NOS Nieuws - Algemeen

De Verenigde Staten hebben luchtaanvallen uitgevoerd op Islamitische Staat in Nigeria. Dat melden zowel de Amerikaanse als de Nigeriaanse autoriteiten.

In een persverklaring schrijft het Nigeriaanse ministerie van Buitenlandse Zaken dat het ging om "precisieaanvallen" op terreurdoelen, "om het hoofd te bieden aan de aanhoudende dreiging van terreur en gewelddadig extremisme".

Het Amerikaanse militaire commando voor Afrika (Africom) schrijft op X dat de aanval in de noordwestelijke staat Sokoto was. Er is nog niets bekend over slachtoffers of schade. Het Pentagon deelde enkel een video waarin te zien is dat een raket wordt afgevuurd vanaf een oorlogsschip.

Ook de Amerikaanse president Trump meldt op zijn eigen kanaal Truth Social de aanvallen. Trump schrijft dat IS zich met name richt op het vermoorden van christenen, "op een schaal die al jaren, zelfs eeuwen, niet meer is voorgekomen".

Trump: "Ik heb eerder deze terroristen gewaarschuwd dat ze de rekening zouden betalen als ze niet zouden stoppen met deze slachting van christenen, en vanavond kwam die rekening".

Verwijten Trump

Trump dreigde eerder al met militaire acties in het Afrikaanse land. Hij verweet Nigeria eind oktober al eens te weinig te doen om christenen te beschermen in het land van zo'n 220 miljoen inwoners, waar ruwweg de helft christen en de helft moslim is.

De Nigeriaanse president Tinubu sprak dat toen tegen. Hij zei dat zijn regering zich inspande om de godsdienstvrijheid te beschermen.

"Het afschilderen van Nigeria als een religieus intolerant land strookt niet met de werkelijkheid en gaat voorbij aan de constante en oprechte pogingen van de regering om de vrijheid van godsdienst en religies van alle Nigerianen te beschermen", aldus Tinubu.

Worsteling met geweld

Nigeria worstelt al langer met geweld vanuit tal van hoeken. Zo heeft het land in het noorden, waar de meerderheid moslim is, te maken jihadistisch geweld door terreurgroepen als Boko Haram en Islamitische Staat.

Bij dat geweld komen zowel moslims als christenen om het leven. Zo vielen er gisteren nog vijf doden bij een zelfmoordaanslag in het noordoosten van het land.

Ook haalt het land geregeld het nieuws door de vele ontvoeringen. President Tinubu riep gisteren in zijn kerstboodschap op X nog op tot vrede in zijn land, "vooral tussen de mensen met verschillende religieuze overtuigingen", zo schreef hij.

In de Amerikaanse staat Californië zijn zeker twee doden gevallen door aanhoudend onstuimig weer. In San Diego overleed een man door een omvallende boom. In Sacramento verongelukte een agent.

De staat wordt al dagen geteisterd door hevige regenval en zware windstoten. Eerder deze week kregen delen van onder meer de stad Los Angeles al te maken met recordhoeveelheden regen voor deze tijd van het jaar, schrijft de krant Los Angeles Times. Ook voor vandaag gelden nog waarschuwingen.

Evacuaties en overstromingen

De aanhoudende regen leidde ook tot evacuaties en zette huizen en wegen onder water. Zo moesten brandweerlieden mensen uit hun auto's bevrijden in Wrightwood, een bergdorp op zo'n 130 kilometer ten noordoosten van Los Angeles.

Wegen in de plaats zijn onbegaanbaar door meegesleurde stenen, puin en een dikke modderlaag. Ook is er geen stroom, waardoor mensen er in het donker kerst vierden. "Het is een erg gekke Kerstmis", zei inwoner Jill Jenkins tegen persbureau AP. Onder het licht van kaarsen en zaklampen speelde ze de gehele avond kaartspellen met haar kleinzoon.

Pineapple Express

Voornamelijk gebieden die getroffen zijn door natuurbranden lopen gevaar, omdat die door gebrek aan vegetatie kwetsbaarder zijn voor overstromingen en aardverschuivingen. Onder die gebieden vallen de delen van Los Angeles die in januari nog zwaar werden getroffen door branden.

De burgemeester van de stad heeft vanwege de kerststorm een lokale noodtoestand afgekondigd, zodat er in ieder geval voldoende hulpdiensten op de been zijn de komende dagen.

Het slechte weer is het gevolg een terugkerend meteorologisch verschijnsel dat de bijnaam Pineapple Express draagt: warme, vochtige lucht afkomstig uit het gebied rond Hawaï trekt daarbij over de Stille Oceaan richting het vasteland van de VS. Dat gaat gepaard met veel neerslag.

In Liechtenstein heeft de politie vier lichamen gevonden. Het zijn allemaal leden van hetzelfde gezin: een man (41), zijn zus (45) en hun vader van 73 en moeder van 68.

De doodsoorzaak is nog niet vastgesteld. Het lijkt te gaan om een gezinsmoord: de politie heeft geen aanwijzingen dat er iemand voortvluchtig is.

Moorden zijn zeldzaam in het Alpenstaatje. Er gaan geregeld jaren voorbij zonder dat er iemand is vermoord.

Het lichaam van de zoon werd gisteren als eerste gevonden. Het stoffelijk overschot lag aan de oevers van de Rijn nabij hoofdstad Vaduz. In de middag werden de lichamen van zijn familieleden gevonden in een appartement in Vaduz.

De 41-jarige man was werkzaam voor een gemeente in Liechtenstein. De politie zegt dat hij recent geschorst was vanwege een onderzoek naar verduistering van overheidsgeld. Het zou omgerekend gaan om een bedrag van zo'n 75.000 euro.

Liechtenstein is een van de kleinste landen ter wereld. Er wonen zo'n 40.000 mensen.

Nivea, Biodermal of het Etos-huismerk: bijna elk cosmeticamerk verkoopt wel een product met sheaboter erin. Dit plantaardige vet wordt gewonnen uit de noten van bomen die voornamelijk in West-Afrika groeien. Maar deze bomen verkeren in zwaar weer.

Door klimaatverandering worden neerslagpatronen in de regio grilliger, wat betekent dat het langere tijd droog is of er soms juist heel veel regen valt. Daar kunnen de bomen niet goed tegen. Zij leveren minder vruchten op, waardoor er minder sheaboter beschikbaar is. Deze schaarste drijft de prijs omhoog.

Maar niet alleen de productie loopt gevaar, de tegenvallende oogst heeft ook gevolgen voor de 16 miljoen vrouwen in de Sahelregio die voor hun levensonderhoud afhankelijk zijn van de shea-industrie.

