NOS Nieuws - Algemeen

Een rechter in Iran heeft de Iraanse filmmaker en dissident Jafar Panahi bij verstek veroordeeld tot een jaar cel. Dat meldt zijn advocaat. Ook kreeg hij een reisverbod van twee jaar.

Panahi zou propaganda-activiteiten hebben ondernemen tegen de Iraanse staat. Hij was niet bij het vonnis aanwezig, omdat hij op een filmfestival in New York is. Hij won drie prijzen op de Gotham Awards, die voor beste regisseur, beste script en beste internationale film, allemaal voor It was just an accident.

De topregisseur won dit jaar met die film ook de prestigieuze Gouden Palm op het filmfestival van Cannes. It was just an accident is zijn eerste film sinds hij in 2023 vrijkwam uit de beruchte Evin-gevangenis in Teheran. Ook toen was hij veroordeeld voor anti-overheidspropaganda.

In Cannes liet hij zijn afkeer van het regime merken:

De 65-jarige Panahi is een van de bekendste dissidenten van Iran. Hij zat al verschillende malen in de gevangenis omdat hij zich uitspreekt tegen het streng religieuze regime.

In 2012 kreeg hij voor zijn verzetswerk de belangrijkste mensenrechtenprijs van de Europese Unie, de Sacharovprijs.

Onbekenden hebben vorige week duizenden stuks munitie van het Duitse leger gestolen. Volgens Duitse media gaat het om 10.000 patronen voor pistolen en 9900 losse flodders voor geweren. Ook zijn er volgens Der Spiegel granaten buitgemaakt die rookgordijnen veroorzaken.

De diefstal gebeurde in de nacht van maandag op dinsdag. Een vrachtwagenchauffeur van een transportbedrijf had zijn voertuig geparkeerd bij een hotel op een industrieterrein in Burg, niet ver van Maagdenburg. Volgens Der Spiegel was de stop niet gepland.

De diefstal kwam pas aan het licht toen de chauffeur zijn lading de volgende dag wilde lossen bij de plaatselijke kazerne. Het leger neemt de zaak hoog op en heeft alle steun toegezegd aan de opsporingsdiensten.

Een van de zonen van de Mexicaanse drugsbaas Joaquín 'El Chapo' Guzmán heeft in de Verenigde Staten schuld bekend. Joaquin Guzmán Lopéz staat daar terecht voor grootschalige drugssmokkel naar de VS.

Hij heeft bekend dat hij de productie en smokkel overzag van grote hoeveelheden cocaïne, heroïne, methamfetamine, wiet en fentanyl. Zijn advocaat verwacht dat hij dankzij zijn bekentenis een levenslange gevangenisstraf ontloopt.

Guzmán Lopéz (39) werd vorig jaar opgepakt toen hij met een oprichter van het Sinaloa-kartel in een privévliegtuig was geland in El Paso, net over de grens in Texas. Deze Ismael 'El Mayo' Zambada bekende eind augustus al schuld, waarmee hij de doodstraf ontliep. Guzmán Lopéz volgt ook het voorbeeld van zijn jongere broer Ovidio, die in juli een schuldbekentenis aflegde voor de Amerikaanse rechter.

Hun vader, El Chapo, zit sinds 2019 een levenslange gevangenisstraf uit in de VS voor het leidinggeven aan het Sinaloa-kartel. De broers zouden na diens arrestatie de leiding hebben overgenomen.

Twee berichten van Donald Trump op zijn eigen Truth Social bleken genoeg om een verkiezing in een ander land te beïnvloeden. Sterker nog, ze bleken illustratief voor zijn beleid voor Latijns-Amerika.

De berichten, verstuurd op vrijdag, gingen over de presidentsverkiezingen in Honduras. "Zullen Maduro en zijn narcoterroristen nog een land overnemen, zoals ze dat hebben gedaan met Cuba, Nicaragua en Venezuela?" schreef Trump, om vervolgens een steunbetuiging te geven aan de rechtse kandidaat Nasry 'Tito' Asfura.

De andere presidentskandidaten Rixi Moncada en Salvador Nasralla werden weggezet als "communisten" met wie de VS niet kan samenwerken. Verder dreigde Trump dat de VS zou stoppen met het financieel steunen van Honduras als Asfura niet zou winnen.

Waar Nasralla in de dagen in aanloop naar de verkiezingen in de peilingen vooropliep, is het Trumps kandidaat Asfura die inmiddels nipt de leiding heeft, met zo'n 60 procent van de getelde stemmen. Analisten in Honduras zeggen dat de uitspraken van Trump een hoop zwevende kiezers op het laatste moment richting Asfura hebben geduwd.

Gratie voor veroordeelde oud-president

Nog opmerkelijker was het tweede bericht van Trump, waarin hij aangaf dat hij gratie zou verlenen aan Juan Orlando Hernández, partijgenoot van Asfura en president van Honduras tussen 2014 en 2022. Hij werd vorig jaar door Amerikaanse aanklagers veroordeeld tot maar liefst 45 jaar cel vanwege de smokkel van ruim 400 ton cocaïne naar de VS.

Tijdens Trumps eerste termijn kon Hernández het goed vinden met de Amerikaanse president. Amerikaanse diplomaten zagen hem in die periode als een noodzakelijk kwaad, een broodnodige maar verre van onschuldige bondgenoot in de regio.

In januari 2022, toen de termijn van Hernández erop zat, besloten aanklagers in de VS echter een voorbeeld te stellen en de beruchte 'narcopresident' te vervolgen. Nog geen drie weken later werd hij opgepakt en uitgeleverd.

De rechtszaak tegen Hernández gaf een ontluisterend beeld van hoe hij jarenlang had gefunctioneerd als spil in een netwerk dat Zuid-Amerikaanse cocaïne via Honduras naar de VS smokkelde. De miljoenen aan steekpenningen die hij daarbij inde, onder meer van de beruchte Mexicaanse drugsbaas 'El Chapo', gebruikte Hernández volgens aanklagers om zijn verkiezingscampagnes te financieren. Een opvallend detail aan de rechtszaak tegen Hernández is dat een deel van de cocaïne die naar de VS werd gesmokkeld, naar Honduras kwam vanuit Venezuela.

