NOS Nieuws - Algemeen

"Het is gedaan, met een goede uitkomst", zegt Kelly Simmelink, de oudste zus van Gino (9), het jongetje dat in 2022 werd ontvoerd, misbruikt en vermoord door Donny M. Die werd vanochtend veroordeeld tot 25 jaar celstraf en tbs met dwangverpleging.

In de woorden van Kelly en haar jongere zusje Naomi van der Straeten klinkt veel opluchting door. "We waren even bang dat het doodslag zou worden", vertelt Naomi. Dat de rechter toch besloot om M. te veroordelen voor moord "geeft een soort van gerechtigheid voor Gino".

De rechter legde een lagere gevangenisstraf op dan de 28 jaar die het Openbaar Ministerie had geëist. Volgens de rechtbank had het OM bij de strafeis onvoldoende rekening gehouden met de verminderde toerekeningsvatbaarheid van M.

Die lagere celstraf is voor de zussen geen grote tegenvaller. "Het is maar drie jaar verschil."

De zussen over wat zij van de uitspraak vinden:

De zussen zijn erg blij dat het proces nu voorbij is. "Je wilt niet weten wat dat heeft gedaan, zo veel pijn", zegt Kelly. Zij riep M. na de uitspraak na dat hij niet in hoger beroep moet gaan. "Anders krijgt hij met mij te maken."

M. en het OM hebben twee weken de tijd om te besluiten tot een hoger beroep. Op de website van de advocaten van M. staat dat zij zich hierover nog beraden.

Spelen zoals je wil spelen

Naomi en Kelly zeiden eerder tijdens de zaak al niet te geloven dat M. echt spijt heeft van zijn daden. Ook na de uitspraak zijn ze daarvan overtuigd. "Ik denk dat hij alleen aan zijn eigen nadeel denkt, en niet aan Gino", zegt Naomi.

Hun broertje was "een goede, positieve, aanwezige jongen", zegt Kelly. "Alle kinderen zijn uniek, maar hij had echt iets aparts."

Ze hoopt dat de rechtszaak dient als een waarschuwing, zodat geen andere kinderen overkomt wat Gino is overkomen. "Denk na wat je doet. Laat iedereen leven zoals hij wil leven, en laat iedereen spelen zoals hij wil spelen."

De opvang van asielzoekers wordt alleen maar lastiger en duurder door het huidige kabinetsbeleid. Dat heeft het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) vanochtend betoogd in een presentatie aan Tweede Kamerleden.

Het kabinet wil bijvoorbeeld de spreidingswet afschaffen, maar dat raadt het COA sterk af. Die wet werkt, zeiden COA-bestuurders Milo Schoenmaker en Joeri Kapteijns in de Kamer.

De twee rekenden aan Kamerleden voor dat de overheid veel goedkoper uit zou kunnen zijn met een spreidingswet. Door die wet worden gemeenten namelijk gedwongen om gewone asielopvangcentra te regelen. En die zijn veel goedkoper dan de plekken in de noodopvang.

Want bij noodopvang gaat het bijvoorbeeld om hotels of huisjes op vakantieparken die ingezet worden omdat er niet genoeg gewone asielopvang is. Of het gaat juist om locaties die veel minder luxe zijn, zoals sporthallen, maar die alsnog duurder uitvallen omdat ze maar korte tijd gebruikt mogen worden en dus voor relatief veel geld verbouwd moeten worden.

Miljard

Het Rijk zou een miljard kunnen besparen als er ingezet wordt op beleid waarbij die noodopvang minder nodig is, rekende het COA voor. Momenteel kost een bewoner in de reguliere opvang 30.400 euro per jaar, terwijl een plek in de noodopvang gemiddeld 69.400 euro per jaar kost.

Kapteijns vatte het kabinetsbeleid op het gebied van financiën samen als "penny wise, pound foolish". Nu geld willen besparen, terwijl de kosten daar later hoger van worden, is zijn kritische conclusie.

Dat het kabinet nu alvast een miljardenbesparing inboekt op de asielopvang in 2027, vindt het COA dan ook onverstandig omdat dat beleid de opvang op langere termijn duurder kan maken. De opvangorganisatie vraagt juist om beleid en genoeg geld waardoor er altijd 41.000 gewone asielopvangplekken beschikbaar kunnen zijn.

Dat zijn locaties die, na een verbouwing, ook door senioren of studenten bewoond kunnen worden. Dus mocht het kabinet het lukken om de instroom echt omlaag te krijgen, dan is dat geen weggegooid geld. Maar als er nu niet genoeg geld wordt uitgetrokken voor deze standaard hoeveelheid aan gewone opvangplekken, zoals het kabinet doet in de begroting, kunnen er straks toch weer te weinig van zijn. Dan zijn er wederom dure noodopvangplekken nodig, schetste het COA in de Kamer.

Doorstroom

Momenteel zitten er bijna 20.000 statushouders in de asielopvang. Dat zijn dus mensen die al een verblijfsvergunning hebben gekregen en niet in de opvang horen, maar niet doorstromen omdat er niet genoeg woningen voor ze zijn.

Onder het kopje 'wat helpt niet?' noemde het COA in de presentatie aan de Tweede Kamer dan ook nóg een maatregel van dit kabinet. Namelijk het afschaffen van de verplichting voor gemeenten om huizen te regelen voor statushouders. Die zogenoemde taakstelling werkte al niet naar tevredenheid, maar nu krijgt het COA al signalen dat er nog minder wordt gebouwd voor statushouders. Waardoor er vrijwel geen uitstroom van bewoners is uit de asielopvang.

Tegenovergestelde

Het COA toonde begrip voor de politieke wens om statushouders geen voorrang te geven op sociale huurwoningen, want er is immers krapte voor iedereen. Maar ook die maatregel zorgt ervoor dat het nog moeilijker wordt in de asielopvang, legden de twee COA-bestuurders uit. Want ook dat beperkt de doorstroom van bewoners uit de asielopvang naar een gewone woning.

De opvangorganisatie vroeg ook om vaker betrokken te worden bij het maken van beleid en was er kritisch over dat de opvang van psychiatrische patiënten binnen de groep asielzoekers versoberd dreigt te worden.

Het betoog van de COA-bestuurders bracht SP-Kamerlid Van Nispen tot de conclusie: "De regering doet precies het tegenovergestelde van wat er volgens hen nodig is. Op alle fronten."

Wat doet dat kabinetsbeleid met het moreel van de COA-werknemers, vroeg de SP'er. Schoenmaker zei daarop: "Die moreel is nog steeds goed, maar dat komt omdat die niet zit in de Haagse besluitvorming maar in het goed begeleiden van de mensen op de locaties." Maar ook: "Wat niet wil zeggen dat er geen zorgen zijn."

Grip op kosten

VVD-Kamerlid Rajkowski vroeg zich af of het COA de kosten van de noodopvang niet wat meer kan beteugelen, omdat ondernemers nu soms wel heel veel geld kunnen verdienen aan de verhuur van hun locaties. "Inmiddels krijgen we daar steeds meer grip op", zei Schoenmaker over het sturen op de kosten. Dat komt volgens hem omdat het COA geleerd heeft, maar ook omdat er minder druk op de opvang zit dan eerder.

Het gesprek met het COA was bedoeld om de Kamerleden bij te praten over de stand van de uitvoering, zodat zij dat bijvoorbeeld kunnen gebruiken voor toekomstige debatten.

Het Openbaar Ministerie gaat overtredingen van gebiedsverboden die de gemeente Westerwolde aan asielzoekers heeft opgelegd niet vervolgen. Dat bevestigt het OM na vragen van de NOS naar aanleiding van berichtgeving van NRC. Het gaat hier om uitgeprocedeerde asielzoekers, die een gebiedsverbod kregen omdat ze uit dezelfde landen komen als asielzoekers die zich eerder misdragen hebben.

