NOS Nieuws - Algemeen

Na een chaotische dag hebben onderhandelaars op de klimaattop in de Azerbeidzjaanse hoofdstad Bakoe toch overeenstemming bereikt. Rijke landen, waaronder Nederland, beloven vanaf 2035 jaarlijks 300 miljard dollar aan klimaatsteun te geven.

Ook wordt onderzocht hoe de totale hoeveelheid steun voor de aanpak van klimaatverandering kan worden verhoogd tot 1.300 miljard dollar per jaar in 2035. Daarbij gaat het wel om alle landen, niet alleen rijke landen. En om geld uit investeringen en het bedrijfsleven.

Verdere stappen om de uitstoot van broeikasgassen te beperken, zijn er niet gezet. Er staat geen directe verwijzing naar het "wegbewegen van" fossiele brandstoffen in de tekst, in tegenstelling tot vorig jaar. Ook zijn er geen nieuwe acties of doelen afgesproken. De golfstaten, en dan vooral Saudi-Arabië zouden zich hevig hebben verzet tegen verdere stappen.

Moeizaam en chaotisch

Direct nadat het besluit over het geld was gevallen, kwamen er bezwaren uit de zaal. Onder meer India stelde het er niet mee eens te zijn. "Dit gaat de enorme omvang van dit probleem niet oplossen", zei diplomaat Leela Nandan.

Maar er ligt nu dus wel een akkoord. Dat er überhaupt een akkoord kwam, is een klein mirakel aangezien de gesprekken vanaf het begin moeizaam verliepen. Meest dramatische moment was toen de allerarmste landen en eilandstaten zaterdagmiddag woedend wegliepen van de onderhandelingstafel.

Zij verlangden veel meer steun dan de 250 en later 300 miljard dollar die op tafel lagen. Duidelijk is dat hun behoeften om zich te beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering veel groter zijn. Zeker in de armste en meest kwetsbare landen.

Daarna werd het een race tegen de klok. Rijk en arm lagen nog ver uit elkaar. Maar steeds meer diplomaten begonnen te vertrekken op eerder geboekte vluchten. En het sluiten van een akkoord kan alleen als tweerderde van de landen aanwezig is.

Grote noden

Deze klimaattop ging vooral over financiele steun voor arme landen. Zij kunnen dit gebruiken om hun uitstoot van broeikasgassen te verminderen. En om zich te beschermen tegen de gevolgen van klimaatverandering, bijvoorbeeld door waarschuwingssystemen te maken tegen extreem weer.

Op dit moment krijgen kwetsbare landen jaarlijks al ruim 100 miljard dollar van dit soort steun. Dit wordt bijeengebracht door rijke landen. Het gaat niet alleen om giften maar ook leningen, investeringen en garanties.

Maar de afspraken hierover liepen af. Bovendien was duidelijk dat de noden veel groter zijn. Kwetsbare landen gaven aan dat er jaarlijks meer dan 1.000 miljard dollar nodig is. Iets wat door wetenschappers werd onderschreven.

Moeizame onderhandelingen

Vooraf was al duidelijk dat de onderhandelingen moeizaam zouden worden. Zo is klimaatfinanciering een gevoelig onderwerp. Ook voor rijke landen die de toezeggingen thuis moeten verdedigen.

De verkiezing van Donald Trump tot Amerikaanse president vlak voor de top wierp een schaduw over de onderhandelingen. Het is de verwachting dat de Verenigde Staten onder Trump minder of zelfs niets zullen bijdragen aan klimaatsteun.

Gastland Azerbeidzjan had geen grote staat van dienst in de klimaatdiplomatie. Bovendien werd het werk van de voorzitter bemoeilijkt door uitspraken van de Azerbeidzjaanse president. Hij noemde olie een "geschenk van god". Ook schoffeerde hij Frankrijk en Nederland door ze "neokoloniaal" te noemen.

Eurocommissaris Hoekstra van Klimaat noemde de uitspraken "weinig behulpzaam".

Woede om 250 miljard dollar

Ook de onderhandelingen zelf leidden tot ergernis bij landen, en organisaties die de top kritisch volgden. Op donderdag toen het eerste conceptvoorstel geen concreet bedrag noemde, maar enkel de letter 'X' liet zien op de plek waar een geldbedrag moest komen, leidde dat tot een vloed aan boze reacties.