Druk op Maduro om af te treden

Het is Venezuela waar de regering-Trump sinds zijn terugkeer de pijlen op heeft gericht. Onder dezelfde beschuldigingen waar Juan Orlando Hernández 45 jaar voor kreeg in de VS, is voor de kust van het Zuid-Amerikaanse land een enorme troepenmacht opgebouwd. En waar de Hondurese oud-president ruim een jaar na zijn veroordeling gratie krijgt van Trump, wordt de Venezolaanse leider Nicolás Maduro onder druk gezet om te vertrekken.

Trump bevestigde zondag al Maduro in de afgelopen week direct te hebben gesproken. Volgens de Miami Herald zou Trump in dat gesprek gezegd hebben dat hij alleen veilig doorgang uit Venezuela zou krijgen als hij onmiddellijk zou aftreden. Maduro zou dit hebben geweigerd. Sindsdien is de spanning rond het land verder opgelopen. Trump schreef dit weekend dat het luchtruim van Venezuela voorlopig gesloten is.

In Venezuela hield Maduro maandag een rally met aanhangers van zijn regime, waarin hij waarschuwde dat het land verdedigd zou worden tegen een militaire dreiging. "We bereiden ons voor om ons land, onze soevereiniteit en onze waardigheid te verdedigen", zei hij in de hoofdstad Caracas. Ook benadrukte hij dat de VS zich niet met zijn land moet bemoeien.

Beleid Trump in Latijns-Amerika

Maar bemoeien met landen in Latijns-Amerika is iets wat de VS sinds de tweede termijn van Trump veel meer doet dan onder president Biden het geval was. Een bemoeienis die loopt langs de scheidslijn van het politieke spectrum.

Zo worden de mensenrechtenschendingen die onder het bewind van Nayib Bukele in El Salvador worden gepleegd niet meer genoemd in het jaarlijkse rapport van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Bukele is een van de loyaalste bondgenoten van Trump in de regio.

Een andere bondgenoot, president Javier Milei van Argentinië, kon ook op een helpende hand van Trump rekenen toen hij er bij de tussentijdse verkiezingen in Argentinië slecht voor stond. Trump stelde dat een economisch steunpakket voor Argentinië afhankelijk zou worden gemaakt van de uitslag van die verkiezingen.

Het is wat Amerikaanse media inmiddels de Donroe Doctrine noemen, een verwijzing naar Trumps voornaam en de Monroe Doctrine, de buitenlandstrategie die decennialang leidend was voor de VS in Latijns-Amerika. Een doctrine gestoeld op het uitgangspunt dat heel Latijns-Amerika eigendom is van de VS. Daarbij zijn er voordelen voor bondgenoten van Trump en afstraffingen voor wie het waagt om zich tegen de Amerikaanse president te keren. Het is een buitenlandbeleid dat zijn sporen in Latijns-Amerika opnieuw decennialang kan nalaten.

In de VS is een discussie opgelaaid over een aanval op een boot uit Venezuela in september. Het Witte Huis zegt dat het bevel voor die aanval niet van de regering kwam, maar van het leger.

De boot, waarvan de bemanning werd verdacht van drugssmokkel, werd op 2 september vanuit de lucht aangevallen. Dat soort aanvallen heeft de VS vaker gedaan de afgelopen maanden, ondanks kritiek uit binnen- en buitenland.

De kritiek zwol afgelopen weekend verder aan toen er nieuwe informatie bekend werd over de aanval van 2 september. Na de eerste explosie bleken twee opvarenden nog in leven te zijn en zich vast te klampen aan de resten van het vaartuig. Er volgde een tweede aanval, terwijl, zeggen critici, de twee overlevenden geen bedreiging vormden. Bij die tweede aanval werden ze gedood.

De aanval werd uitgevoerd op bevel van minister van Defensie Pete Hegseth, meldde The Washington Post. De krant berichtte dat Hegseth had geëist dat iedereen aan boord werd gedood.

De minister was echter niet degene die opdracht gaf voor de tweede aanval, zegt Witte Huis-woordvoerder Karoline Leavitt. Dat bevel kwam volgens haar van admiraal Frank Bradley. Leavitt bevestigt wel dat Hegseth toestemming gaf voor de aanval op het schip.

Elf mensen gedood

Ze voegt eraan toe dat Bradley bevoegd was om het bevel te geven. Bij de aanval werden elf mensen gedood. Het schip vervoerde volgens de VS drugs.

"President Trump en minister Hegseth hebben duidelijk gemaakt dat door de president aangewezen narco-terroristische groeperingen volgens de oorlogswetten het doelwit mogen zijn van dodelijke aanvallen", zei Leavitt.

Leden van het Congres, zowel Democraten als Republikeinen, hebben hun zorgen geuit. De Democratische Senator Tim Kaine noemde de tweede aanval tegenover de Washington Post "een duidelijke schending" van de Amerikaanse oorlogswetten en het internationaal recht. "Dus als het waar is, komt dit op het niveau van een oorlogsmisdaad."

Michael R. Turner, Republikeins lid van het Huis van Afgevaardigden, zei dat, "als dat zou gebeuren, het een serieuze zaak is en duidelijk een illegale actie".

Sjoerd den Daas, correspondent VS:

"Woordvoerder Leavitt kreeg het vuur na aan de schenen gelegd in de krappe en volle perszaal van het Witte Huis. Het ging vooral veel over de nasleep van de aanslag op twee leden van de Nationale Garde, afgelopen woensdag. Maar er werd ook gevraagd naar de aanvallen op de vermeende drugssmokkelaars.

Bewijs dat het gaat om drugsbootjes is er in de afgelopen weken nooit geleverd, in wat het Witte Huis een 'oorlog' noemt tegen terroristische drugsbendes. Ook vandaag bleven echte antwoorden uit - daardoor blijft het onduidelijk wat de bedreiging was die het Amerikaanse leger deed besluiten nog een keer te vuren op het bootje.

Het Witte Huis vindt dat het niets verkeerd doet. "De president heeft de bevoegdheid om hen uit te schakelen", zei Leavitt over drugssmokkelaars. "Dat is precies wat deze regering doet." Het Witte Huis probeert te doen alsof het business as usual is en ontkent dat de orders van Hegseth kwamen. Maar de druk op voormalig Fox-presentator Hegseth neemt toe, het ongemak groeit.