'Sheabelt'

Sheaboter, ook bekend als karitéboter, is een eeuwenoud product voor huidverzorging. Het vet wordt gewonnen uit de noten van de sheaboom. Dit zijn savannebomen die inheems zijn in West-Afrika en groeien in de zogeheten 'sheabelt'.

Het verzamelen van de vruchten en de verwerking ervan is het werk van vrouwen. Aan het maken van sheaboter uit de pitten gaat een tijdrovend,ambachtelijk proces vooraf: na het verwijderen van de noot uit de vrucht drogen de vrouwen de noten in de zon. Daarna roosteren ze de noten, malen ze die fijn en mengen en kneden ze de noten met water. Zo ontstaat een romige pasta die wordt gekookt en langzamerhand verandert in ivoorkleurige tot lichtgele boter.

Sheaboter wordt ook wel 'women's gold' genoemd, omdat traditioneel alleen vrouwen de vruchten en bomen mogen aanraken.

Bij exporteur The Savannah Fruits Company in Tamale (Ghana) werken meer dan 48.000 vrouwen, verspreid over Ghana, Ivoorkust, Burkina Faso en Mali. In de twee laatstgenoemde landen erkennen de militaire leiders de economische waarde van sheabomen niet, zegt hoofd marketing Obed Dadzie. Vandaar dat de bomen daar worden gekapt om als brandhout te worden gebruikt.

Volgens The Global Shea Alliance verdwijnen er jaarlijks meer dan 8 miljoen sheabomen door houtkap. Zonde, vindt Dadzie. "De productie en oogst van shea worden al ernstig verstoord. Geen enkele leverancier in de sector kan de wereldwijde vraag nog bijbenen door de gevolgen van klimaatverandering."

Tijdens het regenseizoen, dat in Ghana in mei begint, valt er tegenwoordig nauwelijks of zeer onregelmatig neerslag. Daardoor groeit de boom slecht en gaat de kwaliteit van de noten achteruit. Een onderontwikkelde noot bevat minder vetten en levert dus minder sheaboter op.

"Als we nu niets doen, kan de trend van teruglopende producties die zich de afgelopen jaren heeft afgetekend, zich doorzetten en kan het een heel groot probleem worden", zegt Dadzie. "Shea gaat verder dan boter; er zit een heel voedselsysteem achter. Sheabomen zorgen namelijk voor schaduw, waardoor andere gewassen, zoals gierst, beschermd worden tegen de felle zon."

Mustafa Gerima, milieuactivist in het noorden van Uganda, zet zich in voor het behoud van sheabomen in natuurgebieden. Hij herkent de problemen die Dadzie beschrijft. "Dertig jaar geleden kregen we onze eerste regen van het jaar al in april of mei; nu valt die pas in juli."

Volgens Gerima leverde een boom 30 jaar geleden nog zo'n 70 kilo sheaboter op; tegenwoordig is dat nog maar 17 kilo.

Dadzie zegt dat de tegenvallende oogst grote gevolgen heeft voor vrouwen, die met het werk geld verdienen. Daarmee kunnen zij hun kinderen naar school sturen en voeden.

Ook in Nederland merken importeurs de tekorten, terwijl de vraag juist blijft toenemen. Altagracia Kotzebue is eigenaar van Urban Africa Naturals. Haar bedrijf verkoopt al zo'n tien jaar producten waarin sheaboter zit. "Sheaboter wordt steeds populairder omdat het een natuurlijk product is, vegan bovendien. Consumenten zijn steeds bewuster bezig wat ze op hun huid smeren, sheaboter past daarbij."

Als zij naar haar leverancier in Noord-Ghana reist, merkt ze dat het regenseizoen daar verstoord is. "Het savannelandschap is de ideale voedingsbodem voor de sheaboom, maar dan mag het niet te veel regenen. Soms valt er ineens heel veel regen, waardoor de grond drassig wordt."

Ook Jeroen Weijs, importeur bij Butterwise, merkte het afgelopen seizoen grote tekorten van sheanoten, die hij afneemt via The Savannah Fruits Company.

Hij hoopt dat de situatie op de savanne snel verbetert, want producten "gebaseerd op shea" winnen terrein op de Nederlandse markt. "Soms bevatten ze slechts 4 procent shea of worden ze verkocht als biologische shea. Dat is vaak misleidend voor consumenten, want er is een wildgroei aan 'biologische labels' voor de cosmetica."

Maar diegene die het hardst worden getroffen zijn de vrouwen "die voor ons de shea boter maken", zegt hij. "Zonder regen hebben ze geen inkomen."

In Ede is een automobilist ingereden op een groepje mensen. Daarbij zijn vier mensen gewond geraakt, onder wie de bestuurder. Eén persoon die werd overreden raakte zwaargewond.

Volgens de politie lijkt het om een ruzie te gaan. Het zou daarbij gaan om een conflict in de relationele sfeer. Vlak voor het incident kreeg de politie een melding dat er een vechtpartij gaande was in het centrum van Ede.

Na het conflict zou de persoon ingereden zijn op de personen. De bestuurder van de auto is aangehouden.

Er kwamen meerdere ambulances naar de plaats van de aanrijding. De politie heeft het gebied, vlak bij station Ede Centrum, enige tijd afgezet.

De Oekraïners hebben het moeilijk deze dagen, door de aanhoudende Russische agressie. Als gevolg van drone- en raketbeschietingen hebben ze maar enkele uren elektriciteit per dag. Overal in Kyiv en in veel andere steden ronken generators, om nog een beetje stroom op te wekken.

In de Oekraïense hoofdstad is het deze winter vaak koud en donker, maar in het Podil Theater in het centrum is het aangenaam warm en licht. De geteisterde bevolking kan hier voor even het gevoel hebben dat het leven normaal is.

Theater als revalidatiecentrum

In de foyer verzamelt zich het publiek voor een matineevoorstelling: Het Proces van Kafka staat op het programma. De theaterliefhebbers nippen aan champagne voordat ze hun stoelen opzoeken. Niets wijst erop dat de meesten afgelopen nacht waarschijnlijk geen oog hebben dichtgedaan als gevolg van een van de zwaarste bombardementen tot dan toe.

Een jonge vrouw vertelt dat ze vaak naar het theater gaat. "Soms zelfs meerdere keren per week. Het theater is de beste manier om even weg te zijn van wat er 's nachts gebeurt. Ik krijg energie van het levendige spel van de acteurs. Ik vind dat fijn."

De directeur van het Podil Theater is acteur en regisseur Bohdan Benjoek: "Elke dag is de zaal vol. We verkopen kaartjes voor twee maanden vooruit. Het theater is ook een revalidatiecentrum geworden. Mensen komen hier om emotioneel tot rust te komen van de wereld om hen heen."

