NOS Nieuws - Algemeen

De Russische president Poetin en zijn Amerikaanse collega Trump hebben opnieuw een belafspraak gemaakt. Volgens het Kremlin bellen ze om 17.00 uur Moskou-tijd (16.00 uur in Nederland).

Kremlin-woordvoerder Peskov zegt dat de twee leiders zullen praten over Oekraïne en de resultaten van de gesprekken tussen Rusland en Oekraïne vorige week in Istanbul. Ook een delegatie van de Verenigde Staten was toen aanwezig bij de eerste ontmoeting tussen de twee landen in drie jaar tijd.

Een doorbraak over een staakt-het-vuren kwam er niet. Wel spraken de landen af de voorwaarden voor het bereiken daarvan op papier te zetten. Ook zou er zijn gesproken over een mogelijke ontmoeting tussen de presidenten Zelensky en Poetin. Daarnaast kwamen Rusland en Oekraïne tot afspraken over de vrijlating van duizend krijgsgevangenen.

Een anonieme Oekraïense bron die bij de gesprekken was, zei echter dat Rusland met "onacceptabele eisen" kwam, zoals de complete militaire terugtrekking uit gebieden die Oekraïne zelf onder controle heeft.

Zelensky had in Istanbul met de Russische president Poetin willen praten, maar die weigerde hoewel hij zelf had oproepen tot directe gesprekken. Daarom werd het gesprek gevoerd tussen diplomaten. Naderhand zei de Oekraïense president te hopen op strenge sancties tegen Rusland vanuit de VS en Europa, vanwege het weigeren van een staakt-het-vuren.

Trump en Poetin belden elkaar dit jaar voor zover bekend twee keer eerder: begin februari en eind maart.

De politie is vandaag begonnen met een nieuwe werkwijze als het gaat om online criminaliteit. Slachtoffers van bijvoorbeeld bankfraude of sextortion kunnen er bij het inschakelen van de politie nu voor kiezen om een agent bij hen thuis te laten langskomen. Volgens de politie voelen slachtoffers zich zo meer gesteund en vergroot het ook de pakkans, omdat agenten eventueel direct met een onderzoek kunnen beginnen.

De nieuwe werkwijze is bedacht door twee agenten uit Oost-Nederland: Remko Leeneman en Sander Hoed. Het idee ontstond uit eigen verwondering. "We gaan wel langs bij slachtoffers van woninginbraken, vernielingen of geluidsoverlast, maar niet bij slachtoffers van digitale criminaliteit", legt Leeneman uit.

"Toen hebben we tegen elkaar gezegd: waarom geven we deze slachtoffers niet dezelfde aandacht? Dat zijn we gaan testen, waarna we feedback hebben gevraagd bij slachtoffers en collega's." In de eenheid Oost-Nederland werd ruim een jaar geleden via een pilot begonnen met de nieuwe werkwijze en dat is nu dus uitgebreid naar het hele land.

Meer schaamte, impact net zo groot

Leeneman is daar "enorm trots" op, omdat online criminaliteit volgens hem niet zelden net zo veel impact heeft als fysieke criminaliteit. Tegelijkertijd worstelen slachtoffers vaak met een gevoel van schaamte, omdat ze meestal zelf een handeling hebben uitgevoerd waardoor ze slachtoffer werden.

Leeneman noemt dat gevoel van schaamte onterecht. "Niemand zegt tegen iemand bij wie is ingebroken: 'U hebt er zelf om gevraagd, want u had oude sloten'. Maar we zeggen wel vaak dat er op de verkeerde link is geklikt. Wij zien dat niet zo. Ieder slachtoffer heeft soms een kwetsbaar moment, of de crimineel kan heel goed zijn in het winnen van vertrouwen. Het kan iedereen overkomen."

De agent legt uit dat de nieuwe aanpak daarom in eerste instantie is bedoeld om slachtoffers te ondersteunen, maar het is volgens hem ook nuttig om sporen snel veilig te kunnen stellen. Leeneman: "Je kunt nagaan dat wanneer iemand digitaal aangifte doet, of twee weken later langskomt op het bureau, alle sporen dan nagenoeg verdwenen zijn. Maar als wij een kwartier of half uur na het incident ter plaatse zijn, kunnen we mogelijk direct een opsporingsonderzoek opstarten."

DNA-spoor op glas

Als voorbeeld noemt hij een zaak waarbij een crimineel bij iemand thuis via een babbeltruc een pinpas had ontvreemd. "Diegene heeft toen een glas water gedronken, en op dat glas was een DNA-spoor achtergebleven. Dat hebben wij veiliggesteld en zo konden wij deze persoon aanhouden. Maar het kan ook gaan om digitale sporen, zoals: waar is het geld precies naartoe gegaan?".

Eerder dit jaar uitte de Europese politiedienst Europol in een rapport nog zorgen over hoe criminelen steeds vaker online actief zijn. Daarbij worden ze geholpen door ontwikkelingen op het gebied van kunstmatige intelligentie (AI). Zaken als cyberaanvallen en online fraude kunnen daardoor makkelijker geautomatiseerd worden.

Korpschef Janny Knol zegt in een persbericht dat meer inzetten op digitale criminaliteit prioriteit heeft binnen de politie, en dat betekent dus ook meer aandacht voor cybercrimeslachtoffers. Knol: "De impact daarvan is enorm en vraagt om een aanpak die daar recht aan doet. En dat is hard nodig, want digitale criminaliteit neemt toe en criminelen zijn steeds gehaaider."

Toezichthouder NVWA heeft 70.000 flesjes met zoete smaakjes voor e-sigaretten onderschept. De flesjes met navulvloeistof voor vapes werden gevonden bij een importeur uit Gelderland.

Sinds 1 januari 2024 zijn vapes met dit soort smaakjes verboden. Alleen elektronische sigaretten met tabakssmaak mogen nog verkocht worden. Dat is vooral omdat jongeren volgens experts en de overheid gevoelig zijn voor andere, met name zoete smaken zoals watermeloen, mango, aardbei of cola.

