatieven bieden. Scholen moeten volgens haar in gesprek met ouders om ervoor te zorgen dat kinderen ook thuis een gevarieerd en gezond dieet krijgen. En de macht van de grote bedrijven moet worden doorbroken. "Nadat de regering dit plan had gelanceerd, waren er meerdere bedrijven die rechtszaken aanspanden omdat ze hun frisdrank en koekjes in de schoolkantines wilden blijven verkopen", zegt ze.

Ze wijst op de enorme druk op het Mexicaanse zorgstelsel, waar een derde van de doodsoorzaken in de afgelopen vijftien jaar direct verband hield met een ongezond voedingspatroon. "Het is goed dat we bij onze kinderen beginnen, maar we moeten veel drastischer ingrijpen. Want we zijn bezig onszelf langzaam te vergiftigen."

Inwoners van Australië gaan op 3 mei naar de stembus, heeft premier Anthony Albanese bekendgemaakt. Circa 18 miljoen Australiërs mogen dan een nieuw parlement kiezen.

Albanese, leider van de centrumlinkse Labor Party, hoopt op een tweede termijn van drie jaar. Maar de verkiezingen beloven een nek-aan-nekrace te worden met Peter Dutton van de conservatieve Liberal Party.

Labor heeft nu nog een kleine meerderheid in het parlement met 77 van de 151 zetels. Als geen van de twee machtsblokken straks een absolute meerderheid haalt, zal gedoogsteun van de kleinere partijen tot een minderheidsregering leiden. Dat zou dan voor de tweede keer zijn sinds de primeur in 2010.

'Stappen gezet'

De populariteit van Albanese nam de laatste tijd af, mede door de hoge kosten van het levensonderhoud en de wooncrisis in Australië. Toch vraagt Albanese de kiezers opnieuw om vertrouwen. "Dankzij de kracht en volharding van de Australiërs zijn er al stappen gezet. Laten we op 3 mei de weg vooruit kiezen."

Oppositieleider Dutton zet meteen in op de onvrede in de samenleving. Hij wil bijvoorbeeld de wooncrisis oplossen door immigratie te beperken. "Het draait erom wie je de economie toevertrouwt en de vraag of Australiërs er beter aan toe zijn dan drie jaar geleden."

Hoewel binnenlandse aangelegenheden het meest op de voorgrond staan, houden de oplopende spanningen wereldwijd ook de Australiërs bezig. Daarbij gaat het niet alleen over de vraag wie het beste kan omgaan met de Amerikaanse president Trump, maar vooral ook de rol van China in deze regio.

Australië was onaangenaam verrast door berichten dat Chinese oorlogsschepen een rondje rond het continent hadden gevaren en er bij een training met scherp werd geschoten.

Twee jaar nadat Nino van der Zeeuw (12) op weg naar school werd doodgereden op een druk kruispunt in Leiderdorp, brengt de gemeente de maximumsnelheid daar terug van 50 naar 30 kilometer per uur. Ook komen er rode fietsstroken aan beide kanten van de weg.

"Het is hier druk zat, dus 30 kilometer per uur lijkt me niet verkeerd", reageert de eigenaar van een bedrijf vlak bij het kruispunt bij Omroep West. "Of het werkt is een tweede. Je kan wel een bord neerzetten, maar je moet het handhaven."

Op 10 maart 2023 wilde Nino op zijn fiets het kruispunt van de Rietschans met de Touwbaan oversteken, toen hij werd geraakt door een vrachtwagen die achter hem optrok. Hij werd tientallen meters meegesleurd en overleed ter plekke.

Te duur

Vier dagen later vertelde Nino's moeder Kirsten dat ze al voor de dood van haar zoon verschillende keren melding had gemaakt van de levensgevaarlijke verkeerssituatie op het kruispunt. Dat deed ze telefonisch bij de gemeente en bij Veilig Verkeer Nederland. Met die meldingen werd volgens haar niets gedaan. "Er werd dan gezegd dat het gebied in zijn geheel over een tijdje op de schop gaat, dus dat ze er niks aan zouden doen. Dat kostte dan te veel geld."

