NOS Nieuws - Algemeen

Op de jaarlijkse NEDS-defensiebeurs in Rotterdam zijn vandaag ruim honderd bedrijven uit de defensie- en wapenindustrie en internationale delegaties aanwezig. Er worden in Ahoy innovaties gepresenteerd en contracten gesloten. Vorig jaar was de sfeer rond de beurs beladen en dat is dit jaar niet minder: een aantal betogers is vanochtend opgepakt.

Heikel punt voor tegenstanders is de aanwezigheid van Israëlische wapenleveranciers. Aanleiding is de voortdurende oorlog tussen Israël en Hamas en het feit dat Israël sinds enkele maanden ook met Hezbollah vecht op Libanees grondgebied. Bovendien is de situatie in het noorden van de Gazastrook de afgelopen tijd dusdanig verslechterd dat de Verenigde Naties en mensenrechtenorganisaties waarschuwen voor etnische zuivering.

Tweede Kamerlid Nordkamp van GroenLinks-PvdA vindt dat Nederland de Israëlische bedrijven daarom moet weren. Hij vindt het "onverteerbaar" dat voor die bedrijven "de rode loper wordt uitgerold" op een beurs in Nederland. Daarover stelde hij Kamervragen aan minister Brekelmans van Defensie. GroenLinks-PvdA riep Brekelmans eerder al op om te stoppen met het aanschaffen van wapens uit Israël.

In antwoord op de vragen van Nordkamp schrijft Brekelmans dat Israëlische bedrijven "belangrijke systemen" leveren aan onze krijgsmacht die van belang zijn voor de veiligheid van Nederland. Ook stelt hij dat de Nederlandse regering Israël "wijst op internationaalrechtelijke verplichtingen en op de naleving van uitspraken van internationale hoven".

Hoewel wapenhandel met Israël gevoelig ligt, zijn er voor de Nederlandse regering weinig goede alternatieven, legt defensiedeskundige Dick Zandee van Instituut Clingendael uit. Bondgenoot Amerika is een voor de hand liggende eerste keuze, maar dat land heeft een lange wachtrij voor het leveren van wapens. Omdat Nederland zijn krijgsmacht snel op orde wil hebben, heeft de tijdsfactor dus een belangrijke rol gespeeld bij de keuze voor Israël, zegt Zandee.

Maar volgens de defensie-expert is er nog een ander probleem. "Wie produceren er verder nog wapens? Rusland en China, maar daar wil je niet van kopen. Er is nog een aantal kleine landen, maar Israël komt toch als eerste in aanmerking vanwege zijn hoogtechnologische wapenindustrie."

Overigens zijn er in Nederland wel strenge regels voor het exporteren van wapens. Zo mag Nederland voorlopig van de rechter geen F-35-onderdelen leveren aan Israël. Maar wetgeving voor het invoeren van wapens is er niet.

Wapens kunnen uitwisselen

Behalve de leveringssnelheid is standaardisatie in Europa een belangrijke reden om voor Israëlische wapens te kiezen, zegt Zandee. "We willen zo veel mogelijk dezelfde wapensystemen, zodat we onderling kunnen uitwisselen. De Duitsers kopen ook Israëlische systemen en ons land is diep geïntegreerd met de Duitse landmacht, waardoor we in de toekomst heel makkelijk systemen kunnen uitwisselen."

Dat de Nederlandse regering daarmee handelt met een land dat zich in een ingewikkeld conflictgebied bevindt, is volgens Zandee voorheen nooit een serieuze afweging geweest. "Het is geen factor geweest waarbij Nederland dacht: we moeten er nog eens over nadenken. Het is nu wel een factor geworden die een zekere invloed heeft, maar Nederland kan bijna niet meer onder de wapendeals uit."

Demonstraties en bekladdingen

Tegenstanders waaronder protestgroep Extinction Rebellion en pro-Palestijnse demonstranten zouden die contracten wel verscheurd willen zien. In aanloop naar de defensiebeurs diende de SP in Rotterdam een motie in om deze tegen te houden, maar het verzoek werd verworpen.

De politie zegt uit voorzorg te hebben opgeschaald met een speciaal team, omdat de beurs eerder "niet soepel is verlopen". Vorig jaar werd bij protest buiten een waarschuwingsschot gelost door agenten.

Ook vanochtend waren er opstootjes tussen demonstranten en de politie, waarbij een aantal betogers is opgepakt. Demonstranten hebben het gebouw van Ahoy beklad met rode verf:

Organisator Hans Huijgen, directeur van de branchevereniging voor de Nederlandse defensie en veiligheidsindustrie, zegt begrip te hebben voor de demonstranten. "Ik snap het voor een deel. Tegelijkertijd: we hebben voor de Europese en onze eigen defensie bedrijven nodig die daadwerkelijk zaken kunnen leveren. Het gaat niet alleen om wapens, maar ook om luchtafweersystemen en ICT-systemen."

"Maar uiteraard gunnen wij iedereen zijn demonstratie", vervolgt hij. "Ik hoop dat de demonstranten het bezoekers ook gunnen om vandaag aan de beurs te kunnen deelnemen." Huijgen zegt dat er dit jaar zo'n 150 standhouders en 3000 bezoekers zullen zijn.

Een vrouw die de beoogd Amerikaanse minister van Defensie Pete Hegseth beschuldigt van seksueel misbruik, zegt dat ze mogelijk gedrogeerd was voor het incident. Ze heeft daar destijds melding van gemaakt bij agenten, staat in het politiedossier dat nu is vrijgegeven.

Hegseth ontkent de aantijgingen. Hij geeft toe de vrouw te hebben afgekocht om een proces te voorkomen, maar zegt dat hij dat deed om zijn tv-carrière te beschermen tegen laster.

De vrouw had Hegseth, een conservatieve presentator op Fox News, in oktober 2017 uitgenodigd te komen spreken op een congres voor Republikeinse vrouwen. Ze vertelde de politie dat hij zich daar als een engerd ("creeper") gedroeg, omdat hij vrouwen lastigviel.

Toen ze bij de nazit verhaal ging halen bij hem, mondde dat uit in gebekvecht, beaamde een hotelmedewerker die er getuige van was. Daarna zegt de vrouw zich slechts flarden te herinneren. Ze houdt er rekening mee dat iemand iets in haar drankje heeft gegooid om haar weerloos te maken.

'Wederzijdse instemming'

Ze vertelde de politie niet meer te weten hoe ze op zijn hotelkamer waren beland. Wel omschreef ze hoe Hegseth haar telefoon afnam en de uitgang blokkeerde terwijl zij hem meerdere keren van zich afhield. Het eerstvolgende wat ze zich daarna herinnert, was seks met Hegseth.

Hegseth vertelde de politie juist dat alles met wederzijdse instemming was gebeurd. Hij zou de vrouw zelfs nog meerdere keren hebben gevraagd of ze er echt wel akkoord mee was. Volgens hem voelde de getrouwde vrouw zich naderhand schuldig en beloofde hij toen met niemand erover te praten.

Hegseths advocaat zegt dat hij haar enkele jaren later had afgekocht, omdat ze had gedreigd alsnog naar rechter te stappen. Omdat hij vreesde dat hij ten tijde van de #MeToo-beweging ontslagen zou worden bij Fox News, besloot hij haar een niet nader genoemd bedrag te geven om haar het zwijgen op te leggen.

Trump verraste Washington vorige week met zijn keuze op Defensie, omdat Hegseth wel in de Nationale Garde aan het front gediend heeft, maar geen ervaring heeft met het leiden van een groot bureaucratisch apparaat als het Pentagon. De terugkerend president zou vooral gecharmeerd zijn van Hegseths belofte om "woke" in het leger te bestrijden en het "linkse verraad" van de troepen aan te pakken.