De NVWA zegt tips te hebben gekregen dat de importeur zich niet aan de regels hield. Inspecteurs namen daarom een kijkje in diens magazijn in Zuid-Holland. Daar werden 200 dozen vol met flesjes met illegale zoete smaken gevonden.

De flesjes worden vernietigd. De importeur moet de kosten daarvan betalen. Daar komt nog een boete bovenop.

Sinds vorig jaar mogen er geen vapes met smaakje meer worden verkocht. Toch blijven jongeren ze gebruiken, meldde NOS Stories eerder:

Onderzoekers maken zich niet alleen zorgen over de smaakjes en de gezondheidschade door vapes, maar ook over de zogenoemde 'smartvape'. Dat zijn e-sigaretten waar je niet alleen mee kunt vapen, maar ook op kunt bellen, appen, muziek luisteren en spelletjes spelen.

Kinderlongarts Sophie Cohen noemde het eerder een "ongelooflijk verknipt apparaat".

In Buitenpost is vanochtend een jongen zwaargewond geraakt door een aanrijding met een trein. Volgens de politie in Friesland reed hij op een step.

Het ongeluk gebeurde rond 08.20 uur bij de Stationsstraat. Het slachtoffer komt uit de buurt en is naar het ziekenhuis gebracht, meldt Omrop Fryslân.

Hoe het ongeluk kon gebeuren, is onduidelijk. De politie onderzoekt de toedracht. Vanwege het ongeluk werd het treinverkeer tussen Buitenpost en Hurdegaryp tijdelijk stilgelegd. Inmiddels rijden de treinen weer, meldt Arriva.

Het kabinet wil 750 miljoen euro extra storten in het Nationaal Warmtefonds. Daarmee moet het voor meer woningeigenaren aantrekkelijk worden om hun huis te verduurzamen.

Via het Warmtefonds kunnen huiseigenaren geld lenen voor bijvoorbeeld het isoleren van de woning of het plaatsen van een warmtepomp.

Mensen met een koophuis weten de laatste jaren beter hun weg te vinden naar het fonds, zegt het kabinet. In 2024 sloten bijna 21.000 particuliere woningeigenaren een lening af bij Nationaal Warmtefonds. Dat is een stijging van 10 procent ten opzichte van het jaar ervoor.

Renteloos

In 2013 werd het Warmtefonds opgericht, maar in de beginjaren deden maar weinig mensen er een beroep op. Later werd het fonds populairder. Dat komt, volgens het kabinet, door de mogelijkheid rentevrij te lenen vanaf 2022.

Dat lenen zonder rente kan alleen als je onder een bepaald inkomen blijft. Wie, samen of alleen, meer dan 60.000 euro per jaar verdient kan ook lenen, maar betaalt dan wel rente.

Minister Mona Keijzer van Volkshuisvesting wil het fonds nu opnieuw vullen: "Het Nationaal Warmtefonds bereikt mensen die voorheen helemaal niet bezig waren met energiebesparing. Je woning goed isoleren is steeds normaler. Ook voor mensen met een lager inkomen."

De Nederlandse Vereniging voor Duurzame Energie is blij met het aanvullen van het fonds. "Verduurzamen is vaak een rendabele investering, maar dan moet je dat geld wel hebben", zegt voorzitter Olof van der Gaag: "Dat kan gaan om duizenden of tienduizenden euro's. Dan helpt zo'n lening echt."

Europa lapt bij

Verenigingen van eigenaren (vve's) moeten ook vaker gebruik gaan maken van het fonds. Ze lopen achter met het nemen van energiebesparende maatregelen, zegt het kabinet. De vve's kunnen lenen tegen een lager tarief dan de marktrente.

Eerder vroeg het fonds zelf al om meer geld. Dat is nodig om ook in de periode van 2026 tot en met 2030 meer woningen te verduurzamen, zegt het Warmtefonds.

Door het bijstorten kan Nederland ook een beroep doen op geld uit een Europese pot. Dat EU-geld voor verduurzaming van woningen komt alleen vrij als een land er zelf ook in investeert.

Het parlement moet nog wel instemmen met het bijstorten. Daar is een wijziging in de begroting voor nodig.

Werknemers moeten vaker een vast contract krijgen, en als ze toch 'flexwerken' dan verdienen ze meer zekerheid. Dat is de kern van het wetsvoorstel waar minister Van Hijum van Sociale Zaken en Werkgelegenheid vandaag mee komt.

In het voorstel staat onder meer dat uitzendkrachten recht krijgen op dezelfde arbeidsvoorwaarden als reguliere werknemers. Ook wordt de inzet van nulurencontracten aan banden gelegd.

In plaats daarvan moet er gewerkt worden met bandbreedtes; dus een contract met een minimum en maximum aantal uren aan werk. Het minimum aantal uren krijg je dan altijd uitbetaald. Bijbanen van jongeren, scholieren en studenten kunnen nog wel met een nulurencontract (ook wel oproepcontract).

Draaideur

Verder komen er strengere regels om draaideurconstructies met tijdelijke contracten te voorkomen. Nu mag iemand na drie tijdelijke contracten zes maanden lang geen nieuwe tijdelijke aanstelling krijgen. In het voorstel wordt deze termijn 5 jaar. Het idee is dat werkgevers daardoor mensen eerder een vast contract aanbieden.

Nederland kent verreweg het hoogste percentage flexwerkers van de EU en daar wil Van Hijum wat aan doen. In Nederland hebben zo'n 2,7 miljoen mensen met een flexibele arbeidsrelatie, 5,5 miljoen mensen hebben een vast contract en er zijn ruim 1,5 miljoen zelfstandigen (zzp'ers en andere ondernemers).

"Voor sommige bedrijven en sectoren is onzekere arbeid een verdienmodel geworden", zegt de minister. "Met dit wetsvoorstel vergroten we direct de bestaanszekerheid van mensen. En we maken het ook weer moeilijker om mensen uit te buiten via draaideur- of uitzendconstructies."

