De Amerikaanse Senaat heeft ingestemd met een nieuw steunpakket van 61 miljard dollar voor Oekraïne. De wet werd zoals verwacht met een ruime meerderheid aangenomen door de senatoren (79 voor, 18 tegen), nadat het pakket zaterdag al door het Huis van Afgevaardigden was goedgekeurd.
Daarmee wordt het in de praktijk mogelijk om Oekraïne binnen enkele dagen weer te voorzien van militaire steun vanuit de VS. President Biden zei na de stemming dat hij de wet vandaag nog zal ondertekenen.
Het geld voor Oekraïne maakt deel uit van een breder steunpakket van ruim 95 miljard dollar, waarbij er ook geld gaat naar Israël en Taiwan. Het pakket bevat daarnaast nog een voorziening die ertoe kan leiden dat het sociale medium TikTok in de VS wordt verboden.
De steun voor Oekraïne komt op een belangrijk moment in de oorlog met Rusland; het land worstelt met tekorten aan wapens en luchtafweer. Ondertussen voert Rusland de aanvallen aan de frontlinie en ook op de Oekraïense infrastructuur op.
GesteggelIn de VS was het lang onduidelijk of de steun er zou komen. Een deel van de Republikeinen in het Huis verzette zich onder leiding van presidentskandidaat Trump maanden tegen het plan. Ook de Republikeinse voorzitter van het Huis, Mike Johnson, was een van die tegenstanders, maar hij bleek recent te zijn gedraaid.
"Ik kan een egoïstische keuze maken, maar ik doe hier wat ik denk dat juist is. Wapensteun aan Oekraïne is echt van belang", zei hij in een interview. Daarin zei hij ook dat als het Westen niet oppast, Poetin straks doorstoot naar de Baltische staten of Polen.
Biden zei na de stemming in de Senaat dat senatoren van beide partijen "op dit kritieke keerpunt gehoor hebben gegeven aan de oproep van de geschiedenis".
Voor de stemming onderstreepten de leiders van zowel de Democraten (Chuck Schumer) als de Republikeinen (Mitch McConnell) het belang van het steunpakket. Schumer zei dat er zelden over zoiets belangrijks is gestemd in de Senaat. McConnell sprak van een van de "grotere dagen" in zijn lange geschiedenis in de Senaat.
Al maandenlang wordt er op universiteiten in heel Amerika geprotesteerd tegen het beleid van de regering-Biden ten aanzien van Israël en Gaza. Nu de humanitaire situatie in Gaza steeds nijpender wordt, worden de demonstraties feller. Studenten hebben tentenkampen opgezet op campussen, hun demonstraties gaan dag en nacht door.
Afgelopen woensdag begon het protest op de Columbia University in New York, sindsdien heeft het zich als een olievlek over andere universiteiten verspreid. De studenten en soms ook docenten die zich aansluiten bij het protest, eisen een staakt-het-vuren en hebben felle kritiek op president Biden, die ze de bijnaam 'Genocide Joe' gegeven hebben. Ze vinden dat hij vooral de kant van Israël kiest en weinig aandacht heeft voor de Palestijnen.
Biden moet balancerenHet is een verwijt dat Biden, die dit najaar opgaat voor zijn tweede termijn, al langer achtervolgt. Hij probeert iets feller op te treden richting Israël de afgelopen maanden, maar doet dat voorzichtig om zijn pro-Israelische medestanders niet kwijt te raken.
Biden moet balanceren om kiezers van beide kampen niet van zich te vervreemden, en nam in een reactie op de campusprotesten opnieuw een gematigde positie in. Hij veroordeelde de antisemitische uitspraken van sommige actievoerders, "maar ook de mensen die geen begrip hebben voor de Palestijnen."
Vandaag werd in de Senaat met grote meerderheid een omvangrijk buitenlands steunpakket aangenomen. Daarvan is 26 miljard dollar bedoeld voor Israël. Voor humanitaire hulp aan Gaza is 9 miljard dollar opzij gezet. Een pakket dat volgens vele demonstranten ontoereikend is.
Niet alleen president Biden wordt bekritiseerd door de demonstranten, maar ook de universiteiten zelf. Studenten roepen de onderwijsinstellingen op de banden te verbreken met bedrijven die connecties hebben met Israël, waaronder wapenleveranciers.
De balans tussen die twee kampen vinden valt de universiteiten zwaar. Ze zeggen het lastig te vinden de vrijheid van meningsuiting te respecteren, maar daarnaast ook de veiligheid van studenten te waarborgen.
Veel betogingen verlopen vreedzaam, maar bij sommige werden ook antisemitische leuzen geroepen. Veel Joodse studenten zeggen zich onveilig te voelen. Ook sommige vooraanstaande medewerkers van de universiteiten vinden de tentenkampen storend, en zeggen dat het protest een onveilige sfeer oplevert.
Weerstand groeitDaarom trokken universiteiten zoals Yale, NYU en Columbia de teugels aan, de politie werd ingezet, studenten zijn geschorst en sommige colleges zijn tot het einde van het semester alleen online te volgen.
Maar het ingrijpen door de politie wakkert het vuur alleen maar aan bij de demonstrerende studenten, zo vertelt de Nederlandse Indy Scholtens, die studeert aan Columbia University. "Sinds de arrestaties is het alleen maar groter geworden. Je zag al binnen een uur nadat de studenten werden gearresteerd, dat ze naar het andere veld liepen. Daar is nu een kamp opgebouwd dat groter was dan het eerste kamp. Je ziet dat de weerstand groeit."
