NOS Nieuws - Algemeen

Een op de zes Nederlanders heeft een stressvol beroep. Met name bij beroepen in de zorg en onderwijs is de werkdruk hoog. Dat blijkt uit cijfers Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en onderzoeksbureau TNO dat de werkstress onderzocht in 2024.

Vijf jaar daarvoor werd het onderzoek ook gedaan. Toen gaven nog meer mensen aan een stressvol beroep te hebben: eerder vond 18 procent van de werknemers de werkdruk te hoog, afgelopen jaar was dat 16 procent.

De top 10 van stressvolle beroepen is in vijf jaar tijd nauwelijks veranderd. Apothekersassistenten steken er qua stress met kop en schouders bovenuit. Ruim de helft van de apothekersassistenten ervaart stress in het werk.

Veel taken, weinig invloed

Van de basisschoolleerkrachten en huisartsassistenten geeft bijna 40 procent aan dat er veel werkdruk is. Ook in andere beroepen in de zorg en het onderwijs komt veel stress voor.

Horecamedewerkers, bakkers en koks hebben ook te maken met werkdruk.

Om te bepalen of iemand veel druk ervaart in het werk, wordt er gekeken naar hoeveel taken en verantwoordelijkheden iemand heeft. Daarnaast wordt gevraagd of mensen zelf iets te zeggen hebben over de invulling van hun werk.

Vaste instructie, herhalen van protocollen

CBS en TNO zien een terugkerend patroon bij de beroepen waarbij veel stress wordt ervaren. Die banen bestaan veelal uit het uitvoeren van vaste instructie en herhalen van protocollen.

Mensen met zo'n stressvol beroep zien het niet snel verbeteren. De helft verwacht dat het werk over vijf jaar nog zwaarder zal zijn. Ook verwacht ruim de helft dat dit invloed zal hebben op het werkplezier.

Orkaan Fung-wong heeft op de Filipijnen aan zeker vier mensen het leven gekost. Meldingen van grote verwoestingen zijn vooralsnog niet bekend, maar het is niet uitgesloten dat deze nog komen, aldus de lokale autoriteiten.

Fung-wong kwam aan land met windsnelheden van 185 kilometer per uur aan de oostkust van Luzon, het hoofdeiland van de Filipijnen, en heeft het land nu verlaten. De storm bracht veel wind en regen met zich mee.

Volgens de autoriteiten lijken de gevolgen van de orkaan mee te vallen, hoewel Fung-wong zich op zee ontwikkelde tot 'super-orkaan', meldde het Filipijnse meteorologische instituut eerder. Daarom werden afgelopen weekend nog meer dan 900.000 inwoners van de Filipijnen geëvacueerd.

Persbureau Reuters meldt dat onder de doden twee kinderen zijn. Het huis waarin zij verbleven werd bedolven onder een modderstroom.

Kalmaegi

In het centrale deel van de Filipijnen vielen vorige week zeker 224 doden door tyfoon Kalmaegi. Fung-wong is de 21ste storm van dit jaar voor het Zuidoost-Aziatische land.

Fung-wong trekt nu als een tyfoon met windsnelheden tussen 130 en 160 kilometer richting Taiwan. De orkaan komt daar waarschijnlijk woensdag aan land.

De regering van Indonesië heeft oud-president Soeharto postuum uitgeroepen tot Nationale Held, ondanks hevige kritiek van mensenrechtenactivisten en nabestaanden van slachtoffers van zijn bewind. Huidig president (en voormalig schoonzoon) Prabowo reikte de eretitel uit tijdens een ceremonie.

Nationale Held is in Indonesië de hoogste eer die iemand kan krijgen. De titel wordt altijd postuum uitgereikt aan mensen die worden gezien als een voorbeeld voor het volk. Prabowo overhandigde de onderscheiding aan de kinderen van Soeharto. Bij de uitreiking werd Soeharto "een prominent figuur uit Midden-Java en held van de onafhankelijkheidsstrijd" genoemd.

Dictator Soeharto was tussen 1967 en 1998 aan de macht in Indonesië. Hij leidde na een staatsgreep het land met harde hand, mede door collega-militairen op cruciale maatschappelijke functies te installeren. Onder zijn leiding was corruptie wijdverspreid. De beslissing om Soeharto te eren schiet dan ook bij veel mensen in het verkeerde keelgat.

Protesten

Het leidde vorige week tot felle protesten in de hoofdstad Jakarta. Critici zien het als een poging tot geschiedvervalsing. "Onze strijd wordt uitgewist. Wij worden afgeschilderd als verraders omdat we tegen Soeharto hebben gevochten, en nu wordt hij een held genoemd," zegt voormalig studentendemonstrant Tadius Priyo Utomo tegen persbureau Reuters. Hij deed in 1998 mee aan de protesten die Soeharto ten val brachten.

De benoeming wordt ook gezien als reden tot zorg over de koers van de huidige president. Prabowo was commandant in de jaren 80 en werd destijds beschuldigd van het schenden van mensenrechten in Oost-Timor, iets wat hij altijd heeft ontkend.

Correspondent Zuidoost-Azië Mustafa Marghadi:

"President Prabowo speelde zelf als generaal een dubieuze rol in het regime van Soeharto. Door zijn oud-schoonvader tot Nationale Held te maken schoont hij indirect zijn eigen geschiedenis op.

Maar hij lijkt een context te willen scheppen waarin hij een deel van Soeharto's regeerstijl kan overnemen en herhalen. Je ziet bijvoorbeeld onder Prabowo dat het leger een veel grotere rol in de overheid begint te spelen.

Ook wordt de vrije pers geïntimideerd. Ik werk hier al een jaar of vier, maar het was onder deze president dat ik ineens door overheidsdiensten gevolgd werd als ik bij anti-regeringsdemonstraties verslag deed. Een activist zei daarom ook: Prabowo kan nu alles doen wat Soeharto deed, want hij wordt nu beschermd door Soeharto's heldendom."