Topacteur gesneuveld

Het gaat dus goed met theater, dat voorheen overleefde op subsidie. Maar het vervullen van die therapeutische rol gaat niet vanzelf. "Afgelopen nacht werd er geschoten, kinderen verstopten zich. En wij zijn eraan gewend geraakt. Ik reageer er helaas niet meer op. Dat kan ook niet, want anders verander ik in een wezen dat voor alles bang is. Terwijl wij hier moeten glimlachen."

Dat wordt er niet gemakkelijker op. De oorlog is ook doorgedrongen in het Podil Theater, dat afgelopen zomer een van zijn belangrijkste acteurs verloor: Joera Felipenko. Hij nam vrijwillig dienst en werd dronepiloot aan het front bij Charkiv. Bij een verplaatsing werd hij gedood door een Russische drone.

Benjoek: "Ik zat in mijn kantoor toen Joera binnenkwam en vertelde dat hij over drie weken zou gaan vechten en vroeg of ik vervangers kon regelen voor de voorstellingen waarin hij speelde. Hij speelde hoofdrollen, het is ongelooflijk moeilijk om daar vervangers voor te vinden. Maar ik zei: ik kan alleen maar voor je op mijn knieën gaan zitten voor wat je doet."

De theaterdirecteur vroeg zijn belangrijkste acteur niet naar zijn motivatie. "Hier verwachten we allemaal, van elke burger van Oekraïne, dat hij zo'n beslissing neemt. We moeten wel. Iemand moet ons beschermen. We begrijpen dat deze oorlog lang gaat duren, er komt geen einde aan. We hebben altijd van de Russen verloren. En nu is er één kans, als we Europa aan onze kant houden."

Felipenko lag opgebaard in de foyer van het theater, waar zijn weduwe Kateryna Motrytsj vertelt over haar verlies: "Ik ga naar een psychotherapeut. Ik neem antidepressiva. Ik verwerk mijn verlies openlijk. Ik doe mijn uiterste best om ermee om te gaan."

Motrytsj is influencer en post veel op Instagram over haar leven: "Ik deel dit allemaal omdat het onderwerp dood en verlies erg taboe is en veel mensen er niet over willen praten en niet weten hoe ze erover moeten praten."

Net als de theaterdirecteur steunde zij volledig het besluit van Felipenko: "In het normale leven, als we het over een leger hebben, moeten natuurlijk militairen oorlog voeren. Maar we leven niet in het normale leven. Rusland heeft ons aangevallen en we hebben geen andere keuze."

Geen witte maar wel een ijzige, zonnige kerstdag vandaag. Met temperaturen onder nul is het behoorlijk koud in Nederland. Veel mensen trotseerden de kou en gingen erop uit om van het kerstweer te genieten.

Op meerdere plekken in Nederland werd er geschaatst op natuurijs. Deze vader en dochter hebben voor het kerstontbijt even wat rondjes gemaakt op de schaatsbaan in De Lier.

Ook in Tolbert (Groningen) en in Zeist (Utrecht) gingen schaatsliefhebbers het ijs op.

Op meerdere plekken in Nederland heeft het gevroren. En dat zorgde voor winterse taferelen.

Het strand werd goed bezocht op deze zonnige eerste kerstdag.

Ook op tweede kerstdag is het zonnig en koud. Zelfs in het weekend is er nog regelmatig zon, maar het wordt wel iets minder koud en de kans op bewolking neemt toe.

Na het weekend is het met de vorst weer gedaan en wordt het overdag een graad of 6. Opvallend genoeg blijft het voorlopig droog. Rond oud en nieuw is er waarschijnlijk veel bewolking en geen vorst.

IJsland heeft te maken met ongekend hoge temperaturen. Gisteravond werd in Seydisfjördur, in het oosten van het land, een temperatuur gemeten van 19,8 graden.

Het is de hoogste temperatuur ooit gemeten in IJsland in december. Opvallend is dat de temperatuur om 23.00 uur gemeten werd.

Warmer dan in de zomer

De gemiddelde temperatuur van Seydisfjördur in december ligt op -5 graden. Het dorpje staat juist bekend om zijn zeer koude klimaat. Zo komt de gemiddelde temperatuur in de zomer niet boven de 10 graden uit. Ook in andere delen van het land kwam de temperatuur ruim boven 16 graden uit.

Een IJslandse meteoroloog noemt de hoge temperaturen "absolute waanzin", zo schrijft de IJslandse publieke omroep RUV. "Het is warmer dan in de zomer." De hoge temperaturen komen door warme wind die afkomstig is van de Azoren.

Vandaag is de temperatuur in Seydisfjördur iets lager. De komende dagen zal de temperatuur verder zakken.

NOS-weerman Peter Kuipers Munneke:

"Zacht winterweer is in IJsland helemaal niet ongewoon. Het water in de Atlantische Oceaan is zelfs in de winter tussen de 7 en 10 graden. En als de wind uit het zuiden komt, schiet de temperatuur al gauw boven de 10 graden uit.

Maar ruim 19 graden, dat is wel heel uitzonderlijk, een record. De zachte lucht van gisteren was afkomstig uit het subtropische deel van de Atlantische Oceaan, ter hoogte van Marokko. Zo'n stroom van zachte en vochtige lucht uit warme streken heet ook wel een atmosferische rivier.

Aan de westkust van de Verenigde Staten hebben ze dit vaker, daar noemen ze zulke zachte, warme lucht de Pineapple Express. In IJsland is er voor zover bekend geen speciale naam voor."

Noordwijk heeft genoeg van een reuzenkegel die de deze maand plots opdook in een aantal woonwijken in het dorp. De gemeente heeft het ding in beslag genomen. De eigenaar moet zich voor oudejaarsdag melden, maar krijgt de kegel niet eerder mee dan dat de verwijderingskosten zijn betaald.

De enorme kegel stond tientallen jaren als blikvanger op de parkeerplaats van Bowling & Partycentrum Noordwijk, meldt Omroep West. Maar het partycentrum is al in 2017 gesloten, er worden nu 49 arbeidsmigranten gehuisvest.

In de tussentijd verdween de reuzenkegel. Totdat die halverwege deze maand opdook in de berm naast het partycentrum. Een nacht later stond de kegel iets verderop, in de wijk Duinpark. Daarna stond hij in een voortuin van een huis in de wijk Boerenburg.

Veiligheidsoverwegingen

De bowlingkegel werd op 17 december voor het laatst gespot in de wijk Boechorst, waarna het gevaarte in beslag werd genomen. Dat is gedaan "uit veiligheidsoverwegingen, om schade aan eigendommen te voorkomen", aldus de gemeente op de mededelingenpagina in De Noordwijker.