Het OM zegt naar aanleiding van de gebiedsverboden in Ter Apel nog niemand te hebben vervolgd. Ook wijst het OM gemeenten op de vraag of een dergelijk gebiedsverbod standhoudt bij een strafrechter.

Asielzoekers uit Noord-Afrikaanse landen zoals Algerije, Tunesië, Marokko en Libië werd door de gemeente verboden in de buurt te komen van het aanmeldcentrum in Ter Apel. Het zou volgens NRC gaan om 225 asielzoekers die tot maart dit jaar in Ter Apel verbleven.

Reeks incidenten

Een woordvoerder van de gemeente benadrukt dat het ging om gebiedsverboden voor asielzoekers die al uitgeprocedeerd waren en "geen reden hadden om daar in de buurt te blijven".

De gebiedsverboden werden volgens de gemeente opgelegd na een reeks incidenten waarbij uitgeprocedeerde asielzoekers zich schuldig hebben gemaakt aan onder meer diefstal, wildplassen en bedelen. De bedoeling van de verboden was om de toegang voor het aanmeldcentrum veilig en toegankelijk te houden voor mensen die asiel willen aanvragen.

OM gaat alleen over vervolging bij overtreding

De gemeente zegt dat het "bij vrees voor verstoring van de openbare orde rechtvaardig is om een gebiedsverbod op te leggen". Juridische experts die NRC sprak betwijfelen of dit soort gebiedsverboden in de rechtszaal standhouden. Zij zeggen dat de verboden in strijd zijn met de wet en discriminerend kunnen zijn.

Een gebiedsverbod kan namelijk alleen opgelegd worden als iemand zich al heeft misdragen, redeneren ze. Dat asielzoekers uit dezelfde landen zich eerder hebben misdragen in Ter Apel, betekent niet dat een gebiedsgebod kan worden opgelegd, aldus de experts die de krant sprak.

Het is volgens de gemeente "al heel lang niet voorgekomen" dat een gebiedsverbod is opgelegd. Westerwolde benadrukt dat dit vooral gebeurde toen het heel druk was bij het aanmeldcentrum.

De Franse scholiere die de onthoofde leraar Samuel Paty beschuldigde van islamofobie heeft in de rechtszaal excuses aangeboden aan de nabestaanden. "Ik wil mijn excuses aanbieden aan de familie, omdat ik jullie levens heb verwoest", zei ze in haar getuigenis.

Het inmiddels 17-jarige meisje stond gisteren voor de rechter om te getuigen in de rechtszaak tegen onder anderen haar vader. De scholiere had tegen hem gezegd dat Paty alle moslims tijdens een les had verzocht het klaslokaal te verlaten. Dat zou zijn gebeurd toen hij spotprenten van de islamitische profeet Mohammed toonde.

Door een haatcampagne van de vader kwam een moslimextremist de 47-jarige docent op het spoor. De Tsjetsjeen onthoofdde Paty (47) en werd vervolgens zelf doodgeschoten door de politie. Achteraf bekende het meisje dat ze niet aanwezig was bij de les die de docent maatschappijleer fataal werd en daarover heeft gelogen.

Achteraf is gebleken dat Paty in de les de leerlingen ethische, maatschappelijke dilemma's probeerde voor te leggen, onder meer met twee cartoons van Mohammed uit het satirische weekblad Charlie Hebdo. Die les gaf hij overigens elk jaar. Paty zou islamitische leerlingen in zijn klas vooraf hebben gewaarschuwd dat hij de tekeningen ging laten zien.

Leugen

Maar het meisje had tegen haar vader gezegd dat ze kritiek had geuit tijdens de les en daarom de klas uit moest. De reden van haar leugen was dat ze eigenlijk was geschorst door de school vanwege spijbelen en dat ze dat haar vader niet durfde te vertellen. Daarna hield ze de leugen in stand. Pas toen Paty werd vermoord, bekende ze. Vorig jaar werd ze door de rechter schuldig bevonden aan liegen over de les en kreeg een voorwaardelijke straf.

In de rechtbank vertelde het meisje gisteren, volgens Franse media zichtbaar zenuwachtig, dat ze spijt heeft van het liegen. Ze zegt ook mee te leven met de familie van Paty. "Ik weet dat mijn excuses moeilijk te horen zijn, maar ik wilde me oprecht verontschuldigen." De scholiere zei dat door haar toedoen een haatcampagne tegen Paty is gestart, wat leidde tot zijn dood.

Haar vader plaatste een video online waarin hij de leraar bekritiseerde. Het filmpje werd vervolgens ook gedeeld onder extremistische moslims.

De 18-jarige man die Paty onthoofdde bij de school zette een foto van het hoofd van het slachtoffer op Twitter, het huidige X. Kort daarna werd hij bij zijn arrestatie door de politie doodgeschoten. Er wordt van uitgegaan dat het een wraakactie was voor het tonen van de cartoons van de profeet Mohammed door de leraar.

Vader

De vader van het meisje staat net als zeven anderen ook terecht voor hun betrokkenheid. De scholiere richtte zich ook op hen. "Ik wil ook mijn excuses aanbieden aan de mensen die terechtstaan, want zonder mijn leugen zouden ze hier niet allemaal zijn."

Ook sprak ze haar vader toe. "En ik wilde mijn excuses aanbieden aan mijn vader, want hij maakte de video en dat kwam deels door mijn leugen. Sorry."

Het is even wennen, maar het is weer druk bij Blokker. Van airfryer tot theedoek: alles is in de uitverkoop. Op het kerstassortiment is de korting extra hoog. Nu de winkelketen failliet is moet de leegverkoop de komende weken veel geld opleveren. De twee aangestelde curatoren moeten ervoor zorgen dat er nog zoveel mogelijk wordt verdiend met de verkoop van voorraden om zo schulden in te lossen.

Blokker gaat niet in op de details van de verkoop, maar bevestigt de drukte. "We zien dat er behoorlijk veel aanloop is bij de winkels. Dat vertaalt zich ook in de omzet." Niet alleen leveranciers en klanten met een retour moeten wachten op hun geld. Ook de Belastingdienst en het UWV moeten wachten tot durfkapitalist Gordon Brother 35 miljoen heeft terugverdiend met de leegverkoop.

Blokker zou een belastingschuld van bijna 30 miljoen euro hebben. Bij een faillissement staat normaal gesproken de Belastingdienst vooraan. Ook het UWV krijgt voorrang als schuldeiser. Bij een faillissement neemt de uitkeringsinstantie namelijk zes weken lang de lonen over van een bedrijf.

Voorrang op de rest

Nu zit het anders. Eerder dit jaar leende het Amerikaanse Gordon Brothers 35 miljoen euro aan Blokker. Eerder was de durfkapitalist betrokken bij de leegverkoop van V&D en Hudson's Bay.

Bij de lening aan Blokker eiste de durfinvesteerder pandrecht op de voorraden. Als Blokker in betalingsproblemen zou komen, gaan de opbrengsten van een uitverkoop van de voorraden naar de geldschieter. Blokker bevestigt dat de durfinvesteerder voorrang heeft. Ook zegt Blokker dat Gordon Brothers "adviseert over de uitverkoop."

Gordon Brothers helpt Blokker dus niet alleen met financieren, maar ook het opmaken van voorraden. Volgens Jantine Hak, herstructureringsadviseur van consultancybedrijf Kruger, zijn dit soort partijen nauw betrokken bij een leegverkoop. "Dit soort Angelsaksische partijen zitten er echt strak in. Ze zijn ontzettend goed in staat om voorraden te verkopen. Met alle ervaring weten ze welke producten je op welk moment in de winkel moet zitten."