Naast Soeharto krijgen nog eens tien anderen de titel. Onder hen oud-president Wahid en activiste Marsinah, die werd ontvoerd en vermoord onder Soeharto's bewind. "De regering beslist. Het is niet aan mij. Ik ben hier alleen voor Marsinah", zei de zus van de activiste tegen journalisten die vroegen wat ze vond van de toekenning aan zowel haar zus als aan Soeharto.

Toen hem naar Marsinah werd gevraagd, zei de woordvoerder van Prabowo dat Indonesiërs "samen vooruit moeten kijken" en dat "ook pas benoemde helden hun tekortkomingen hebben".

Honderdduizenden doden

In 1967 nam Soeharto de macht over van onafhankelijkheidsleider Soekarno. Als tweede president van Indonesië was hij ruim dertig jaar aan de macht. Onder zijn bewind groeide de economie van het land aanvankelijk en was Indonesië politiek stabiel.

Maar dat ging wel gepaard met gewelddadige onderdrukking van oppositiepartijen, beperkingen van burgerrechten en corruptie. Hij moest aftreden na de ineenstorting van de economie en massale protesten eind jaren 90.

Onder zijn leiding viel Indonesië in 1975 Oost-Timor binnen. Pas na zijn aftreden werd het geannexeerde gebied onafhankelijk. En twee jaar voordat Soeharto aan de macht kwam werden honderdduizenden vermeende communisten gedood door het leger. Militaire bronnen zeiden destijds dat er een couppoging werd voorbereid.

Historici schatten het aantal doden op 500.000 tot een miljoen. Het wordt gezien als een van de grootste massaslachtingen van de vorige eeuw. De gebeurtenissen, en de rol van Soeharto, zijn nooit officieel onderzocht.

Na zijn aftreden werd Soeharto aangeklaagd voor corruptie en zelfverrijking, maar hij verscheen nooit in de rechtbank. Hij werd te ziek verklaard om terecht te staan en overleed in 2008.

Op basisscholen in en rond Amsterdam staan minder zzp'ers voor de klas dan voorheen. Vorig jaar waren dat er nog ruim tweehonderd terwijl dat er nu nog 81 zijn, meldt de Amsterdamse scholenkoepel Breed Bestuurlijk overleg (BBO). De scholenkoepel schat dat ongeveer de helft van de externen in dienst is gekomen, en de overige leerkrachten deels zijn uitgestroomd.

Het gaat om alle openbare, bijzondere en speciale basisscholen in Amsterdam, Diemen, Weesp en Duivendrecht. In totaal zijn daar 4600 voltijdsbanen van leerkrachten en ondersteunend personeel. Daarvan werd zo'n 5 tot 10 procent van extern ingehuurd.

De scholenkoepel besloot dit jaar dat Amsterdamse basisscholen vooral leraren in vaste dienst wil hebben. BBO denkt dat dit goed is voor de kwaliteit van onderwijs en bovendien ook geld bespaart. Zo zei BBO eerder dat "elke euro die bespaard wordt op externe inhuur, gestoken kan worden in de ontwikkeling van eigen personeel".

Daarnaast is gekozen voor het verminderen van externe inhuur omdat het leerlingenaantal licht is gekrompen en vanwege de wet DBA, die strenger gehandhaafd wordt om te voorkomen dat zzp'ers werken als schijnzelfstandige.

'Echt een verschuiving zichtbaar'

De scholenvereniging zegt dat er er een belangrijke stap gezet in de richting van "meer vaste medewerkers, stabielere teams en duurzaam onderwijs in de stad".

Volgens een woordvoerder is er "echt een verschuiving zichtbaar". "Zelfstandigen die jaren niet in vaste dienst wilden, hebben zich nu gemeld voor een gesprek over een vaste aanstelling." Ook kwamen er volgens de scholenkoepel veel positieve reacties van ouders en leraren, en was er ook interesse van andere gemeenten in de aanpak.

BBO wil nu in gesprek met de PO-raad, de landelijke sectorvereniging voor het basisonderwijs, om zo het Amsterdamse initiatief breder onder de aandacht te brengen.

Meerdere ongelukken hebben vanochtend tot chaos geleid op snelwegen in Oost-Nederland. Door ongelukken kwam het onder meer vast te staan op de A12, A50 en de A28.

Rijkswaterstaat waarschuwde voor hinder en adviseerde automobilisten richting Arnhem via de A12 en A50 de reis indien mogelijk uit te stellen. Kort na 09.00 uur werd dat advies ingetrokken.

Vooral op knooppunt Beekbergen ging het flink mis. Een vrachtwagen die daar op de A1 van de rijbaan schoot raakte meerdere vangrails en schoot door de middenberm.

Brandstof opruimen

De truck kwam tot stilstand boven op een vangrail, blokkeerde de volledige rijbaan en verloor diesel uit een gescheurde tank. Het opruimen en herstellen van de schade duurt waarschijnlijk tot vanmiddag. Ambulancepersoneel controleerde de chauffeur, maar hij hoefde niet naar het ziekenhuis.

Ook elders ontstonden er files door ongelukken. Op de A12 bij knooppunt Waterberg was er een botsing met enkele auto's. Bij knooppunt Grijsoord gingen er vanwege een ongeval enkele rijstroken richting Arnhem dicht. Daardoor ontstond er een lange file op de A50 vanaf Hoenderloo, meldt de ANWB.

Op de A28 bij Nunspeet gebeurde eveneens een ongeluk. Daar liep de vertraging rond 07.45 uur op tot meer dan een uur. Rijkswaterstaat leidde het verkeer om over de vluchtstrook.

In Ecuador zijn bij een opstand in een gevangenis zeker 31 mensen omgekomen. Het gebeurde in de havenstad Machala, in het zuiden van het Zuid-Amerikaanse land. Tientallen anderen raakten gewond.

Volgens de autoriteiten kwamen de meeste gevangenen om het leven door verstikking. Meer details over hoe de gevangenen stierven werden niet gegeven.

Omwonenden van de gevangenis in Machala hoorden schoten, explosies en noodkreten vanuit het complex. Ook een politieagent raakte gewond.

"De bevoegde autoriteiten werken aan een grondig onderzoek naar de gebeurtenissen", aldus de gevangenisdienst van het land.

