NOS Nieuws - Algemeen

Er zijn internationaal twijfels over de bewering van Oekraïne dat Rusland vandaag een intercontinentale raket heeft gebruikt bij een aanval op de stad Dnipro. Onder meer bronnen in de Amerikaanse regering en experts betwisten of het bericht klopt en vermoeden dat de raket een minder groot bereik had.

Vanochtend klonken in de centraal gelegen Oekraïense stad Dnipro meerdere explosies, in een tijdsbestek van enkele uren. Onder meer een machinebouwinstallatie en een revalidatiecentrum voor mensen met een beperking werden geraakt. Volgens de lokale overheid raakten twee mensen gewond.

Oekraïne zei dat Rusland bij de aanval een intercontinentale raket (ICBM) had ingezet. De luchtmacht gaf daar geen concreet bewijs voor, maar president Zelensky zei dat de gebruikte raket "met de snelheid en hoogte" van een ICBM door het luchtruim ging.

"Wat we tot nu toe weten is dat de vluchtkenmerken overeenkomen met die van een ICBM, maar we wachten ook op conclusies van deskundigen om op basis van specifieke feiten te kunnen zeggen wat voor type raket het was", zegt een woordvoerder van het Oekraïense ministerie van Buitenlandse Zaken.

Geen aanwijzingen

Rusland claimt dat het om een nieuw soort middellangeafstandsraket gaat. President Poetin noemde het nieuwe systeem Oreshnik, dat volgens hem met hypersonische snelheid door het luchtruim beweegt.

Hij noemt de Russische raket het antwoord op de toestemming van westerse bondgenoten aan Oekraïne om hun wapens met een groter bereik in te zetten. "We geloven dat we het recht hebben om onze wapens te gebruiken tegen militaire objecten in landen die toestaan dat hun wapens worden gebruikt tegen onze militaire objecten."

Bronnen binnen regeringen van westerse landen zeggen tegen persbureau Reuters dat ze uit een eerste analyse geen aanwijzingen hebben dat Rusland een intercontinentale raket heeft gebruikt bij de aanval op Dnipro.

Zo zegt een bron binnen de Amerikaanse regering dat de raket die werd afgevuurd wel een ballistische raket was, maar niet intercontinentaal. Het verschil zit in de afstand die de raket kan afleggen: een intercontinentale ballistische raket kan tot meer dan 5500 kilometer ver reiken, bij een ballistische raket is die afstand minder groot. De uit het Grieks afkomstige term ballistisch verwijst naar de baan van de raket.

Ook een expert van het Center for Strategic and International Studies betwijfelt of het een intercontinentale raket was. Mocht het om zo'n raket gaan, zou de VS de lancering hebben gedetecteerd, zegt Mark Cancian tegen de BBC. "Als er een zou worden gelanceerd, zouden de Verenigde Staten in staat van paraatheid zijn gebracht vanwege de angst dat het dan mogelijk een nucleaire aanval kan zijn."

Sinds de Koude Oorlog informeren Rusland en de VS elkaar van tevoren ook over de lancering van een intercontinentale raket, om te voorkomen dat de andere partij zo'n lancering zou kunnen opvatten als een nucleaire aanval.

Het Verenigd Koninkrijk kon ook niet direct bevestigen om wat voor soort raket het ging bij de aanval op Dnipro. Premier Starmer noemde de aanval via zijn woordvoerder "zeer verontrustend", maar voegde daar wel aan toe dat de inlichtingendiensten de aanval nog onderzoeken. "Als het waar is dat er een intercontinentale raket is afgevuurd, is dit duidelijk weer een voorbeeld van ernstig, roekeloos en escalerend gedrag van Rusland en versterkt het alleen maar onze vastberadenheid", zei hij.

Toestemming

De spanningen rond de oorlog in Oekraïne zijn de afgelopen dagen verder opgelopen. Westerse landen hebben Oekraïne toestemming gegeven om wapens in te zetten met een groter bereik, die doelen verder in Rusland kunnen raken. Daarmee nam Oekraïne dinsdag een Russisch munitiedepot onder vuur. Gisteren kwam ook het bericht dat Oekraïne Britse zogenoemde Storm Shadow-raketten heeft ingezet.

De Russische president Poetin noemt de toestemming voor het gebruik van de wapens een escalatie. Westerse landen wijzen echter op de Russische inzet van Noord-Koreaanse militairen in Oekraïne, een stap die zij als escalatie beschouwen.

In het noorden van het land heeft de sneeuw vanavond tot veel problemen in het verkeer geleid. Zo stonden er in en om de stad Groningen flinke files en waren verschillende weggebruikers gestrand.

Op de onlangs geopende zuidelijke ringweg rond de stad Groningen waren verschillende vrachtwagens in het ondergrondse gedeelte gestrand. Volgens Rijkswaterstaat konden ze vanwege gladheid niet meer tegen de helling van het verdiepte gedeelte komen, wat leidde tot lange files.

"De politie is aanwezig op de zuidelijke ringweg om de boel in goede banen te leiden", zei een woordvoerder van Rijkswaterstaat eerder tegen RTV Noord. "Zeker als de vrachtwagens zwaar beladen zijn hebben ze er moeite mee."

Na 21.00 uur liet Rijkswaterstaat weten dat de problemen rondom Groningen "langzamerhand" oplossen. Inmiddels zijn er op de wegen rondom de stad geen files meer.

Rijkswaterstaat: kom niet via de snelweg naar Groningen

Ook op andere wegen leidde de sneeuw tot overlast. Zo kon op veel provinciale wegen en delen van de A7 alleen stapvoets worden gereden, zei de ANWB. Vanwege de gladheid waren meerdere voertuigen van de weg geraakt, zoals een vrachtwagen bij Garsthuizen.

Vanwege drukte werd mensen eerder vandaag geadviseerd om de A28 en A7 richting Groningen voorlopig te mijden.

Ook elders in het land leidde de sneeuw tot problemen in het verkeer. Zo gleed op de A28 in Drenthe een vrachtwagen van de weg. De avondspits volgt op een heel drukke ochtendspits, met vanochtend op het hoogtepunt meer dan 1000 kilometer file.

De sneeuw leidde op verschillende plekken tot files en ongelukken:

In Groningen is er plaatselijk is al een centimeter of 10 gevallen. In verband daarmee had het KNMI voor de provincie code oranje afgekondigd. In eerste instantie gold die tot 23.00 uur vanavond, maar de code blijft nu tot morgenochtend 08.00 uur van kracht omdat er nog altijd veel sneeuw valt en de impact groot is.

"Door de sneeuwbuien is het in de provincie Groningen nog verraderlijk glad. Naar verwachting zal de situatie pas in de ochtend verbeteren", meldt het KNMI. In veel andere provincies geldt tot morgenochtend code geel. Alleen op de Waddeneilanden is geen waarschuwing van kracht.

De sneeuw levert ook mooie plaatjes op in de provincie Groningen:

Vanavond daalt de temperatuur in het binnenland tot iets onder nul en kan het glad worden. In de loop van de nacht kan het opnieuw gaan sneeuwen.

