NOS Nieuws - Algemeen

Twee paarden die gisteren op hol sloegen in Londen zijn daarbij ernstig gewond geraakt. De Britse minister van Defensie Cartlidge zegt dat de toestand van de zwarte Quaker en de witte Vida zorgelijk is. Op beelden van hun dolle tocht was al te zien dat Vida hevig bloedde.

Het ging gisteren mis tijdens de ochtendspits bij een oefening van de Household Cavalry, de ceremoniële garde van Buckingham Palace. Bij een exercitie in de wijk Belgravia schrokken de dieren van vallend puin op een bouwterrein. Van de zeven paarden die schrokken, steigerden er vijf en sloegen er vier op hol.

Van de vier ruiters die bij het incident van hun paard werden geworpen, moesten er drie worden opgenomen in het ziekenhuis. Twee hebben daar de nacht doorgebracht, al vallen hun verwondingen volgens de defensieminister mee. Bij de tocht van Buckingham Palace tot ver in Oost-Londen raakte ook een fietser gewond.

Verbaasde Londenaren filmden de op hol geslagen paarden:

Op de 8 kilometer die de dieren door Londen renden, beschadigden ze verschillende voertuigen. Een taxibusje liep een flinke deuk op, bij een dubbeldekkerbus sneuvelde een ruit. Afgelopen nacht zijn de dieren geopereerd aan de verwondingen die ze daarbij opliepen.

"Met drie van hen gaat het prima, helaas zijn de andere twee ernstig verwond", lichtte minister Cartlidge toe. "We houden hun toestand uiteraard scherp in de gaten." Hij zei er niet bij wat de dieren precies mankeert.

Cartlidge benadrukte dat het om een ongebruikelijke situatie gaat: dagelijks gebruikt de garde in Londen 150 dieren en vrijwel nooit gaat dat fout. De dieren worden juist zorgvuldig getraind op de harde geluiden en onverwachte situaties in de drukke stad.

Een anonieme legerbron van de krant The Sun zegt dat hengst Vida in het verleden al vaker problemen veroorzaakte vanwege zijn "pittige" gemoed. Zo zou hij tijdens de kroning van Charles vorig jaar een militair tegen het hoofd hebben geschopt.

Alle pogingen om Nederland van het gas te halen ten spijt, is aardgas in de provincie Utrecht en andere regio's de komende jaren hard nodig om woningen te kunnen blijven bouwen. Dat melden demissionair minister Jetten van Klimaat, netbeheerders Stedin en Tennet en de provincie. Ze kondigen een reeks 'fossiele' maatregelen aan om het overvolle elektriciteitsnet te ontlasten, zodat nieuwe adressen toch stroom kunnen krijgen.

Om te beginnen krijgen inwoners van Utrecht die hun huis willen verduurzamen het advies om een hybride warmtepomp te nemen in plaats van een warmtepomp die volledig op stroom draait. Ook is er zogeheten 'regelbare opwek' nodig, zoals extra gasturbines. Een maatregel waar ook veel van wordt verwacht, is het op piekmomenten uitzetten van publieke laadpalen voor elektrische auto's. Daarvoor deed Stedin eind februari al een oproep.

Als de maatregelen niet worden ingezet, dan is in grote delen van de provincie Utrecht nieuwbouw niet meer mogelijk, vertraagt uiteindelijk de energietransitie en ontstaan er onderbrekingen van de stroomvoorziening, waarschuwen de partijen. Het gaat om een tekort op het stroomnet voor kleinverbruikers, zoals huishoudens en winkeliers, dat gelijkstaat aan het verbruik van 125.000 woningen.

Ook in Flevoland en Gelderland

Met de maatregelen willen ze zoveel mogelijk voorkomen dat nieuwbouw en consumenten die hun huis willen verduurzamen of een laadpaal willen plaatsen op een wachtlijst komen te staan. "Het zijn maatregelen die een aanzienlijke impact hebben op het terugdringen van de overbelasting van het stroomnet", zegt gedeputeerde Huib van Essen van de provincie Utrecht. Laadpalen op piekmomenten pauzeren en op piekmomenten tijdelijk overstappen op gasinstallaties zijn hiervoor "helaas noodzakelijk."

In eerste instantie gaat het om de provincie Utrecht, waar de situatie volgens de partijen bijzonder nijpend is. Op andere plekken wordt aan soortgelijke maatregelen gedacht. Voor de zomer moet duidelijk worden welke maatregelen nodig zijn in de Flevopolder en Gelderland.

Zonder maatregelen dreigen tot 2030 anderhalf miljoen kleinverbruikers, waaronder huishoudens, in het ergste geval te maken met stroomuitval. Andere problemen waar mensen mee te maken kunnen krijgen zijn knipperende lampen en apparatuur die niet goed werkt, afschakeling van zonnepanelen en het risico op meer stroomonderbrekingen.

Deze gevolgen voor kleinverbruikers komen boven op de problemen voor grootverbruikers die er al langer zijn. De wachttijden voor nieuwe of zwaardere aansluitingen, bijvoorbeeld als een bedrijf wil verduurzamen, lopen op.

De gemeente Amsterdam gaat borden neerzetten in een straat in Amsterdam-Noord om te voorkomen dat kampeerders de regels overtreden. Het gaat om een deel van de Meeuwenlaan, een straat van bijna 2 kilometer lang.

Bewoners klagen bij AT5 en NH dat de straat is uitgegroeid tot een populaire kampeerplek. Zo staan er in weekenden en in schoolvakanties dagelijks zo'n zeven campers geparkeerd van Europeanen die vakantie vieren. Parkeren mag, maar een aantal mensen slaapt volgens bewoners in de camper en dat is niet toegestaan. Bovendien wordt er soms aan de zijkant van campers geplast en poepen mensen in bosjes.