Bij het kruispunt zit niet alleen een school maar ook een groot aantal bedrijven met ladend en lossend vrachtwagenverkeer. Er rijden lijnbussen. De Touwbaan is de route voor het vervoer van gevaarlijke stoffen. In de directe buurt ligt ook een aantal grote woonwijken, waarbij het kruispunt de belangrijkste ontsluitingsroute is.

Verkeersbord

Na het ongeluk startte de buurt een petitie waarin snel maatregelen werden geëist. Binnen een maand tijd kreeg die petitie 15.000 handtekeningen. Buurtbewoners knutselden zelf een - niet officieel - verkeersbord in elkaar waarbij de maximumsnelheid tot 30km/u werd teruggebracht.

Een jaar geleden besloot de gemeenteraad in meerderheid dat de snelheid ook officieel moet worden teruggebracht,. Toch duurde het tot gisteren voordat het officiële besluit kwam: de maximumsnelheid wordt verlaagd en er komen rode fietsstroken van ruim 1 meter breed.

"Heel goed, als dat ongelukken kan voorkomen", reageert een voorbijganger bij het kruispunt. "'Maar ik weet niet of het aan de snelheid ligt dat het hier zo gevaarlijk is." Ook een moeder die haar kind komt ophalen bij de school bij het kruispunt twijfelt: 'Het is hier vaak zo druk dat auto's toch al niet zo hard rijden."

Zij vinden allebei dat de gemeente veel meer moet doen dan het terugbrengen van de maximumsnelheid. Maar de gemeente wijst erop dat er grote wijzigingen gepland staan. De school wordt in de toekomst verplaatst. Ook zijn er plannen om het bedrijventerrein én het bewuste kruispunt opnieuw in te richten. Die "totale reconstructie" is in 2027 klaar.

De huisvesting van asielzoekers en statushouders zorgt voor principiële discussies binnen het kabinet. De ministers Faber van Asiel en Migratie (PVV) en Keijzer van Volkshuisvesting (BBB) moeten het met elkaar eens zien te worden over meer woningen en opvanglocaties, maar dat lukt nog niet echt. Kort gezegd wil Faber dat statushouders uit de volle azc's sneller doorstromen naar gewone woningen. Keijzer wil statushouders geen voorrang geven boven woningzoekende Nederlanders.

Op de ochtend voor de wekelijkse ministerraad publiceerden De Telegraaf en het AD over het conflict. De Telegraaf meldt dat het tussen Faber en Keijzer ook qua persoonlijkheden niet botert. Het AD meldt dat de bestuursstijl van Faber voor problemen zorgt.

Bij aankomst op het Catshuis kregen Faber, Keijzer en de andere ministers veel vragen over de berichten over de onenigheid. Keijzer liet merken dat zij dat overdreven vond. "Elke keer deze fuzz. Ik heb het er te druk voor. Je kunt met elkaar van mening verschillen zonder dat je ruzie hebt. We verschillen van mening, maar we zijn buitengewoon dol op elkaar."

Faber zei vooral dat zij haast wil maken met haar beleid. "Ik heb geen enkel probleem met mevrouw Mona, ik bedoel mevrouw Keijzer", zei ze lachend. "We praten gewoon met elkaar." De verwijten dat zij haar stukken niet goed zou voorbereiden en er te veel haastwerk van maakt, vindt zij onterecht. "Ik kom als eerste op het ministerie binnen en ga als laatste weg."

Minister van Volksgezondheid Agema (PVV) herkent zich niet zo in het ruziebeeld in de media. "Ik was volkomen verbaasd. Ze zijn het inhoudelijk met elkaar oneens en daar moeten ze uit zien te komen. Ik was erbij en ik vond het allemaal niet zo indrukwekkend." Agema noemt de karakters van beide ministers 'stevig'. "Ik had liever andere krantenkoppen gehad", zei minister Hermans van Klimaat (VVD). "We zijn met zo veel andere dingen bezig, zoals het zorgakkoord en het energienet."