De oude misbruikbeschuldigingen doken op toen The Washington Post een memo in handen kreeg dat het slachtoffer erover naar Trumps mensen had gestuurd. Naar verluidt kwamen de beschuldigingen als een grote verrassing voor het team.

Hegseths advocaat zegt dat het politiedossier alleen maar bewijst dat zijn cliënt grondig is onderzocht en er toch geen aanklacht volgde. Waarom dat niet gebeurde, is onbekend: de toelichting daarover door de openbaar aanklager maakte geen onderdeel uit van het vrijgegeven dossier.

De kwestie zal ongetwijfeld aandacht krijgen als in januari de Amerikaanse Senaat de benoemingen van Trump moet goedkeuren.

Het Openbaar Ministerie begint een rechtszaak tegen Sywert van Lienden en de twee andere bestuurders van de Stichting Hulptroepen Alliantie (SHA). De drie worden vervolgd voor oplichting, verduistering, valsheid in geschrifte en witwassen, meldt het OM.

De eerste zitting in de zaak staat gepland voor 19 december. "Nu is het onze beurt om getuigen te horen en bewijsstukken aan te dragen zodat de rechtbank kan oordelen", schrijft Van Lienden op X in reactie op de aankondiging.

"Het dossier zoals het er nu ligt ontkracht naar mijn mening dit verhaal al. Deze stap is weliswaar schadelijk, maar biedt (ook) duidelijkheid: we kunnen (eindelijk) beginnen."

Centraal staat de mondkapjesdeal die Van Lienden en zijn compagnons Bernd Damme en Camille van Gestel sloten met het ministerie van Volksgezondheid aan het begin van de coronapandemie. Hoewel ze deden voorkomen alsof ze zich belangeloos inzetten om beschermingsmiddelen voor zorgpersoneel te leveren, streken ze daar zelf miljoenen voor op.

Druk opgevoerd

Van Lienden had destijds op X de druk opgevoerd op het kabinet dat "binnen 1-2 weken" iedereen in de zorg goed beschermd kon werken als "verkokerde bureaucratieën" niet zo moeilijk zouden doen. Toenmalig minister De Jonge besloot de samenwerking met Van Lienden aan te gaan, want "je kunt die Sywert beter inside pissing out hebben", concludeerde hij in appverkeer met ambtenaren.

Zo raakten de organisaties die de drie hadden opgericht betrokken bij de aanschaf van 40 miljoen mondkapjes voor 100 miljoen euro. Bedrijven als Coolblue en Randstad hielpen kosteloos mee, omdat ze ervan uitgingen dat het allemaal verliep via de Stichting Hulpgoederen Alliantie.

Wat weinigen wisten, was dat de bestuurders ook de commerciële Relief Goods Alliance hadden opgericht. De drie hadden dat moedwillig vaag gehouden, bleek later uit vrijgegeven gesprekken, om "gillend rijk" te worden. Zo verdiende Van Lienden 9 miljoen aan de deal en zijn beide partners elk 5 miljoen.

De geleverde producten bleken later nauwelijks gebruikt: ze bleven in de opslag liggen en werden vanwege verscherpte regels afgekeurd.

Excessief

De verontwaardiging was groot toen de Volkskrant en Follow the Money in 2021 de constructie openbaarden. Van Lienden gaf toe "excessief veel" te hebben verdiend, maar weigerde geld terug te betalen. Hij stelde dat het ministerie al die tijd op de hoogte was geweest van de constructie. Verder zei hij dat hij het rendement van de miljoenen zou gaan gebruiken voor maatschappelijke doelen.

In februari 2022 werden de drie aangehouden na aangiftes door Randstad en Coolblue. Ze werden later ontslagen bij de stichting en er werd beslag gelegd op banktegoeden. Via een civiele rechtszaak proberen de Nederlandse Staat en de Stichting Hulptroepen Alliantie de miljoenen nog terug te krijgen.

Kinderen die in coronatijd (2020-2022) peuter waren, hadden daarna een kleinere woordenschat dan kinderen die daarvoor de peuterleeftijd hadden. En bij 'coronababy's' bleef ook de sociaal-emotionele ontwikkeling achter. Dat komt naar voren uit onderzoek van de Universiteit Utrecht.

"Wij hebben gezien dat bij peuters de woordenschat na corona echt een stuk kleiner is dan de woordenschat van peuters van voor corona", zegt onderzoeker Anika van der Klis in het NOS Radio 1 Journaal. Ze vermoedt dat dit komt door het gebrek aan contacten.

"Kinderen leren niet alleen van hun ouders, maar ook van opa en oma en van vriendjes. Het is ook heel belangrijk dat een kind heel veel verschillende gesprekspartners heeft. Want iemand anders zegt misschien mok terwijl een ander misschien beker zegt. Juist al die verschillen maakt dat kinderen uiteindelijk een heel grote woordenschat ontwikkelen."

Maar ook het ontbreken van uitstapjes naar bijvoorbeeld het park, de speeltuin of het zwembad speelde een rol. "Dat zijn allemaal heel verschillende situaties waar het kind allemaal andere woorden leert."

Andere problemen baby's

Bij baby's waren de gevolgen van de coronaperiode anders. Daar zien de onderzoekers een tragere sociaal-emotionele ontwikkeling dan bij leeftijdsgenoten van voor de pandemie. Dat is een probleem omdat kinderen met goede sociaal-emotionele vaardigheden beter kunnen samenwerken, beter conflicten oplossen, beter contacten leggen en beter hun emoties controleren. Dat zorgt voor een betere mentale gezondheid, waardoor kinderen gelukkiger zijn en beter presteren op school, aldus wetenschappers.

De onderzoekers maten deze ontwikkeling van baby's door ouders vragenlijsten in te laten vullen. "Als je kindje overstuur is, kan ze dan snel kalmeren? Huilt ze veel? Is ze veel angstig? We zagen inderdaad dat na de pandemie heel jonge baby's meer sociaal-emotionele problemen lieten zien."

De onderzoekers denken dat het met de stress te maken kan hebben die moeders tijdens de zwangerschap ervaarden of met stress in het gezin waarin het kind ter wereld kwam.

Gevolgen

De onderzoekers verwachten dat de opgelopen achterstanden ook op de langere termijn zichtbaar blijven. "Een jong kind heeft gewoon woorden nodig", zegt Van der Klis. "Om vriendjes te maken en daardoor sociale vaardigheden te leren, maar ook om lessen te begrijpen op school."

Ze hoopt daarom dat er voor deze groep kinderen extra ondersteuning komt voor taal en lezen, zodat ze die achterstand kunnen inhalen. Ouders kunnen daar zelf ook wat aan doen door voor te lezen. Wat betreft de sociaal-emotionele achterstand - en ook wat betreft het inlopen van de taalachterstand - adviseren de onderzoekers om de kinderen minder tijd achter een scherm te laten zitten.

"Ouders denken vaak dat kinderen leren van tv-kijken", zegt Van der Klis, "maar de taal- en sociaal-emotionele vaardigheden gaan dan niet vooruit. Als je die achterstanden wilt inlopen, is het veel beter om ze met vriendjes te laten spelen."

In Laos is opnieuw een toerist overleden door het drinken van met methanol vergiftigde alcohol. Het was al bekend dat er twee Denen en een Amerikaan zijn overleden, vermoedelijk ook door methanolvergiftiging. Vandaag bevestigden de Australische premier Albanese en de Thaise politie dat een 19-jarige Australische is gestorven. Ze was vanuit Laos naar een ziekenhuis in de Thaise hoofdstad Bangkok gebracht.