Een van de bewoners weet wel waarom uitgerekend deze straat populair. "Het is lekker centraal, vlak bij de pont. Je kunt zo naar het centrum. Dus natuurlijk snap ik dat."

Het is niet bekend hoeveel campereigenaren alleen parkeren in de straat en hoeveel van hen er overnachten. Toch komt dat laatste volgens de bewoners regelmatig voor. "Ik houd het niet meer bij", zegt iemand. Onlangs stonden er nog twee campers bij haar voor de deur. "Daar zat wel een hele familie in. Ik denk dat ze erin sliepen."

Ook is er geluidsoverlast. "Ze ronken ook met de motoren en het is hier gehorig, dus dat hoor je heel hard."

Een bewoner spotte twee weken geleden alweer de eerste campers van het 'kampeerseizoen' in Amsterdam Noord.

De gemeente en de wijkagent zijn op de hoogte van het probleem. Een woordvoerder laat weten dat handhavers regelmatig kampeerders wegsturen en dat er dus borden komen waarop de regels worden uitgelegd.

HelloFresh haalt steeds meer omzet uit kant-en-klaarmaaltijden, blijkt uit de kwartaalcijfers. De verkoop van maaltijdboxen loopt terug. Met de bezorging van kant-en-klaarmaaltijden vangt het Duitse bedrijf de krimp bij maaltijdboxen op.

De kant-en-klaaractiviteiten waren in de afgelopen periode goed voor een omzet van 496 miljoen euro. Dat is een stijging van 56 procent vergeleken met een jaar eerder.

"De omzet uit kant-en-klaarmaaltijden maakt al een kwart uit van de omzet en we verwachten dat dit aandeel in de toekomst nog verder zal stijgen", zegt eigenaar Dominik Richter in een verklaring. De verwachting is dat de verkoop van kant-en-klaarmaaltijden dit jaar met ongeveer 50 procent toeneemt. Vooral in de VS zijn ze populair.

Bij de bezorging van maaltijdboxen zakte de omzet met bijna 7 procent tot 1,56 miljard euro. Dankzij de groei van kant-en-klaarmaaltijden steeg de totale omzet naar bijna 2,1 miljard euro, wat volgens HelloFresh de hoogste kwartaalomzet ooit is. De nettowinst kwam uit op 16,8 miljoen euro.

De Raad van State houdt drie zaken van zogenoemde derdelanders aan omdat de hoogste bestuursrechter uitleg heeft gevraagd aan het Europese Hof van Justitie. Tot daar antwoord op komt, worden de lopende procedures op pauze gezet. Wat dat betekent voor het verblijfsrecht van de groep is onduidelijk.

Derdelanders zijn mensen die in Oekraïne werkten en studeerden maar niet de Oekraïense nationaliteit hebben en samen met Oekraïense burgers vanwege de oorlog naar Nederland zijn gevlucht. Op dit moment zijn er nog zo'n 2350 derdelanders in Nederland van wie de toekomst onzeker is. Hun recht op opvang is begin deze maand vervallen. Het kabinet wil dat ze teruggaan naar hun land van herkomst om daar het einde van de oorlog af te wachten.

Omdat rechtbanken verschillend hadden geoordeeld over het verblijfrecht van deze groep en de rechtbank in Amsterdam bovendien al eerder uitlegvragen aan het EU-hof had gesteld, maakte de Raad van State nu een pas op de plaats.

Ongewijzigd beleid

Op 2 april had de hoogste bestuursrechter ook al bepaald dat derdelanders die hogerberoepszaken waren begonnen bij de Raad van State, in Nederland mogen blijven tot daar duidelijkheid over is. In totaal lopen er nu zestien van die hogerberoepszaken.

Op 4 april kondigde demissionair staatssecretaris Van der Burg nog aan dat het vertrekbeleid voor derdelanders ongewijzigd blijft, ondanks de rechtsonzekerheid die er nu voor hen is. Dat betekent dat "gemeenten door kunnen gaan met het beëindigen van de opvang en het stopzetten van andere voorzieningen zoals leefgeld per 2 april", als een derdelander een terugkeerbesluit heeft gekregen of dat tevergeefs heeft proberen aan te vechten bij de bestuursrechter, schreef hij aan de Tweede Kamer.

Derdelanders wier (hoger) beroep nog loopt of die juist van de bestuursrechter te horen hebben gekregen dat ze wel mogen blijven, kunnen niet uit de opvang worden gezet. Zij behouden ook het recht op leefgeld. Dat verschil in behandeling leidt volgens advocaten tot rechtsongelijkheid voor de groep.

Europese richtlijn

Afgelopen maanden ontstond er veel onduidelijkheid over het verblijfsrecht van de derdelanders in Nederland. De vorige uitspraak van de Raad van State had daar een einde aan moeten maken. Op 17 januari bepaalde die dat hun recht op bescherming onder de Europese Richtlijn Tijdelijke bescherming op 4 maart eindigde, vier weken later moesten ze de opvang uit zijn. Mensen met een Oekraïens paspoort mochten nog een jaar langer blijven, tot 4 maart 2025.

Volgens de Raad van State was dat verschil gerechtvaardigd, omdat Van der Burg "had besloten sinds juli 2022 geen tijdelijke bescherming meer te verlenen aan derdelanders die een tijdelijke verblijfsvergunning hadden in Oekraïne". Daarom geldt het besluit tot verlenging van de tijdelijke bescherming voor Oekraïners, niet voor hen.

