NOS Nieuws - Algemeen

In de tuin van Paleis Huis ten Bosch hebben koning Willem-Alexander, koningin Máxima en hun dochters Amalia, Alexia en Ariane vandaag geposeerd voor het halfjaarlijkse fotomoment van het Koninklijk Huis. De fotosessie zou eigenlijk eerder deze maand plaatsvinden, maar werd uitgesteld omdat prinses Amalia haar bovenarm brak bij een val van haar paard.

Amalia verscheen zonder mitella. Ze vertelt dat haar herstel goed verloopt, maar dat het "een flinke breuk" is geweest, "waar ik zoals u weet aan geopereerd ben". "Als het goed is, houd ik er geen schade aan over", zei de kroonprinses. Ze bedankte de hulp- en zorgverleners die haar hebben geholpen na de val.

Amalia vertelde dat haar afstudeerscriptie gaat over AI deepfakes met betrekking tot Europees recht. Ze heeft haar scriptie ingeleverd en wacht nog op een cijfer. Daarmee is haar bachelor Politics, Psychology, Law and Economics (PPLE) bijna afgerond. Volgend studiejaar zal ze aan een bachelor Nederlands recht beginnen, ook aan de Universiteit van Amsterdam.

Ze zei ook dat ze een nieuwe bijbaan heeft: ze wordt militair werkstudent bij Defensity College. Binnen dat programma werken HBO- en WO-studenten bij defensie en krijgen ze een militaire basisopleiding. De militair werkstudenten zijn ook reservist.

Prinses Ariane stond voor het eerst de pers te woord bij het fotomoment. Dit voorjaar werd zij 18 jaar, en daarom krijgt zij meer officiële taken.

Op een vraag van het NOS Jeugdjournaal over wat kinderen van haar kunnen verwachten bij publieke optredens, antwoordde Ariane dat ze dit jaar bij Prinsjesdag zal zijn. "Voor de rest zal ik nog zien wat er allemaal komt. Het is zeker iets nieuws voor mij", zei ze. Ze benadrukte dat ze haar familie en oudere zussen heeft om haar bij te staan.

NAVO-top

Koning Willem-Alexander werd gevraagd naar zijn rol bij de NAVO-top in Den Haag afgelopen week. "Nederland heeft alles uit de kast gehaald om het een succes te maken. Ik ben ontzettend trots op alle mensen die het mogelijk hebben gemaakt", zei hij.

De koning kwam terug op het diner dat hij gaf op Paleis Huis ten Bosch. "Ik denk dat we daarmee een steentje hebben bijgedragen aan de algemene sfeer tussen de regeringsleiders op dinsdagavond, waardoor iedereen goedgemutst op woensdagochtend de vergadering in is gegaan."

Ook sprak hij over de Amerikaanse president Trump en zijn delegatie, die bij de koninklijke familie op het paleis logeerden. "De samenwerking met de Amerikanen was fantastisch. Het waren heel goede gasten." "We waren zo blij verrast hoe ze als gasten waren, met veel dankbaarheid en respect", vulde koningin Máxima aan.

Amalia noemde het diner en het verwelkomen van onder andere de Amerikaanse president "ontzettend cool". "Elke ontmoeting was bijzonder, ook die met de heer Trump. Het was voor mij als medegastvrouw heel mooi om dat mee te mogen maken."

'Familietraditie'

Twee keer per jaar vindt er een fotosessie plaats van het Koninklijk Huis. Dat gebeurt op een door de familie zelfgekozen moment, zodat alle gezinsleden aanwezig kunnen zijn. Vorig jaar was er ook al een zomerse sessie op Paleis Huis ten Bosch in Den Haag, het woonpaleis van de koning en zijn gezin.

Toen werd de prinsessen gevraagd wat ze vinden van het van kleins af aan op de foto gaan. Alexia antwoorde: "We zijn niks anders gewend. Het is een familietraditie. Maar het is soms wel doodeng! Je wil het perfect doen. Maar niemand is perfect." Amalia zei over de fotosessies: "Als klein kind snap je het niet. Dat kan eng zijn. Als je wat ouder wordt, begrijp je het meer. Maar het blijft wel eng."

Tijdens een cruise met een schip van Disney is een kind in het water gevallen. Het meisje dat op videobeelden niet ouder lijkt dan een jaar of acht, viel over de reling van de vierde verdieping, zegt een andere passagier. De vader sprong zijn dochter meteen achterna.

Het gebeurde gisteren op de laatste dag van een vierdaagse cruise tussen de Bahama's en Fort Lauderdale in Florida. Een van de passagiers zegt dat het meisje mogelijk een foto probeerde te maken voordat ze overboord viel.

"Het schip voer snel. Het is ongelooflijk hoe snel de mensen kleine stipjes in de zee werden en je ze uit het oog verloor", zegt een andere passagier tegen CBS News Miami. Aan boord klonk een noodsignaal terwijl de kapitein het schip draaide en een reddingsboot te water werd gelaten.

Toen het meisje en haar vader in de reddingsboot werden getild, werd op het Disney-schip gejuicht, zo is te horen in een video. In een verklaring schrijft Disney zijn bemanningsleden te prijzen voor hun "uitzonderlijke vaardigheden en snelle optreden, waardoor beide gasten binnen enkele minuten veilig naar het schip konden terugkeren."

'Een wonder'

Passagiers zeggen dat de vader meer dan tien minuten watertrappelde voordat hij en zijn dochter uit het water werden gehaald. "Het is een wonder dat hij het zolang heeft volgehouden" en "hij is een held", schrijven medepassagiers over hem op sociale media.

Hoe het meisje overboord kon vallen is niet bekend. Volgens Disney heeft het schip veiligheidsbarrières van plexiglas om dit soort incidenten te voorkomen. "We zetten ons in voor de veiligheid en het welzijn van onze gasten. De reddingsactie onderstreept de effectiviteit van onze veiligheidsprotocollen", staat in een verklaring.

Het Disney-schip kwam vanmiddag (Nederlandse tijd) aan in de haven van Everglades in Florida. Hoe het met het meisje en haar vader gaat, is niet bekend. Op eerste beelden na de reddingsactie steekt de vader zijn duim op en lijken de twee vooral geschrokken.

Van Lviv in het westen tot Dnipro in het oosten klonk gisteren het luchtalarm in Oekraïne. Niet eerder in de oorlog lanceerde Rusland zo veel drones en raketten, zegt het Oekraïense leger. Die grootschalige Russische luchtaanval past in een patroon van almaar hevigere beschietingen dit jaar.

Dat heeft alles te maken met de fors opgevoerde productie van raketten en drones in Rusland. Daar rollen inmiddels meer ballistische raketten van de lopende band dan dat er Patriot-afweerraketten in de VS worden gemaakt, beweerde de Oekraïense geheime dienst onlangs tegenover The Kyiv Independent.