Er lag ook een Nederlandse backpacker in het ziekenhuis die ziek was geworden in Laos. De vrouw van 24 werd verpleegd in een ziekenhuis in Vientiane, de hoofdstad van Laos. Ze heeft aan de NOS laten weten uit het ziekenhuis te zijn ontslagen en zich goed te voelen.

Vang Vieng

Het Australische slachtoffer van 19 werd vorige week ziek in Vang Vieng, een populaire plaats onder backpackers in Laos. Ze werd op 13 november naar buurland Thailand gebracht, maar overleed een dag later. Haar beste vriendin, ook 19, ligt nog in kritieke toestand in het ziekenhuis. "Dit is de grootste angst van elke ouder en een nachtmerrie die niemand zou moeten meemaken", zei Albanese in het parlement.

"Volgens de arts die haar onderzocht was de doodsoorzaak een methanolvergiftiging, door nepdrank", zegt de Thaise politie tegen persbureau Reuters. "De hoeveelheid methanol in haar lichaam was hoog, wat leidde tot zwelling van de hersenen."

Onderzoek

De Deense en Amerikaanse autoriteiten bevestigen de sterfgevallen, maar willen verder geen details geven, schrijft persbureau AP. Alle vier de sterfgevallen worden nog onderzocht door de politie. Verklaringen van andere toeristen lijken erop te wijzen dat ze iets hebben gedronken waarin methanol zat, schrijft onder meer de BBC.

Verder schrijven Britse media dat er ook een vrouw (28) uit Londen in het ziekenhuis ligt. The London Evening Standard meldt dat er tot nu toe in totaal zeker veertien toeristen in het ziekenhuis belandden.

'Alleen bier uit de supermarkt'

De Nederlandse Aniek reist door Laos en is net uit Vang Vieng vertrokken. "Je merkt dat het heel erg speelt in de backpackcommunity, want iedereen vertelt het aan elkaar", zegt ze tegen de NOS. "Hostels zijn er ook mee bezig en stoppen bijvoorbeeld met gratis shots."

Er wordt volgens haar nog wel gefeest, maar mensen kiezen voor een ander drankje. "Zelf heb ik alleen bier of drank uit de supermarkt gedronken. Bij een hostel hing een briefje op de deur dat je op moest passen met shots. Normaal gesproken deelt dat hostel gratis shots uit bij het tipsy tuben, een activiteit waar je in een band de rivier afdrijft. Nu deden ze dat niet meer."

Het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken waarschuwde gisteren dat er deze maand in Vang Vieng toeristen zijn overleden na het drinken van alcohol die vermoedelijk met drugs was vervuild.

Het advies luidt om eten en drinken in de gaten te houden. Australië en Nieuw-Zeeland geven die waarschuwing ook.

PvdA en GroenLinks gaan een nieuwe stap zetten op weg naar een mogelijke fusie. PvdA-voorzitter Sent maakte bekend dat de twee partijen in 80 procent van de gemeenten met een gezamenlijke kandidatenlijst meedoen aan de gemeenteraadsverkiezingen in maart 2026. Daarmee volgen ze de landelijke strategie die vorig jaar bij de Tweede Kamerverkiezingen werd ingezet in de hoop dat de roodgroene combinatie meer stemmen oplevert dan wanneer de partijen apart zouden meedoen.

Volgens Sent hebben veel afdelingen al besloten om met één lijst mee te doen aan de raadsverkiezingen. Voor 1 januari hebben alle afdelingen de knoop doorgehakt. Naar verwachting beslissen ook de afdelingen in Den Haag en Utrecht deze week dat ze samen deelnemen. In Rotterdam is dat al besloten. Sent: "Dat had ik echt niet voor mogelijk gehouden toen we hieraan begonnen. Ik concludeer daaruit dat er heel erg veel enthousiasme is voor de linkse samenwerking."

Niet overal enthousiasme

Dat enthousiasme is er niet overal. Afdelingen in sommige gemeenten willen niet omdat ze er geen voordelen van verwachten. Om die reden doen ze onder meer in Heerenveen als vanouds afzonderlijk aan de verkiezingen mee. Maar er zijn ook gemeenten waar ze nog wel apart deelnemen en daarna een gezamenlijke fractie in de raad gaan vormen, zoals Amsterdam, of andere samenwerkingsvormen kiezen.

Met name in de PvdA zijn er ook zorgen over de groeiende samenwerking. Een groep oudgedienden met onder anderen voormalig partijvoorzitter Spekman, oud-Kamervoorzitter Verbeet en voormalig fractievoorzitter Melkert heeft zich verenigd onder de naam Rood Vooruit. Deze groepering vreest dat de sociaaldemocratische beweging door de samenwerking zal verwateren, zeker als het tot een fusie leidt. Zij denken dat een nieuwe roodgroene partij interessant is voor hoogopgeleide progressieven, maar niet voor mensen met een bescheiden inkomen en opleiding.

Partijvoorzitter Sent is het daar volstrekt mee oneens: "Uiteraard zijn er zorgen, maar we zijn er als links ook goed in om onszelf in de put te praten. We hebben gehoopt op een beter resultaat bij de Kamerverkiezingen vorig jaar (toen de partijen samen 25 zetels haalden, red.) maar we zijn wel de grootste oppositiepartij. En de ledenaanwas is enorm. De administratie kan het niet aan. We hebben nu bijna 100.000 leden samen. En dat motiveert ons geweldig om hiermee door te gaan."

Fusie nu wel dichtbij

Dat GroenLinks en de PvdA in zo veel gemeenten gezamenlijk aan de raadsverkiezingen gaan meedoen, betekent dat een fusie van deze twee partijen nu wel heel dichtbij komt. Die lijn werd al ingezet door de gezamenlijke lijst met één lijsttrekker, Frans Timmermans, bij de Kamerverkiezingen. Ook deden ze samen mee aan de Europese verkiezingen en hebben ze één fractie in de Eerste Kamer.

En deze stap bij de gemeenteraadsverkiezingen bevestigt die ontwikkeling. Binnen beide partijen is de afspraak gemaakt na de gemeenteraadsverkiezingen van 2026 te besluiten of en hoe ze samen verdergaan. Maar dat dit tot een fusie gaat leiden, of tot de oprichting van een nieuwe linkse partij waarin PvdA en GL opgaan, lijkt nu wel zeker.

Politieke ledenraad

Ook PvdA-voorzitter Sent twijfelt er eigenlijk al niet meer aan: "Het lijkt me heel onwaarschijnlijk dat het niet doorgaat. Er zijn zorgen, bijvoorbeeld of we wel aantrekkelijk genoeg zijn voor brede kiezersgroepen of we wel rood genoeg zijn. Maar het interessante is dat PvdA en GL die zorgen samen belangrijk vinden en daar willen we samen de schouders onder zetten."

De leden hebben dus het laatste woord, na de gemeenteraadsverkiezingen van 2026 over anderhalf jaar. Komende zaterdag houdt de PvdA een politieke ledenraad in Zwolle. Daar zal de samenwerking ook worden besproken. Maar de verwachting is niet dat die bijeenkomst dit proces nog gaat versnellen of vertragen.

Een crypto-investeerder heeft 6,2 miljoen dollar neergelegd voor het wereldberoemde kunstwerk van een banaan die met ducttape aan een muur zit vastgeplakt. Voor dat geld kreeg de koper een banaan, een rol ducttape, instructies om het object in elkaar te zetten en een echtheidscertificaat.

