NOS Nieuws - Algemeen

Israël heeft luchtaanvallen uitgevoerd op de Jemenitische hoofdstad Sanaa, meldt het Houthi-hoofdkwartier. Daarbij zijn volgens de Houthi's vier mensen omgekomen en 67 gewond geraakt.

De actie volgt op een aanval op Israël door Houthi's, die vrijdag voor het eerst een raket met clustermunitie zouden hebben afgevuurd op Israël.

Het projectiel is in de lucht ontploft, waarna de Israëlische luchtafweer de clustermunitie onschadelijk probeerde te maken. Het Israëlische leger stelt dat het mogelijk is om dergelijke raketten uit te schakelen. Iran heeft zelf ook zeker twee keer raketten met clustermunitie afgevuurd op Israël tijdens de wederzijdse vijandelijkheden in juni.

Doelwit van de aanval van vandaag op Sanaa waren volgens Israël een militair complex waar ook het presidentieel paleis staat, twee energiecentrales en een brandstofopslag. Ooggetuigen melden luide explosies, onder meer vlak bij het paleis. Gebouwen trilden op hun grondvesten en ruiten zijn gesneuveld. Het paleis staat overigens al jaren leeg.

Niet afgeschrikt

De Houthi's zeggen dat ze zich niet laten afschrikken door Israël en dat ze doorgaan met het uitvoeren van aanvallen.

Vorige week werd Sanaa, dat in handen is van de Houthi's, ook door Israël met raketten bestookt. Toen waren de aanvallen gericht op de energie-infrastructuur van de rebellen. Al met al heeft Israël de door Iran gesteunde Houthi's vijftien keer onder vuur genomen, voornamelijk door bombardementen vanuit de lucht.

De Houthi's voeren al bijna twee jaar lang raket- en drone-aanvallen uit op Israël. Ze doen dat naar eigen zeggen uit solidariteit met de Palestijnen in de Gazastrook. Een tijd lang waren ook internationale schepen in de Rode Zee doelwit.

Onder grote publieke belangstelling is in Amsterdam deze middag de Sail-Out, de traditionele afsluiting van Sail waarbij de tallships de stad weer verlaten. Achter station Amsterdam Centraal en op de kades aan het IJ hadden zich tienduizenden mensen verzameld om de schepen te zien vertrekken en op het water krioelde het van de pleziervaartuigen.

De tallships voeren door het Noordzeekanaal richting IJmuiden, waar even na 20.30 uur de laatste door de zeesluis ging. Het Noordzeekanaalgebied is volgens de provincie Noord-Holland goed bereikbaar gebleven, hoewel het ook daar erg druk is geweest.

Marinefregatten

Sail begon woensdag en heeft in totaal zo'n 2,5 miljoen bezoekers getrokken, heeft de organisatie bekendgemaakt. Dat is meer dan de vorige editie in 2015, waar 2,3 miljoen mensen op afkwamen.

Het record stamt uit 2005, toen 2,6 miljoen belangstellenden Sail bezochten. Gisteren was de drukste dag, vooral de marinefregatten waren erg in trek. Het evenementen is "druk maar soepel verlopen", zeggen Rijkswaterstaat en het Amsterdamse havenbedrijf. Er zijn geen grote incidenten geweest.

Vanwege de grote drukte op en rond het IJ hebben de veerponten achter het station enige tijd niet gevaren. Reizigers kregen het advies om gebruik te maken van de metro.

De afsluiting van Sail 2025 begon vanochtend al met het Varend Erfgoed, waarbij zo'n honderd klassieke schepen in formaties bij de Surinamekade over het IJ voeren. Op het Java-eiland was rond 14.00 uur een 'muzikaal uitzwaaimoment' voor de tallships.

De tiende editie van Sail viel samen met het 750-jarig bestaan van Amsterdam. Sail wordt sinds 1975 elke vijf jaar gehouden, maar in 2020 werd het evenement afgeblazen vanwege de coronapandemie.

De Nigeriaanse strijdkrachten hebben in het noorden van het land 76 gijzelaars bevrijd die waren ontvoerd door een criminele bende. Dat melden de autoriteiten. Bij de actie werd het bolwerk van de bende (in Kankara in de deelstaat Katsina) vanuit de lucht aangevallen.

Zeker één kind onder de gegijzelden kwam bij de reddingsoperatie om het leven. Het is onduidelijk of er nog andere slachtoffers zijn, zowel onder de gegijzelden als onder de leden van de bende.

De aanval hangt samen met een klopjacht op een bendeleider die in verband wordt gebracht met een aanslag op een moskee afgelopen week. Daarbij kwamen zeker 27 mensen om het leven. Of de bendeleider is aangehouden of gedood, is niet duidelijk.

Doorbraak

In het noordwesten van Nigeria terroriseren gewapende bendes al jaren de lokale bevolking. Ze ontvoeren mensen vooral voor losgeld. Ze zien ontvoeringen als een snelle manier om geld te verdienen in een land waar het economisch slecht gaat.

Het is de Formule 1 van de scheepsbouw, zegt scheepsbrancheorganisatie NMT IRO over de Nederlandse superjachtensector. Nederland was vorig jaar wereldwijd de grootste producent van superjachten langer dan 80 meter, blijkt uit onderzoek van ABN Amro.

Tijdens Sail wordt weer eens onderstreept wat voor een waterland Nederland is. Er werden én worden in ons land veel schepen gebouwd. Daarbij moet de superjachtensector zeker niet worden onderschat.

Een jacht dat langer is dan 24 meter wordt beschouwd als superjacht. Waar Italië marktleider is op het gebied van 'kleine' superjachten - minder dan 60 meter - bouwt Nederland de langste superjachten en die zijn vaak op maat gemaakt. Het bouwen van zo'n schip kan jaren duren.

Prijskaartje

Vorig jaar leverden de Nederlandse scheepsbouwers zeven superjachten af van meer dan 80 meter. Voor iedere meter betaalt de klant gemiddeld 1,3 miljoen euro, berekende ondernemersorganisatie Hiswa-Recron. Maar de wensen van de klanten kunnen de prijs nog aanzienlijk verder opdrijven.

Vitters Shipyard in Zwartsluis is een van de kleinere superjachtenbouwers. Het bedrijf is gespecialiseerd in het bouwen van zeilsuperjachten. "Een koper zoekt vaak een architect en die gaat een ontwerp maken voor de klant. Vervolgens komt de architect met de klant naar ons toe en dan gaan wij dat uitvoeren", vertelt Bas Peute, commercieel manager bij Vitters Shipyard.

"Je kunt het vergelijken met het bouwen van een luxe huis", zegt Peute. "Moet een jacht geschikt zijn om de wereld rond te varen of om wedstrijden te winnen? Of een combinatie daarvan? Moet een jacht plaats bieden aan acht of tien gasten? Klassiek ogen of als een modern schip? Allemaal wensen die per klant verschillen. Geen enkel schip is daarom hetzelfde."

