NOS Nieuws - Algemeen

Elf mensen in Nederland zijn slachtoffer geworden van beruchte Israëlische spionagesoftware. Dat blijkt uit een lijst van het aantal slachtoffers per land, die is ingediend bij een rechtszaak in de Verenigde Staten. Door het overzicht wordt voor het eerst duidelijk hoe groot de kwestie voor Nederland is.

De spionagesoftware Pegasus van het bedrijf NSO uit Israël kan onder meer WhatsApp-berichten zien, de camera en microfoon aanzetten, de locatie achterhalen, zien welke foto's en video's zijn gemaakt, het adresboek leegtrekken en de internetgeschiedenis bekijken.

Uit de openbaar gemaakte lijst wordt niet duidelijk wie in Nederland is bespioneerd met de Pegasus-software. Ook is niet duidelijk wie achter de spionage zit: het kan ook gaan om buitenlandse aanvallen op mensen in Nederland.

Pegasus is officieel alleen bedoeld voor inlichtingen- en veiligheidsdiensten in de strijd tegen terrorisme en zware criminaliteit. Maar uit internationaal onderzoek blijkt dat de software ook is ingezet tegen journalisten, advocaten, politici en activisten.

Nederland kocht Pegasus

Nederland telt op een land na de meeste gevallen van spionage met Pegasus in Europa. Alleen in Spanje zijn meer slachtoffers: 21. De meeste gevallen bevinden zich buiten Europa, zoals Mexico (456) en Marokko (69), waar de software is ingezet tegen journalisten en activisten.

In Spanje trad het hoofd van de geheime dienst af na het gebruik van Pegasus. Daar bleek de software te zijn ingezet tegen personen rond de onafhankelijkheidsbeweging van Catalonië.

Ook Nederland heeft de software gekocht. In 2022 onthulde de Volkskrant dat de Nederlandse inlichtingendienst AIVD software van NSO heeft ingezet om de telefoon van Ridouan Taghi te hacken.

Rechtszaak WhatsApp tegen NSO

De lijst met slachtoffers is ingediend in een rechtszaak tussen WhatsApp en NSO. In 2019 bleek dat het Israëlische bedrijf misbruik maakte van een lek in WhatsApp om de spionagesoftware ongezien op de telefoons van slachtoffers te installeren.

In december oordeelde de rechtbank dat NSO de Amerikaanse wet heeft overtreden door telefoons via WhatsApp te besmetten. Volgens WhatsApp zijn minstens honderd mensenrechtenactivisten en journalisten op die manier slachtoffer geworden.

Bezoekers aan een willekeurige supermarkt kan het opgevallen zijn: volle vakken met onaangeroerde paaseieren. Nederlanders blijken dit jaar namelijk vooralsnog minder vaak de portemonnee te trekken voor de beroemde chocolade-eitjes.

In opdracht van de NOS heeft marktonderzoeksbureau Hiiper de verkoop van paaseitjes vergeleken in de tien weken in de aanloop naar Pasen vorig jaar en nu. Daaruit blijkt dat de verkoop van paaseitjes dit jaar met 12,5 procent is afgenomen.

"Dat verschil is inderdaad fors, zegt Sebastiaan Schreijen, specialist in consumentenvoeding bij de Rabobank, over de afgenomen verkoop van paaseieren. En dat heeft vooral met de hoge cacaoprijs te maken. "Er gaat ook melk en suiker in bijvoorbeeld, maar het cacaodeel is het belangrijkste stuk in de prijs."

Uit onderzoek van de Rabobank blijkt dat de prijs van cacao sinds 2021 met 50 tot 70 procent is gestegen. "We zien dat de prijzen van paaseitjes vergeleken met vorig jaar ruwweg met 30 procent zijn gestegen. Dat betekent dus dat als je net zoveel wil uitgeven als vorig jaar, je minder eitjes krijgt."

Hebben consumenten dan een bepaald bedrag in hun hoofd dat ze willen uitgeven aan chocola in het algemeen of paaseitjes in het bijzonder? "Het is meer dat mensen een budget, een bepaald bedrag, in hun hoofd hebben wat ze in totaal uit willen", zegt Schreijen. "Daarbij vragen ze zich af 'Wat geef ik uit aan iets lekkers?' Daar passen ze hun uitgaven op aan."

Dat zie je ook in de totale boodschappenuitgaven, zegt de onderzoeker. "Gemiddeld gingen de prijzen in de supermarkt de afgelopen drie jaar met zo'n 30 procent omhoog. Door minder of goedkopere producten zoals huismerken te kopen hebben consumenten geprobeerd te voorkomen dat hun uitgaven ook met 30 procent stegen."

Vraag trekt aan

Overigens bleek uit de gegevens van Hiiper dat de laatste week waar gegevens van bekend zijn het verschil met 2024 daalde van 19 procent naar 12,5 procent. Volgens Schreijen valt daaruit te herleiden dat als Pasen dichterbij komt, de vraag aantrekt. Mensen hechten blijkbaar toch waarde aan de traditie.

"Zeker als Pasen nog wat verder weg is, maakten consumenten duidelijk andere keuzes door de hoge prijzen. Maar blijkbaar hoort voor veel mensen het paaseitje er toch bij. Dus zie je nu de Paasdagen echt naderen dat ze toch overstag gaan en de hoge prijzen voor lief nemen."

Bossche bolsmaak

De cacaoprijzen van de afgelopen maanden spelen geen rol in de prijs van de eitjes in de supermarkt, zegt de onderzoeker. "Er wordt met contracten gewerkt die 6 tot 9 maanden eerder zijn afgesloten. De prijzen voor de paaseitjes die in de schappen liggen, zijn vorig jaar zomer bepaald, soms net na de paasperiode van dat jaar."

Uit onderzoek blijken vooral kleinere zakjes van 150 gram met duurdere eitjes in de schappen te liggen. "Er is ook volop keuze met allerlei nieuwe smaakjes, zoals Bossche bolsmaak tot Zaanse huisjes", zegt Schreijen.

Een Amerikaanse vrouw die verdacht wordt van moord op haar ex-partner, verbleef drie weken onder haar echte naam in aanmeldcentrum Ter Apel met haar 4-jarige dochter. Dat schrijft RTV Noord.

De toen nog voortvluchtige vrouw vroeg anderhalve maand geleden asiel aan in Ter Apel. Op 9 maart werd ze samen met haar kind ingeschreven als asielzoeker in Nederland. Ze kreeg toen ook een vreemdelingennummer van de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND).

Bedreiging

De 33-jarige vrouw is deze week aangehouden. Haar moeder werd eind maart al gearresteerd in de Verenigde Staten. Ook zij wordt verdacht van betrokkenheid bij de moord op haar schoonzoon. Daarna kreeg de Amerikaanse politie ook de 33-jarige dochter in het vizier, die dus naar Nederland bleek te zijn gevlucht.

De vrouwen worden verdacht van moord op de 29-jarige Connor Lloyd in augustus 2021. Hij werd op zijn oprit in Lyman, in de staat South Carolina, doodgeschoten. Volgens Amerikaanse media waren er problemen tussen de verdachte en het slachtoffer. Hij was zelf al eens aangehouden voor bedreiging van zijn ex.