Het kunstwerk, waarvan drie varianten bestaan, ging gisteren onder de hamer in veilinghuis Sotheby's in New York. Zeven bieders deden mee. Het hoogste bod kwam van de Chinese crypto-investeerder Justin Sun, eigenaar van het cryptoplatform TRON. "Dit is niet alleen een kunstwerk. Het staat voor een cultureel fenomeen dat de werelden van kunst, memes en crypto met elkaar verbindt", zegt Sun in een verklaring.

Sotheby's had vooraf ingeschat dat het werk 1,5 miljoen dollar zou opleveren. De vastgeplakte banaan werd voor 5,2 miljoen dollar afgehamerd, met veilingkosten erbij kwam de totaalprijs nog een miljoen hoger uit.

Bekijk hier beelden van de veiling:

Sun zegt vereerd te zijn dat hij de nieuwe eigenaar is van het kunstwerk en hoopt dat het werk "tot meer discussie leidt in de toekomst en dat het deel van de geschiedenis wordt". Als onderdeel van de "unieke artistieke ervaring" is Sun van plan de banaan een dezer dagen op te eten.

Discussie

Het kunstwerk genaamd Comedian, gemaakt door de Italiaan Maurizio Cattelan, werd in 2019 onthuld op een kunstbeurs in Miami. Het zorgde voor veel opschudding en ontlokte een discussie over wat kunst is. Het werk trok in het begin zo veel publiek, dat het vanwege veiligheidsmaatregelen tijdelijk werd weggehaald.

Het werk haalde ook meermaals het nieuws nadat bezoekers de banaan losmaakten en opaten.

Cattelan staat bekend om zijn provocatieve kunst. Andere beroemde werken zijn een massief gouden toiletpot en een beeld van de paus die wordt geraakt door een meteoriet.

Rusland heeft vanmorgen voor het eerst een langeafstandsraket gebruikt voor een aanval op Oekraïne, meldt de Oekraïense luchtmacht. Volgens een woordvoerder werd de intercontinentale raket (ICBM) vanuit de zuidelijke Russische regio Astrachan afgevuurd op Dnipro, een afstand van zo'n 1000 kilometer. ICBM's hebben een bereik van zeker 5500 kilometer.

Oekraïne meldt dat de aanval was gericht op bedrijven en cruciale infrastructuur in de centraal gelegen stad. Daarbij zouden een machinebouwinstallatie en een revalidatiecentrum voor mensen met een beperking zijn geraakt. Volgens lokale autoriteiten zijn twee mensen gewond geraakt.

De vermoedelijke eerste inzet door Rusland van intercontinentale raketten komt enkele dagen nadat Oekraïne van westerse bondgenoten toestemming had gekregen om raketten met een groter bereik in te zetten tegen doelen in Rusland zelf. Oekraïne nam dinsdag een Russisch munitiedepot onder vuur met Amerikaanse ATACMS, gisteren werd gemeld dat er ook Britse Storm Shadows zijn ingezet.

President Poetin noemde die toestemming eerder al een escalatie. Volgens hem zou dit betekenen dat NAVO-landen direct bij de oorlog betrokken zijn: het zou bijvoorbeeld onmogelijk zijn deze raketten af te vuren zonder begeleiding door westerse satellieten.

Angst zaaien

Oud-commandant der Landstrijdkrachten Mart de Kruif ziet deze Russische aanval dan ook als een "te verwachten" reactie op de beslissing van het Westen. "Dit past in de strategie van Poetin om angst te zaaien in het Westen zodat er minder steun naar Oekraïne gaat."

Wat voor type raket Rusland zou hebben gebruikt, werd niet meegedeeld door de Oekraïense defensie. Langeafstandsraketten hebben een bereik van duizenden kilometers en zouden in principe ook met een kernkop uitgerust kunnen worden. De raket die voor deze aanval werd gebruikt droeg geen kernkop.

Volgens De Kruif is de inzet van deze raket "buitenproportioneel", gezien de doelen die ermee zijn geraakt. "Het is vooral een signaal van Rusland om te laten zien waar ze toe in staat zijn. Het is een van de middelen in de gereedschapskist van Rusland om tegen de rode lijn van kernwapens aan te schuren."

Escalatie

De Kruif noemt de aanval weliswaar een nieuwe stap op de "escalatieladder", maar volgens hem heeft die ladder een "betonnen plafond". "Poetin zal geen kernwapens inzetten, want dat betekent de facto het einde van Poetin. Dat zou de wereld dusdanig veranderen dat hij zijn ambitie niet kan waarmaken om Oekraïne en mogelijk ook de Baltische Staten onder controle te krijgen."

Oekraïne meldt dat er bij de aanval ook zes kruisraketten uit de lucht zijn gehaald.

Rusland op zijn beurt meldt dat het twee Britse Storm Shadows uit de lucht heeft geschoten. Details daarover zijn nog niet bekend.

Dit zijn beelden van de recente aanvallen over en weer met raketten:

De Britse oud-politicus John Prescott is op 86-jarige leeftijd overleden. Hij was tien jaar lang vicepremier onder Tony Blair en bekleedde ook andere functies in diens regering. Zo was hij minister voor Milieu en Transport.

De in Wales geboren politicus was als vakbondsleider voor zeelieden de politiek in gerold. De Lagerhuiszetel die hij in 1970 won, zou hij 40 jaar lang behouden. In 1993 probeerde hij partijleider te worden voor Labour, maar hij legde het af tegen Tony Blair.

De nieuwe partijleider stelde hem na de verkiezingsoverwinning in 1997 aan als tweede man. Toen Blair met zijn New Labour probeerde te balanceren tussen de traditionele sociaaldemocratie en marktwerking, bood vakbondsman Prescott de verbinding met de traditionele arbeidersachterban.

Prescott Punch

Niet dat dat altijd vlekkeloos verliep. Hij kreeg eens een kan water over zich heen uit protest tegen zijn cao-plannen en werd vanwege zijn natuurbeleid door een boer met een ei bekogeld. Prescott haalde de internationale media doordat hij die laatste aanval met een linkse hoek beantwoordde.

De beelden van die schermutseling:

De reactie op het geweld was verdeeld. Zelf zag hij zijn uithaal als zelfverdediging, maar anderen vonden het onbetamelijk gedrag voor een politicus. De Prescott Punch overschaduwde in ieder geval de presentatie van het Labour partijprogramma diezelfde dag.

Toen Blair zijn afscheid in 2007 aankondigde, maakte ook Prescott bekend uit het kabinet te stappen. Drie jaar later werd hij als baron Prescott in de adelstand verheven.

Kritiek op Irak-oorlog

Na zijn vertrek baarde hij nog opzien met zijn reactie op een rapport over de Amerikaans/Britse inval in Irak in 2003. Hij noemde de aanval illegaal en zei dat hij de rest van zijn leven zou moeten leven met de gevolgen van dat "rampzalige besluit".

Prescott nam in juli afscheid van het Hogerhuis omdat bij hem alzheimer was vastgesteld. Hij woonde de afgelopen tijd in een verzorgingshuis. Zijn familie maakte vanmorgen vroeg bekend dat hij daar vreedzaam is overleden, omringd door familieleden.

"John heeft zich zijn hele leven ingezet om het leven van anderen te verbeteren, van sociale rechtvaardigheid tot milieubescherming, vanaf zijn tijd als steward op cruiseschepen tot aan zijn tijd als de langst dienende vicepremier van Groot-Brittannië."