Defensie-expert en voormalig luchtmachtofficier Patrick Bolder denkt dat die informatie klopt. "Het is slecht nieuws voor Oekraïne. Amerika is de enige producent van Patriot-raketten en alleen daarmee kunnen Oekraïners ballistische raketten neerhalen. Als je die niet hebt, dan komen die Russische raketten op woonwijken terecht."

Deze uitleg over Patriot-systemen maakten we in maart dit jaar:

Het aantal Oekraïense burgerslachtoffers was in de eerste vijf maanden van dit jaar 50 procent hoger dan in dezelfde periode vorig jaar. Tot die conclusie kwamen VN-mensenrechtenonderzoekers onlangs. Het team legde een directe link met ballistische raketten die terechtkomen in dichtbevolkt gebied.

Na deze VN-publicatie kwamen onder meer nog de luchtaanvallen van 17 juni (28 doden gemeld) en 23 juni (tien doden gemeld) op Kyiv.

Drie doden

Bij de grote raket- en drone-aanval van afgelopen weekend werden ten minste drie burgerdoden en twaalf gewonden gemeld door lokale autoriteiten. Van de zestig raketten die in de nacht van zaterdag op zondag werden gelanceerd zijn er volgens Oekraïne 38 neergehaald.

Van de 477 Russische kamikazedrones werden er 249 uit de lucht geschoten, stelt het leger van Oekraïne. Deze informatie is niet onafhankelijk bevestigd. Het leger zegt dat 226 drones "verloren" zijn gegaan, vermoedelijk door de inzet van stoorzenders.

Op videobeelden is te zien dat een aantal appartementencomplexen en ten minste één universiteitsgebouw is getroffen.

In deze video van gisteren zie je de schade die Russische drones hebben veroorzaakt in stad Tsjerkasy:

Het Kremlin beweert dat militair-industriële doelwitten zijn getroffen bij de grote luchtaanval. In hoeverre daar iets van klopt is onduidelijk. "We horen over het algemeen heel weinig over militaire schade bij Russische luchtaanvallen. De Oekraïense autoriteiten houden dat zo stil mogelijk", legt oud-luchtmachtofficier Bolder uit.

Het Oekraïense leger heeft wel bekendgemaakt dat een F-16 is neergehaald bij de Russische aanval. De straaljager was ingezet bij de onderschepping van projectielen. De piloot heeft de crash niet overleefd. Het was de derde F-16 die voor Oekraïne verloren ging.

Meer drones

Behalve raketten produceert Rusland ook meer drones dan voorheen, ondanks alle door het Westen ingestelde sancties. Betrouwbare statistieken hierover zijn er niet, maar publicaties in staatsmedia geven wel een indicatie. Zo zouden er in mei 17 procent meer aanvalsdrones zijn gemaakt dan de maand ervoor. Dat meldde de kritische krant The Moscow Times op basis van informatie van een pro-Kremlin denktank.

Aan het begin van dit jaar werden zelden meer dan 200 drones per dag ingezet tegen Oekraïne. De afgelopen maand waren er echter regelmatig uitschieters van rond de 400 drones per grote luchtaanval. Tegelijkertijd worden er minder onbemande toestellen neergehaald dan voorheen.

Rondjes draaien

Bolder onderschrijft dat de Oekraïense luchtafweer meer moeite heeft met Russische aanvallen. "Er zijn zó veel doelen voor de luchtverdediging en Oekraïne kan niet alles neerhalen." Ook de tactiek die Rusland toepast maakt onderschepping lastiger. "Je ziet vaker dat drones boven hun doelwit net buiten bereik van luchtafweer rondjes vliegen totdat ze allemaal tegelijk naar beneden storten."

Deze afbeelding geeft een idee van hoe complex de Russische luchtaanval van afgelopen weekend in elkaar zat. Geel zijn drones, groen en rood kruisraketten en blauw ballistische raketten:

Andersom voert ook Oekraïne de luchtaanvallen op doelwitten in Rusland op. Het grootste tactische succes van de afgelopen tijd is de vernietiging van bommenwerpers op een vliegveld ver van de grens met Oekraïne.

De productie van drones en raketten heeft eveneens in Oekraïne een vlucht genomen. Toch blijft het land afhankelijk van steun uit het Westen, benadrukt Bolder. Vooral op het gebied van luchtafweer zijn Patriots uit de VS onmisbaar. Maar Trump heeft al aangegeven dat de tijd van giften voorbij is: als Kyiv Patriot-raketten wil hebben, zal het die moeten kopen.

"Eigenlijk sinds Trump aan de macht is zie je dat Poetin kiest voor escalatie in Oekraïne", zegt Bolder. "De Russische president weet dat de tijd aan zijn kant is."

Een ruime meerderheid van de Nederlanders is ervoor om nieuwe medicijnen tegen ernstig overgewicht, zoals Ozempic of Wegovy, te vergoeden uit het basispakket. Uit een peiling van Ipsos I&O komt naar voren dat bijna 90 procent van de ondervraagden dat een goed idee vindt. Als de maandelijkse premie van de zorgverzekering daardoor een paar euro omhoog gaat, blijft nog steeds een ruime meerderheid voor.

Demissionair minister Jansen van Volksgezondheid, Welzijn en Sport heeft het onderzoek, een zogeheten sentimentenpeiling, naar de Tweede Kamer gestuurd. Het Zorginstituut, dat advies uitbrengt over de samenstelling van het basispakket, riep vorig jaar op tot een 'maatschappelijk dialoog' over het gebruik van dit soort middelen. Ze kunnen grote impact hebben op mensen met obesitas en op de maatschappij.

Het Zorginstituut adviseerde vorig jaar om Wegovy nog niet te vergoeden. Als er een stormloop zou ontstaan op het middel, zouden de kosten voor de samenleving tot 60 miljoen euro per jaar op kunnen lopen. Het instituut vroeg zich af of vergoeding wel "maatschappelijk te verantwoorden" is.

Ipsos stelde daarom in opdracht van het ministerie vragen aan de leden van het eigen Research Panel en kreeg van ruim 1400 mensen van 18 jaar en ouder een reactie terug. Zij vinden ernstig overgewicht een groot maatschappelijk probleem en staan overwegend positief tegenover vergoeding vanuit het basispakket.

Voorwaarden

Driekwart wil wel voorwaarden stellen, zoals dat het middel door een specialist wordt voorgeschreven en dat de patiënt zelf ook al veel heeft gedaan om af te vallen. Middelen als Ozempic en Wegovy kunnen mensen zichzelf met een prikpen toedienen.

Ongeveer twaalf procent vindt dat de medicijnen zonder voorwaarden moeten worden vergoed. "Iedereen heeft het recht op afvallen", zegt een van de respondenten. Maar een ander is het daar niet mee eens: "Ik heb het overgewicht niet veroorzaakt, ik hoef ook niet te betalen aan een oplossing."

De meeste mensen zijn dus voor vergoeding van de middelen, maar iets meer dan de helft van de ondervraagden denkt dat de middelen ook echt effectief zijn. De nieuwe medicijnen, die patiënten eerder en langer een gevoel van verzadiging geven, kunnen een gebruiker al gauw enkele honderden euro's per maand kosten. Voor een blijvend effect moet je ze waarschijnlijk levenslang gebruiken.