Geweld komt veel voor in de vaak overvolle gevangenissen in het land. In dezelfde gevangenis kwamen zo'n drie weken geleden nog veertien mensen om. Inwoners van Machala eisen al langer dat de bewuste gevangenis verdwijnt uit het centrum.

Vandaag begint in Brazilië de klimaatop in Belém, op de rand van de door klimaatverandering bedreigde Amazone. De teleurstelling van de vorige top in Azerbeidzjan ligt nog vers in het geheugen: toen liepen wekenlange onderhandelingen over klimaatfinanciering uit op een kater voor ontwikkelingslanden. Ook dit keer is succes zeker niet verzekerd.

VN-chef Guterres en president Lula van Brazilië riepen de aanwezigen bij de opening op om alle beloftes van de afgelopen jaren nu echt om te zetten in actie. Brazilië richt een internationaal fonds op voor de bescherming van regenwouden en heeft daar al in de eerste dagen enkele miljarden voor opgehaald, waarvan 5 miljoen euro van Nederland.

Het is een concreet resultaat op een bijeenkomst met een stroeve aanloop. Want al begin dit jaar werd bijvoorbeeld duidelijk dat veel landen niet stonden te dringen om hun klimaatambities kenbaar te maken, tien jaar na het klimaatakkoord van Parijs.

De meeste landen kwamen de afspraak niet eens na om klimaatplannen tot 2035 in te dienen, ook niet na uitstel. Zeker de rijke landen, die historisch de meeste opwarming van de aarde hebben veroorzaakt, kwamen schoorvoetend of helemaal niet over de brug.

Europees doel verwaterd

De EU kwam pas vorige week met de klimaatambities voor 2040. En ook al ziet de EU op klimaatgebied een voortrekkersrol voor zichzelf weggelegd, dat doel was wel afgezwakt. Na lang steggelen besloten de lidstaten om op de klimaattop uit te spreken dat ze de uitstoot van broeikasgassen met 66,25 procent tot 72,5 procent willen terugbrengen in 2035.

"Het is minder dan verwacht, maar het effect is niet heel groot", reageert Michel den Elzen van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) over de EU-plannen. Hij is een van de onderzoekers die meeschreef aan het rapport waarin de VN concludeert dat de wereld niet op koers ligt om de klimaatdoelen van Parijs te halen. "De verwatering is jammer, maar het verschil is niet heel groot. De Europese uitstoot is 6 procent van het totaal."

Groter is de impact van de opstelling van de Verenigde Staten en China, ziet Den Elzen. Die zijn samen goed voor ongeveer 40 procent van de mondiale broeikasgassenuitstoot.

"De plannen van China vallen wel enigszins tegen", vindt de onderzoeker. "Wat ze hebben ingediend is eigenlijk richting het huidige beleid." Dat wil dus zeggen: de Chinezen halen deze doelen sowieso wel, daar hoeven ze niets extra voor te doen. Bij het sluiten van het Parijsakkoord was het juist de afspraak om alsmaar ambitieuzere doelen te stellen.:

Een land dat wel op tijd was met zijn plannen was de VS. Al onder Biden kwamen de Amerikanen met een ambitieus plan (tussen de 61 en 66 procent minder uitstoot in 2035). Maar een van de eerste wapenfeiten van Bidens opvolger Trump was dat hij de VS terugtrok uit het Parijsakkoord. Bidens klimaatplannen zullen onder Trump dus ook niet tot landelijk klimaatbeleid leiden.

Sowieso hangt de schaduw van Trump over de hele top. "De VS is wel de grootste tegenvaller dit keer", gaat Den Elzen verder. "Het Amerikaanse vertrek komt neer op een toename van 2 gigaton CO2 in 2035. De toename van die Amerikaanse uitstoot zal een deel van de extra inspanning van andere landen teniet doen."

Mutirão

De vertragingen en tegenvallers leiden bij voorbaat al tot een sfeer die anders is dan in Parijs in 2015, ziet Den Elzen. "Toen was er een hele andere dynamiek. Ver van tevoren kwamen China en de VS al met een aangescherpte doelstelling." En ook in 2021, in Glasgow, brachten landen plannen mee om uiteindelijk op netto nul broeikasgassenuitstoot te komen.

Hoe anders is het nu. Er zijn aanscherpingen, maar die schieten nog altijd ruim tekort. En nog tijdens de top moeten nieuwe doorrekeningen verschijnen van de klimaatplannen die veel te laat zijn ingediend.

Om de moed erin te houden heeft Brazilië de top tot een mutirão gedoopt, vrij vertaald een collectieve inspanning met een gemeenschappelijk doel. Of die collectieve inspanningen en het gemeenschappelijke doel niet te zwaar onder druk staan door de geopolitieke werkelijkheid, zal de komende twee weken blijken.

Goedemorgen! Verkenner Wouter Koolmees gaat verder met de gesprekken over een nieuw kabinet en klimaattop COP30 van start in Brazilië.

Eerst het weer: vandaag is er een mix van zon en wolken, met de meeste zon voor het oosten van het land. Bij een meest matige zuidenwind is het hooguit 12 graden. Later vanmiddag neemt de bewolking toe en vanavond volgen vanuit het zuidwesten buien.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Een einde aan de wekenlange shutdown in Amerika is in zicht. Een groep van acht Democraten heeft ingestemd met een wetsvoorstel dat tijdelijke financiering van de overheid mogelijk maakt. Hiermee kunnen de meeste federale diensten tot en met januari gefinancierd worden.

De Republikeinen en de Democraten die zich bij hen hebben aangesloten, hebben samen de 60 stemmen die hiervoor nodig waren bereikt. Eén Republikein, Rand Paul, stemde tegen.

De overheid ging op 1 oktober 'dicht' omdat Democraten en Republikeinen in het Congres het niet eens konden worden over een nieuwe begroting. Het grootste struikelblok voor de Democraten was het veiligstellen van een verlenging van de zorgverzekering voor miljoenen Amerikanen. Daar zal in december over worden gestemd, zonder verdere toezeggingen van de Republikeinen.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

De eerste Marsmissie in jaren van de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA is uitgesteld. Het aftellen werd met nog maar 4 minuten en 33 seconden te gaan afgebroken vanwege slechte weersomstandigheden.