De vraag is of de zwerftocht van de kegel nu ten einde is. Paul Brandjes, eigenaar van het partycentrum, liet in een eerdere reactie aan Bollenstreek Omroep weten: "Als verhuurder van de bowling weten wij van niets. Uiteraard is de huurder verantwoordelijk om bij de retourlevering ook de pin weer in te leveren."

Wat er met de reuzenkegel gebeurt als zich niemand meldt, heeft de gemeente niet bekendgemaakt.

In Bangladesh is een belangrijke oppositieleider na zeventien jaar ballingschap terug in het land. Tarique Rahman is teruggekeerd om namens zijn Nationale Partij van Bangladesh (BNP) mee te doen aan de parlementsverkiezingen in februari. Hij maakt een goede kans om de nieuwe premier te worden.

De 60-jarige Rahman leefde jarenlang in ballingschap in Londen nadat hij tijdens zijn gevangenschap in Bangladesh was gemarteld. Hij vertrok naar het Verenigd Koninkrijk voor een medische behandeling en bleef daar wonen. Onder het bewind van de vorige premier Hasina werd hij bij verstek veroordeeld voor onder meer corruptie.

Ook werd Rahman veroordeeld omdat hij onderdeel zou zijn van een complot om Hasina te vermoorden. De vonnissen werden uiteindelijk vernietigd nadat Hasina vorig jaar was opgestapt als premier na dodelijke studentenprotesten. Daardoor kon Rahman vandaag terugkeren naar Bangladesh.

Groots onthaald

In de hoofdstad Dhaka werd hij groots onthaald door honderdduizenden aanhangers van de BNP. Het kostte hem zo'n vier uur om de 2 kilometer af te leggen van de luchthaven naar de plek waar hij zijn aanhangers toesprak. Daar beloofde hij dat hij van Bangladesh een inclusieve natie zal maken. Hij ziet een democratisch en economisch sterk Bangladesh voor zich, waarin wordt samengewerkt.

Rahman is de zoon van Khaleda Zia, die premier was tussen 1991 en 2006. In 2018 werd ze veroordeeld tot zeventien jaar cel voor corruptie. Ze werd vorig jaar vrijgelaten en ligt in het ziekenhuis omdat ze ernstig ziek is.

Sinds het aftreden van Hasina verkeert Bangladesh in een politieke crisis. De tijdelijke regering onder leiding van Nobelprijswinnaar Muhammad Yunus heeft moeite om de openbare orde te handhaven. Critici zeggen dat het land onder Yunus de democratie ondermijnt. Ook zijn critici bezorgd over de persvrijheid en de rechten van minderheden.

De protesten begonnen vorig jaar juli toen studenten in Dhaka de straat opgingen om hun onvrede te uiten over een aangekondigd banenquotum. Volgens dit quotum zou een derde van de overheidsbanen naar families van veteranen gaan die in 1971 streden voor de onafhankelijkheid van Bangladesh. Volgens critici wilde Hasina, die zelf dochter is van bekende onafhankelijkheidsstrijders, met het quotum haar eigen achterban versterken.

Bij de protesten tegen haar bewind vielen volgens de Verenigde Naties zeker 1400 doden. De meesten werden gedood door veiligheidsdiensten. Uit audio-opnames is gebleken dat ze opdracht gaf om op demonstranten te schieten. Ook werden duizenden mensen opgepakt.

Hasina vluchtte na de protesten naar India, waar ze nog steeds verblijft. Vorige maand werd zij door een speciaal tribunaal bij verstek veroordeeld tot de doodstraf voor haar rol bij het neerslaan van de protesten.

Op eerste kerstdag zijn zowel in Oekraïne als Rusland doden gemeld door bombardementen. Volgens de Oekraïense autoriteiten zijn de afgelopen 24 uur zeker vier mensen gedood door Russische aanvallen. Nog eens tientallen mensen raakten gewond.

Ondertussen heeft president Poetin nog niet gereageerd op het twintigpuntenplan van de Oekraïense president Zelensky. Het voorstel om de oorlog te stoppen wordt nog bestudeerd, zegt een woordvoerder van het Kremlin.

Afgaand op eerste reacties van Russische functionarissen zal Moskou niet gelijk akkoord gaan met het voorstel. Kyiv heeft het plan in samenwerking met Washington opgesteld.

Zelensky en Poetin wensen Trump vrolijk kerstfeest

In de avond zei Zelensky op X dat hij een goed gesprek heeft gehad met de Amerikaanse onderhandelaars. Hij heeft president Trump een vrolijk kersfeest toegewenst. Eerder op de dag liet het Kremlin weten dat Poetin de Amerikaanse president een telegram had gestuurd met de beste wensen voor de kerstperiode.

Oekraïne had Rusland opgeroepen tot een staakt-het-vuren tijdens kerst. Vanuit Moskou is dat voorstel verworpen. Het Kremlin stelt dat er pas wordt gestopt met vechten als er een deal is gesloten over een einde aan de oorlog. Orthodoxe christenen in Oekraïne vieren vandaag kerst, in Rusland is dat pas op 7 januari.

Oekraïense leiders beschuldigden Moskou van terrorisme tijdens de kerstperiode. Ook de afgelopen dag zijn energie-installaties aangevallen door Rusland. Volgens de Oekraïense minister van Energie heeft dat geleid tot stroomuitval in heel het land. Oekraïense burgers zitten steeds vaker zonder verwarming of elektriciteit door Russische bombardementen.

Drie doden gemeld in Rusland

Rusland meldt drone- en raketaanvallen door het Oekraïense leger. De Oekraïense legerleiding zegt dat het aanvallen heeft uitgevoerd op olie- en gasinstallaties. De Russische autoriteiten zeggen dat er drie mensen zijn gedood door Oekraïense aanvallen.

De grootschalige Russische invasie duurt inmiddels bijna vier jaar. De VS probeert de oorlog te stoppen en praat daarvoor met Rusland en Oekraïne. President Trump presenteerde ongeveer een maand geleden een plan, dat grotendeels overlapte met de Russische oorlogsdoelen.

Oekraïne stelt gedeeltelijke terugtrekking voor

In samenwerking met Europese bondgenoten heeft Oekraïne tegenvoorstellen ingediend. Afgelopen dinsdagavond presenteerde Zelensky het nieuwste voorstel aan Rusland, dat is goedgekeurd door Washington.

Oekraïne toont zich bereid tot concessies en zal zijn troepen terugtrekken uit een deel van de regio Donetsk - als Rusland dat ook doet en het gebied gedemilitariseerd blijft. Het plan moet nog wel worden voorgelegd aan de Oekraïense bevolking in een referendum.