Een integriteitsrapport over de politicus die door Donald Trump naar voren is geschoven als minister van Justitie wordt vooralsnog niet openbaar gemaakt. De commissie van het Huis van Afgevaardigden die Matt Gaetz onderzoekt, blijft verdeeld over de vraag of er conclusies mogen worden gedeeld nu hij geen directe collega meer is.

Justitie opende een onderzoek naar Gaetz vanwege aantijgingen van vrouwenhandel, drugsgebruik en seks met een minderjarige. Een vriend van hem werd voor dergelijke vergrijpen veroordeeld tot 11 jaar cel, maar het Openbaar Ministerie zag geen aanleiding Gaetz zelf te vervolgen.

De integriteitscommissie van het Huis zette een onderzoek wel door en stond op het punt dat openbaar te maken toen Trump Gaetz voordroeg als minister. Doordat hij onmiddellijk afstand deed van zijn zetel in het Congres, verloor de commissie officieel de bevoegdheid om over Gaetz' gedrag te oordelen.

Alsnog openbaar?

In Washington wordt het snelle vertrek van Gaetz gezien als een poging de uitkomst van het onderzoek geheim te houden. Leden van de Amerikaanse Senaat, die de benoeming van Gaetz moeten goedkeuren, willen echter alsnog inzage in het rapport om te bepalen of ze hem wel geschikt achten als minister. Zelfs partijgenoten zetten daar openlijk vraagtekens bij.

In een vergadering gisteren kon de integriteitscommissie geen overeenstemming bereiken over de vraag of het rapport openbaar gemaakt moet worden, senatoren er vertrouwelijk inzage in krijgen of het helemaal geheimgehouden wordt. Volgens een Democratisch lid staakten de stemmen tussen de vijf Democratische leden en de vijf Republikeinen.

Wel is er afgesproken het onderzoek, dat zich in een afrondende fase bevond, officieel af te maken. Op 5 december komt de commissie opnieuw bijeen.

Een Democratisch Congreslid hoopt in de tussentijd via een algemene stemming in het Huis openbaarmaking af te kunnen dwingen. Gaetz' Republikeinen hebben daar de meerderheid, maar omdat hij ongeliefd is bij partijgenoten zou die motie toch kans kunnen maken.

10.000 dollar aan betalingen

Alle aandacht leidt ertoe dat er via de Amerikaanse media al enkele details over de beschuldigingen naar buiten zijn gekomen. Zo zou een getuige gezien hebben dat Gaetz seks had met een 17-jarig meisje, al zou hij op dat moment in de overtuiging zijn geweest dat ze meerderjarig was.

Ook zijn er betalingen bekend van meer dan 10.000 dollar aan vrouwen die zeggen dat Gaetz hen inhuurde voor seks. De politicus maakte bedragen tussen de 100 en 700 dollar naar hen over via de Amerikaanse betaalapp Venmo, met omschrijvingen als "versnaperingen", "hou van je" en "omdat je mijn vriend bent".

Gaetz heeft de beschuldigingen altijd tegengesproken. Hij zegt dat er een heksenjacht tegen hem gaande is om hem politiek te beschadigen. Aankomend president Trump laat weten hem nog altijd de beste man voor de ministerspost te vinden.

Nog geen 3000 euro kostte het Bart de Roo: een portret waarop Michiel de Ruyter staat afgebeeld. Hij kocht het schilderij vorig jaar op een veiling in Rotterdam. Na onderzoek blijkt het schilderij in 1669 te zijn gemaakt door Ferdinand Bol en staat het voor een half miljoen te koop.

De Roo is de eigenaar van een antiquariaat in Zwijndrecht. Hij is al jaren geïntrigeerd door de Vlissingse admiraal De Ruyter (1607-1676). "Hij was een man die heel eenvoudig woonde en leefde. Z'n vrouw zat te breien en hij las in de Bijbel", zegt hij tegen Omroep Zeeland. En dus wilde hij graag een portret van De Ruyter hebben.

Handgeschreven etiketten

Toen hij het schilderij eenmaal in huis had, viel De Roo iets op. Op de achterkant zag hij twee handgeschreven etiketten waarop stond aan wie het schilderij ooit toebehoorde en naar wie het moest gaan na het overlijden van de eigenaar. Beide etiketten wezen naar Ferdinand Bol, een van de bekendste leerlingen van Rembrandt van Rijn.

Met behulp van naslagwerken kon De Roo zijn vermoeden bevestigen. Zo werd de eigenaar van het schilderij, die op het etiket stond, ook genoemd in een monografie over Bol. En in een naslagwerk van het Mauritshuis stond het schilderij onder dezelfde eigenaar vermeld, schrijft Rijnmond.

Om echt zeker te zijn dat hij een kostbaar werk in handen had, liet De Roo een restaurateur, kunsthistorici en museumdirecteuren ernaar kijken. Ze deden ook onderzoek naar de verf en de achtergrond met infrarood. En nu, een jaar later, kan De Roo met zekerheid zeggen dat het een echte Ferdinand Bol is. "En dat is fantastisch."

Serie portretten

Het werk is onderdeel van een serie portretten van De Ruyter die Bol maakte in de zeventiende eeuw. In het Rijksmuseum, Mauritshuis en National Maritime Museum in Londen zijn de portretten te zien. Het portret is dus een stuk meer waard dan de 2700 euro die Bart de Roo ervoor betaalde.

Het staat nu te koop voor 500.000 euro. "Dat is een vaste prijs", zegt De Roo. "Wie het eerst komt, wie het eerst maalt. Er is al een museum geïnteresseerd."

Hij hoopt dat het werk na de verkoop in Nederland blijft, zegt hij tegen de regionale omroep. "Dat het bijvoorbeeld naar het Dordrechts Museum gaat, want Bol is in Dordrecht geboren. Of het Scheepvaartmuseum in Amsterdam."

Het schilderij hangt vanwege de kostbaarheid niet meer bij De Roo aan de muur. Volgende week hangt het op kunstbeurs PAN Amsterdam.

Een grote wens van president Zelensky is deze week in vervulling gegaan. In de nacht van maandag op dinsdag werden voor het eerst ATACMS-raketten vanuit Oekraïne gelanceerd op doelwitten in Rusland. Gisteren zouden ook de eerste Storm Shadow-raketten legerdoelen in Rusland hebben getroffen.

Met de inzet van deze westerse raketten op Russisch grondgebied begint een nieuw hoofdstuk in de militaire steun aan Oekraïne in de voortslepende oorlog. Ogenschijnlijk als reactie daarop heeft president Poetin de zogenoemde nucleaire doctrine van Rusland nu officieel aangepast.

Zwijgen

Volgens de nieuwe regels kan Rusland een aanval met Amerikaanse of Britse raketten beschouwen als een gezamenlijke aanval op Rusland door deze landen. Of de nieuwe doctrine bluf is, zoals bijvoorbeeld de 'verhoogde staat van paraatheid' bij kerneenheden aan het begin van de oorlog, wordt de komende tijd duidelijk. De regeringen in Washington, Londen en Parijs willen in ieder geval niet officieel bevestigen dat door hun geleverde raketten zo worden ingezet.

Zelensky lobbyt al sinds 2022 voor onbeperkt gebruik van drie type aanvalsraketten. Over twee daarvan beschikt Oekraïne al ruim een jaar: de Amerikaanse ATACMS en de Britse Storm Shadow, die samen met de Fransen is ontwikkeld en daar SCALP heet. Duitse Taurus-raketten krijgt Kyiv vooralsnog niet, maar staan nu weer nadrukkelijk in de belangstelling. Wat kunnen deze raketten en hoeveel kan Oekraïne ermee bereiken?

