De regering van Belarus heeft meer dan 120 politieke gevangenen vrijgelaten, in ruil voor verlichting van de Amerikaanse sancties. Onder de mensen die niet meer gevangen zitten, zijn meerdere prominente namen, zoals Nobelprijswinnaar voor de Vrede, Ales Bialiatski, en Maria Kolesnikova, een vooraanstaand oppositielid. Ook voormalig presidentskandidaat Viktor Babariko werd vrijgelaten.
Over de vrijlatingen is de afgelopen dagen onderhandeld in de Belarussische hoofdstad Minsk. Die gesprekken waren "erg productief", zei VS-gezant Coale na afloop. "We heffen sancties op, laten gevangenen vrij. We praten voortdurend met elkaar", citeerde staatspersbureau Belta hem.
Verlichting sancties
In ruil voor de vrijlatingen heeft de VS de sanctie opgeheven op potas, een belangrijk bestanddeel van kunstmest. Belarus is een van de grootste potas-producenten ter wereld.
In september liet Belarus 52 politieke gevangenen vrij na onderhandelingen met de VS. Toen werden sancties opgeheven tegen de nationale luchtvaartmaatschappij van Belarus. In oktober en november werden meer dan veertig politieke gevangenen vrijgelaten.
Bekijk hier de beelden van de politieke gevangenen nadat ze werden vrijgelaten:
Er zitten nog meer dan duizend politieke gevangenen vast in Belarus. Coale zei vanavond dat zij hopelijk de komende maanden vrijgelaten kunnen worden, wellicht in een grote groep. "Ik denk dat het waarschijnlijk is, het momentum is er", citeert Reuters de VS-gezant.
Negen vrijgelaten gevangenen zijn in Vilnius aangekomen, meldt de Amerikaanse ambassade daar. Onder hen is Nobelprijswinnaar Bialiatski.
In Oekraïne is een groep van 114 gevangenen aangekomen, meldt het Oekraïense coördinatiecentrum van krijgsgevangenen. Maria Kolesnikova is een van hen. Ook zijn vijf Oekraïners vrijgelaten, meldt president Zelensky op X.
Het Belarussische staatspersbureau Belta schrijft dat er in ruil hiervoor ook Russische en Belarussische gevangenen zijn vrijgelaten uit Oekraïne. Ook het Russische staatspersbureau Tass meldt dit. Oekraïne heeft dit niet bevestigd.
Inzamelingsactie
Een stichting die zich inzet voor onder meer politieke gevangenen in Belarus is een inzamelingsactie gestart voor de vandaag vrijgelaten gevangenen. In ongeveer vier uur werd is 158.000 euro opgehaald.
Volgens VS-gezant Coale heeft Loekasjenko toegezegd er alles aan te zullen doen om te voorkomen dat weerballonnen Litouwen invliegen. De afgelopen maanden wordt Litouwen geplaagd door weerballonnen met smokkelwaar die de grens overvliegen. Het verkeer op de luchthaven van Vilnius moest daardoor meerdere keren worden stilgelegd.
Eerder deze week riep Litouwen de noodtoestand uit. Het land liet weten dat het de ballonnen als een hybride aanval van een bondgenoot van Rusland ziet, te vergelijken met de schendingen van het Europese luchtruim door Rusland.
Verkiezingen 2020
Belarus grenst onder meer aan Polen en Oekraïne en is een bondgenoot van Rusland. President Loekasjenko steunt de Russische aanvalsoorlog tegen Oekraïne. Hij regeert zijn land als een dictator sinds 1994 en treedt met harde hand op tegen de oppositie. Om aan de macht te blijven, zet hij verkiezingen naar zijn hand.
In 2020 leidde dat tot enorme protesten toen de officiële uitslag een monsterzege van Loekasjenko op oppositieleider Tichanovskaja liet zien. De protesten werden neergeslagen en Tichanovskaja vluchtte naar het buitenland. Sindsdien zit ze in ballingschap. Veel van de politieke gevangenen namen deel aan de protesten.
Dat Amerikaanse sancties worden teruggedraaid in ruil voor vrijlating keurt Tichanovskaja goed. "De Amerikaanse sancties werden voornamelijk opgelegd voor mensenrechtenschendingen en daarom kunnen ze worden gebruikt om mensen vrij te laten."
Dat geldt niet voor de Europese sancties, volgens de oppositieleider. Ze wil dat die sancties worden bewaard voor "grotere kwesties of onomkeerbare en systematische veranderingen" in Belarus. "Want alleen vandaag al zijn ongeveer tien mensen in Belarus tot extremisten verklaard, dus dit proces van onderdrukking gaat door."
Volgens Tichanovskaja heeft de Amerikaanse president Trump geëist dat alle politieke gevangenen worden vrijgelaten.