"Een partij als Gordon Brothers weet heel goed voorraden ten gelde te maken," zegt ook Dirk Mulder, retaildeskundige van ING. "Daar zijn ze in gespecialiseerd. Ze houden dan de boel open, zorgen voor voldoende mensen."

Dit soort partijen stappen de laatste jaren vaker in bij winkelketens, zeggen de retaildeskundigen. "Banken haken vaak af omdat die aan veel meer regels gebonden zijn", zegt Mulder. "Een bank kijkt naar de schulden, het verdienvermogen, het management en de bedrijfsstrategie."

Ook insolventierechtadvocaat Marike Boersen ziet bij een faillissement dat schuldeisers zich vaak beroepen op pandrecht om zo voorrang te krijgen als er nog geld verdeeld kan worden. "Vaak worden pandrechten door een bank bedongen. Bij retailketens wordt regelmatig geïnvesteerd door private-equity-partijen die, in ruil daarvoor, aandelen maar ook pandrechten eisen."

Boersen, die zelf onder andere curator was bij het faillissement van elektronicaketen Kijkshop, snapt dat zo'n eis van een private partij scheve ogen kan opleveren als dat ten koste gaat van het geld dat anders aan de schuldeisers in het faillissement zou toekomen. "Het is daarom extra belangrijk dat de curator goed onderzoekt of er sprake is van rechtsgeldige verpandingen."

Mulder snapt het ongemak hierover, maar benadrukt dat het zonder financier al eerder klaar was geweest voor Blokker en het personeel. "Het gaat om hoogrisico-financiering. Ze vragen een hoge rente, maar beide partijen weten van tevoren waar ze aan beginnen."

Belasting en uitkering

Ook de Belastingdienst constateert dat ze in dit soort gevallen in de wacht staat. "Als bepaalde voorraden zijn verpand aan bijvoorbeeld de bank of een andere kredietverstrekker, zal die in principe de hele opbrengst van de verkoop krijgen."

Het UWV betaalt sinds het faillissement de salarissen van de 3500 Blokker-medewerkers. Dat doen ze zes weken lang en zo ontstaat er een claim bij Blokker. Het UWV gaat niet in op het feit dat het nu langer moet wachten op zijn geld: "Onze prioriteit ligt bij het helpen van mensen aan duurzaam werk."

De afgelopen dagen werden er 26 personeelsbijeenkomsten op zes verschillende plekken in Nederland georganiseerd om personeel bij te praten. Zij zitten deze weken in onzekerheid. Er is nog altijd geen nieuws over een mogelijke doorstart. Hoewel het druk is in de winkels, is het stil vanuit het hoofdkantoor. "Het is verdacht stil rond Blokker", zegt Mulder. "Hoe langer dit duurt, hoe kleiner de kans."

Als er geen doorstart komt, kan het personeel dat per 1 januari nog geen nieuw werk heeft, bij het UWV een ww-uitkering aanvragen.

Een rechtbankjury in Australië zegt dat de agent die vorig jaar een hoogbejaarde dementerende vrouw taserde schuldig is aan doodslag.

De rechtbank bepaalt mogelijk nog deze week de hoogte van de straf. De agent riskeert een celstraf van maximaal 25 jaar. De vrouw kwam door het taseren ten val en overleed.

Kartelmessen

De 34-jarige agent werd in mei vorig jaar naar een verzorgingshuis in de deelstaat New South Wales gestuurd, omdat de 95-jarige Clare Nowland met haar rollator en twee kartelmessen door het huis schuifelde.

In eerste instantie was ze ook een kamer van een medebewoner binnengegaan. De man die daar woonde verklaarde dat hij zich niet bedreigd had gevoeld. Daarna gooide ze een van de messen in de richting van een personeelslid.

Toen de agenten en verpleegkundigen haar aantroffen, bevond Nowland zich in een personeelsruimte. De agenten praatten drie minuten op haar in, waarbij ze 21 keer zeiden dat ze het mes dat ze nog had moest laten vallen, anders zouden ze haar taseren. Maar ze luisterde niet.

1 meter per minuut

Beelden die in de rechtszaak werden getoond laten volgens de BBC zien dat de 48 kilo wegende vrouw met haar rollator met een snelheid van 1 meter per minuut op de agenten afging, op 1,5 tot 2 meter van hen stopte en de arm met het mes omhoog bracht.

De agent gebruikte toen zijn taser. Nowland viel op haar hoofd en stierf in het ziekenhuis aan de daardoor veroorzaakte bloeding in de hersenen.

Beide agenten verklaarden dat ze zich ernstig bedreigd hadden gevoeld, maar moesten erkennen dat ze tijd genoeg hadden om weg te komen. De aanklager noemde het gebruik van de taser "totaal onnodig" en "overduidelijk excessief". De agent zou hebben geschoten omdat hij zijn geduld verloor.

De zaak maakte veel los in Australië. Nowland liet 8 kinderen, 24 kleinkinderen en 31 achterkleinkinderen achter. De jury had bijna een week nodig om tot het oordeel in komen.

De politie heeft opmerkelijke beelden online gezet van een achtervolging, gisterochtend in Enschede.

Op de beelden is onder andere te zien dat de achtervolgde auto van achteren wordt geramd door de politieauto, op de andere weghelft belandt en ternauwernood door een vrachtauto wordt ontweken. Niet veel later eindigt de achtervolging abrupt als de politieauto frontaal op de auto van de verdachte botst.

De verdachte bleef ongedeerd en sprong uit de auto, maar kon even later worden opgepakt. De beelden roepen veel vragen op. De achtervolging met hoge snelheid gaat door het stadsverkeer van Enschede en er is goed te zien dat er veel ander verkeer onderweg was.

Gisteren werd al bekend dat er een auto in Enschede na een lange achtervolging was gecrasht. Tegelijk met de beelden maakt de politie nu ook meer details bekend, meldt Oost. Zo begon de achtervolging maandagavond toen een auto werd gestolen in Utrecht.

De eigenaar van de auto had de diefstal snel door en alarmeerde de politie. Die wist de auto te lokaliseren in de buurt van Apeldoorn. De bestuurder kreeg tot twee keer toe een stopteken, maar negeerde dat. De landelijke eenheid van de politie zette toen de achtervolging in, waarbij snelheden werden gemeten tot 190 kilometer per uur.

Bekijk hier de dashcambeelden van de achtervolging in Enschede:

Op de beelden die de politie nu deelt, zijn de laatste momenten te zien van de ruim 75 kilometer lange achtervolging tussen Apeldoorn en Enschede. Duidelijk is te zien hoe de verdachte, een 24-jarige man uit Polen, in Enschede probeert te vluchten.

De verdachte werd opgepakt met behulp van een politiehond. Hij zit nog vast op verdenking van heling. De politie laat weten nog meer beelden van de achtervolging in Enschede te zullen delen.

Om het leven

In Berghem bij Oss kwamen gisteren twee mannen om het leven bij een achtervolging door de politie. Ook zij zaten in een gestolen auto. Die werd geschept door een passagierstrein toen de verdachten over een spoorwegovergang reden. In de trein bleef iedereen ongedeerd.

Omdat het om een dodelijk ongeluk ging, is in dat geval de rijksrecherche ingeschakeld om de rol van de achtervolgende agenten te onderzoeken.

Het Europees Parlement heeft in meerderheid ingestemd met de samenstelling van de nieuwe Commissie. Van de 688 aanwezige Europarlementariërs stemden 370 leden voor en 282 tegen. De Europese Commissie, onder leiding van de Duitse christendemocraat Ursula Von der Leyen, gaat 1 december van start.

In haar toespraak in het parlement in Straatsburg zei Von der Leyen dat Europa op dit moment weer moet vechten voor vrijheid en soevereiniteit. "Die vrijheid komt ons niet aanwaaien. Moeilijke keuzes zullen gemaakt moeten worden, gigantische investeringen in onze veiligheid en welvaart zijn nodig. En bovenal, Europa zal verenigd moeten zijn en trouw aan onze waarden."