Vier boerenorganisaties hebben een eigen voorstel gepresenteerd om de mestproblematiek het hoofd te bieden. In hun plan stellen de organisaties onder meer voor dat het voor melkveehouders mogelijk moet worden om hun veestapel vrijwillig in te krimpen, in ruil voor onder meer een jaarlijkse vergoeding.
Ook wordt er gepleit voor een verlaging van het eiwitgehalte in koeienvoer en stellen de boeren een extra afroming voor van buiten familieverband verhandelde fosfaatrechten. Verder willen ze een overgangs-derogatie, wat betekent dat ze langer gebruik kunnen maken van een regeling om meer mest uit te rijden dan in andere EU-landen.
Onder het voorstel staan de namen van LTO Nederland, het NAJK (Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt), de NZO (Nederlandse Zuivelorganisatie) en Biohuis/Natuurweide. De organisaties komen met hun plan aan de vooravond van een Kamerdebat over de mestproblemen.
Einde aan uitzonderingspositieDie problemen ontstonden, toen duidelijk werd dat er stapsgewijs een einde komt aan de Nederlandse uitzonderingspositie in het Europese mestbeleid. Daardoor mogen boeren veel minder mest uitrijden dan voorheen en is er een acuut mestverwerkingsprobleem ontstaan, dat de komende jaren nog verder kan groeien. Boeren krijgen daardoor torenhoge afvoerkosten.
Begin deze maand presenteerde demissionair minister van Landbouw Adema nog zijn mestplannen, met daarin onder meer een uitkoopregeling. Daarmee wil hij voorkomen dat er een "koude sanering" van de veehouderij komt, die volgens hem onherroepelijk zal leiden tot een reeks "faillissementen van in de kern gezonde bedrijven".
De Kamer is flink verdeeld over zijn plannen, die miljarden moeten kosten.
De vier boerenorganisaties hopen met hun zogenoemde 'crisisplan' de impasse te doorbreken. "De mestbrief die minister Adema eerder deze maand aan de Kamer stuurde, biedt wat ons betreft onvoldoende perspectief voor de korte termijn", schrijft LTO - met 35.000 leden de grootste boerenorganisatie van Nederland - op de eigen website.
"Maar de ernst en de urgentie van de mestcrisis zijn dermate groot, dat uitstel geen optie is. Boeren staan met de rug tegen de muur en hebben nu een oplossing nodig voor de vastgelopen mestmarkt." De voorstellen voor de veestapel zijn tijdelijk van aard en bevatten, in tegenstelling tot die van Adema, niks over een graslandsubsidie.
Nog eens naar BrusselDe organisaties roepen de partijen in de Kamer op hun voorstel over te nemen. "Het zijn pijnlijke maatregelen, maar gelet op de ernst van de situatie achten wij dit onontkoombaar", schrijven de opstellers over hun voorstel.
Als het plan wordt aangenomen, zou er nog eens een poging gewaagd kunnen worden om tijdelijk soepelere mestregels in Brussel af te dwingen, zo staat in het voorstel. Minister Adema heeft eerder al gezegd dat zo'n nieuwe gang naar Brussel in zijn ogen zo goed als kansloos is.
Niet alle boeren lijken overigens achter het plan uit de eigen sector te staan. Zo schreef actiegroep Farmers Defence Force gisteravond op X: "De boeren worden vandaag verraden door hun eigen belangenbehartiging". Donderdag debatteert de Kamer over de mestproblemen.
Een hooggeplaatste Russische defensiefunctionaris is opgepakt, omdat hij wordt verdacht van het aannemen van steekpenningen. Dat schrijven Russische staatsmedia. Het gaat om Timoer Ivanov, een van de twaalf onderministers van Defensie.
Ivanov werd kort na de invasie van Oekraïne door Rusland al op de sanctielijst gezet door zowel de Verenigde Staten als de Europese Unie.
Het Russische staatspersbureau RIA Novosti schrijft op basis van Kremlin-woordvoerder Peskov dat minister van Defensie Sjojgoe inmiddels op de hoogte is gebracht van de aanhouding van zijn vertrouweling.
Voordat hij onderminister werd in 2016, werkte Ivanov al nauw samen met Sjojgoe. Zo was hij vicegouverneur van de regio Moskou, toen Sjojgoe in 2012 gouverneur werd van die regio. Kort daarna volgde hij Sjojgoe naar het ministerie van Defensie.
Er zijn geen details gemaakt over de hoogte van de steekpenningen die Ivanov zou hebben aangenomen, en waarvoor.
BouwprojectenIvanov overziet in zijn functie onder meer het vastgoed en de bouwprojecten van het Russische leger, schrijft persbureau AP, en had volgens Russische media ook de bouwprojecten in de Oekraïense havenstad Marioepol onder zich.
Marioepol werd in mei 2022 bezet door Rusland, nadat de havenstad eerst door zware bombardementen grotendeels was verwoest.
De Russen begonnen kort na de bezetting van de stad met het bouwen van woonwijken op de verwoeste grond. President Poetin bezocht in maart vorig jaar hoogstpersoonlijk nog zo'n bouwplaats in Marioepol.
Onderzoek NavalnyEind 2022 kwam Ivanov in het nieuws door een onderzoek van de anti-corruptieorganisatie van de in februari overleden oppositieleider Aleksej Navalny.
In dat onderzoek kwam naar voren dat Ivanov een luxeleven leidde, terwijl hij dat volgens zijn officiële inkomen niet zou kunnen betalen. In het onderzoek wordt gesuggereerd dat Ivanov mogelijk flink verdiende aan de bouwprojecten in Marioepol. Het is niet duidelijk of hij om deze reden nu is opgepakt.
Er hangt Ivanov een celstraf van maximaal vijftien jaar boven het hoofd.