Welvaartsniveau

Het wetsvoorstel is een voortzetting van de weg die het vorige kabinet was ingeslagen om in te grijpen op de arbeidsmarkt, op basis van het rapport-Borstlap en een advies van de Sociaal-Economische Raad. Die commissie concludeerde vijf jaar geleden dat Nederland zijn vertrouwde, hoge welvaartsniveau dreigt te verliezen als er niet snel en drastisch zou worden ingegrepen.

Van Hijum hoopt dat de wet, als de Tweede en Eerste Kamer instemmen, ingaat in 2027.

De zoektocht naar de twee vermiste kinderen bij Finsterwolde in Groningen heeft nog niets opgeleverd, zegt de politie. Er wordt verder gezocht in de omgeving.

De politie begon gisteren een grootschalige zoekactie naar de 10-jarige Jeffrey en de 8-jarige Emma. De kinderen uit de omgeving van Beerta raakten zaterdagmiddag rond 15.30 uur vermist. Voor hen is een amber alert uitgegeven, het zwaarste middel dat de politie kan inzetten wanneer een vermist kind in levensgevaar is.

De politie vermoedt dat de twee kinderen zijn ontvoerd door hun 67-jarige vader. Ze zouden zijn meegenomen in een grijze Toyota. Er zijn zorgen over hun gezondheid. Op de website van de politie worden de voor- en achternaam genoemd van de man, en is een foto van hem verspreid.

Na meerdere tips begon de politie zondagavond een zoekactie in de Carel Coenraadpolder bij Finsterwolde. Het onderzoeksteam zocht daar de hele nacht naar de vermiste kinderen, maar zonder succes.

Ook in Duitsland wordt gezocht, omdat Beerta in de grensregio met Duitsland ligt. Een halfbroer van Jeffrey en Emma meldde gisteren op Facebook dat de kinderen zijn meegenomen bij een speelhal in het Duitse Weener. Hij houdt er ook rekening mee dat de vader met de kinderen naar België of Frankrijk is gereden.

Jeffrey draagt een geel shirt, zwarte broek en grijze bergschoenen. Het is niet bekend welke kleding zijn zusje Emma droeg op het moment van de vermissing, maar zij droeg waarschijnlijk paarse sportschoenen.

Beelden van de zoekactie bij Finsterwolde gisteravond:

De rechtshandhaving op Bonaire, Saba en Sint Eustatius, de eilanden van Caribisch Nederland is niet meer op orde. De Raad voor de Rechtshandhaving luidt in een rapport over 2024 de noodklok: onderbezetting, gebrekkige coördinatie en toenemende criminaliteit brengen de veiligheid van burgers, personeel en gedetineerden in gevaar.

De problemen stapelen zich op in de hele strafrechtketen, maar zijn op Bonaire het grootst. De politie is structureel onderbezet en kan zelfs de minimale bezetting voor noodhulp niet garanderen.

Die situatie houdt sinds begin 2024 aan. De werkdruk is extreem hoog, waardoor fouten toenemen en politiemensen uitvallen. Volgens de raad komt de veiligheid van zowel burgers als agenten hierdoor direct in het geding.

Gebrek aan personeel

Ook in de gevangenis op Bonaire is de situatie nijpend. Ruim vier op de tien gevangenen zijn illegale Venezolanen die zijn veroordeeld voor drugssmokkel. Door een gebrek aan personeel kunnen programma's niet worden uitgevoerd en dreigt de orde te ontsporen.

Uitzetting van gedetineerden en het handhaven van voorwaardelijke straffen stagneert. De gevangenis heeft hulp uit Europees Nederland ingeroepen, maar die tijdelijke bijstand lost het structurele probleem niet op.

De situatie is volgens de raad het gevolg van jarenlang uitblijven van investeringen en regie vanuit Den Haag. Zo ontbreekt het aan centrale aansturing van de maritieme grensbewaking, ondanks eerdere aanbevelingen. De marechaussee en kustwacht zijn niet in staat de kust effectief te bewaken, en op Saba en Sint Eustatius vinden vrijwel geen douanecontroles meer plaats. De raad wijst op het risico dat drugs- en mensenhandel daardoor vrijwel ongehinderd kan plaatsvinden.

Volgens de raad is 'ontschot' werken tussen de diensten een deel van de oplossing: grensbewakers, politie, douane en kustwacht zouden elkaars taken beter moeten kunnen overnemen. Hoewel dit al in 2016 is bepleit, zijn praktische afspraken daarover nog steeds niet gemaakt.

Ook de Voogdijraad, verantwoordelijk voor jeugdbescherming, verkeert in zwaar weer. Door personeelsgebrek en uitval zijn wachtlijsten opgelopen. Er is een verbetertraject gestart, maar dat blijft kwetsbaar zonder structurele middelen en begeleiding, aldus het rapport.

Een andere alarmerende ontwikkeling is de toename van geweldsincidenten met vuurwapens en jeugdcriminaliteit. Een analyse van de politie wijst op een verergering van bestaande trends. Toch ontbreekt het aan een integrale visie op jeugdbeleid en signalen van zorginstanties bereiken niet altijd de juiste instanties. De raad noemt dit een gemiste kans.

Caribendesk oprichten

Volgens de raad ligt de kern van de problemen bij gebrekkige coördinatie op ministerieel niveau. Ondanks eerdere beloftes zijn aanbevelingen onvoldoende opgevolgd en werken de verschillende beleidsdirecties langs elkaar heen.

Soms worden onderlinge voorwaarden gesteld aan hulp, zelfs in crisissituaties, zoals recent gebeurde bij politiebijstand vanuit de marechaussee. De raad pleit daarom voor de oprichting van een 'Caribendesk' binnen het ministerie van Justitie en Veiligheid om versnippering tegen te gaan.

