Scholen gaan zelf schoolboeken ontwikkelen met een nieuwe coöperatieve schoolboekenuitgever. Daardoor krijgen ze meer grip op de inhoud en moeten de boeken goedkoper en duurzamer worden.
Deze coöperatie, Neon, verwacht dat eind december vijftig scholengemeenschappen zich hebben aangesloten met bij elkaar een half miljoen leerlingen. Dat is ongeveer een vijfde van alle leerlingen op de basisschool en middelbare school.
Nu al doen twaalf scholengemeenschappen mee met ruim 70.000 leerlingen. Zij dragen 10 euro per leerling af voor de ontwikkeling van de boeken.
Doorbraak
Bij schoolbesturen is er veel enthousiasme over het initiatief van Neon-directeur Marten Blankesteijn, die eerder werkte aan de digitalisering bij kranten- en tijdschriftenuitgever DPG Media.
"Dit wordt een doorbraak", zegt Annet Kil van de Gooise Scholen Federatie (GSF). Die zich heeft aangesloten bij Neon. "Het wordt duurzamer, goedkoper en verbetert de onderwijskwaliteit."
"Er is veel enthousiasme voor bij schoolbestuurders", zegt Niek Bootsma van de Gelderse scholengemeenschap Quadraam. Ook hij wil zich aansluiten bij Neon. "Deze formule deugt. Dit kan echt gaan vliegen en een heleboel veranderen."
Zelf aan de slag
De afgelopen jaren is er in de onderwijswereld veel kritiek op de grote uitgevers van schoolboeken. Scholen hebben weinig te zeggen over de inhoud van de boeken, de kosten zijn hoog en jaarlijks verdwijnen miljoenen werkboeken in de afvalbak. Drie grote uitgevers hebben bijna driekwart van de markt in handen.
Neon-directeur Blankesteijn werkte zelf bijna twee jaar bij Noordhoff, de grootste schoolboekenuitgever. Daar zag hij veel verbeterpunten. Maar veranderingen doorvoeren bij zo'n groot bedrijf bleek moeizaam.
Hij hoorde de kritiek uit het onderwijs. "Toen dacht ik: waarom zou ik niet zelf aan de slag gaan samen met de scholen."
Vacatures
Vandaag plaatst de coöperatie vacatures om de boeken te gaan schrijven, in eerste instantie voor vakken die het meest worden gegeven, zoals Nederlands en wiskunde. Deze standaardboeken zijn vervolgens digitaal eenvoudig aan te passen. "Leraren kunnen bijvoorbeeld heel makkelijk eigen materiaal invoegen, en hoofdstukken in een andere volgorde zetten." De school heeft zelf de keuze om het boek te laten drukken, met harde, duurzame kaft. "We geven de regie terug aan het onderwijs."
Ook worden de kosten veel lager, belooft hij: van zo'n 340 euro jaarlijks per leerling nu naar 20 tot 30 euro. "Anders dan de traditionele uitgevers is ons doel niet om winst te maken."
Onmogelijk, reageert brancheorganisatie van schoolboekenuitgevers MEVW. "Het zou fantastisch zijn als het kon, maar ik zie werkelijk niet hoe je voor zo'n bedrag per leerling leermiddelen van een hoge kwaliteit kunt ontwikkelen en vervolgens steeds up-to-date kunt houden", reageert voorzitter Jorien Castelein.
Lerares Duits Vera Stijnman van het Goois Lyceum, onderdeel van koepel GSF, kan niet wachten tot ze de nieuwe methode kan gebruiken. "Nu sluit de lesmethode vaak niet aan bij wat wij willen, en zijn de opdrachten veel te moeilijk of te makkelijk. We zitten ons vaak in bochten te wringen met aanvullende kopietjes om ons eigen lesmateriaal te integreren in de lessen."
Daarom is ze blij dat ze over een paar jaar gebruik kan maken van Neon-materiaal. "Je kan eigen materiaal makkelijk invoegen. Het is veel vrijer, daar kijk ik erg naar uit."
Stikjaloers
Dat is precies de reden dat de GSF zich heeft aangesloten bij Neon, zegt bestuurder Annet Kil. "Dit doen wij vanuit goed werkgeverschap. Leraren krijgen hun professionele ruimte terug." Zij is "stikjaloers" dat dit systeem er nog niet was toen zij lerares Nederlands was.
De scholen die meedoen laten docenten zelf kiezen welke methode ze willen gebruiken. "Als je het oplegt, gaat het fout. Het moet echt door de leraren zelf worden gedragen", aldus Kil.
Daar ligt precies de uitdaging voor Neon, zegt Castelein van brancheorganisatie MEVW. "De vraag is of leraren binnen deze scholengemeenschappen ook met het ontwikkelde materiaal willen gaan werken." Wel noemt ze het een "mooi en ambitieus alternatief" dat mogelijk "een impuls geeft aan de markt".
Neon verwacht dat over ongeveer twee jaar de eerste boeken klaar zijn.
Reacties
De belangenbehartigers van het basisschoolonderwijs (PO-Raad) en het middelbaar onderwijs (VO-Raad) vinden het initiatief een "goede manier om de regie weer terug te krijgen naar de scholen en de kosten terug te dringen" (VO-Raad). "Het is een veelbelovend initiatief waar enthousiasme voor is bij basisscholen." (PO-Raad).
Staatssecretaris Koen Becking van Onderwijs volgt de ontwikkeling met interesse. "Als dit initiatief bijdraagt aan meer keuzemogelijkheden voor scholen, en daarmee aan een hogere kwaliteit en betere betaalbaarheid van leermiddelen, dan is dat een goede zaak."