Die eenheid was in het Europees Parlement de laatste maanden ver te zoeken. Sinds de verkiezingen van juni dit jaar, vechten de verschillende partijen over de inhoudelijke koers en de personele samenstelling van de nieuwe commissie.

Brede coalitie voor

Uiteindelijk kreeg Von der Leyen steun van een brede coalitie van Christendemocraten, Sociaaldemocraten, Liberalen, Conservatieven en Groenen achter zich. Deze fracties stemden in meerderheid voor de nieuwe Commissie, maar de groepen waren onderling nog altijd verdeeld. Met name een aanzienlijk deel van de Groenen blijft bezwaren hebben.

De radicaal-rechtse groep "Patriotten voor Europa", waar ook de PVV deel van uitmaakt, stemde unaniem tegen de Commissie. Ook de radicaal-rechtse fractie "Europa van Soevereine Naties" waar de Duitse AFD in zit, stemde tegen. De uiterst linkse fractie "The Left" met de Partij voor de Dieren, stemde ook tegen.

De goedkeuring van het parlement betekent ook dat de Nederlandse Eurocommissaris Wopke Hoekstra aan de slag mag. Zijn taak wordt om de bestaande klimaatplannen uit te voeren en de industrie verder te verduurzamen.

Voor die plannen moet hij nu op zoek naar meerderheden in het parlement. "Wij zullen vanuit het brede politieke midden bruggen slaan naar iedereen", zei hij na afloop van de stemming.

"Daar gaan we, dames en heren! Dit is een deal die u niet wilt missen. Een slimme investering in deze zeer gewilde buurt vlak bij het strand." Een man in pak en de haren met gel strak naar achteren gekamd richt zich tot zo'n veertig mensen die in een grote kring om hem heen staan.

Het is een vroege zaterdagochtend in een wijk vlak bij het strand in Sydney. De man heeft een klein hamertje in de hand, af en toe steekt iemand een hand op. Dit is namelijk een openbare veiling van een appartement. Op deze manier worden veel huizen in Australië verkocht. De hoogste bieder wint.

Australië is een van de duurste landen ter wereld als het gaat om huisvesting. Tegenwoordig kost een gemiddeld huis in Australië acht keer het mediane gezinsinkomen, een record. Vooral de grote steden zijn volgens recent internationaal onderzoek 'onmogelijk betaalbaar'. Sydney is de op één na duurste stad om te wonen in de wereld.

Schimmel

Het tweekamerappartement in de buurt van het strand in Sydney is een goed voorbeeld. Hier moet zoveel aan gedaan worden dat het momenteel onleefbaar is. Zwarte schimmel kruipt op de muren en het tapijt. De keuken en badkamer lekken en lijken in geen decennia aangeraakt. Toch gaat het appartement onder de hamer voor ruim een miljoen euro. "Een redelijke prijs", vindt Jodie Richardson (52), de nieuwe eigenaar. Op termijn is het idee dat haar zoon erin trekt. Samen met haar man bezit ze nog vijf andere huizen. "Je moet er toch niet aan denken dat je altijd moet blijven huren", huivert ze.

Doordat veel mensen meerdere huizen kopen, is de werkelijkheid voor steeds meer Australiërs wel dat ze zijn aangewezen op huur. En dat is met torenhoge huurprijzen een slecht alternatief. Veel mensen met een modaal inkomen kunnen niet langer een betaalbare huur- of koopwoning vinden in de buurt van hun werk. Bovendien hebben huurders weinig rechten en kunnen ze door kortlopende contracten ieder half jaar op straat gezet worden.

Niet voor niets wordt er gesproken van een wooncrisis. Net als in Nederland komt dat onder meer doordat er niet genoeg nieuwe, betaalbare woningen worden gebouwd en weinig wordt geïnvesteerd in socialehuurwoningen. Slechts 4 procent van de huisvesting in Australië is sociale huur. In Nederland is dat 34 procent van het totale woningaanbod.

Maar dat is niet de enige reden, zegt hoogleraar Nicole Gurran van de Universiteit van Sydney. "In Australië is het gemakkelijker om je vijfde huis te kopen dan je eerste", zegt ze. Dat heeft te maken met het zeer gunstige klimaat voor vastgoedinvesteerders. Zo moeten starters tien tot twintig procent van de huisprijs sparen als aanbetaling, voor bestaande huiseigenaren is dat niet nodig. Zij kunnen de overwaarde van het ene huis gebruiken als onderpand voor de koop van een ander huis.

Belastingvoordelen

Bovendien krijgen vastgoedinvesteerders grote belastingvoordelen. Als ze vanwege bijvoorbeeld onderhoud of tegenvallende huurinkomsten verlies lijden op hun vastgoedinvestering, mogen ze dat verlies afstrepen op hun inkomstenbelasting. Zo wordt het risico van de investering door de overheid gedragen en niet door de investeerders zelf, zegt Greg Jericho, hoofdeconoom bij de Australische progressieve denktank The Australia Institute.

"Daarbij krijgen vastgoedinvesteerders een gigantische korting van vijftig procent op hun vermogensbelasting. Dat betekent dat de helft van de winst die je behaalt op een investering belastingvrij is. Dat heeft de huizenmarkt veranderd in een soort casino, waar speculanten alleen maar meer vastgoed aanschaffen en starters het nakijken hebben."

"Starters maken alleen een kans als ze terechtkunnen bij de 'bank of mom and dad'", beaamt Gurran. Dat zorgt voor groeiende ongelijkheid in de samenleving. En hoewel de regering heeft aangekondigd te gaan investeren in betaalbare huisvesting, blijven de gunstige belastingregels voor vastgoedeigenaren voorlopig onaangetast. "Zowel de regeringspartij als de grootste oppositiepartij richt zich vooral op bestaande huiseigenaren, die nog altijd een derde van de stemgerechtigde bevolking uitmaken", zegt Gurran.

Aan de andere kant van de stad, ver van het centrum van Sydney, hopen de pasgetrouwde Ben (27) en Dora Ahamed (26) dankzij de 'bank van pap en mam' toch een kans te maken. "We hebben allebei een goede baan en we krijgen financiële hulp van onze ouders. In deze buurt moet het lukken om iets te kopen", zegt Dora.

Een uur later denkt ze er anders over. De veiling verliep chaotisch, tientallen mensen boden tegen elkaar op. Uiteindelijk wordt ook dit appartement verkocht aan investeerders, die ruim een ton meer bieden dan de vraagprijs. "Ik denk dat de kans dat het ons binnenkort gaat lukken om iets te kopen klein is", zegt Dora. "Er zijn te veel investeerders waar we mee moeten concurreren."

Er is feest en opluchting bij de Libanezen en verdeeldheid bij de Israëliërs na het ingaan van het staakt-het-vuren tussen Israël en Hezbollah. Hoewel het op het eerste oog erop lijkt dat beide partijen zich aan het bestand houden, hebben zowel Libanezen als Israëliërs het gevoel 'eerst zien, dan geloven'.

Dat gevoel wordt versterkt door het staakt-het-vuren tussen Israël en Hezbollah uit 2006, waarmee de situatie van nu veel wordt vergeleken. Hoewel de wapens destijds ook direct werden neergelegd, bleven de spanningen bestaan en waren er meermaals schendingen tussen beide partijen.

Ook Peter Malcontent, universitair docent Internationale Betrekkingen aan de Universiteit Utrecht, ziet de vergelijkingen met 18 jaar geleden, maar zegt dat er nu meer internationaal toezicht zal zijn.

"Er is een internationale commissie ingesteld die moet toezien op dit akkoord. Hoe dat toezicht gaat uitpakken, weet niemand. Israël behoudt zich het recht voor om in te grijpen als Hezbollah iets verkeerd doet. Het kan dus heel makkelijk weer uit de hand lopen en er is geen honderd procent garantie dat we die zestig dagen ongeschonden doorkomen", zegt Malcontent in het NOS Radio 1 Journaal.