Fijne dag!

Een einde aan de wekenlange shutdown in Amerika lijkt in zicht. Een groep van acht Democraten heeft ingestemd met een wetsvoorstel dat tijdelijke financiering van de overheid mogelijk maakt. Hiermee kunnen de meeste federale diensten tot en met januari gefinancierd worden.

De Republikeinen en de Democraten die zich bij hen hebben aangesloten, hebben samen de 60 stemmen die hiervoor nodig waren bereikt. Eén Republikein, Rand Paul, stemde tegen.

De overheid ging op 1 oktober 'dicht' omdat Democraten en Republikeinen in het Congres het niet eens konden worden over een nieuwe begroting. Het grootste struikelblok voor de Democraten was het veiligstellen van een verlenging van de zorgverzekering voor miljoenen Amerikanen.

Dat is met dit wetsvoorstel niet gelukt. Met deze deal krijgen de Democraten alleen in december de kans om te stemmen over een verlenging, zonder enige garantie op succes. Wel worden de massaontslagen teruggedraaid van federale werknemers sinds de sluiting op 1 oktober begon.

Correspondent Verenigde Staten Sjoerd den Daas:

"Trump en de Republikeinen in het Congres hadden erop gemikt dat er vanzelf wel genoeg Democraten zouden buigen, en zouden gaan meestemmen met de Republikeinen. Die hadden minimaal zeven Democraten nodig om hun begroting door de Senaat te krijgen.

Lange tijd hielden zij hun poot stijf. Ze wilden dat aflopende subsidies op Obamacare-zorgverzekeringen zouden worden verlengd, en hoopten de Republikeinen tot een deal te dwingen. Uiteindelijk trekken de Republikeinen toch aan het langste eind, en lijken de intimidatietactieken van Trump effect te sorteren.

Door de shutdown te gebruiken om - onwettig - ambtenaren te ontslaan, en te dreigen dat honderdduizenden ambtenaren die tijdens de shutdown thuis kwamen te zitten niet betaald zouden krijgen, zijn er toch meerdere Democraten op hun schreden teruggekeerd. Ook eiste Trump dat tijdens de shutdown uitbetalingen van voedselbonnen volledig tot stilstand zou komen.

De druk werd een handvol Democraten te groot, de shutdown duurde voor precies genoeg Democraten te lang om te breken met hun partijstandpunten, zo bleek zondagavond. Veel hebben zij niet teruggekregen voor de bijna zes weken waarin de Democratische Partij de druk op de Republikeinen juist met succes op leek te voeren: het enige wat hen nu rest is een stemming op een later moment over een eventuele verlenging van subsidies op Obama-care."

De shutdown, die inmiddels 40 dagen duurt, is de langste ooit. En dat heeft grote gevolgen. Ambtenaren kregen geen loon, vertragingen op vliegvelden namen hand over hand toe en 42 miljoen Amerikanen hadden minder geld voor boodschappen.

Senator King, een van de belangrijkste onderhandelaars over de gesloten overeenkomst, zei dat de schrijnende gevolgen van de recordlange shutdown voor een aantal Democratische senatoren reden was om te zwichten. "Ik denk dat mensen zeiden: 'We krijgen niet wat we willen', redeneerde King, "en ondertussen lijden veel mensen pijn".

Volgens partijleider Chuck Schumer "heeft Donald Trump het Amerikaanse volk gegijzeld door hen voedselhulp te ontzeggen terwijl hijzelf balzalen met gouden wc's bouwt". Omdat het nieuwe akkoord volgens hem niets doet aan problemen in de gezondheidszorg, stemde hij tegen. De onafhankelijke linkse Senator Bernie Sanders noemde het "een gruwelijke fout om nu te zwichten voor Trump".

Democraat Tim Kaine, die instemde met een eind aan de shutdown, noemt het echter winst dat de Senaat binnenkort zal stemmen over het schrappen van de zorgsubsidies. Republikeinen moeten dan met de billen bloot, stelt hij. "Congresleden weten dat hun kiezer verwachten dat ze ervoor zullen stemmen - en als ze dat niet doen zullen ze bij volgende verkiezingen misschien wel worden weggestemd."

De overheidssluiting is hiermee nog niet afgelopen. Het moet nog door het Huis van Afgevaardigden worden goedgekeurd en door president Trump worden ondertekend. Dat kan enkele dagen duren. Trump zei zelf tegen verslaggevers dat hij verwachtte dat de sluiting snel voorbij zou zijn. "Het lijkt erop dat we het einde van de shutdown naderen", zei hij.

Minstens een op de drie kinderen met een handicap komt nooit bij een speelplek in de eigen buurt. Van de kinderen die dat wel doen, speelt een kwart daar vaak alleen. Bij niet gehandicapte kinderen gebeurt dat minder vaak: een op de tien heeft er mee te maken.

Dat zijn de conclusies van een jaarlijks onderzoek waaraan deze keer ruim 700 kinderen tussen 6 en 18 jaar meededen, onder wie 283 met een handicap. Het werd uitgevoerd door onderzoeksbureau Kien in opdracht van Stichting het Gehandicapte Kind, die zich inzet om gehandicapte kinderen uit hun isolement te halen.

Samen spelen

Dat dat isolement bestaat, werd jaren geleden al vastgesteld. Sindsdien zijn er op allerlei plaatsen 'samenspeeltuinen' bijgekomen. Die zijn zo ingericht, met toegankelijke speeltoestellen en overzichtelijke paden, dat ook kinderen met een lichamelijke of visuele beperking mee kunnen doen.

Op dit moment hebben 187 gemeenten ten minste één zo'n aangepaste speelplek ingericht, maar 155 hebben dat nog niet. De Stichting het Gehandicapte Kind roept die gemeenten op om in actie te komen. Het streven is dat volgend jaar ten minste 70 procent van alle gemeenten een Samenspeelplek. Om dat te bereiken, moeten er nog vijftig bij komen.