Poetin heeft tot nu toe steeds geëist dat Rusland de gehele Donbas zal bezetten, een gebied veel groter dan alleen Donetsk. Ook het voorstel van Kyiv dat een internationale troepenmacht toezicht komt houden op een bestand in Oekraïne is al eens verworpen door Rusland.

Terwijl het aantal katholieke priesters in Nederland al jaren daalt, zitten de kerkbanken met kerst nog altijd vol. Voor veel parochies betekent dat een logistieke puzzel: hoe organiseer je meerdere vieringen op een dag, met steeds minder geestelijken? Steeds vaker komt de oplossing van buiten Nederland. Buitenlandse priesters vangen de kerstdrukte op en worden onmisbaar in de parochies.

Volgens cijfers van het Katholiek Studie- en Informatiecentrum (Kaski) van de Radboud Universiteit neemt het aantal priesters de afgelopen jaren gestaag af: van 610 in 2020 naar 542 in 2024. De nieuwe aanwas is minimaal, met jaarlijks slechts enkele benoemingen.

Pastoor René Wilmink van de Sint-Jorisparochie in Eindhoven merkt de drukte met kerst elk jaar opnieuw. Gisteren verzorgde hij vier missen tot in de nacht, en ook vandaag doet hij verschillende kerken aan.

"Het is al een langdurend gebeuren dat we met minder mensen op grotere gebieden werken", zegt Wilmink. "En dan hebben wij het niet eens zo beroerd, sommige parochies hebben veel kerken in meerdere dorpjes, zij rijden immense afstanden deze dagen."

Internationale oplossing

Een oplossing voor het priestertekort wordt steeds vaker gevonden in het buitenland. In het bisdom Den Bosch, waar de Eindhovense parochie onder valt, is volgens Wilmink inmiddels een op de vijf priesters afkomstig uit andere landen. Hij ziet die ontwikkeling versnellen: "Het gebeurt niet alleen hier, maar in andere bisdommen ook, bij de een wat meer dan de ander."

Cultuurtheoloog Frank Bosman van de Universiteit Tilburg herkent een bredere wereldwijde beweging. "Dit is het fenomeen van de reversed missionary, de omgekeerde missionaris. Nederland was vroeger wereldkampioen missionarissen uitzenden, vooral naar Afrika, Azië en Zuid-Amerika. Door secularisatie is dat nu omgekeerd: priesters uit die regio's komen naar West-Europa."

Binnen de parochie van pastoor Wilmink werken kapelaan Arockiadoss Belavendran uit India en kapelaan JohnBosco Ezedimbu uit Nigeria. Ezedimbu, met wie pastoor Wilmink vandaag een internationale mis verzorgde, kwam in 2021 naar Nederland en is sinds 2024 officieel kapelaan, met speciale aandacht voor de Engelstalige en internationale gemeenschap.

Ook voor hem is het een drukke dag, maar wel de kers op de taart. "Het is de mooiste dag voor mij." Binnen de parochie voelt hij zich op zijn gemak. "Ik ben erg blij dat ik hier kan werken. Ik ben vier jaar in Nederland en dit was de eerste plek waar ik ging werken", vertelt hij. "Het vergt een hoop energie, tijd en toewijding om dit te doen, en ik ben heel erg blij hier, ja."

Volgens Ezedimbu zijn er meer dan dertien nationaliteiten bij de internationale mis aanwezig. "Maar er zijn ook een hoop Nederlandse mensen hier, en de voertaal is Engels." Dat werkt goed, zegt Wilmink. "Eindhoven is een internationale stad, en dan is het heel handig om internationale priesters te hebben."

Druppel op de gloeiende plaat

Uit Kaski-cijfers blijkt dat niet alleen het aantal priesters daalt, maar ook het aantal kerkgebouwen en parochies. In veel regio's zijn kerken gesloten of samengevoegd. Toch zitten met kerst de bankjes vol. "Op een normale zondag zitten er misschien 180 mensen in de kerk, en op kerstavond misschien wel 600", zegt Wilmink.

Theoloog Bosman noemt de volle kerken rond kerst geen teken van herstel. "Ondanks drukte en de positieve geluiden dat generatie-Z steeds meer geïnteresseerd is in het geloof en toetreden tot de kerk. Dat blijft een druppel op een gloeiende plaat."

Want ook het aantal geregistreerde katholieken blijft afnemen, van ruim 3,6 miljoen in 2022 naar 3,45 miljoen in 2024. Volgens Bosman kunnen buitenlandse priesters het tekort wel verzachten, maar niet oplossen. "De reversed missionaries kunnen niets doen aan de structurele neergang. Die blijft doorzetten, ook met deze internationale inzet."

Toch ziet hij de komst van buitenlandse priesters als een logische fase. "Voor nu zijn het goede tussenoplossingen. Hoelang ze nodig blijven, is volgens Bosman onzeker. "De vraag is of ze blijven. En als het kerkelijk landschap verder krimpt, kan het zelfs zijn dat ze op termijn niet meer nodig zijn."

Bij een controle in Rotterdam-Zuid heeft de politie gisteravond in een auto met vier inzittenden twee vuurwapens aangetroffen. Toen daarna een aantal woningen werd doorzocht, vond de politie nog eens twee vuurwapens. In een van de woningen bevond zich een vijfde verdachte. Alle vijf zijn opgepakt.

Omdat de politie vreesde voor de veiligheid, werd de "benaderingstechniek gevaarlijke personen" toegepast.

Volgens een woordvoerster verrichten de agenten de arrestaties van de verdachten in de auto met getrokken pistool. Bij de aanhouding in de woning gebeurde dat niet.

De politie kwam gisteravond rond 20:00 uur in actie, toen op de Spijkenissestraat een "verdachte auto" werd gezien. Toen agenten naar de auto toeliepen, stapte een van de vier inzittenden uit, meldt omroep Rijnmond. Naast het voertuig lag toen al een voorwerp dat een vuurwapen bleek te zijn.

Getrokken pistool

Uiteindelijk hield de politie met getrokken pistool de vier inzittenden van de auto aan: vier mannen van 26, 29, 31 en 35 jaar uit Rotterdam. Bij het doorzoeken van de auto werd een tweede vuurwapen gevonden.

Na deze arrestaties doorzocht de politie meerdere woningen die iets met de vier verdachten te maken hadden in IJsselmonde, de Tarwewijk en Vreewijk. In twee van die woningen werd opnieuw een vuurwapen gevonden. In een woning arresteerde de politie de vijfde verdachte, een 32-jarige man uit Rotterdam.

Over wat de vijf mannen van plan waren, is niets meegedeeld.

Een onbekende groep heeft gisteren een groot houten kruis neergezet op de sokkel langs de A6 waar vroeger het voor sommigen omstreden kunstwerk De Tong stond. Het kruis is alweer weggehaald, maar veel automobilisten op de snelweg tussen Almere en Lelystad hebben het gezien.