Winterse buien verdwijnen

Morgen is er in het hele land kans op winterse buien. Dat is wel de laatste dag dat we met winterweer te maken hebben. Zaterdag is een overgangsdag en zondag kan het 15 of 16 graden worden.

Met tienduizenden mensen, vaak per vliegtuig, massaal naar een uithoek van de wereld trekken om daar te praten over internationaal klimaatbeleid. Dat het klimaatafspraken en -beleid oplevert, blijkt keer op keer, maar moet het zo massaal? De roep om de almaar uitgedijde klimaattop flink af te slanken klinkt steeds luider. Toch blijven bezoekers ook de waarde benadrukken, zeker als je niet uit een westers land komt.

Ruim 66.000 mensen uit bijna 200 landen registreerden zich voor de klimaattop in de Azerbeidzjaanse hoofdstad Bakoe. Hierbij gaat het niet alleen om officiële afvaardigingen van landen, maar ook om bijvoorbeeld journalisten, activisten en vertegenwoordigers van belangenorganisaties.

Zo groot als het nu is, is het niet altijd geweest. Op de eerste klimaattop, in 1995 in Berlijn, liepen maar een paar duizend man rond. Pas vanaf de toppen in Kopenhagen (2009) en Parijs (2015) werden dat er tienduizenden, met als absoluut hoogtepunt de top van vorig jaar in Dubai, toen 80.000 mensen bijeenkwamen.

Broedplaats

Nog altijd zijn de onderhandelingen het hart van de top, en die worden steeds ingewikkelder, waardoor landen grotere delegaties sturen. Maar ook om die onderhandelingen heen gebeurt van alles. Dagelijks zijn er tientallen bijeenkomsten en vele demonstraties. Er is ook een hal met paviljoenen waar landen en organisaties zich presenteren en ook weer bijeenkomsten organiseren. Nederland neemt in Benelux-verband deel aan een (sober) paviljoen.

"Het begon met een soort side events en dat heeft zich van lieverlee uitgebreid", vertelt klimaatexpert en voormalig onderhandelaar Leo Meyer, die in 1998 voor het eerst aanwezig was bij een - veel rustigere - klimaattop. "Het heeft als een magneet gewerkt. Het werd steeds meer een ontmoetingsplaats. Een heel goede manier om afspraken te maken en samenwerkingen op te zetten; een broedplaats."

Juist het samenzijn, soms ver van je eigen land, maakt het mogelijk om afspraken te maken. Meyer: "Wat mij is opgevallen is dat er allerlei formele grenzen verdwijnen als je met velen samen bent op een vreemde plek op de aardbol. Je zoekt elkaar op, gaat met elkaar uit eten, krijgt ontzettend veel prikkels binnen. Dan vallen er toch veel taboes weg. Met elkaar in den vreemde, dat werkt gewoon beter dan via Zoom en Teams."

Waar gaan de onderhandelingen bij de klimaattop dit jaar in Azerbeidzjan over?

Toch is de internationale drukte, met al het vliegverkeer - zoals geregeld ook privéjets - van dien, een beetje een gek gezicht. Want hoewel de wereldwijde CO2-uitstoot niet drastisch omhoog zal gaan van al het klimaattopverkeer, ziet het er ongelukkig uit als mensen die professioneel stilstaan bij CO2-uitstoot en de gevolgen daarvan massaal het vliegtuig pakken.

Ook (ervarings)deskundigen hebben er hun bedenkingen bij. Op deze manier werkt de klimaattop niet meer, schreef een groot aantal prominenten uit de klimaatdiplomatie, onder wie oud-VN-secretaris-generaal Ban-ki Moon vorige week in een open brief. Zij pleiten voor kleinere toppen die veel slagvaardiger zijn.

Buitenkans voor arme landen

Peer de Rijk van Milieudefensie snapt de kritiek, maar benadrukt ook de voordelen van een grote top als deze. "Het heeft wel een functie. Het is ook nodig en nuttig om in de kring om de onderhandelingen heen met elkaar te zijn, plannen te maken en druk te zetten op de fossiele lobbyisten die hier rondlopen." Wat volgens hem wel minder kan, is het "circus" eromheen: de bedrijvenpaviljoens en presentaties van technische ontwikkelingen.

Bovendien zijn dit soort toppen voor arme landen een buitenkans, benadrukt De Rijk. "Het is wel een van de weinige VN-processen waartoe ook het mondiale zuiden relatief goed toegang heeft."

Kortom: waar je de rest van het jaar als rijk land vrij gemakkelijk om arme landen in bijvoorbeeld Afrika of Azië heen kan, is dat op de top geen optie. "Voor hen is het wel heel belangrijk om in voldoende mate te kunnen aanhaken en meedoen."

Bij apothekers, artsen, patiënten en het ministerie van Volksgezondheid is grote bezorgdheid ontstaan over medicijntekorten. Want een uitspraak die de Raad van State gisteren deed, zal het veel moeilijker maken om bij medicijntekorten vervangende geneesmiddelen te importeren. De verwachting is dat tienduizenden patiënten binnen enkele weken zonder essentiële medicijnen komen te zitten, zoals salbutamol tegen astma.

Het probleem is volgens de hoogste bestuursrechter een ministeriële uitzondering op de Geneesmiddelenwet die de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) de mogelijkheid gaf om een zogenoemd tekortenbesluit te nemen. Dan mogen apothekers middelen die wel in andere landen voorradig zijn, kopen en importeren.

Tot gisteren nam de IGJ dergelijke tekortenbesluiten zelfstandig, om snel te kunnen anticiperen op verwachte medicijntekorten. Maar dat mag niet volgens de wet, zo oordeelt de rechter. Onder elk tekortenbesluit moet een aanvraag liggen van een arts die daarin beargumenteert dat er voor zijn patiënt geen medicijnen meer voorradig zijn in Nederland.

Het gevolg is dat artsen en apothekers sinds vandaag per patiënt een aanvraag bij de inspectie moeten indienen. Het gaat hierbij om honderdduizenden patiënten.

"Dit wordt een bureaucratische rompslomp waar gewoon geen tijd en capaciteit voor is", zegt een woordvoerder van de Patiëntenfederatie. "Patiënten worden hiermee weer de dupe van een probleem in het systeem dat tot schrijnende situaties kan leiden. Dat vinden wij onbestaanbaar."

Levensbedreigend

Zowel de patiënten als apothekers stellen dat door het wegvallen van deze regeling veel mensen in gezondheidsproblemen zullen komen of zelfs in een levensbedreigende situatie kunnen terechtkomen.

Nicole Hunfeld, ziekenhuisapotheker op de intensive care van het Erasmus MC, geeft het voorbeeld van de bloeddrukverlager Nifedipine. Dat is een middel dat al heel oud is, maar door tekorten alleen nog dankzij een tekortenbesluit in Nederland voorhanden is. Het middel kan bijvoorbeeld cruciaal zijn voor patiënten na een hersenoperatie als de bloeddruk heel gecontroleerd moet blijven.