Op de staafdiagram hieronder is te zien dat het eerdere doel van 100 miljard dollar pas in 2022 voor het eerst gehaald werd. Dat had volgens afspraken al in 2020 moeten gebeuren.

Het volgende voorstel voor 250 miljard dollar aan klimaatsteun veroorzaakte zo mogelijk nog meer tumult. Dat was tegen het zere been van met name de arme landen. "Een klap in het gezicht van ontwikkelingslanden", noemde klimaatfinancieringsexpert Pieter Pauw het in gesprek met de NOS.

Afrikaanse onderhandelaars noemden de tekst "onacceptabel en inadequaat". "Het voelt alsof de ontwikkelde landen de planeet willen zien branden", haalde klimaatgezant Gomez van Panama uit naar de rijke landen.

Opluchting

Vanuit de rijke landen klonk ook kritiek, al was die minder fel dan de frustratie en woede van ontwikkelingslanden. Minister Hermans van Klimaat en Groene Groei zag weliswaar verbetering vergeleken met het eerste voorstel, maar vond dat er nog veel werk nodig was.

Het akkoord zal ditmaal een extra grote opluchting zijn voor de onderhandelaars. De verkiezing van Trump was al een tegenslag voor de internationale aanpak van klimaatverandering. Dit resultaat lijkt genoeg om de klimaatdiplomatie op gang te houden.

Volgend jaar vindt de klimaattop plaats in het Braziliaanse Belem. Daar zullen landen gaan praten over het opschroeven van hun ambities. Uiterlijk in februari presenteren landen hun plannen voor de aanpak van klimaatverandering tot 2035.

Bij de Erasmusbrug in Rotterdam is een aanvaring geweest tussen een watertaxi en een waterbus. Twee passagiers van de watertaxi en de kapitein zijn lichtgewond geraakt, zegt de politie. Ze zijn nagekeken door ambulancepersoneel.

De aanvaring was rond 20.25 uur. De watertaxi kwam uit de Leuvehaven, direct naast de Erasmusbrug, en botste daar op de waterbus. De Zeehavenpolitie onderzoekt hoe dat kon gebeuren.

In de zomer van 2022 ging het op dezelfde plek ook al eens mis tussen een watertaxi en een rondvaartboot. Toen verdween de watertaxi volledig onder water.

De Onderzoeksraad voor Veiligheid stelde in reactie daarop dat er meer regie nodig is om de drukte op de Nieuwe Maas en andere waterwegen in Rotterdam in goede banen te leiden.

Begin dit jaar bleek uit een analyse van vaargegevens door de NOS en omroep Rijnmond dat watertaxi's toen geregeld aan de verkeerde kant van de waterweg voeren en dus "tegen het verkeer in" gingen.

In het Verenigd Koninkrijk en Ierland veroorzaakt storm Bert overlast en schade. Volgens Britse media zitten vele duizenden huishoudens zonder stroom als gevolg van stormschade. In de Zuid-Engelse stad Winchester kwam een man om door een vallende tak.

Plaatselijk zijn windstoten gemeten van ruim 130 kilometer per uur. Het noodweer gaat gepaard met regen en sneeuw, waardoor wegen slecht begaanbaar, afgesloten of spekglad zijn. Het openbaar vervoer kampt lokaal met vertraging en uitval.

Overstromingsgevaar

Ook morgen zal Bert, een stormnaam op voordracht van het KNMI, naar verwachting tot problemen leiden op de Britse Eilanden. Volgens Britse meteorologen moet op sommige plekken het ergste weer nog komen. Daarom houden elektriciteitsbedrijven rekening met meer stroomuitval. De combinatie van smeltende sneeuw en regenval kan leiden tot overstromingen.

Weerinstituut Met Office waarschuwt voor zeer zware regenbuien. Op sommige plekken kan in het uiterste geval evenveel regen vallen als gemiddeld in de hele maand november:

Net als in Nederland maakt het Verenigd Koninkrijk een forse weersomslag mee: van winters weer naar haast lentetemperaturen. In tegenstelling tot op de Britse Eilanden is hier geen sprake van een storm. Nergens in Nederland geldt vandaag of morgen een weerwaarschuwing.

In het Verenigd Koninkrijk geldt tot zondagavond laat op sommige plekken nog een waarschuwing voor zware windstoten en regenval.