"Het idee was om met kerst een mooie boodschap achter te laten", laat een woordvoerder van de onbekende groep weten bij Omroep Flevoland.

De man wil anoniem blijven, maar maakt duidelijk dat hij zich altijd bijzonder heeft geërgerd aan het bronzen kunstwerk. "Eerst stond hier De Tong van Lucifer, met een duidelijke, spottende verwijzing naar het geloof", zegt hij. "Dat beeld is weg. In plaats daarvan staat er nu een kruis, als symbool voor Jezus die het kwaad heeft overwonnen."

Gemaakt van koperdraad

Het houten kruis is het zoveelste hoofdstuk in de lange geschiedenis van De Tong. Het 9 meter hoge landschapskunstwerk, oorspronkelijk De Tong van Lucifer, werd in 1992 in opdracht van de provincie Flevoland gemaakt door Ruud van de Wint. Het is gemaakt van koperdraad en heeft de vorm van een cipres.

Van de Wint, die in 2006 overleed, vond zelf dat het eruitzag als een tong. Hij hoopte aanvankelijk dat de bliksem er in zou slaan, waardoor het beeld licht naar de aarde zou brengen.

Het was niet de bliksem die insloeg begin 2020. Wel raakte het beeld beschadigd door harde wind. De provincie haalde het weg om het te repareren en wilde het daarna terugplaatsen. Maar daar waren de SGP, ChristenUnie en een aantal christelijke boeren uit de buurt het niet mee eens. Zij meenden dat het werk de duivel zou uitbeelden die zijn tong uitsteekt naar God in de hemel en begonnen een petitie om terugplaatsing van het beeld te voorkomen.

Naam verkort tot De Tong

De petitie werd binnen drie dagen meer dan duizend keer getekend. Toch besloot een meerderheid van Provinciale Staten in 2021 om het beeld terug te plaatsen. Wel werd de naam verkort tot De Tong.

Pas in februari 2023 stond het gerestaureerde kunstwerk weer op zijn plek. Niet lang daarna ging het opnieuw mis, meerdere keren zelfs. Dieven verwijderden steeds meer koperdraden uit het beeld. Op een gegeven moment stond er alleen nog maar een geraamte. Dat was reden voor de provincie om het beeld een jaar geleden dan maar helemaal weg te halen.

Sinds die tijd is het stil. Toevallig liet de provincie vorige week aan Omroep Flevoland weten dat er "in het eerste kwartaal van 2026" een voorstel komt. Gijs van de Wint, zoon van de kunstenaar, zei dat de familie het kunstwerk graag terugziet op de oude plek.

Maar daar zijn de onbekende actievoerders het duidelijk niet mee eens. Op het grote houten kruis dat zij gisteren plaatsten, hing een metalen plaatje met een Bijbeltekst uit Filippenzen 2. Daarin staat onder meer dat "elke tong zal belijden dat Jezus Christus de Heere is, tot heerlijkheid van God de Vader."

Vanochtend bleek dat het kruisbeeld inclusief metalen plaatje weer was weggehaald, in opdracht van de provincie. Op de grote sokkel staat opnieuw niets meer.

In de Amsterdamse dierentuin Artis is gisteravond een olifantenbaby geboren. Zowel moeder als kind, een bul, maken het goed. Het kalfje heeft nog geen naam. Artis vraagt het publiek om met suggesties te komen.

"Gedurende de dag zagen we de kudde langzaam veranderen", vertelt dierenverzorger Peter Bleesing. "Aan het einde van de middag gingen we nog één keer voor een laatste check de stal in. We waren alert, maar hadden niet verwacht dat het zo snel zou gaan. Toch werd het kalf vrijwel meteen geboren. De bevalling duurde ongeveer tien minuten."

Bekijk hier de eerste beelden van de olifantenbaby:

Volgens Bleesing waren de vier andere Aziatische olifanten continu aanwezig bij de geboorte. "Geen moment week de kudde van haar zijde. Enkele minuten later stond het kalf al stevig op vier poten", zegt hij.

Voorpoot naar voren

Meteen daarna zette de moeder haar voorpoot naar voren, waardoor haar zoon kon beginnen met drinken. De eerste moedermelk, biest genoemd, is van groot belang voor het kalf, stelt Artis. Die bevat veel voedingsstoffen en afweerstoffen.

Moeder Thong Thai was 622 dagen zwanger, meldt stadsomroep AT5. Ze was niet de enige: een van de andere olifanten in Artis is ook hoogzwanger en zal waarschijnlijk binnen korte tijd bevallen.

Voor Artis is dat dubbel goed nieuws. De Aziatische olifant wordt in het wild met uitsterven bedreigd. Artis neemt deel aan een Europees programma om een gezonde populatie in dierentuinen op te bouwen. Bij elke geboorte van een olifantje groeit de internationale olifantengemeenschap en kan meer onderzoek worden gedaan om de soort ook in het wild weer te laten groeien, stelt de dierentuin.

Knipoog naar Azië

Artis vraagt iedereen om mee te denken over een naam voor het kalfje en die in te sturen: "Met een knipoog naar Azië en het liefst met een link naar Artis of een mooie betekenis."

Op dit moment is het kalf voor het publiek 'binnen' te volgen via een livestream. Wanneer het olifantje naar buiten komt, is nog niet bekend.

De vader van de twee Amsterdamse olifantjes is inmiddels verhuisd. Sibu, zoals vader heet, werd in november van Artis naar Wildlands in Emmen overgebracht. Ook die dierentuin neemt deel aan het Europese programma en wil graag nakomelingen. Maar met de bul Yadanar, die daar al werd gehouden, wilde dat niet vlotten.

Koning Willem-Alexander heeft in zijn jaarlijkse kerstrede opgeroepen om zuinig te zijn op wat ons verbindt. In de persoonlijk getinte toespraak verwees hij daarbij ook naar zijn eigen dochters, die sinds dit jaar alle drie volwassen zijn.

"De vraag is: wat voor wereld willen we voor onze kinderen?", stelde hij. De koning waarschuwde voor een samenleving "waarin we slaafse volgers zijn geworden van almachtige algoritmes zonder ziel" en waarin "dictators victorie kraaien ten koste van democratie en recht". Ook wil hij geen maatschappij "waarin onze gezonde leefomgeving is aangetast door vervuiling en klimaatverandering".

De oplossing is volgens hem om "zuinig te zijn op wat ons verbindt". Willem-Alexander noemde daarbij de democratie en de rechtsstaat, onze leefomgeving en onze vrijheid.