Uitleveringsverzoek

Hoe het kan dat de voortvluchtige vrouw naar Nederland kon reizen en in Ter Apel asiel kon aanvragen, is onduidelijk. De IND en het ministerie van Asiel en Immigratie willen niet op de zaak ingaan met het oog op de privacy. Mogelijk stond de vrouw niet internationaal gesignaleerd, schrijft RTV Noord, maar de instanties willen dat niet bevestigen.

Een woordvoerder van het Openbaar Ministerie wil alleen bevestigen dat de vrouw "in Noord-Nederland is aangehouden". Ze zit vast in afwachting van een uitleveringsverzoek van de VS.

De Europese Commissie drukt op de pauzeknop bij het opleggen van tegenheffingen aan de Verenigde Staten. Het pakket aan maatregelen dat gisteren werd aangekondigd wordt met negentig dagen opgeschort, heeft voorzitter van de Europese Commissie Von der Leyen bekendgemaakt.

Gisteren liet de Amerikaanse president Trump weten dat hij de aangekondigde hoge invoerheffingen voor goederen uit tientallen landen pauzeert. Per direct ging wel een heffing van 10 procent gelden.

De EU zei gisteren nog als tegenmaatregel tarieven oplopend tot 25 procent te zullen heffen op goederen uit de VS. Dat was een antwoord op de eerste importheffingen die de regering-Trump sinds half maart heeft ingesteld op staal en aluminium uit Europa. Dat gaat nu voorlopig niet door.

"We hebben kennisgenomen van de aankondiging van president Trump", schrijft Von der Leyen op X. "We willen de onderhandelingen een kans geven. Terwijl we bezig waren met het invoeren van de tegenmaatregelen van de EU, die brede steun kregen van de lidstaten, gaan we ze nu negentig dagen opschorten."

Von der Leyen waarschuwde dat de tegenmaatregelen later alsnog van kracht kunnen worden. "Als onderhandelingen niet bevredigend zijn, zullen onze tegenmaatregelen ingaan. Voorbereidingen voor verdere tegenmaatregelen gaan verder. Zoals ik eerder heb gezegd, alle opties blijven op tafel liggen."

Trumps importheffingen hebben een handelsoorlog ontketend en tot grote onrust geleid op de internationale financiële markten. Sinds Trump de importheffingen begin deze maand presenteerde is het onrustig. Na zijn besluit van gisteren om voor tientallen landen een pauze van negentig dagen af te kondigen, zijn de financiële markten enigszins hersteld.

Overigens besloot Trump gisteren juist tot een verhoging van de importheffingen voor goederen uit China. In totaal wordt daar nu 125 procent op geheven. China verhoogde de heffingen voor Amerikaanse producten even daarvoor nog tot 84 procent.

Rijkswaterstaat roept weggebruikers in de Randstad op om van maandag 23 juni tot en met donderdag 26 juni zoveel mogelijk thuis te werken, niet tijdens de spits te rijden en gebruik te maken van het openbaar vervoer.

Die oproep doet de dienst vanwege de NAVO-top die op 24 en 25 juni wordt gehouden in het World Forum Den Haag. "De regio Den Haag blijft hierdoor zo goed als mogelijk bereikbaar", staat in een verklaring.

Tientallen wereldleiders en duizenden delegatieleiders komen op de top af. Om alles in goede banen te leiden, zijn verkeers- en veiligheidsmaatregelen nodig tussen Schiphol en Den Haag. Weggebruikers kunnen daarom ernstige hinder ondervinden in de Randstad, waarschuwt Rijkswaterstaat.

Eerder ook al druk

Het verkeer tussen Amsterdam, Rotterdam en Den Haag moet vanaf zondag 22 juni al rekening houden met drukte. Dat komt door het plaatsen van afzettingen ter voorbereiding op de top. De verwachting is dat de hinder tot en met de 26e aanhoudt. Dat geldt ook voor regionale en lokale wegen rond Den Haag.

Op het spoor zijn er geen beperkingen. De NS houdt de normale dienstregeling aan. Er wordt wel extra drukte verwacht in de treinen, maar er is geen extra capaciteit om die drukte te verminderen.

Wat de maatregelen voor het lokale openbaar vervoer betekenen, is nog niet duidelijk. Rijkswaterstaat verwacht dat het op die lijnen ook drukker wordt en dat er mogelijk lijnen uitvallen.

Honderden medewerkers van de publieke omroepen hebben in Hilversum tegen de bezuinigingen op het omroepbestel gedemonstreerd. Het kabinet is van plan om 156 miljoen euro te bezuinigen op de publieke omroep, een maatregel die in 2027 moet ingaan.

"Dat zou doodzonde zijn. Ik denk dat er een kaalslag komt aan mensen en programma's. Er ligt al een lijst van programma's die volgend jaar geschrapt worden", zegt initiatiefnemer Hubert van der Want. "Niet alles wat bij de publieke omroep gemaakt wordt is voor iedereen, maar er wordt wel voor iedereen iets gemaakt. En dat is het mooie van het systeem."

De demonstratie begon om 11.55 uur, omdat het volgens de organisatie "vijf voor twaalf" is, en duurde ruim een half uur.

Op borden die mensen hadden meegenomen stonden teksten als 'Eppo Bruins, minister van Censuur', 'Eppo, blijf bij de les' en 'Investeren, niet polariseren'. De medewerkers van de publieke omroep die de NOS sprak tijdens de demonstratie zeggen dat zij bang zijn dat zij geen programma's meer kunnen maken die de macht controleren als er daadwerkelijk bezuinigd wordt op de omroepen.

'Belangrijk voor democratie'

Op de betoging waren medewerkers van allerlei omroepen binnen het publieke bestel afgekomen, onder wie enkele bekende gezichten. Onder anderen presentator Joris Linssen van KRO-NCRV en Nora Akachar van de NTR spraken de medewerkers toe die zich verzameld hadden op het Media Park.

"Een onafhankelijke en sterke publieke omroep is belangrijk voor een democratie. Je ziet ook in het buitenland hoe dat allemaal mis gaat", zegt Linssen. "Het andere ding is dat we ook een hele goede en een heel goedkope publieke omroep hebben, als je het vergelijkt met andere landen."

De publieke omroep in Nederland bestaat uit de NPO, die gaat over de coördinatie en programmering van alle netten, en de verschillende omroepen, die de daadwerkelijke programma's maken.

De hele organisatie, dus de NPO en de omroepen, ontvangen dit jaar 980 miljoen euro van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Het ministerie krijgt daar ook weer een bedrag voor terug, want het ontvangt de inkomsten uit de reclames die worden uitgezonden. Dat is zo'n 165 miljoen euro.

De NPO heeft van het kabinet de opdracht gekregen om vanaf 2027 156 miljoen te bezuinigen. Het kabinet gaat niet over hoe er bezuinigd gaat worden, die taak ligt bij de NPO. De organisatie bereidt zich al voor op de plannen, maar zei daar al eerder bij dat niet uitgesloten kan worden dat er programma's zullen verdwijnen.