"Door samen te spelen, leren kinderen zonder handicap dat verschillen erbij horen en dat iedereen iets kan bijdragen", zegt directeur Rebecca Gerritse van de stichting. "Dat is goed voor ieders ontwikkeling en voor de verbondenheid in onze samenleving. Daarom blijven wij ons best doen voor écht inclusieve speelplekken, waar ieder kind welkom is."

Vaker gepest

Volgens het onderzoek voelen kinderen met een beperking zich vaker buitengesloten en gepest. "Ik vind het leuk om met andere kinderen te gamen omdat ik daar het gevoel heb dat ik erbij hoor", zegt de 12-jarige Kick, die optreedt als 'ambassadeur' van de stichting.

"Maar het liefst wil ik ook buiten kunnen spelen, net als mijn broer. Hij rent naar buiten en speelt met zijn vrienden in de speelplek bij ons om de hoek. Maar die is in het gras en daar kan ik met mijn rolstoel niet op. Dat voelt soms best oneerlijk."

Speciaal voor ouders van kinderen zonder handicap, is er nu aan het begin van de 'week voor het gehandicapte kind' een webpagina met tips om meer ontmoetingen te creëren tussen leeftijdgenootjes. Daar staat onder meer een oproep aan niet-gehandicapte kinderen om een samenspeelplek te bezoeken. Of om met je ouders aan te bellen bij een kind met een handicap en te vragen of die met jou iets leuks wil gaan doen.

In het Zuid-Duitse Lahr is een jongen van 17 aangehouden die ervan verdacht wordt een Israëlische vlag in brand te willen steken tijdens een herdenking van de Kristallnacht.

De herdenking vond 's middags plaats in een park. Daar hadden zich volgens de politie ongeveer 15 mensen zich verzameld om te herdenken en te bidden. Een groep jonge mannen verstoorde de bijeenkomst vervolgens "met luid geschreeuw en beledigingen", aldus de politie.

Wat was de Kristallnacht?

In de nacht van 9 op 10 november 1938 werden verspreid over Duitsland en Oostenrijk Joden aangevallen, opgepakt of vermoord. Het was de eerste grootschalige pogrom sinds de nazi's aan de macht waren gekomen. Winkels van Joden werden geplunderd, synagogen in brand gestoken en huizen en begraafplaatsen vernield.

Honderden mensen werden omgebracht. Naar schatting 30.000 opgepakte Joden werden afgevoerd naar concentratiekampen. De Kristallnacht wordt ook wel de nacht van het gebroken glas genoemd. Het was de opmaat voor de genocide op Joden, de Holocaust.

De 17-jarige jongen zou toen een Israëlische vlag hebben gestolen en geprobeerd deze in brand te steken. Hij werd na een korte zoektocht aangehouden. Daarnaast is een 32-jarige man die de deelnemers aan de herdenkingsdienst zou hebben beledigd aangehouden. De politie is nog op zoek naar een derde man die ervan wordt verdacht een andere vlag te hebben vernield. Bij het incident is niemand gewond geraakt.

In Amsterdam is gisteren ook de Kristallnacht herdacht. De Duitse minister Karin Prien, achterkleindochter van een Joodse kruidenier, was daar een van de sprekers. op de herdenking in de Portugese Synagoge. Het was de eerste keer dat een Duitse minister aanwezig is bij de jaarlijkse en zwaar beveiligde herdenking in Amsterdam.

De vrouw die afgelopen nacht werd neergeschoten in Rotterdam, is overleden. Dat meldt de politie op X. Het gaat om een vrouw van 24 uit Oss. Na de schietpartij hield de politie een man van 28 uit Nijmegen aan.

Er werd ook een andere man gearresteerd, maar die bleek niets met het incident te maken te hebben. De politie in Rotterdam is nog op zoek naar een man die na de schietpartij wegrende.

Volgens Rijnmond zat de vrouw met een of meerdere andere mensen in de witte Suzuki toen er geschoten werd. De schietpartij was op het Kralingseplein in Rotterdam, een verkeersknooppunt in de stad. Dat was in de nacht van zaterdag op zondag enige tijd afgesloten voor politieonderzoek.

De eerste Marsmissie in jaren van de Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA is uitgesteld. De geplande lancering in Florida ging niet door vanwege slechte weersomstandigheden. Het is onduidelijk wanneer een nieuwe poging wordt gewaagd.

Het nieuws is bekendgemaakt door Blue Origin, het ruimtevaartbedrijf van Amazon-oprichter Jeff Bezos.

De lancering werd live uitgezonden, waarbij 4 minuten voor het hoogtepunt het slechte nieuws bekend werd:

Twee satellieten zouden met een raket van Blue Origin worden gelanceerd. In een livestream van het bedrijf was te zien dat de lancering herhaaldelijk werd uitgesteld en uiteindelijk is afgeblazen.

Het zou de eerste keer zijn sinds 2020 dat een NASA-missie vertrekt naar de rode planeet. De twee Marssatellieten heten Blue en Gold. Het is de bedoeling dat ze 3D-beelden gaan maken van de zonnewind rond Mars. Wetenschappers willen te weten komen hoe die wind de atmosfeer van de planeet enerzijds van energie voorziet, maar tegelijkertijd ook kapotmaakt.

In België zijn opnieuw drones gesignaleerd, nu boven de kerncentrale in Doel. De uitbater van de kerncentrale, Engie, meldt dat er drie drones zijn gezien. Er zijn geen gevolgen voor de werking van de kerncentrale, meldt een woordvoerder aan de VRT.

Eerder op de avond werd het vliegverkeer op de luchthaven van Luik tot twee keer toe stilgelegd na meldingen van drones. Na een klein uur werd het vliegverkeer hervat.

De politie van Antwerpen meldt dat er afgelopen week twee drones in beslag zijn genomen en dat de piloten een bekeuring hebben gekregen. De piloten hadden hun vergunning niet op orde.

Britse hulp

Ook op andere luchthavens en bij militaire terreinen zijn de afgelopen weken drones gezien. Wie erachter zit is onduidelijk, al hebben verschillende landen bij verstoringen van het vliegverkeer gewezen naar Rusland.

De Britten hebben laten weten dat ze een anti-droneteam naar België sturen. Ook Frankrijk en Duitsland hebben mensen en materieel beschikbaar gesteld.