Nederland kan in 2050 volledig klimaatneutraal zijn. Maar die haalbaarheid komt ernstig in het geding als we controversiële maatregelen - zoals CO2-opslag, biobrandstoffen en krimp van de veestapel - uitsluiten of zelfs maar uitstellen. Dat zegt het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) in een nieuwe doorrekening.
Ruim dertig routes om klimaatneutraal te worden zijn doorgerekend voor alle belangrijke sectoren. Het PBL spreekt van hun 'vlaggenschip'. Samen met achtergrondrapporten gaat het om zo'n duizend pagina's.
"Het is een enorme opgave", zegt PBL-directeur Marko Hekkert tegen de NOS. "We hebben nog maar 25 jaar om dit voor elkaar te krijgen. Elke vertraging die je je nog veroorlooft, maakt het of enorm duur, of onmogelijk. Het is nu dus vooral doorzetten - de urgentie hebben we afgelopen jaren al gezien."
Hekkerts zorg is kortetermijndenken. Sommige maatregelen die kunnen helpen om het klimaatdoel voor 2030 te halen (55 procent minder broeikasgassen dan in 1990) kunnen juist leiden tot stagnatie op de lange termijn. Een voorbeeld is het verwarmen van huizen met waterstof.
"Vanuit de sector wordt gezegd: er liggen mooie aardgasleidingen - daar kunnen we dus waterstof in stoppen. Maar als je naar het hele systeem kijkt, hebben we die waterstof elders nodig, en blijken warmtepompen voor verwarming veel optimaler. Dus voor beleid dat we nu nog maken: zet de 2050-bril op."
Het PBL heeft onderzocht welke scenario's het meest kosteneffectief zijn, tegen relatief kleine veranderingen in productie en consumptie. "Zo gaan we in de studie niet uit van grootschalige gedragsveranderingen", zegt hoofdauteur Bart Strengers. Zijn conclusie: het is niet alleen haalbaar, maar ook betaalbaar. "Het zijn geen astronomische bedragen. Het gaat vooral om een transitie waar we doorheen moeten. Dat vraagt grote investeringen en eerlijke verdeling - maar brengt geen hoge netto kosten."
Nederlandse waterstof en biokerosineIn 2050 zal in Nederland maar liefst drie tot vijf keer zo veel elektriciteit geproduceerd moeten worden als nu, afkomstig uit wind, zon en mogelijk wat kernenergie. Dankzij die extra elektriciteit kunnen wegverkeer, verwarming en de industrie stoppen met fossiele brandstoffen.
Ook waterstof speelt daarbij een belangrijke rol - om pieken in vraag en aanbod van elektriciteit op te vangen. Het grootste deel van die waterstof zullen we volgens het PBL in Nederland zelf produceren. Het is volgens het planbureau essentieel dat verschillende investeringen parallel worden uitgevoerd, en dat nergens "gewacht" wordt op voortgang elders.
Twee lastige sectoren die niet kunnen elektrificeren, zijn de scheepvaart en de luchtvaart. De scheepvaart zou kunnen overstappen op biobrandstof of ammoniak, en luchtvaart op biokerosine en synthetische kerosine.
Krimp van de veestapelOok die alternatieve luchtvaartbrandstof moeten we zelf (grootschalig) gaan produceren in Nederland. Bij die fabricage komt CO2 vrij en als we die ondergronds opslaan wordt meer CO2 aan de atmosfeer onttrokken dan erbij vrijkomt.
Die negatieve uitstoot zal vervolgens nodig zijn voor de sector die het lastigst te verduurzamen is: de landbouw. Die stoot in Nederland nu 23 miljoen ton broeikasgassen per jaar uit (15 procent van het totaal).
Dat zal in 2050 alsnog 9 tot 12 miljoen ton zijn. Daarbij wordt uitgegaan van enige krimp van de veestapel, in lijn met het stikstofbeleid. Vooral die resterende uitstoot van de landbouw zal in 2050 dus moeten worden gecompenseerd.
Geen aflaatIn veel andere rapporten wordt ervan uitgegaan dat zulke negatieve emissies gecreëerd kunnen worden door biomassa te verstoken voor elektriciteit en de CO2 die daarbij vrijkomt ondergronds op te slaan.
Het PBL ziet dat anders: door te sterke groei van de vraag kunnen tekorten en duurzaamheidsproblemen ontstaan, waaronder ontbossing. Biomassa moet daarom alleen worden gebruikt voor hoogwaardige toepassingen, zoals grondstof voor bioplastics en de bouw, en biobrandstoffen voor transportsectoren die niet kunnen elektrificeren.
Het ondergronds opslaan van CO2 is geen aflaat om door te gaan met grootschalig gebruik van fossiele brandstoffen. Volgens het rapport kan in 2050 slechts een zeer klein deel fossiele brandstoffen met CO2-opslag worden gecompenseerd.
BevolkingsgroeiIn het rapport wordt bevolkingsgroei gezien als een gegeven en uitgegaan van gematigde groei (een à twee miljoen extra mensen in 2050). Dat vraagt tussen 2020 en 2050 1,4 miljoen extra woningen. Het werkelijke volume van gebouwen in het Nederlandse landschap groeit bijna twee keer zo hard, door een vergelijkbare toename van bebouwing ten behoeve van de dienstensector.
Toch toonde de Staatscommissie voor Demografische Ontwikkelingen dat de bevolkingsgroei in praktijk aanzienlijk lager of hoger kan zijn, afhankelijk van immigratie. Als er voor 2050 nog meer mensen bijkomen wordt het moeilijker en bij lagere groei makkelijker, erkent Hekkert. Naast landbouw en woningbouw is de schaarse ruimte in Nederland ook nodig voor extra bos.