Spreidingswet afschaffen

De inzet van Faber is om zo snel mogelijk de spreidingswet af te schaffen, zoals de coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB heeft afgesproken. De spreidingswet bepaalt dat gemeenten verplicht een aantal asielzoekers moeten opvangen om ze zo beter over het land te verdelen. Als de spreidingswet wordt afgeschaft, is de verwachting dat er tijdelijk meer asielzoekers in de bestaande azc's opgevangen moeten worden totdat de instroom van asielzoekers flink afneemt.

Groot probleem van Faber is dat in de azc's nog veel statushouders verblijven die eigenlijk in een gewone woning in een gemeente terecht moeten. Maar die woningen zijn er onvoldoende. Deze huisvesting is een taak van Keijzer. Faber wil dat statushouders sneller onderdak vinden bij gemeenten op zogenoemde doorstroomlocaties, in afwachting van een 'echte' woning.

Keijzer wil wel meewerken aan woonruimte voor statushouders, maar dan moeten ook Nederlandse woningzoekenden daar kunnen wonen. Ze spreekt daarom liever van opstartwoningen en doorbraaklocaties. Veel gemeenten vinden dat ook aantrekkelijker. Verder wil zij dat de voorrang voor statushouders bij gemeenten voor sociale huurwoningen zo snel mogelijk wordt afgeschaft. Zij vindt het oneerlijk dat woningzoekende Nederlanders langer moeten wachten.

"Jonge volwassenen uit Syrië kunnen net als Nederlandse jongeren oplossingen vinden voor hun huisvesting. Zoals woningen delen, met familie samenwonen of werkgevers die huisvesting regelen", zegt zij. Maar het gevolg op korte termijn is dat statushouders langer in azc's zitten, een probleem voor Faber.

Van de agenda gehaald

Al met al heeft het belangenconflict tussen de twee ministers ervoor gezorgd dat er nog weinig schot in de zaak zit. Premier Schoof heeft besloten het onderwerp nog niet op de agenda van de ministerraad te zetten omdat er nog te veel onuitgesproken haken en ogen aan zitten.

Agema toont begrip voor dit besluit van premier Schoof. "Dick heeft het onderwerp van de agenda gehaald omdat ze er samen uit moeten komen." Agema vindt niet dat haar partijgenoot Faber hierdoor wordt tegengewerkt. "Marjolein wil heel snel gaan. Ze is gewoon bezig om snel haar plannen door te voeren."

Faber is wel verbolgen over de agenda-ingreep van Schoof. "Ik heb weken geleden mijn stukken aangeleverd en het is nog steeds niet geagendeerd. En ik snap dat eigenlijk niet. Elke vertraging is een gemiste kans." PVV-leider Wilders voegt er op X aan toe dat zijn partij "alleen maar wordt tegengewerkt" en dat hij geen langer uitstel duldt.

De comeback van de band Kane krijgt geen vervolg. De band neemt in het najaar definitief afscheid met een concert in Ahoy Rotterdam. Dat heeft zanger Dinand Woesthoff bekendgemaakt in het NPO Radio 2-programma Jan-Willem Start Op!

De band stopte in 2014, maar maakte vorig jaar een comeback. In 2023 kwam een documentaire uit over de Haagse rockband die hits scoorde met No Surrender, Rain Down On Me en So Glad You Made It.

Na het uitkomen van die documentaire kwam Kane met nieuwe optredens. "We waren dat helemaal niet van plan", vertelt de zanger die vorig jaar vijf keer in de Ziggo Dome stond. Op NPO Radio 2 noemde hij het eerder al "een van de highlights" van zijn leven. Ook kwam er nieuwe muziek uit.

'Ontzettend dankbaar'

Woesthoff en gitarist Dennis van Leeuwen gaven toen al aan dat hun comeback tijdelijk zou zijn. "We beginnen het feest maar gaan ook zelf het licht uitdoen, op onze eigen terms", was volgens Woesthoff de gedachte.

Dat ze dit jaar met een optreden in Ahoy een definitief punt zetten, ligt volgens de band voor de hand. Ahoy vonden ze naar eigen zeggen altijd de fijnste plek om te spelen. "Daar hebben we negen eigen shows gedaan. Dit wordt de tiende", zegt Woesthoff.