Bij een botsing tussen twee treinen in Slowakije zijn ongeveer dertig mensen gewond geraakt. Er zouden vijf zwaargewonden zijn. De trein van Nitra naar de hoofdstad Bratislava kwam in botsing met een andere trein, net buiten het station van Pezinok. In de treinen zaten vooral studenten, die op weg waren naar Bratislava.

Volgens de eerste berichten was het geen frontale botsing. Ook is geen van beide treinen ontspoord, zegt de politie. De directeur van de spoorwegen zegt dat een van de twee treinen waarschijnlijk door rood is gereden.

De hulpdiensten rukten massaal uit en het rampenplan werd in werking gesteld. Elf gewonden zijn naar ziekenhuizen in Bratislava gebracht. De overige passagiers zijn met bussen geëvacueerd van de plek van het ongeluk.

Onderzoek ingesteld

Een passagier zegt tegen nieuwssite SME dat de trein remde, waarna er een klap volgde. "De sfeer is rustig en het treinpersoneel kwam onmiddellijk informeren hoe de passagiers eraan toe waren."

Het treinverkeer is in beide richtingen gestremd.

Premier Fico zegt dat er een onderzoek wordt ingesteld naar de oorzaak van het ongeluk. Er moet bekeken worden of er sprake was van een technisch defect of een menselijke fout. Morgenochtend komt het kabinet in spoedzitting bijeen.

Vorige maand kwamen twee sneltreinen frontaal met elkaar in botsing in Slowakije. Daarbij raakten zo'n honderd mensen gewond. De oorzaak was waarschijnlijk een menselijke fout.

In Amsterdam is vanavond stilgestaan bij de Kristallnacht. Precies 87 jaar geleden werden Joden in nazi-Duitsland het slachtoffer van een georganiseerde klopjacht. "Nu zijn Joden opnieuw bang", zei de Duitse minister Karin Prien op de herdenking in de Portugese Synagoge.

Net als andere sprekers waarschuwde Prien voor de gevaren van het opgelaaide antisemitisme. Het was de eerste keer dat een Duitse minister aanwezig is bij de jaarlijkse en zwaar beveiligde herdenking in Amsterdam.

Onderwijsminister Prien is van Joodse afkomst en geboren in de stad:

Amsterdam was een toevluchtsoord voor haar grootouders, die Duitsland in de jaren 30 hadden verlaten. "Daarvoor ben ik Amsterdam nog steeds enorm dankbaar", zei Prien in het Nederlands.

De aanslagen door Hamas op 7 oktober 2023 in Israël hebben de angst onder Joodse mensen aangewakkerd, vervolgde Prien. Ze legde ook een link met de Maccabi-rellen in Amsterdam een jaar geleden. "We hebben in Amsterdam gezien hoe snel haat in geweld kan veranderen."

De minister sprak desondanks ook van positieve ontwikkelingen. Ze verwees naar de wapenstilstand in Gaza tussen Hamas en Israël. "Dat geeft me hoop." Verder benoemde ze de inzet van maatschappelijke organisaties om antisemitisme en discriminatie aan te pakken.

Wat was de Kristallnacht?

In de nacht van 9 op 10 november 1938 werden verspreid over Duitsland en Oostenrijk Joden aangevallen, opgepakt of vermoord. Het was de eerste grootschalige pogrom sinds de nazi's aan de macht waren gekomen. Winkels van Joden werden geplunderd, synagogen in brand gestoken en huizen en begraafplaatsen vernield.

Honderden mensen werden omgebracht. Naar schatting 30.000 opgepakte Joden werden afgevoerd naar concentratiekampen. De Kristallnacht wordt ook wel de nacht van het gebroken glas genoemd. Het was de opmaat voor de genocide op Joden, de Holocaust.

Auteur Jessica Durlacher vertelde op het podium dat haar vader een jaar voor de Kristallnacht uit Duitsland was gevlucht. Gerhard Durlacher werd uiteindelijk in Nederland alsnog opgepakt en overleefde verschillende concentratiekampen, maar zijn ouders werden door de nazi's vermoord. "Ze waren wel gevlucht, maar het had niets geholpen."

Ook zij legde een verband met de huidige spanningen in de maatschappij. Sinds de oorlog tussen Israël en Gaza losbarstte in 2023 zijn Holocaustherdenkingen extra beladen geworden. "Het roept zelfs agressie op, alsof het een vals beroep op deernis is. Die agressie is niet gericht tegen de regering in Israël die deze oorlog voert, maar tegen de voltallige Israëlische bevolking en diaspora."

Het aantal meldingen van geweld tegen of discriminatie van Joden is onverminderd hoog, zegt Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding Eddo Verdoner tegen de NOS. Hij verwijst naar cijfers van de politie, die vorig jaar 880 antisemitische incidenten registreerde. Dat is evenveel als het jaar ervoor. In 2022 lag dit aantal nog fors lager: 549. Deze toename heeft alles te maken met de oorlog in Gaza.

Druk van antisemitisme

Wanneer je inzoomt op de hoeveelheid zaken die het OM heeft vervolgd, wordt de omvang van het probleem volgens Verdoner beter zichtbaar. Ruim een derde van alle behandelde discriminatiezaken vorig jaar had betrekking op antisemitisme. Dat aandeel lag nog hoger in 2023: toen was dat 48 procent van alle gevallen.

"Joden vormen slechts 0,3 procent van de bevolking. Dus niet alleen is het aantal incidenten hoog, de kans dat je zoiets meemaakt als Jood is heel erg groot", zegt hij. "We zien dat Joodse Nederlanders steeds meer de druk voelen van antisemitisme. Juist daarom is de herdenking van de Kristallnacht zo belangrijk."

Volgens Verdoner proberen Joden vaker hun identiteit te verbergen. "Als ze een taxi of eten bestellen gebruiken ze bijvoorbeeld een andere naam, omdat ze niet herkend willen worden. Dat is erg treurig." Hij zegt ook dat het lastiger wordt voor Joden om een zaal te huren voor religieuze evenementen uit vrees voor anti-Israëlische demonstraties.