Belangrijke rol Libanees leger

Samen met onder meer Frankrijk en de Verenigde Staten zal het Libanese leger een belangrijke rol spelen in de handhaving. Duizenden militairen zullen in het zuiden van Libanon toezicht houden.

Verschillende experts zijn juist kritisch over dat plan. Zij zeggen dat het er op papier misschien mooi uitziet, maar dat het Libanese leger in de praktijk behoorlijk zwak is. Ondanks de vele klappen is de verwachting dat Hezbollah nog vele malen sterker is en dat het tegenwicht van het leger minimaal zal zijn.

Toch zullen beide vechtende partijen blij zijn met het akkoord en belang hebben bij het standhouden daarvan, denkt Malcontent. Volgens hem is het ook voor Hezbollah van belang dat ze niet verslagen zijn, al heeft de organisatie wel flinke klappen gehad.

"Als je ziet wat er elke dag gebeurde: commandanten en leiders werden gedood, wapendepots vlogen de lucht in. Ik denk niet dat Israël Hezbollah zomaar had kunnen verslaan, maar als ze hadden moeten doorvechten, was de situatie er echt slechter op geworden."

Kijken naar Trump

Ook voor Israël spelen genoeg belangen mee, zegt Malcontent, niet in de laatste plaats dat de bevolking de oorlog zat begint te worden. En hij denkt dat Israël kijkt naar Washington, waar Donald Trump over twee maanden aan de macht komt. "Je kan dit zien als een cadeautje aan hem, ze willen hem pleasen", zegt Malcontent.

"Israël verwacht dan wel wat terug. Waarschijnlijk hopen ze dat ze nog meer hun gang mogen gaan in Gaza als Trump aan de macht is, denk bijvoorbeeld aan het verder koloniseren van Gaza."

Vanuit Israël komen verdeelde reacties op het staakt-het-vuren. Voor tienduizenden inwoners die gevlucht zijn uit het grensgebied, is er geen reden om vandaag al terug te keren. In Israëlische media zijn zij sceptisch over de vraag of Hezbollah zich wel aan de afspraken zal houden.

Ook zijn er mensen die tegen het bestand zijn, omdat zij vinden dat Israël een kans laat liggen om Hezbollah definitief te verslaan, nu de terreurgroep verzwakt is. Nu krijgt Hezbollah de kans om weer aan te sterken.

Slecht nieuws voor Palestijnen

Linksom of rechtsom zal het nieuws van het staakt-het-vuren in ieder geval slecht nieuws zijn voor de Palestijnen, zo denkt Malcontent. De militairen die niet meer in Libanon hoeven te vechten, zullen weer beschikbaar zijn voor de oorlog in Gaza.

"En dat komt ze goed uit, want ook Israël heeft problemen om genoeg militairen naar het front te sturen. Je zou dus kunnen zeggen dat dit slecht nieuws is voor Hamas en de Palestijnen."

Marius Borg Høiby, de zoon van de Noorse kroonprinses Mette-Marit, is voorlopig vrij. Hij had een week in voorarrest gezeten nadat hij was aangehouden op verdenking van verkrachting.

De politie in Oslo meldt dat de hechtenis niet verlengd wordt omdat er geen gevaar meer bestaat dat Høiby bewijsmateriaal zou kunnen vernietigen. Overigens maakt de politie ook bekend dat er een onderzoek is gestart naar een nieuw zedendelict. Daarnaast mag hij geen contact zoeken met twee vrouwen. Zij worden door de politie in verband gebracht met een gewelddadig incident op 4 augustus dit jaar. Daarbij zou Høiby zijn ex-vriendin mishandeld hebben.

Høiby wordt beschuldigd van twee verkrachtingen. De politie arresteerde hem nabij de koninklijke residentie, Skaugum, waar Mette-Marit en kroonprins Haakon wonen. Meteen na zijn arrestatie doorzocht de politie zijn huis en nam spullen in beslag. Volgens de Noorse publieke omroep NRK zegt de politie videobewijs te hebben van de verkrachtingen.

Geen koninklijke titel

Høiby wordt nu beschuldigd van verkrachting, bedreiging, geweldsmisdrijven, overtreding van een straatverbod en het veroorzaken van schade. Er zijn in totaal zes slachtoffers in de zaak, meldt NRK. Høiby heeft gezegd onschuldig te zijn.

Høiby is de zoon van Mette-Marit uit een eerdere relatie. Hij heeft geen koninklijke titel.

De grote pontons waar de gemeente Zaanstad in totaal duizend asielzoekers wil opvangen, gaan eindelijk open. De eerste bewoners worden binnenkort verwacht. De gemeente maakte gisteravond bekend dat er na maanden vertraging nu toch een vergunning wordt verleend.

Het COA voldoet aan alle voorwaarden om de locatie veilig te maken, meldt NH. Ook is er een noodstroomvoorziening aangebracht die kan worden uitgebouwd tot een permanente voorziening.

"Het heeft een lange aanloop gehad, maar we zijn blij dat we nu kunnen starten met deze grote opvang aan de Gerrit Bolkade in Zaandam", laat bestuursvoorzitter Milo Schoenmaker van het COA weten. "Dit zal de druk op de opvang in de rest van het land, met name in Ter Apel, verminderen."

Brandveilig

Eigenlijk wilde het COA de asielboten aan de Gerrit Bolkade in Zaandam al begin september in gebruik nemen. De gemeente gaf toen geen vergunning, omdat ze niet brandveilig zouden zijn. Ook waren er problemen met de stroomvoorziening en ontbraken de noodzakelijke berekeningen en rapporten die nodig zijn voor een vergunning. Met een dwangsom van 30.000 euro per dag kon de gemeente toen de snelle opening voorkomen. Het is niet bekendgemaakt voor hoeveel aan dwangsommen het COA uiteindelijk heeft betaald.

De huisvesting op de pontons, op een steenworp afstand van het hoofdkantoor van Albert Heijn, heeft een lange voorgeschiedenis. Vorig jaar augustus maakten de gemeente en het COA al bekend dat ze twee drijvende opvanglocaties in gebruik wilden nemen. Toen duurde het nog geruime tijd voordat de schepen, de Bibby Renaissance en de Bibby Progress, aanmeerden. Vervolgens moesten de 'woningen' op de pontons worden verbouwd. Er zijn onder andere keukens geplaatst en brandwerende voorzieningen aangebracht.

Bouwketen beklad

Hoewel er geen mensen in de buurt wonen, was er protest tegen de huisvesting van de asielzoekers. Eind augustus werden een bouwketen en een transformatorhuisje aan de Gerrit Bolkade beklad met leuzen.

Gezien de grote nood aan opvanglocaties zegt het COA per direct, maar wel stapsgewijs, groepjes mensen welkom te gaan heten op de pontons. In principe is de opvang vijf jaar beschikbaar met de mogelijkheid om die periode met maximaal twee jaar te verlengen.

Een paar honderd meter verderop in Zaandam liggen drie grote boten, waarop de gemeente nog eens 545 asielzoekers opvangt. Die opvang blijft in ieder geval nog vier jaar open, is onlangs besloten.

De aanklager van het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag heeft om een arrestatiebevel gevraagd voor de militaire leider van Myanmar. Min Aung Hlaing wordt beschuldigd van misdaden tegen de menselijkheid.

Aanklager Karim Khan stelt dat militairen in Myanmar met hulp van agenten en burgers in 2017 Rohinya hebben gedeporteerd en vervolgd. De Rohinya zijn een islamitische minderheid in Myanmar. Volgens de aanklager was Min Aung Hlaing als hoogste militair verantwoordelijk voor de deportatie en vervolging.