Een meerderheid van de Tweede Kamer wil toch nog verder speuren naar het lek in de kwestie-Arib. Zo moet meer duidelijk worden over de rol die Kamerleden hierin hebben gehad.

"Het is een langlopend en ook pijnlijk dossier waarin mensen beschadigd zijn, niet in de laatste plaats Khadija Arib zelf", zegt NSC-Kamerlid Jesse Six Dijkstra. "Het is zaak dat de onderste steen boven komt."

Ook GroenLinks-PvdA-Kamerlid Barbara Kathmann wil meer duidelijkheid. "Nu wordt niet alleen het aanzien van het instituut van de Tweede Kamer geschaad, maar ook die van individuen. Dat moet stoppen."

Het presidium, het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer, maakte vorige week bekend geen onderzoek meer te doen naar het lek. Kamervoorzitter Bosma vindt dat Kamerleden nu zelf stappen moeten ondernemen als ze meer informatie boven water willen krijgen. Hij is wel bereid om daarvoor de mogelijke opties "op een rijtje te zetten".

'Verschrikkelijk om mee te maken'

Veel politieke partijen zitten in hun maag met hoe de affaire rond Khadija Arib is afgehandeld. Zij was van 2016 tot 2021 PvdA-Kamervoorzitter en werd daarna beschuldigd van ongewenst gedrag. Haar opvolger Vera Bergkamp stelde daarop een extern onderzoek in. Dat besluit had geheim moeten blijven, maar lekte diezelfde dag nog uit naar journalisten van NRC.

Bosma, de huidige Kamervoorzitter, zat zelf ten tijde van Bergkamp in het presidium en steunde het onderzoek naar Arib. Maar dat het nieuws voortijdig uitlekte vond hij "verschrikkelijk om mee te maken", zo blikt hij terug in het commissiedebat over de begroting van de Tweede Kamer.

Om de onderste steen boven te krijgen, is er volgens hem meteen aangifte gedaan. De rijksrecherche hield urenlange verhoren en tapte telefoongesprekken tussen verdachten. "Dus er is echt geen sprake van een doofpot", vindt Bosma.

'Moeder van alle onderzoeken'

De rijksrecherche kwam uiteindelijk tot de conclusie dat het lek afkomstig moest zijn van Sonja K., een persvoorlichter van de Tweede Kamer. Maar de rechter vond het bewijs niet overtuigend en sprak haar vrij. Uit het dossier bleek wel dat oud-Kamervoorzitter Bergkamp appjes met Sonja K. heeft verwijderd.

Bosma vindt dat de rijksrecherche al alles uit de kast heeft getrokken om de schuldige te vinden in een volgens hem "moeder van alle onderzoeken". Hij ziet daarom niet hoe de Tweede Kamer zelf dat onderzoek beter kan doen. Maar Tweede Kamerleden wijzen erop dat de rijksrecherche geen onderzoek heeft kunnen doen naar de rol van politici.

Een mogelijkheid is nu dat vijf Kamerleden een aanklacht tegen Bergkamp of andere Kamerleden indienen vanwege een ambtsdelict. Daarna volgt er een onderzoek, waarna een meerderheid van de Tweede Kamer de Hoge Raad kan vragen om tot vervolging over te gaan. "Een tamelijk ingewikkelde procedure", waarschuwt Bosma de Kamerleden.

Hoe het verder zal gaan wordt na het reces duidelijk, dan is het debat over de kwestie-Arib. Kamerleden willen in ieder geval ook het vertrouwelijke rapport naar het gedrag van Arib inzien. Daaruit maakte het presidium destijds op dat Arib zich had schuldig gemaakt aan het veroorzaken van een sociaal onveilige werkomgeving.

Het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag was vorige week doelwit van een "geavanceerde" en "gerichte" cyberaanval. Dat maakte het ICC vandaag bekend. Volgens het hof is het gevaar inmiddels geweken. Het Strafhof doet onderzoek naar eventuele schade.

Of er een verband is met de NAVO-top, zegt het ICC zelf niet. Rond die top vorige week bestookten pro-Russische hackers volgens minister van Justitie Van Weel allerlei websites. Volgens het ICC is deze aanval snel opgemerkt, vastgesteld en afgeslagen door de beveiliging.

Het ICC spreekt van een aanval van hetzelfde type als twee jaar geleden. Toen werden de computersystemen van het ICC aangevallen. Een bron zei destijds tegen de NOS dat er een groot aantal gevoelige documenten is buitgemaakt, maar dat wilde het Strafhof zelf niet bevestigen.

Het Internationaal Strafhof in Den Haag doet onderzoek naar genocide, misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden en vervolgt verdachten. De informatie die het Strafhof heeft, is zeer gevoelig. Voor verdachten kan het interessant zijn om te weten of er onderzoek naar hen loopt en wie door het Strafhof worden gehoord als getuigen.

De explosie in een elektriciteitskast in een NS-trein gisteravond is veroorzaakt door een kapot onderdeel. Dat meldt NS.

Het defecte onderdeel is volgens de spoorvervoerder een "specifiek type condensator in de installatie van de trein". De kans dat hierdoor nog een keer een explosie plaatsvindt, is volgens NS klein.

Wel worden voor de zekerheid controles uitgevoerd bij treinen met hetzelfde onderdeel. Hoeveel treinen dat zijn, wordt nog geïnventariseerd, zegt een woordvoerder tegen persbureau ANP.

De explosie gebeurde gisteren rond 20.20 uur in een NS-intercity tussen Alkmaar en Uitgeest. Door de ontploffing in de elektriciteitskast kreeg een passagier iets tegen het hoofd. Diegene liep een hoofdwond op.

Onwel door rook

De trein kon niet verder rijden en werd daarom tot stilstand gebracht. De meer dan 600 passagiers konden niet zomaar uitstappen en moesten wachten op twee evacuatietreinen.

Bij de explosie was geen vuur, maar wel rook ontstaan. Tijdens het wachten op de evacuatietreinen raakten drie reizigers in de trein onwel door de rook. Zij hoefden uiteindelijk niet naar het ziekenhuis. De passagier met de hoofdwond is wel naar het ziekenhuis gebracht.

De politie heeft een 44-jarige man uit Harderwijk aangehouden op verdenking van het ontvoeren van een vrouw uit een winkel in Amsterdam.

Ze werd rond 11.50 uur aan haar arm in de winkel in de Kinkerstraat door twee mannen meegenomen. Uit camerabeelden blijkt dat dat tegen haar wil gebeurde, bevestigt de politie aan stadszender AT5. De vrouw werd een paar uur later in goede gezondheid gevonden.

Op het moment van het incident was ze samen met iemand anders in de winkel. Die persoon schakelde direct de politie in. De vrouw en de verdachten werden daarna voor het laatst gezien op de Jacob van Lennepkade, niet ver van de Kinkerstraat. Vervolgens ontbrak ieder spoor.