Jarenlang kochten vooral oudere miljardairs superjachten. Tegenwoordig zijn er steeds meer jonge, technologie-gedreven klanten, ziet ABN Amro. Die jongere doelgroep kiest ook steeds vaker voor een expeditiejacht. Dat zijn schepen die geschikt zijn om naar afgelegen gebieden te gaan, zoals Antarctica. De afgelopen tien jaar is het aantal expeditiejachten verdubbeld, van 55 naar 110, blijkt uit cijfers van Boat International.

Concurrentie

Vitters Shipyard in Zwartsluis heeft vooral klanten uit Amerika en Noordwest Europa. Ook Nederlanders kloppen er geregeld aan om hun nieuwe jacht te laten maken. "Russen en Aziaten zijn geen grote fan van zeilen. Daarom komen die minder vaak naar ons toe", legt Peute uit.

De superjachtensector in Nederland speelt een belangrijke rol in de hele maritieme industrie, stelt Jeroen Graaf, directeur van brancheorganisatie NMT IRO. Dat komt doordat er bij de bouw van superjachten veel wordt gezocht naar vernieuwing en die innovaties worden ook gebruikt bij de bouw van andere schepen.

Die innovatieve rol kreeg Nederland in de jaren 80. In die tijd zat de traditionele scheepsbouw in zwaar weer door concurrentie uit Azië. Het leidde tot het faillissement van scheepsbouwconcern RSV, waar zo'n 30.000 medewerkers werkten. Dit veranderde de scheepsbouw in Nederland voorgoed.

"Na het faillissement van RSV moest de Nederlandse scheepsbouw zich noodgedwongen heruitvinden. Door efficiënter te bouwen en in te zetten op specialistische en technisch complexe schepen ontstond een sterk systeem van werven en toeleveranciers", aldus Graaf.

En nu, tientallen jaren later, profiteert de sector daar volop van. Graaf noemt het "echt Nederlands ambacht". Hij haalt als voorbeeld de 'Breakthrough' aan, het eerste jacht (van naar verluidt techmiljardair Bill Gates) dat op waterstof vaart. Het werd gebouwd door het Nederlandse Feadship. Graaf vertelt dat dit soort innovaties nu ook toegepast kunnen worden op andere schepen voor de binnenvaart en de kustvaart.

Nederland bouwt al de langste superjachten ter wereld, en Graaf ziet dat ze nog steeds langer worden. "Nu worden regelmatig schepen opgeleverd die langer dan 100 meter zijn. Er wordt al gesproken over een schip van 120 meter", vertelt Graaf.

De klanten hebben steeds grotere wensen en daarom moeten de schepen ook steeds langer worden. "Bijvoorbeeld een padelbaan aan boord, of ze willen kleinere bootjes meenemen, zodat ze makkelijker aan wal kunnen." 'De Formule 1 van de scheepsbouw' lijkt daarmee nog lang niet uitgeracet.

De grote brand die sinds vanochtend in een bedrijfspand op een industrieterrein in Veenendaal woedde, is onder controle. Dat meldt de Veiligheidsregio Utrecht. Het pand kan als verloren worden beschouwd, zei de veiligheidsregio eerder al. Over de oorzaak van de brand is nog niets bekend.

Het vuur ontstond bij RMG, een bedrijf dat cacaopoeder verwerkt en steriliseert. Het vuur dreigde over te slaan naar een naastgelegen gebouw, maar dat is niet gebeurd, schrijft RTV Utrecht. In dat pand zit een metaalbedrijf.

De brandweer richt zich nu op het blussen van de berg smeulende cacao, aldus de veiligheidsregio. Het is nog niet bekend hoe lang dit gaat duren, maar de veiligheidsregio schrijft rekening te houden met "vele uren". Daardoor zal de stankoverlast ook nog even blijven, al worden er geen roetdeeltjes meer verspreid.

Bij de brand kwam de eerste uren veel rook vrij. Volgens Omroep Gelderland was de rook zichtbaar tot in Druten, Tiel en Arnhem. Inmiddels is de rook weggetrokken.

"Uiteindelijk blijkt dat die verspreiding tot aan Achterberg en incidenteel iets verder heeft plaatsgevonden", schrijft de veiligheidsregio.

De brandweer schaalde binnen een paar minuten op naar een zeer grote brand. Ook meerdere brandweerkorpsen uit Gelderland werden opgeroepen om de brand onder controle te krijgen. De veiligheidsregio adviseerde mensen ramen en deuren gesloten te houden en niet naar de plaats van de brand te komen.

Verkeershinder

Door de brand is het industrieterrein afgesloten voor publiek. Ook de N233 ter hoogte van de rotonde bij de Wageningseweg is afgesloten. Dit leidt tot overlast voor verkeer tussen Veenendaal en Rhenen.

De veiligheidsregio kan nog niet zeggen of de bedrijven op het industrieterrein morgen open kunnen.

Eerdere brand

Op 26 juni brak op hetzelfde industrieterrein een grote brand uit bij een veevoederbedrijf. Het pand brandde tot de grond toe af. Over de oorzaak van die brand is niets bekendgemaakt.

De vader van de twee Nederlandse jongens die dood zijn aangetroffen in Istanbul is buiten levensgevaar. Dat meldt het ministerie van Buitenlandse Zaken. De man blijft nog wel in het ziekenhuis voor verder onderzoek. Turkse media meldden gisteren dat hij in shock was.

De twee broers van 15 en 17 werden afgelopen week dood gevonden in hun hotelkamer. Ze waren met hun vader op vakantie. De doodsoorzaak is nog niet vastgesteld. De lokale autoriteiten doen daar onderzoek naar.

Hotelpersoneel hoorde 's ochtends geluiden komen uit de kamer van het gezin, waarna ze naar binnen gingen en de twee jongens dood op de grond aantroffen, schrijven Turkse media. De vader zou tegen ambulancepersoneel hebben gezegd dat ze ziek waren geworden nadat ze de avond ervoor hadden gegeten op het Taksimplein.

Het gezin zou uit een dorp in Noord-Holland komen. Het Nederlandse consulaat in Istanbul verleent bijstand aan de familie en onderhoudt contact met de lokale autoriteiten.

In twee weken zijn zo'n vijftig meldingen binnengekomen van misstanden bij Jeugdbescherming Noord. Ouders, pleegouders en (oud-)medewerkers hebben aangeklopt bij een meldpunt dat twee weken geleden is opgericht door lokale politici.

Intussen is het de vraag of de organisatie actief kan blijven. Volgende maand wordt bekend of Jeugdbescherming Noord hulp mag blijven bieden.

"Ik heb geen vertrouwen meer in de organisatie, maar mijn kinderen zijn er wel aan overgeleverd", zegt een moeder die zich heeft gemeld. "De jeugdbeschermers zouden een veiligheidsplan maken voor de omgang met hun vader, maar dat is er nooit gekomen. Ook heeft Jeugdbescherming Noord verkeerde informatie doorgegeven aan de rechter."

Wat is Jeugdbescherming Noord?

Als een minderjarige thuis niet veilig kan opgroeien of een misdrijf heeft gepleegd, kan een rechter een maatregel opleggen. De minderjarige moet dan verplicht hulp krijgen, van een jeugdbeschermingsorganisatie. Landelijk zijn er veertien van die organisaties.