Bijna een miljoen Rohinya vluchtten naar buurland Bangladesh om te ontsnappen aan moorden, verkrachtingen en het in brand steken van hun huizen. "Door dit te doen, zullen we samen met al onze partners laten zien dat de Rohingya niet vergeten zijn", zei aanklager Khan in een vluchtelingenkamp in Bangladesh. "Dat zij, net als alle mensen over de hele wereld, recht hebben op de bescherming van de wet."

De aanklager zegt dat hij de komende tijd om meer arrestatiebevelen tegen leiders in Myanmar gaat vragen.

Etnische zuivering

Het Myanmarese leger begon in augustus 2017 met een grootschalige operatie tegen de Rohingya's in de staat Rakhine. Daarbij werden ongeveer 10.000 mensen gedood en ruim 300 dorpen in brand gestoken. De hoge commissaris voor de mensenrechten van de VN, Zeid Ra'ad al-Hussein, noemde de situatie destijds "een schoolvoorbeeld van etnische zuivering".

Het is nu aan drie rechters om te bepalen of legerchef Min Aung Hlaing verantwoordelijk kan worden gehouden voor de deportatie en vervolging van de Rohingya's. In de meeste gevallen duurt het ongeveer drie maanden om een arrestatiebevel uit te vaardigen.

Myanmar gaat al jaren gebukt onder geweld. Het leger pleegde in 2021 een coup en wierp toen de gekozen regering van Aung San Suu Kyi omver. Sindsdien zijn er bloedige gevechten tussen het leger en verzetsgroepen.

Donny M. moet 25 jaar de gevangenis in voor het ontvoeren, misbruiken en vermoorden van de 9-jarige Gino. Ook krijgt hij tbs met dwangverpleging, heeft de rechtbank in Maastricht geoordeeld.

De rechters achten M. ook schuldig aan het bezitten en verspreiden van kinderporno en het plegen van ontucht met een jongen van 17 in 2019.

Volgens de rechtbank was er bij het doden van Gino sprake van voorbedachten rade. Zo wees de rechter erop dat M. op zijn telefoon zocht op "verstikking met een kussen". Ook in de uren daarvoor liet M. volgens de rechter "een berekende en planmatige manier van handelen" zien.

Een deel van de uitspraak door de rechtbank:

De gevangenisstraf is lager dan de eis van het Openbaar Ministerie vorige maand. Het OM had 28 jaar gevangenisstraf en tbs met dwangverpleging geëist, maar volgens de rechters is daarbij onvoldoende rekening gehouden met de toerekeningsvatbaarheid van M. Hij was vanwege zijn pedofiele stoornis en gedragsstoornis enigszins verminderd toerekeningsvatbaar bij het seksueel misbruik en verminderd toerekeningsvatbaar bij de moord.

Ontvoerd en misbruikt

Gino verdween op 1 juni 2022 in Kerkrade, waar hij buitenspeelde. Drie dagen later werd hij na aanwijzingen van M. dood gevonden in Geleen, in de buurt van M's huis.

M. bekende vorige maand dat hij Gino in zijn auto had ontvoerd vanaf het speelveldje in Kerkrade. "Ik heb hem voorgehouden dat ik hem naar huis zou brengen. Toen heeft hij volgens mij zijn step gepakt en zijn we naar mijn auto gelopen."

Bij hem thuis gaf M. de jongen naar eigen zeggen xtc en een erectiepil en misbruikte hem. Daarna zou hij de jongen met een kussen hebben gedood.

Tot een hel gemaakt

M. heeft zich "schuldig gemaakt aan zeer ernstige strafbare feiten waarmee hij de laatste uren van het leven van Gino tot een hel heeft gemaakt", zei één van de rechters.

In deze uren toonde M. volgens de rechter weinig empathie met Gino: "Gino wordt af en toe wel gerustgesteld, maar dat is uit berekening: om hem stil te krijgen en te houden." Ook het toedienen van drugs en een erectiepil aan Gino onderstreept naar het oordeel van de rechter dat M. alleen aan zichzelf dacht. Hij "probeert zo het misbruik te realiseren".

Voor het leed dat Gino is aangedaan, hadden de nabestaanden van Gino, zijn biologische vader en twee zussen, smartengeld gevraagd, een vergoeding van immateriële schade. "Het moet traumatisch zijn geweest", zei de rechter. Aan de nabestaanden wordt daarom een bedrag van 50.000 euro toegewezen, dat zij onderling moeten verdelen. Daarnaast krijgen zij nog individuele schadevergoedingen.

Pedofiele stoornis

Gedragsdeskundigen van het Pieter Baan Centrum stelden verschillende stoornissen bij M. vast, waaronder een pedofiele stoornis. Ook heeft M. volgens hen een gebrekkig ontwikkelde gevoelswereld. Hij werd uit huis geplaatst toen hij 1 jaar was en liep de stoornissen al op jonge leeftijd op.

Eerder kwam in de zaak al naar voren dat in het verleden fouten zijn gemaakt bij de behandeling van M. Toch kunnen deze fouten niet leiden tot een lagere straf, stelde de rechter. Rekening houdend met de verminderde toerekeningsvatbaarheid van M. komt de rechtbank dus wel tot een lagere celstraf dan het OM wilde.

Donny M. en ook het OM hebben twee weken de tijd om in hoger beroep te gaan.

De regeringspartijen zijn op zoek naar een oplossing voor de discussie over de onderwijsbegroting. De afgelopen dagen werd duidelijk dat de oppositie een groot deel van de bezuiniging van 2 miljard euro op onderwijs wil tegenhouden.

Omdat de coalitie geen meerderheid heeft in de Eerste Kamer, loopt het kabinet het risico dat de hele onderwijsbegroting wordt verworpen. Dat is uitzonderlijk.

Gisteren boog de Tweede Kamer zich over de plannen en toen leken de regeringspartijen PVV, VVD, NSC en BBB er tot onvrede van de oppositie nog niets voor te voelen de bezuinigingen van tafel te halen. Maar de fractievoorzitters van de regeringspartijen overleggen nu toch over mogelijkheden voor aanpassingen en ook met de oppositie wordt gepraat.

De vertegenwoordigers van de coalitie wilden er vooraf weinig over kwijt. Vice-NSC-fractievoorzitter Van Vroonhoven bevestigde wel dat het gesprek "onder andere" over onderwijs gaat: "We gaan er wel uitkomen; dit is een extraparlementair kabinet, met lucht en ruimte voor de Kamer; als je kijkt naar de zetelverdeling in de Tweede en Eerste Kamer moeten we samenwerken met het parlement."

Irritatie achter de schermen

Achter de schermen is te horen dat er bij de coalitie veel onderlinge irritatie bestaat over het proces tot nu toe. Een deel vindt dat minister Bruins van Onderwijs (NSC) te weinig heeft gedaan om een oplossing te vinden, maar Bruins zelf heeft het idee dat hij te weinig speelruimte heeft.

Naar verluidt heeft minister Heinen van Financiën (VVD) zich intern nu ook in de discussie gemengd, op zoek naar alternatieven. Bruins wil er in het openbaar alleen over zeggen dat er "voortdurend gesprekken plaatsvinden en dat hij natuurlijk op zoek is naar een oplossing".

Btw-verhoging al geschrapt

Als het verzet van de oppositie om de begroting aan te passen tot resultaat leidt, is dat voor de tweede keer in korte tijd. Pasgeleden dwong de oppositie al wijzigingen in het Belastingplan af. De meest in het oog springende aanpassing daarin is dat de verhoging van de btw op cultuur, media en sport in 2026 van tafel gaat.

De Tweede Kamer ging wel akkoord met de oorspronkelijke btw-plannen en de Eerste Kamer zal dat binnenkort waarschijnlijk ook doen, maar het kabinet heeft toegezegd in het voorjaar op zoek te gaan naar alternatieven voor de verhoging.