De politie verspreidde een Burgernetmelding en deed een oproep aan getuigen om zich te melden. Waar de man is aangehouden en waar de vrouw is teruggevonden, maakt de politie niet bekend. Naar de tweede verdachte wordt nog gezocht.

Inwoners van Seoul hebben te maken met een invasie van zogeheten 'lovebugs'. De insecten, een muggensoort uit de familie van zwarte vliegen, overspoelen wandelpaden, terrassen en andere open plekken in de Koreaanse hoofdstad.

Op beelden die viraal gaan is te zien hoe sommige plaatsen helemaal zijn bedekt met een tapijt van beestjes. De plecia longiforceps, de officiële naam van de lovebugs, ontleent zijn bijnaam aan zijn opvallende paargedrag. De insecten vliegen langdurig aan elkaar vasthangend in de lucht. Mannetjes blijven drie tot vier dagen leven, vrouwtjes houden het iets langer vol, ongeveer een week, en leggen in die tijd honderden eitjes in vochtige grond.

Een bewoner deelde beelden van de plaag:

De insecten komen oorspronkelijk uit subtropische gebieden in Zuidoost-China, Taiwan en enkele Japanse eilanden. Door klimaatverandering en verstedelijking van bergachtige gebieden verplaatsen ze zich meer naar het noorden. Die streken worden aantrekkelijker door hogere temperaturen. Seoul, dat in de zomer in een soort hitte-eiland verandert, is extra aantrekkelijk voor de beestjes.

'Bang om te ademen'

In 2022 was er de eerste grote uitbraak in Zuid-Korea. Sindsdien zijn de klachten bij het stadsbestuur over de lovebugs meer dan verdubbeld, van 4418 in 2023 tot 9296 vorig jaar. Dit jaar kwamen er in de aan Seoul grenzende kuststad Incheon in een dag honderd meldingen binnen. Bewoners noemen het op sociale media "een ramp" en iemand vreest de beestjes binnen te krijgen. "Ik ben bang om te ademen."

Uit een onderzoek van het Seoul Institute blijkt dat het geduld van de hoofdstedelijke bevolking opraakt. 86 procent van de inwoners ziet de lovebugs als ongedierte. Na kakkerlakken en bedwantsen staan ze op de derde plaats van meest onaangename insecten.

De nieuwe uitbraak heeft in de Zuid-Koreaanse hoofdstad een verhit debat op gang gebracht over bestrijdingsmethoden. "Ze zien er walgelijk uit, maar het zijn eigenlijk nuttige insecten", melden de autoriteiten in Seoul. Daarbij waarschuwden ze dat het lukraak spuiten van chemische bestrijdingsmiddelen ook "andere organismen" doodt en ook schadelijk kan zijn voor mensen.

De zwarte vliegjes met een rode rug bestuiven bloemen en hun larven verrijken de grond door organisch materiaal af te breken, benadrukt het stadsbestuur. Ze vormen ook geen bedreiging voor mensen: ze bijten niet en brengen geen ziektes over.

Vogels

De autoriteiten raden bewoners aan om de insecten weg te spoelen met water en lichtvallen en vliegenstrips op te hangen rond buitenverlichting. Ook helpt het om buiten donkerkleurige kleding te dragen. De insecten worden aangetrokken door licht en felle kleuren.

Er zijn ook speciale schimmelbestrijdingsmiddelen in ontwikkeling die de larven van de lovebugs moeten aanpakken en tegelijkertijd de schade aan het ecosysteem tot een minimum moeten beperken.

Een andere natuurlijke methode om de plaag tegen te gaan is vogels, zoals eksters en mussen, te leren om de insecten te eten.

Binnen enkele weken is de overlast sowieso voorbij: de lovebugs, met hun korte levensduur, verdwijnen meestal halverwege juli. Na ongeveer twee weken van intense activiteit stort de populatie snel in.

Een jongetje op slippers staat voorovergebogen in het puin. Een man tilt een kapot tentdoek op. Ze zijn op zoek naar hun spullen na een Israëlisch bombardement op de plek waar ze sliepen, maar er is weinig over. Alleen aan de gele, groene en rode bankjes - bijna onherkenbaar door al het stof - is te zien dat dit ooit een school was.

Israël riep gisteren op tot evacuatie van inwoners in grote delen van het noorden van Gaza. Israël wil dat de Palestijnen daar weggaan, omdat het leger naar eigen zeggen zijn 'militaire acties' gaat uitbreiden in het noorden.

Palestijnen in het oosten van Gaza-Stad, waar ook de Yafa-school stond die vandaag werd geraakt, en in Jabalia, moeten vertrekken richting het zuiden naar Al Mawasi langs de kust. Gaza-Stad en Jabalia werden enkele uren vóór en na de oproep al gebombardeerd.

'We willen hier sterven'

"Ze wilden het plein vernietigen, dus we zijn met onze kinderen gevlucht", vertelt inwoner Sariah Badrah tegen persbureau Reuters. Op de kar achter haar liggen dekens en gevulde vuilniszakken. "We konden uit het huis maar weinig spullen meenemen. De kogels vlogen door de lucht als regen. We hoorden F-16's, schoten van tanks en drones."

Tientallen mensen werden gedood, maar toch durven veel Palestijnen niet weg. Volgens hen is de weg naar het zuiden ook gevaarlijk door de Israëlische sluipschutters. Ze zeggen dat ze op de door Israël aangewezen route zijn beschoten. Daarnaast valt Israël ook de 'humanitaire zone' geregeld aan, het gebied waar Palestijnen door Israël juist heen worden gestuurd en waar het veilig zou moeten zijn.

"We willen hier sterven, wat er ook gebeurt", zegt Abu Jaber Jundieh in Gaza-Stad tegen Reuters. "Al geven ze ons goud, we gaan hier niet weg. Mijn vrouw en kinderen zijn eerder al naar het zuiden gevlucht en hebben gezien hoe slecht het daar was."

Veel Palestijnen in Gaza willen niet opnieuw naar een andere plek. Ze hopen juist op een wapenstilstand.

Al-Mawasi is 'concentratiekamp'

Palestijnen die zich wél op weg wagen naar het zuiden en de tocht overleven, komen vaak terecht in een vluchtelingenkamp in Al-Mawasi. Maar het gebied waar Palestijnen nog mogen komen, krimpt steeds verder, terwijl het aantal Palestijnen daar toeneemt.

"Het aantal inwoners is flink toegenomen, terwijl het al overvol was. Palestijnen die naar Al-Mawasi vluchten, hebben geen tent en leven op straat boven op elkaar", zegt Daniëlle Brouwer van het Rode Kruis Nederland. "Gebieden zijn zelfs helemaal ingesloten omdat alles eromheen evacuatiegebied is."

Maar vluchtelingen hebben weinig andere opties. Israël bezet het overgrote deel van de Gazastrook, en dit is de enige plek in het zuiden waar nog voedsel is, hoewel deze verdeelplekken buiten de door Israël aangewezen 'humanitaire zone' liggen. Die locaties zijn dan ook niet veilig: honderden Palestijnen zijn gedood terwijl zij daar op eten wachtten. Anderen kunnen niet altijd terug door de checkpoints tussen de voedseldistributiepunten en de humanitaire zone.