Trump zag zich gisteren al genoodzaakt zijn handen ervan af trekken toen hij met de vervolgaanval werd geconfronteerd. "Ik had dat niet gewild", zei hij erover. Dat lijkt ook ingegeven door de ongewone eensgezindheid in het Congres onder Democraten én Republikeinen: waar Trumps eigen partij tot nu toe veel slikte van de president, is de toon nu een stuk kritischer."

De politie in Amsterdam heeft bij een politiebureau een aanzienlijke hoeveelheid illegaal vuurwerk gevonden. In een kelderbox onder het bureau en in een nabijgelegen appartement lagen honderden kilo's opgeslagen, waaronder vuurpijlen.

De politie was op onderzoek uitgegaan na een anonieme tip. Agenten troffen ook verboden wapens aan, schrijft de politie op sociale media. Om welke wapens het gaat, blijft onvermeld.

Volgens de politie was het "een levensgevaarlijke combinatie waar je niemand bij in de buurt wilt hebben". De omgeving van het politiebureau werd afgezet, totdat het vuurwerk en de wapens waren veiliggesteld. Onbekend is of er iemand is aangehouden.

Oud-koning Juan Carlos van Spanje heeft zich in een onverwachte videoboodschap tot het Spaanse volk gericht. Zijn woorden waren vooral bedoeld voor jonge Spanjaarden. De video wordt door velen niet goed ontvangen.

Dat de 87-jarige Juan Carlos, die in 2014 aftrad, juist nu met de video komt, is niet toevallig, want woensdag worden zijn memoires in Spanje gepubliceerd.

"Ik heb een korte boodschap voor jonge Spanjaarden", zo begint Juan Carlos zijn video. "En vooral voor degenen die de geschiedenis van Spanje niet kennen." In nog geen anderhalve minuut praat hij over "de voorbeeldige transitie" die het land na de dood van dictator Franco heeft doorgemaakt van dictatuur naar democratie.

Hij zegt dat de monarchie daar een essentiële rol in heeft gespeeld. De oud-koning sluit af met de vraag om zijn zoon, koning Felipe, te steunen. "In deze moeilijke taak om alle Spanjaarden te verenigen en ervoor te zorgen dat Spanje een belangrijke rol in de wereld blijft spelen."

De bewuste video:

Het uitbrengen van zijn memoires was al een opvallende zet: het is niet heel gebruikelijk dat een voormalige koning zoiets doet. Vorige maand kwam het boek genaamd Reconciliación, oftewel Verzoening, al uit in Frankrijk.

De publicatie in Spanje werd uitgesteld. Het zou te gevoelig liggen om het boek tijdens de herdenking van vijftig jaar democratie en monarchie uit te brengen, vooral omdat dit samenviel met de vijftigste sterfdag (20 november) van Franco.

Ballingschap

Juan Carlos woont sinds zijn aftreden in 2014 in ballingschap in de Verenigde Arabische Emiraten. Na een buitenechtelijke relatie en corruptieschandalen werd hij aangespoord om op te stappen. Al die tijd heeft hij weinig van zich laten horen. Maar dit jaar besloot hij memoires uit te brengen en nu komt hij dus met deze video.

Het koningshuis liet vorige maand weten niet te reageren op het boek. Maar Spaanse media citeren nu wel uit een reactie op de videoboodschap. Het Zarzuelapaleis was niet van te voren op de hoogte van de publicatie van de video, die wordt gezien als "noch gepast en noch noodzakelijk". Ook zegt het koningshuis niet helemaal te begrijpen wat de bedoeling ervan is.

De reactie is uitzonderlijk: normaal gesproken reageert het hof nooit op activiteiten van de oud-koning.

Kritiek op koningspaar

In zijn memoires uit Juan Carlos onder meer kritiek op zijn zoon koning Felipe en diens vrouw koningin Letizia. De kans is dus groot dat ze voor vandaag al ontstemd waren en dat zal door deze videoboodschap zeker niet beter geworden zijn.

Ook veel Spaanse burgers snappen niet wat de oud-koning wil bereiken. Voor- en tegenstanders van de monarchie uiten kritiek. De video wordt zelfpromotie genoemd en er wordt gezegd dat hij alleen maar schade toebrengt aan koning Felipe VI.

In Almere is een bronzen beeld van kunstenaar Armando vernield. Aan de onderkant van het kunstwerk is een groot gat gezaagd, meldt Omroep Flevoland.

Het metershoge kunstwerk De Urn staat sinds 2001 in het Kromslootpark. De schade werd vorige week gemeld bij de gemeente. De Kunstwacht Almere, die het beeld in beheer heeft, schat de schade op zo'n 5000 euro.

"Er is een stuk van ongeveer 45 bij 50 centimeter uit gezaagd", zegt een woordvoerder tegen Omroep Flevoland. "Dit is diefstal." De woordvoerder vermoedt dat het beeld 's avonds is vernield. "Het is een druk gebied, mensen laten hun hond uit en er wordt gesport."

Restauratie

Waarom het beeld is vernield, is niet bekend. De Kunstwacht onderzoekt wat er met het beeld moet gebeuren. Restauratie zal nogal wat voeten in de aarde hebben.

Het monument is van brons. Het gat zal gedicht moeten worden en het brons zal opnieuw moeten worden gepatineerd, zodat het dezelfde uitstraling heeft als de rest van het kunstwerk dat nog intact is. Wanneer dat is afgerond, is nog niet bekend.

Het Russische ruimtevaartprogramma loopt volgens experts behoorlijk wat vertraging op door schade aan een lanceerbasis op het platform Bajkonoer. De schattingen over de tijd die het kost om de basis te repareren lopen uiteen van drie maanden tot drie jaar. Alternatieven om een ander platform te gebruiken zijn er nauwelijks.

Het leek allemaal als vanouds te gaan afgelopen donderdag. Met donderend geraas vertrok een Sojoez-raket naar het ISS, net zoals toen André Kuipers de kosmos bestormde in 2012, en talloze ruimtevaarders voor en na hem.

Maar op de grond zag het er minder florissant uit: een mobiel onderhoudsplatform bleek 20 meter omlaag op zijn kop in de vlamkuil onder de lanceertoren te zijn gevallen.