Jeugdbescherming Noord is verantwoordelijk voor een groot deel van de gezinnen in de provincies Groningen en Drenthe. Jaarlijks komen er zo'n duizend terecht bij de organisatie.

Er zijn meer problemen, ziet Marga de Groot, die als vertrouwenspersoon meldingen in behandeling neemt. "Er is geen overleg met ouders op gelijkwaardige basis en er zijn allerlei verschillende jeugdbeschermers betrokken bij een gezin. Het is zo zonde, want als je een gezin meeneemt in de beslissingen, dan is de kans van slagen veel groter. Bovendien staat in de wet dat het verplicht is."

De inspectie concludeerde een maand geleden dat de hulp van Jeugdbescherming Noord ondermaats is. De oorzaken zijn slechte leiding en de cultuur binnen de organisatie. Veel mensen zijn daardoor vertrokken. In de provincie Drenthe ging vorig jaar meer dan de helft van de werknemers weg, in Groningen was dat zo'n 30 procent.

Kinderen en jongeren krijgen niet de hulp die ze nodig hebben. Zo'n 250 van hen hebben geen vaste jeugdbeschermer. Voor de medewerkers die bij de organisatie werken wordt de druk alleen maar groter.

"Ik kreeg allerlei mails over misstanden bij Jeugdbescherming Noord", vertelt Yaneth Menger, raadslid van de Stadspartij 100% voor Groningen. "Het is onze taak om naar inwoners te luisteren en signalen serieus te nemen. Alleen als we weten wat er structureel misgaat, kunnen we de situatie verbeteren. Samen met een aantal lokale politieke partijen hebben we daarom het meldpunt opgericht."

Ouders, pleegouders en (oud-)medewerkers die een melding maken, worden bijgestaan door vrijwilligers van het meldpunt. De vrijwilligers, die ervaring hebben in de jeugdzorg, bekijken de situatie en benadrukken zo nodig de ernst ervan bij de jeugdbeschermingsorganisatie. Ook proberen ze zelf de situatie te verbeteren.

"De verwachting was al dat veel mensen zich zouden melden, maar al die verhalen zijn echt verbijsterend", vervolgt raadslid Menger. "Er zijn wel andere manieren om melding te maken binnen de jeugdzorg, maar ons meldpunt bewijst nu al nut en noodzaak. En het breidt zich uit, want de gemeente Stadskanaal is ook al zo'n meldpunt gestart."

Certificaat verloren

De problemen bij Jeugdbescherming Noord spelen al langer. Daarom verloor de organisatie in december haar permanente certificaat. Sindsdien heeft ze een tijdelijk certificaat. Volgende maand wordt er opnieuw over geoordeeld.

Dat klinkt technisch, maar heeft grote gevolgen. Zonder certificaat moet de jeugdbeschermingsorganisatie de hulp stopzetten. Vier jaar geleden gebeurde dat bij de Zeeuwse organisatie Briedis Jeugdbeschermers.

"Maar daarmee is het probleem niet opgelost", zegt Mariëlle Bruning, hoogleraar Jeugdrecht aan de Universiteit Leiden. "Kinderen en jongeren moeten dan worden ondergebracht bij andere organisaties, maar zij hebben ook niet genoeg personeel."

"Zes jeugdbeschermingsorganisaties in Nederland lukt het nu niet om op tijd hulp te bieden", zegt Bruning. "Drie jaar geleden is er een noodbeleid gemaakt voor het grote personeelstekort. Dat kan natuurlijk voor eventjes, maar drie jaar is echt een te lange periode. Dan is er iets grondig mis."

Extra mensen

Jeugdbescherming Noord erkent dat de hulp beter moet. Er is een herstelplan gemaakt, dat vooral is gericht op het aannemen van extra mensen. Het gaat inmiddels de goede kant op, zegt de organisatie. In vergelijking met het begin van het jaar zijn er tien jeugdbeschermers extra.

Maar ook met het zwartste scenario wordt rekening gehouden. Er worden plannen gemaakt voor als Jeugdbescherming Noord haar certificaat verliest en dus alle kinderen en jongeren bij een andere organisatie hulp moeten krijgen.

Ruim een maand eerder dan gemiddeld is er vorst aan de grond geconstateerd. Op het meetpunt bij Eindhoven werd het vannacht -0,3 graden en in het nabijgelegen Volkel -0,2. De eerste grondvorst na de zomer is gemiddeld pas op 28 september. Vorig jaar werd de eerste lokale vorst gemeten op 13 september.

Dat het vannacht vroor, heeft te maken met een combinatie van factoren, legt meteoroloog Donny de Koning van Weerplaza uit. "De atmosfeer was rustig, er was een hogedrukgebied en er was kou aanwezig op hoogte. Dat is ook toeval, maar het is wel uitzonderlijk voor deze tijd van het jaar."

Komende nacht zou het weer kunnen gebeuren, zegt De Koning. "We liggen onder een as van hoge druk met weinig stroming. Het is rustig weer."

Vroegste vorst

De vroegste datum dat er vorst aan de grond werd gemeten, was 22 augustus 1973. Dat was ook meteen de koudste, met -2,2 graden in Twente. Het werd toen op meerdere plaatsen onder nul.

Twintig jaar later, in 1993, werd het op 29 augustus -0,4 graden in Soesterberg. In 1986 zat het er twee keer dichtbij, toen werd het op 10 en 21 augustus 0,0 graden.

In september komt vorst aan de grond in de nacht wat vaker voor, meestal aan het eind van de maand. Het record van laatste vorst aan de grond was in 2014, toen daalde de temperatuur pas op 5 november tot onder het vriespunt, met -0,5 graden in Eindhoven.

In Nieuwveen (Zuid-Holland) is vannacht een 19-jarige vrouw zwaargewond geraakt bij een aanrijding met een auto. De bestuurder van het voertuig reed na het ongeval door, maar vanochtend werd een 22-jarige man uit Hoofddorp aangehouden, meldt de politie.

Het slachtoffer komt uit Nieuwkoop. Ze fietste rond 02.30 uur met een groepje vrienden op de Oude Nieuwveenseweg toen een auto haar aanreed. Na het ongeval reed de bestuurder in de richting van de Geerweg, schrijft Omroep West.

De politie was na het ongeval op zoek naar een goudkleurige BMW. De auto moest volgens de politie aanzienlijke schade aan de voorzijde hebben.

Getuigen of mensen met beelden werd gevraagd zich te melden. In de loop van de ochtend maakte de politie bekend dat er "na onderzoek" een verdachte was aangehouden.

Ruim zestig zwemmers zijn gisteren het IJsselmeer overgestoken. Met de zwemtocht van 22 kilometer, van het Friese Stavoren naar Medemblik in Noord-Holland, haalden ze geld op voor de Hersenstichting.

Het doel was om 110.000 euro op te halen voor onderzoek naar hersenaandoeningen en de behandeling ervan. Uiteindelijk stond er vlak na de tocht ruim 141.000 euro op de teller, schrijft NH Nieuws.

De organisatie, Swim4Brains, spreekt van een Nederlands record. Niet eerder zwom zo'n grote groep het IJsselmeer over.

Tegenwind en golven

Tientallen familieleden en vrienden onthaalden de deelnemers bij de finish in Medemblik. De zwemmers waren gisterochtend om 07.00 uur vertrokken. Ze mochten er maximaal tien uur over doen.