"Israël verandert ook constant de locatie van de checkpoints", zegt Deniz Dönmez van hulporganisatie CARE. "Zonder aankondiging worden wegen afgesloten. Mensen worden tegenhouden of omgeleid. Maar ze hebben geen keuze, ook al is het gevaarlijk, ze moeten de tocht afleggen."

Het kamp is vol, er is bijna geen eten, zorg of andere voorzieningen. Palestijnen kunnen er wel in, maar komen er heel moeilijk uit. Sommige Israëlische journalisten zeggen daarom dat Al-Mawasi in feite een concentratiekamp is.

"Lappen tentdoek in de brandende hitte, amper drinkwater, nauwelijks medische voorzieningen en schrikbarend weinig eten. Gezinnen liggen hutjemutje op het zand, zonder bescherming tegen bommen of de brandende zon", zegt Dönmez. "Al-Mawasi is verre van een humanitaire zone."

Vandaag reist een delegatie van de EU af naar Washington. Na alle vleiende woorden over en weer bij de NAVO-top, komt de harde strijd tussen de VS en Europa over importheffingen weer op de voorgrond te staan.

De deadline voor een deal, 9 juli, komt dichterbij. Als de gesprekken niet snel iets opleveren, krijgt de Europese Unie te maken met extra hoge heffingen op spullen en diensten die worden verkocht aan Amerika. De status van de gesprekken is onduidelijk, maar de EU-lidstaten willen dat de Europese Commissie tempo maakt.

Tegenstrijdige signalen

President Trump hekelt landen die, in zijn ogen, veel verkopen aan Amerika maar weinig terugkopen. De landen waarmee Amerika een handelstekort heeft, wil hij daarom importheffingen opleggen. Op 1 april presenteerde de Amerikaanse president een lijst met percentages voor importheffingen per land.

Dat zou ervoor zorgen dat een Europees bedrijf dus meer moet betalen aan de Amerikaanse grens. Trump hoopt hiermee dat het aantrekkelijk wordt om te kopen bij Amerikaanse bedrijven, maar in de praktijk zullen Amerikaanse inkopers en consumenten voor de extra kosten opdraaien.

Sinds april geeft Amerika tegenstrijdige signalen af aan de EU. Aan de ene kant werd de datum van de importheffingen meerdere keren opgeschoven, inmiddels naar 9 juli dus. Aan de andere kant heeft Trump gedreigd met het verhogen van de importheffingen van 20 naar 50 procent.

Op staal en aluminium geldt al wel een importheffing van 50 procent. Nederland exporteert jaarlijks 3,3 miljard euro aan staal- en aluminiumproducten naar de VS.

Bilateraaltjes

Nu reist een EU-delegatie af naar Amerika, maar de Europese Commissie wil niet zeggen wie wordt gestuurd. Zowel Ursula von der Leyen, Commissievoorzitter, als Donald Trump heeft een team een mandaat gegeven om door te gaan zodat er uiterlijk 9 juli een deal ligt.

Vorige week zei Von der Leyen dat de VS met een nieuw voorstel is gekomen, maar details over dat plan zijn niet bekend. De Amerikaanse minister van Financiën, Scott Bessent, zegt dat het opschuiven van de deadline besproken kan worden.

De VS onderhandelt met de Europese Commissie en dus niet bilateraal (één-op-één) met de lidstaten. Toch lijkt Trump dat soms te negeren of te vergeten. Tijdens de NAVO-top zei de Amerikaanse president dat hij Spanje extra hoge tarieven wil opleggen, omdat dat land zich niet volledig wil verbinden aan de verhoging van de defensie-uitgaven. Ook het Nederlandse kabinet gaf al eens aan dat Trump probeert één-op-één met lidstaten te onderhandelen

Techbedrijven

De EU zal met interesse kijken naar Canada, dat ook wordt bedreigd met importheffingen. Het vastgelopen gesprek tussen Trump en de Canadese premier Carney is inmiddels vlotgetrokken nadat Canada een belasting voor techbedrijven van tafel had geveegd. Vooral grote Amerikaanse bedrijven zouden door die belasting worden geraakt, zoals Meta, Alphabet, Amazon en Apple.

De EU heeft dan wel geen belastingen op dit gebied, maar wel regels waar techbedrijven zich aan moeten houden. De Digital Markets Act is in het leven geroepen om de machtspositie van de grote online platforms te beperken. Eerder krijgen Amerikaanse techgiganten Apple en Meta al boetes opgelegd vanwege het misbruiken van hun macht.

Nu is de vraag of Europa bereid is deze regels te versoepelen. Volgens Trump is dat nu onderwerp van gesprek, maar vandaag zegt de Europese Commissie dat de techregels geen punt van onderhandeling zijn. "Daar kunnen we niet aan beginnen. Het zou niet eerlijk zijn voor bedrijven die zich al hebben aangepast aan deze regels."

Na het ambtelijk voorwerk dat nu wordt gedaan, reist morgen ook verantwoordelijk Eurcommissaris Šefčovič naar Washington af.

Het grote kassencomplex in Middenmeer dat vrijdag instortte, bezweek door een fout bij verbouwingswerkzaamheden. Dat meldt eigenaar Agro Care na een eerste onderzoek. Er zouden tegelijkertijd meerdere steunbalken zijn weggehaald, in plaats van één voor één.

Toen het complex van zo'n negen hectare bezweek, was er niemand binnen. De 65 personeelsleden die 's middags aanwezig waren in de kassen, waren kort daarvoor gestopt met werken. Daardoor is niemand gewond geraakt.

"We zijn erg geschrokken, maar tegelijkertijd zijn we vooral dankbaar dat er geen slachtoffers zijn", staat in een verklaring van Agro Care. Van de installaties is weinig over. De schade werd door het bedrijf geschat op 20 miljoen euro.

Een beveiligingscamera legde vast hoe het kassencomplex in een paar seconden instortte:

Agro Care zei zaterdag al dat verbouwingswerkzaamheden mogelijk van invloed waren op het instorten van het kassencomplex. Onder het dak van de kassen werden energiebesparende schermen opgehangen. Om deze te bevestigen moeten steunbalken om de beurt worden verwijderd en teruggeplaatst, terwijl de schermen worden opgehangen.

In de ingestorte kas is die procedure niet gevolgd. Om sneller en efficiënter te werken werd tegelijkertijd een hele reeks steunbalken weggehaald, om daarna de schermen te plaatsen en de balken weer terug te plaatsen. "In de tussentijd is het misgegaan", zegt Agro Care. De constructie van de kas raakte uit balans en "een lichte toename van de wind bleek al voldoende om de stabiliteit te ondermijnen".