"Dat is altijd spoed", weet Hunfeld. "En als het nu zo is dat we via een artsenverklaring eerst de toestemming moeten hebben van de inspectie, dan is dat in de praktijk niet werkbaar omdat we die tijd gewoon niet hebben. Het kan dagen duren en de patiënt gaat dan gevaar lopen."

Bij de apothekersbrancheorganisatie KNMP is de uitspraak van de Raad van State als een bom ingeslagen. Zeker omdat het medicijnentekort elk jaar sterk toeneemt. "En juist het dit jaar toegenomen aantal besluiten van de IGJ om bij tekorten te mogen importeren was een steun in de rug voor iedereen die kampt met een tekort aan een geneesmiddel", aldus voorzitter Aris Prins. Hij spreekt van "een enorme tegenvaller voor de maatschappij."

De IGJ schrijft in een verklaring dat er niets anders op zit dan de wet te respecteren. En tot die veranderd is, worden geen grootschalige tekortenbesluiten meer gegeven. Volgens een woordvoerder wil de inspectie voorkomen dat patiënten de dupe worden, maar wordt niet concreet welke mogelijkheden de inspectie nog heeft om dat te voorkomen.

De Patiëntenfederatie stelt dat het kabinet en de Tweede Kamer nu aan zet zijn om zo snel mogelijk met een regeling te komen voor het importeren van medicijnen die wel juridisch stand houdt. Een woordvoerder van het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport zegt dat het vinden van een oplossing op dit moment "topprioriteit" heeft.

Onduidelijk is nog hoe snel zo'n oplossing kan worden gevonden. Waarschijnlijk is een wetswijziging nodig, en wetswijzigingen kosten doorgaans tijd. Een oplossing voor het einde van het jaar is daardoor onzeker.

Vanuit Israël zijn verontwaardigde reacties gekomen op de arrestatiebevelen die het Internationaal Strafhof (ICC) heeft uitgevaardigd tegen premier Netanyahu en oud-minister Gallant van Defensie. Het kantoor van Netanyahu zegt dat Israël "de absurde en valse beschuldigingen" van het ICC "met afschuw verwerpt".

"Er is niets rechtvaardiger dan de oorlog die Israël voert in de Gazastrook", staat in een verklaring. Het kantoor van de premier noemt het besluit antisemitisch en zegt dat Israël "niet zal buigen voor de druk" om zijn burgers te beschermen. Oud-minister Gallant spreekt van "een gevaarlijk precedent" tegen het recht op zelfverdediging.

Ook de VS, belangrijke bondgenoot van Israël, keurt de arrestatiebevelen tegen de Israëlische politici af. Een woordvoerder van het Witte Huis spreekt van "verontrustende procesfouten" die hebben geleid tot het besluit. Overigens erkent de VS het ICC niet. Wel juichte de VS eerdere arrestatiebevelen toe, zoals die tegen de Russische president Poetin.

'Arrestatiebevelen uitbreiden'

Hamas verwelkomt het besluit van het ICC en is van mening dat er bevelen zouden moeten volgen voor alle Israëlische leiders. Overigens reageert de militante organisatie niet op het arrestatiebevel dat is uitgevaardigd voor een van zijn leiders, Mohammed Deif.

Een hooggeplaatste functionaris van Hamas, Bassem Naim, zegt dat het besluit van het ICC een belangrijke stap richting rechtvaardigheid is, al is het volgens hem wel een beperkte stap als deze niet daadwerkelijk wordt uitgevoerd.

De Israëlische president Herzog spreekt van een "belachelijke beslissing" en van een "zwarte dag voor het recht en de mensheid". Ook oppositieleider Lapid uit zijn ongenoegen. Hij noemt dit "een beloning voor terrorisme". Minister Saar van Buitenlandse Zaken vindt dat het Strafhof met dit besluit "alle legitimiteit heeft verloren".

'Niet verrassend'

De uiterst rechtse minister Ben-Gvir noemt de arrestatiebevelen "helemaal niet verrassend." Volgens hem moet het Israëlische antwoord op het ICC-besluit het annexeren van de bezette Westelijke Jordaanoever zijn. Ben-Gvir is zelf overtuigd kolonist en zegt vaker dat de Westelijke Jordaanoever volledig geannexeerd moet worden. Ook in Gaza wil hij nederzettingen bouwen.

De minister van Buitenlandse Zaken van Jordanië, Ayman Safadi, vindt dat het besluit van het ICC moet worden gerespecteerd en nageleefd. "De Palestijnen verdienen gerechtigheid na de oorlogsmisdaden van Israël in de Gazastrook." Ook EU-buitenlandchef Borrell zegt dat de arrestatiebevelen moeten worden nageleefd. Hij benadrukt dat het besluit van het ICC niet politiek gemotiveerd is.

De Nederlandse minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken zegt dat Netanyahu gearresteerd zal worden als hij zich op Nederlands grondgebied bevindt. "Nederland voert het statuut van Rome voor 100 procent uit", zei de minister. Dat statuut regelt de oprichting van het in Den Haag gevestigde ICC en hoe er met uitspraken daarvan wordt omgegaan.

Het Deense leger bevestigt dat zijn marine de Chinese bulkcarrier in de gaten houdt die mogelijk verantwoordelijk was voor de vernieling van twee datakabels, afgelopen weekend in de Oostzee. De Yi Peng 3 ligt stil in het Kattegat tussen Denemarken en Zweden maar de Deense marine zwijgt over wat de stand van zaken is.

Zo is het onbekend of de kapitein of de reder het schip halt heeft laten houden of dat de Deense autoriteiten opdracht gaven om dat te doen. Dat laatste zou al of niet op verzoek zijn gebeurd van justitie in Zweden, dat het onderzoek naar de tweevoudige kabelbreuk leidt.

Een woordvoerder van de Zweedse politie zegt tegen de Zweedse omroep SVT dat hij niet weet of de Deense autoriteiten gisteren aan boord zijn gegaan van het Chinese schip, zoals Noorse media berichtten. "Als dat zo is, is die informatie nieuw voor mij", aldus de woordvoerder.

Juiste moment, juiste plaats

De Zweedse opsporingsautoriteiten kijken in hun onderzoek naar meer schepen die het afgelopen weekend bij de kabels in de buurt zijn geweest. De Yi Peng 3 heeft hun bijzondere aandacht, omdat die zowel op zondag als op maandag bij een van de kabels in de buurt voer op het moment dat de datadoorvoer stokte. De autoriteiten gaan ervan uit dat de kabels zijn doorgesneden.

De Zweedse politie hoopt dat onderzoek op de zeebodem duidelijk maakt wat er precies is gebeurd en wie of wat daarvoor verantwoordelijk was. Afhankelijk van het resultaat zal dat wel of niet aan de bemanning van het Chinese schip worden voorgelegd. Verder bestaat de kans dat er ook aan boord bewijzen of aanwijzingen zijn dat het schip verantwoordelijk was voor het vernielen van de kabels.