Verspilling aanpakkenOok verduurzaming van leefstijl kan de opgave een stuk vergemakkelijken. Volgens het PBL is op dat vlak vervolgstudie nodig; het is niet meegenomen in dit rapport. Wel is het volgens het planbureau essentieel dat we netto veel minder energie verspillen. Alleen dan is de extra CO2-vrije elektriciteit toereikend om alle fossiele brandstoffen te vervangen.
Die besparing komt van goede isolatie van alle woningen en andere gebouwen, zegt Bert Daniels, de tweede hoofdauteur. "Maar het zit ook in nieuwe technologie. Zo verbruiken warmtepompen netto een derde tot een kwart van de energie van gasverwarming en is een elektrische auto ruwweg drie keer zo efficiënt als een vergelijkbare verbrandingsauto."
Uiteindelijk is het een vrij simpel verhaal, besluit Hekkert. "Alle verduurzaming moet opgeschaald worden. Je kunt niks verkeerd doen, zolang je opschaalt."
Een dikke, geel-oranje deken leek er over het zuiden van Griekenland te liggen. Bij zonsondergang kleurde de lucht knalrood. Zo'n grote hoeveelheid Saharastof als er vandaag in de Griekse lucht hing, komt niet vaak voor.
Dat wat Saharastof Griekenland aandoet, is niet ongebruikelijk. Ook in Nederland komt het wel eens voor bij een sterke zuidelijke stroming. Maar het zuiden van Griekenland had dus met bijzonder hoge concentraties stof uit Noord-Afrika te maken.
Het levert niet alleen intrigerende beelden op; mensen kunnen er ook behoorlijk last van hebben. De hele kleine stofdeeltjes kunnen diep in de longen doordringen. Dat merkten ook de ziekenhuizen in de stad Kalamata en op het eiland Kreta, waar meer mensen dan normaal zich meldden bij de spoedeisende hulp, vooral met klachten aan de luchtwegen.
De overheid had al gewaarschuwd voor het stof en adviseerde vooral mensen met luchtwegaandoeningen of allergieën om niet naar buiten te gaan. Ook werd aangeraden om ramen en deuren gesloten te houden en om niet te gaan sporten in de buitenlucht.
Door zandstormen in de Sahara kan zand en stof hoog de lucht in worden geblazen. Daar drijft het mee op de wind. Het zand daalt vaak snel neer, omdat het te zwaar is om lang te blijven zweven. Maar de lichtere stofdeeltjes kunnen duizenden kilometers afleggen.
Stof is niet het enige wat uit de Sahara komt gewaaid. Ook de hitte verplaatst zich: in het westen van Kreta werd vandaag een temperatuur van bijna 37 graden gemeten. Gemiddeld is het daar rond deze tijd een graad of 22.
Morgen draait de wind, en dan zou het meeste stof én de ergste hitte weer uit Griekenland moeten verdwijnen.
Nederlandse artiesten uiten in het AD hun zorgen over de diefstal van allerlei artistieke elementen als melodie, stijl en stem door tools als Udio, apps waarmee muziek wordt geproduceerd op basis van kunstmatige intelligentie (AI).
Tools zoals Udio gebruiken bestaande muziek om het algoritme te trainen voor het produceren van muziek. "'Maak een nummer in de stijl van Zoutelande van Bløf met een Maan-vibe', dat kun je invoeren en daar rolt dan een nummer uit", zegt Pablo van de Poel, muzikant van rockband DeWolff.
"Muziek is mijn leven en dat zoiets afgepakt kan worden door AI baart mij enorme zorgen. Tegelijkertijd spelen wij vooral live en dat zal niet zo snel verdwijnen."
Commerciële klusUniversitair docent Emilie Rademakers begrijpt waar de angst van artiesten vandaan komt. "Het succes van dit soort programma's zit met name in de toegankelijkheid: je hoeft alleen maar een paar trefwoorden in te voeren om een deuntje te maken."
"Veel artiesten kunnen hun werk blijven doen doordat zij af en toe een commerciële klus doen, zoals het maken van een jingle voor reclames", zegt Van de Poel. "Met de komst van AI gebeurt dat niet meer." Bandleden van de Dawn Brothers maken zich zorgen over de opkomst van AI:
Geen klachtenCaspar de Kiefte van Kunstenbond, de vakbond voor cultuurwerkers en kunstenaars, herkent het door Van de Poel geschetste beeld. "Udio bestaat nog maar heel kort. Op dit moment wordt kunstmatige muziek met name gebruikt voor achtergrondmuziek in cafés en winkels. Maar door AI zal de sector een heel stuk kleiner worden, omdat het veel moeilijker wordt om een bestaan op te bouwen als artiest."
Transparantie speelt ook een rol, geeft Rademakers aan. "De apps zeggen rechtmatig gebruik te maken van beschermde muziek, maar welke databronnen zij gebruiken en hoe zij de muziek verwerken, is onbekend.
Volgens BumaStemra, de organisatie die de auteursrechten van ongeveer 38.000 Nederlandse muziekmakers beheert, is er toestemming nodig van de rechthebbende om gebruik te mogen maken van bestaande muziek. Maar de organisatie heeft nog geen klachten ontvangen over de tools.
Duidelijker regelsToch verwacht Rademakers niet dat artistiek werk zomaar door kunstmatige muziek wordt vervangen. "Joost Klein wordt gewaardeerd omdat hij op een innovatieve manier verschillende sentimenten samenbrengt. Hij raakt daarmee aan wat bij mensen leeft. Dat kan een app nooit doen."