Andere kassen veilig verklaard

In kassen waar eerder extra energieschermen zijn geplaatst zouden de steunbalken wel één voor één zijn verwijderd. Die kassen zijn dit weekend geïnspecteerd en veilig verklaard. "De bouwconstructie is zoals die behoort te zijn en het onderhoud is ook op orde", staat in een verklaring van Agro Care.

Het bedrijf zegt nog verder onderzoek te doen naar de oorzaak en de exacte reden dat in de ingestorte kas niet de juiste procedures zijn gevolgd. De Arbeidsinspectie doet geen onderzoek, omdat er geen slachtoffers zijn.

In het grote kassencomplex stonden tomatenplantjes van zo'n drie weken oud. Agro Care zegt de komende periode te werken aan een plan om de kassen opnieuw op te bouwen en verwacht dat er dan begin volgend jaar weer nieuwe plantjes in staan.

Een man van 51 is veroordeeld voor het ombrengen van Rishi Parmesar in Suriname en het wegmaken van zijn lichaam. De rechtbank in Den Haag heeft Romeo B. een celstraf van 15 jaar opgelegd. Twee andere verdachten zijn in Suriname en worden daar berecht.

Rishi Parmesar uit Hoofddorp zou op 18 december 2022 vanuit Suriname terugvliegen naar Nederland, maar checkte niet in voor zijn vlucht. Hij zou voor het laatst zijn gezien met de veroordeelde B. en een van de medeverdachten in een woning in Suriname. Parmesar zou B. geld schuldig zijn geweest.

B. werd in Suriname verhoord en vertrok daarna via Frans-Guyana naar Nederland. Op basis van informatie van de Surinaamse politie werd hij opnieuw verhoord. Hij zei dat hij niets met de zaak te maken had, waarna aanvullend onderzoek werd gedaan in Suriname.

Schuld bekend

Pas eind februari dit jaar verklaarde hij dat hij zich verantwoordelijk voelde voor de dood van Parmesar en dat hij het lichaam had weggemaakt. De twee zouden in de keuken ruzie hebben gekregen over het terugbetalen van een lening. Dat liep uit op vechten, waarbij Parmesan om het leven kwam. Volgens B. was het een noodlottig ongeval en heeft hij daarna in paniek het lichaam weggemaakt.

Maar een van de medeverdachten heeft in Suriname iets anders verklaard. Volgens hem was alles een week van tevoren gepland en werd Parmesar toen hij van het toilet kwam met een metalen pijp op zijn hoofd geslagen, waarna hij op de grond viel. B. zou daarna zijn keel hebben doorgesneden.

Tegenstrijdige verklaringen

De rechtbank ziet in beide verklaringen tegenstrijdigheden en vindt ze niet aannemelijk. Zo is er bloed gevonden op andere plekken in het huis dan de keuken, zijn er geen bloedsporen gevonden op messen in het huis en is de metalen pijp niet gevonden. Voor de rechtbank blijft onduidelijk wat er precies is gebeurd.

Wel is voor de rechtbank duidelijk dat B. geweld heeft gebruikt, waardoor Parmesar om het leven is gekomen. Delen van de verklaring van de medeverdachte komen overeen met de bevindingen van de politie. Ook heeft de verdachte gedreigd Parmesar in Nederland "kapot te maken" omdat hij het geld niet terugbetaalde.

Bewezen is verder dat B. het lichaam in een fleecedeken wikkelde en in zijn auto meenam. De rechtbank vindt voorbedachte raad niet bewezen. Daarom is B. veroordeeld voor doodslag. Ook moet hij een schadevergoeding van 60.000 euro betalen aan de partner en twee zoons van Parmesar.

Abdou Al Quahlaoui, beter bekend als Appie, is buddycoach van Syrische amv'ers: alleenstaande minderjarige vreemdelingen. Een, zo blijkt uit een nieuw rapport, groeiende groep overlastgevers, waar burgemeesters en instanties - en ook Appie - zich grote zorgen over maken. Hij signaleert een verharding in hun gedrag, en heeft zo zijn eigen ideeën hoe dat komt.

In deze podcast treffen we Appie onder het zogenoemde Bollendak tussen station Utrecht Centraal en de ingang van winkelcentrum Hoog Catharijne, waar veel van deze jongeren samenkomen. Samen lopen we rondje door de buurt.

Reageren? Mail dedag@nos.nl

Presentatie en montage: Elisabeth Steinz

Redactie: Judith van de Hulsbeek en Rosanne Sies

Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren!

Onze podcasts:

De Dag: elke werkdag 20 minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.

Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.

Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.

Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.

De Stemming van Vullings en De Rooy: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door de NOS en EenVandaag.

Jeugdjournaal-podcast: iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.

Het kabinet wil excuses gaan maken aan alle jongeren en kinderen die zijn getroffen door de uithuisplaatsingen bij de toeslagenaffaire. Dat schrijven de demissionaire NSC-staatssecretarissen Struycken (Rechtsbescherming) en Palmen (Herstel en Toeslagen) aan de Kamer.

De kinderen en jongeren hebben als gevolg van de uithuisplaatsingen extra schade ondervonden door de problemen die in hun gezinnen ontstonden. Het kabinet wil hun leed expliciet erkennen, schrijven de staatssecretarissen. Daarnaast wil het kabinet met de jongeren in gesprek over maatregelen om hen te ondersteunen.

Struycken en Palmen reageren met hun voornemens op het rapport 'Erfenis van Onrecht' van de commissie Toeslagen en Uithuisplaatsingen. Dat liet zien dat terugvorderingen door de Belastingdienst vaak leidden tot armoede, schulden en stress. Daardoor werden de problemen in gezinnen vaak nog groter. Door tekortkomingen bij de jeugdhulp en jeugdbescherming werden financiële problemen niet genoeg herkend en volgden uithuisplaatsingen die wellicht voorkomen hadden kunnen worden. De commissie pleitte al voor erkenning.

Erkenning

Palmen, nu staatssecretaris, was ten tijde van de toeslagenaffaire ambtenaar. Ze waarschuwde al eerder en pleitte in 2017 voor een tegemoetkoming voor de slachtoffers, maar er werd niet naar haar geluisterd. "Deze jongeren dragen de negatieve impact nog elke dag met zich mee", schrijft ze. Het kabinet wil ze daarom helpen met "wat zij het hardst nodig hebben". Tegen de jongeren zegt ze "Wij zien en horen jullie en erkennen dat er door toedoen van de overheid veel leed is aangericht."

Hoe de excuses en hulp eruit gaan zien wil het kabinet met "de betrokken partners en organisaties én jongeren zelf uitwerken in een zorgvuldig proces". Sowieso is het demissionaire kabinet van plan een landelijk steunpunt op te richten en nieuwe regelingen op te tuigen voor uit huis geplaatste kinderen.

Bij een deel van de vele duizenden gedupeerden van de toeslagenaffaire zijn kinderen uit huis geplaatst. Het is al jaren onduidelijk hoeveel kinderen het precies zijn.