Dodelijke ongevallen

Tot dusver zijn twee dodelijke ongelukken gemeld in Engeland, waarvan er een vermoedelijk direct verband houdt met storm Bert. Een automobilist van rond de 60 jaar werd getroffen door een vallende tak. Dat gebeurde op snelweg A34 ter hoogte van Winchester.

In Yorkshire, Noord-Engeland, kwam een 34-jarige man om het leven. Hij reed in een auto die door onbekende oorzaak van de weg raakte en crashte. Het ongeluk wordt nog onderzocht, maar voor zover bekend lag er geen ijs op de weg.

Inwoners van Schotland hebben het dringende advies gekregen niet te reizen tenzij dat noodzakelijk is. Volgens de BBC viel daar meer sneeuw dan vooraf werd verwacht. Dat leidde tot lange files en verschillende wegafzettingen. Ook is een aantal sportevenementen afgelast.

Bij een brand in een opvanglocatie voor vluchtelingen zijn in Duitsland zestien mensen gewond geraakt. Tien van hen zijn opgenomen in ziekenhuizen. In eerdere berichten was sprake van twintig gewonden, maar de politie heeft dat aantal naar beneden bijgesteld.

De autoriteiten hebben nog niets losgelaten over de mogelijke oorzaak. Wel is een 35-jarige bewoner van de opvanglocatie opgepakt.

De brand woedde in de centrale opvang van de deelstaat Noordrijn-Westfalen, die aan Nederland grenst. De opvang is gevestigd in de Eifel, op het terrein van de voormalige kazerne Vogelsang. In de opvang verblijven 380 mensen.

Onbewoonbaar

De brand brak rond 10.40 uur uit op de zolder van een van de gebouwen op het terrein. Het vuur verspreidde zich zo snel dat het hele gebouw na korte tijd in lichterlaaie stond en niet meer te redden was.

Twee andere gebouwen zijn door water- en rookschade onbewoonbaar. De bewoners worden elders in de regio opgevangen, zegt de plaatselijke burgemeester tegen omroep WDR.

Politie, brandweer en ambulancediensten hebben meer dan honderd medewerkers ingezet. De diensten hadden te kampen met sneeuw op toegangswegen en een beperkte beschikbaarheid van bluswater. Tankwagens hebben in een dorp in de buurt extra water gehaald.

Voor nabestaanden van collaborateurs, maar ook van oorlogsslachtoffers stijgt de spanning in aanloop naar 1 januari 2025. Vanaf die dag is het grootste oorlogsarchief van Nederland, het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging, te raadplegen via internet, dus gewoon vanaf de eigen computer.

Dat betekent dat een gang naar het Nationaal Archief in Den Haag, waar de dossiers zich bevinden, dan niet meer nodig is. Van de 32 miljoen pagina's zijn er nu acht miljoen gescand en toegankelijk gemaakt. De verwachting is dat binnen twee jaar het hele archief is gedigitaliseerd.

Op een symposium In Den Haag zijn de nabestaanden van daders en slachtoffers het vandaag eens: de openstelling van het archief over verraad en collaboratie is een goede gelegenheid om met elkaar in gesprek te gaan en te blijven en niet te snel te oordelen.

Ook hopen de nabestaanden dat door dit archief meer bekend wordt over de misstanden in de interneringskampen voor NSB'ers en de jeugdzorg voor hun kinderen na de oorlog. Het is volgens voorzitter Michael Schuling van Werkgroep Herkenning een archief van ons allemaal. "Ik hoop dat mensen respectvol omgaan met de informatie die vrijkomt."

Nagedragen

John Blogg, zelf zoon van een onderduikvader en kleinzoon van weggevoerde Joodse grootouders, kan niet begrijpen dat kinderen van daders het verleden van hun ouders nog wordt nagedragen.

Hij reageert daarmee op een recent onderzoek van het Nationaal Psychotrauma Centrum ARQ, waaruit blijkt dat 1 op de 5 Nederlanders liever geen nabestaande van een collaborateur in een publieke functie wil, zoals bijvoorbeeld burgemeester of Tweede Kamerlid.

Ook onderzoeker Betine Mitima-Verloop schrok van dit aantal. "We weten niet waarom mensen dat vinden, maar dat willen we graag verder onderzoeken." Ook blijkt uit het onderzoek van ARQ dat een derde van de kinderen en een vijfde van de kleinkinderen van collaborateurs nog steeds last heeft van het verleden.