Voor anker

Het is maar de vraag of de Denen het schip mogen betreden. De Yi Peng 3 ligt volgens sommigen voor anker in Deense territoriale wateren, volgens anderen er net buiten. Dat is belangrijk voor de vraag of de Deense autoriteiten aan boord kunnen gaan, zegt hoogleraar Maritiem Recht Kristina Siig van de Universiteit van Zuid-Denemarken tegen de Deense omroep DR.

Als het schip binnen de twaalfmijlszone ligt, en daarmee in de Deense territoriale wateren, geldt het Deense recht. Als het daarbuiten ligt, maar nog wel in de Deense economische zone, mogen de Denen alleen aan boord als de vlagstaat daar toestemming voor geeft. Die vlagstaat is in dit geval China. "Als China nee zegt, en we doen het toch, moeten we ons voor het Maritieme Hof in Hamburg verantwoorden, want het schip is in feite een heel klein stukje China", aldus Siig.

Het Openbaar Ministerie heeft een werkstraf van veertig uur geëist tegen Raisa Blommestijn, presentator van omroep Ongehoord Nederland. Ze is volgens het OM schuldig aan groepsbelediging en smaad.

De presentatrice wordt onder meer vervolgd vanwege een tweet die ze in mei vorig jaar plaatste naar aanleiding van een video van een mishandeling. Daarin liet ze zich volgens het OM beledigend uit over mensen met een zwarte huidskleur.

Zelf bestempelde ze haar opmerkingen als "politiek commentaar", maar het OM ziet het als groepsbelediging. "De verdachte heeft zeer kwetsende uitlatingen gedaan. Voor zulke uitlatingen is geen plaats in onze maatschappij", zei de officier van justitie.

Volgens het OM had Blommestijn zich ervan bewust moeten zijn dat ze met haar uiting een groep mensen in een kwaad daglicht plaatste. "Met deze tweet vergelijkt de verdachte mensen met een zwarte huidskleur met apen en scheert zij ze over een kam door te impliceren dat zij agressief zijn en 'weerloze blanken' hier het slachtoffer van worden", aldus de aanklager. "Hierdoor worden twee groepen tegenover elkaar gezet."

'Grens overschreden'

Daarnaast wordt Blommestijn vervolgd voor smaad. Ze noemde in een tweet iemand "kleuterneuker", terwijl de rechtbank net iemand had veroordeeld voor het plaatsen van een soortgelijk bericht. Ook deze uitlating noemt het OM beledigend.

"Verdachte is deze grens tot twee keer toe overgegaan, zonder daarbij op enige wijze rekening te houden met de gevolgen voor een grote groep mensen", zei de officier van justitie. De rechtbank doet over twee weken uitspraak.

'Om debat aan te zwengelen'

Blommestijn verklaarde tijdens de strafzaak onschuldig te zijn en dat ze nooit de intentie had om groepen mensen te willen beledigen. Ze legde uit dat ze met haar uitingen in de tweets alleen doelde op het gedrag van de mensen in de video's die erbij stonden. "Het gaat me om hun gedrag en niet om hun kleur", zei ze.

Daarnaast deed ze de uitingen naar eigen zeggen omdat ze opiniemaker is. "Ik zie het als mijn plicht om het debat aan te zwengelen."

Blommestijn was sinds 2022 een van de presentatoren van Ongehoord Nieuws, het opinieprogramma van ON. Begin dit jaar vertrok ze bij de omroep na onenigheid met de toenmalige omroepbaas Arnold Karskens. Toen Karskens onlangs werd ontslagen bij ON, keerde Blommestijn terug.

Het hoogste punt van Nederland blijkt minder hoog dan gedacht. Metingen wijzen uit dat Mount Scenery op Saba 'slechts' 870 meter hoog is, wat lager is dan eerdere gerapporteerde hoogtes van 877 en 887 meter.

Geodeet Jochem Lesparre van het Kadaster was in 2019 samen met het KNMI op het eiland voor de bouw van referentiestations. "Toen heb ik wat referentiepunten van het eiland ingemeten voor de koppeling tussen kaartmateriaal van het eiland en satellietmetingen. Ik dacht: dan meet ik ook het hoogste punt."

Online is er al enige tijd verwarring over de hoogte van Mount Scenery. Op Wikipedia staat bijvoorbeeld op basis van de database van het Smithsonian Institution dat de top 887 meter hoog is. Eerder werd op diezelfde site gesproken van een hoogte van 877 meter, zonder duidelijke bron. Dat laatste getal staat ook op een bordje dat op de top is geplaatst.

Met nauwkeurige landmeetkundige apparatuur kwam Lesparre echter uit op 870 meter. Dat is een hoogte die in de jaren 60 ook al eens bij een meting was vastgesteld, maar dus niet meer werd aangehouden.

Zendmast

Op de top van de berg staat een zendmast, maar die is niet in de metingen meegenomen. Lesparre: "Die mast is meer dan 10 meter hoog, dus dat zou het verschil misschien kunnen verklaren. Het is echter niet gebruikelijk om de hoogte van een mast te nemen bij het meten van een berg."

Ook met de 'nieuwe' hoogte blijft de berg verreweg de hoogste van Nederland: op de tweede plek komt The Quill op Sint-Eustatius. Die berg is ongeveer 601 meter.

Vaalserberg

Bonaire, Saba en Sint-Eustatius zijn sinds 2010 bijzondere gemeenten van Nederland. Tot die tijd gold de Vaalserberg in Limburg als het hoogste natuurlijke punt van Nederland. Die is op het Drielandenpunt 322 meter hoog.

De hoogte van de Vaalserberg is wél goed bepaald, zegt Lesparre. "Die berg is nauwkeuriger geregistreerd en iedere vijf jaar wordt het Europese deel van Nederland in opdracht van Rijkswaterstaat en de waterschappen met laserscans gemeten vanuit een vliegtuig. Die laser is redelijk goed in staat om tussen de blaadjes door de grond te bereiken met een meting."

Afgelopen winter is ook voor het eerst zo'n meting per vliegtuig gedaan op Bonaire, Sint-Eustatius en Saba. Hoewel die resultaten nog niet zijn vrijgegeven, zegt Lesparre dat ze ongeveer dezelfde hoogte zullen opleveren voor Mount Scenery. "Die metingen kunnen soms niet goed het verschil zien tussen lage begroeiing en de grond, maar binnen een paar decimeter komt die meting wel overeen met de hoogte die ik gemeten heb."

Het is voor veel bedrijven, scholen, kerkgenootschappen en sportverenigingen een goed bewaard geheim: de verplichting om alle energiebesparende maatregelen te nemen die binnen vijf jaar terugverdiend kunnen worden. De wet die dit regelt bestaat al dertig jaar, maar het effect is beperkt en de controle onvoldoende. Dat concludeert de Algemene Rekenkamer in een rapport.

De verplichting betreft soms ingewikkelde bedrijfsprocessen, zoals het vervangen van motoren om de productie aan te sturen in fabrieken. Maar vaak gaat het om relatief eenvoudige maatregelen. Zoals het isoleren van leidingen en vervangen van tl-buizen door ledverlichting in een kantoor, loods of fabriek. Die laatste investering is vaak al binnen een jaar terugverdiend.