Wisselende uitspraken rechtbanken

Toch probeerde een deel van deze groep hun terugkeer alsnog aan te vechten door in te gaan tegen de terugkeerbesluiten die de IND begin dit jaar aan hen had bestuurd. Lagere rechters gingen (soms) tegen het oordeel van de Raad van State in, andere rechtbanken oordeelden in lijn met de eerder uitspraak van de hoogste bestuursrechter.

Op de dag dat deze vluchtelingen formeel de opvang uit moesten, 1 april, wisten gemeenten niet of en hoe ze moesten handhaven. Er liepen namelijk meerdere procedures bij lagere rechters die wisselend besloten over het verblijfsrecht van de derdelanders. De rechtbanken in Arnhem, Den Haag, Rotterdam, Utrecht en Zwolle volgden de Raad van de State, terwijl de rechtbanken in Haarlem, Den Bosch en Roermond anders oordeelden.

De Raad van State wil nu van het EU-hof weten of derdelanders net zo lang bescherming moeten krijgen als Oekraïners, of dat de bescherming eerder kan worden beëindigd als een EU-lidstaat dat wil. De hoogste bestuursrechter vraagt het hof ook om deze vragen versneld te behandelen. De Raad benadrukt dat het einde van de tijdelijke bescherming wordt bereikt op 4 maart 2025 en dat een antwoord na die datum niet langer relevant is. Ook wijst de rechter op de grote onzekerheid voor de derdelanders.

In een grote loods in Vlaardingen woedt sinds vanochtend brand. Volgens Rijnmond is er onder meer een kunstproject gevestigd in het pand.

De brand werd rond 06.50 uur ontdekt. Volgens de regionale omroep zijn er zeker tien brandweerwagens ingezet om het vuur te bestrijden. De brandweer blust ook vanaf een boot. Rond 09.00 uur was de brand onder controle. De brandweer voert sloopwerkzaamheden uit om de brand helemaal uit te maken.

Bij de brand kwam veel rook vrij die volgens de brandweer richting Schiedam waaide. Een deel van het dak van het gebouw is ingestort. Delen van de loods zijn zwartgeblakerd en ruiten liggen eruit.

Het voormalige bedrijfspand is eigendom van de gemeente. Het pand wordt onder meer gebruikt door zes kunstenaars. Een man die bij de brand staat te kijken, zegt tegen de omroep dat hij met zijn band in de loods repeteert. "Ik schrok me helemaal het lazarus, sprong in m'n auto en reed hier naartoe. Ik zie nu ook de rook heel dicht bij onze oefenruimte naar buiten komen", zegt hij.

Bij het pand staat ook een bezorgde kunstenares. "Al mijn werk staat daar. Mijn foto-installatie, fysieke werken en theaterkleding", zegt ze tegen Rijnmond. "Dat zijn allemaal dingen waarvoor je wel verzekerd kan zijn, maar dat krijg je niet meer terug. Dus ik ga ervan uit dat alles gewoon helemaal weg is."

Voor zover bekend is niemand gewond geraakt. Over de oorzaak van de brand is nog niets bekend.

Levensmiddelenfabrikant Unilever, bekend van onder meer merken als Knorr, Dove en Rexona, heeft in de eerste drie maanden van het jaar meer verkocht. De omzet kwam uit op 15 miljard euro, een stijging van 1,4 procent ten opzichte van vorig jaar. Het bedrijf publiceerde vanochtend de resultaten.

Vorig jaar dankte Unilever hun omzetstijging voornamelijk aan de gestegen prijzen. Er werd toen niet per se meer verkocht, maar wat over de toonbank ging werd tegen een hogere prijs verkocht. Daarmee rekende Unilever de inflatie door aan klanten. Vorig jaar stegen de prijzen in deze periode met 10,7 procent.

In de eerste drie maanden van dit jaar stegen de Unileverprijzen een stuk minder hard, met 2,2 procent. Het bedrijf verkocht ook 2,2 procent meer.

Er zijn wel verschillen tussen de regio's waar de multinational actief is. Zo stegen de prijzen van Unileverproducten in Europa harder dan elders (5,5 procent) en werd er minder verkocht. Ook in Indonesië werd minder verkocht, omdat consumenten daar westerse multinationals boycotten vanwege de oorlog in Gaza.

IJs

Vorige maand kondigde Unilever aan de ijsdivisie, bekend van merken als Ben & Jerry's en Magnum, af te splitsen en 7500 banen te schrappen. Het bedrijf wil zich meer gaan focussen en productiever worden om de concurrentie bij te benen.

Als de ijsdivisie naar de beurs wordt gebracht is het de grote vraag of dat in Nederland zal zijn. In 2020 schreef Unilever aan de ministers van Financiën en Economische Zaken dat de voedseltak, waaronder ijs, in Nederland een beursnotering en hoofdkantoor zou krijgen als dat onderdeel zelfstandig zou worden.

Die belofte zette topman Hein Schumacher vorige maand op losse schroeven. De kanttekening die destijds gemaakt werd was dat Nederland dan wel een aantrekkelijk vestigingsklimaat moest hebben. Volgens Schumacher is het vestigingsklimaat sinds 2020 veranderd en hij wil nu alle opties nog openhouden.

Ook vandaag in de kwartaalcijfers komt daar nog geen duidelijkheid over. Wel zegt het bedrijf dat de afsplitsing eind 2025 voltooid moet zijn.

In Parijs zijn de wieken van de molen van het beroemde cabarettheater Moulin Rouge afgebroken. Op beelden is te zien dat de wieken op straat liggen.

Volgens de brandweer in Parijs vielen er geen gewonden. Ook is er verder geen instortingsgevaar. Het ongeluk gebeurde afgelopen nacht tussen 02.00 en 03.00 uur.