De koning benadrukte het belang van zelfredzaamheid en weerbaarheid, waarbij we elkaar volgens hem niet uit het oog moeten verliezen. "Zonder gemeenschap waarin mensen naar elkaar omkijken, naar elkaar luisteren en elkaar steunen, gaat het niet."

Verslaggever Koninklijk Huis Simone Tukker:

"De boodschap die de koning de afgelopen jaren ook al uitdroeg maakte hij dit jaar zeer persoonlijk. Hij sprak als een vader die zich zorgen maakt over de toekomst van zijn kinderen, en die van alle kinderen in Nederland.

Door naar zijn dochters te verwijzen en te hameren op wat we aan onze kinderen willen meegeven, brengt hij de zorgen die bij veel mensen leven heel dicht bij huis.

Naast de zorgen wijst hij ook naar een oplossing. Als staatshoofd wil hij uitdragen dat die oplossing wel degelijk ook in onszelf zit. Door zuinig te zijn op de dingen die ons verbinden en door verantwoordelijkheid te tonen voor elkaar."

In de kerstboodschap bleef de koning dicht bij zichzelf. Hij sprak over zijn vaderschap en het opvoeden van zijn kinderen. "Ook al zijn onze dochters inmiddels volwassen, ik herinner me nog goed hoe het was", sprak hij. "Alles wordt relatief, behalve dat kleine wezen in je armen. Je wilt het beschermen tegen alle kwaad, het gelukkig maken. Dat oergevoel is heel sterk, zelfs tijdens de vele gebroken nachten."

Maar opvoeden is ook loslaten, betoogde hij. Willem-Alexander benadrukte dat kinderen fouten mogen maken. "Die ruimte vinden ze niet in een wereld waarin vergissingen keihard worden afgestraft."

Hij riep op om ervoor te zorgen dat de wereld een leefbare plek blijft waarin niemand alleen staat. Daarbij verwees hij ook naar het kerstverhaal. "Een nieuwe start voor ons allemaal. De toekomst ligt open."

Woonpaleis

De koning hield de toespraak in de vestibule van Paleis Huis ten Bosch, zijn woonpaleis in Den Haag.

De kersttoespraak wordt al sinds 1931 door een Nederlandse vorst uitgesproken. De speech wordt, in tegenstelling tot veel andere officiële toespraken van de koning, niet door het kabinet geleverd. Hij schrijft de tekst zelf, met hulp van een speechschrijver.

Bekijk hier de hele toespraak:

Paus Leo XIV heeft voor het eerst met kerst de zegen urbi et orbi uitgesproken vanaf het balkon van de Sint-Pietersbasiliek in Vaticaanstad. Naar schatting waren er zo'n 26.000 mensen aanwezig op het Sint-Pietersplein, ondanks het slechte weer.

Voorafgaand aan de zegen sprak de paus vredeswensen en zijn kerstboodschap uit, waarin hij opriep tot vrede.

"Als we allemaal, op elk niveau, zouden stoppen met een ander de schuld geven van onze eigen fouten, en God zouden vragen om vergiffenis, en als we ons werkelijk zouden inleven in het lijden van anderen en solidair zouden zijn met zwakken en onderdrukten, dan zou de wereld veranderen", zei hij.

Bekijk hier een gedeelte van de toespraak:

De paus had het over tal van gebieden waar vrede en stabiliteit nodig zijn. Als eerste noemde hij Libanon, Palestina, Israël en Syrië. Ook veel Afrikaanse landen benoemde hij afzonderlijk, evenals de bevolking van Gaza en Jemen.

Verder riep hij op tot vrede in Oekraïne: "Moge het gebulder van wapens stoppen, en mogen de betrokken partijen met behulp van de internationale gemeenschap een eerlijk, rechtstreeks en respectvol gesprek aangaan."

Correspondent Vaticaan Andrea Vreede:

"Met zijn eerste kerstboodschap toont paus Leo XIV duidelijk zijn eigen stijl. In tien talen, waaronder het Arabisch, Chinees en Latijn, begroet hij de stad Rome en de wereld met een vredeswens. Daarmee grijpt hij terug naar de veeltalige begroetingen van Johannes Paulus II. Maar hij laat ook zien dat hij als Amerikaans-Peruaanse paus leider is van een wereldkerk op alle continenten.

Leo houdt de mensheid voor dat verantwoordelijkheid nemen de weg naar vrede is. Hij probeert zowel gewone mensen als politieke leiders wakker te schudden. Niet om door te gaan elkaar te beschuldigen, maar om door dialoog en verzoening armen en verdrukten te helpen en, vooral, conflicten te beëindigen.

De paus noemt vele van die conflictgebieden en roept Europa op tot meer eensgezindheid en solidariteit. Opmerkelijk is de persoonlijke noot: Leo citeert uit een gedicht over het verlangen naar vrede van de Israëlische schrijver en dichter Yehuda Amichai."

In het urbi et orbi worden de stad Rome en de wereld gezegend. Traditioneel gebeurt dat met Pasen en Kerstmis. Miljoenen mensen van over de hele wereld volgen de zegening op televisie of radio.

Voorafgaand aan zijn kerstboodschap en zegen heeft de paus de mis van eerste kerstdag opgedragen in de Sint-Pietersbasiliek. Dat begon vanochtend om 10.00 uur, waarna hij een rondrit maakte over het Sint-Pietersplein in de pausmobiel.

Vannacht droeg hij ook zijn eerste kerstnachtmis op, waarin hij opriep tot medemenselijkheid en vrede. De paus refereerde in de mis aan het verhaal van de geboorte van Jezus Christus, dat christenen eraan moet herinneren dat het weigeren om armen en vreemdelingen te helpen, gelijkstaat aan het afwijzen van God.

Paus Leo XIV (70) is sinds 8 mei het hoofd van de Rooms-Katholieke Kerk. Toen sprak hij zijn eerste urbi et orbi uit. Zijn voorganger Franciscus overleed op 21 april op 88-jarige leeftijd.

De Turkse autoriteiten hebben 115 mensen opgepakt die ervan verdacht worden lid te zijn van terreurgroep Islamitische Staat. Ze zouden aanslagen hebben willen plegen tijdens kerst en op nieuwjaarsdag.

De politie ontving informatie over de aanslagen die vooral tegen niet-moslims zouden zijn gericht, meldt het Openbaar Ministerie in Istanbul.

Op 124 plekken in Istanbul zijn er invallen gedaan, waarbij 115 van de 137 gezochte verdachten zijn opgepakt. Ook zijn er wapens en munitie in beslag genomen, evenals IS-propagandamateriaal, meldt de krant Daily Sabah.

De verdachten zouden allemaal banden hebben met IS-leden in andere landen. Tegen sommigen was al eerder een arrestatiebevel uitgevaardigd, schrijft Daily Sabah.