De raad roept de ministers van Justitie en Asiel en Migratie op om met spoed met structurele oplossingen te komen. Zowel voor politie, gevangenis, jeugdbeleid als grensbewaking zijn investeringen en fundamentele keuzes onvermijdelijk. "Het voortduren van de huidige situatie is onacceptabel", aldus het rapport.

De hacker die in januari werd betrapt op het uitvoeren van een cyberaanval op de Technische Universiteit Eindhoven had al dagenlang ongemerkt toegang tot het computernetwerk. Dat blijkt uit een onderzoek naar de hack, dat is uitgevoerd door cybersecuritybedrijf Fox-IT. Wie er achter de aanval zit, blijft onduidelijk.

De universiteit schakelde zijn netwerk in de nacht van zaterdag 11 op zondag 12 januari uit nadat de cyberaanval een aantal uur eerder was ontdekt. Het onderwijs van de TU Eindhoven lag daarna een week zo goed als plat. Studenten konden niet bij hun e-mail en studiemateriaal, waardoor tentamens moesten worden uitgesteld.

De hacker was zeer waarschijnlijk uit op een digitale gijzeling, een zogenoemde ransomware-aanval. Dat betekent dat de aanvaller de computernetwerk digitaal op slot zet. Pas als er losgeld wordt betaald, wordt de bestanden vrijgegeven.

Op het nippertje

De universiteit wist dat op het nippertje te voorkomen. "Iets na 21.00 uur kregen onze medewerkers een signaal dat hackers toegang hadden tot ons netwerk", zegt Patrick Groothuis van de TU/e. "Binnen een half uur waren we met acht man op de been om het gevecht aan te gaan."

Je moet je daarbij een kat-en-muisspel voorstellen, zegt hij. Terwijl de hacker probeert om verder in het netwerk door te dringen, probeert de universiteit hem juist "uit het netwerk te duwen".

Toen duidelijk werd dat de hacker aan het winnen was, besloot de universiteit om het netwerk offline te halen. Rond dat moment probeerde de hacker de back-up in handen te krijgen. Die is cruciaal als je te maken hebt met een gijzelaanval.

"Je kunt twee dingen doen: losgeld betalen of de back-up terugzetten", zegt Groothuis. "Wij maken iedere nacht een back-up, dus in dit geval stonden alle gegevens tot en met vrijdag erop. Als hackers die in handen krijgen, zit je in een positie waar je echt niet wil zitten. Dan kan de schade enorm zijn. Het was echt kantje boord."

Oud wachtwoord hergebruikt

Uit het onderzoek blijkt dat de hacker gestolen inloggegevens gebruikte om op het netwerk in te breken. Dat gebeurde op maandag 6 januari: vijf dagen voordat de aanval begon.

De aanvaller heeft waarschijnlijk inloggegevens gebruikt die te vinden waren op het darkweb, het ondergrondse deel van het internet. Vaak krijgen dit soort accounts een extra laag beveiliging, zodat - naast een inlognaam en wachtwoord - een extra code nodig is. Maar die beveiliging was niet ingesteld. Daardoor had de hacker genoeg aan de inloggegevens.

De TU/e had ook al maanden eerder een melding gekregen dat gestolen inloggegevens online stonden. Toen is aan eigenaren van de accounts gevraagd om hun wachtwoord te herstellen, zegt Groothuis. "Dat is ook gebeurd, alleen hebben zij toen hun oude wachtwoord opnieuw gebruikt." Er was dus geen technische maatregel om dat te voorkomen.

De universiteit wilde deze twee risico's deze zomer aanpakken, zegt Groothuis. "Dat maakt het natuurlijk extra zuur dat ze daarmee toch zijn binnengekomen." Inmiddels moeten mensen een extra code invoeren om op het netwerk in te loggen. Ook is het onmogelijk gemaakt om een oud wachtwoord te hergebruiken als blijkt dat de inloggegevens zijn gestolen.

Onderzoek openbaar

De universiteit maakt de onderzoeksresultaten openbaar in de hoop dat anderen ervan kunnen leren. Vijf jaar geleden deed de Universiteit Maastricht hetzelfde. Die werd toen wel succesvol getroffen door een ransomware-aanval.

De universiteit betaalde 200.000 euro in bitcoins aan losgeld. Een deel van de cryptomunten werd later teruggevonden en in beslag genomen. Omdat de bitcoins inmiddels flink meer waard waren, kreeg de universiteit omgerekend 500.000 euro terug.

In Coevorden heeft een grote brand gewoed bij een recyclingbedrijf dat pallets maakt. Het pand is volledig afgebrand.

De brand brak even na 03.00 uur uit in het pand aan de Marconiweg. Het bedrijf perst houtvezels om pallets mee te maken. Meerdere brandweerploegen uit de provincie werden opgeroepen om het vuur te bestrijden. Vanwege de rookoverlast werd een NL-Alert verstuurd, waarin mensen werden opgeroepen om ramen en deuren te sluiten en ventilatie uit te zetten.

Beelden van de brand vanochtend vroeg:

De brand is inmiddels onder controle. De brandweer wist te voorkomen dat het vuur oversloeg naar een naastgelegen loods waar zaagsel en houtsnippers lagen opgeslagen.

De brandweer is momenteel bezig met nablussen. De veiligheidsregio laat aan RTV Drenthe weten dat het meevalt hoeveel rook er vrijkomt. "Wel kan er nog steeds overlast zijn door de rook tijdens het nablussen." Voor zover bekend zijn er geen gevaarlijke stoffen vrijgekomen.

Wel lagen er volgens de regionale omroep zonnepanelen op het dak. In de directe omgeving zijn glassplinters gevonden. Volgens de veiligheidsregio wordt het materiaal opgeruimd door de gemeente.

Treinverkeer gestremd

Vanwege de brand was de Marconiweg enige tijd afgesloten. Ook het treinverkeer tussen Mariënberg en Nieuw-Amsterdam werd stilgelegd. Pas na 11.00 uur rijden de treinen weer.