"We zijn ontzettend dankbaar dat we dit allemaal mogen meemaken." Het laatste concert van Kane is zaterdag 18 oktober.

Kane live in de Kuip in 2008:

In Alkmaar wordt vandaag voor het eerst dit jaar weer een kaasmarkt gehouden. Het gaat om een eeuwenoude traditie waarbij het Waagplein in de binnenstad elke vrijdagochtend tot en met eind september wordt volgestapeld met kazen.

Kaasdragers in het wit gekleed sjouwen de kazen rond op berries. Overal op het Waagplein staan weegschalen en wordt 'handjeklap' gedaan. Maar in tegenstelling tot wat veel mensen denken, is op de kaasmarkt geen kaas te koop. "Je zou het een toneelstukje kunnen noemen, maar dat klinkt een beetje oneerbiedig", zegt Willem Borst bij NH. "We doen alles volgens de traditie."

Willem Borst is kaasvader in Alkmaar. Zijn functie gaat waarschijnlijk terug tot het jaar 1365, toen Alkmaar weegrecht had én een officiële kaasweegschaal. Wanneer de eerste echte kaasmarkt plaatsvond, is onbekend. Maar in 1593 werd het Kaasdragersgilde opgericht. Dat betekent dat er waarschijnlijk toen al een georganiseerde markt op het Waagplein was.

300 ton kaas per dag

De markt groeide zo snel in de 18de en 19de eeuw dat het Waagplein acht keer moest worden vergroot. Op het hoogtepunt waren er vier kaasmarkten per week, die tot diep in de nacht doorgingen, met een omzet van 300 ton kaas per marktdag.

Volgens historicus en stadsgids Jan Tervoort lijkt de kaasmarkt in zijn huidige vorm nog maar weinig op hoe het er toen aan toeging. "Tegenwoordig worden tonnen kaas met vrachtwagens op het Waagplein neergelegd, terwijl de kaas in de Gouden Eeuw via het water werd aangevoerd. Daarom staan de weegschalen nog steeds aan de kant van het water."

Destijds werd de kaas direct van de boot op de weegschaal gelegd. "Toen wist men niet precies hoeveel een kaas woog, terwijl we nu weten dat zo'n kaas standaard 13 kilo is."

Met de opkomst van groothandels, kaaswinkels en supermarktketens werd de praktische functie van de kaasmarkt steeds kleiner. "De echte handel stopte zo'n 25 à 30 jaar geleden", aldus kaasvader Borst. De kaasmarkt is nu vooral een toeristische trekpleister, die in geen enkele reisgids over Nederland ontbreekt.

Maar historicus Tervoort denkt dat de markt ook voor de inwoners van de kaasstad van belang is. "Veel Alkmaarders mijden de binnenstad op vrijdagochtend vanwege de drukte", zegt hij. "Dat is het grappige: iedere Alkmaarder kent de kaasmarkt, maar bijna niemand gaat erheen. Toch zou iedereen het eens moeten zien. Het hoort bij de stad en onze identiteit."

De kaasmarkt in Alkmaar is niet de enige. Ook in Edam, Hoorn, Woerden en Gouda zijn (veel kleinere) kaasmarkten. Op die in Woerden en Gouda wordt wel gehandeld.

De politie in Amsterdam heeft aanknopingspunten bij het vaststellen van de identiteit van de verdachte van de steekpartij in de buurt van de Dam gisteren. Hij werd kort na het steekincident aangehouden. Omdat de man meerdere documenten bij zich droeg, doet de recherche verder onderzoek om hem te identificeren.

De politie deelt verder niets over de verdachte, maar heeft wel bekendgemaakt dat hij zich woensdag heeft ingeschreven in een Amsterdams hotel. Op dit moment is er geen indicatie dat er meerdere mensen bij het steekincident betrokken waren, maar de politie houdt "nog altijd rekening met meerdere scenario's".

Het incident gebeurde gisteren aan het einde van de middag aan de Sint Nicolaasstraat in het centrum van de hoofdstad. Daar stak een man vijf mensen neer met verschillende messen. Vier van hen liggen nog in het ziekenhuis, zegt de politie. Twee slachtoffers raakten zwaargewond.