Minder dan een op de vijf bedrijven zegt zich te houden aan de plicht, stelt de Rekenkamer vast. Met name kleinere bedrijven vinden de regelgeving ingewikkeld. "Formulieren zijn moeilijk in te vullen," zegt Barbara Joziasse van de Rekenkamer. "En de lijst van erkende maatregelen om te besparen is behoorlijk complex."

Maatregelen

In totaal zijn 107.500 bedrijven en instellingen verplicht om energiebesparende maatregelen te nemen, als die binnen vijf jaar kunnen worden terugverdiend. Want zij gebruiken meer dan 50.000 kilowattuur elektriciteit of 25.000 kuub gas, de grens waarboven de plicht geldt.

Of zij zich houden aan de zogeheten energie-besparingsplicht, moet worden gecontroleerd door omgevingsdiensten van provincies en gemeenten. Maar die diensten hebben volgens de Rekenkamer geen inzicht in het energieverbruik van de bedrijven en instellingen. En dus weten ze ook niet welke bedrijven ze moeten controleren.

Het is onbekend hoeveel gemeenten en provincies betalen aan toezicht en handhaving. De Rijksoverheid droeg in 2023 ruim 18 miljoen euro bij. Voor het gewenste aantal van één controle per vier jaar per bedrijf zouden jaarlijks 22.500 controles nodig zijn. In 2023 waren dat er minder dan de helft (9400).

Efficiënter en effectiever

De Rekenkamer adviseert de wettelijke verplichting om energie te besparen efficiënter en effectiever te maken. Dat zou kunnen door bij het handhaven van de plicht je vooral te richten op bedrijven en instellingen waar qua energie besparen nog een flinke winst mogelijk is.

Kleinere bedrijven zouden vooral geholpen moeten worden. "Door ondersteuning van mens tot mens", zegt Joziasse. "Het helpt als iemand naast je komt zitten met een lijst van erkende maatregelen, om te kijken wat wel en niet van toepassing is voor dat bedrijf."

Dat de wettelijke besparingsplicht nog zo weinig oplevert, baart Joziasse zorgen. "We snappen als Rekenkamer dat in de energietransitie af en toe iets anders kan gaan. Maar de besparingsplicht bestaat al dertig jaar. Het speelkwartier is nu wel voorbij."

Staatssecretaris Karremans van Preventie hoopt dat de gesprekken die hij gaat voeren over een betere screening van vrouwen met dicht borstklierweefsel echt iets opleveren. "Kanker raakt iedereen. Ik hoop dat we met elkaar tot een oplossing komen en ik ga daarvoor strijden", zei hij in de Tweede Kamer, die hem ook aanspoorde om echt stappen te zetten.

Er is al enige tijd discussie over het bevolkingsonderzoek naar borstkanker. Volgens deskundigen worden bij het onderzoek bij vrouwen met dicht borstklierweefsel vaak tumoren gemist, omdat die bij dat type weefsel moeilijk te zien zijn op een mammografie. En deze groep vrouwen heeft juist een grotere kans op de ziekte. Zij krijgen na het onderzoek ook geen informatie over de dichtheid van het weefsel, vanwege de veronderstelling dat ze toch niets met de informatie zouden kunnen en het hen wel belast.

Petitie aan Kamer en staatssecretaris

Vandaag werd een petitie aangeboden aan de Kamer en aan de staatssecretaris. Daarin wordt gevraagd vrouwen wel over de weefseldichtheid te informeren en deze groep een aanvullend onderzoek aan te bieden waarbij een tumor beter kan worden opgespoord. De petitie is door meer dan 60.000 mensen ondertekend.

Karremans wees in de Kamer op een eerder rapport, waaruit naar voren komt dat er niet genoeg capaciteit is om zo'n vervolgonderzoek te doen. Maar radiologen zeggen dat die er wel is. Karremans beloofde eerder dat hij hierover het gesprek wil voeren met de radiologen, met de Gezondheidsraad en met de Borstkankervereniging. Het zal dan ook gaan over het al dan niet inlichten van de vrouwen over de dichtheid van hun weefsel.

Karremans gaat 'niet voor niets' in gesprek

In het debat benadrukte de staatssecretaris dat het hem niet aan politieke wil ontbreekt om hier iets aan te doen. Hij zei dat zijn moeder 22 jaar geleden aan kanker is overleden, dat dat ook kwam doordat bij een onderzoek iets was gemist en dat hij dus zelf heeft ervaren hoeveel leed dit kan veroorzaken. "Ik zeg dit, omdat ik daarmee duidelijk wil maken dat de urgentie bij mij er daadwerkelijk is."

Maar Karremans zei ook dat hij "omdat er verschillende beelden zijn" geen valse verwachtingen wil wekken over de uitkomst van de gesprekken. "Maar ik ga niet voor niets in gesprek." Hij snapt dat het "voor het beeld" niet helpt als de overheid zegt dat er geen capaciteit is, terwijl die er volgens radiologen wel is. "Ik wil heel graag mijn ongelijk bewezen krijgen. Niets liever dan dat."

In Duitsland is de prominente rechtsextremist Ursula Haverbeck op 96-jarige leeftijd overleden. Ze kwam bekend te staan als 'nazi-oma' omdat ze op hoge leeftijd nog regelmatig werd gestraft voor het ontkennen van de Holocaust, wat verboden is in Duitsland.

Haverbeck was de weduwe van een man die voor de nazi-overheid had gewerkt. De afgelopen jaren groeide ze uit tot de lieveling van extreemrechts omdat ze bijvoorbeeld maar bleef volhouden dat Auschwitz niet meer was geweest dan een werkkamp. In werkelijkheid werden daar ruim een miljoen mensen vermoord, het merendeel Joden.

In 2004 werd ze veroordeeld tot een geldboete, maar in 2015 oordeelde de rechter dat ze daar niets van had geleerd en alleen een celstraf afdoende was. "Niets houdt u tegen. Met woorden zullen we geen invloed op u hebben."

Gif

De rechter gaf haar aanvankelijk veertien maanden cel, maar verlengde dat tot twee jaar toen ze na haar veroordeling pamfletten aan de pers uitdeelde waarin ze "de waarheid" over de nazimisdaden beweerde te vertellen. Haar verdediging dat ze alleen maar voorlichting gaf, veegde de rechter van tafel. "U verspreidt geen kennis maar gif."

Ook na de celstraf ging Haverbeck gewoon door. Afgelopen juni nog veroordeelde de rechter haar opnieuw tot een jaar celstraf. Omdat haar beroep daartegen nog liep, zat ze niet vast.

Alle media-aandacht maakte Haverbeck tot een bekend gezicht onder neonazi's. In 2019 werd ze bij de Europese verkiezingen lijsttrekker voor de extreemrechtse splinterpartij Die Rechte.

Nederland respecteert de beslissing van het Internationaal Strafhof (ICC) om een arrestatiebevel uit te vaardigen tegen de Israëlische premier Netanyahu. Als hij op Nederlandse bodem komt, zal hij worden gearresteerd, zei minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken in de Tweede Kamer.