Hoe de brand kon ontstaan is niet bekend. Voor zover bekend raakte niemand gewond.

Goedemorgen! In Eindhoven worden de mannen van PSV gehuldigd nadat ze gisteren op de laatste speeldag het landskampioenschap in de wacht hadden gesleept. En in Londen praat voorzitter van de Europese Commissie Von der Leyen met de Britse premier Starmer.

Eerst het weer: nadat de mistbanken zijn verdwenen, wordt het een vrij zonnige dag. Landinwaarts komen er vanmiddag ook wat stapelwolken voor. Bij een matige noordenwind wordt het 20 tot 22 graden.

Ga je vandaag op pad? Hier vind je het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

In Groningen is de politie gisteravond een grote zoekactie begonnen naar twee vermiste kinderen. Het is onduidelijk of de zoektocht in de Carel Coenraadpolder, bij het dorp Finsterwolde, iets heeft opgeleverd.

De politie verdenkt een 67-jarige man van de ontvoering van zijn kinderen, de 10-jarige Jeffrey en de 8-jarige Emma. Op de website van de politie worden de voor- en achternaam genoemd van de man, en is een foto van hem te zien. De kinderen komen uit de omgeving van Beerta in Groningen. Zondagmiddag werd een amber alert verstuurd vanwege het vermiste tweetal.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Buitenlanders kopen maar wat graag goedkope Japanse huizen. Ze worden soms aangeboden voor de prijs van een tweedehandsauto. Dat klinkt te mooi om waar te zijn en dat is het vaak ook, zag onze correspondent.

Fijne dag!

Tot op het allerlaatste moment is onderhandeld om klinkende resultaten te kunnen presenteren op de eerste topontmoeting tussen de Britten en de Europese Unie in jaren. Een heuse 'reset' in de Brexit-relatie moet het worden vandaag in Londen.

Verwacht persfoto's van hartelijke omhelzingen tussen de Britse premier Starmer en EU-Commissievoorzitter Von der Leyen op de stoep van het statige Lancaster House. Met warme woorden als My dear friend Keir en my dear friend Ursula.

Zo'n verzoenende top leek een paar jaar geleden nog ondenkbaar, toen dagelijks modder werd gegooid tussen Brussel en Londen over handelsgrenzen, vaccins, visserijrechten en nog veel meer.

Nadruk op samenwerking

Sindsdien is veel veranderd, zowel in het Verenigd Koninkrijk als binnen de EU. Het Britse Lagerhuis wordt niet langer gedomineerd door Brexiteers, maar door de Labourpartij. Daarmee is nu een ruime pro-EU-meerderheid in Westminster: parlementsleden die destijds tegen Brexit stemden en voor nauwere samenwerking met het Europese vasteland zijn. Volgens premier Starmer hebben de Britten Brexit "achter zich gelaten", zo zei hij onlangs in een interview.

Aan de andere kant, in Brussel, zien ze de Britse toenadering graag. De scheiding was nooit een EU-keuze, betere samenwerking met de Britten is zeer welkom. Op militair terrein bijvoorbeeld: het VK blijft een van de grootste en meest capabele militaire machten van Europa. Ook andere post-Brexit dossiers worden opnieuw tegen het licht gehouden.

Met een onvoorspelbare president in het Witte Huis, de dreiging uit Rusland en de oorlog in Oekraïne, voelt zowel Brussel als Londen dat Europa militair en economisch sterk moet staan. Verwacht wordt dat de top opent met een gezamenlijke verklaring over fundamentele waarden en principes rond wereldorde en vrijhandel; een indirecte afwijzing van Trumps handelsoorlog.

"We moeten over onze schaduw heen springen", zeggen diplomaten en politici aan beide kanten. En dus is afgelopen tijd achter de schermen flink onderhandeld over een reeks dossiers om het Britse eiland weer steviger te verbinden met het Europese vasteland.

Veiligheidspact

Defensie en veiligheid staan centraal op de top. Toen het VK de EU verliet, nam het zo'n 20 procent van de militaire capaciteit van de Unie mee - vooral op het gebied van defensie-uitgaven en strategische slagkracht. Zowel de EU als het VK wil nu nauwere samenwerking, die formeel wordt vastgelegd in een veiligheids- en defensieovereenkomst. Hierdoor krijgt de Britse defensie-industrie meer toegang tot Europese programma's voor wapenontwikkeling en gezamenlijke inkoop. De EU krijgt meer toegang tot de Britse industrie, wat de uitwisseling van technologie en kennis bevordert.

Momenteel investeert de EU veel in de eigen defensie-industrie. In tegenstelling tot andere NAVO-landen, zoals de Verenigde Staten of Turkije, kan het VK via deze overeenkomst samenwerken met dit Europese initiatief.

Jongeren

Defensiesamenwerking vormt de rode draad op de top. Maar ook op andere punten is onderhandeld. Zoals over het zogenoemde 'Youth Mobility Scheme', een regeling waarmee jongeren tussen 18 en 30 jaar uit het VK en de EU tijdelijk in elkaars landen kunnen wonen, werken, studeren of ervaring opdoen zonder al te veel gedoe over visa.

Voor de EU een belangrijke voorwaarde, maar voor de Britten is het politiek gevoeliger. Starmer heeft immers beloofd niet terug te keren naar het 'vrij verkeer van personen' zoals dat vóór Brexit bestond. Daarom wordt onderhandeld over maximale aantallen jongeren en hun verblijfsduur. De Britten willen voorkomen dat de aantallen gaan meetellen bij de landelijke immigratiecijfers, die volgens veel Britten al te hoog zijn.

Handelsbarrières

De Britten willen meer flexibiliteit bij de grenzen: minder handelsbarrières en minder papierwerk voor voedselproducten en planten. Ze hopen dat dit de voedselprijzen kan drukken, want die zijn sinds Brexit gestegen en dat merken Britten in hun portemonnee.