De afgebroken wieken hebben ook de voorgevel beschadigd. De eerste drie letters van de naam van het theater raakten los. Op het moment van het ongeluk was de Moulin Rouge gesloten. De letters en de wieken werden vanochtend opgeruimd.

De officiële oorzaak is nog niet bekend, maar volgens de directie van Moulin Rouge vielen de wieken door een technisch probleem naar beneden. Directeur Jean-Victor Clerico zegt in een persverklaring dat het gebouw 24 uur per dag bewaakt wordt, vooral op de daken. Er is volgens hem geen opzet in het spel.

Sinds de oprichting van het theater in 1889 is het nooit eerder gebeurd dat de wieken loslieten. Wel brandde het iconische theater in 1915 helemaal af, waarna het herbouwd is.

Het aantal mensen dat besmet raakt met de geslachtsziekte gonorroe blijft explosief toenemen. Vorig jaar groeide het aantal mensen waarbij de ziekte werd vastgesteld met 31 procent, het jaar daarvoor was dat aantal al met 33 procent toegenomen. In totaal waren er in 2023 13.853 gevallen.

Volgens het RIVM is vooral de stijging bij vrouwen groot: het aantal diagnoses nam toe van 1468 naar 2598, een stijging van 78 procent. Ook bij heteroseksuele mannen was de stijging van 51 procent opvallend, van 666 gevallen naar 1007. Over het algemeen wordt de ziekte het meest vastgesteld bij mannen die seks hebben met mannen. Nederland is niet uniek in de stijging: in heel Europa is dit volgens het RIVM te zien.

Gonorroe wordt veroorzaakt door een bacterie, die kan leiden tot infecties in bijvoorbeeld de urinebuis, endeldarm, bijballen en baarmoederhals. Een besmetting kan worden behandeld, maar de ziekte is ook makkelijk te voorkomen door een condoom te gebruiken. Het RIVM noemt het belangrijk dat besmette mensen hun bedpartners zo snel mogelijk waarschuwen.

Combinatie van factoren

Het RIVM ziet nog geen directe oorzaak voor de toename. "Het is waarschijnlijk een combinatie van meerdere factoren", zegt Birgit van Benthem van het RIVM. Zo zou het volgens haar aan het gedrag kunnen liggen, maar mogelijk ook aan de bacterie die makkelijker over te dragen is van mens op mens. Dat laatste wordt nu onderzocht, maar er is nog geen conclusie uitgekomen.

Volgens Soa Aids Nederland kan er ook een verband zijn tussen de terugloop van preventiecampagnes en de toename van gonorroe. Er wordt volgens de stichting nog "zeer minimaal" in campagnes geïnvesteerd en dat zie je terug in het testen. Volgens Soa Aids Nederland is het daardoor moeilijker geworden om een soa-test af te laten nemen.

Dalend condoomgebruik

Ook het dalende condoomgebruik onder jongeren van de afgelopen jaren kan er volgens Soa Aids Nederland voor zorgen dat gonorroe vaker voorkomt. Zij zouden het risico op een geslachtziekte ook bagatelliseren omdat er behandelingen beschikbaar zijn, bleek begin van dit jaar na onderzoek.

Eerder waarschuwde RIVM-arts Rosa Joosten al dat met name vrouwen alert moeten zijn op een mogelijke besmetting. "Voor vrouwen is het nóg besmettelijker en zij krijgen vaak geen klachten. Daardoor is het moeilijker te herkennen. Dat kan ook later gevolgen hebben, zoals moeilijker zwanger kunnen raken."

Uit de RIVM-cijfers blijkt dat andere soa's redelijk stabiel zijn gebleven. Chlamydia is met 24.048 gevallen nog altijd de meest voorkomende soa, maar het aantal besmettingen nam iets af. Syfilis steeg met 8 procent en hiv bleef zo goed als gelijk.

'Meer doen aan preventie'

In het licht van de forse stijging van gonorroe roept Soa Aids Nederland het kabinet op weer een preventiecampagne te starten. De organisatie herinnert aan het succes van de Vrij Veilig-campagne die liep tussen 1987 en 2011 en wijst erop dat condoomgebruik sinds 2012 terugloopt.

"Deze cijfers maken duidelijk dat we in Nederland onvoldoende investeren in de preventie van soa's onder jongeren", zegt directeur Mark Vermeulen. "Als we in Nederland het belang van condoomgebruik niet onder de aandacht blijven brengen en de toegang tot seksuele gezondheidszorg niet laagdrempeliger maken, blijft het aantal soa's stijgen."

Vermeulen vindt ook dat er meer geld moet naar de Centra Seksuele Gezondheid, waar mensen uit kwetsbare groepen zich gratis en anoniem kunnen laten testen op soa's. Het budget daarvan is sinds 2015 niet meer aangepast aan de stijgende kosten, waardoor er wachtlijsten zijn. Omdat veel mensen uit schaamte of vanwege de kosten niet langs de huisarts willen voor een test, krijgt daardoor niet iedereen op tijd de juiste behandeling.

Aan de zuidwestkust van Australië zijn tot wel 160 grienden aangespoeld. Zeker 26 dieren waren al dood voordat de lokale autoriteiten een reddingspoging konden beginnen.

De dolfijnachtigen spoelden aan bij Toby Inlet in de buurt van het toeristische stadje Dunsborough. Daar is een team van natuurbeschermers en dierenartsen bezig om de dieren te helpen. Het departement van biodiversiteit en natuurbehoud van het westen in Australië meldt dat de gestrande dieren uit vier groepen kwamen en verspreid over 500 meter kustlijn liggen.