De Yunus Emre-moskee in Emmeloord heeft te maken met een reeks bedreigingen en intimidatie. Dat meldt de Islamitische Stichting Nederland (ISN) waar de moskee onder valt. Vanochtend is bij de ingang een tas met versnipperde korans aangetroffen, met daarop teksten als "stop islamisering" en "geen moskee in onze straat".

Het was niet het eerste incident deze week. De imam van de moskee zegt maandag telefonisch bedreigd te zijn. De anonieme beller zei dingen als "we laten moskeeën instorten met jullie erin", "alle moslims het land uit" en "we willen geen moskee". Een woordvoerder van ISN zegt tegen de NOS dat de kinderen van de imam bij het gesprek aanwezig waren en de uitspraken hadden gehoord.

Afgelopen vrijdag werd een dode vogel op de deurmat van de moskee gevonden. Over die incidenten zegt ISN ze niet "groter te willen maken dan dat het is". Maar toen een moskeeganger vanochtend voor het ochtendgebed de tassen met haatdragende teksten vond, belde het bestuur alsnog de politie. Er is aangifte gedaan, zegt ISN.

Verrast en overstuur

Het is onduidelijk wie er achter de bedreigingen zit. Het moskeebestuur zegt een goede verhouding te hebben met de gemeente en goed contact met de buurt. "Het is de eerste keer dat de moskee dit meemaakt sinds de oprichting", laat de ISN-woordvoerder weten. "Het bestuur is verrast en overstuur. Ze vinden het niet prettig dat ze op een plek van vrede zo gestoord kunnen worden."

De woordvoerder roept politiek Den Haag op om er rekening mee te houden dat moslims zich vaker onveilig voelen. "De afgelopen maanden waarschuwden wij al voor een zorgwekkende toename van bedreigingen en intimidatie tegen moskeeën, en riepen wij de politiek op tot het terugdringen van polarisatie en de bescherming van moslims en moskeeën."

De algemeen directeur van de BBC en de hoofdredacteur van BBC News hebben hun functie neergelegd vanwege een documentaire over de Amerikaanse president Trump. In de documentaire zijn twee delen van een toespraak van Trump uit januari 2021 aan elkaar gemonteerd.

Het gaat om de uitspraken: "We gaan naar het Capitool" en "We gaan vechten als de duivel". In werkelijkheid zat daar 50 minuten tussen. Door de montage leek het alsof de oproep om naar het Capitool te gaan ook een oproep was om te gaan vechten.

De twee BBC-kopstukken dienden hun ontslag in naar aanleiding van een publicatie dinsdag in The Daily Telegraph. Daarin werd geciteerd uit een intern memo van de BBC over de documentaire A Second Chance? van het journalistieke onderzoeksprogramma Panorama, die vorig jaar werd uitgezonden. De documentaire was gemaakt door de zelfstandige productiemaatschappij October Films Ltd voor de BBC.

Directeur Tim Davie erkent dat er fouten zijn gemaakt en zegt dat de discussie die is ontstaan over BBC News heeft bijgedragen aan zijn besluit.

Correspondent Fleur Launspach in Londen:

"De druk bouwde zich de afgelopen dagen op en nu zijn de hoogste koppen bij de BBC gerold. Er kwam kritiek vanuit het Witte Huis, The Daily Telegraph publiceerde het intern gelekte rapport en ook de politiek begon zich ermee te bemoeien.

De details zijn cruciaal: juist het feit dat Trump zijn supporters níet expliciet had opgeroepen om naar binnen te gaan, was een omstreden kwestie.

De BBC heeft ronduit een moeilijk jaar. De publieke omroep met een wereldwijd bereik kwam onder vuur te liggen door een reeks gevoelige kwesties: een documentaire over Gaza, waarvan de jonge verteller familie bleek van een Hamas-lid en een optreden op het Glastonbury Festival, waar punkrapgroep Bob Vylan opriep tot "dood aan het Israëlische leger" zonder dat de BBC ingreep of tijdig wegschakelde. De onafhankelijkheid van de omroep komt zo steeds opnieuw ter discussie te staan.

Tegelijk is het goed te bedenken dat juist The Daily Telegraph, de krant die deze kwestie aan het rollen bracht, erom bekendstaat de BBC graag en vaak te bekritiseren op zijn onafhankelijkheid. Ironisch genoeg staat diezelfde rechtse krant zelf allerminst bekend vanwege genuanceerde of kleurloze berichtgeving."

Hoofdredacteur Deborah Turness zegt dat de controverse over de documentaire een punt heeft bereikt waarop de BBC schade kan lijden en dat de eindverantwoordelijkheid bij haar ligt. Ze voegde eraan toe dat er fouten worden gemaakt, maar bestrijdt recente beschuldigingen dat BBC News systematisch bevooroordeeld is.

Het bestuur van de Britse omroep zegt het besluit te respecteren en prijst de twee voor hun werk. Davie werkte twintig jaar bij de BBC, waarvan de laatste vijf als algemeen directeur. Turness was sinds 2022 hoofdredacteur van de nieuwsafdeling.

Het aantal slachtoffers dat is geborgen na het omslaan van een schip met vluchtelingen voor de kust van Thailand is opgelopen tot zeven. Dertien mensen zijn gered door de Maleisische kustwacht. Er worden nog tientallen mensen vermist, hoeveel precies is niet duidelijk.

De passagiers waren vluchtelingen die met een schip met zo'n 300 opvarenden waren vertrokken uit Buthidaung in Myanmar, blijkt uit een eerste onderzoek van de Maleisische kustwacht. Toen het schip Maleisië naderde, zijn ze waarschijnlijk over drie kleinere boten verdeeld, die elk ongeveer honderd mensen aan boord zouden hebben genomen. Dat gebeurt vaker, omdat kleinere schepen minder snel door de Maleisische kustwacht worden opgemerkt.

Een van die boten is vermoedelijk donderdag omgeslagen in de buurt van het Zuid-Thaise eiland Tarutao. Waar en wanneer precies is nog onduidelijk. Een aantal opvarenden is afgedreven naar het noordelijke Maleisische eiland Langkawi.