Maar daarvoor zou het VK mogelijk weer Europese standaarden en regels moeten accepteren. Deze 'dynamische afstemming' zou betekenen dat het VK indirect toch weer gebonden is aan EU-wetgeving, terwijl geen Brusselse regels juist een van de Brexit-vrijheden was. Extra ingewikkeld is dat het VK onlangs een handelsovereenkomst sloot met de Verenigde Staten, die andere voedselstandaarden hanteren dan de EU.

Visserij gevoelig

Volgens agendapunten van de EU krijgt 'toegang tot viswateren en energiesamenwerking' speciale aandacht tijdens de onderhandelingen. Het zijn twee onderwerpen waarvan de huidige afspraken in juni 2026 aflopen en vernieuwd moeten worden. Op energiegebied zijn volgens experts kansen voor beide kanten.

Wat visserij betreft, dat blijft een gevoelig thema voor de Britten, hoewel de sector slechts zo'n 0,03 procent bijdraagt aan de totale Britse economie. Volgens ingewijden voeren vooral de Fransen stevige onderhandelingen over toegang tot Britse visgronden. Niet geheel toevallig kreeg de Franse president afgelopen week een uitnodiging van de Britten voor een officieel driedaags staatsbezoek, wellicht kan wat koninklijk gevlei de visserij-gesprekken soepeler laten verlopen.

In het Groningse Warffum is gisteravond laat een aardbeving geweest met een kracht van 2,1. De aardbeving vond plaats op een diepte van 3 kilometer. Het KNMI meldt dat het gaat om een geïnduceerde beving, oftewel een die veroorzaakt is door de jarenlange gaswinning.

Via de zogenoemde bevingsmelder kwamen bij RTV Noord tientallen meldingen binnen van mensen uit de omgeving. Ze spreken van een "doffe dreun en trillingen". Het is nog onduidelijk of de beving tot schade heeft geleid.

Sinds vorig jaar geldt er een verbod voor gaswinning uit het Groningenveld. Maar voor een aantal kleinere gasvelden, zoals dat bij Warffum, geldt het verbod niet. Wel ligt de gaswinning bij Warffum momenteel stil omdat de provincie en gemeente bezwaar hebben gemaakt tegen de verlenging van de vergunning.

Premier Netanyahu stelt dat er, na een blokkade van 2,5 maand, per direct weer wat noodhulp naar Gaza mag gaan. Hij spreekt van "een basishoeveelheid voedsel", maar het is onduidelijk wat daarmee wordt bedoeld.

Sinds begin maart laat Israël geen voedsel of andere humanitaire hulp de Palestijnse enclave meer binnen. Hulporganisaties zeggen dat de voorraden op zijn. Alleen al bij tienduizenden kinderen is acute ondervoeding vastgesteld. De blokkade is een van factoren waarom onderzoekers spreken van genocide door Israël in Gaza.

Netanyahu stelt dat er weer wat noodhulp wordt toegestaan op aanbeveling van het leger. De premier wil naar eigen zeggen een "hongercrisis voorkomen" die het offensief tegen Hamas "in gevaar zou brengen". Hij legde deze redenering niet nader uit. Het leger is dit weekend een nieuw offensief begonnen, waarbij honderden Palestijnse doden zijn gemeld.

Een beperkte hoeveelheid voedsel is niet genoeg, reageert het Rode Kruis. Volgens de hulporganisatie moet alle humanitaire hulp worden hervat, van medicijnen tot brandstof. Ook de Franse minister van Buitenlandse Zaken Barrot noemt het besluit van Netanyahu niet genoeg. Alleen een ongehinderde toestroom van noodhulp kan volgens hem de "catastrofale humanitaire situatie en de hongersnood definitief laten stoppen."

'Tijdelijk via oude methode'

Het is onduidelijk op welke manier Israël de toevoer van noodhulp van plan is te hervatten. Een anonieme functionaris zegt tegen Israëlische media dat er "tijdelijk" weer via de oude methode goederen worden geleverd. Over een week zou het nieuwe en omstreden distributiesysteem van Israël in werking worden gesteld.

Volgens Netanyahu wordt er nu alles aan gedaan om te voorkomen dat het voedsel in handen komt van Hamas. De premier heeft het besluit om de noodhulp tegen te houden voor de hele bevolking van Gaza altijd gepoogd te rechtvaardigen door te zeggen dat Hamas de voorraden zou stelen. Daarop kwam het Israëlische regering met een plan om zelf de noodhulp te gaan distribueren.

Hamas heeft een onbekend aantal mensen geëxecuteerd die voedsel uit gaarkeukens zouden hebben gestolen. De militante beweging stelt dat het ging om gewapende mensen die door Israël waren gestuurd.

'Besluit genomen onder druk VS'

Israël staat internationaal zwaar onder druk om de blokkade op te heffen. Volgens de Israëlische nieuwssite Ynet is het huidige besluit genomen op aandringen van de VS.

Ook vanuit Nederland is de blokkade veroordeeld, door minister van Buitenlandse Zaken Veldkamp. "De blokkade druist in tegen het internationaal humanitair recht", zei Veldkamp deze maand. "Je hebt het recht om jezelf te verdedigen, maar de proporties lijken nu volledig zoekgeraakt." Hij riep op tot een Europees onderzoek.

Massaprotest in Den Haag

In Den Haag was gisteren een massaprotest tegen hoe de Nederlandse regering zich opstelt in de Gaza-crisis. Vele tienduizenden demonstranten riepen het kabinet op tot actie tegen de Israëlische schendingen van het oorlogsrecht.

Het Internationaal Strafhof in Den Haag heeft een arrestatiebevel uitgevaardigd tegen Netanyahu wegens het inzetten van honger als oorlogsmethode aan het begin van de oorlog in Gaza. De premier verwerpt deze beschuldigingen als vooringenomen.