Ook zal Nederland geen 'niet-essentiële' contacten meer aanknopen met Netanyahu. Hetzelfde geldt voor de voormalige Israëlische minister van Defensie Gallant en Hamas-leider Masri, ook bekend als Deif. Ook tegen hen zijn arrestatiebevelen uitgevaardigd.

"Nederland voert het statuut van Rome voor 100 procent uit", zei de minister. Dat statuut regelt de oprichting van het in Den Haag gevestigde ICC en hoe er met uitspraken daarvan wordt omgegaan.

De kans lijkt klein dat Netanyahu of een van de andere verdachten inderdaad op korte termijn voet op Nederlandse bodem zullen zetten. Wel is Veldkamp van plan om binnenkort een bezoek te brengen aan het Midden-Oosten.

Wilders naar Israël

Ook PVV-leider Wilders wil volgende maand naar Israël reizen, onder meer voor een bezoek aan de illegale Israëlische nederzettingen in de Palestijnse gebieden. Dat bezoek staat wat Veldkamp betreft haaks op het regeringsbeleid. Maar hij kan Kamerleden niet voorschrijven wat ze wel of niet kunnen doen.

Onduidelijk is nog wat de gevolgen van de uitspraak van het ICC zullen zijn voor die voorgenomen bezoeken van Veldkamp en Wilders. In het debat over de begroting van zijn ministerie benadrukte Veldkamp dat er een verschil is tussen essentiële en niet-essentiële contacten, al is niet duidelijk waar de grens precies ligt. Als er toch een essentieel gesprek nodig is, zal hij dat eerst bespreken in de ministerraad.

Te zachte toon

Linkse oppositiepartijen vinden het niet kunnen dat Veldkamp, of andere leden van het Nederlandse kabinet, nog de hand schudden van de Israëlische premier.

Zij vinden überhaupt dat ons land een te zachte toon aanslaat tegen de Israëlische regering, omdat er geen gevolgen worden verbonden aan het optreden van Israël in Gaza en Libanon.

Veldkamp meent dat hij in internationaal verband juist een voortrekkersrol speelt bij het aanspreken van Israël. "Maar ik wil de deur niet dichtslaan. Ik kan wel hoog van de toren blazen, maar we zijn een klein land. We doen allerlei dingen om het humanitaire leed in Gaza te verlichten."

Een aanslag in het noordwesten van Pakistan heeft volgens de politie aan zeker 38 mensen het leven gekost. Ongeveer dertig mensen raakten gewond van wie er tien in kritieke toestand in een ziekenhuis zijn opgenomen.

De slachtoffers waren sjiitische moslims die in de provincie Khyber Pakhtunkhwa in een konvooi onderweg waren naar de hoofdstad Peshawar, toen ze door mannen met vuurwapens werden beschoten.

De aanslag is nog niet opgeëist. De aanval vond plaats in het district Kurram, waar bij botsingen tussen soennitische en sjiitische moslims de afgelopen maanden tientallen mensen zijn omgekomen.

Sjiieten vormen een minderheid in Pakistan, de meeste inwoners van het land behoren tot de soennitische tak van de islam. In Kurram zijn de sjiieten de grootste groep.

Ook in de zuidelijker gelegen provincie Beloetsjistan vallen geregeld doden door aanslagen. Daar is behalve de Pakistaanse Taliban ook een onafhankelijkheidsbeweging actief.

Prinses Alexia is van studie gewisseld. Ze studeert in het Verenigd Koninkrijk en volgt nu de bachelor Civiele Techniek aan University College London.

De 19-jarige dochter van koning Willem-Alexander en koningin Máxima startte in september met de bachelor Science & Engineering for Social Change. Ook die studie was aan UCL.

Civiele techniek richt zich onder meer op het ontwerpen en bouwen van infrastructuur als bruggen en dijken. De studie die Alexia in eerste instantie koos, gaat volgens UCL over het "oplossen van grote maatschappelijke uitdagingen".

De reden voor de studiewissel is niet bekendgemaakt, omdat haar studietijd "wordt beschouwd als privé", is te lezen op de site van het Koninklijk Huis.

De Israëlische minister van Justitie Yariv Levin wil de juridische hervormingen van de regering-Netanyahu nieuw leven inblazen. De plannen staan sinds het begin van de oorlog in Gaza op een laag pitje, maar Levin wil nu stappen zetten. "De tijd is gekomen om steun te verlenen aan het rehabiliteren van het rechtssysteem, en om een einde te maken aan anarchie en chaos", zegt hij.

De hervormingsplannen werden gelanceerd kort na het aantreden van de regering, eind 2022. Het ging om drastische voorstellen, die nog meer macht bij de regering zouden leggen. Er ontstonden massale protesten, die doorgingen tot de aanvallen van Hamas op 7 oktober.

Hooggerechtshof onder druk

Een van de belangrijkste elementen van de hervormingen is de benoeming van rechters voor het Hooggerechtshof. De commissie die de rechters aanstelt, zou grotendeels in handen kunnen komen van de zittende regering.

In Israël is het Hooggerechtshof de enige buffer tegen de uitvoerende macht, vertelt Yaniv Roznai, co-directeur van het Rubinstein Center For Constitutional Challenges en hoogleraar rechten aan de Reichman Universiteit in Herzliya. Israël heeft namelijk geen grondwet en maar één parlementskamer. "De enige controle over de politieke macht is het Hooggerechtshof. En dat is precies de macht die de regering nu probeert af te nemen."

Eerder probeerde de coalitie het Hooggerechtshof het laatste woord te ontnemen door de zogenaamde 'redelijkheidsclausule' af te schaffen. Via deze clausule kan het Hof beslissingen van de Knesset, het Israëlische parlement, terugdraaien. Het Hof veegde het besluit om de clausule op te schorten in januari zelf van tafel.

Andere hervormingen

Maar er liggen nog andere plannen klaar. Levin wil onder meer de procureur-generaal ontslaan die de aanklager is in het strafproces tegen premier Netanyahu.

"Het is logisch dat Levin hier nu druk achter zet", zegt Roznai. "Netanyahu moet de komende maand getuigen in zijn corruptierechtszaak. Dat is een enorme drijfveer om de procureur-generaal voor die tijd te verwijderen uit haar functie."

Ook zou er wetgeving kunnen worden doorgevoerd die de kandidaatstelling van Arabische kandidaten en politieke partijen blokkeert. De Arabische partijen vertegenwoordigen Arabische Israëliërs, die zo'n 20 procent van de Israëlische bevolking uitmaken. De coalitie zegt deze maatregel te moeten doorvoeren vanuit het oogpunt van terrorismebestrijding.

"Het is tijdens een oorlog heel moeilijk om wetten rondom nationale veiligheid tegen te houden, terwijl terrorisme slechts een excuus is. Het uitsluiten van Arabische partijen en partijleden zou enorme gevolgen hebben voor de kiesdrempel", zegt Roznai.