Naar verwachting wordt de Europese AI Act officieel in mei gepubliceerd, daarna worden de regels in fasen van kracht. De wet moet ertoe leiden dat er duidelijker regels komen rond kunstmatige intelligentie.
De burgemeester van Rijswijk (ZH) heeft een streep gezet door een Eritrees bevrijdingsfeest in haar stad op 25 mei. De bijeenkomst is te riskant, aldus de gemeente. In februari waren er rellen rond een bijeenkomst van Eritreeërs in Den Haag.
De uitbater van een zalencentrum in Rijswijk had het evenement van de Federatie van Eritrese Gemeenschappen Nederland (FEN) aangemeld bij de gemeente. Er werden zo'n 800 bezoekers verwacht.
Burgemeester Sahin schat het veiligheidsrisico in als "levensgroot" en geeft dus geen toestemming. Volgens haar horen evenementen met "zo'n hoog risicoprofiel niet thuis in een drukke omgeving als Rijswijk".
Zowel de organisator als de exploitant had het risico voor het evenement als laag ingeschaald. "Maar dat is niet hoe de gemeente erover denkt", aldus een woordvoerder van Rijswijk tegen Omroep West.
Twee groepenBinnen de Eritrese gemeenschap zijn er spanningen tussen twee groepen: tegenstanders van het Eritrese regime en regeringsgezinde Eritreeërs. Het leidde de laatste jaren tot ongeregeldheden bij een aantal bijeenkomsten in Nederland.
Zo vielen er vorig jaar meerdere gewonden bij een massale vechtpartij bij zalencentrum Event Plaza in Rijswijk, hetzelfde zalencentrum waar de bijeenkomst volgende maand zou plaatsvinden.
Op 17 februari dit jaar liep een confrontatie tussen twee groepen Eritreeërs in Den Haag uit op rellen. Er werd met stenen gegooid en (politie)voertuigen werden in brand gestoken. De mobiele eenheid zette traangas in om de situatie onder controle te krijgen. Zeker vier agenten raakten gewond.
Youp van 't Hek is vanavond voortijdig met zijn voorstelling De Laatste Ronde! in het Amsterdamse theater Carré gestopt. Volgens bezoekers liet zijn geheugen hem in de steek. Na een uur stopte de cabaretier met zijn show.
"Jongens, sorry, het gaat niet meer", zei hij volgens een bezoeker. Het gebeurde nadat de voorstelling meerdere keren korte tijd was stilgelegd, waarna de cabaretier het nog probeerde met een draaiboek in zijn hand.
Nadat de voorstelling was gestopt, nam een medewerker van het theater het woord en zei dat Van 't Hek de hele dag al niet lekker was. Bezoekers kunnen een ticket krijgen voor een volgende voorstelling. Het management van Van 't Hek was niet bereikbaar voor een reactie.
Youp van 't Hek staat nog tot en met eind mei in Carré, waar hij het laatste programma speelt uit een carrière die vijftig jaar heeft geduurd.
HartoperatieVan 't Hek moest eerder in zijn carrière ook al voorstellingen vroegtijdig beëindigen vanwege gezondheidsproblemen. Dat gebeurde onder meer in 2017 in het Oude Luxor in Rotterdam.
Ook in 2015 werd hij twee keer onwel bij een optreden. Vervolgens is hij geopereerd aan zijn hart: er is een aantal bypasses aangebracht. Na die ingreep heeft de cabaretier een rustpauze genomen.
Er komt voor het eerst een groot onderzoek naar de problemen bij slachtoffers van de basisschoolgijzeling in Bovensmilde in 1977. De toen 11-jarige Cor Udding heeft de afgelopen jaren gestreden voor meer erkenning voor de slachtoffers. "Eindelijk een forse stap richting erkenning, al had dit 47 jaar geleden moeten gebeuren", zegt hij tegen RTV Drenthe.
Vier Zuid-Molukse jongeren drongen op 23 mei 1977 basisschool De Meenthe in Bovensmilde binnen. 105 kinderen en vijf leerkrachten werden dagenlang vastgehouden. Na vier dagen werden de kinderen en één leerkracht vrijgelaten.
De andere leerkrachten kwamen op 11 juni vrij, nadat het leger was ingezet en pantservoertuigen op de school werden afgestuurd. Dat was op dezelfde dag dat mariniers een einde maakten aan een treinkaping bij De Punt, niet ver van Bovensmilde.
Op elke hoek tanks"Niet alleen die dagenlange gijzeling heeft er bij de jonge kinderen enorm ingehakt, maar ook de lange nasleep", zegt de inmiddels 58-jarige Udding. Hij herinnert zich dat het onveilig was in het dorp door rellen en brandstichting.
Ook was er militaire bewaking bij de school en stonden er een jaar lang op elke hoek tanks. "Dat heeft allemaal zo gigantisch veel impact gehad. Ik denk dat die periode erna nét zo dramatisch is geweest als de gijzeling zelf."
Hij vindt dat er te weinig nazorg is geweest voor de slachtoffers, stapte meermaals naar de politiek en ging in gesprek met premier Rutte. "Zeer onterecht kregen sommige slachtoffers van hulpverleners te horen dat zij destijds te jong waren om er echt iets aan over te houden. En er werd binnen gezinnen niet over gepraat", zegt hij.
Last van herinneringenVolgens Udding hebben de gebeurtenissen en het gebrek aan nazorg het leven van veel slachtoffers beïnvloed. "Zelf heb ik behoorlijk lang weinig last gehad van het trauma, totdat in de coronatijd met het invoeren van de avondklok mijn vrijheid ineens werd ingeperkt. Ik begon toen last te krijgen van herinneringen van destijds en ik begon er ook over te dromen."