De deelnemers kregen aan het begin flinke tegenwind en hoge golven te verduren, maar de organisatie kijkt terug op een geslaagde zwemtocht. Vorig jaar moest het evenement halverwege worden gestaakt, omdat het te hard waaide. Dat was dit keer niet nodig.

'Pittig lang tochtje'

De zwemmers hadden in totaal negentien coaches bij zich. Zij voeren met de deelnemers mee op zeilboten. Niet iedereen zwom de hele afstand: sommigen zwommen in een estafette.

Hersenwetenschapper Pieter van Bokhoven zwom wel de 22 kilometer. "Het was een pittig lang tochtje", zei hij na afloop. "Vooral het begin was erg zwaar door alle golven." Ook organisator Sander Pluijm zwom de hele afstand. "Schouders, rug, alles doet pijn," zei hij tegen de regionale omroep, "maar dat is het waard."

Oekraïne heeft volgens Rusland tientallen drones op diverse Russische steden afgestuurd. Een van de drones veroorzaakte voor korte tijd brand in de kerncentrale van Koersk, aan de grens met Oekraïne, meldt het Russische staatspersbureau Tass.

Volgens Tass werd de drone in de buurt van de kerncentrale uit de lucht geschoten door het luchtafweergeschut. Bij het neerstorten zou schade zijn ontstaan aan een transformator. Volgens de kerncentrale raakte niemand gewond. De brand die ontstond, is inmiddels geblust en de stralingsniveaus zijn normaal. Wel draait een van de reactoren momenteel op halve kracht.

Het Internationaal Atoomenergie Agentschap heeft de afgelopen jaren herhaaldelijk gewaarschuwd voor schade aan kerncentrales tijdens de oorlog in Oekraïne. Directeur Grossi zei bij een bezoek aan de kerncentrale van Koersk een jaar geleden dat aanvallen gevaarlijke gevolgen zouden kunnen hebben.

Aanvallen diep in Rusland

Behalve grensregio Koersk werden ook gebieden dieper in Rusland aangevallen, zoals Moskou, Sint-Petersburg, Nizjni Novgorod, Oeljanovsk en Samara. Die laatste stad ligt zo'n 170 kilometer van de grens met Kazachstan en 800 kilometer van de Oekraïense grens.

Ook een grote brandstofopslag in Oest-Loega, dicht bij de grens met Estland, is geraakt door drones. Daar is brand uitgebroken, maar niet in de brandstoftanks, benadrukt de gouverneur van de regio Leningrad. Het complex van Novatek is een belangrijke locatie voor brandstofexport richting de Oostzee.

Volgens Rusland zijn er in totaal 95 drones neergehaald boven het land. Het is onduidelijk hoeveel er in totaal zijn afgevuurd door het Oekraïense leger. Er zijn geen berichten over slachtoffers. Wel zijn vanwege de aanvallen diverse vluchten in Sint-Petersburg flink vertraagd, zeggen de autoriteiten daar.

Gisteren viel Rusland op zijn beurt locaties in Oekraïne aan. Bij aanvallen in de regio Dnipropetrovsk werd iemand gedood en raakten negen andere mensen gewond. Zeven woningen en een bus werden onder vuur genomen, melden de lokale autoriteiten.

In de regio Cherson wierp een drone een explosief af, waardoor een jongen van 15 hersenletsel opliep, zegt het hoofd van het militair bestuur op Telegram.

Steunpakket voor Oekraïne

Om ervoor te zorgen dat er minder drones en raketten door de Oekraïense luchtafweer komen, trekt de Noorse regering omgerekend zo'n 590 miljoen euro uit. Samen met Duitsland financiert Noorwegen twee Patriot-systemen en -raketten, zegt premier Store in een verklaring.

Ook dragen de Noren bij aan de aanschaf van een luchtverdedigingsradar van de Duitse fabrikant Hensoldt en luchtverdedigingssystemen van Kongsberg. Begin deze maand maakte Noorwegen al bekend samen met Zweden en Denemarken honderden miljoenen euro te steken in luchtverdediging voor Oekraïne.

President Zelensky herhaalt al tijden zijn oproep om de luchtverdediging, die onder druk staat, op orde te krijgen. Daarvoor zijn volgens hem vooral de geavanceerde Amerikaanse Patriot-systemen nodig.

Geen toestemming voor ATACMS

Wat betreft aanvalswapens heeft Oekraïne de beschikking over zijn vele drones, maar ook over zogenoemde ATACMS, Amerikaanse langeafstandsraketten. The Wall Street Journal meldt nu op basis van bronnen binnen het ministerie van Defensie dat de VS het gebruik van die wapens echter al maanden blokkeert.

De VS begon in 2023 ATACMS te leveren aan Oekraïne, maar voor de inzet ervan moest er elke keer groen licht worden gevraagd aan Washington. Dat veranderde vorig jaar herfst toen toenmalig president Biden de Oekraïners toestemming gaf om de wapens in te zetten op Russisch grondgebied, nadat Noord-Koreaanse troepen waren ingezet om het Oekraïense offensief in Koersk een halt toe te roepen. Maar nu Trump aan de macht is, moet het Oekraïense leger - zoals voorheen - toestemming vragen om de raketten in te zetten.

Sinds het eind van de lente van dit jaar is zeker één verzoek om ATACMS in te zetten op Russisch grondgebied afgewezen door het Pentagon, schrijft de krant. Een alternatief voor Oekraïne zou een zelfgemaakte kruisraket kunnen zijn. De productie van de Flamingo zou eind dit jaar of begin volgend jaar gestaag op gang moeten komen, zei Zelensky onlangs.

Goedemorgen! Vandaag lezen BN'ers in Utrecht namen voor van kinderen die in Gaza zijn omgebracht. En de laatste dag van zeilevenement Sail in Amsterdam wordt traditiegewijs afgesloten met de Sail-Out, waarbij de schepen weer de stad uit gaan en richting de Noordzee varen.

Eerst het weer: Vanochtend valt in de noordoostelijke helft van het land nog een enkele bui. Verder verloopt de dag met een mix van zon en wolken. De maxima liggen tussen 19 graden in het noorden tot 21 graden in het zuiden bij een wind uit noordelijke richting. De komende dagen draait de wind meer naar zuidelijke richting en daarmee wordt warmere lucht aangevoerd.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Het Amerikaanse ministerie van Defensie werkt aan plannen om een paar duizend militairen in te zetten in Chicago, schrijft de krant The Washington Post op basis van ambtenaren die anoniem willen blijven. Volgens de krant worden meerdere opties uitgewerkt, waaronder een militaire inzet op korte termijn, in september.

De Amerikaanse president Trump richtte vrijdag nog zijn pijlen op Chicago, maar dat er concreet plannen worden gemaakt was nog niet bekend. Trump zei over de stad: "Chicago is een puinhoop. Er zit een incompetente burgemeester. En dat zullen we waarschijnlijk hierna rechtzetten. En het zal niet eens moeilijk zijn."