Daarnaast zijn er nog ongeveer 130 grienden op een korte afstand van de kust. "Ons team beoordeelt de toestand van de walvissen die zijn gestrand. Onze teams op het water proberen de dieren bij elkaar te houden en weg te houden van het strand", aldus het departement in een verklaring.

Het gebeurt vaker dat dolfijnen of walvissen aanspoelen aan de westkust van Australië. Afgelopen juli stierven bijna honderd grienden na een tweedaagse reddingspoging op Cheynes Beach, ongeveer 350 kilometer ten zuidoosten van Dunsborough.

Het euthanaseren van de gestrande dieren wordt meestal als de meest humane oplossing gezien, zegt het departement. "We hopen altijd op het beste resultaat."

Lokale natuurbeschermer Pia Courtis zegt dat de grienden vanochtend vroeg waren gestrand. Een groep van nog eens 110 grienden komt waarschijnlijk ook naar het strand, meldde Courtis. "Helaas is de uitkomst voor grienden als ze eenmaal op het strand zijn over het algemeen niet goed. We hebben grote aantallen dieren die uiteindelijk sterven", zegt ze in een videoverklaring waar persbureau AP over bericht.

Niet redden

Het departement dringt erop aan om niet op eigen kracht de walvissen te redden. "We weten dat mensen willen helpen, maar we hebben hun gevraagd om alsjeblieft niet te proberen de dieren te redden zonder aanwijzingen van personeel van het departement, omdat dit verder letsel en ongemak voor de dieren kan veroorzaken en een gecoördineerde reddingsactie kan belemmeren."

Grienden staan bekend om hun hechte sociale banden, dus als één van hen in de problemen komt en strandt, volgt de rest vaak, meldt de Universiteit van West-Australië.

De overheid heeft onbehoorlijk en ongepast gereageerd op mensen die hulp wilden bieden aan asielzoekers in Ter Apel twee jaar geleden. Dat oordeelt de Nationale ombudsman in het rapport Verboden hulp te bieden? De ombudsman deed onderzoek na klachten van onder meer mensenrechtenorganisatie MiGreat.

Het aanmeldcentrum van het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) in Ter Apel was in 2022 overvol. Honderden mensen sliepen noodgedwongen buiten op stoelen of op het grasveld voor het AZC en kregen geen bed toegewezen. Ook was er geen drinkwater en amper toegang tot douches en toiletten.

Hulp van buurtbewoners en organisaties werd meerdere malen afgewezen. Zij regelden bijvoorbeeld tenten en andere kampeerspullen, maar die werden vanwege een noodverordening van de veiligheidsregio weer weggehaald. Volgens de veiligheidsregio was er sprake van "vele onderlinge irritaties en spanningen tussen de asielzoekers, die al meerdere malen tot conflicten, grote vechtpartijen met steekwapens, gewonden en aanhoudingen hebben geleid".

Maar uit het het rapport van de ombudsman blijkt nu dat omwonenden en instanties hulp hebben aangeboden, omdat de "overheid tekortschoot". Ook werd er vanwege de noodverordening gedreigd met strafrechtelijk ingrijpen. "Deze reactie was onbehoorlijk", oordeelt de ombudsman.

De politie haalde de tenten weg van het grasveld:

De directeur van MiGreat Roos Ykema is blij met de uitkomsten van het rapport. MiGreat was een van de organisaties die tenten uitdeelden aan de buitenslapers. "Wij stonden met die mensen in de regen en we wisten echt niet hoe we ze droog moesten houden", vertelt ze in het NOS Radio 1 Journaal. Ze noemde de situatie levensgevaarlijk, onder meer vanwege mogelijke onderkoeling.

De directeur kreeg een brief thuis dat ze drie maanden celstraf riskeerde als ze tenten bleef uitdelen aan de asielzoekers die buiten sliepen. De stichting had al eerder klachten ingediend bij de politie en de gemeente, maar die zijn naar eigen zeggen niet in behandeling genomen. "Daarom zijn we nu bij de ombudsman terechtgekomen."

'Harde conclusie'

"Van de overheid mag worden verwacht dat zij meedenkt en samenwerkt met burgers aan een oplossing, in plaats van burgers straft die hulp bieden", zegt de Nationale ombudsman Reinier van Zutphen. Van Zutphen ging voor het rapport in gesprek met verschillende overheidsinstanties. Hij zag in de gesprekken wel dat de overheid "bereid is om te leren".

Leendert Klaassen, waarnemend burgemeester van Westerwolde waar Ter Apel onder valt, spreekt van een "harde maar begrijpelijke conclusie". Hij zegt dat de situatie in Ter Apel van twee jaar geleden een ingrijpende crisissituatie was, zowel voor de buitenslapers als voor de medewerkers die het probleem probeerden op te lossen.

"Maar het is ook relatief makkelijk om achteraf te zeggen dat de tenten wel uitgedeeld moesten worden. Er was geen toezicht op de tenten en dat is ook ongewenst in een openbare ruimte. Dus de beste oplossing voor dit probleem hebben we nog niet gevonden."

Nog steeds vol

De kans dat asielzoekers buiten moeten slapen omdat het aanmeldcentrum vol is, bestaat nog steeds. De afgelopen maanden moest het COA meerdere keren een dwangsom betalen, omdat er meer dan 2000 mensen in het azc sliepen. Afgelopen nacht waren het er 2355. Inmiddels is het bedrag aan dwangsommen opgelopen tot 750.000 euro.