Ballistisch vs. kruisraket

ATACMS is de enige ballistische raket van het drietal. Dat betekent dat die vanuit een lanceerinstallatie op de grond met een boog hoog door de lucht op een doelwit terechtkomt.

Ter vergelijking: SCALP/Storm Shadow en Taurus zijn kruisraketten die vanuit een vliegtuig worden gelanceerd. Ze vliegen vervolgens relatief laag over de grond richting een doelwit. "Een ATACMS is daarom veel sneller", zegt Fabian Hoffmann, raketexpert die onder meer verbonden is aan de Universiteit van Oslo.

Op papier kan ATACMS ruim drie keer zo snel vliegen als Storm Shadow en een piek bereiken van driemaal de snelheid van het geluid. De in de VS gemaakte ballistische raket is volgens Hoffmann iets minder accuraat dan de twee Europese kruisraketten.

Clustermunitie

"ATACMS is het beste voor aanvallen op doelwitten verspreid over een groter oppervlakte." Hij geeft als voorbeeld een grote concentratie militairen, of straaljagers op een vliegveld. Op de raket van zo'n 4 meter lang past ook een clustermunitiekop, een internationaal omstreden type wapen dat zowel Rusland als Oekraïne gebruikt.

"De Taurus en Storm Shadow zijn daarentegen effectiever op een kleinere oppervlakte", zegt defensieanalist Hoffmann. "In ruil daarvoor zijn ze veel krachtiger." Deze kruisraketten kunnen bunkers diep onder grond penetreren en opblazen. Ook zou Oekraïne er volgens hem bijvoorbeeld de brug tussen de bezette Krim en het Russische vasteland mee kunnen opblazen.

SCALP vliegt zo laag over de grond dat de raket erg lastig op te pikken is door radarsystemen. De door Duitsland en Zweden geproduceerde Taurus is kennelijk nog lastiger te detecteren. Hoffmann: "Het signaal dat de radar daarbij terugkrijgt, is niet groter dan dat van een vogel. Ook kan een Taurus een u-bocht maken en zo achterlangs een doelwit verrassen."

Hoewel Zelensky er deze week opnieuw om vroeg, lijkt de Taurus voorlopig niet onderweg. In Europa is Duitsland de belangrijke militaire bondgenoot van Oekraïne, maar Scholz is zeer terughoudend op dit vlak.

'Moskou kan geraakt worden'

De bondskanselier wees er begin dit jaar op dat de kruisraket een bereik heeft van 500 kilometer en daardoor ook Moskou kan bereiken. Scholz lijkt dat als een te groot risico te zien en herhaalde maandag dat de Taurus-raketten in Duitsland blijven.

Overigens kan een Storm Shadow op papier zelfs iets verder komen dan een Taurus, namelijk 550 kilometer. Alleen de exportversie van deze raket heeft een bereik van 250 kilometer. Volgens Hoffmann heeft Oekraïne de variant gehad die ruim twee keer zo ver kan vliegen. "Die kan in theorie technisch beperkt zijn tot een bereik van 250 kilometer, maar volgens mij is deze voorwaarde alleen politiek opgelegd."

Vooralsnog is het gissen naar de exacte voorwaarden die voor Oekraïne gelden om SCALP of ATACMS af te vuren op Rusland. Alleen achter de schermen door anonieme functionarissen wordt erover gesproken.

Wat levert Oekraïne dit op?

Voor Kyiv is het een belangrijke opsteker. Het biedt het leger de kans op dezelfde manier toe te slaan zoals Rusland dat in Oekraïne doet: een grote gecoördineerde luchtaanval met drones, kruisraketten en ballistische raketten van verschillende kanten tegelijk. "Daar is heel moeilijk tegen te verdedigen", vertelt Hoffmann.

"Maar deze langeafstandsmiddelen gaan niet fundamenteel de stand van de oorlog veranderen in Oekraïens voordeel", vervolgt hij. Omdat lang getreuzeld is in Washington heeft Rusland zich erop voor kunnen bereiden.

Ook brigadegeneraal en hoogleraar aan de Nederlandse Defensie Academie Han Bouwmeester en defensiespecialist van de Haagse denktank HCSS Peter Wijninga zeiden maandag desgevraagd dat de nieuwe raketten geen strategisch verschil maken dat de oorlog zal veranderen. "Voor een tegenaanval heb je meer vermogen nodig", zei Bouwmeester.

Hoffmann: "We weten ook dat Rusland succes heeft gehad met het neerhalen van ATACMS. Bij aanvallen door Oekraïne op bezet gebied moesten acht raketten worden gelanceerd om te garanderen dat een doelwit werd geraakt."

Uiteindelijk hangt volgens hem veel af van hoeveel raketten Oekraïne krijgt. En wat Donald Trump besluit als hij over twee maanden in het Witte Huis zit. Bondgenoten van de toekomstige president hebben openlijk hard uitgehaald naar Biden nadat hij dit soort raketaanvallen had goedgekeurd.

Goedemorgen! In grote delen van het land kan het vanochtend glad zijn op de weg. En in Rotterdam is de politie voorbereid op protesten rond een wapenbeurs die begint in Ahoy.

Eerst het weer: vandaag vallen vooral in het noorden buien, elders schijnt de zon. Het wordt maximaal 3 tot 5 graden en daarbij waait een matige, aan zee soms krachtige westenwind.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de files en werkzaamheden. Check hier de dienstregeling voor het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Dit is er vannacht gebeurd:

De voormalig Amerikaanse ambassadeur in Nederland, Pete Hoekstra, is door aankomend president Trump aangewezen om ambassadeur te worden in Canada. Tussen 2018 en 2021 was hij namens de VS ambassadeur in Nederland.

De 71-jarige Hoekstra is geboren in Groningen, maar zijn ouders emigreerden in 1956 naar de Verenigde Staten. Na een succesvolle periode als zakenman vertegenwoordigde hij een kiesdistrict uit Michigan tussen 1993 en 2011 in het Amerikaanse Congres.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

In het Engelse Amersham is Liam Payne begraven. Hij overleed vorige maand op 31-jarige leeftijd na een val van zijn hotelbalkon in Buenos Aires. Voormalige leden van de groep One Direction waren bij zijn uitvaart:

Fijne dag!

Woningcorporaties hebben vorig jaar een recordbedrag van 10,5 miljard euro geïnvesteerd in onderhoud, verduurzaming en verbetering van hun woningen. Dat is ruim 15 procent meer dan in 2022, zegt branchevereniging Aedes. Ongeveer een derde van die stijging komt door de inflatie, dus de stijging van de prijzen. De andere 10 procent stijging komt dus doordat corporaties echt meer huurwoningen hebben aangepakt.

Corporaties hebben met de overheid afgesproken dat ze eind 2028 geen woningen meer hebben met de slechtste energielabels E, F en G. Om dat te bereiken zijn ze woningen bijvoorbeeld aan het isoleren. Of ze slopen verouderde, slecht geïsoleerde woningen en bouwen goed geïsoleerde woningen ervoor in de plaats.

Het aantal corporatiewoningen met een EFG-label is in een jaar tijd gedaald van 180.700 naar 142.900, een daling van 21 procent. Aedes zegt er wel bij dat ongeveer twee derde van die daling kwam door een veranderde meetstandaard voor energielabels. In 2021 werd die aangepast waardoor vooral kleinere woningen achteruitgingen in label. Nu is dat weer gecorrigeerd, waardoor woningen erop vooruitgingen. Inmiddels heeft ruim 44 procent van alle corporatiewoningen een A-label of beter.