Angst voor nieuwe wonden

Sommige nabestaanden zitten er dan ook niet op te wachten dat het verhaal van hun familie straks op straat ligt. Zij willen niet weten wat hun vader of opa heeft uitgespookt. En ook vooral wat oudere nabestaanden van slachtoffers vinden het spannend. Zij zijn bang dat slecht geheelde wonden weer open gaan.

Op het symposium zijn vooral mensen die het wél willen weten en daar ook over durven te praten. Zoals Schuling van Werkgroep Herkenning, die het vier jaar geleden aandurfde het dossier over zijn oma in te zien.

Verkering met een Duitse soldaat

Schuling wist niet beter dan dat zijn oma in de Tweede Wereldoorlog zwanger was geraakt als gevolg van een verkrachting door een Duitse soldaat. Het kind dat daaruit geboren werd was Schulings vader.

Maar toen hem via zijn moeder foto's onder ogen kwamen van zijn oma met de Duitser, gaf dat een heel ander beeld. Hij zag een verliefd stel en een man met een doodskop op zijn pet. Ook had hij het al eerder vreemd gevonden dat zijn vader in Duitsland was geboren. Zijn vader wilde daar niet veel over kwijt.

Het dossier over zijn oma in het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging heeft veel duidelijk gemaakt, zegt Schuling. "Mijn oma bleek inderdaad niet verkracht te zijn, maar had verkering met een Duitser. Toen ze zwanger van hem raakte, heeft hij ervoor gezorgd dat ze in de eerste Lebensborn-kliniek van Duitsland kon bevallen." De nazi's richtten deze klinieken op om een zuiver Arisch ras te scheppen. "Daar schrok ik van, dat is zo beladen."

Zijn besluit om het dossier in te zien maakte veel los, zegt Schuling. "Je weet dat je levens overhoop haalt en je gaat twijfelen of je verder moet gaan met onderzoek. Je wilt het respectvol doen. Uiteindelijk ben ik door deze ontdekking mijn oma en vader, die psychisch veel last had van zijn verleden, beter gaan begrijpen. Ik hoop op een zachte landing."

Hoe het online archief eruit gaat zien, zie je in deze video:

In Vlaanderen is afgelopen nacht de auto van een cipier in brand gestoken naast zijn woning. Ook werd in de brievenbus een dreigbrief gestopt. De gevangenisbewaker was eerder al mondeling bedreigd door gedetineerden, schrijven Belgische media op basis van de autoriteiten.

De brandstichting vond plaats in Heers, dat ten noordwesten van Luik ligt. De cipier werkt in de centrale gevangenis van de stad Leuven, zo'n 60 kilometer verderop. "Als je nog een keer komt werken, dan komen we om je vrouw", citeert Het Nieuwsblad uit de dreigbrief.

'Zwaar onder de indruk'

De politie onderzoekt wie verantwoordelijk is voor de brandstichting en de bedreiging. "De man en zijn gezin zijn uiteraard zwaar onder de indruk, net als zijn collega's", zegt een woordvoerder van overheidsvakbond VSOA tegen de Vlaamse omroep VRT.

Volgens de vakbond neemt agressie in gevangenissen toe. "Als er verboden voorwerpen in de cel worden gevonden, wordt er al snel gezegd: ik weet u te vinden." Tegen de krant De Standaard zegt de woordvoerder dat het de eerste keer is dat zulke agressie "van binnenuit naar de privésfeer overslaat".

Bij gevechten tussen soennietische en sjiitische moslims in het noordwesten van Pakistan zijn minstens 37 mensen om het leven gekomen, meldt een regionale politiechef. Ook worden er ruim 25 gewonden gemeld.

Volgens de politie staken gewapende mannen vandaag winkels, huizen en overheidsgebouwen in brand. Ook beschoten verschillende groepen elkaar met "zware en automatische wapens", zegt de politie.

Op verschillende plekken in de regio wordt nog altijd gevochten, zegt een functionaris tegen persbureau AFP. Vanwege de onrust zijn scholen gesloten in de regio.

De sjiieten zijn in de minderheid in Pakistan, ze vertegenwoordigen 10 tot 15 procent van de islamitische bevolking in het land. Zo'n 80 procent van de moslims in Pakistan is soennitisch.

Al langer onrustig

De vuurgevechten kwamen op gang nadat een groep gewapende mannen afgelopen donderdag auto's van sjiitische moslims onder vuur nam. Daarbij werden 42 mensen gedood. Niemand heeft de verantwoordelijkheid voor de aanval opgeëist. Ook het motief is onduidelijk.