Wat er precies is gebeurd zegt ruimtevaartorganisatie Roskosmos niet. Wel zijn foto's op sociale media verschenen waaruit kenners van de Russische ruimtevaart iets kunnen afleiden. Normaal wordt het onderhoudsplatform vlak voor een lancering via speciale rails in een aparte ruimte gemanoeuvreerd, vastgezet en afgeschermd met een 'metalen gordijn'. Ruim zestig jaar lang ging dat goed.

Sojoez-watchers zeggen dat er twee dingen kunnen zijn misgegaan: óf het platform is niet goed vastgezet, óf de vergrendeling heeft het begeven. Het geweld van de lancering was vervolgens genoeg om het gevaarte uit zijn beschermende ruimte te slingeren.

Vaststaat in elk geval dat het lanceercomplex in zijn huidige staat onbruikbaar is. Er moet een vervangend onderhoudsplatform komen, want dat platform is cruciaal voor het lanceerklaar maken van de motoren.

Roskosmos reageert luchtig op het malheur. In een bericht op Telegram liet de ruimtevaartorganisatie weten dat "alle reserveonderdelen voor reparaties beschikbaar zijn" en dat de schade "gerepareerd wordt in de nabije toekomst".

'Kan twee jaar duren'

De in de VS wonende Rus Anatoli Zak, die de Russische ruimtevaart al jaren volgt, is niet zo optimistisch. "Volgens voorlopige schattingen kan de reparatie wel twee jaar duren. Het is niet meteen duidelijk of er in de tussentijd een noodoplossing mogelijk is", schrijft hij.

De constructie van twee soortgelijke platforms in Vostotsjny, ver in het oosten van Rusland, en Frans-Guyana, duurde inderdaad twee jaar. Zo lang hoeft het nu niet te duren. Een noodreparatie zou soelaas kunnen bieden.

Er zijn waarschijnlijk inderdaad wel wat reserveonderdelen, zeggen bronnen in de Russische ruimtevaartindustrie. Als het moet kan zelfs een andere lanceerinstallatie geplunderd worden. Maar dat zou wel pijnlijk zijn: het is de installatie van waaruit Joeri Gagarin in 1961 als eerste mens de ruimte inging. Tegenwoordig doet die plek dienst als openluchtmuseum.

Gezien de staat van het neergestorte platform volstaat een noodreparatie waarschijnlijk sowieso niet, denkt Katja Pavloesjtsjenko, een andere specialist op het gebied van de Russische ruimtevaart. "Een constructie van meerdere tonnen die van een hoogte van vijf verdiepingen valt, mag absoluut niet meer worden gebruikt bij de lancering van bemenste ruimteschepen", schrijft ze op X.

Heel lang wachten kan ook niet. Een langdurig herstel heeft grote gevolgen: niet alleen kan de Sojoez-bemanning die nu in het ISS is niet worden afgelost vanuit Rusland, ook is bevoorrading met Progress-schepen (een vrachtvariant van de Sojoez) niet mogelijk.

De Progress-ruimtevaartuigen maken gebruik van hetzelfde platform. De eerstvolgende Progress-lancering, gepland voor 21 december, met nieuwjaarswensen en cadeautjes voor de kosmonauten, loopt vrijwel zeker vertraging op. Ook de volgende Sojoez-vlucht op 14 juli is onzeker.

Niet alleen het herstel is moeilijk, ook uitwijken naar een andere lanceerbasis kan niet zomaar. Er zijn nog drie plekken waarvandaan een Sojoez-raket kan opstijgen, maar één ervan (Plesetsk) ligt te ver noordelijk, een tweede (Vostotsjny) is niet geschikt voor lanceringen van mensen, en de derde (Frans-Guyana) is niet beschikbaar vanwege de sancties tegen Rusland.

Pavloesjtsjenko hoopt dat het platform in Bajkonoer binnen drie tot zes maanden gerepareerd kan worden, al is dat verre van zeker. "Zonder duidelijke informatie van Roskosmos, wie zal het zeggen?"

In het slop geraakt

Sommige experts zien nog een laatste redmiddel voor de Russen: hulp van buiten inroepen om de klus sneller te klaren. Chinese bedrijven en universiteiten hebben daarvoor de nodige middelen en expertise.

China heeft inmiddels een florerend ruimtevaartprogramma, terwijl de Russische ruimtevaartindustrie de afgelopen decennia juist in het slop is geraakt, weet ook de Nederlandse ruimtevaartingenieur Erik Laan, docent ruimtevaarttechniek aan Hogeschool InHolland.

De problemen met het platform, wat de oorzaak ook mag zijn, zijn volgens Laan kenmerkend voor de staat waarin de Russische ruimtevaart zich momenteel bevindt: "Deplorabel."

Informateur Sybrand Buma denkt dat hij morgen een document kan presenteren met de gezamenlijke plannen van D66 en CDA voor een nieuw kabinet. Morgenmiddag spreekt Buma nog een keer met de partijleiders Jetten en Bontenbal om "de puntjes op de i" te zetten, zoals hij dat noemt.

De informateur wil morgen een "tussenverslag" presenteren, waarna hij gesprekken gaat voeren met fractievoorzitters van de andere partijen, om te kijken wie er bij D66 en CDA kunnen aansluiten om tot een werkbare meerderheid in de Tweede Kamer te komen.

Vanavond sprak Buma nog een keer met de onderhandelaars en hun secondanten in het Johan de Witthuis in Den Haag. Na afloop lieten die niet veel los over de inhoud van de afspraken. D66-leider Jetten zei wel trots te zijn op het bereikte resultaat.

D66 en CDA hebben volgens hem knopen doorgehakt over thema's als stikstof en migratie. "Ik denk dat Nederlanders het zat zijn dat er de afgelopen jaren geen grote keuzes zijn gemaakt."

Andere partijen enthousiasmeren

Het akkoord is volgens Jetten "een aanzet om uit de politieke impasse te komen. Ik hoop dat we morgen ook andere partijen kunnen enthousiasmeren."

De kans is groot dat partijen als de VVD, GroenLinks-PvdA en JA21 het niet met alle afspraken eens zijn en over sommige punten willen heronderhandelen.

Dat beseft CDA-leider Bontenbal ook. "Dit is geen coalitieakkoord, het is niet een dichtgetimmerd stuk. Het is een oprechte, open uitnodiging aan andere partijen om mee te praten", aldus Bontenbal.