Trump zette eerder al de Nationale Garde in Washington in om, zoals hij zei, "de buitensporige criminaliteit in de stad aan te pakken". De burgemeester van Washington noemde de militaire inzet een "autoritaire zet" en wees erop dat de criminaliteit in de hoofdstad juist was gedaald.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

De bootrace in Kuansing is een van de grootste sportwedstrijden van Indonesië. Voorop elke boot staat een jonge danser. Een van hen, Dhika, die 'aura farmer' wordt genoemd, was de afgelopen tijd enorm populair op TikTok. Correspondent Mustafa Marghadi ging kijken bij de race.

Prettige dag!

Politieke partijen presenteren voor de verkiezingen allerlei plannen om meer huizen te bouwen. Tegelijk gaat er veel aandacht naar het belastingvoordeel voor mensen die al een huis hebben: de hypotheekrenteaftrek. Dat is het in de Nederlandse wet vastgelegde principe dat mensen een deel van de rente op hun hypotheek kunnen aftrekken van hun inkomen, zodat ze minder belasting hoeven te betalen.

Verschillende partijen willen dit belastingsvoordeel stap voor stap afschaffen, andere willen de aftrek vooral laten zoals die is. De roep om te stoppen met hypotheekrenteaftrek is niet nieuw. Al jarenlang pleiten deskundigen en instituten daarvoor, omdat de aftrek de woningmarkt zou verstoren.

Berekening maandbedrag

Daarover later meer. Laten we eerst kijken hoe zo'n afschaffing in de praktijk uitwerkt. Wat gebeurt er dan met iemands maandelijkse hypotheeklasten? GroenLinks-PvdA denkt aan afbouw in acht tot twaalf jaar. Een groep woningmarktexperts stelt vijftien jaar voor en De Nederlandsche Bank suggereert twintig jaar.

Op verzoek van de NOS berekende hypotheekadviesketen Van Bruggen wat deze varianten betekenen voor de netto hypotheekbetalingen van iemand die nu een huis koopt. Uitgangspunt is een annuïteitenhypotheek van 495.000 euro (de gemiddelde woningprijs op dit moment) en 4 procent rente (het gemiddelde voor tien jaar vaste hypotheekrente zonder Nationale Hypotheek Garantie).

Bij de snelste afbouw van de hypotheekrenteaftrek, in acht jaar, stijgt het extra nettobedrag dat huiseigenaren moeten betalen tot ruim 500 euro per maand rond het achtste jaar.

Daarna neemt het verschil tussen de huidige situatie en die na de afbouw van de hypotheekrenteaftrek langzaam af. Dat komt doordat je bij een annuïteitenhypotheek (zoals in het rekenvoorbeeld) na verloop van tijd meer aflost en minder rente betaalt. Ook mét hypotheekrenteaftrek betaal je dan langzaamaan steeds meer.

Bij een afbouw van de hypotheekrenteaftrek in twintig jaar betaalt de huiseigenaar maximaal ruim 300 euro per maand meer, pas rond het zeventiende jaar.

Of huiseigenaren er echt zo veel op achteruitgaan hangt helemaal af van wat een nieuw kabinet verder doet qua belasting- en inkomensmaatregelen. Dit jaar loopt de overheid zo'n 11,2 miljard euro aan inkomsten mis aan hypotheekrenteaftrek. Dat geld kan dan dus anders ingezet worden. Besteed je dat aan verlaging van inkomstenbelastingen, dan wordt de 'pijn' voor mensen met een hypotheek verzacht.

"Ook is het effect voor starters groter dan bij de meeste huiseigenaren die al langer een hypotheek hebben", zegt Oscar Noorlag van Van Bruggen. Want bij een annuïteitenhypotheek betaal je in het begin veel rente en weinig aflossing. Verder 'verlies' je in latere jaren minder hypotheekrenteaftrek, omdat je dan sowieso minder rente betaalt en meer aflossing. "Ook hebben veel mensen hun rente vastgezet op tussen de 1 en 2 procent. Dan is het effect ook veel minder groot dan voor starters die recent een hypotheek afsloten met een rente tussen 3,5 en 4 procent."

Inkomensstijgingen

Als je de afbouw over jaren uitsmeert, gebeurt er ondertussen ook wat met de inkomens van mensen. Want jaar na jaar stijgen lonen en uitkeringen en daardoor zal een hoger maandbedrag aan hypotheekbetaling beter te behappen zijn.

Huiseigenaren zijn gemiddeld sowieso een kleiner deel van hun inkomen kwijt aan woonlasten dan huurders, gemiddeld rond de 17 procent. Bij huurders van een commerciële verhuurder is dat 30 procent en bij corporatiehuurders 25 procent.

Dat huiseigenaren gemiddeld beter uit zijn, komt mede doordat mensen in het verleden een hypotheek afsloten die toen relatief hoog was ten opzichte van hun inkomen, maar na jaren loonstijgingen en inflatie nu relatief laag is geworden.

Van Bruggen vergelijkt dat met huurders in de vrije sector die jaarlijks een huurverhoging van tussen de 2 en 4 procent krijgen. "Huurders zijn dan in ieder geval op de lange termijn fors duurder uit en in sommige scenario's al na enkele jaren", aldus Noorlag. "En dan hebben we er nog geen rekening mee gehouden dat een huiseigenaar vermogen opbouwt en de huurder niet."

Kritiek op aftrek

Terug naar de kritiek op de hypotheekrenteaftrek, van deskundigen en organisaties als De Nederlandsche Bank, het Internationaal Monetair Fonds en de OESO. Die kritiek is al vele jaren ongeveer hetzelfde: het is een marktverstorende subsidie voor huizenkopers, waardoor huizenprijzen onnodig hoog zijn en mensen zich extra diep in de schulden steken. En mensen zonder hypotheek worden benadeeld, want zij betalen meer belasting dan nodig door dat belastingvoordeel voor huiseigenaren.

Bij afschaffing is de verwachting dat huizenprijzen minder hard stijgen of dalen. Ook daarom zijn critici voor geleidelijke afschaffing, zodat huizenprijzen niet ineens een klap krijgen. Het uiteindelijke voordeel moet dan zijn dat toekomstige huizenkopers minder hoge leningen hoeven aan te gaan en dat de overheid miljarden overhoudt voor andere dingen.

Ook NHG wil einde

Ook de Nationale Hypotheek Garantie (NHG) is voorstander van afschaffing. NHG helpt woningeigenaren bij financiële problemen of als ze bij verkoop hun hypotheek niet helemaal kunnen terugbetalen. NHG neemt dan, onder voorwaarden, die restschuld over. Als huizenprijzen dalen kan dit vaker voorkomen. Toch is NHG voor afbouw, in twintig jaar.

"Wij maken ons geen zorgen over meer restschulden bij een geleidelijke afbouw", zegt een woordvoerder. "Een zorgvuldig ontworpen afbouw kan juist bijdragen aan een woningmarkt die betaalbaar, toegankelijk en financieel gezond blijft. De besparing die dit oplevert kan op andere manieren worden teruggegeven aan mensen."

Het Amerikaanse ministerie van Defensie werkt aan plannen om een paar duizend militairen in te zetten in Chicago, schrijft de krant The Washington Post op basis van ambtenaren die anoniem willen blijven.