Hij besloot contact op te nemen met de andere gegijzelden. "Er zijn veel verhalen over scheidingen, sociale en maatschappelijke problemen, zowel geestelijk als fysiek, binnen gezinnen en post-traumatische situaties", stelt hij. Hoe groot de groep is die zich inmiddels bij hem heeft gemeld, wil hij niet kwijt. "Maar het zijn er veel en ze blijven komen."
Vertrouwen winnenHij vindt het aangekondigde onderzoek "een eerste stap naar eerherstel". Het onderzoek is vorige week door minister Weerwind (Rechtsbescherming) aangekondigd en is onderdeel van een groter project rond slachtoffers van het ministerie van Justitie en Veiligheid. De studie begint binnenkort en wordt uitgevoerd door ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum.
"Laat ik het zo zeggen: dit is een belangrijke en goede stap en een bewijs dat we niet vergeten zijn. Maar ik ben ook afwachtend, de kurk gaat nog niet van de champagnefles", zegt Udding over het onderzoek.
"Ik ben blij met het woord 'zorgvuldig' in de tekst van Weerwind, want dat is ook uitermate belangrijk. De gesprekken met de slachtoffers moeten de basis vormen, maar voordat je het over goede gesprekken hebt, moet je eerst vertrouwen winnen. Dat zal een uitdaging worden, na al die tientallen jaren dat er niets gebeurde."
Tegen een 28-jarige Amsterdammer is vijftien maanden cel geëist vanwege een hack. Volgens het Openbaar Ministerie heeft de man online ingebroken bij het systeem van entertainmentbedrijf ID&T. Als gevolg daarvan belandden privégegevens van honderdduizenden festivalgangers, -medewerkers en artiesten op straat.
"Hier was absoluut geen sprake van een kwajongensstreek", zegt de officier van justitie. Het OM rekent het de man zwaar aan dat hij de bedrijven niet heeft gewaarschuwd over de kwetsbaarheden in hun systeem. In plaats daarvan "wilde hij in alle rust zijn buit bestuderen".
Welkom01De verdachte erkent dat hij in de zomer van 2022 de server van NextSelect in Enschede is binnengedrongen. Dat bedrijf beheerde de servers waarop de data stonden. De 28-jarige beweert dat hij nieuwsgierig was of de beveiliging van het systeem op orde was en dat bleek dus niet het geval.
"Met de inlog administrator en Welkom01 was ik in hun systeem", wordt de verdachte geciteerd door de regionale omroep Oost. Hij had gezien dat veiligheidsprotocollen niet goed waren opgevolgd. De man wilde kijken of hij zichzelf op de gastenlijst voor een festival kon zetten.
'Forse inbreuken'Ook dat lukte. De ICT'er verschafte zichzelf toegang tot technofestival Awakenings. Hij kon eveneens parkeerplaatsen aanvragen. De man kopieerde de data van de server naar zijn eigen pc. Volgens het OM Waren dat "zeer forse inbreuken" en datadiefstal.
De ontwikkeling van het computersysteem, Evi genaamd, had enkele tonnen gekost. Door de hackactie liep het programma grote imagoschade op. NextSelect en ID&T eisen in totaal 97.000 euro schadevergoeding.
"Ik was een winkel binnengedrongen waar ik niet had mogen zijn", citeert Oost de verdachte. Zijn advocaat noemt de strafeis disproportioneel. De 28-jarige heeft geen strafblad en wordt binnenkort voor de tweede keer vader.
"Mijn cliënt heeft strafbaar gehandeld en daarmee overlast en schade veroorzaakt, maar hij heeft opening van zaken gegeven en spijt betuigd." Volgende maand doet de rechter uitspraak.
Bij de politie en anti-discriminatiebureaus kwamen vorig jaar weer meer meldingen binnen van discriminatie, vooral van antisemitisme en discriminatie van moslims. Ook trans personen deden vaker een melding. Het is het vierde jaar op rij dat het aantal meldingen toeneemt.
"Dit stemt niet vrolijk", reageert Rabin Baldewsingh, de Nationaal Coördinator tegen Racisme en Discriminatie, op het jaarlijks rapport van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Toch zag hij het al aankomen. "Die stijgingen zijn al een tijd gaande. De meldingsbereidheid neemt wat toe, maar niet met grote stappen. Mensen haken juist vaker af omdat ze geen vertrouwen hebben dat er iets met hun klacht gebeurt."
De stijgende cijfers komen dus vooral door een daadwerkelijke toename van discriminatie. "Er is sprake van stijgingen van 33 procent, bij andere groepen zelfs 60 procent, en we zien dat het breder wordt."
Weinig bereidheid tot actieBaldewsingh wijst ook op de meldingen vanuit de lhbti+-gemeenschap. "Zij ervaren ontzettend veel discriminatie, en bij hen gaat het om bedreigingen en ook om geweld. Daar moet je je echt zorgen over maken als samenleving."
Baldewsingh is door het kabinet aangesteld om een nationaal programma te maken om discriminatie en racisme tegen te gaan. Hij haalt informatie op uit de samenleving, en gaat vervolgens langs bij ministeries om over maatregelen te praten. Veel concreets levert dat niet op. "Ik krijg daar steeds bevestiging van de problemen, maar ik zie weinig bereidheid tot actie."
'Superpolariserend'Ook de verharde toon waarop politici tegenwoordig spreken, stoort hem. "Natuurlijk moet je in het parlement veel kunnen zeggen. Maar ik zou graag willen dat politici stilstaan bij wat voor Nederland wij doorgeven. Een Nederland waarin op deze superpolariserende manier over elkaar gesproken wordt? Dan hoor ik: 'Als politici het mogen zeggen, waarom mag ik het niet zeggen?'"