Twee weken geleden begonnen omroepmedewerkers al een actie om de bezuinigingen op de publieke omroep terug te draaien, onder de noemer "Bescherm de publieke omroep". Mensen die die oproep steunen kunnen dat kenbaar maken via een speciale website.

NTR

Het kabinet wil niet alleen dat de NPO gaat bezuinigen, de publieke omroep moet ook vanaf 2029 anders ingedeeld worden. Minister Bruins van Cultuur presenteerde afgelopen vrijdag zijn plannen daarvoor. De bedoeling is dat de huidige omroepen met elkaar samengaan, zodat er vier à vijf zogenoemde omroephuizen overblijven.

Daarnaast zijn er nog twee taakomroepen, de NOS en de NTR, die een wettelijke taak hebben. De NOS blijft in de plannen van Bruins behouden, de taken van de NTR kunnen volgens Bruins ook bij de andere omroepen onderverdeeld worden. De NTR zou dan als organisatie ophouden te bestaan.

Dat plan kwam hard aan bij de NTR en de medewerkers. Inmiddels heeft de NTR een petitie opgestart die mensen kunnen ondertekenen om hun stem te laten horen voor het behoud van de omroep. Tot nu toe is de petitie ruim 50.000 keer ondertekend.

"De minister wil heel graag de publieke omroep versterken om een tegengeluid te bieden tegen polarisatie en de grote netflixen van deze wereld. Dat doe je misschien door het stelsel te wijzigen, maar ruim een tiende van het budget van de hele NPO afhalen is niet versterken", zegt een redacteur van de omroep Human op de demonstratie van vandaag. "Dat is uithollen."

Een van de twee advocaten van de tot levenslang veroordeelde topcrimineel Ridouan Taghi is opgepakt. Dat bevestigt het Openbaar Ministerie in een persbericht.

De advocaat, Vito Shukrula, wordt verdacht van deelname aan de criminele organisatie van Taghi. Hij werd vandaag gearresteerd na een bezoek aan Taghi in de EBI in Vught, de zwaarbeveiligde gevangenis waar Taghi al jaren vastzit.

Het OM schrijft in het persbericht dat Shukrula in volledige beperking zit, waardoor hij enkel mag praten met zijn advocaat. Het onderzoek naar Shukrula begon in december vorig jaar, nadat inlichtingendienst AIVD informatie had gedeeld met het OM via een zogenoemd ambtsbericht. In dat bericht stond dat Shukrula berichten van Taghi zou doorspelen naar de buitenwereld, aan personen in het criminele netwerk van Taghi.

In het daaropvolgende onderzoek kreeg de politie toestemming van de rechter-commissaris om delen van opgenomen telefoongesprekken "en andere vertrouwelijke communicatie" te beluisteren en te bekijken. Morgen wordt Shukrula voor het eerst voorgeleid in Amsterdam.

Derde opgepakte Taghi-advocaat

De 36-jarige Shukrula is de derde advocaat van Taghi die is opgepakt. In oktober 2021 werd diens neef Youssef Taghi opgepakt en in april 2023 werd Inez Weski gearresteerd. Shukrula is sinds november vorig jaar advocaat van Taghi met Carlo Crince le Roy.

Ridouan Taghi zat toen al sinds juli zonder advocaat. Zijn vorige advocaat Michael Ruperti had de verdediging neergelegd, omdat hij vond dat hem het werk onmogelijk was gemaakt.

Taghi werd vorig jaar februari veroordeeld tot levenslang in het megaproces Marengo. Dat proces ging over zes moorden, gepleegd tussen 2015 en 2017, vier pogingen tot moord en voorbereidingen voor nog meer liquidaties. Kort na de uitspraak ging Taghi in hoger beroep.

Hoewel het voor veel Nederlanders en de politiek voelt alsof we in Nederland veel duurder uit zijn voor onze boodschappen, valt dat Europees gezien best mee. Nederland was volgens het Europese statistiekbureau in 2023 Europees gezien relatief goedkoop als het gaat om de kosten van eten en niet-alcoholische dranken.

Directeuren van grote ketens als Albert Heijn, Jumbo en fabrikanten Nestlé en Unilever zijn vandaag uitgenodigd door leden van de Tweede Kamer. Zij zullen daar zeggen dat de kosten van onze boodschappen helemaal niet hoger zijn dan in buurlanden als Frankrijk, Duitsland en België. Sterker nog: in Nederland ben je gemiddeld goedkoper uit.

Hoewel het moeilijk is om supermarkten een op een met elkaar te vergelijken, ziet ook hoogleraar retail Laurens Sloot van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG) dat Nederland een paar procent goedkoper is dan buurlanden. Ook hij is in de Tweede Kamer om aan de politici uit te leggen hoe het zit.

Potje appelmoes

Dat de prijzen zijn gestegen is een feit. In ruim vier jaar tijd zijn de prijzen in supermarkten volgens Sloot met zo'n 30 procent toegenomen. Dat is ook het geval in het buitenland, maar het gevoel bij onder andere de politiek heerst dat sommige producten te duur zijn.

Een veelgehoord voorbeeld is het potje appelmoes van HAK. Dat is in België een stuk goedkoper dan in Nederland. HAK zelf zegt daarover dat zij die prijs niet bepalen. "De retailer koopt de appelmoes bij HAK in tegen dezelfde prijs en onder hetzelfde contract. Vervolgens worden de producten verdeeld onder de filialen in Nederland en België en bepaalt de retailer de prijs op het schap. HAK mag en kan hier vanuit wetgeving geen invloed op uitoefenen."

Volgens hoogleraar Sloot zijn andere A-merken in Nederland soms juist goedkoper. "Zo kost de Unox Chinese tomatensoep (570 ml) in Nederland 2,49 euro en in België 4,49 euro. Maar dat zegt dus verder niets over het gemiddelde prijsniveau; het benadrukt dat prijzen op lokaal of nationaal niveau tot stand komen."

"Je kunt de 'mandjes' van verschillende landen en supermarkten niet vergelijken. Van individuele producten wel, maar dat is één product." zegt retaildeskundige Kitty Koelemeijer. A-merken zijn volgens haar wel vaker duurder dan in het buitenland, "Maar dat zegt niet dat totale bedrag hoger van je mandje is."

Politieke plannen

Toch vinden partijen in de Tweede Kamer dat er iets moet gebeuren aan de hoge prijzen in de supermarkt. Zo wil de PVV bijvoorbeeld dat de btw op alle producten naar 0 procent gaat. De SP wil de btw op gezondere producten afschaffen .

GroenLinks-PvdA wil een wet aanpassen waardoor het mogelijk wordt om labels op producten ook in het Engels, Duits of Frans in de supermarkt te leggen. Dat is nu niet mogelijk, maar volgens de partij zou het kunnen helpen om de prijzen naar beneden te krijgen.