Volgens de krant worden meerdere opties uitgewerkt, waaronder een militaire inzet op korte termijn, in september.

De Amerikaanse president Trump richtte vrijdag nog zijn pijlen op Chicago, maar dat er concreet plannen worden gemaakt was nog niet bekend. Trump zei over de stad: "Chicago is een puinhoop. Er zit een incompetente burgemeester. En dat zullen we waarschijnlijk hierna rechtzetten. En het zal niet eens moeilijk zijn."

Washington

Trump zette eerder al de Nationale Garde in Washington in om, zoals hij zei, "de buitensporige criminaliteit in de stad aan te pakken". De burgemeester van Washington noemde de militaire inzet een "autoritaire zet" en wees erop dat de criminaliteit in de hoofdstad juist was gedaald.

De Democratische gouverneur van Illinois, de staat waar de miljoenenstad Chicago ligt, meldt dat er geen contact is geweest met de regering over de inzet van militairen. Vrijdag beschuldigde hij Trump al van pogingen om "chaos te creëren". "Het doel van Trump is om angst in onze gemeenschappen aan te wakkeren en zo zijn machtsmisbruik te rechtvaardigen."

Bronnen melden aan The Washington Post dat er al weken aan de plannen wordt gewerkt. Het Pentagon houdt zich in een reactie op de vlakte en meldt dat het niet speculeert over de inzet van militairen. Verder zegt het ministerie van Defensie dat het voortdurend werkt aan plannen om de federale belangen te beschermen.

Los Angeles

Trump stuurde dit jaar ook al honderden leden van de Nationale Garde naar Los Angeles, omdat het stadsbestuur te weinig zou doen tegen protesten tegen zijn anti-immigratiebeleid.

De steden die volgens Trump falen, worden allemaal geleid door Democraten. Hij beschrijft de steden als wetteloze, door de Democraten geleide mislukkingen.

Noord-Korea heeft naar eigen zeggen twee nieuwe luchtverdedigingsraketten afgevuurd. Het ging om een rakettest onder toezicht van de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un.

Het staatspersbureau van het dictatoriale land schrijft dat de wapens een "superieure gevechtscapaciteit" hebben en ze "unieke technologie" bevatten. De raketten zouden "zeer geschikt zijn voor het vernietigen van verschillende luchtdoelen".

De test vond zaterdag plaats, nadat Zuid-Korea had bevestigd dat het dinsdag waarschuwingsschoten had gelost, omdat Noord-Koreaanse militairen de gedemilitariseerde zone overstaken die de twee landen van elkaar scheidt.

Noord-Korea noemde het afvuren van de waarschuwingsschoten een "ernstige provocatie". De militairen zouden bezig zijn geweest met het bouwen van een barrière die volgens de Noord-Koreanen "permanent de zuidelijke grens moet afsluiten". Vanuit Noord-Korea werd niet teruggeschoten.

Militaire oefening VS en Zuid-Korea

De Noord-Koreaanse rakettest komt op een moment dat Zuid-Korea en de Verenigde Staten net zijn begonnen met een grootschalige gezamenlijke militaire oefening in de regio. En maandag hebben de nieuwe Zuid-Koreaanse president Lee Jae-myung en de Amerikaanse president Trump een ontmoeting in Washington, schrijft de Britse publieke omroep BBC.

Kim Jong-un veroordeelde afgelopen maand de militaire oefeningen van de VS en Zuid-Korea. Hij noemde ze "zeer vijandig en confronterend".

Rusland

Noord-Korea voert geregeld rakettesten uit. In mei werden meerdere ballistische raketten afgevuurd. Zuid-Korea vermoedde dat het toen ging om een prestatietest voor de export van raketten naar Rusland.

Noord-Korea en Rusland werken op militair gebied samen. Kim Jong-un stuurde eerder duizenden militairen naar Rusland om mee te vechten in Oekraïne. Hoge Zuid-Koreaanse functionarissen uitten al eens hun zorgen, omdat Noord-Korea Russische rakettechnologie zou krijgen in ruil voor het sturen van troepen naar Rusland.

Of er bij de rakettest van gisteren Russische technologie is ingezet, is niet bekend.

Bij een schietincident in Rotterdam zijn de afgelopen avond drie mensen gewond geraakt. Het gaat om twee mannen van 47 en 43 jaar uit Rotterdam en een man van 31 uit Barendrecht. Volgens de politie waren ze bij bewustzijn toen ze naar het ziekenhuis werden gebracht.

De schoten werden gelost in de Paul Krugerstraat in het stadsdeel Feijenoord. De politie heeft nog niemand aangehouden en onderzoekt wat er precies is gebeurd. Daarvoor worden sporen veiliggesteld camerabeelden uit de buurt gecheckt. Ook wordt met getuigen gesproken. Op straat is een kogelhuls gevonden.

De politie roept mensen die iets hebben gezien op om zich te melden.

In twee dagen is voor de nationale actie 'Wij eisen de nacht op, laat vrouwen veilig thuiskomen' al ruim 130.000 euro ingezameld. Het streefbedrag was aanvankelijk 3500 euro, werd later verhoogd naar een ton en inmiddels is het streefbedrag verhoogd naar 170.000 euro.

De slogan van de actie moet straks overal in Nederland te zien zijn, maar initiatiefnemer Danique de Jong (29) wil het geld ook gebruiken om aan concrete oplossingen te werken.

De afgelopen weken werd Nederland meermaals opgeschrikt door nieuws over geweld tegen meisjes en vrouwen. De dood van de 17-jarige Lisa uit Abcoude, die in de nacht van dinsdag op woensdag om het leven werd gebracht toen ze naar huis fietste, maakt veel los. Een bericht op sociale media onder de noemer "recht op de nacht", waarin vrouwen eisen dat ze veilig over straat kunnen, wordt massaal gedeeld.

Aandacht verslappen

De Jong, campagnestrateeg van beroep, vreest dat de aandacht op termijn weer zal verslappen zonder dat het daadwerkelijk tot oplossingen leidt. Op haar sociale media komen voortdurend berichten voorbij waarin wordt geëist dat vrouwen veilig over straat kunnen. Maar ze ziet ook dat sommige mensen in haar omgeving juist vooral berichten te zien krijgen waarin de nadruk minder op de veiligheid van vrouwen ligt en meer op de achtergrond van de dader.

Met het opgehaalde geld wil De Jong, die ook lid is van de feministische actiegroep Dolle Mina, zorgen dat niemand om de boodschap heen kan. Daarom zal de slogan onder meer op digitale snelwegmasten en schermen worden geplaatst.

"Je ziet heel vaak dat de aandacht voor dit onderwerp na een week weer verslapt, maar dat we niet overgaan op actie. Met de campagne wil ik iets doen aan het onderliggende probleem: namelijk dat onze maatschappij lang geleden heeft besloten dat vrouwen minder waard zijn dan mannen. Het is tijd dat daar iets aan verandert."

'Heel ontroerend'

Dat de inzamelingsactie zo'n succes zou worden, had De Jong niet verwacht. "Toen ik gisterochtend begon, dacht ik: het zou heel fijn zijn als we een weekje zichtbaar kunnen zijn. Nu krijg ik gratis advertentieruimte en zendtijd aangeboden."