Vandaag is een hoge bestuurlijke delegatie naar de stad Parachinar gereisd om de crisis te bezweren. Regeringsleden spraken al met sjiitische leiders en gaan later met soennitische leiders praten. Doel is om tot een staakt-het-vuren te komen tussen beide partijen, aldus een woordvoerder van de provinciale regering.

Het is al langer onrustig in de regio. Bij botsingen tussen soennitische en sjiitische moslims kwamen sinds juli tientallen mensen om het leven.

Ook in de zuidelijker provincie Beloetsjistan worden met regelmaat aanslagen gepleegd. Daar is een onafhankelijkheidsbeweging actief.

NSC-leider Omtzigt heeft zelf niet overwogen om uit de coalitie met PVV, VVD en BBB te stappen, ondanks dat drie van zijn partijgenoten dat wel deden. Dat zei Omtzigt tijdens het tweede ledencongres van de partij in Nieuwegein.

"De bedoeling van een samenwerking is dat je hem doorzet", zei hij tijdens de persconferentie na afloop van zijn toespraak. "Voor mij is belangrijk dat we alle vier onze doelen kunnen bereiken. Dan heeft het kabinet echt zin." Hij onderschrijft de afspraken uit het coalitieakkoord, zei hij, en hij weet hoe belangrijk die zijn voor de andere drie partijen.

"Wij maken verschil", zei NSC-vicepremier Van Hijum tegen de leden. "We gaan vol energie door." Plaatsvervangend fractievoorzitter Van Vroonhoven, die de komende tijd met Omtzigt de taken verdeelt, toonde zich ook positief. "We zijn een belangrijke verbinder tussen de partijen aan de linkerkant en partijen aan de heel rechterkant."

Toon politieke debat

In het kabinet ontstond een week geleden een crisissituatie nadat NSC-staatssecretaris Achahbar in de ministerraad haar aftreden aankondigde. Deze week vertrokken vervolgens twee NSC-Kamerleden. De een noemde "discriminatie" als reden, de ander zag een toenemende "neiging om minderheden te beledigen".

Omtzigt veroordeelde het "ongekend antisemitische gedrag dat in Amsterdam is vertoond" na de wedstrijd Ajax-Maccabi Tel Aviv begin deze maand. Hij steunt het kabinetsbeleid "om de Joodse gemeenschap zich veilig te laten voelen in ons land". Hij is kritisch over de toon in het politieke debat, waarbij mensen "als groep weggezet worden en niet als individu gezien worden".

Zonder echte oplossingen kunnen woorden van politici een polariserend effect op de samenleving hebben "die de scheidslijnen in de samenleving vergroten", zei hij. "Dan beledig je elkaar om te beledigen. Dan schreeuw je het hardst om de krant, het nieuws en de sociale media te halen."

Op vragen van journalisten of hij doelde op zijn coalitiepartners PVV, VVD en BBB zei hij dat hij de politiek in het algemeen bedoelt.

Omtzigt sprak op het NSC-partijcongres van "keiharde omgangsvormen":

Een stemming over of NSC uit het kabinet moet stappen stond niet op het programma. Een kritisch NSC-lid kwam deze week wel met een motie hierover, maar die was volgens het bestuur niet in lijn met de partijreglementen.

In de wandelgangen was bij de leden weinig kritiek te horen op de beslissingen van NSC de laatste tijd. Zij hopen vooral dat de partij de kans krijgt om iets te bereiken in deze coalitie en zijn blij dat Omtzigt weer terug is om de partij bij elkaar te brengen.

Gelach in de zaal

De ongeveer 700 aanwezige leden uit het hele land stemden wel over veel andere moties. Die gingen over het bestuur, de organisatie en hoe de inspraak van de leden van de jonge partij wordt georganiseerd.

Zo lag er ook een motie van afkeuring voor tegen het partijbestuur vanwege de telling van digitale stemmen. Een lid merkte daarover op: "Ik dacht even op een PvdA-congres te zijn". Na gelach in de zaal vroeg de voorzitter of dat bedoeld was als compliment. "Nou, van mij uit niet!", zei het lid. De motie werd met overgrote meerderheid weggestemd.