Dat het totale bedrag meevalt in Nederland komt ook doordat we een echt aanbiedingenland zijn. Paul Moers, retail- en merkendeskundige: "Als je alle aanbiedingen volgt, dan is het prijsverschil inderdaad niet zo groot. Maar wie wil nou tijdens het boodschappen doen een laptop meenemen met een Excelbestand open?"

Wat Moers betreft moeten we afstappen van het grote aantal actieprijzen. "We zijn verslaafd aan aanbiedingen. Maar dat kost een supermarkt ook veel. Aanbiedingen maken dingen complex. Je moet bordjes veranderen, schappen inrichten enzovoort. Minder aanbiedingen zouden kosten omlaag kunnen brengen."

Koffiebelasting

In sommige gevallen loont het wél om boodschappen over de grens te doen. Naast A-merken zijn producten als tabak en alcohol in Duitsland goedkoper, maar ook vruchtensappen kunnen daar minder kosten. In Nederland werd begin 2024 een extra belasting ingevoerd op suikerhoudende dranken.

Versproducten zijn in Nederland dan weer vaak goedkoper, maar ook voor koffie komen de Duitsers juist kant op. Dat komt volgens hoogleraar Sloot omdat de Duitse overheid daar een extra belasting op heft, de zogenaamde Kaffeesteuergesetz.

Toch houden de meeste winkelketens maar enkele procenten winst over, zoals bijvoorbeeld is terug te zien in de laatste jaarcijfers van Jumbo. De winst komt nu vooral terecht bij fabrikanten, die maken volgens Moers nog tussen de 12 en 15 procent winst. "A-merkfabrikanten moeten meer water bij de wijn doen."

Er zijn in verschillende landen in Europa verschillende soorten belastingen. Hoogleraar Sloot gaat in de Tweede Kamer pleiten voor gelijktrekking, zoals bijvoorbeeld bij tabak. "Er moet min of meer in overeenstemming zijn met omringende landen om te voorkomen dat er te veel omzet naar het buitenland verdwijnt."

Chinese staatsburgers in Russisch militair uniform die gevangengenomen werden in Oost-Oekraïne: de claim van de Oekraïense president Zelensky roept veel vragen op. De president deelde maandag een video waarop een geboeide man te zien is die enkele woorden Mandarijn spreekt.

Zelensky heeft naar eigen zeggen informatie waaruit blijkt dat "er veel meer Chinezen in de eenheden van de vijand zitten". Gisteravond zei hij dat de Oekraïense inlichtingendienst heeft vastgesteld dat er minstens 155 Chinese staatsburgers meevechten met Rusland. Hij heeft lijsten met gegevens met de pers gedeeld.

Volgens hem werft Rusland Chinezen via sociale media en "staat de Chinese overheid dat oogluikend toe", maar daarvoor leverde hij geen bewijs. "Hun motieven, of het nu geld is of niet, hun politieke motieven, enzovoort, zijn mij nog niet bekend. Maar het zal bekend worden."

Volgens de Geneefse Conventies is het verboden om krijgsgevangenen herkenbaar in beeld te brengen. De NOS heeft de man onherkenbaar gemaakt:

China zegt de Oekraïense verklaringen te onderzoeken. De bewering dat er "veel meer" Chinezen vechten aan Russische zijde doet het ministerie van Buitenlandse Zaken in Peking af als "totaal ongegrond".

Wat weten we over de Chinese krijgsgevangenen?

Volgens het Oekraïense leger werden de twee soldaten gevangengenomen in de Oost-Oekraïense regio Donetsk. Oekraïense troepen zouden daar gevochten hebben met zes Chinese militairen.

Een van de krijgsgevangenen heeft verklaard dat hij zich op eigen initiatief via een tussenpersoon in China heeft aangemeld bij het Russische leger, schrijven Oekraïense media. Hij zou samen met andere Chinese vrijwilligers een militaire training gevolgd hebben, waarna hij naar het front zou zijn gestuurd.

De betrouwbaarheid van verklaringen van krijgsgevangenen is moeilijk te beoordelen; ze zijn niet geïnterviewd door journalisten. Gisteren maakte Oekraïne ook de namen van de twee mannen bekend. Het land is bereid om ze te ruilen tegen Oekraïense krijgsgevangenen.

Wat doen buitenlandse burgers aan het front in Oekraïne?

Er is overtuigend bewijs dat in de Russische grensregio Koersk Noord-Koreaanse troepen worden ingezet, maar zowel Rusland als Oekraïne maakt gebruik van buitenlandse vrijwilligers. Zo is bekend dat er onder meer Amerikanen, Britten, Georgiërs en zelfs Russische dissidenten dienen in het Oekraïense leger. Aan Russische zijde vechten burgers uit onder meer Nepal, voormalige Sovjetstaten en verschillende Afrikaanse landen.

Volgens Peter Wijninga van denktank HCSS trekken buitenlandse vrijwilligers om uiteenlopende redenen naar het front. "Soms is het avonturisme, maar het kan ook gaan om geld. In andere gevallen is de drijfveer ideologisch; denk bijvoorbeeld aan de oude Sovjetrepublieken, waar veel etnische Russen wonen."

De NOS sprak vorig jaar met krijgsgevangenen:

Dat er Chinese staatsburgers zijn die meevechten met Rusland was ook al bekend. Afgelopen zondag schreef de Franse krant Le Monde dat het ongeveer 40 accounts heeft geïdentificeerd op de zusterapp van TikTok, Douyin, van Chinezen die zich op eigen initiatief hadden aangemeld bij het Russische leger.

Wat is de rol van China in de oorlog in Oekraïne?

China probeert sinds de Russische invasie de indruk te wekken dat het neutraal is. Desalniettemin wordt de onderlinge handelsrelatie gezien als onmisbaar voor de Russische oorlogsvoering.

Hoewel China stelt dat het geen middelen naar Rusland stuurt die kunnen worden ingezet op het slagveld, blijkt uit onderzoek wel dat zogenoemde dual use goederen - die zowel voor civiele als militaire doeleinden kunnen worden ingezet - via China in Rusland terechtkomen.

Hoe Chinese staatsburgers in Rusland terechtkomen, is nog onbekend. Wijninga acht het "onwaarschijnlijk dat China direct militairen naar Rusland heeft gestuurd". "Als de krijgsgevangenen verklaren dat ze door de Chinese overheid geronseld zijn, kan Xi Jinping directe betrokkenheid moeilijk blijven ontkennen."

Britse functionarissen meldden kort nadat de video was gepubliceerd al dat er "geen inlichtingen zijn die wijzen op aansturing vanuit de Chinese overheid", al wordt niets uitgesloten.

Hoe zijn de scherpe reacties vanuit Oekraïne te verklaren?

Het wereldkundig maken dat er Chinezen krijgsgevangen zouden zijn gemaakt ging gepaard met scherpe verwijten. De Oekraïense buitenlandminister Sybiha stelde dat de deelname van Chinese burgers "vragen oproept over China's uitgesproken standpunt over vrede".