Volgens het CBS hebben alle gedupeerde ouders bij elkaar ruim 68.000 kinderen, maar het ministerie van Financiën heeft het over ruim 100.000 kinderen. Volgens een schatting van het CBS zijn 2090 kinderen van gedupeerde ouders gedwongen uit huis geplaatst. Het ministerie van Justitie en Veiligheid zegt dat er 3532 kinderen bij hun ouders weg zijn gehaald.

Nog altijd is het herstel van de affaire niet afgerond. In maart concludeerde een commissie dat het herstel vooralsnog onoverzichtelijk en onuitvoerbaar lijkt. Daarop beloofde het kabinet er alles aan te doen en ernaar te streven dat alle ruim 41.000 gedupeerde ouders uiterlijk in 2027 geholpen zijn.

Twee Gelderse mannen van 51 en 54 zijn niet schuldig aan de dood van Tonny ter Horst, 25 jaar geleden. Dat heeft de rechtbank in Zutphen vanmiddag geoordeeld. Het tweetal werd vorig jaar aangehouden in de coldcasezaak, die nog altijd niet opgelost is.

Het Openbaar Ministerie was ervan overtuigd dat de twee achter de beschietingen zaten en eiste celstraffen van 12 en 16 jaar. De rechtbank oordeelt echter dat er een gebrek aan bewijs is.

Er zijn belastende verklaringen afgelegd door bekenden van de mannen, maar de getuigen hebben de gebeurtenissen bij de coffeeshop niet met eigen ogen gezien. Bovendien zijn de verklaringen afgelegd tussen 2021 en 2024 maar gaat het over gebeurtenissen uit 2000. De rechtbank wil daarom voorzichtig omgaan met die verklaringen.

De 34-jarige Tonny ter Horst kwam in 2000 om het leven na een gewelddadige overval op een coffeeshop in Terborg. Ter Horst kwam toevallig langs de zaak toen de overvallers naar buiten kwamen. Hij werd ter plekke doodgeschoten. De eigenaar van de coffeeshop werd ook beschoten maar overleefde dat.

Eerder in beeld

De man van 51 uit Doetinchem kwam bijna twintig jaar geleden al voor de rechter voor de poging tot moord op de coffeeshophouder. Hij werd uiteindelijk in hoger beroep vrijgesproken. De 54-jarige verdachte uit Didam was wel verdachte, maar werd wegens gebrek aan bewijs nooit vervolgd.

Daarna bleef het lang stil rond de zaak. In 2020 kwam de zaak op de coldcasekalender van de politie en in 2024 besteedde Opsporing Verzocht live vanuit Terborg aandacht aan de beschietingen. Na een nieuwe tip werd de zaak tegen de twee mannen toch weer heropend.

De 51-jarige kon niet nogmaals worden vervolgd voor de dood van de coffeeshophouder, maar werd nu dus wel vervolgd voor de dood van Ter Horst. De 54-jarige verdachte stond vandaag terecht voor de dood van beide slachtoffers.

De verdachten hebben tijdens de rechtszitting altijd volgehouden onschuldig te zijn, schrijft Omroep Gelderland.

De politie heeft opnieuw twee verdachten aangehouden voor de dood van Emiel den Hollander, de tweelingbroer van zangeres S10. Den Hollander (24) werd op 16 april zwaargewond gevonden op het dak van een garage bij een flat in Amsterdam. Hij overleed op 19 juni.

Hij viel onder verdachte omstandigheden van vier hoog uit de flat aan de Osdorper Ban en raakte in coma. Hij zou urenlang in de flat zijn geweest. De politie onderzoekt of hij daar tegen zijn wil werd vastgehouden.

De verdachten zijn een minderjarige en een man van 30 uit Hoorn. Ze worden verdacht van betrokkenheid bij de moord of doodslag en wederrechtelijke vrijheidsberoving met zwaar lichamelijk letsel (en uiteindelijk de dood) tot gevolg.

De verdachten worden op 3 juli voorgeleid bij de rechter-commissaris, die dan beslist of ze langer vast moeten blijven.

Onderwereld

Eerder werd al een andere verdachte aangehouden, een 23-jarige man uit Hoorn. HIj zit nog vast en wordt verdacht van moord of doodslag en wederrechtelijke vrijheidsberoving met de dood tot gevolg. Zijn voorarrest werd begin juni met 60 dagen verlengd.

Ook de 60-jarige bewoner van de flat werd opgepakt. Hij werd vrijgelaten, maar blijft verdachte in de zaak.

De moeder van Den Hollander zei na zijn overlijden tegen De Telegraaf dat ze ervan uitging dat haar zoon betrokken was geraakt bij een conflict in de onderwereld, waar hij al rond zijn twaalfde in belandde.

Naar aanleiding van de situatie rond haar tweelingbroer zegde S10 haar optredens op Bevrijdingsfestivals op 5 mei af.

Een man die op een gestolen bromfiets inreed op een terras in België is aangehouden en wordt vandaag verhoord door de politie.

Bij het ongeval van zaterdagavond in Herentals raakten vijf mensen gewond. Hierbij liep een 70-jarige vrouw hoofdletsel op. Zij is inmiddels buiten levensgevaar.

De bestuurder stal vlak voor het ongeval de bromfiets. Hij verloor de controle over het stuur, viel en gleed meer dan 20 meter door, het terras op van een koffiehuis, zegt de burgemeester van de stad in de provincie Antwerpen.

De 36-jarige man sloeg daarna op de vlucht. De politie slaagde er niet in hem op te pakken. Hij heeft zichzelf gisteravond aangegeven bij de politie en is gearresteerd.

De bestuurder raakte bij het ongeval zelf ook ernstig gewond en moest naar het ziekenhuis, aldus de burgemeester.

'Geroep, gehuil, het geluid van gebroken glas'

In Herentals was op dat moment de jaarlijkse braderie. De toegangsweg naar, onder meer, het koffiehuis was daarom afgezet met dranghekken. "De bestuurder heeft die genegeerd en is ernaast gereden", zegt de burgemeester.

Een bezoeker van de braderie deelt met de regionale omroep RTV dat de bromfiets "kwam aangevlogen, met een enorme snelheid".

Ook een journalist van het Vlaamse dagblad Het Nieuwsblad zat op het terras toen de bestuurder op de bezoekers inreed. Zijn moeder is een van de gewonden en hij spreekt over "chaos" en hoorde "geroep, gehuil, het geluid van gebroken glas".

De politie doet onderzoek. Het is niet bekend of de bestuurder onder invloed was.

Na bijna twee jaar heeft China het importverbod op Japanse vis en zeevruchten deels opgeheven. Het verbod werd ingesteld in augustus 2023, nadat Japan was begonnen met het lozen van behandeld radioactief afvalwater uit de beschadigde kerncentrale in Fukushima.

Internationale inspecteurs, onder wie Chinese, hebben vastgesteld dat er geen onregelmatigheden zijn aangetoond. Europa had de exportbeperkingen voor Japanse vis in juli 2023 al in het geheel opgeheven.