Toeristen

De slachtoffers zijn een Nederlandse vrouw van 19, twee zestigers uit de VS, een 73-jarige vrouw uit België en een 26-jarige man uit Polen. Hij heeft het ziekenhuis inmiddels verlaten. De andere slachtoffers liggen nog in het ziekenhuis en zijn stabiel, zegt de politie.

De verdachte zelf is gisteren in het ziekenhuis behandeld aan een verwonding op zijn been. Daarna is hij overgebracht naar de gevangenis in Scheveningen. Die gevangenis heeft een zorgcentrum waar gewonde verdachten worden vastgehouden en verzorgd.

Hij werd in eerste instantie tegen de grond gewerkt en vastgehouden door een voorbijganger, zegt een politiewoordvoerder. "Dat mag ook, zeker als mensen een misdrijf op heterdaad zien gebeuren. We vragen mensen wel te letten op de veiligheid, zoals gisteren ook gebeurde."

Stadsomroep AT5 meldt dat de voorbijganger een toerist is. Hij heeft een verklaring afgelegd bij de politie.

Beelden van de aanhouding:

De politie kreeg gisteren in eerste instantie melding van een straatroof, maar nadat er meerdere meldingen waren binnengekomen die gingen over een steekpartij "werd duidelijk dat het heel ernstig was", zegt de woordvoerder.

Minister Van Weel van Justitie en Veiligheid kon gisteren niets zeggen over de achtergrond van het incident en het motief van de verdachte. Hij wilde ook niet zeggen of er een terreuronderzoek wordt ingesteld. De politie stelt dat bij een incident als dat van gisteren "alle scenario's worden meegenomen, en ook een terreuraanslag is daarin niet uitgesloten".

Vanmiddag zijn de politie, gemeente en burgemeester Halsema op de Dam om daar te praten met ondernemers, bewoners, toeristen en anderen die dat willen.

Zuidoost-Azië is getroffen door een zware aardbeving. Die had een kracht van 7,7 met een epicentrum in het midden van Myanmar. De beving was om 12.50 uur lokale tijd. Het is daar 5,5 uur later dan in Nederland.

Myanmar heeft de noodtoestand afgekondigd voor zes regio's, meldt persbureau AFP. In het land zijn ten minste drie doden gevallen toen een moskee deels instortte, zeggen ooggetuigen tegen persbureau Reuters.

Het militaire bewind van Myanmar heeft gevraagd om internationale hulp. Er zijn volgens juntaleider Min Aung Hlaing bloeddonaties nodig voor slachtoffers in Naypyidaw, Mandalay en Sagaing.

Hoeveel doden en gewonden er precies zijn in Myanmar, is niet bekend. Wel is duidelijk dat de aardbeving veel schade heeft aangericht.

Lokale media in Myanmar meldden dat er op verschillende plekken schade is aan huizen, gebouwen en wegen. Ook is de Ava Bridge bij Mandalay ingestort. Daarnaast zou het voormalige koninklijke paleis in de stad beschadigd zijn.

Deze beelden van de ingestorte brug zijn door de NOS geverifieerd:

Vlak na de beving ontstond er paniek op de internationale luchthaven van Mandalay. Op beelden is te zien hoe reizigers door de beschadigde ruimtes van het vliegveld lopen en buiten op de grond gaan zitten.

Ook is te zien dat een hotel in de plaats Aungban is ingestort. Hulpdiensten melden aan lokale media dat er een reddingsoperatie bezig is voor de mensen die vastzitten onder het puin. Volgens de eerste berichten zijn er slachtoffers gevallen, maar verdere details ontbreken vooralsnog.

Beelden van de luchthaven en het ingestorte hotel:

In de Thaise hoofdstad Bangkok, 1000 kilometer verderop, waren de gevolgen ook merkbaar. Een appartementencomplex in aanbouw is ingestort.

Persbureau AFP meldt op basis van hulpdiensten dat er minimaal 43 bouwvakkers vastzitten onder het puin. Andere gebouwen schudden heen en weer en mensen renden de straat op.