Toen ze de inzamelingsactie opzette, hoopte De Jong vooral op steun van organisaties en bedrijven. Maar een groot deel van het wordt gedoneerd door individuen. "Dat zijn gewoon mensen die denken: we moeten iets doen. Dat vind ik heel ontroerend."

Als het in dit tempo doorgaat, zal het bedrag nog flink oplopen. En dan is er veel meer mogelijk dan adverteren op snelwegmasten en schermen. De Jong: "In eerste instantie willen we nu zo snel mogelijk overal zichtbaar zijn. We hopen de campagne zondag af te trappen met advertenties op schermen rond de Amsterdam Arena, waar Ajax tegen Heracles speelt. Daarna breiden we steeds verder uit, zowel offline als online."

Zo werkt ze ook aan posters en een leus die mannen kunnen delen om te laten zien dat ze zich willen inzetten voor de veiligheid van vrouwen. Daarnaast gaat ze om tafel met experts en organisaties om te werken aan oplossingen, en zich richten tot de politiek om verandering teweeg te brengen.

Sommige kabinetsleden die gisteren aanwezig waren bij de ministerraad voelden wel een beetje aankomen dat demissionair minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken zou opstappen. Maar dat alle andere NSC-bewindspersonen zijn voorbeeld volgden, was voor de meesten een ware shock. Ze noemen het onverantwoord bestuur.

Dat blijkt uit gesprekken die de NOS heeft gevoerd met verschillende betrokkenen. Volgens hen was de sfeer in de nieuwe vergaderzaal op het tijdelijk ministerie van Algemene Zaken 's ochtends nog prima. Er werd gesproken over tien nieuwe wetten op het gebied van de belastingen, een belangrijk thema in de aanloop naar Prinsjesdag.

Pas na de lunch ging het over Israël en de oorlog in Gaza, en de manier waarop het kabinet daarmee wil omgaan. Al langer was duidelijk dat NSC'er Veldkamp, oud-diplomaat in Israël, het daar moeilijk mee had. Hij wilde strengere maatregelen tegen de regering-Netanyahu, vanwege het optreden in Gaza. Maar bij ministers van VVD en BBB vond hij weinig steun en zelfs tegendruk, zo zei Veldkamp na zijn aftreden.

Hij stond onder zware druk, erkennen betrokkenen. Ze wijzen op de posters die hulporganisatie Oxfam Novib verspreidde, met de beeltenis van Veldkamp en de vraag: " Waar is uw geweten?" Dat deed hem veel.

Bij de coalitiepartners valt te horen dat de discussie in de ministerraad nog volop gaande was en dat er zelfs een compromis in de maak was. NSC ontkent dat met klem, volgens die partij waren de teksten die er lagen volstrekt onvoldoende. Feit is dat Veldkamp op een gegeven moment opstond en de zaal verliet.

Andere ministers waren in de veronderstelling dat hij even tijd voor zichzelf nodig had. Ze spraken gewoon onderling door over het onderwerp. Maar Veldkamp liep rechtstreeks naar wachtende journalisten om zijn vertrek aan te kondigen.

"Dat hij was opgestapt hoorden premier Schoof en de vicepremiers via een medewerker van de Rijksvoorlichtingsdienst die mee had staan luisteren bij de interviews", zegt een betrokkene.

Bekijk hier hoe de dag verliep die leidde tot het vertrek van alle NSC-bestuurders uit het kabinet. Demissionair premier Schoof sprak van "een waardeloze dag":

Vervolgens gingen de ministers van VVD, NSC en BBB in eigen kring overleggen over de ontstane situatie. Dat NSC-leider Van Hijum daarop aankondigde dat alle andere ministers en staatssecretarissen van zijn partij het voorbeeld van Veldkamp zouden volgen, leidde tot "totale verbazing" bij de anderen.

Ze probeerden de NSC'ers nog over te halen door te wijzen op de bestuurlijke chaos die zou ontstaan door hun vertrek. Belangrijke dossiers als asiel, stikstof en het toeslagenschandaal zouden erdoor stil komen te liggen.

Bij NSC is te horen dat het scenario om allemaal op te stappen wel eens de revue heeft gepasseerd, maar dat het nooit serieus is doorgesproken. Desondanks staat ook vandaag iedereen nog achter dat besluit.

"De acties van de Israëlische regering staan haaks op internationale verdragen", zei partijleider Van Hijum gisteren. "Dan is een streep nodig."

In het noorden van Australië puilen de gevangenissen uit door een recordaantal gedetineerden. Zo'n negentig procent van hen is van Aboriginal en Straat Torres-afkomst. "Het systeem staat op omvallen", zegt Anthony Beven, interim-directeur van North Australian Aboriginal Justice Agency of NAAJA, een non-profitorganisatie die inheemse mensen bijstaat die in aanraking komen met justitie.

Uit een recent onderzoek naar de positie van de inheemse bevolking in Australië blijkt dat het nergens zo slecht gaat als in het Noordelijk Territorium. Het rapport kijkt naar gezondheidszorg, onderwijs, huisvesting, kindersterfte, verslaving en criminaliteit, maar het opvallendste cijfer is dat van de gevangenispopulatie. Bijna één procent van de totale bevolking zit in hechtenis; ruim negentig procent van hen is van inheemse afkomst.

Dat heeft te maken met het keiharde beleid van de lokale regering onder leiding van Lia Finocchiaro van de Country Liberale Partij. Een jaar geleden kwam ze aan de macht met de belofte voor 'law and order' te gaan zorgen. Sindsdien zijn er verregaande maatregelen genomen. Zo heeft het Noordelijk Territorium de "strengste borgtochtwetten van het land", aldus Finocchiaro. Het betekent dat de meeste mensen nu in hechtenis hun zaak moeten afwachten.

Maanden wachten

Omdat zo veel mensen worden opgepakt en aangeklaagd, duurt het soms maanden voordat hun zaak wordt behandeld. Bij de lokale rechtbank geldt een wachttijd van gemiddeld drie maanden. Bij het Hooggerechtshof is die zelfs bijna een jaar. Dagelijks worden er 41 Aboriginals gevangengezet in het Noordelijk Territorium, zegt directeur Beven. "Dat is een toename van 123 procent sinds 2019. Op sommige plekken is er zelfs niet genoeg drinkwater."

Dat het systeem onder druk staat, is duidelijk te merken in de lokale rechtbank in Darwin. Advocaten van NAAJA rennen gehaast heen en weer. "Ze horen soms pas een half uur voordat de hoorzitting begint wie hun cliënt is", zegt Beven. Na een kort gesprek moet een advocaat zijn cliënt al verdedigen. "We proberen mensen altijd op borgtocht vrij te krijgen, omdat we weten hoe lang het kan duren voordat de zaak inhoudelijk wordt behandeld", zegt Beven.

Opgesloten zonder veroordeling

Meestal lukt dat niet. Ruim vijftig procent van de gevangenen in het Noordelijk Territorium zit in voorarrest en is dus niet veroordeeld. Dat zet een belangrijk rechtsprincipe onder druk, stelt Beven: "Iedereen heeft het recht om behandeld te worden als onschuldig, totdat het tegendeel bewezen is. Maar dat gaat niet meer op als mensen tot een jaar lang opgesloten zitten zonder veroordeling."