De kans dat mensen in ons land besmet raken met vogelgriep blijft klein. Maar de dood van acht jonge katjes laat wel zien dat voorzichtigheid geboden is en blijft, stellen virologen en demissionair minister Wiersma van Landbouw.

De besmetting van de kittens is niet de eerste besmetting van katten. Al in 2023 bleek uit onderzoek van de Faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht dat huis- en zwerfkatten het virus hadden. Bloedonderzoek toonde aan dat zij afweerstoffen hadden tegen het vogelgriepvirus.

Het is wel de eerste keer dat duidelijk is dat er katten zijn overleden aan het virus in ons land. "Dit was te verwachten", zegt dierenarts en viroloog Thijs Kuiken. "Sinds een aantal weken is het percentage besmette vogels in Nederland en andere Europese landen heel hoog en daarom is de kans ook groter dat het virus op andere diersoorten overslaat."

Karkas

De kittens raakten mogelijk besmet doordat hun moeder een karkas van een wilde vogel naar hun nest bracht. Vooral watervogels zoals eenden en ganzen zijn besmet. Het ligt daarom voor de hand dat zwerfkatten en katten in buitengebieden met veel water vaker besmet raken dan huiskatten in stedelijke gebieden die vooral in tuinen struinen.

Daarom werden in het onderzoek van 2023 antistoffen tegen het virus veel vaker in het bloed aangetroffen van zwerfkatten op Texel dan bij huiskatten in grootstedelijke gebieden.

"De kans dat een kat of andere zoogdieren besmet raken is klein", schrijft minister Wiersma. "Desondanks is het van belang dat katteneigenaren alert blijven. Wanneer een kat ziekteverschijnselen vertoont die passen bij vogelgriep, nadat het dier mogelijk in contact is geweest met een besmette vogel, wordt geadviseerd direct een dierenarts te raadplegen en passende hygiënemaatregelen te nemen."

'Erge ziekte voor katten'

Van de meeste vogelgriepsoorten worden mensen niet zo ziek. Dat ligt bij katten anders. "Het is echt een erge ziekte voor katten", zegt Kuiken. "Ze kunnen er longontsteking van krijgen, maar het virus kan dan ook door hun hele lichaam gaan. Onder meer naar de hersenen."

Kuiken: "Katten komen meestal vooral in contact met kleine tuin- en zangvogels. Maar omdat het virus nu zo veel rondgaat is niet uitgesloten dat kleine vogels als mussen en vinken ook besmet raken en dan kunnen ook katten wanneer ze zo'n vogel vangen besmet raken."

Overspringen

De kans dat het virus overspringt op mensen met een kat blijft klein. Kuiken: "Het moet eerst van vogel naar kat gaan, en dan van kat naar mens. De kans daarop wordt met iedere stap kleiner, maar het is wel goed om in je achterhoofd te houden dat het mogelijk is."

"Ik denk dat het belangrijk is dat zieke katten geïsoleerd worden en niet in contact komen met mensen of andere katten", zegt Kuiken. Ook hondeneigenaren roept hij op om alert te blijven. Dat advies geeft ook de NVWA, dat uitbraken van vogelgriep bestrijdt. Zo adviseert het orgaan om honden uit voorzorg aan de lijn te houden op plekken waar dode vogels liggen.

Nazaten van tot slaaf gemaakten en inheemse gemeenschappen accepteren de excuses van koning Willem-Alexander voor het Nederlandse slavernijverleden. Ook vergeven ze hem. Tijdens het staatsbezoek in Suriname sprak de koning met deze groep.

Na het gesprek achter gesloten deuren benadrukte de Surinaamse president Simons dat Suriname in de nabije toekomst in gesprek wil met Nederland over het zogenoemde herstelprogramma, waar in 2023 66 miljoen euro voor is vrijgemaakt. Simons wil dat Suriname een leidende rol krijgt bij de uitvoering van dit programma.

"Ik ben blij dat nabestaanden zich hebben uitgesproken", zegt Simons. "Er komt een moment waarop we hier verder op in kunnen gaan. Volgens de Surinaamse overheid is de 66 miljoen geen reparatie. En volgens mij beschouwt ook de Nederlandse overheid het als gebaar, als ik het goed heb."

Dit zijn reacties in Suriname na het gesprek met de koning:

Op 1 juli 2023 maakte de koning tijdens de Nationale Herdenking Slavernijverleden in Amsterdam excuses voor het slavernijverleden. Daarbij vroeg hij ook om vergiffenis. Hij maakte het persoonlijk omdat zijn voorouders nooit hebben ingegrepen tegen het systeem van de slavernij.

De ontmoeting tussen de koning en de nazaten van tot slaaf gemaakten is een belangrijk onderdeel van het staatsbezoek. De groep wilde graag met de koning in gesprek over de excuses.

Het accepteren van de excuses werden uitgesproken door Hesdy Ommen, voorzitter van de Federatie van Para Plantages. "De acceptatie van de excuses en de vergiffenis heb ik namens alle leiders gedaan. En van daaruit moeten wij voortborduren voor het vervolg, dus wat er na de komma die eerder door de premier is gezet, moet gebeuren."

'Besef dat pijn generaties lang doorgaat'

Tijdens het gesprek onderstreepte koning Willem-Alexander nogmaals het belang van de excuses. "We zijn allen nazaten van degenen die betrokken waren. Ik besef dat de pijn generaties lang doorgaat."

De koning sprak ook over het belang om samen te bouwen aan de toekomst. "Het is nu een moment om te luisteren naar u, wat er hier leeft. Ik hoop meer te leren wat het precies betekent om te leven als nazaten van tot slaaf gemaakten."

Voorafgaand aan het gesprek waren er buiten verschillende traditionele rituelen. Ook de koning had daarbij een rol. Hij zat op een aparte stoel vooraan en hield samen met twee andere leiders een stuk touw vast dat werd losgetrokken. Op deze manier werd er symbolisch vrede gesloten.