De ombudsman wijst erop dat asielzoekerscentra overvol raken doordat tijdelijke opvanglocaties sluiten en er geen nieuwe bij komen. Van Zutphen spoort de gemeenten daarom aan om actie te ondernemen. "Iedereen die ik spreek, wil een herhaling van de situatie van twee jaar geleden in Ter Apel voorkomen. Dit kan alleen als alle gemeenten in Nederland nu gezamenlijk die handschoen oppakken, naast elkaar gaan staan en hun verantwoordelijkheid nemen in de opvang van asielzoekers".

Dat beaamt ook de waarnemend burgemeester Klaassen. "De keten zit nog steeds verstopt. Er is geen doorstroom op dit moment. Elke dag en nacht zitten er honderden mensen te veel in het aanmeldcentrum. Dit kan potentieel weer tot een crisissituatie leiden."

NOS-verslaggever Jeroen Gortworst ging in januari naar Ter Apel en sprak met inwoners van het dorp:

Goedemorgen! Vandaag doet de Raad van State uitspraak in een zaak over derdelanders uit Oekraïne en eist Greenpeace meer maatregelen tegen de uitstof van stikstof.

Eerst het weer: zon, wolken en enkele buien wisselen elkaar af. Daarbij waait een veelal matige zuidwestenwind en het wordt ongeveer 10 graden. In de namiddag of avond trekt een groter regengebied over het land.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de files en werkzaamheden. En hier zie je de actuele situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist

Bij een melkschapenbedrijf in de Gelderse plaats Brakel is Q-koorts vastgesteld, meldt demissionair minister Adema van Landbouw in een brief aan de Tweede Kamer. Het is de eerste keer sinds 2016 dat er een besmetting is op een bedrijf met melkgeiten of melkschapen.

De Q-koortsbacterie werd aangetroffen in de tankmelk van het bedrijf. Dat gebeurde tijdens een reguliere controle. De bacterie in de melk komt waarschijnlijk van een of enkele jonge dieren die niet gevaccineerd waren, schrijft het ministerie.

Mogelijk waren een aantal niet-gevaccineerde schapen naar andere schapenbedrijven en slachterijen gebracht. Dat onderzoekt de NVWA momenteel. De boer in kwestie heeft aangegeven alle schapen van het bedrijf de komende periode af te voeren naar de slacht. Het bedrijf telt 83 volwassen dieren en op 45 lammeren.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit

Het gebruik van verschillende rookaroma's in producten wordt op termijn verboden omdat ze mogelijk kankerverwekkend zijn. Dat is de uitkomst van een stemming in het EU-comité voor voedselveiligheid.

Het besluit betekent dat die stoffen straks niet meer mogen worden gebruikt bij de productie van bijvoorbeeld rookworsten, rookkaas, en andere producten met een rooksmaak, zoals nootjes of sauzen. De NOS sprak een voedingsmiddelentechnoloog hierover:

Fijne dag!

Jesus Christ Superstar en Melk zijn de grote winnaars van de Musical Awards, die gisteravond zijn uitgereikt in Leusden.

Jesus Christ Superstar, over de laatste week in het leven van Jezus, was door de vakjury veertien keer genomineerd en won uiteindelijk in zes categorieën. De musical van regisseur Ivo van Hove won in de categorie beste grote musical, beste mannelijke hoofdrol (Lucas Hamming), beste mannelijke bijrol (Edwin Jonker), beste regie en beste licht- en geluidsontwerp.

Melk, een musical over het moederschap, won verrassend vijf Musical Awards. De musical van Stichting Nanoek werd onder meer beloond in de categorie beste kleine musical en beste muziek.

De publieksprijs ging naar De Tocht, over de Elfstedentocht. "Er is een last van onze schouders gevallen", zei Foppe van der Veen, een van de initiatiefnemers van de musical, na de bekendmaking tegen Omrop Fryslan. "Het was heel spannend. We zijn begonnen met niets en dit is een heel grote erkenning."

In januari was er een voerproefje te zien van Jesus Christ Superstar:

In Arizona worden achttien oud-medewerkers van Donald Trump aangeklaagd wegens betrokkenheid bij pogingen om de verkiezingsuitslag van 2020 ongedaan te maken. Dat meldt de zogeheten grand jury van de Amerikaanse staat vandaag.

In de aanklacht worden elf Republikeinen genoemd die ten onrechte zouden hebben verklaard dat niet Biden, maar oud-president Trump de meeste stemmen kreeg in Arizona. Van zeven anderen worden geen namen genoemd, maar persbureau AP weet te melden dat het gaat om onder anderen Trumps voormalige advocaat Rudy Giuliani en stafchef Mark Meadows.

Giuliani bevestigt dat via zijn woordvoerder en noemt de aanklacht 'politiek gemotiveerd'. De advocaat van Meadows kon de aanklacht nog niet bevestigen.

De nieuwe aanklachten volgen op soortgelijke zaken in andere Amerikaanse staten. Tegen Trump zelf lopen ook diverse rechtszaken rond de nasleep van de verkiezingen uit 2020 en de Capitoolbestorming in januari 2021. In deze nieuwe zaak in Arizona wordt Trump genoemd als een niet-aangeklaagde medeplichtige.

Bij de Amerikaanse verkiezingen van 2020 schreef Biden met een klein verschil van 10.457 stemmen de staat Arizona op zijn naam. Zijn tegenstanders deden maar liefst acht pogingen om via de rechtbank die verkiezingsuitslag ongedaan te maken.

Toeristen die een bezoekje aan de Italiaanse stad Venetië willen brengen, moeten vandaag voor het eerst entreegeld betalen. Een kaartje kost vijf euro. De maatregel is een proef en geldt op de 29 drukste dagen van het jaar.

Venetië trekt jaarlijks miljoenen bezoekers, voornamelijk dagjesmensen. Door toegangsgeld te vragen hoopt de gemeente het aantal toeristen op de drukste dagen terug te dringen.