Zelensky heeft zijn bondgenoten, waaronder de VS, opgeroepen om de Chinese aanwezigheid aan het front te veroordelen. De inzet van Chinezen zou bovendien "een duidelijk signaal" zijn dat Poetin niet uit is op vrede.

Volgens defensie-expert Wijninga heeft die reactie alles te maken met het anti-China-standpunt van regering-Trump. "De onderhandelingen over een staakt-het-vuren tussen Rusland en Oekraïne zitten in een impasse", vertelt hij. "Binnen het Trump-kamp heerst onenigheid: sommigen vinden dat Poetin tot een deal moet worden gedwongen, anderen zeggen juist dat de druk op Zelensky moet worden opgevoerd."

Het anti-China-sentiment is echter universeel binnen het team van Trump, stelt Wijninga. "Nu de VS de banden aanhaalt met Rusland, wordt Oekraïne ongerust. En dus probeert Zelensky te laten zien dat China Rusland in het geheim steunt, om de VS zo aan zijn kant te krijgen."

In Washington bleef het nieuws niet onopgemerkt: Tammy Bruce, woordvoerster van het Amerikaanse buitenlandministerie, noemde de berichten "verontrustend".

Burgemeester Van der Pas van de gemeente Maashorst wil dat minister Faber van Asiel en Migratie en premier Schoof zich uitspreken over de ongeregeldheden die gisteren plaatsvonden in Uden bij een demonstratie tegen de mogelijke komst van een azc.

De burgemeester zegt dat het niet zo kan zijn dat mensen een bijeenkomst verstoren en "de boel intimideren en bedreigen" zodat er mogelijk besloten wordt dat er geen opvanglocaties komen. Hij roept Den Haag dan ook op om "een helder signaal" te geven dat zulke acties niet worden geaccepteerd.

Een betoging is "absoluut" geen reden om plannen in de ijskast te zetten, benadrukt de burgemeester van de Brabantse gemeente.

Argumenten in plaats van intimidatie

Volgens de Spreidingswet moeten gemeenten voor 1 juli ervoor zorgen dat alle opvanglocaties gereed zijn. "Als dit dan de manier wordt hoe mensen omgaan met deze bijeenkomsten, dan hebben we nog een warme lente en zomer voor de boeg", waarschuwt hij.

Overigens vindt hij dat iedereen het recht heeft om te demonstreren. "Maar de betogers hebben vooral geroepen wat ze níet willen, uiteindelijk moet je wel met elkaar in gesprek." Hij vindt dat je op basis van argumenten tot een beslissing moet komen en niet door intimidatie.

Bekijk hier beelden van de demonstratie:

De demonstratie van gisteren was volgens de burgemeester niet van tevoren aangekondigd, maar er werd wel rekening mee gehouden dat er mogelijk iets zou plaatsvinden. Van der Pas zegt dat er voor een deel ook demonstranten van buiten de gemeente aanwezig waren.

Zo'n 300 mensen hadden zich buiten verzameld. De bijeenkomst binnen verliep rustig totdat er met zwaar vuurwerk, stenen en flessen werd gegooid. Daarna greep de ME in. Vijf mensen zijn aangehouden.

De burgemeester zegt dat hij zich niet bedreigd heeft gevoeld, "en naar mijn idee de raadsleden binnen ook niet".

In een dierentuin in het Amerikaanse Philadelphia zijn vier schildpadden uit het ei gekropen van een ernstig bedreigde soort, die in het wild alleen leeft op de Galapagoseilanden. Het gaat om de Chelonoidis porteri, die nauw verwant is aan de Galapagosreuzenschildpad en enkel voorkomt in het zuidwesten van Galapagoseiland Santa Cruz.

Het eerste schildpadje kroop eind februari uit het ei. De dierentuin is van plan om over krap twee weken de dieren voor het eerst te tonen aan het publiek, schrijft de Philadelphia Zoo in een persbericht.

Op de lijst met bedreigde diersoort van de internationale natuurbeschermingsorganisatie IUCN werd bij de laatste telling in 2016 geschat dat er nog zo'n 3400 dieren van de soort over waren.

De dierentuin deelde onderstaande video van de babyschildpadden:

Galapagosreuzenschildpadden waren lang in overvloed aanwezig op de eilandengroep in de Stille Oceaan. Omdat ze per eiland van elkaar verschillen, waren ze een van de inspiraties voor Charles Darwin om tot zijn evolutietheorie te komen. Darwin deed in 1835 de Galapagoseilanden aan.

Het ging rap slechter met de dieren toen walvisvaarders ze massaal meenamen op hun schepen voor voedsel en hun ecosysteem ernstig werd verstoord door exoten zoals geiten, varkens en ratten die meekwamen met mensen.

Meerdere ondersoorten van Galapagosschildpadden zijn daardoor inmiddels uitgestorven, maar door fokprogramma's gaat het met soorten die het wel hebben overleefd, zoals Chelonoidis porteri, de afgelopen jaren weer iets beter.

Extreem belangrijk

De schildpadden die in Phildelphia uit het ei kropen, zijn afkomstig van het schildpadstel 'Mommy' en 'Abrazzo', die naar schatting allebei een eeuw oud zijn. Het is voor het eerst dat het stel zich voortplant, meldt de Philadelphia Zoo. Daarnaast is het vrouwtje, Mommy, voor zover bekend ook de oudste van haar soort die voor het eerst moeder wordt.

In november legde ze zestien eieren, waarvan er nu dus vier zijn uitgekomen. De dieren maken ook deel uit van een fokprogramma om de schildpaddensoort te behoeden van uitsterven, waarin Mommy wordt gezien als een van de "genetisch waardevolste" dieren.

De dierentuin omschrijft de geboorte van de schildpadden als "extreem belangrijk" voor het voortbestaan van de soort, omdat de genen van de moeder nog niet in het programma zaten via nageslacht. Dat is goed nieuws voor de genetische diversiteit binnen de soort, aldus de dierentuin: "We hopen dat deze schildpadden over honderd jaar deel uitmaken van een bloeiende populatie Galapagosschildpadden op onze gezonde planeet".

De Raad voor de Kinderbescherming geeft bij kinderen met een Nederlandse achtergrond die een strafbaar feit hebben gepleegd vaker het advies om hen niet te vervolgen dan bij kinderen met een migratieachtergrond.

Dat blijkt uit onderzoek van het Verwey-Jonker Instituut in samenwerking met kennisinstituut Movisie naar mogelijke discriminatie en vooroordelen bij de organisatie. Het onderzoek werd uitgevoerd op verzoek van de raad zelf.

Een andere conclusie uit het rapport is dat de raad bij kinderen met een Nederlandse achtergrond vaker oordeelt dat een taakstraf geslaagd is dan bij kinderen met een migratieachtergrond. Ook bij kinderen uit gezinnen die boven de armoedegrens leven wordt vaker gesteld dat de taakstraf geslaagd is dan bij kinderen onder de armoedegrens.

De onderzoekers concluderen dat in de meeste gevallen mensen met verschillende achtergronden niet anders worden behandeld. De bovengenoemde gevallen vormen belangrijke uitzonderingen, stelt het rapport. De onderzoekers kunnen niet zeggen welke oorzaken ten grondslag liggen aan de verschillen.