Het leven in de overvolle gevangenissen is zwaar, zegt Renae Bretherton, of Rocket zoals ze genoemd wordt. Ze behoort tot de West-Australische inheemse Noongar-stam. Als kleinschalige drugsdealer zat ze jarenlang regelmatig in de gevangenis.

Inmiddels is ze clean en werkt ze voor de lokale mensenrechtenorganisatie Justice Reform Initiative die zich inzet voor de rechten van de inheemse bevolking. "Het is zo druk dat mensen op matrassen op de grond zij aan zij moeten liggen. Soms kunnen ze dagenlang niet douchen. Ze komen bijna niet buiten", somt ze op.

Het recidivecijfer liegt er niet om: zes van de tien gevangenen eindigen binnen twee jaar na hun vrijlating weer achter tralies. "Het opsluiten van mensen helpt niet", zegt de 42-jarige Rocket beslist. "Anders zou het Noordelijk Territorium toch de veiligste plek van Australië zijn?"

Beven stelt dat de regering geen oog heeft voor de achterliggende oorzaken. Dat is volgens hem heel duidelijk: "Een groot aantal mensen in het Noordelijk Territorium wordt in de steek gelaten. Ze hebben te maken met extreme armoede, gebrekkige huisvesting, gezondheidsproblemen, verslaving. Dáár moet iets aan worden gedaan."

Kinderen van 10

En er speelt nog meer, zegt Rocket. "Dat er zo veel Aboriginals vastzitten, bewijst wat mij betreft dat we een systematisch racistisch systeem hebben." En niet alleen volwassenen belanden achter tralies, ook veel kinderen.

De lokale regering verlaagde onlangs de leeftijd waarop kinderen juridisch verantwoordelijk kunnen worden gehouden van twaalf naar tien jaar. Volgens Rocket heeft het opsluiten van kinderen juist het tegenovergestelde effect. "Hoe jonger ze zijn als ze in aanraking komen met justitie, hoe groter de kans dat ze de rest van hun leven in dat systeem vastzitten. Dat is niet eerlijk. Onze kinderen verdienen beter", zegt ze.

De Republika Srpska (RS), een deelrepubliek in Bosnië en Herzegovina, houdt een referendum over de afzetting van de Bosnisch-Servische leider Milorad Dodik als president. Dodik werd begin deze maand uit zijn ambt gezet door de Bosnische kiescommissie, maar verzet zich fel tegen dat besluit.

Het parlement van de deelrepubliek stemde gisteravond vóór het houden van een referendum over het besluit van de kiescommissie en de gerechtelijke uitspraak die daaraan voorafging.

Dodik werd in februari door een rechtbank veroordeeld tot een gevangenisstraf van een jaar, omdat hij de vredesakkoorden van Dayton had tegengewerkt. Die akkoorden maakten in 1995 een einde aan de Bosnische burgeroorlog. Ook mag Dodik zes jaar lang geen politiek ambt bekleden.

Daytonakkoorden

Door de Daytonakkoorden werd Bosnië onderverdeeld in de Federatie Bosnië en Herzegovina, met vooral Bosniakken (Bosnische moslims) en etnische Kroaten, en de Republika Srpska. Een vertegenwoordiger van de internationale gemeenschap houdt toezicht op de afspraken. Sinds 2021 is dat de Duitser Christian Smidt.

Dodik, die sinds 2006 president van de Republika Srpska was, erkent deze internationale toezichthouder niet. Hij noemt Schmidt "illegaal" en "een toerist". Ook dreigde hij meermalen met de afscheiding van de Republika Srpska van Bosnië.

Na het betalen van een fikse boete hoeft Dodik de celstraf niet uit te zitten, maar op 1 augustus oordeelde een beroepshof dat het beroepsverbod van kracht blijft. Naar aanleiding van dat besluit zette de Bosnische kiescommissie Dodik op 6 augustus af. Hij ging daar nog tegen in beroep, maar vergeefs.

Geen juridische basis

Het referendum wordt op 25 oktober gehouden. Daarmee proberen Dodik en zijn aanhangers zich te verzetten tegen nieuwe presidentsverkiezingen in de Republiek Srpska. Die zullen naar verwachting daags na het referendum plaatsvinden.

De volksstemming heeft geen enkele juridische basis en kan de verkiezingen dus niet voorkomen, maar Dodik hoopt vooral op steun van de bevolking en van de instituties die de verkiezingen moeten organiseren in de deelrepubliek.

Inwoners van de deelrepubliek krijgen de vraag of zij "de beslissing van de niet-gekozen buitenlander Christian Schmidt en de uitspraken van het ongrondwettelijke Hof van Bosnië en Herzegovina tegen de president van de Republiek Srpska aanvaarden". Ook wordt gevraagd of ze de uitspraak van de centrale kiescommissie om Dodik zijn mandaat te ontnemen erkennen.

Arrestatie voorkomen

Het parlement van de RS nam gisteren ook een aantal resoluties aan. Daarin wordt de autoriteit van Smidt verworpen en een mogelijke opvolger van Dodik afgewezen.

De opstelling van Dodik, die de afgelopen jaren een steeds nationalistischere koers is gaan varen, doet de spanningen in de regio al maandenlang oplopen. Toen de Bosnische staatspolitie hem in april probeerde te arresteren, stak de politiemacht van Republika Srpska daar een stokje voor.

Correspondent Zuidoost-Europa Thijs Kettenis:

"Zijn de Bosniërs na jaren van separatistische retoriek getuige van de laatste politieke stuiptrekkingen van Milorad Dodik of weet hij de toch al gespannen situatie nog verder op de spits te drijven? Formeel heeft hij, nu hij is afgezet, geen enkele autoriteit meer, en ook de besluiten van parlement van Republika Srpska kunnen daar niets aan veranderen. Het feit dat Dodik de gerechtelijke uitspraak enerzijds niet erkent, maar er wél tegen in beroep ging en zijn gevangenisstraf afkocht door omgerekend 19.000 euro boete te betalen, zien velen als teken dat ie zelf ook weet dat zijn politieke einde nabij is.

Veel zal afhangen van instellingen als politie, gemeenten en scholen in Republika Srpska. Die moeten immers van Dodik een referendum organiseren, maar tegelijk van de landelijke kiescommissie de verkiezing van een nieuwe president. Dodik rekent op "zijn" instituties, maar eerdere dreigementen aan het adres van Bosnische Serviërs die samenwerken met landelijke instellingen of daar werken, haalden weinig uit. Zij bleven gewoon hun werk doen.

Een ander teken aan de wand is dat het leven overal in Bosnië en Herzegovina gewoon doorgaat, en dat Dodik niet kan rekenen op openlijke steun van de bevolking. Ook stemde niemand van de oppositie vannacht voor het referendum. De kans is groot dat de politieke crisis zich verdiept, zonder dat het tot geweld komt. Daar zit in Bosnië niemand op te wachten, ook Dodik niet. Maar op de instabiele Balkan kun je het nooit helemaal uitsluiten."