De behandeling van de onderwijsbegroting in de Tweede Kamer gaat morgen verder. Dan antwoordt Bruins de Kamer.

De makers van het Sinterklaasjournaal sturen de ouders die geklaagd hebben over de uitzending van maandag een persoonlijk antwoord.

In die uitzending lag Sinterklaas in het ziekenhuis. Te zien was hoe een arts met een draaiende gipszaag op de angstig kijkende Sint afliep. Vanachter een gordijn keken twee pieten verschrikt toe en renden gillend weg. "Morgen nog maar eens kijken in dat ziekenhuis", zei presentator Merel Westrik vanuit de studio.

Ouders van kinderen die meekeken, reageerden minder laconiek en stuurden de makers een mail. "Inderdaad zijn er ook reacties van mensen die vinden dat we het te spannend maken voor hun kind, hoewel dat percentueel een fractie is van het totale aantal reacties", zegt een woordvoerder van het Sinterklaasjournaal.

Iedereen die de redactie benadert, krijgt antwoord zegt hij, "per mail of telefonisch of anderszins". Hij wijst erop dat het programma voor kinderen en grote mensen wordt gemaakt.

Die grote mensen hebben een begeleidende rol, zeggen de makers. "We hopen dat ze er met veel plezier samen naar zullen kijken, zodat ze elkaar ook gerust kunnen stellen als iemand het eens een keer iets te spannend vindt."

Pakjesboot gezonken

Twee jaar geleden klaagden ouders om dezelfde redenen over het Sinterklaasjournaal. Toen was het een zinkende pakjesboot die door ouders als te spannend werd ervaren. "Tot nu toe heeft Sinterklaas altijd een oplossing gevonden", was de reactie van omroep NTR. "Dus wij vertrouwen bij het Sinterklaasjournaal erop dat hij dat deze keer weer zal doen."

Ook dit jaar lijkt het goed te komen. De Sint lag in het ziekenhuis vanwege een gebroken been, zo bleek in de uitzending van gisteren. De gipszaag werd gehanteerd om het gips weg te halen. De Sint is weer "supergezond", zei de behandelend arts, maar wel oud en moest beloven dat hij bij het lopen altijd zijn staf zal gebruiken. Dat beloofde hij.

Het Sinterklaasjournaal wordt door zowel ouders als kinderen goed bekeken. De kijkcijfers lopen soms op tot meer dan 1,5 miljoen.

Het KNMI heeft vanaf het einde van de middag en voor de avond code oranje afgekondigd vanwege storm Conall. Vanavond geldt vanaf 18.00 uur in de noordelijke helft van het land code oranje: in de provincies Noord-Holland, Friesland, Flevoland, Groningen, Drenthe en Overijssel. In de provincies Zuid-Holland, Utrecht en Gelderland geldt code geel.

De ANWB verwacht daardoor een veel drukkere avondspits dan gebruikelijk op woensdag. Vooral in de Randstad worden lange files verwacht. Met name weggebruikers rond Den Haag, Rotterdam en Amsterdam moeten rekening houden met langere reistijden.

In het noorden komen vanmiddag soms zeer zware windstoten voor van 120 tot 130 kilometer per uur in de kustgebieden en 100 tot 110 kilometer meer landinwaarts. Elders noord van de grote rivieren worden zware windstoten verwacht van 80 tot 100 kilometer per uur.

Weerman Marco Verhoef over de storm:

Het KNMI waarschuwt voor gevaarlijke situaties in het verkeer. Vooral fietsers en bestuurders van vrachtwagens en auto's met aanhanger moeten alert zijn, meldt het weerinstituut. Door omwaaiende bomen is er kans op schade aan huizen en gebouwen.

Luchtvaartmaatschappij KLM heeft uit voorzorg 57 retourvluchten, oftewel 114 vluchten van en naar Schiphol geschrapt. De geschrapte vluchten hadden bestemmingen in Europa. De gedupeerde passagiers worden geïnformeerd en waar mogelijk worden omgeboekt.

Kleine wijziging dienstregeling NS

De NS meldt uit voorzorg de dienstregeling vanaf het eind van de middag enigszins aan te passen in het noordwesten van het land. De spoorvervoerder meldt dat er daarom tussen Zaandam en Alkmaar alleen Sprinters rijden. En reizigers tussen Amsterdam Centraal en Den Helder moeten overstappen in Heerhugowaard.

"Toch kan de storm tot meer hinder leiden", waarschuwt de NS. "Plan je reis daarom kort voor vertrek."

De regeringscommissaris voor seksueel grensoverschrijdend gedrag en seksueel geweld blijft bezorgd over de werkcultuur bij de publieke omroepen. Ondanks de plannen die de NPO en de omroepen hebben gemaakt voor meer sociale veiligheid, is er tien maanden na de publicatie van het rapport-Van Rijn onvoldoende vooruitgang geboekt, vindt ze.

Regeringscommissaris Mariëtte Hamer heeft het in haar derde reflectiebrief over de sociale veiligheid bij de publieke omroep over een wisselend beeld. "We zien goede initiatieven die hun vruchten beginnen af te werpen. Tegelijkertijd zijn de plannen niet overal even sterk en gelooft niet iedereen dat het echt veilig gaat worden op de werkvloer." Ze vindt dat Hilversum meer moet doen om een structurele cultuurverandering te bewerkstelligen.

In februari kwam de onderzoekscommissie-Van Rijn met een rapport over grensoverschrijdend gedrag bij de publieke omroep. Dat onderzoek werd ingesteld naar aanleiding van berichtgeving in de Volkskrant over misstanden bij het televisieprogramma van BNNVARA De Wereld Draait door en een onveilige werkcultuur bij NOS Sport. In het rapport stonden aanbevelingen, waarna de publieke omroepen en de NPO met plannen kwamen om de cultuur op de werkvloer te verbeteren.

In samenleving gesprek voeren

Volgens Hamer is er op veel plekken op de werkvloer weinig of zelfs geen vertrouwen, omdat omroepen beloften niet zijn nagekomen en veranderingen niet te merken zijn.

Dat komt ook door berichten in de media over situaties bij WNL, Ongehoord Nederland en de NTR, zegt de regeringscommissaris. Ze wijst erop dat het feit dat mensen zich uitspreken voortkomt uit de cultuurverandering, maar dat dit wel kan leiden tot minder vertrouwen in bestuurders en toezichthouders.

Toch vindt ze het niet alleen negatief dat dit soort berichten in de media verschijnen. "Dit leidt ertoe dat we in de hele samenleving het gesprek voeren over hoe we met elkaar omgaan."

Geen afvinklijstje

Hamer stelt dat het belangrijk is dat de NPO en de omroepen het thema net zo belangrijk vinden als toen het rapport van de commissie-Van Rijn naar buiten kwam. Het is geen "afvinklijstje" maar een continu proces waarin moet worden geëvalueerd en bijgestuurd, stelt Hamer.

"De NPO staat aan de vooravond van een gigantische bezuiniging", zegt ze. Het kan er daarom volgens haar toe leiden dat de aandacht voor het thema verslapt. "Dat mag niet gebeuren."

Grotere omroepen hebben hun plannen vaak beter uitgewerkt met duidelijke en meetbare doelen. De regeringscommissaris denkt dat omroepen van elkaar kunnen leren. De sociale veiligheid verbetert volgens Hamer als medewerkers zien dat de leiding het thema serieus neemt.

Toezicht noodzakelijk

Sociale veiligheid moet volgens Hamer een "topprioriteit" zijn bij de hervorming van de publieke omroepen. Hoe het omroepbestel nu is georganiseerd, staat cultuurverandering in de weg, vindt ze. Dat komt doordat medewerkers, die vaak zzp'er zijn of een tijdelijk contract hebben, het moeilijk vinden om een klacht in te dienen of zich uit te spreken tegenover een leidinggevende.