Ongewenst gedrag binnen organisatie

Ook werd gekeken naar mogelijke vormen van ongelijke behandeling binnen de raad. Ongeveer een op de tien deelnemers aan het onderzoek zegt in het afgelopen jaar discriminatie te hebben ervaren door een collega of leidinggevende. Onder medewerkers met een niet-Europese achtergrond is dat bijna een kwart.

De gevallen gaan vooral over discriminatie in relatie tot herkomst of etniciteit, gender en geslacht, en huidskleur. Ook mensen met een beperking of chronische ziekte geven vaker aan discriminatie en ongewenst gedrag te ervaren. Volgens de medewerkers gaat het meestal om subtiele opmerkingen en gedrag. Ze doen daar vaak geen melding van.

Bovendien zegt meer dan de helft van de deelnemers aan het onderzoek het afgelopen jaar ongewenst gedrag te hebben ervaren. Dan gaat het over vormen van pesten, uitsluiting en vernedering.

In een reactie op het onderzoek stelt de raad dat men naar aanleiding van de conclusies over ongelijke behandeling bij taakstraffen en het advies om kinderen niet te vervolgen verder onderzoek gaat doen. Dat gebeurt door de zogeheten Discriminatietoets publieke dienstverlening in te zetten.

"Deze toets biedt handvatten om mogelijke risico's op discriminatie nader in beeld te brengen en aan te pakken, waarbij jongeren en ouders expliciet worden betrokken om hun ervaringen in te brengen", schrijft de Kinderbescherming.

Wat betreft de conclusies over discriminatie op de werkvloer stelt de raad dat het personeelsbeleid en wervings- en selectieprocedures onlangs zijn aangepast. "Maar dit is voor medewerkers nog niet altijd of nog onvoldoende merkbaar", schrijft de raad, die de aanbevelingen uit het rapport verder wil bestuderen en op de werkvloer het gesprek wil voeren over inclusie, diversiteit en sociale veiligheid.

Een man van 30 uit Vlijmen (Noord-Brabant) wordt verdacht van misbruik van meerdere jonge meisjes. Officieel wordt hij verdacht van ontucht met drie kinderen, maar volgens het Openbaar Ministerie zouden er tientallen slachtoffers zijn. Dat bleek vanochtend tijdens een eerste inleidende zitting in de rechtbank in Den Bosch.

De man zou onder andere de meisjes van 9, 11 en 13 online hebben benaderd en naaktbeelden van hen hebben gemaakt. Vervolgens zou hij hen met die beelden hebben gechanteerd en hen zo hebben gedwongen seksuele handelingen te verrichten.

Het onderzoek is nog niet klaar; nog niet alle slachtoffers zijn geïdentificeerd. De officier van justitie benadrukte dat het om een voorlopige tenlastelegging gaat.

Afgelopen oktober is het huis van de man doorzocht en zijn telefoons, computers en harde schijven meegenomen, schrijft Omroep Brabant. De man werd toen echter niet gearresteerd en kocht volgens justitie direct nieuwe apparatuur en ging verder met het online benaderen van jonge meisjes.

Geeft alles toe

De 30-jarige ondernemer en brandweerman gaf tijdens de zitting toe dat hij zich schuldig heeft gemaakt aan ontucht. "De naaktbeelden die ik maakte, heb ik niet verspreid. Ik gebruikte ze om de meiden bij me te houden. Dat ze met me wilden blijven praten", zei hij onder meer.

Ook zei de man dat hij jarenlang om hulp heeft gevraagd. "Al vanaf mijn veertiende zit ik in de knoop. Ik schold de politie op een gegeven moment uit, op zoek naar aandacht. Ik vertelde dat ik bij de brandweer zat in Vlijmen en dat ze mij moesten ontslaan, maar er gebeurde niks", zei de man.

De man blijft voorlopig vastzitten. In juli volgt een tussentijdse zitting.

Precies zien of de pollen waar je allergisch voor bent op dat moment door de lucht zweven. Dat kan nu nog niet, maar wetenschappers werken er wel aan. Op het dak van twee ziekenhuizen worden vandaag daarom officieel twee 'pollenpalen' in gebruik genomen die automatisch tellen welke pollen er in de lucht zitten.

Doel is om de informatievoorziening voor hooikoortspatiënten te verbeteren. Als er pollen in de lucht zitten waar zij allergisch voor zijn, kunnen ze ervoor kiezen om voorzorgsmaatregelen te nemen. Bijvoorbeeld door medicatie te nemen, of een zonnebril of mondkapje te dragen.

Handmatig vs. automatisch

Tot nu toe bepalen onderzoekers van het Leids Universitair Medisch Centrum en het Elkerliek ziekenhuis in Helmond handmatig welke pollen er de voorgaande week in de lucht zaten. Die informatie loopt dus altijd flink achter.

De komende tijd leggen ze hun handmatige tellingen naast de resultaten van de automatische tellers. Op die manier bepalen en verbeteren ze de betrouwbaarheid van de apparaten. Ze hopen dat de nieuwe technologie binnen één of twee jaar zo goed werkt dat ze de resultaten live kunnen laten zien.

Een beperking is wel dat er op slechts twee locaties in Nederland wordt geteld, terwijl de hoeveelheid pollen lokaal verschilt, bijvoorbeeld door het weer. Daarom hopen de onderzoekers op termijn op meer locaties automatische tellers neer te zetten.

Buienradar voor pollen

Ook werken ze aan een soort buienradar voor pollen. De Finse meteorologische dienst heeft zo'n pollenverwachting voor heel Europa. Er wordt nu gewerkt aan zo'n verwachting voor Nederland en ook daarvoor zouden actuele metingen van toegevoegde waarde zijn.

Er zijn al radars voor pollen, maar die zijn gebaseerd op modellen en geen echte metingen. De automatische tellers moeten straks een direct inzicht geven in de actuele situatie. Maar eerst moeten de onderzoekers dus testen hoe goed de informatie uit die tellers is.

Belangrijk voor patiënten

Internist-allergoloog Richard Oei ziet een meerwaarde in de nieuwe manier van tellen, ook al gaat het in eerste instantie om maar twee meetpunten. "Handmatige tellingen lopen altijd achter de feiten aan. Patiënten kunnen dan pas dagen tot een week later terugvinden hoeveel pollen er in de lucht zaten, terwijl ze hun klachten van toen al vergeten zijn. Door het inzetten van automatische tellers komt deze informatie straks bijna real-time beschikbaar."

Dit kan mensen met een allergie helpen om hun klachten beter te begrijpen of om de juiste keuzes te maken, bijvoorbeeld door binnen te blijven. "Ook al bij deze eerste stap zien wij belangrijke kansen om het leven met allergie concreet te verbeteren", legt Oei uit.

Het hooikoortsseizoen is dit voorjaar eerder begonnen dan de afgelopen jaren. Dat ziet Oei in de kliniek waar hij werkt en ook onderzoeksbureau Nivel meldde dat vorige week. Door het relatief warme en droge weer blijven pollen langer in de lucht hangen.