Rabin Baldewsingh legt uit hoe de politieke verharding in Den Haag zijn uitwerking heeft in de rest van Nederland:
Baldewsingh wordt er ongeduldig van, maar ziet ook in dat het een zaak van de lange adem is. "Het is taaie materie. Je moet er de tijd voor nemen. Maar je moet dit met zijn allen doen."
Joost Klein wordt tijdens het Eurovisie Songfestival op het podium bijgestaan door influencers Appie Mussa (1,1 miljoen volgers op TikTok) en Stuntkabouter (105.000 volgers op Instagram). Dat is bekendgemaakt in de talkshow Sophie & Jeroen.
Gover Meit (Stefano Keizers), de creatief leider van de Songfestival-act, gaf tekst en uitleg. "Negen maanden lang hebben we dagelijks gewerkt om van die act van drie minuten iets te maken waarmee we iedereen op de wereld een plezier doen."
Wat er daadwerkelijk op het podium gaat gebeuren blijft gissen. "We hebben een hele kinderlijke leuke manier van maken, dat gaan we laten zien", verklapte Stuntkabouter.
'Ultieme eer'De mannen zijn al jaren vrienden, familie bijna. "Ze noemen mij vaak hun oom", vertelde Meit. "Het zijn mijn creatieve kinderen, die net als ik superorigineel zijn. Ik geloof daar heel erg in. Ik geloof dat het de toekomst is, met eigenheid en positivisme mensen bereiken."
Appie noemt het een ultieme eer om met Joost Klein het podium te mogen delen, voor Stuntkabouter voelt het 'alsof ik uitkom voor het Nederlands Elftal'.
Europapa is in korte tijd uitgegroeid tot een hit, maar internationale wedkantoren zien Klein nog niet winnen. Het nummer staat vooralsnog op nummer drie bij de bookmakers. De halve finale van Klein in Malmö is op donderdagavond 9 mei.
Beluister het nummer hier:
Niet alleen mensen en mensapen, maar ook dolfijnen, olifanten, vogels, octopussen en zelfs bijen: al deze dieren beschikken over bewustzijn. Dat stelt een groep dierwetenschappers, hersenwetenschappers en filosofen in een verklaring die ze afgelopen weekend wereldkundig hebben gemaakt.
Er is "sterke wetenschappelijke ondersteuning" voor bewustzijn bij zoogdieren en vogels, schrijven ze, en "op zijn minst de realistische mogelijkheid" van bewuste ervaring bij alle gewervelde dieren (reptielen, amfibieën en vissen) en ongewervelde dieren, waaronder in ieder geval inktvissen, kreeftachtigen en insecten. De wetenschappers benadrukken dat de aanwezigheid van bewustzijn in dieren niet los kan worden gezien van hoe we met ze omgaan.
De verklaring richt zich op de meest eenvoudige vorm van bewustzijn, ook wel fenomenaal bewustzijn genoemd. Dat is het soort bewustzijn dat het mogelijk maakt dat het "als iets voelt" om te bestaan. Zelfs als een dier sterk verschilt van de mens kan het als iets voelen om dat dier te zijn, ook al beschikt dat dier niet over taal of zelfbewustzijn.
Pijn en plezier"Er komen steeds meer aanwijzingen dat veel diersoorten over bewustzijn beschikken", beaamt hoogleraar dierwelzijn Bas Rodenburg van de Universiteit Utrecht, zelf niet betrokken bij de verklaring. "Daar kun je uit opmaken dat de kans groter is dat deze dieren pijn en plezier kunnen ervaren"
Ook filosoof Annabelle Dufourcq van Wageningen University benadrukt de ethische implicaties: "Het wetenschappelijke pleidooi voor het erkennen van het bewustzijn van dieren wordt steeds prominenter. Het idee van dierbewustzijn gaat samen met een gevoel van empathie voor ze. Het heeft iets ondraaglijks dat miljarden dieren lijden, soms door onze acties."
PoetslipvisjesNog maar een aantal decennia geleden dachten wetenschappers dat alleen mensen en hooguit een klein aantal dieren over bewustzijn beschikten. Maar nieuwe onderzoeken hebben dat beeld in de afgelopen jaren steeds meer doen kantelen.
Octopussen bleken bewuste ervaringen te hebben, misschien zelfs in elk tentakel apart. Poetslipvisjes kunnen zichzelf herkennen in de spiegel, een aanwijzing dat ze over een vorm van zelfbewustzijn kunnen beschikken.
De recent overleden Nederlandse primatoloog Frans de Waal was zo onder de indruk van die laatste studie dat hij er een artikel aan wijdde. Hij speculeerde daarin dat het bewustzijn wellicht uit verschillende onderdelen bestaat. Ook andere wetenschappers benadrukken dat het bewustzijn van bijvoorbeeld reptielen heel anders kan zijn dan dat van mensen.
Nog recenter werd ontdekt dat ook bijen over bewustzijn lijken te beschikken. Geef ze een balletje en ze gaan er mee spelen, ook als het ze geen enkele beloning oplevert in de vorm van eten of voortplanting. Ze genieten er gewoon van. En het is moeilijk voor te stellen dat je van iets kunt genieten als je het niet ervaart, vinden de wetenschappers.
Maar moeten we dan ook empathie voelen voor insecten? "Dat is een grote uitdaging", stelt Dufourcq. "We zien veel insecten te vaak als onze tegenstanders. Maar het is wel mogelijk om methoden te ontwikkelen om hun lijden te herkennen en verminderen."