De corporaties zeggen dat ze mede door de afschaffing van de verhuurderheffing meer konden uitgeven aan verduurzaming en onderhoud. De verhuurderheffing was een speciale belasting voor woningcorporaties die in 2013 werd ingevoerd. Corporaties lobbyden al langere tijd voor de afschaffing. In 2022 ging die omlaag, in 2023 verdween die helemaal.

11 euro per maand toegelegd

"De afgeschafte verhuurderheffing is geheel geïnvesteerd in woningen en betaalbare huren", aldus Aedes. Al met al gaven corporaties meer geld uit dan er binnenkwam aan huren. "Op iedere woning leggen we inmiddels maandelijks 11 euro toe", zegt Aedes-voorzitter Martin van Rijn. "Dit tekort wordt via leningen betaald. Deze werkwijze is wel eindig, want over niet al te lange tijd lopen corporaties tegen financiële grenzen aan."

Dat betekent dus dat op den duur corporaties de huren sterker moeten verhogen of minder moeten investeren. Volgende maand houdt minister Mona Keijzer (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening) een woontop met allerlei partijen in de bouw- en woonsector. De corporaties hopen daar met haar ook afspraken te maken over "een evenwicht in de inkomsten en uitgaven".

Om de uitgaven te verlagen, wil Aedes dat corporaties geen vennootschapsbelasting meer hoeven te betalen. "Corporaties geven elke euro die aan huur binnenkomt uit aan de volkshuisvesting en hebben geen winstoogmerk. Maar ze worden wel hard geraakt door fiscale regels die voor alle belastingbetalers gelden", zei de brancheorganisatie hier eerder over. Afschaffing van deze winstbelasting zou ze jaarlijks meer dan 1 miljard schelen.

Bijna 18.000 woningen

Corporaties bouwden in 2023 17.801 nieuwe woningen, meer dan in voorgaande jaren. Maar het aantal socialehuurwoningen van corporaties nam netto toe met zo'n 8000. Dat komt doordat corporaties niet alleen socialehuurwoningen maar ook middenhuurwoningen bouwen en ook woningen slopen.

De corporaties streven ernaar om jaarlijks 30.000 woningen te bouwen om iets te doen aan de woningnood en lange wachtlijsten. Dat aantal werd dus lang niet gehaald. Corporaties zeggen dat ze aanlopen tegen lange bestemmingsplanprocedures, tekort aan beschikbare bouwgrond en gestegen bouwkosten. "Het opvoeren van de bouwproductie gaat daardoor langzamer dan nodig is om de woningnood echt terug te dringen."

Verhuurders klaagden de afgelopen tijd dat allerlei overheidsmaatregelen verhuur onaantrekkelijk maken en ze daarom huurwoningen verkopen zodra een huurder vertrekt. Toch is het aantal huurwoningen van verhuurders met een winstoogmerk in een jaar tijd stabiel gebleven. Dat blijkt uit de nieuwe kwartaalcijfers van het Kadaster. Het gaat hierbij dus niet om huurwoningen van woningcorporaties, maar om alle andere huurwoningen.

Vooral kleinere, particuliere verhuurders verkochten inderdaad woningen aan mensen die er zelf in gingen wonen. Dat zijn dan dus geen huurwoningen meer maar koopwoningen. Maar tegelijkertijd kwamen er huurwoningen bij doordat vooral grotere, bedrijfsmatige verhuurders nieuwe woningen bouwden.

'Voorraad gelijk'

"De totale voorraad huurwoningen blijft hierdoor vooralsnog redelijk gelijk", zegt onderzoeker Lianne Hans van het Kadaster. "Nieuwbouw compenseert voor de verkoop door particuliere investeerders." Die nieuwbouw gebeurt vaak door zogeheten institutionele beleggers, die met geld van pensioenfondsen en verzekeraars voor langere termijn investeren in huurhuizen.

Er waren op 1 oktober dit jaar 767.100 huurwoningen in bezit van verhuurders met een winstoogmerk. Dat is net ietsje meer dan een jaar eerder, toen waren het er 766.500. Particuliere verhuurders hadden er door de verkoop van 11.200 woningen minder in bezit dan een jaar eerder. Maar bedrijfsmatige verhuurders juist 11.800 meer, vooral door nieuwbouw. Ten opzichte van twee jaar eerder nam het aantal huurwoningen flink toe, want op 1 oktober 2022 waren het er 733.600.

Hogere belasting en lagere huur

Op 1 juli werd de Wet betaalbare huur ingevoerd. Die regelt dat er voor veel huurwoningen een maximale huur geldt, op basis van een puntensysteem. Voorheen mochten verhuurders nog zelf de hoogte van de huur bepalen. Eerder werd al de vermogensbelasting op huurwoningen verhoogd, een maatregel die alleen particuliere verhuurders treft en bedrijfsmatige niet.

Vooral particuliere verhuurders klagen dat ze met een lagere huur en hogere belasting te weinig rendement behalen. "Het is ook een combinatie van allerlei dingen", zegt Lianne Hans. "De gestegen rente, de verhoging van de overdrachtsbelasting in 2021, vermogensbelasting, opkoopbescherming en nu de Wet betaalbare huur."

In de eerste drie maanden van de Wet betaalbare huur werden huurwoningen vaker koopwoningen dan andersom. Netto verschoven er zo'n 4500 woningen van huur naar koop.

Het tempo waarin dat gebeurt, is de laatste tijd toegenomen:

Door de verkoop van huurwoningen maken mensen die voor het eerst een woning willen kopen wel wat meer kans, ziet het Kadaster. "Huurwoningen die verkocht worden verdwijnen natuurlijk niet", zegt Lianne Hans. "Ze worden vaak gekocht door koopstarters. Dat zijn de 'winnaars' van deze ontwikkeling."

Want verkochte huurwoningen zijn een stuk goedkoper en kleiner dan de gemiddelde koopwoning. Kopers betaalden gemiddeld 378.000 euro voor een voormalige huurwoning, terwijl op de woningmarkt als geheel kopers gemiddeld 460.000 euro betalen.

Of de bouw van nieuwe huurwoningen de verkoop van bestaande huurwoningen kan blijven 'compenseren' moet de komende tijd blijken. Woonminister Mona Keijzer heeft al gezegd dat ze de ontwikkelingen goed in de gaten houdt en de Wet betaalbare huur gaat evalueren. "Het moet voor verhuurders blijven lonen om woningen te verhuren", zei ze vorige maand in een Kamerbrief.

Het winterweer van vanochtend heeft tot grote drukte op de weg geleid. Om 08.30 uur stond er volgens de ANWB ruim 1000 kilometer file op de Nederlandse wegen. Rond 10.00 uur waren de meeste files opgelost en stond er nog 280 kilometer.

Vannacht is er op verschillende plekken natte sneeuw of hagel gevallen. Doordat de temperatuur lokaal ook onder nul is gekomen, kunnen wegdelen bevroren zijn.

Vanwege de gladheid had het KNMI code geel afgegeven voor bijna heel het land, met uitzondering van de provincies Zeeland en Zuid-Holland en de Wadden. De waarschuwing gold tot 10.00 uur in Noord-Holland, Utrecht, Gelderland, Noord-Brabant en Limburg. Voor Flevoland geldt de waarschuwing tot 15.00 uur, voor Friesland, Groningen, Drenthe en Overijssel blijft die tot 21.00 uur van kracht.

Rijkswaterstaat is voor het eerst dit seizoen groot uitgerukt om de gladheid te bestrijden: om 06.30 uur was er al 1,8 miljoen kilo zout gestrooid op 27.000 kilometer asfalt.