Daarnaast zijn er meerdere pogingen om controle te krijgen over de media. Zo mag de coalitie tegenwoordig nieuwsmedia dichtgooien als ze een "bedreiging voor de nationale veiligheid" zijn. Door deze wet mag tv-zender Al Jazeera niet langer werken in Israël.

Is Israël een democratie?

En dat roept de vraag op of Israël nog wel functioneert als democratie, een punt waar het land zichzelf vaak om prijst: 'de enige liberale democratie in het Midden-Oosten.'

Volgens de V-Dem index, een van de belangrijkste beoordelaars van overheidssystemen, is Israël dat niet meer. Sinds dit jaar heeft Israël in die index niet langer de status van liberale democratie, maar van electorale democratie. Israël kent nog wel vrije en eerlijke verkiezingen, maar heeft niet de kenmerken die een land een liberale democratie maken, zoals gelijke behandeling. Dat komt met name door de nu voorgestelde juridische hervormingen.

"Het is moeilijk te zeggen op welk exact punt een land stopt met een democratie zijn. Dat is proces van meerdere maatregelen en wetten", zegt Roznai. "Maar met het ondermijnen van vrije pers, het verbieden van bepaalde politieke partijen en kandidaten en het ondergraven van een onafhankelijk Hooggerechtshof, kun je zeker spreken van democratische erosie."

Voor nu is het nog onduidelijk welke stappen er op korte termijn worden genomen om de juridische hervormingen door te voeren. De komende weken bespreekt de Knesset meerdere voorstellen die het Hooggerechtshof aangaan. Ook het voorstel tegen Arabische politieke partijen ligt op tafel.

"De coalitiepartijen zijn niet bezig met de oorlog, ze zijn bezig met overleven", zegt hoogleraar Roznai. "Ze zullen er de komende tijd alles aan doen om aan de macht te blijven."

Wanneer de oorlog eindigt, worden nieuwe verkiezingen verwacht. Het is dan nog maar de vraag of de huidige coalitiepartijen opnieuw in de regering zullen belanden.

In Servië zijn elf mensen gearresteerd in verband met het instorten van een dak bij het treinstation in Novi Sad. Begin deze maand kwam de overkapping aan de voorkant van het station naar beneden. Vijftien mensen kwamen daarbij om het leven.

Het Openbaar Ministerie beschuldigt ze van het in gevaar brengen van de samenleving en het overtreden van de bouwvoorschriften. De namen van de verdachten en hun achtergrond zijn niet bekendgemaakt.

Volgens Servische media is de onlangs opgestapte minister van Infrastructuur een van de verdachten. Deze Goran Vesić vertrok naar aanleiding van het drama. De oud-minister ontkende eerder schuldig te zijn. "Een onderzoek zal hetzelfde uitwijzen", zei hij.

Protesten

Het dodelijke ongeluk leidde tot een golf aan protesten tegen de autoriteiten. Demonstranten eisten dat de verantwoordelijken voor de rechter komen en straffen krijgen. Gisteren waren er opnieuw schermutselingen tussen parlementsleden van oppositiepartijen en agenten bij het gerechtshof in Novi Sad.

In de Servische hoofdstad Belgrado lieten boze actievoerders eerder rode handafdrukken achter op regeringsgebouwen. De boodschap daarvan was dat de regering bloed aan haar handen heeft. Volgens de oppositie is het instorten van het dak het gevolg van corruptie en gebrek aan transparantie waardoor er broddelwerk is geleverd.

Renovatie

Het treinstation in Novi Sad werd de afgelopen jaren twee keer gerenoveerd. De renovaties waren onderdeel van een grotere deal met Chinese staatsbedrijven, maar het is onduidelijk of de overkapping zelf ook is gerenoveerd. Daarover gaan verschillende verhalen rond in de media.

Het Internationaal Strafhof (ICC) in Den Haag heeft arrestatiebevelen uitgevaardigd tegen de Israëlische premier Netanyahu en de voormalige minister van Defensie Gallant.

Ook tegen Hamas-leider Masri, ook wel bekend als Deif, vaardigt het hof een bevel uit. Berichten over de dood van Deif zijn nog niet zeker genoeg dat de aanklagers zijn zaak al willen laten vallen.

Aanklager Khan wil de Israëlische leiders vervolgen voor oorlogsmisdaden en misdaden tegen de menselijkheid voor hun rol in de Gaza-oorlog. Onder hun verantwoordelijkheid zou de burgerbevolking in Gaza zijn uitgehongerd en vervolgd zonder militaire noodzaak.

"Opzettelijk en bewust onthielden ze de burgerbevolking van Gaza middelen die noodzakelijk zijn voor hun voortbestaan, zoals voedsel, water en medicijnen, evenals brandstof en elektriciteit", schrijft Khan. Hij wijst erop dat "zo de omstandigheden werden gecreëerd die bedoeld waren om deels de burgerbevolking van Gaza te vernietigen".

Volgens de aanklager zijn er door het handelen van de beide mannen bijvoorbeeld kinderen gestorven door honger en dorst. Ook kon er niet voldoende medische zorg worden geleverd. Netanyahu ontsloeg Gallant begin deze maand vanwege verschil in inzicht over het verloop van de oorlog.

Ook Deif wordt door de aanklager vervolgd voor misdaden tegen de menselijkheid en oorlogsmisdaden, in zijn geval voor zijn rol in de aanval op Israël van 7 oktober vorig jaar. Als belangrijkste militair leider van Hamas wordt hij verantwoordelijk gehouden voor de moorden, martelingen, verkrachtingen en ontvoeringen die toen plaatsvonden.

Aanvankelijk had hoofdaanklager Khan voor die aanklachten ook de Hamas-kopstukken Ismail Haniyeh en Yahya Sinwar willen vervolgen, maar zij zijn inmiddels door Israël gedood. Haniyeh werd tijdens een bezoek aan Teheran opgeblazen, Sinwar werd min of meer toevallig gedood in een confrontatie met Israëlische militairen.

Israël claimde eerder dit jaar ook al Deif uitgeschakeld te hebben, bij een aanval op het tentenkamp waar hij zich zou hebben schuilgehouden. Het Strafhof zegt die informatie niet onafhankelijk te kunnen bevestigen en daarom vervolging door te zetten.

Weinig gevolgen

De aanklacht brengt met zich mee dat landen die zijn aangesloten bij het Strafhof de drie moeten arresteren, maar het oppakken van een zittend premier is nog nooit gebeurd. Zo loopt er ook sinds maart vorig jaar al een arrestatiebevel tegen de Russische president Poetin, maar reist die nog naar bevriende landen.

Israël heeft bovendien het Strafhof helemaal niet erkend, net als grootmachten de VS, Rusland en China. Een bezwaar van Israël dat het Strafhof daarmee helemaal geen jurisdictie heeft over wat er gebeurt in eigen land, wezen de rechters in een eerdere zitting van de hand. De vervolging van de drie gebeurt onder de erkenning van het hof door de Palestijnse gebieden.