De verdediging van oud-advocaat Inez Weski heeft aangifte gedaan tegen de overheid vanwege de manier waarop zij is vastgehouden. Ze beschuldigen het Openbaar Ministerie onder andere van wederrechtelijke vrijheidsberoving.

Deze week concludeerde de Inspectie Justitie en Veiligheid dat Weski na haar arrestatie in 2023 negen dagen "deels buiten bescherming van de wet" heeft vastgezeten op een onbekende locatie, waar het ontbrak aan toezicht.

Volgens de advocaten moet de strafzaak tegen Weski mogelijk helemaal van tafel, nu blijkt dat de regels zijn geschonden. In de rechtbank in Rotterdam pleitten ze vandaag eerst voor uitgebreid onderzoek naar de detentieomstandigheden van Weski.

Woedend

Tijdens een tweede zitting in de strafzaak tegen Weski toonde de verdediging zich woedend over de opstelling van het Openbaar Ministerie. Dat zou opzettelijk en structureel de regels hebben overtreden en er alles aan hebben gedaan om de waarheid over de detentie van Weski te verbloemen.

"Zij zat met gevaar voor haar leven in isolatie met vijftig anonieme wisselende bewakers in een ondergrondse atoombunker onder Kamp Zeist", schetste advocaat Carry Knoops. "Zij mocht niet weten waar zij was en ook haar omgeving niet, alsof zij van de aardbodem was verdwenen."

Een jaar geleden publiceerde Weski een boek, waarin ze beschreef hoe ze de eerste dagen na haar arrestatie gevangen werd gehouden op een geheime plek. Ze suggereerde dat de overheid dit deed om haar te breken en zelfs te doden. Het OM deed dit af als totale onzin.

Mannenafdeling

Volgens Knoops stond Weski valselijk geregistreerd op een mannenafdeling van de gevangenis in Zwolle, terwijl ze in werkelijkheid op Kamp Zeist werd vastgehouden. Daar zou haar medische zorg zijn onthouden.

Weski's advocaten zeggen dat er bij leidinggevenden van het detentiepersoneel meerdere levensbedreigende situaties zijn gemeld, waarop niet of nauwelijks werd gereageerd. Na negen dagen werd ze overgeplaatst naar de vrouwengevangenis in Nieuwersluis. Weski kwam na ruim een maand vrij en moest daarna volgens haar advocaten meteen een hartoperatie ondergaan.

Inez Weski (70) was vandaag zelf niet aanwezig bij de zitting. Ze wordt verdacht van deelname aan de criminele organisatie van haar voormalige cliënt Ridouan Taghi en zijn zoons. Ze zou berichten over drugshandel en witwassen hebben doorgespeeld van en naar Taghi in de gevangenis. Het OM deed daarover geen nieuwe mededelingen.

De rechtbank moet nog beslissen of er nader onderzoek zal worden gedaan naar de gevangenschap van Weski. Ook moeten de rechters bepalen of ze zelf gaan kijken op de geheime locatie waar Weski werd vastgehouden.

In Duitsland is een Nederlandse militair omgekomen bij een grote landmachtoefening. Het gaat om een 21-jarige soldaat der eerste klasse van de landmacht, schrijft het ministerie van Defensie in een persbericht.

Defensie schrijft dat de militair lijkt te zijn omgekomen bij een ongeval. Meer details over het voorval zijn niet gedeeld.

De commandant van de eenheid van de omgekomen militair, brigadegeneraal Gertjan Kooij, zegt dat hij is aangedaan door het overlijden. "Dit raakt ons allemaal diep. Onze gedachten gaan uit naar zijn dierbaren."

Grootste landmachtoefening

De 21-jarige man was gestationeerd bij de 13 Lichte Brigade uit het Brabantse Oirschot. Hij nam deel aan de oefening Bastion Lion op het oefenterrein Güz Altmark, gelegen op zo'n 150 kilometer ten westen van Berlijn. Het is de grootste oefening voor de landmacht in dit jaar: zo'n 4000 militairen uit drie landen doen mee. Na de dood van de Nederlandse militair is de oefening voorlopig stilgelegd.

De Duitse politie onderzoekt het sterfgeval en krijgt daarbij steun van de Koninklijke Marechaussee. Tegelijk is ook de Inspectie Veiligheid Defensie een verkennend onderzoek begonnen.

De Nederlandse krijgsmacht moet zich versneld in gereedheid brengen voor een eventuele inzet. Dat schrijft de hoogste militair van ons land, generaal Onno Eichelsheim, in een zogeheten 'dagorder' die gisteren is verspreid onder alle ruim 76.000 medewerkers van defensie, zowel militair als burgerpersoneel.

"Ik weet dat versneld gereedstellen veel vraagt. Maar het is nodig", schrijft de commandant der strijdkrachten. "Alle militairen moeten hun persoonlijke gereedheid onder de loep nemen." Dan gaat het onder meer om de basisvaardigheden en het op orde hebben van vaccinaties.

Ook moeten alle eenheden "zo snel als mogelijk is" op niveau opgeleid en getraind zijn, stelt Eichelsheim. Een dagorder is uitzonderlijk en is in de krijgsmacht bedoeld voor "bijzondere mededelingen", zegt een woordvoerder.

In een toelichting zegt Eichelsheim dat hij met zijn dagorder "de urgentie nog een keer wil benadrukken". "Ik vraag de organisatie een stapje extra te doen".

Er is volgens hem "niets drastisch veranderd" in de Russische dreiging de laatste tijd. "Maar ik heb wel gezien dat we kunnen versnellen. Dat we sneller gereed kunnen zijn dan we eerst dachten."

Voor de Nederlandse militairen betekent het dat ze vooral veel moeten oefenen en trainen. De Nederlandse burgers gaan er ook iets van merken. "Ze zullen meer uniformen in het straatbeeld zien. En meer militaire transporten voor oefeningen."

Eichelsheim licht zijn dagorder toe:

"Het is een signaal naar Rusland om af te schrikken", zegt defensiedeskundige Dick Zandee van Instituut Clingendael over de brief. "Ook is het bedoeld om ervoor te zorgen dat Nederland scherp blijft." Volgens hem is er angst dat bijvoorbeeld Baltische staten het volgende slachtoffer zal zijn.

"Rusland test onze alertheid, bestudeert onze paraatheid en schat onze gereedheid in. De dreiging neemt toe", redeneert Eichelsheim bijvoorbeeld. "Vrijheid is niet meer vanzelfsprekend en Europa moet meer zelf doen om veilig te blijven", staat in de dagorder. Volgens de generaal voert Rusland ook al in Nederland hybride acties uit als cyberaanvallen en sabotage.

Twee scenario's

Eichelsheim schetst twee mogelijke scenario's. Als er een bestand komt tussen Rusland en Oekraïne moet Nederland klaar zijn om deel te nemen aan een internationale coalitie voor een duurzame vrede. Maar er wordt ook gewerkt aan een "operationeel plan" voor de situatie dat het NAVO-grondgebied zelf bedreigd wordt.