Bij de parlementsverkiezingen in Portugal heeft de centrumrechtse Democratische Alliantie (DA) de meeste stemmen gekregen. Het is de partij van de huidige premier Montenegro, die onlangs werd weggestuurd door het parlement, echter niet gelukt een absolute meerderheid te behalen.

Met bijna alle stemmen geteld heeft de DA ruim 32 procent van de stemmen behaald. Dat is ongeveer evenveel als bij de vorige verkiezingen. Montenegro stelt in zijn overwinningstoespraak dat hij een duidelijk mandaat heeft gekregen om te regeren. Desondanks lijkt de jarenlange politieke impasse in het Zuid-Europese land nog niet voorbij.

Corruptie

Voor de Portugezen was het al de derde keer in drie jaar dat ze naar de stembus gingen voor een nieuw parlement. In maart viel de huidige regering, die nog geen jaar aan de macht was. Montenegro kwam in opspraak wegens vermeende corruptie. Hij zou profiteren van een bedrijf dat hij op naam van zijn vrouw had gezet. Zijn voorganger, António Costa trad in 2023 voortijdig af. Ook hij werd beschuldigd van corruptie.

De Socialistische Partij, de grootste tegenstander van de DA van Montenegro, kreeg vandaag tussen 20 en 25 procent van de stemmen. Dat is hun slechtste resultaat in ruim 35 jaar. Partijleider Santos stapt op vanwege de nederlaag, zo maakte hij laat in de avond bekend.

Radicaalrechtse Chega fors gegroeid

Bijna evenveel stemmen gingen naar de radicaalrechtse partij Chega, die de laatste jaren steeds beter scoort ondanks allerlei schandalen. Vergeleken met de vorige verkiezingen behalen zij een flinke winst. Montenegro heeft echter herhaald dat hij geen regering zal vormen met Chega.

De presidentsverkiezingen in Polen krijgen zoals verwacht een tweede ronde. Die zal gaan tussen Rafal Trzaskowski van de pro-Europese Burgercoalitie van premier Tusk, en Karol Nawrocki van de rechts-conservatieve partij Recht en Rechtvaardigheid (PiS).

Bij de eerste ronde vandaag heeft geen van de kandidaten meer dan 50 procent van de stemmen behaald. Alleen dan zou het bij één stemronde blijven.

Beide kandidaten eindigden op ruime voorsprong van de andere 11 deelnemers. Trzaskowski haalde 31,1 procent van de stemmen, Nawrocki kreeg 29,1 procent. De nummer drie was de uiterst rechtse Slawomir Mentzen, hij kreeg 15,4 procent van de stemmen, maar haalt de tweede ronde dus niet.

De pro-Europese Trzaskowski is op dit moment burgemeester van Warschau. In de peilingen ging hij de afgelopen weken aan kop. Hoewel hij nu volgens de exitpolls ook de meeste stemmen kreeg, was het verschil met Nawrocki in de peilingen groter.

Meteen na het verschijnen van de exitpolls leek de verkiezingscampagne alweer door te gaan. Beide kandidaten probeerden de kiezers die vandaag op anderen hebben gestemd voor zich te winnen. Nawrocki, die historicus is en geen politieke ervaring heeft, deed een beroep op de rechtse kiezers om Polen te "redden". Trzaskowski zei dat zijn tegenstander "radicaal" is en "conflicten opzoekt".

Vetoën

In het Poolse parlement had jarenlang de conservatieve PiS het voor het zeggen. Maar bij de verkiezingen in 2023 kreeg de Burgercoalitie van premier Tusk de meerderheid. De huidige president Duda is nog wel van PiS. Omdat in Polen een president de mogelijkheid heeft om besluiten te vetoën, probeerde Duda de afgelopen jaren op die manier de koers van de Burgercoalitie te dwarsbomen. Nu zit hij aan het eind van zijn termijn en kan hij niet herkozen worden.

De officiële resultaten van de Poolse presidentsverkiezingen volgen morgen of dinsdag. De tweede ronde is op zondag 1 juni.

De Amerikaanse oud-president Joe Biden lijdt aan een agressieve vorm van prostaatkanker. Dat heeft zijn kantoor bekendgemaakt. Zowel Republikeinse als Democratische politici wensen Biden beterschap toe.

De 82-jarige ex-president werd afgelopen week onderzocht naar aanleiding van urinewegklachten. Vrijdag werd prostaatkanker vastgesteld, met uitzaaiingen naar het bot. Volgens het kantoor is de kanker gevoelig voor hormonen, wat betekent dat een behandeling mogelijk is. Biden en zijn familie bekijken welke behandelopties mogelijk zijn.

Trump: wens Joe spoedig herstel toe

President Trump zegt dat hij en first lady Melania bedroefd zijn over het nieuws. "We bieden onze warmste en beste wensen aan Jill en de familie, en wensen Joe een spoedig herstel toe", verwijst Trump naar de vrouw van Biden. Als president haalt Trump nog regelmatig hard uit naar zijn politieke rivaal, die hij spottend sleepy Joe noemt.

Ook Harris, de beoogde Democratische opvolger van Biden, spreekt haar steun uit. "Joe is een strijder en ik weet dat hij deze uitdaging met dezelfde kracht, veerkracht en optimisme onder ogen zal zien" als in zijn tijd als leider van de VS, zegt Harris in een verklaring.

Broze gezondheid

De broze gezondheid van Biden speelde een hoofdrol bij de presidentsverkiezingen vorig jaar. Na een desastreus verlopen debat groeide de druk op Biden om zich niet opnieuw verkiesbaar te stellen vanwege zorgen over zijn mentale gesteldheid. Kamala Harris nam het stokje over, maar verloor van Trump.

Biden verloor zijn zoon Beau in 2015 aan hersenkanker. Zeven jaar later zette hij als president in op het reduceren van het aantal mensen dat overlijdt aan kanker met het zogenoemde Cancer Moonshot-programma.

De pro-Europese kandidaat Nicusor Dan heeft de Roemeense presidentsverkiezingen gewonnen. Met bijna alle stemmen geteld komt Dan uit op ruim 54 procent, de radicale nationalist George Simion op 46 procent.