Meerdere aanslagen

De autoriteiten zijn rond de feestdagen extra alert op mogelijke aanslagen omdat Turkije al eerder doelwit is geweest van IS. Vorig jaar januari pleegde IS een aanslag op een kerk in Istanbul. Twee gewapende mannen stormden binnen tijdens een mis en schoten een man dood.

Op Nieuwjaarsdag 2017 was er een bloedige aanslag op een nachtclub aan de Bosporus. Daarbij werden 39 mensen gedood door een IS-terrorist.

Israël heeft woedend gereageerd op een gezamenlijke verklaring van veertien landen, waaronder Nederland. De landen hebben gisteren de goedkeuring van de Israëlische regering voor negentien nieuwe nederzettingen op de bezette Westelijke Jordaanoever veroordeeld.

Nederland, België, Canada, Denemarken, Duitsland, Frankrijk, Ierland, IJsland, Italië, Japan, Malta, Noorwegen, Spanje en het Verenigd Koninkrijk brachten de gezamenlijke verklaring naar buiten. Daarin waarschuwen ze dat de nederzettingen "niet alleen in strijd zijn met internationale wetten, maar ook kunnen leiden tot verdere instabiliteit". Zo zijn zij ook bang dat het een negatief gevolg kan hebben voor de onderhandelingen over de Gazastrook. De landen vragen Israël om het besluit terug te draaien.

Moreel fout

De Israëlische regering stelt bij monde van buitenlandminister Saar dat "buitenlandse overheden niet het recht van Joden mogen beperken om in het land Israël te wonen" en dat "iedere oproep hiertoe moreel fout is en discriminerend richting Joden".

De goedkeuring van afgelopen zondag past in een reeks van goedkeuringen van Israël van nederzettingen op de bezette Westelijke Jordaanoever. De afgelopen drie jaar keurde de regering al vijftig nederzettingen goed.

Het nieuws werd bekendgemaakt door minister van Financiën Smotrich. Deze ultrarechtse politicus woont zelf in een nederzetting op de Westelijke Jordaanoever en stelt dat met de nederzettingen "de oprichting van een Palestijnse terroristische staat" voorkomen kan worden.

De Westelijke Jordaanoever

Israël veroverde de Westelijke Jordaanoever, inclusief Oost-Jeruzalem, in 1967, tegelijk met de Gazastrook. Sindsdien houdt Israël het gebied bezet. In delen ervan hebben Palestijnen een vorm van zelfbestuur. Op de Westelijke Jordaanoever wonen zo'n drie miljoen Palestijnen. Daarnaast wonen er intussen zo'n 700.000 Israëlische kolonisten. Volgens internationaal recht zijn de nederzettingen waarin zij wonen illegaal.

Veel Palestijnen zien de Westelijke Jordaanoever als deel van hun toekomstige staat, met Oost-Jeruzalem als hoofdstad, ook al wordt het perspectief daarop steeds kleiner.

Op meerdere plekken op de Westelijke Jordaanoever vallen Joodse kolonisten veelvuldig Palestijnen en hun bezittingen aan. Auto's en huizen worden in brand gestoken, landbouwgrond wordt verwoest en Palestijnen worden bedreigd. Bij veel van die aanvallen is het Israëlische leger aanwezig, maar grijpt het nauwelijks in.

Israël stelt dat slechts een kleine groep kolonisten verantwoordelijk is voor het geweld, maar dat weerspreken mensenrechtenorganisaties. Tot nu toe zijn er volgens de VN dit jaar zeker 1770 aanvallen geweest op Palestijnen op de Westelijke Jordaanoever waarbij slachtoffers vielen of schade ontstond, een gemiddelde van ruim vijf incidenten per dag.

Het is improviseren, deze kerst, voor de ongeveer duizend bewoners van de Amersfoortse wijk Randenbroek. Omdat hun drinkwater besmet is met een ziekmakende bacterie, moeten ze het ten minste drie minuten koken voordat ze het veilig kunnen gebruiken. Met ongekookt drinkwater koffie maken wordt afgeraden.

"Dan gaan we maar aan de drank", zegt een van de bewoners lachend bij RTV Utrecht. Hij was een van de velen die zich gisteren direct naar de supermarkt spoedden om verpakt water in te slaan. Nu vraagt hij zich af hoe hij de kerst verder gaat doorbrengen. Het plan was om een dag thuis te blijven en een dag bij zijn dochter op bezoek te gaan. "Nou, dan ga ik maar twee dagen naar mijn dochter", zegt hij.

De darmbacterie enterokokken werd deze week door drinkwaterbedrijf Vitens ontdekt in een monster. Hoe de ziekmakende bacterie in het water is gekomen, is nog onduidelijk. Vitens heeft het gebied eerst 'geïsoleerd' om te voorkomen dat het water verder kon stromen. Vervolgens zijn de leidingen in de wijk zelf doorgespoeld. Toch geldt dus het advies om kraanwater in de wijk drie minuten te koken, in ieder geval tot 27 december.

Koken in wijn

Buurtbewoner Joke hoorde het nieuws via de buurtapp. Zij past haar plannen voor de kerstdis niet aan. Bezoek mag gewoon komen, zegt ze. Het menu blijft hetzelfde. " Ik denk dat er niks anders op zit dan het water gewoon te koken."

Een andere bewoner kookt de aardappelen voor alle zekerheid in flessenwater. "Aardappels koken in wijn is ook weer niet zo fijn, hè?", zegt hij.

"Kan gebeuren", reageert bewoonster José. "Ik had net mijn tanden gepoetst, toen ging ik naar bed en kwam het sms'je binnen", vertelt ze, zonder een spoor van opwinding. "Ik kom de feestdagen wel door."

Geen extra ziektegevallen

Dat het kookadvies tot na de kerst geldt en misschien nog wordt verlengd, lijkt haar en veel andere bewoners van Randenbroek niet veel uit te maken. "De 29ste vlucht ik toch de stad uit vanwege de honden en het vuurwerk", zegt er een.

Waterleidingbedrijf Vitens benadrukt dat het om een voorzorgsmaatregel gaat. De bacterie komt van nature ook voor in onze darmen en is in principe niet gevaarlijk voor gezonde mensen. "Het zou kunnen dat je een beetje last krijgt van je buik als je kraanwater binnenkrijgt, maar in de meeste gevallen zorgt het niet direct voor problemen", laat het bedrijf weten. Voor mensen met een kwetsbare gezondheid kunnen er wel vervelende gevolgen zijn, zoals een infectie.

Toen begin vorige maand 125.000 huishoudens in de stad Utrecht en omgeving te maken kregen met dezelfde bacterie en een kookadvies, meldde de GGD geen extra ziektegevallen.