De Chinese importhervatting geldt echter niet voor producten uit tien Japanse regio's, waaronder Fukushima en Tokio, waar nog steeds dezelfde beperkingen van kracht blijven die dateren uit de nasleep van de kernramp in 2011. Voor visverwerkende bedrijven die willen exporteren naar China gelden strikte voorwaarden: ze moeten zich registreren en hun producten laten controleren op stralingswaarden.

"Dat gebeurt hier al sinds de kernramp", vertelt Joost Kralt van de Universiteit van Fukushima. Hij woont sinds tien jaar in de provincie Fukushima en houdt de situatie nauwlettend in de gaten. "Het imago van dit gebied zal nog lange tijd verbonden zijn met de ramp, en China staat daar vrij streng tegenover. Het zat er daarom dik in dat de visserij hier met de verlichting van de boycot nog niet aan de beurt zou zijn."

Andere regionale importeurs staan Japanse vis ook op hun eigen tempo weer toe. Taiwan hief vorig jaar alle beperkingen op, maar Zuid-Korea verbiedt nog steeds de import uit bepaalde Japanse streken, zoals Fukushima.

Diplomatiek signaal

De beslissing van China wordt in Japan desondanks gezien als een positief diplomatiek signaal. De relatie tussen beide landen stond al jaren onder druk vanwege toenemende militaire- en handelsspanningen. Maar de band lijkt voorzichtig te verbeteren. Eerder deze maand spraken de Japanse premier Shigeru Ishiba en de Chinese president Xi Jinping elkaar op een internationale top. Toen kwam ook de handelsboycot aan bod.

Voor Japanse vissers en winkeliers in Fukushima symboliseert de versoepeling een stap in de goede richting, al blijft de onzekerheid groot. "Alle vis die hier wordt gevangen is al onderhevig aan metingen. Daaruit is duidelijk dat er geen sprake is van straling. Alles is schoon", vertelt Yoshio Akiba, die een viswinkel runt in Fukushima.

Akiba schept een spartelende platvis van een halve meter uit een watertank en laat die trots zien. "Deze komt hier uit de zee", vertelt hij. "En ook de rode baars hier is een delicatesse", vervolgt de vishandelaar terwijl hij langs de gevulde koelkasten van de winkel loopt richting zijn werkbank. Vingervlug haalt hij een mes tevoorschijn en fileert met precisie de twee vissen die hij net uit de koeling heeft getrokken. "Het is lekker en van goede kwaliteit, daarom is het jammer dat onze vissen nog niet naar China toe mogen."

Vertrouwen terugwinnen

China en Japan hadden eerder al afgesproken dat monsters van zeewater en zeeleven rond Fukushima ook door derde landen worden geanalyseerd, onder toezicht van het Internationaal Atoomenergieagentschap. Ook Chinese experts zitten in de beoordelingscommissie. Dat was een eis van China, waarover maandenlang is onderhandeld tussen de landen.

"Maar het is vooral het vertrouwen van buitenlandse consumenten dat teruggewonnen moet worden. En dat gaat tijd kosten", zegt universitair docent Kralt. "Het is jammer dat Fukushima nog zo'n stigma heeft en het is de vraag wat ze hier nog moeten doen om China te overtuigen. Maar dat de rest van Japan wel mag beginnen met de export, is in ieder geval een stap in de goede richting."

Scepsis bij Chinezen

De Chinese consument weer warm laten lopen voor Japanse vis, gaat nog niet eenvoudig blijken. Twee jaar lang hoorden Chinezen van hun overheid dat "Japanse vis rondzwemt in radioactief water" en dus geweerd moest worden van de Chinese markt. De scepsis onder de Chinese bevolking blijkt ook duidelijk op sociale media. "Laat onze leiders het eerst maar eens eten!", schreef een gebruiker uitdagend.

De hervatting van de handel zal pas over enkele maanden merkbaar zijn, als alle registratieprocedures zijn doorlopen. Tot die tijd blijft het wachten voor Japanse vissers en exporteurs.

Andere regionale importeurs lijken ook langzaam hun beperkingen op te heffen. Taiwan staat alle Japanse vis sinds vorig jaar weer toe.

PostNL mag langer gaan doen over het bezorgen van post. Nu moeten brieven en andere 'brievenbuspost' nog binnen 24 uur op de plaats van bestemming zijn en dat wordt 48 uur, heeft het kabinet besloten.

Het kabinet stelde dit afgelopen oktober ook al voor, maar werd toen teruggefloten door de Tweede Kamer. Omdat de Kamer nog vragen had, zette de toenmalige minister van Economische Zaken Beljaarts het voorstel op pauze.

De ruimere bezorgtijd gaat in vanaf juli volgend jaar, zegt demissionair minister Karremans. "We maken de regels voor de postbezorging iets ruimer, om ervoor te zorgen dat de postbezorging in heel Nederland blijft werken."

Karremans verwacht niet dat de Kamer weer bezwaar gaat maken. Hij zegt ervan uit te gaan dat iedereen nu inziet "dat het nodig is om bij de tijd te blijven".

Niet genoeg, vindt de post

Maar PostNL is niet blij met het besluit van het kabinet. "Hoewel bezorging binnen twee, en op termijn drie dagen een stap in de goede richting is, bevat het voorstel onuitvoerbare normen en blijft onduidelijkheid bestaan op cruciale punten", schrijft PostNL in een schriftelijke verklaring.

"We waarderen de aandacht van de nieuwe minister", zegt CEO Pim Berendsen. "Tegelijkertijd schieten de voorgestelde veranderingen tekort en komen ze te laat."

PostNL had ook extra geld willen krijgen van het kabinet. Als dat niet wordt geregeld, sluit PostNL aanvullende juridische stappen niet uit, schrijven ze in een commentaar.

Nog ruimer

Het aantal verstuurde brieven daalt al jaren flink. En in de praktijk worden brieven op dit moment vaak niet binnen de geldende 24 uur bezorgd. Door de termijn te verlengen moet de postbezorging betrouwbaarder worden, is het idee.

De post blijft wel vijf dagen per week op de mat vallen, van dinsdag tot en met zaterdag. Ook blijft de afspraak staan dat 95 procent op tijd moet zijn.

Karremans noemt het "waarschijnlijk" dat de maximale bezorgtijd binnen een paar jaar nog ruimer wordt. Als het aantal brieven blijft dalen, kan PostNL vanaf 2028 of 2029 maximaal 72 uur de tijd krijgen om een poststuk te bezorgen.

Rouwpost

PostNL had zelf om een verruiming gevraagd. Het bedrijf heeft een personeelstekort en zegt dat de stijgende kosten niet meer gedekt kunnen worden met de door de overheid gestelde voorwaarden.

Het gaat dan over de Universele Postdienst (UPD). Dat is een aantal postdiensten waarvan in de wet staat dat ze in heel Nederland voor iedereen tegen gelijke en betaalbare tarieven beschikbaar moeten zijn. PostNL is de enige uitvoerder van de UPD.

Karremans benadrukt dat voor rouwpost en medische post de termijn van 24 uur wel blijft. Voor zakelijk post had PostNL de termijn eerder al verruimd naar twee dagen.