Dat de koning hieraan meedeed wordt gewaardeerd, zei Ommen na afloop. "Het voelt goed aan. Dat hij ook heeft meegedaan aan een stukje ritueel van ons, getuigt ervan dat zijn excuses en zijn vraag naar vergiffenis menens is. Dus dat voelt heel goed voor ons aan. "

Het is voor het eerst in 47 jaar dat het Nederlandse staatshoofd op bezoek is in Suriname. In 1978 was koningin Juliana de laatste regerende vorst op Surinaamse bodem, drie jaar na de onafhankelijkheid van Suriname. Het staatsbezoek duurt tot en met woensdag.

Twee eeuwen van grootschalige slavenhandel

In de Atlantische koloniën (Suriname en de Caribische eilanden) maakte Nederland ruim twee eeuwen lang gebruik van grootschalige slavenhandel. Nederlanders verscheepten in totaal zo'n 200.000 zwarte Afrikanen naar Suriname, dat in 1667 een Nederlandse kolonie werd. Mannen, vrouwen en kinderen werkten daar onder verschrikkelijke omstandigheden op plantages. Veel tot slaaf gemaakten kwamen om het leven.

In 1863 werd de slavernij afgeschaft. In Suriname moesten de tot slaaf gemaakten echter nog gedwongen tien jaar doorwerken op de plantages.

NOS Koningspaar in Suriname

De NOS doet uitgebreid verslag van het staatsbezoek in het tv-programma NOS Koningspaar in Suriname, komende donderdag om 22.15 uur op NPO 2.

Rick Jansen uit Roermond staat doordeweeks voor de klas als economieleraar. In het weekend is hij beter bekend als DJ Admin en reist hij de hele wereld over als huis-dj van de Formule 1. Gisteren was hij daar het voorprogramma voor het concert van Metallica in Qatar. "Een van de grootste optredens die ik heb gedaan", vertelt hij aan L1 Nieuws.

Jansen is dj bij nagenoeg alle Formule 1-races. Zijn taak is om de fans voor de race in de stemming te brengen en het publiek ook na afloop van een race te vermaken.

Dit weekend was hij in de Qatarese hoofdstad Doha voor de Grand Prix, waar hij op het circuit stond en de fans opzweepte met zijn muziek.

Metallica

Gisteravond mocht hij dus ook het voorprogramma verzorgen van Metallica. De Amerikaanse band stond in Doha op het podium als onderdeel van hun wereldtour. Het optreden hoorde bij de Grand Prix.

De Limburger kondigde het nieuws gisteren aan op zijn eigen kanalen op sociale media. "Ruim twee maanden heb ik dit niemand mogen vertellen, maar vanavond ben ik het officiële voorprogramma van één van de grootste bands ter wereld", zei hij op Facebook.

Leuk gesprek

Later kreeg Jansen te horen dat hij ook bij de Formule 1-sprintshow mocht draaien, waar Metallica de grid op kwam. "Ze hadden niet verwacht dat ik hun muziek zou spelen."

Later heeft hij de band ook nog gesproken. "Door mijn optreden op de 'grid' wisten ze precies wie ik was en wat ik gedaan had, daar hebben we ook nog een leuk gesprek over gehad."

De Kameroense oppositieleider Anicet Ekane is overleden in de gevangenis, nadat hij enkele weken had vastgezeten. Volgens zijn advocaten en familie had hij last van ademhalingsproblemen en kreeg hij niet de juiste zorg.

Ekane (74) werd eind oktober samen met andere vooraanstaande leden van zijn partij aangehouden, nadat in Kameroen protesten waren uitgebroken tegen de uitslag van de presidentsverkiezingen. Die verkiezingen werden volgens het Hooggerechtshof in het land gewonnen door de 92-jarige Paul Biya, die al 43 jaar aan de macht is en de oudste president is ter wereld.

Aanhangers van de oppositie gingen de straat op, omdat er volgens hen fraude was gepleegd bij de stembusgang. Volgens de oppositie en mensenrechtenorganisaties kwamen minstens 55 mensen om het leven toen het protest hard werd neergeslagen. De Europese Unie heeft het land opgeroepen de mensen die "willekeurig worden vastgehouden" vrij te laten.

Opruiing

De advocaten van Ekane zeggen dat hij werd aangehouden op verdenking van opruiing. Ekane was een van de oppositieleden die protest aantekenden tegen de verkiezingsoverwinning van Biya op 12 oktober. Hij sprak zijn steun uit aan een andere oppositieleider, Issa Tchiroma Bakary, die de overwinning claimde en zijn landgenoten opriep de uitslag te verwerpen. Tchiroma vluchtte zelf vorige maand naar Gambia.

De regering zegt dat Ekane is overleden "na een ziekte" en dat een onderzoek is gestart naar de omstandigheden die hebben geleid tot zijn dood. De partij van Ekane en het oppositiecollectief Union for Change zeggen dat Ekane is "vermoord" en roepen op tot internationaal onderzoek.

Een minderheidskabinet van D66, CDA en VVD lijkt een steeds serieuzere optie te worden. Zeker na de uitspraken van informateur Buma afgelopen vrijdag dat de optie van een meederheidscoalitie met GL-PvdA is afgevallen, hoor je in Den Haag de geluiden hierover luider worden.

In deze podcast vertellen kiezers van deze drie partijen wat ze van het idee van een minderheidskabinet vinden, en legt politiek duider Arjan Noorlander uit waarom zo'n constructie misschien wel eens de stabielste samenwerking kan zijn.

Reageren? Mail dedag@nos.nl

Presentatie en montage: Elisabeth Steinz

Redactie: Ulrike Nagel en IJsbrand Terpstra

Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren!

Onze podcasts:

De Dag: elke werkdag 20 minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.

Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.

Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.

Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.

De Stemming van Vullings en De Rooy: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door de NOS en EenVandaag.

Jeugdjournaal-podcast: iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.

Als een kabinet valt, is het mogelijk om binnen drie maanden nieuwe verkiezingen te houden. Dat is ongeveer twee maanden sneller dan nu het geval is, zegt de Kiesraad in een advies dat vandaag is gepresenteerd. Voorwaarde is wel dat gemeenten en politieke partijen altijd klaar zijn voor een stembusgang. En dat er minder rekening gehouden wordt met vakantieperiodes.

Het kabinet-Schoof viel op 3 juni, en het duurde tot 29 oktober voordat er verkiezingen gehouden werden. De Tweede Kamer vond dat te lang duren en droeg de regering op om te onderzoeken of het sneller kan.