Bij de stemmingen roerden veel leden met verstand van de procedures zich. Er waren flink wat ordevoorstellen; dat wil zeggen dat de leden het partijbestuur wilden corrigeren. "De enige congressen waarbij het altijd lekker rustig is, is bij de PVV, zal ik maar zeggen", grapte de voorzitter. De PVV heeft maar één lid, partijleider Wilders.

Moeilijke periode

In zijn toespraak dankte Omtzigt de leden en zijn echtgenote voor hun steun "in een best moeilijke periode". Samen met Van Vroonhoven gaat hij de taken verdelen. Het zal moeilijk voor hem worden toch niet alles tegelijk te gaan doen, zei hij. Hij was tijdens het hele congres aanwezig.

Dat de partijleider nog niet is hersteld van zijn burn-out, bleek bij de persconferentie na zijn toespraak. Omtzigt vond op enig moment dat hij voldoende vragen had beantwoord, maar daar dachten de journalisten anders over. Zij wilden de vragen kunnen stellen waar afgelopen woensdag, bij de terugkeer van Omtzigt in de Tweede Kamer, geen tijd voor was.

Omtzigt kwam na de protesterende geluiden van de aanwezige journalisten terug:

Ook D66, ChristenUnie en PvdA organiseerden vandaag ledenbijeenkomsten. D66-leider Jetten verwees naar Omtzigts opmerking dat "woorden de scheidslijnen in de samenleving kunnen vergroten". "Ik ben het met hem eens", zei Jetten in Den Bosch. "Maar hoe kun je de barrières doorbreken, als je eigen coalitie steeds weer grenzen overschrijdt? Meet niet met twee maten, en bestrijd antisemitisme niet met meer racisme."

"Ik hoop dat iedereen zijn campagnejasje al klaar heeft liggen", zei ChristenUnie-leider Bikker in Barneveld tegen haar leden. Serieuzer vertelde zij daarna over gesprekken die ze langs de lijn van het voetbalveld heeft. "Mensen verlangen naar de grote verhalen, een goede toekomst voor hun kinderen, waarnaar zijn we onderweg. Dan doet het pijn te zien dat de polarisatie van de afgelopen tijd het land niet verenigt." Bikker ziet dat als wereldwijd probleem, niet alleen van Nederland.

In Zwolle kwam de politieke ledenraad van de PvdA bij elkaar, waar de samenwerking met GroenLinks opnieuw werd bevestigd met een staande ovatie. Partijleider Timmermans uitte voor zijn achterban harde kritiek dat "dit land kan ten onder kan gaan" als kabinet en coalitie bevolkingsgroepen tegen elkaar op blijven zetten en "de sterkste schouders niet de zwaarste lasten dragen".

Burgemeester van Warschau Rafal Trzaskowski gaat opnieuw proberen president van Polen te worden. De 52-jarige politicus heeft de voorverkiezingen binnen de pro-Europese Burgercoalitie gewonnen. Partijleider en premier Donald Tusk heeft dat bekendgemaakt.

In mei volgend jaar gaan de Polen naar de stembus voor een nieuwe president. De huidige president Andrzej Duda, van de rechts-conservatieve partij PiS, kan zich niet opnieuw verkiesbaar stellen. Na twee termijnen van vijf jaar moet hij straks plaatsmaken voor een opvolger.

Op een bijeenkomst van de Burgercoalitie in hoofdstad Warschau werd duidelijk dat Trzaskowski bijna 75 procent van de stemmen had gekregen. Zijn tegenstander, de huidige minister van Buitenlandse zaken Sikorski, bleef steken op 25 procent. Ruim 22.000 partijleden hadden hun stem uitgebracht.

Trzaskowski nam het bijna vijf jaar geleden op tegen Duda, maar verloor de presidentsverkiezingen nipt. De kandidaat van de centrumrechtse coalitie tekende destijds vergeefs protest aan tegen de uitslag. Volgens Trzaskowski waren de verkiezingen oneerlijk verlopen in het voordeel van PiS. Hij wees er bijvoorbeeld op dat de toenmalige regeringspartij van publieke omroep TVP een politieke spreekbuis had gemaakt.

Na een jarenlange overmacht verloor PiS bij de parlementsverkiezingen van 2023 de meerderheid in het parlement. De Burgercoalitie heeft samen met andere partijen de macht overgenomen. Tusk werd in december vorig jaar opnieuw premier, een functie die hij tussen 2007 en 2015 ook heeft vervuld.