Mensensmokkel

Onder de overlevenden zijn Rohingya en andere mannen uit Myanmar. Een van de slachtoffers is een vrouw uit de Rohingya-gemeenschap, de voornamelijk islamitische minderheid die wordt vervolgd in het overwegend boeddhistische Myanmar. Zij werd gisteren dood aangetroffen in zee. Vandaag zijn nog eens zes lichamen gevonden, nadat het gebied waarin werd gezocht was uitgebreid. Morgen wordt verder gezocht.

Het is nog onduidelijk of de andere twee boten er wel in zijn geslaagd om Maleisië te bereiken.

Volgens de Maleisische politie zijn er smokkelbendes actief die steeds meer migranten over gevaarlijke zeeroutes naar Maleisië brengen. De UNHCR heeft de autoriteiten in de regio opgeroepen om meer te doen om rampen als deze te voorkomen. Volgens de VN-vluchtelingenorganisatie zijn er dit jaar al 5200 Rohingya uit Myanmar vertrokken, van wie er 600 zijn omgekomen of vermist geraakt.

Veel Rohingya die op de vlucht zijn voor het geweld in eigen land, gaan naar Maleisië, vanwege de grote moslimgemeenschap daar. Vanwege de grote aantallen probeert Maleisië de toestroom in te dammen.

"De tijd van vrouwen is gekomen." Het was de campagneslogan van Claudia Sheinbaum in aanloop naar de Mexicaanse presidentsverkiezingen in 2024. Sheinbaum zou de eerste vrouwelijke president van Mexico worden, een belangrijke gebeurtenis in een land waar de machocultuur nog altijd domineert. Vrouwen van alle generaties zagen in haar een voorbeeld. Het hoogste ambt van het land was niet langer alleen aan mannen voorbestemd.

Ruim een jaar later is Sheinbaum niet alleen een voorbeeld van wat vrouwen willen worden, ze is ook een voorbeeld geworden van wat vrouwen willen stoppen. Dat komt doordat haar nu zelf is overkomen wat zoveel Mexicaanse vrouwen meemaken: seksueel geweld.

Toen Sheinbaum vorige week van het presidentiële paleis naar een ministerie verderop in het centrum van Mexico-Stad liep, werd de populaire president staande gehouden door aanhangers die met haar op de foto wilden. Op beelden is te zien dat een man Sheinbaum van achter benadert, zijn arm om haar heen slaat, haar borsten betast en haar nek kust, tot een medewerker van de president ingrijpt.

Later reageerde de president op het voorval, die op het moment zelf niet doorhad wat er gebeurde. "Ik maak dit nu als vrouw mee, maar het is iets wat alle vrouwen in ons land meemaken", zei ze.

Zeven op de tien

Wat Sheinbaum overkwam, is verre van uniek voor veel Mexicaanse vrouwen. Uit onderzoek blijkt dat zeven op de tien vrouwen van boven de 15 jaar ooit slachtoffer worden van seksueel geweld. Sheinbaum liet weten aangifte te doen. "Als ik de misdaad niet aangeef, wat betekent dat dan voor de rest van de Mexicaanse vrouwen?" zei ze. Daarnaast lanceerde ze een plan waarmee seksuele intimidatie in iedere staat van Mexico strafbaar gesteld zou moeten worden. Ook moeten aanklagers en rechters bijgeschoold worden over geweld tegen vrouwen.

Hoewel het online steunbetuigingen regent voor de president, is er ook een bittere nasmaak voor veel feministische collectieven in het land. Mexico is een land waar dagelijks zeker tien vrouwen slachtoffer worden van femicide, waar veel geweldsmisdrijven tegen vrouwen niet vervolgd worden en waar vrouwen überhaupt geen aangifte durven te doen uit angst voor represailles.

María de la Luz Estrada is een van de prominentste vrouwenrechtenactivisten in Mexico. Volgens haar is er sinds het aantreden van Sheinbaum weinig verbeterd op het gebied van vrouwenrechten. "Je kan wel mooie publiciteitscampagnes hebben, vrouwen aanmoedigen om aangifte te doen, maar de waarheid is dat met name in de armere buurten vrouwen niet serieus worden genomen."

Huiselijk geweld is voor veel mensen in Mexico onderdeel van het dagelijks leven, zegt De la Luz Estrada. "Met name bij verdwijningen en bij vrouwenmoord moet direct gekeken worden naar het geslacht van het slachtoffer. Dat gebeurt niet. Daders komen versneld vrij omdat autoriteiten zeggen dat femicide een soort liefdesdrama is. En daar heeft deze president niets aan veranderd."

Vooruitgang onder Sheinbaum

Sinds het aantreden van Sheinbaum zijn er wel degelijk programma's en wetten ingevoerd die het leven van Mexicaanse vrouwen moeten verbeteren. Zo is ongelijke betaling op de werkvloer ongrondwettelijk geworden. Er is een nieuw pensioenstelsel voor vrouwen. Er moet een opvangsysteem komen waardoor alleenstaande vrouwen kunnen werken terwijl voor hun kinderen wordt gezorgd. En in steeds meer gemeenten en wijken zijn zogeheten puntas violetas opgericht, waar vrouwen een veilige haven kunnen vinden op het moment dat zij last hebben van intimidatie.

De la Luz Estrada vindt het hare van de maatregelen van de regering. "Vrouwen moeten geen veilige havens nodig hebben. Het zijn de daders die harder aangepakt moeten worden", zegt ze. "En het zijn de autoriteiten, van de rechters tot de aanklagers tot de politici die ons land besturen, die vrouwengeweld serieuzer moeten gaan nemen."

Een ander unicum onder Sheinbaum was de oprichting van een ministerie voor Vrouwenzaken. Ingrid Gómez Saracibar is de eerste staatssecretaris op dit ministerie en ze houdt zich bezig met de preventie van geweld tegen vrouwen.

Gómez Saracibar erkent dat er nog een lange weg is te gaan. "We proberen alle gemeenten in het land te bezoeken, om te horen waar vrouwen mee zitten en wat ze nodig hebben. Maar met name in plattelandsgebieden is er een machocultuur die heel moeilijk te doorbreken is. Dat gaat niet veranderen met één vrouwelijke president."