Het zou ook kunnen leiden tot extra overwegingen bij het bestrijden van dierplagen, vult Bas Rodenburg aan. "Bijvoorbeeld meer inzetten op preventie, zodat je niet hoeft te bestrijden. Gezien de slechte stand van veel wilde insectensoorten zou dat een positief effect kunnen zijn."
Falen van AIHet bijenbewustzijn roept nog een andere vraag op: als zo'n eenvoudig organisme al bewust kan zijn, kan een computer dan ook bewust worden? Hoogleraar kunstmatige intelligentie Pim Haselager van het Nijmeegse Donders Instituut ziet het voorlopig niet gebeuren.
"Wat dat betreft zitten we helemaal op de verkeerde weg met AI", zegt hij. "Problemen oplossen kan AI op een heel hoog niveau. Maar op het gebied van begrijpen en voelen zitten we op niveau 0. Dat verklaart ook de blunders die ChatGPT soms maakt".
Een computer die de wereld ervaart zoals een mens of dier is dus misschien niet uit te sluiten, maar daarvoor is eerst een wetenschappelijke doorbraak nodig. "We missen bepaalde basisinzichten", vertelt Haselager. "Daarom is het voor ons ingewikkelder om bewustzijn te maken dan om een computer te laten schaken of redeneren. Door het falen van AI krijgen we weer meer interesse in dieren".
Voor de laatste keer zijn ze bijeen in Straatsburg, de ruim 700 Europarlementariërs. Over zes weken zijn de Europese verkiezingen en dus zit de agenda bomvol. Er wordt gestemd over tientallen voorstellen. Maar in de wandelgangen gaat het vooral over buitenlandse inmenging.
De arrestatie van een medewerker van een Europarlementariër van de radicaal-rechtse Duitse partij Alternative für Deutschland gisteren is de meest recente in een reeks onthullingen over beïnvloeding. Met de verkiezingen voor het Europees Parlement in juni aan de horizon nemen de zorgen toe en is de vraag: wat kan de Europese Unie doen tegen deze buitenlandse inmenging?
De laatste maanden is het parlement vaak doelwit geweest van buitenlandse beïnvloeding. Eind 2022 bleek dat Europarlementariërs geld hadden aangenomen van Qatar. Als reactie op 'Qatargate' scherpte het parlement toen zijn interne regels aan.
Toch werd begin dit jaar duidelijk dat ook Rusland Europarlementariërs heeft betaald. De Tsjechische geheime dienst ontmantelde een Russische desinformatiewebsite genaamd Voice of Europe, waaraan verschillende Europarlementariërs interviews hadden gegeven.
Niet zwaar genoegHet parlement kan maar weinig doen tegen de beïnvloeding. Het kan zijn leden bestraffen, bijvoorbeeld als ze hun bijverdiensten niet goed opgeven. Wanneer een Europarlementariër verdacht wordt van het overtreden van de gedragsregels doet een commissie onderzoek naar de aantijgingen. Op basis van de uitkomsten kan de voorzitter van het parlement een straf uitdelen.
Maar volgens VVD-Europarlementariër Bart Groothuis zijn de straffen die opgelegd kunnen worden niet zwaar genoeg. "Op dit moment gaan die niet verder dan het afnemen van vergoedingen of het niet mogen vertegenwoordigen van het Europees Parlement naar buiten toe. Maar het actief of passief kiesrecht afnemen gaat niet. Er zouden meer maatregelen mogelijk moeten zijn, zeker in de strafrechtelijke sfeer."
Strafrechtelijke mogelijkhedenOok als het gaat over buitenlandse inmenging, zoals omkoping of spionage, zijn de mogelijkheden van het parlement beperkt. Het is aan de lidstaten om onderzoek te doen en eventueel strafrechtelijke stappen te zetten. Zij kunnen dan het parlement vragen de immuniteit van Europarlementariërs in te trekken, zodat die vervolgd kunnen worden.
In verschillende landen lopen dit soort onderzoeken al. Zo doen de Letse autoriteiten onderzoek naar een Europarlementariër die beschuldigd wordt van Russische spionage en opende het Belgische Openbaar Ministerie een onderzoek naar inmenging in het Europees Parlement.
In Europa zijn daarnaast ook instellingen, zoals het Europese openbaar ministerie EPPO en het Europees bureau voor fraudebestrijding OLAF, die onderzoek kunnen doen. Maar op het gebied van buitenlandse beïnvloeding is onduidelijk wat zij wél en niet mogen.
De Belgische premier De Croo heeft daarom in een brief aan de andere lidstaten gevraagd om te kijken of die instellingen meer bevoegdheden kunnen krijgen om buitenlandse inmenging beter te bestrijden.
Nieuwe ethiekwaakhondDonderdag stemt het Europees Parlement over een nieuw ethiekorgaan voor de EU. Dat moet de samenwerking tussen Europese instellingen op het gebied van gedragsregels verbeteren.
Maar al vóór de oprichting van dit orgaan worden vraagtekens gezet bij de effectiviteit ervan. Volgens het voorstel mag het orgaan zelf geen nieuwe ethische regels opstellen voor de Europese instituten en kan het ook geen onderzoek doen naar eventuele overtredingen. De Europese Raad, waar de regeringsleiders van alle lidstaten samenkomen, doet niet mee.
Voor Lara Wolters, Europarlementariër namens de PvdA, is de huidige vorm nog onvoldoende. "Ik zou willen dat de waakhond die we nu oprichten steviger wordt. Dat er meer mensen in zitten en dat ze meer macht en rechten hebben."
Als dit voorstel de stemming overleeft, zal het voor de verkiezingen alsnog te laat komen. Voor het tegengaan van buitenlandse inmenging van 6 tot 9 juni, als de verkiezingen worden gehouden, zal de EU dus andere middelen moeten inzetten.