Dit zijn beelden van vanochtend:

De grootste vertraging op de weg kwam door langzaam rijdend verkeer vanwege het winterse weer, zegt een woordvoerder van de ANWB. "Op plekken waar het normaal ook druk is, zoals de A2 tussen Utrecht en Amsterdam en tussen Den Bosch en Utrecht, loopt het nu extra vast."

Door ongelukken was er extra vertraging. De opmerkelijkste file was op de A27 tussen Breda en Gorinchem. Door twee ongelukken en een kapotte lijnbus liep de vertraging daar op tot een uur.

In november houdt de ANWB normaal gesproken rekening met 600 tot 800 kilometer file in de ochtendspits op donderdag. "Met weersomstandigheden als die van vandaag loopt de filelengte al gauw op."

Sneeuw

Rijkswaterstaat zag gisteravond rond Den Bosch en Eindhoven 'witte taferelen', maar dat leverde toen geen problemen voor het verkeer op. Volgens het KNMI kan er in de heuvels in Limburg plaatselijk tussen de 3 en 5 centimeter sneeuw vallen. Later op de dag is dat ook in het noordoosten van het land mogelijk.

De voormalig Amerikaanse ambassadeur in Nederland, Pete Hoekstra, is door aankomend president Trump aangewezen om ambassadeur te worden in Canada. Tussen 2018 en 2021 was hij namens de VS ambassadeur in Nederland.

De 71-jarige Hoekstra is geboren in Groningen, maar zijn ouders emigreerden in 1956 naar de Verenigde Staten. Na een succesvolle periode als zakenman vertegenwoordigde hij Michigan tussen 1993 en 2011 in het Amerikaanse Congres.

Opspraak

Nog voordat hij in Nederland begon als ambassadeur, raakte Hoekstra al in opspraak. Hij beschuldigde toenmalig NOS-correspondent Wouter Zwart van nepnieuws en ontkende zijn eigen uitspraken, waarin hij eerder zei dat er in Nederland "no-gozones" zouden zijn en dat auto's en politici in brand zouden worden gestoken. Later bood hij daar zijn excuses voor aan.

Hoekstra staat bekend om zijn religieuze en conservatieve standpunten. Hij is verklaard tegenstander van het homohuwelijk en abortus. Trump zei in een verklaring blij te zijn met Hoekstra: "Pete gaat mij helpen om de Verenigde Staten op de eerste plaats te zetten. Hij heeft voortreffelijk werk gedaan in Nederland."

In de buurt van de IJslandse hoofdstad Reykjavik is gisteravond een vulkaan uitgebarsten. Voorafgaand aan de uitbarsting op het Reykjanes-schiereiland waren er meerdere aardbevingen.

Verschillende dorpen in de buurt zijn geëvacueerd. Ook hotelgasten die verblijven bij de beroemde warmwaterbron Blue Lagoon moeten op zoek naar een andere plek om te overnachten. Het vliegverkeer heeft vooralsnog geen last van de uitbarsting. Het internationale vliegveld van IJsland ligt in de buurt van de vulkaan.

Het is voor de zevende keer dit jaar dat deze vulkaan uitbarst en voor de tiende keer sinds 2021. De 800 jaar daarvoor was de vulkaan juist in ruste. De laatste uitbarsting eindigde op 6 september.

De IJslandse autoriteiten hebben de afgelopen maanden verschillende maatregelen genomen om de lava weg te te leiden van dorpen en een elektriciteitscentrale. Wetenschappers verwachten namelijk dat er de komende jaren meerdere uitbarstingen zullen volgen.

Dit zijn beelden van de uitbarsting:

IJsland ligt op de Mid-Atlantische rug, de tektonische plaatgrens waar de Noord-Amerikaanse en Euraziatische platen uit elkaar bewegen. Vulkaanuitbarstingen komen daardoor vaak voor in IJsland.

In 2010 leidde de uitbarsting van de Eyjafjallajökull tot grote problemen voor het internationale vliegverkeer omdat de vulkaan enorme hoeveelheden as en rook in de atmosfeer spuwde. Zo'n 100.000 vluchten werden toen wereldwijd geannuleerd.

Orkanen in de Atlantische Oceaan zijn de afgelopen zes jaar gemiddeld bijna 30 kilometer per uur krachtiger geworden. Dat blijkt uit nieuw wetenschappelijk onderzoek, gepubliceerd in het vakblad Environmental Research: Climate. Door de mens veroorzaakte klimaatverandering is de oorzaak van de krachtigere orkanen, stellen de onderzoekers vast.

Uit het onderzoek blijkt dat stormen vaak een categorie sterker worden, wat leidt tot veel grotere schade. Zo veroorzaakt een orkaan van de vijfde categorie meer dan vijf keer zoveel schade als een orkaan van de vierde categorie. Bij 85 procent van de stormen die de afgelopen zes jaar zijn onderzocht, zagen de onderzoekers gevolgen van klimaatverandering.

De studie concludeert dat het effect van klimaatverandering vooral merkbaar is bij de krachtigste stormen. Zo waren er dit jaar twee orkanen van de vijfde categorie. Wetenschappers stellen dat zonder de opwarming van de aarde, deze stormen waarschijnlijk niet zo extreem zouden zijn geweest.

Warmer zeewater

De reden waarom de orkanen steeds krachtiger worden, is omdat het zeewater steeds warmer wordt. Zo steeg de temperatuur van de Atlantische Oceaan, het Caribisch gebied en de Golf van Mexico de afgelopen jaren met 1,1 tot 1,6 graden Celsius. De wetenschappers waarschuwen dat de kracht van de orkanen nog verder zal toenemen als de zeewatertemperaturen blijven stijgen.

Dit jaar zorgde onder meer orkaan Helene voor grote schade in de Verenigde Staten. Meer dan 200 mensen kwamen om het leven. Daarmee was het de dodelijkste orkaan die de VS trof sinds Katrina in 2005. Onderzoekers denken dat zonder klimaatverandering de windsnelheden van Helene zo'n 26 kilometer per uur lager zouden zijn geweest.

Eerdere studies toonden al aan dat orkanen sneller in kracht toenemen, waardoor er meer regen valt.

Het militaire regime in Mali heeft premier Choguel Maïga en zijn regering ontslagen. Dat is bekendgemaakt op de staatstelevisiezender ORTM.

Het ontslag van Maïga werd aangekondigd in een presidentieel decreet uitgevaardigd door kolonel Assimi Goita, de juntaleider.

Het decreet werd voorgelezen door de secretaris-generaal van het presidentschap op ORTM:

Maïga, die twee jaar geleden door het leger werd aangesteld, had zich onlangs kritisch uitgelaten over het onvermogen van de junta om verkiezingen te organiseren binnen de beloofde overgangsperiode naar democratie in het land.

Maïga beschuldigde de junta ervan de verkiezingen uit te stellen zonder hem dit te laten weten. Daarnaast zei hij op een bijenkomst met zijn aanhangers dat de verwarring rond het einde van de transitieperiode "ernstige uitdagingen zou kunnen opleveren, en dat het land risico liep achteruit te lopen".

De junta pleegde een staatsgreep in 2021. De militairen beloofden dat ze slechts tijdelijk het land zouden besturen en dat er een transitieperiode naar een nieuwe regering zou zijn. Die transitieperiode liep op 26 maart dit jaar af, maar er zijn nog altijd geen verkiezingen gehouden.

Monddood maken

Dat de junta de oppositie en critici monddood wil maken bleek al eerder in april dit jaar. Toen verbood het regime media om verslag te doen van activiteiten van politieke partijen en verenigingen. En in juni arresteerden de Malinese autoriteiten elf politici van de oppositie en verschillende activisten.