Deze gerechtelijke procedure staat los van de uitspraken van het Internationaal Gerechtshof over de Gaza-oorlog. Dat instituut doet uitspraken over de verantwoordelijkheden van landen, het Strafhof spitst zich toe op personen. Ook het Gerechtshof buigt zich over het leed in Gaza. Het oordeelde daarover in een tussenvonnis dat Israëls activiteiten neigen naar genocide en het land er alles aan moet doen om dat te voorkomen.

Enschede wil op korte termijn beginnen aan de bouw van enkele honderden huizen in de binnenstad, waarbij de toekomstige bewoners van begin af aan meepraten over hoe die eruit gaan zien. De bedoeling is dat de woningen zo sneller dan normaal gerealiseerd kunnen worden.

Het gaat om een proef volgens het zogenoemde Vallastaden-model dat is in de Zweedse stad Linköping is ontwikkeld. Binnen vijf jaar tijd moeten er zo 400 woningen zijn gebouwd in Enschede, meldt RTV Oost.

Hoewel Enschede net als de rest van Nederland kampt met grote woningnood, lukte het tot nu toe maar niet om een goed woningbouwplan te realiseren voor De Kop Boulevard, een stukje binnenstad vlak bij het ziekenhuis.

Hoge woontorens

In 2018 stelde de gemeente voor om samen met een grote projectontwikkelaar 150 miljoen euro te gaan investeren in de bouw van meer dan 500 woningen, verspreid over een aantal hoge woontorens. Maar gaandeweg bleek dat Enschede die ambities moest bijstellen. De (bouw)kosten stegen, het tekort aan vakkrachten in de bouw ook. De politiek plaatste steeds meer vraagtekens bij de haalbaarheid van het plan. De projectontwikkelaar haakte af. De banken trokken zich ook terug of wachtten af.

Zes jaar later gooit Enschede het over een andere boeg met het Vallastaden-model. Daardoor zou het plannen van de bouw en het bouwproces zelf korter worden, ook doordat de nieuwbouw niet worden gerealiseerd door één projectontwikkelaar, maar door veel kleine ontwikkelaars. Zo heb je naar verwachting ook minder last van het gebrek aan arbeidskrachten.

Wirwar aan kabels

In Linköping werkte het. Daar zijn in vijf jaar tijd duizend woningen gebouwd door veertig verschillende organisaties. Het ging om woningen in alle types en groottes: van goedkope sociale huur tot veel duurdere appartementen en gezinswoningen. In de Zweedse stad tussen Göteborg en Stockholm werd ook veel aandacht besteed aan het gebruik van duurzame materialen en de aanleg van stadstuinen. Onder de grond kwam een ingenieus gotensysteem waarin de wirwar aan kabels, pijpen en leidingen werd ondergebracht.

Om wat voor soort woningen het in Enschede zal gaan, moet "echt nog verder uitgewerkt worden", laat een woordvoerder van de gemeente weten. "Daar gaan we nu mee bezig."

Topprioriteit

Enschede krijgt van het Rijk een bijdrage van maximaal 225.000 euro om de proef te beginnen. Het Rijk benadrukt keer op keer dat er snel meer nieuwe woningen bij moeten komen, "De aanpak van de woningnood is absoluut topprioriteit, er moeten komend jaar 100.000 woningen gerealiseerd kunnen worden. Niet alleen door sneller te bouwen maar ook door bestaande gebouwen beter te benutten", zei minister Mona Keijzer van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening onlangs nog.

Niet alleen Enschede, ook Bergen op Zoom, Parkstad Limburg en Zaanstad krijgen elk een bijdrage van 225.000 euro omdat ze proberen het bouwproces van nieuwbouwwoningen te verkorten.

In het dierenpark Wildlands in Emmen is voor de tweede keer in een week tijd een olifantenkalf doodgegaan. De 3-jarige Ka Yan vertoonde dezelfde symptomen als het kalf Nagarr, dat zaterdag onverwacht stierf aan het olifantenherpesvirus.

Vrijdag liet de 2 jaar oude Nagarr trager gedrag zien, een dag later kreeg het dier buikpijn. Hulp van verzorgers en een dierenarts mocht niet baten. Onderzoekers stelden vast dat de doodsoorzaak het olifantenherpesvirus was.

Onderzoek

Waarschijnlijk is datzelfde virus nu ook Ka Yan fataal geworden. Verder onderzoek moet uitwijzen of dit vermoeden klopt.

Het onderzoek wordt gedaan aan de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht. Het stiertje wordt daarheen gebracht zodra de kudde olifanten in Emmen afscheid heeft genomen.

Op dit moment leven nog twee jonge olifantenstieren van 6 jaar oud in dierenpark Wildlands, schrijft RTV Drenthe. Zij worden zo veel mogelijk afgezonderd van de familiegroep van Ka Yan en Nagarr, om de grootste stress te vermijden.

Grote bedreiging

Olifantenherpes is een van de grootste bedreigingen voor zowel wilde als in gevangenschap levende olifanten. Bijna alle olifanten dragen een vorm van het virus bij zich, maar het uit zich lang niet altijd als levensbedreigend.

Jonge olifanten zijn kwetsbaarder, omdat hun immuunsysteem nog niet volledig ontwikkeld is. Als een jonge olifant tekenen van de ziekte laat zien, is de afloop bijna altijd fataal.

Preventie tegen het virus bestaat nog niet. Op de Universiteit Utrecht wordt wel onderzoek gedaan naar een vaccin of behandeling.

Medewerkers van apotheken in Noord-Brabant en Limburg leggen vanaf morgen tot en met maandag het werk neer. Ze voeren actie voor een nieuwe cao.

Volgens de vakbonden FNV en CNV voeren honderden medewerkers van 438 apotheken actie in beide provincies. Brancheorganisatie KNMP zegt dat dienstapotheken wel open blijven. Dat zijn locaties waar 's avonds, 's nachts en in het weekend medicijnen kunnen worden afgehaald.

De afgelopen maanden werd er al een estafettestaking gehouden om een betere cao af te dwingen. Daarbij legden werknemers van honderden apotheken verspreid over het land om de beurt het werk neer. Vorige week was er een grote manifestatie in Den Haag, waar duizenden mensen op afkwamen.

Volgens de vakbonden wordt "de urgentie kennelijk nog niet genoeg gevoeld". Daarom wordt dit keer niet één dag, maar vier dagen gestaakt.

'Omiskenbare schakel'

FNV en CNV gaan niet akkoord met de in hun ogen "magere" loonsverhoging van 2 procent die de werkgevers bieden. De bonden eisen een loonsverhoging van minimaal 6 procent, met terugwerkende kracht vanaf 1 juli dit jaar. Ook willen ze een minimumuurloon van 16 euro.

FNV en CNV noemen apotheken een "onmiskenbare schakel in de zorg" die onder hoge druk staat. "Apotheekmedewerkers doen heel verantwoordelijk werk, maar krijgen niet de waardering die ze verdienen", zegt CNV-bestuurder Albert Spieseke. "Het aantal openstaande vacatures in de apotheken groeit, de werkdruk stijgt, totale leegloop dreigt."