De eerste exitpolls - die niet als betrouwbaar gelden - wezen Dan om 20.00 uur ook al als winnaar aan. Beide kandidaten zeiden toen nog op de winst te rekenen.

Dan reageerde op de exitpolls dat de Roemeense samenleving "indrukwekkende kracht heeft getoond". Daarmee doelt hij op de hoge opkomst; die lag vandaag op 64,5 procent, tegenover 53 procent bij de eerste ronde van de presidentsverkiezingen.

Simion erkende in de loop van de nacht zijn nederlaag, maar trok eerder nog de uitslag van de exitpolls in twijfel. Hij zei dat uit zijn eigen telling was gebleken dat hij 400.000 stemmen meer heeft gekregen dan zijn tegenstander. Later feliciteerde hij zijn tegenstander met diens overwinning.

De uitslag van de presidentsverkiezingen in NAVO-land Roemenië zijn belangrijk voor de rest van Europa. Een Roemeense president heeft niet alleen een ceremoniële functie, maar heeft ook belangrijke bevoegdheden op het gebied van defensie en buitenlands beleid. Daarnaast heeft de president vetorecht bij EU-stemmingen waarvoor unanimiteit vereist is.

Russische inmenging

De verkiezing heeft een turbulente voorgeschiedenis. Eind vorig jaar won de uiterst rechtse Calin Georgescu, een bondgenoot van Simion, onverwacht de eerste ronde van de presidentsverkiezingen. Vervolgens werd er een onderzoek gestart, na berichten over Russische inmenging in de verkiezingscampagne.

De Roemeense veiligheidsraad stelde vervolgens beïnvloeding van kiezers vast door grootschalige cyberaanvallen en een TikTok-campagne die onder meer via nepaccounts verliep. Daarna bepaalde de hoogste rechter in het land dat de presidentsverkiezingen over moesten. Georgescu werd uitgesloten als kandidaat.

Een olietanker die vanuit Estland op weg was naar Rotterdam, wordt vastgehouden door Rusland. Het schip volgde een afgesproken route door Russische wateren, maar ligt daar nu voor anker.

De tanker Green Admire vervoert schalieolie. Het voert de vlag van Liberia en is eigendom van een Grieks bedrijf.

Het schip vertrok gisteren vanuit de haven van Sillamäe, vlak bij de grens tussen Estland en Rusland. Daar voer het een stuk door Russische wateren. Dat is een gebruikelijke route, die zo is afgesproken tussen Finland, Estland en Rusland. Het water elders is niet overal diep genoeg voor grote tankers.

Het schip werd tegengehouden door Rusland. Volgens de Estse Transportraad is dat nog niet eerder voorgekomen. Sinds vanmiddag ligt de Green Admire voor anker bij het eiland Hogland, in het Russische deel van de Finse Golf. Vermoedelijk wil Rusland een boete opleggen.

Schending NAVO-luchtruim

Buitenlandminister Tsahkna van Estland denkt dat de actie verband houdt met een incident van afgelopen donderdag. De marine van Estland wilde een schip van de Russische schaduwvloot controleren, maar het schip werkte niet mee. Daarop stuurde Rusland een gevechtsvliegtuig de lucht in om het schip te beschermen. Dat vliegtuig schond het NAVO-luchtruim.

Minister Tsahkna zegt dat het incident van vandaag laat zien "dat Rusland zich nog steeds onvoorspelbaar gedraagt". Ze heeft de NAVO geïnformeerd over het incident. Schepen vanuit Sillamäe varen nu niet meer door Russische wateren, maar worden langs een andere route geleid.

In Groningen is de politie gisteravond een grote zoekactie begonnen naar twee vermiste kinderen. Het is onduidelijk of de zoektocht in de Carel Coenraadpolder, bij het dorp Finsterwolde, iets heeft opgeleverd.

De politie verdenkt een 67-jarige man van de ontvoering van zijn kinderen, de 10-jarige Jeffrey en de 8-jarige Emma. Op de website van de politie worden de voor- en achternaam genoemd van de man, en is een foto van hem te zien. De kinderen komen uit de omgeving van Beerta in Groningen. Zondagmiddag werd een amber alert verstuurd vanwege het vermiste tweetal.

Beelden van de zoekactie bij Finsterwolde:

De twee kinderen zijn sinds zaterdagmiddag 15.30 uur vermist. Ze zijn mogelijk in een grijze Toyota meegenomen. Of die auto gezien is bij Finsterwolde wil de politie in het belang van het onderzoek niet zeggen. De zoektocht naar de kinderen heeft de prioriteit, benadrukt een woordvoerder.

De jongen, Jeffrey, draagt een geel shirt, zwarte broek en grijze bergschoenen. Het is niet bekend welke kleding zijn zusje Emma droeg op het moment van de vermissing, maar zij droeg waarschijnlijk paarse sportschoenen.

Een broer van Jeffrey en Emma heeft volgens het AD op sociale media gemeld dat de kinderen gisteren bij een speelhal in het Duitse Weener zijn meegenomen door de man. De politie laat weten in ieder geval ook in Duitsland te zoeken "aangezien Beerta in de grensregio van Nederland en Duitsland ligt".

Allerzwaarste middel

Een amber alert is het allerzwaarste middel dat de politie inzet bij een vermist kind dat in levensgevaar is. Onder meer tijdens reclameblokken op de radio wordt er verteld over het alert en ook op schermen in bijvoorbeeld benzinestations zijn dan foto's te zien van het vermiste kind of de vermiste kinderen.

De alerts worden weinig ingezet, maar dit jaar was dat al een keer eerder het geval. Toen werden een zus (10) en haar broer (6) die in een pleeggezin wonen ontvoerd in Dalfsen. Ze werden een dag later teruggevonden in België, waar ze samen met hun biologische ouders verbleven. De ouders zijn aangehouden.