Bangkok is uitgeroepen tot rampgebied, meldt het stadsbestuur. De gouverneur van Bangkok is belast met de coördinatie van de rampbestrijding.

Het instorten van het gebouw in aanbouw:

Volgens de Amerikaanse geologische dienst USGS lag het epicentrum op ongeveer 17 kilometer van de plaats Mandalay in Myanmar, de op één na grootste stad in het land met ongeveer 1,5 miljoen inwoners.

Reuters heeft meerdere mensen gesproken in Mandalay. Iemand rende zijn huis uit toen alles begon te schudden. "Ik zag een gebouw van vijf verdiepingen voor mijn ogen instorten. Iedereen in mijn stad is op straat en niemand durft nog naar binnen te gaan."

Een andere getuige in de stad zegt dat een theehuis is ingestort waardoor meerdere mensen onder het puin liggen. "We konden er niet bij," zei ze. "De situatie is heel slecht."

Myanmar wordt sinds een staatsgreep in 2021 geregeerd door een militair bewind. De staat controleert bijna alle media. Hierdoor is het moeilijk om toegang te verkrijgen tot informatie over wat er in het land gebeurt.

De aardbeving heeft ook delen van China getroffen. De Chinese staatstelevisie meldt dat die duidelijk voelbaar was in de provincie Yunnan in het zuidwesten. De trillingen waren ook voelbaar in de Chinese provincies Guizhou en Guangxi.

Op de redactie van de Italiaanse krant Il Foglio in Rome doen twintig journalisten wat ze altijd doen: ze gaan op reportage, volgen debatten, schrijven commentaren. Twee collega's hebben deze maand een heel andere taak: zij bedenken opdrachten voor ChatGPT.

Een maandlang publiceert de krant een bijlage die volledig geschreven is door kunstmatige intelligentie (AI). Il Foglio, rechts-progressief van signatuur, is naar eigen zeggen het eerste medium ter wereld dat AI zo verregaand toepast in zijn journalistiek.

"We willen leren wat we aan AI kunnen vragen en wat niet," stelt hoofdredacteur Claudio Cerasa. Juist in deze tijd noemt hij dat belangrijk.

Opdrachten voor artikelen worden steeds op dezelfde manier gegeven, toont journaliste Priscilla Ruggiero aan haar computer. "Schrijf een artikel over dit thema, in deze stijl, met dit aantal woorden en deze redactionele lijn." In de AI-krant staan korte nieuwsberichten, maar ook langere analyses en recensies. "Afhankelijk van het type artikel voegen we ook bronmateriaal toe dat de chatbot moet lezen."

De kwaliteit van die artikelen is "soms slecht en soms matig", oordeelt hoofdredacteur Cerasa. "Het hangt sterk af van de vraag die we stellen. Hoe specifieker die is, hoe beter het resultaat. Zonder duidelijke richting gaat de chatbot zelf dingen verzinnen."

Artikelen met feitelijke onjuistheden worden met andere instructies herschreven of helemaal geschrapt. Kleine onjuistheden, zoals fout gespelde namen, worden wel gepubliceerd. De krant vraagt lezers om alle fouten die ze opmerken te melden voor een uitgebreide beoordeling die na het experiment verschijnt.

Verkoop krant stijgt

Met het experiment wil Il Foglio "de journalistieke potentie van AI beter begrijpen", stelt de hoofdredacteur. Hij zegt daarvoor veel lof te hebben gekregen van andere media. Ook lezers lijken het experiment te waarderen: de verkoop van de krant steeg sinds de start van de proef met 70 procent.

Toch klinkt er ook kritiek. "Als er ooit een tijd was om gevaarlijke, innovatieve middelen te proberen waarvan de we de impact op de maatschappij en de mensheid nog niet helemaal begrijpen, is het nu", schreef nieuwssite Politico schertsend.

Of het verantwoord is om artikelen te genereren via weinig transparante algoritmes geprogrammeerd door techbedrijven met grote politieke belangen, is een vraag die op de redactie nog niet beantwoord is, vertelt Cerasa.

"Ooit zullen we het erover hebben, maar volgens mij bestaat er geen beter moment dan nu om dit experiment uit te voeren. Het geeft inzicht in de mechanismen van AI."