Hamer raadt aan te kijken naar hoe het toezicht op sociale veiligheid bij de omroepen geregeld is. Ze ziet daarbij een grotere rol voor de raden van toezicht en externe toezichthouders. "Een actieve betrokkenheid van hen is noodzakelijk", zegt ze.

Minister Eppo Bruins van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap maakte vandaag bekend eenmalig 3,6 miljoen euro extra te besteden aan de NPO om de sociale veiligheid te verbeteren. Dit jaar wordt daar 2,8 miljoen euro voor uitgetrokken en volgend jaar nog eens 800.000 euro.

Vanuit Beiroet en andere delen van Libanon keren inwoners na het afgekondigde staakt-het-vuren massaal terug naar het zuiden van het land. Op beelden is te zien dat op de wegen naar het zuiden lange files staan met volgeladen auto's.

Om 03.00 uur Nederlandse tijd ging het staakt-het-vuren tussen Israël en Hezbollah in. Vooralsnog lijkt het rustig en zijn er geen berichten over aanvallen, maar het leger van Israël waarschuwde geëvacueerde Libanese burgers kort na het staakt-het-vuren om nog niet naar huis te gaan.

Die waarschuwing werd direct door velen genegeerd. Verslaggevers van persbureau Reuters zagen auto's al rond 04.00 uur lokale tijd de havenstad Sidon, ten zuiden van Beiroet, verlaten en dieper Zuid-Libanon in rijden.

De mensen die terugkeren zijn blij:

Het bestand geldt voor zestig dagen. In die periode moeten beide partijen de wapens neerleggen. Afgesproken is dat Israëlische troepen vertrekken uit Libanon en Hezbollah zich terugtrekt tot het gebied ten noorden van de rivier Litani. Frankrijk en de VS gaan daarop toezien. Ook het Libanese leger wordt daartoe ingezet in Zuid-Libanon.

Formeel is het staakt-het-vuren een overeenkomst tussen Israël, Libanon en de bemiddelende landen. Hezbollah is geen partij, maar bij de onderhandelingen was onder meer de Libanese parlementsvoorzitter Berri betrokken, die nauwe contacten heeft met de militante organisatie. Aangenomen wordt dus dat Hezbollah achter het akkoord staat. De deal heeft geen invloed op de oorlog in Gaza.

Het Libanese leger heeft gemeld dat het zich voorbereidt om terug te keren naar het zuiden van Libanon. Kort na de Israëlische inval trok het leger zich uit die regio terug, omdat het niet deelnam aan de gevechten tussen Hezbollah en Israël. Het leger heeft beperkte slagkracht in Libanon en kan burgers niet beschermen tegen Israëlische aanvallen.

Burgers wordt ook aangeraden alert te zijn op niet-geëxplodeerde munitie en men wordt opgeroepen voorwerpen die door het Israëlische leger zijn achtergelaten niet aan te raken.

De Nederlandse staat moet opnieuw een besluit nemen over een investering in een omstreden gasproject van het Franse TotalEnergies in Mozambique. Het gaat om een herstart van de ontginning van een van de grootste gasbellen ter wereld. Vandaag wordt erover gepraat in de Tweede Kamer.

Op het programma in Den Haag staan 'exportkredietverzekeringen', het verzekeren van Nederlandse bedrijven bij projecten die risicovol zijn. Drie jaar geleden gaf Nederland zo'n verzekering af aan baggeraar Van Oord, die in opdracht van het Franse TotalEnergies in Mozambique wil gaan werken aan de aardgaswinning.

Afgesproken werd dat als het project misloopt, Van Oord een schadeloosstelling tegemoet kan zien van maximaal 1 miljard euro. Nederland verzekerde de klus via Atradius DSB, de vaste kredietverzekeraar van de staat, maar van baggeren kwam het niet.

Terroristische aanval

In de week dat de steun werd gegeven, pleegde een lokale jihadistische groep een terroristische aanval op de stad Palma, in het hart van de gasindustrie van Mozambique. Naar schatting zo'n duizend mensen kwamen om het leven, personeel dat aan het project werkte, maar vooral burgers.

TotalEnergies schortte het project tijdelijk op, maar wil er nu weer aan de slag. Volgens Isabelle Geuskens van Milieudefensie, die het dossier al jarenlang zeer actief volgt, "had Nederland er nooit moeten zijn en moeten ze dat nu ook niet willen".

"Dat geweld kwam niet uit de lucht vallen. Al voordat de exportkredietverzekering was afgegeven, hebben we gewaarschuwd voor mensenrechtenschendingen en burgerslachtoffers in het gebied", zegt Geuskens telefonisch. "En sindsdien is er veel meer gruwelijks naar boven gekomen, niet alleen over geweld door jihadisten, maar ook door Mozambikaanse militairen."

Meer moorden

Een deel van wat er zich heeft afgespeeld in de afgesloten gasrijke regio Cabo Delgado werd dit jaar boven tafel gebracht door onderzoeksjournalist Alex Perry. Volgens hem was de terroristische aanval niet de enige massamoord.

"Na de aanval in 2021 huurde TotalEnergies onder meer Mozambikaanse militairen in om de operatie te beschermen. Ik heb veel ooggetuigen gesproken die me vertelden hoe deze militairen onschuldige burgers oppakten die ervan werden beschuldigd jihadisten te zijn. Ze werden opgesloten in containers bij de toegangspoort van TotalEnergies en daar gemarteld en vermoord. Er kwamen zo tientallen tot honderden mannen om het leven."

Investeerders, privé en de staat, zitten in een moeilijke positie, meent Perry. "TotalEnergies zegt dat alles weer snel normaal was in Mozambique na die aanval, maar mijn onderzoek laat anders zien. En Total zegt geen weet te hebben van de containermoorden, ook al gebeurde het maandenlang, bij de toegangspoort van hun terrein. Ik zou niet in een land willen werken waar mogelijk oorlogsmisdaden zijn gepleegd."

Vrees voor oplaaiing geweld

"Moet je staatsfinanciering geven als er zoveel tekenen aan de wand zijn dat het niet goed gaat?", vraagt ook Geuskens van Milieudefensie zich af. Zowel Geuskens als Perry denkt dat het geweld kan oplaaien als het project weer op volle toeren gaat draaien. "Het veiligheidsprobleem is niet over", zegt Perry. "Er is zo veel rijkdom in het land. Het jihadisme komt deels voort uit de ontevredenheid dat deze rijkdom niet wordt gedeeld door de corrupte Mozambikaanse overheid en de witte rijke European die het komen halen."

Het Nederlandse ministerie van Financiën laat mede namens Atradius weten dat ze het onderzoek van journalist Perry kennen en alle signalen meewegen in de herbeoordeling.

Tunnelvisie

Geuskens hoopt niet weer op wat ze een tunnelvisie noemt door de Nederlandse overheid. "Drie jaar geleden leek het erop dat Nederland wilde dat het project er hoe dan ook zou komen, omdat het goed zou zijn voor het bedrijfsleven. Ik hoop dat er wordt ingezien dat veiligheid niet alleen draait om de paar vierkante kilometer van het project, maar dat ze ook verantwoordelijk zijn voor wat er daaromheen gebeurt."

Ook pleit ze voor verder onderzoek naar het geweld dat gepleegd zou zijn door de militairen. "Nederland moet zijn staatssteun uit dit project terugtrekken of in ieder geval de pauzeknop ingedrukt houden."

Maar het intrekken van de afgegeven polis lijkt lastig. "Dat is mogelijk indien er sprake is van verzuim, aantoonbare nalatigheid of fraude door de verzekerde partij. Deze situatie is niet aan de orde," zegt een woordvoerder van Financiën.