Het kaartje kan zowel online als in de stad worden gekocht. Mensen die overnachten hoeven geen ticket te kopen: zij betalen al toeristenbelasting voor hun verblijf. Ook bewoners en hun bezoekers zijn uitgezonderd.

Massatoerisme

Venetië probeert het aantal toeristen al jaren te beteugelen. De vele bezoekers leiden tot zorgen over de leefbaarheid van de eeuwenoude stad. Zo loopt het aantal inwoners al jaren terug. Vlak na de oorlog woonden er nog 150.000 mensen in het historische centrum, inmiddels is dat aantal teruggelopen tot minder dan 50.000.

Het vragen van entreegeld is niet de enige maatregel die de gemeente neemt. Groepen mogen vanaf deze zomer niet groter zijn dan 25 mensen. Ook wordt het gebruik van luidsprekers verboden. Grote cruiseschepen, tot een aantal jaar geleden nog vaak gezien in de havenstad, moeten sinds 2021 buiten het centrum aanmeren.

Over de invoering van het dagticket is lang gediscussieerd. Critici vroegen zich af of een kaartje van vijf euro duur genoeg is om toeristen tegen te houden. Een gemeenteraadslid zei vorig jaar dat het kaartje ook bedoeld is om dagjesmensen te verleiden op een rustigere dag te komen.

Het is bijna mei en dus komt voor veel Nederlanders in loondienst de uitkering van het vakantiegeld er weer aan. Voor mensen met een inkomen dat lager is dan modaal valt het bedrag hoger uit dan vorig jaar.

Werknemers met een modaal inkomen of hoger krijgen dit jaar juist minder vakantiegeld. Dat heeft salarisverwerker ADP berekend.

Zo krijgen modale inkomens zo'n 19 euro netto minder vakantiegeld. Iemand die iets daaronder verdient krijgt juist aanzienlijk meer, tot wel honderden euro's.

Een drie keer modaal verdienende werknemer ontvangt daarentegen ruim 600 euro minder. En iemand die parttime werkt krijgt volgens de berekening van ADP 578 euro extra ten opzichte van 2023.

De verschillen hebben te maken met de loonbelasting en het jaarinkomen. Hoe het precies komt dat de ene groep werkenden erop vooruit gaat en de andere juist niet, is niet simpel uit te leggen, zegt Dik van Leeuwerden, expert wet- en regelgeving bij ADP.

Het heeft allemaal te maken met twee kortingen die van toepassing zijn op de loonbelasting: de algemene heffingskorting en de arbeidskorting. Van Leeuwerden: "De hoogte van de korting hangt af van je persoonlijke situatie. Niet alleen van hoeveel je verdient, maar ook of je bijvoorbeeld een Wajong-uitkering of AOW hebt."

Op het salarisstrookje van mei krijgen mensen die daar recht op hebben minimaal 8 procent van hun bruto jaarsalaris extra als vakantiegeld. Dat bedrag wordt berekend over het afgelopen jaar - van mei tot mei. Op je vakantiegeld wordt, net als op je loon, belasting ingehouden.

Paar tientjes meer vakantiegeld

Sinds begin dit jaar zijn werkgevers wettelijk verplicht om werknemers het minimumuurloon te betalen. Dat begint op 15-jarige leeftijd rond de vier euro, en loopt op tot ruim dertien euro per uur voor 21-plussers. En de invoering van dat uurloon heeft invloed op het vakantiegeld van mensen die het minimumloon verdienen, ziet de salarisverwerker.

Zo krijgt iemand die 36 uur per week werkt 15 euro minder, maar mensen die meer uren werken krijgen juist tot een paar tientjes meer vakantiegeld. De belangrijkste verklaring daarvoor is dat die laatste groep meer uren werkt waarover vakantiegeld wordt opgebouwd.

Erg inzichtelijk is het systeem rondom het vakantiegeld niet. Van Leeuwerden zit al tientallen jaren in het vak en snapt dus de fijne kneepjes, maar realiseert zich dat niet iedereen begrijpt hoe het werkt.

"Ik denk dat het makkelijker kan, maar dat initiatief moet vanuit de overheid komen. Je zou makkelijk moeten kunnen uitleggen hoe je van bruto naar netto gaat en hoe vakantiegeld in elkaar zit."

Een stal in het Zuid-Hollandse Hazerswoude-Dorp is grotendeels verwoest door een brand. De brand brak gisteravond laat uit.

Bewoners en buren hebben de vier paarden die in de brandende stal stonden op tijd kunnen redden. De dieren zijn elders opgevangen en door een veearts nagekeken. Ze krijgen medicatie omdat ze rook hebben ingeademd.

De brandweer is met groot materiaal uitgerukt en heeft kunnen voorkomen dat het vuur oversloeg naar de woning bij de stal. Rond 01.00 uur meldde de brandweer dat de brand langzaam minder hevig werd.

De stal moet als verloren worden beschouwd en is uitgebrand. De restanten van het bouwwerk worden deze nacht met een kraan gesloopt, zodat ook onder het puin kan worden geblust. Het blussen kan nog uren duren, verwachtte de brandweer om 02.00 uur.

Omroep West meldde dat in de wijde omgeving rookpluimen waren te zien.

Kamp Amersfoort speelde een grotere rol bij de Holocaust dan tot nu toe werd gedacht. Zo vonden via het doorgangskamp bij Leusden, aan de zuidkant van Amersfoort, wel degelijk directe deportaties plaats naar concentratiekampen in het oosten.

Dat blijkt uit het boek Het vergeten verhaal van de Joodse gevangenen van Kamp Amersfoort van onderzoeker Amanda Kluveld (Universiteit Maastricht) waarover dagblad Trouw schrijft.