Dat vraagt om een hogere gereedheid van het leger. Bepaalde defensieonderdelen, zoals die zich bezighouden met Oekraïne, mogen extra geld uitgeven boven de begroting. Ook zal er vaker direct materieel worden aangekocht bij één leverancier. "Dat gaat sneller", schrijft de commandant.

Eichelsheim schrijft ook dat de aanschaf van drones, verbindingsmiddelen, camouflagenetten, wapens en gevechtskleding wordt versneld.

"We leven in bijzondere tijden en er wordt veel van ons gevraagd. Ik doe een beroep op de professionaliteit, vindingrijkheid en teamspirit van onze gehele organisatie. Zo groeit onze inzetgereedheid. De motor staat aan. Het is tijd voor een volgende versnelling", sluit de commandant zijn order af.

In het eerste kwartaal zijn bijna 34.000 huizen verkocht, ruim 13 procent meer dan in het eerste kwartaal van 2024. Dat meldt makelaarsvereniging NVM op basis van verkoopcijfers van aangesloten makelaars. De NVM heeft een marktaandeel van zo'n 70 procent.

De verkoopprijs van een koopwoning bedroeg in de eerste drie maanden gemiddeld 473.000 euro. Daarmee ligt het prijsgemiddelde 1,8 procent lager ten opzichte van het laatste kwartaal in 2024. De jaarlijkse prijsstijging blijft nog altijd bijna 10 procent.

De NVM noemt het opvallend dat een op de vijf verkochte woningen een voormalige huurwoning is, waarvan twee derde appartementen. In de vier grote steden Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht is dit zelfs bij twee op de vijf verkochte huizen het geval.

Uitponden

Volgens de NVM is de toename in het aantal verkochte appartementen vooral te verklaren in het type woning. Zo zijn steeds er meer appartementen op de woningmarkt die voorheen werden verhuurd. Deze zogenoemde 'uitpondwoningen' zijn vaak wat kleiner en goedkoper. Uitponden betekent het verkopen van een huurwoning.

"Het is bemoedigend om te zien dat de woningmarkt aantrekt met meer verkopen en een breder aanbod", zegt voorzitter Lana Goutsmits-Gerssen van NVM-vakgroep Wonen. "Een flink deel daarvan zijn betaalbare voormalige huurwoningen, die met name voor starters ruimte bieden om de koopwoningmarkt te betreden."'

Het aandeel appartementen in het totale aanbod van bestaande woningen neemt overigens al jaren toe. Vijf jaar geleden lag dat aandeel nog onder de 20 procent. Dit kwartaal stijgt het naar meer dan 33 procent.

Nieuwbouw vlakt af

NVM-makelaars verkochten in het eerste kwartaal 6740 nieuwbouwwoningen, vergelijkbaar met een jaar eerder. De groei van het afgelopen jaar vlakt daarmee af. Wel is het sentiment onder makelaars positief over de verkoopbaarheid van nieuwbouwwoningen.

De gemiddelde prijs van een nieuwbouwwoning is gestegen naar 492.000 euro, vooral doordat er minder grondgebonden woningen in de lagere prijssegmenten werden verkocht.

Ondanks het hoge aantal verkochte nieuwbouwhuizen dit kwartaal, zijn er wel zorgen over de lange termijn: "Er worden weinig bouwvergunningen afgegeven en het aanbod aan grondgebonden woningen blijft dalen. Dit leidt tot onbalans tussen aanbod, betaalbaarheid en behoefte van de kopers", aldus Gerssen.

Een middelbare scholier is niet meer welkom op zijn school in Rotterdam nadat hij dinsdag een explosie had veroorzaakt op het schoolplein. Volgens directeur Marijn van der Meijden is het een wonder dat niemand gewond is geraakt, zegt hij tegen de regionale omroep Rijnmond.

De leerling stak een rugzak in brand, wat leidde een grote explosie en hoge vlammen, vlak bij klaslokalen waar op dat moment les werd gegeven. "Deze jongen heeft een zeer groot risico genomen, dit had zomaar anders af kunnen lopen. We zijn enorm geschrokken", aldus Van der Meijden.

Inhoud tas

Wat er in de tas zat en waarom er zo'n grote ontploffing kon ontstaan, is nog niet bekend.

De leerling zit in zijn examenjaar en is niet meer welkom op het Guido de Brès. De jongen zal volgende maand ergens anders eindexamen moeten doen. Of dat haalbaar is, is volgens Rijnmond de vraag. De school heeft aangifte tegen de tiener gedaan.

Op Texel is een nieuw monument onthuld op de Georgische begraafplaats. Over de komst ervan was veel verdeeldheid op het eiland. Een dag voor de onthulling werd het monument nog beklad door onbekenden.

Het monument is sinds de aankondiging omstreden op Texel, schrijft omroep NH. Het beeld is een initiatief van het Georgisch Cultureel Centrum en staat pal voor het oude monument uit 1953. Dat daar nog verwijzingen op staan naar de voormalige Sovjet-Unie was initiatiefnemer Tika Svanidze Vancko en veel landgenoten een doorn in het oog. Defensie, eigenaar van de begraafplaats, ging akkoord met het nieuwe monument.

Tegenstanders menen dat het nieuwe monument de geschiedenis wil wegpoetsen. Ook de lokale partij Hart voor Texel uitte zijn ongenoegen over het feit dat het monument vlak voor het oude staat. "Op deze bijzondere plek wordt een stukje erfgoed tenietgedaan", zei de partij daar afgelopen maart over.

Texelaar Ronald Keijser verzette zich tegen de komst en locatie van het nieuwe monument. "De ophef begon bij mij. Ik vind het echt niet kunnen.

"Dit is geschiedvervalsing. Toen de Georgiërs in opstand kwamen, was Georgië nog onderdeel van de Sovjet-Unie. Dus dat moet je dan ook zo laten. In snap dat de Georgiërs er tegenwoordig heel anders in staan. Maar dit is tachtig jaar oude geschiedenis en dat moet je niet met elkaar vermengen."

Initiatiefnemer Tika Svanidze Vancko is het daar niet mee eens en vindt dat het nieuwe monument vooral voor de verbinding tussen Nederland en Georgië staat. "Het is prachtig geworden. We willen onze dankbaarheid laten zien aan de Texelaars, de Nederlanders. Het nieuwe monument staat nu voor het oude, daar komen we niet aan, we willen ook niets kapotmaken. Van geschiedenis wegpoetsen is zeker geen sprake."

Wie achter de bekladding van het nieuwe monument zat, is nog onduidelijk. De politie doet daar onderzoek naar. Kunstenaar David Khmaladze is gisteren de hele dag bezig geweest om het beeld weer op tijd gereed te krijgen.

"Je merkt dat de mensen misschien toch wat extra context willen. Om uit te leggen waarom dit kunstwerk hier nu staat, gaan we, denk ik, een bordje plaatsen met extra informatie. Als je de achtergrond begrijpt, snap je het monument ook beter."