Onvervangbaar

Zelf trekt hij voorlopig "nauwelijks negatieve conclusies". Positief verrast is Cesara door het vermogen van ChatGPT om teksten op ironische toon te schrijven, in lijn met de gebruikelijke stijl van Il Foglio.

Toch twijfelt hij niet aan de vervangbaarheid van journalisten door een chatbot. "Als een machine het werk van een journalist kan doen, is dat niet het probleem van de machine, maar van de journalist. Die moet dan beter zijn best doen om uniek uit de hoek te komen. Onze journalisten zijn zelfbewust genoeg om te weten dat ze onvervangbaar zijn."

Nieuwe vragen

"Ook wij hebben geen eenduidige antwoorden", stelt Cerasa concluderend. "We willen leren welke vragen we aan AI kunnen stellen, maar ook welke vragen we in het algemeen over AI moeten stellen. Het doel is niet om zekerheid te bieden, maar juist om nieuwe vragen op te werpen."

Over de toekomstige rol van AI in journalistiek hebben ze bij Il Foglio "wel duizend ideeën", stelt de hoofdredacteur. Na het AI-experiment, op 11 april, wil de krant erover beslissen.

Verschillende redacties wereldwijd hebben hun interesse getoond in dit experiment, al wil Cerasa niet zeggen welke. Eén conclusie wil hij wel alvast delen: "Als iemand bedenkt om een krant volledig met AI te schrijven, dan wens ik diegene succes. Maar ik zou het zeker niet aanraden."

Net over de grens in België is een slimme camera geplaatst die ook beginnende natuurbranden in Nederland kan ontdekken. De camera staat op 40 meter hoogte en heeft een reikwijdte van 20 kilometer.

"Met deze apparatuur kunnen we het Grenspark Kalmthoutse Heide nog scherper in gaten houden", zegt burgemeester Lukas Jacobs van Kalmthout bij Omroep Brabant. "Bij een natuurbrand is snel handelen van essentieel belang om het vuur te bestrijden."

De slimme camera is geplaatst op een steenworp afstand van het Nederlandse dorp Putte en de haven van Antwerpen. Het systeem werkt met kunstmatige intelligentie (AI).

Verdachte rookpluimen

Zodra de camera in een straal van 20 kilometer een verdachte rookpluim waarneemt, gaat er een melding naar de brandweer. Om onderscheid te maken tussen 'verdachte' en 'onverdachte' rookpluimen zorgt speciale AI-software ervoor dat de camera zichzelf steeds 'slimmer' maakt. "Het is natuurlijk niet de bedoeling dat de camera alarm afgeeft voor rookwolken die afkomstig zijn van de industrie in de haven van Antwerpen", verduidelijkt Jacobs.

De slimme camera maakt deel uit van een reeks van maatregelen na een grote natuurbrand waarbij in 2011 in totaal 600 hectare Kalmthoutse Heide in vlammen opgingen. Tientallen omwonenden van het natuurgebied moesten langdurig worden geëvacueerd.

Die brand werd door het Agentschap Natuur en Bos, het Belgische Staatsbosbeheer, gezien als "ecologische ramp". De dieptebranden hadden op meerdere plaatsen wortels en zaden in de bodem aangetast. Ook vogels, spinnen, padden en de zeldzame gladde slang werden zwaar getroffen.

Bluswaterputten

Inmiddels zijn brede brandgangen aangelegd, zijn speciale putten geslagen voor bluswater en is de slimme camera geplaatst. Net op tijd, zegt burgemeester Jacobs: volgens hem is het voorjaar een brandgevaarlijke periode. In april en mei is het veelvoorkomende pijpenstrootje - een grassoort - nog erg droog en daardoor zeer brandbaar. "In de zomer worden ze groen door de sapstromen en neemt het brandrisico af", zegt hij.

De nieuwe camera, betaald door de Europese Unie, doet z'n werk niet alleen. Net als de afgelopen jaren zullen ook vrijwillige brandwachten vanaf hun uitkijktoren de wijde omgeving afspeuren naar mogelijke brandhaarden.