"Dit onderzoek zet Kamp Amersfoort in een heel ander licht", zegt Floris van Dijk in de krant. Van Dijk is hoofd onderzoek bij Nationaal Monument Kamp Amersfoort.

Deportaties

Kamp Amersfoort staat sinds de Tweede Wereldoorlog bekend als een doorgangskamp voor dwangarbeiders, en als locatie waar verzetsmensen zaten. Maar niet als kamp waarin Joden werden verzameld en waar vandaan ze direct werden gedeporteerd. Uit het onderzoek van historica Kluveld blijkt nu dat dat beeld moet worden bijgesteld en dat het kamp ten onrechte ontbreekt op de lijst met nazikampen die in de oorlog een grote rol hadden bij de vernietiging van Joden.

Het kamp was zelfs tien maanden vóór de opening van Kamp Westerbork al een verzamelplaats voor Joden. Groepen Joodse Nederlanders werden vanuit Amersfoort op transport gezet naar vernietigingskamp Auschwitz en naar strafkamp Mauthausen, waar ze zijn vermoord.

Ook werden Joden gruwelijk behandeld in het kamp zelf. Zo blijken er in Kamp Amersfoort 82 Joden te zijn vermoord. Een van hen was een baby.

"Wat met de Joden in Kamp Amersfoort gebeurde, past niet in het relatief cleane beeld dat er is van de Jodenvervolging in Nederland", zegt Kluveld tegen Trouw. "Er werden potloden in hun ogen gestoken, baarden in brand gestoken, Joden werden in beerputten gegooid, doodgeslagen."

Begin van het einde

Op basis van nieuwe documenten en verklaringen die na de Tweede Wereldoorlog werden afgelegd concludeert Kluveld bovendien dat niet-Joden in het kamp tegen hun Joodse medegevangenen werden opgezet. "Tegen Jodenhelpers werd gezegd: je bent hier binnen drie maanden antisemiet."

Kluveld: "Wat we uit dit onderzoek leren is dat Kamp Amersfoort voor heel veel Joodse gevangenen het begin van het einde was." De historica hoopt dat haar onderzoek bijdraagt aan de erkenning voor het leed in kamp Amersfoort tijdens de Tweede Wereldoorlog.

"Dat het erg was, konden we wel vermoeden", reageert Van Dijk in de krant. "Maar dat het zo erg was, is echt schokkend."

Bij een grote politiecontrole in Belgisch-Limburg is een automobilist aangehouden die nog ruim 6,2 miljoen euro aan boetes had openstaan. Waarvoor die boetes waren uitgeschreven, heeft de politie niet verteld.

De controle vond plaats in de omgeving van Hasselt. Omdat de man de boetes niet direct kon betalen, is zijn auto in beslag genomen. In totaal ging het om een bedrag van 6.238.607 euro, schrijft de Vlaamse omroep VRT.

Bij de politie-actie werd woensdag in totaal een bedrag van 18.000 euro ingevorderd, onder meer voor het rijden met illegale rode diesel of in ongekeurde voertuigen. Zeven auto's werden in beslag genomen. Dertien bestuurders bleken onder invloed van drugs achter het stuur te zitten: zij moesten direct hun rijbewijs inleveren.

Bij een melkschapenbedrijf in de Gelderse plaats Brakel is Q-koorts vastgesteld, meldt demissionair minister Adema van Landbouw in een brief aan de Tweede Kamer. Het is de eerste keer sinds 2016 dat er een besmetting is op een bedrijf met melkgeiten of melkschapen.

De Q-koortsbacterie werd gevonden in de tankmelk van het bedrijf. Dat gebeurde tijdens een reguliere controle. De bacterie in de melk komt waarschijnlijk van een of enkele jonge dieren die niet gevaccineerd waren, schrijft het ministerie.

Daar maakt hoogleraar aan het Rotterdamse Erasmus MC Thijs Kuiken zich zorgen over. "Het aspect dat er schapen ondanks de verplichte prik niet gevaccineerd waren, vind ik wel zorgelijk. Want de bacterie is in de melk gevonden, dus dan gaat het misschien wel om jonge dieren, maar die hadden al wel gevaccineerd moeten zijn."

Mogelijk waren een aantal niet-gevaccineerde schapen naar andere schapenbedrijven en slachterijen gebracht. Dat onderzoekt toezichthouder NVWA momenteel. De boer in kwestie heeft aangegeven alle schapen van het bedrijf de komende periode af te voeren naar de slacht. Het bedrijf telt 83 volwassen dieren en 45 lammeren.

'Risico's laag'

De risico's voor de volksgezondheid in de omgeving worden door het RIVM als laag ingeschat. Dat onderschrijft Kuiken. "Als de andere dieren wel gevaccineerd zijn, is er voor de omgeving niet zo'n gevaar", zegt hij. De kans op verdere verspreiding noemt hij erg klein.

De GGD Gelderland-Zuid en lokale bestuurders zijn geïnformeerd over de besmetting. Ook worden maatregelen genomen om te voorkomen dat andere dieren worden besmet. De NVWA is bovendien een handhavingstraject gestart: als blijkt dat de schapenhouder in overtreding is, zal hij een boete krijgen.

Uitbraak

Tussen 2007 en 2010 vond in Nederland de grootste ooit beschreven uitbraak van Q-koorts in de wereld plaats. Tussen de 50.000 en de 100.000 mensen werden toen ziek, meer dan honderd mensen overleden.

Een op de vijf besmette mensen kreeg last van het Q-koortsvermoeidheidssyndroom, een ziekte vergelijkbaar met long covid en ME.