De Kiesraad, die toeziet op eerlijke verkiezingen en adviseert, komt tot de conclusie dat het inderdaad sneller kan. De verkiezingsdag zelf kan het beste niet in een vakantie vallen, maar de voorbereidingen kunnen wel in zo'n periode plaatsvinden, mits er voldoende personeel beschikbaar is. Dat vraagt om investeringen, stelt de Kiesraad.

Er zou ook iets kunnen veranderen in de registratie van nieuwe partijen en het aanmelden van kandidaten. Dat proces kan verkort worden als ze gecombineerd worden. Ook oppert de Kiesraad om de registratie van partijnamen en logo's meteen te sluiten na de val van een kabinet. Politieke partijen kunnen zich het het hele jaar door laten registreren en hoeven niet te wachten tot er nieuwe verkiezingen aankomen.

'Fundamentele keuzes nodig'

Volgens voorzitter Wim Kuijken van de Kiesraad zijn er "fundamentele keuzes" nodig om tussentijdse verkiezingen sneller mogelijk te maken. Het komt erop neer dat alle betrokkenen altijd klaar moeten zijn voor verkiezingen, ook als er geen verkiezingen gepland zijn.

Die permanente voorbereiding kost geld en aanpassingen in het systeem. De Kiesraad komt nog met een tweede advies dat ingaat op de vraag wat er nodig is aan aanpassingen en investeringen.

Een 61-jarige man uit Apeldoorn is veroordeeld tot zestien jaar cel voor het ruim twintig jaar lang seksueel misbruiken en mishandelen van zijn vier dochters. De 59-jarige moeder van het gezin is veroordeeld voor het medeplegen van de mishandelingen. Zij kreeg tien maanden celstraf.

Het misbruik begon toen de slachtoffers nog zeer jong waren. De slachtoffers hebben verklaard dat ze hun hele jeugd stelselmatig zijn mishandeld en misbruikt. Nu zijn de vier dochters tussen de 16 en 28 jaar oud, meldt Omroep Gelderland.

Naast de vier dochters had het stel ook vier zonen, die eveneens zijn mishandeld. Zij deden geen aangifte tegen hun ouders, maar hebben wel verklaringen afgelegd. De kinderen zijn onder meer geslagen met een hete vuurpook, haarborstel of bijbel. Ook werden ze opgesloten in de schuur, kelder of wc, of onder een koude douche gezet.

Streng christelijk milieu

De rechtbank oordeelt dat er genoeg bewijs is om de man te veroordelen voor het seksueel misbruik. Daarnaast achten de rechters bewezen dat beide ouders zich schuldig hebben gemaakt aan de mishandelingen.

Het misbruik vond plaats in een streng christelijk milieu. Het Openbaar Ministerie omschreef het gezin eerder als "zeer gesloten en gelovig". Het hield "naar buiten de schijn op".

'Diepe sporen nagelaten'

De rechtbank constateert verder dat de kinderen nooit een veilig thuis hebben gekend en de ouders geen oog hadden voor hun welzijn. "De vader stelde zijn eigen seksuele behoeftes voorop en de mishandelingen leken voor hem en de moeder een normaal onderdeel van de opvoeding."

Volgens de rechtbank heeft het seksueel misbruik en de mishandelingen bij de slachtoffers "diepe sporen nagelaten". Dat de oudste dochter soms voor de deur van haar jongere zussen ging staan om haar vader tegen te houden en er voor koos om het misbruik zelf te ondergaan om haar zussen te beschermen, noemde de rechtbank "iets dat ieders voorstellingsvermogen te boven gaat".

Vrouw vrijgesproken van seksueel misbruik

De straf voor de vader is gelijk aan de eis van het Openbaar Ministerie. Tegen de moeder was tien jaar cel geëist omdat zij volgens het OM niet alleen de aanstuurder zou zijn geweest van de mishandelingen maar ook betrokken zou zijn geweest bij het seksueel misbruik van de oudste dochter. Van dit laatste spreekt de rechtbank de vrouw vrij wegens gebrek aan bewijs, waardoor de straf een stuk lager uitviel dan was geëist.

Naast de celstraffen mogen de verdachten geen contact opnemen met de dochters. Verder moeten zij een schadevergoeding betalen aan drie dochters die daarom vroegen.

In Frankrijk is een burgemeester veroordeeld tot vier jaar cel voor het verduisteren van overheidsgeld, criminele samenzwering en het chanteren van zijn plaatsvervanger. Dat heeft de strafrechtbank in Lyon bepaald.

De 53-jarige Gaël Perdriau mag zich verder vijf jaar niet verkiesbaar stellen. Hij was sinds 2014 burgemeester van Saint-Étienne vlak bij Lyon, namens de centrum-rechtse partij Les Républicains.

Toen het schandaal in 2022 aan het licht kwam, werd Perdriau uit de partij gezet. Hij weigerde op te stappen als burgemeester.

Valstrik

De oud-burgemeester heeft zijn locoburgemeester, Gilles Artigues afgeperst met een sekstape. Artigues werd zonder zijn medeweten gefilmd in een hotelkamer in Parijs, waar in 2014 een mannelijke prostituee onverwachts op zijn deur klopte, onthulde nieuwssite Mediapart.

De avond bleek in scène te zijn gezet. De video was bedoeld om de loco-burgemeester af te persen en hem politiek monddood te maken.

De valstrik werd betaald met overheidsgeld. Tijdens een eerder proces in september spraken getuigen en waren audio- en video-opnamen te horen waarin dreigementen te horen waren.

"Hij was degene met de vinger aan de nucleaire knop", zei aanklager Audrey Quay tegen de rechtbank. Zij omschreef de burgemeester als "diegene die de beslissing nam".

Katholiek en tegen homo-huwelijk

Perdriau heeft tijdens de rechtszaak steeds gezegd dat hij onschuldig is en niets met de video-opname te maken heeft gehad. Hij gaat in hoger beroep.

Drie medewerkers van Perdriau hebben lagere straffen gekregen. Zij hebben toegegeven de val te hebben gezet.

De kwestie in Saint-Étienne veroorzaakte in Frankrijk veel ophef. De centrum-rechtse locoburgemeester Artigues is katholiek en tegen het huwelijk tussen mensen van hetzelfde geslacht. Hij trad in 2022 af als locoburgemeester.

Amerikaanse restaurants kampen met een cocktail aan problemen: importheffingen die de inkoopprijzen opdrijven, inflatie en de shutdown van de overheid die meer dan een maand aanhield.

Door de shutdown in steden met veel federale ambtenaren misten restaurants een hoop klandizie. In sommige steden had de horeca ook last van de inzet van de immigratiedienst ICE en de Nationale Garde.

"Mensen zijn te bang om uit eten te gaan," zegt restaurant-manager Gustavo Iniesta, die een Spaans restaurant runt in Washington D.C. "Het is een minder prettige sfeer om uit eten te gaan, met de Nationale Garde en ICE die door de straten rennen."

Met name in de hoofdstad is de situatie catastrofaal. Een rapport van de Washington Restaurant Association schetst een somber beeld: in het eerste half jaar van 2025 zijn vijftig restaurants in de stad gesloten (bijna twee keer zoveel als vorig jaar), 900 banen zijn verdwenen.

President Trump trekt zich er weinig van aan: hij zei in een toespraak in de aanloop naar Thanksgiving dat "iedereen weer uit eten gaat in D.C" nu hij de stad weer "veilig" heeft gemaakt.

Een grimmig straatbeeld

Jeremy Pollock, eigenaar van restaurant en bar Tonic at Quigleys in Washington houdt zijn hart vast. "Het is een opeenstapeling van problemen", zegt hij. "Met de Nationale Garde op straat blijven mensen liever thuis."

De hoofdstad wordt volgens het Witte Huis beheerst door "gewelddadige bendes en bloeddorstige criminelen". Trump zette daarom half augustus de Nationale Garde in. Zo'n tweeduizend gewapende reservisten in camouflagekleding patrouilleren sindsdien in de straten van D.C. Ook valt ICE, de Amerikaanse immigratiehandhavingsdienst, geregeld restaurants binnen.

Neem Circa, een restaurant op een paar straten van Pollocks restaurant . Bij een inval van ICE vorige maand werden meerdere werknemers opgepakt. Op sociale media is te zien dat de keuken nu leeg is. De toename aan ICE-invallen veroorzaakte een schokgolf: 'Wat doen we als onze werknemers niet meer naar werk durven te komen?' staat onder de video's.

Werknemers opgepakt door ICE

Ook Gustavo Iniesta, manager bij restaurant Casa Teresa, kreeg onaangekondigd bezoek van ICE-agenten. Verschillende werknemers werden meegenomen, vijf van hen bleken illegaal te zijn en komen niet meer terug. Iniesta heeft geen vervanging gezocht voor dit personeel omdat er toch weinig aanloop is. "Mensen gaan niet meer uit zoals ze dat deden", zegt Iniesta.

In Chicago ziet Sam Toia, hoofd van de Restaurant Vereniging in Illinois, hetzelfde: "In bepaalde delen van de stad zien ze de omzet dalen met 50 procent", zegt hij. "In Chicago zijn sinds het begin van het jaar al honderd restaurants gesloten. We zien meer faillissementen dan tijdens de pandemie."

Brancheorganisaties in andere delen van het land rapporteren vergelijkbare cijfers. Met name in staten waar veel latino's wonen, zoals Texas en Californië. "ICE heeft een directe impact op onze omzet", zegt Erickson Streufert, hoofd Restaurant Vereniging Texas, in een verklaring.

Hogere Kosten

Pollock's restaurant in Washington is nog open, maar ook hij heeft veranderingen moeten doorvoeren: rundvlees is van het menu gehaald en verse avocado's zijn vervangen door kant en klare guacamole. "Door ICE werken er minder mensen op de velden die vruchten kunnen plukken waardoor ze duurder worden en de importheffingen op bepaalde soorten rundvlees hebben de prijs met 75 procent opgedreven."

Daarom smeekte de Nationale Restaurant Vereniging Trump om de importheffingen te verlagen. "Minder mensen die uit eten gaan, brengt een industrie in gevaar die miljoenen banen en lokale economieën ondersteunt", schrijven ze in een verklaring.

Inmiddels gebruikt de overheid volgens de brancheorganisatie 'het gezonde verstand': de regering-Trump heeft recent de importheffingen op zo'n 200 voedingsproducten ingetrokken.

Pensioneringsfeestjes

Een ander lichtpuntje voor Pollock is dat hij er de laatste tijd een nieuw soort evenement bij heeft gekregen: pensioneringsfeestjes. Mensen die hun baan bij de overheid hebben opgezegd of zijn ontslagen komen dan bij hem eten.

Een welkome meevaller, en ondanks alle zorgen blijft hij positief. "De overheid is weer heropend, de lente komt eraan en misschien ook de toeristen."

Een 21-jarige man heeft afgelopen weekend noodgedwongen acht uur lang in de Caribische Zee gezwommen, meldt de Kustwacht Caribisch Gebied.

De man, een Ecuadoraan die op Aruba woont, was met zijn jetski vanaf een strand in het noorden van Aruba de zee opgegaan en niet teruggekeerd, waarna alarm werd geslagen.

Onder meer met een helikopter werd naar hem gezocht. Doordat de zee woest was en het donker was, was het lastig om hem te vinden. Op ongeveer 9 kilometer van de kust vond de kustwacht de jetski terug, zonder de man. Volgens de kustwacht was de motor van het voertuig waarschijnlijk afgeslagen.

Ziekenhuis

De Ecuadoraan bleek vanaf open zee naar de kust van Aruba te zijn gezwommen. Tegen de politie, die hem 's nachts vond, zei hij dat hij acht uur had gezwommen. Hij is opgenomen in het ziekenhuis en maakt het naar omstandigheden goed.

"De zee was woest en de stroming was sterk", zegt woordvoerder van de kustwacht Shalick Clement. "Dat heeft het voor hem moeilijker gemaakt om te zwemmen." Wel droeg hij een zwemvest. "Maar het is alsnog bewonderenswaardig dat hij in zo'n goede gezondheid is. Acht uur zwemmen is wel bijzonder."

Het komt vaker voor dat de kustwacht in het gebied in actie moet komen voor mensen die een vaartuig verlaten en terug proberen te zwemmen. Clement: "Wij adviseren als kustwacht altijd: blijf bij je vaartuig. De kans dat we je vinden is dan veel groter."