Karol Nawrocki

De PiS-partij heeft nog geen presidentskandidaat gepresenteerd, maar volgens Poolse media is besloten om Karol Nawrocki naar voren te schuiven. Dat wordt naar verwachting morgen bekendgemaakt. Al zegt de partij in een reactie op deze berichten dat er nog geen besluit is genomen.

Nawrocki is relatief onbekend in de landelijke politiek. Hij staat momenteel aan het hoofd van een instituut dat onder meer onderzoek doet naar de Poolse geschiedenis. Voorheen was hij de directeur van het Tweede Wereldoorlogmuseum in Gdansk.

De nieuwe A24 ten westen van Rotterdam gaat binnenkort open en dat wordt dit weekend gevierd. Vandaag kon publiek de tunnels en knooppunten van dichtbij bekijken; lopend of met de bus werden geïnteresseerden rondgeleid. Met circa 6000 bezoekers, foodtrucks en activiteiten voor kinderen had het evenement iets weg van een festival.

Morgen verkennen hardlopers het nieuwe traject tijdens De Tunnel Run. Die loop van 10 kilometer leidt deelnemers door de Maasdeltatunnel, de Hollandtunnel en over de knooppunten Rozenburg en Vlaardingen.

Wat de snelweg bijzonder maakt en wat mensen ervan vinden, zie je in de video:

De A24 verbindt de A20 ter hoogte van Vlaardingen met de A15 bij Rozenburg. Aan de weg en de tunnel is ruim zes jaar gewerkt. De planning van het project begon al in 2010.

De nieuwe snelweg, die op 7 december opengaat voor autoverkeer, moet voor minder files zorgen in de regio. Bestuurders gaan daar wel voor betalen; de A24 wordt de eerste snelweg van Nederland waar elektronisch tol wordt geheven.

Een motorvoertuig met een gewicht tot 3500 kilo gaat 1,51 euro per rit betalen. Zwaardere voertuigen zoals vrachtwagens en bussen betalen 9,13 euro per keer dat ze de weg gebruiken.

Bestuurders kunnen betalen met het e-TOL systeem. Aanmelden kan via Move-IZI en Flitsmeister. Het tolbedrag wordt na de rit automatisch afgeschreven. Wie niet op deze manier wil betalen, kan de tol ook zeven dagen voor of binnen 72 uur na de rit voldoen op e-tol.nl.

Black Friday, Sinterklaas, Kerstmis: het pakketjesseizoen staat voor de deur. Voor webshops betekent dat lucratieve handel en veel omzet. Maar ook: veel retourzendingen. Vooral kleding, schoenen en artikelen voor persoonlijke verzorging sturen klanten regelmatig terug. Dat leidt tot heel veel (energie)verspilling en extra kosten.

Ondanks inspanningen van webshops om het aantal retourzendingen terug te dringen, lukt dat maar mondjesmaat. Uit cijfers van de Autoriteit Consument en Markt (ACM) blijkt dat consumenten in de afgelopen twee jaar gemiddeld 12,3 procent van de pakketjes terugstuurden. In 2021 was dat nog 11,4 procent. En dat terwijl een derde van de webwinkels inmiddels geld vraagt voor die retouren.

De brancheorganisatie Thuiswinkel.org kent de cijfers van de ACM. "Die cijfers zijn van de afgelopen jaren. Mijn hoop is dat de cijfers van dit jaar positiever zullen zijn", zegt algemeen directeur Marlene ten Ham. "We vinden het wel een goede ontwikkeling dat webshops druk bezig zijn met het creëren van bewustzijn bij consumenten. Dat retouren veel impact hebben en voor veel extra kosten zorgen."

Hoofdredacteur Daniel Verheij van de Twinkle100, de lijst van de honderd grootste webshops, ziet ook dat sommige bedrijven bezig zijn met het terugdringen van het aantal terugkomende pakjes. "Met AI en virtuele pashokjes, zoals Zalando. Maar de gemiddelde consument gebruikt die nog niet. Dus in die zin zal het aantal retouren niet snel heel erg teruglopen."

Hij ziet wel dat steeds meer bedrijven geld vragen voor artikelen terugsturen. Uit de laatste Twinkle100 blijkt dat 30 procent een vergoeding vraagt. Bekendste voorbeeld is Wehkamp. "Dat bedrijf vraagt 50 cent. Een symbolisch bedrag, dat wel. Maar het helpt voor mensen die normaal gesproken vier verschillende kleuren en vier verschillende maten bestellen. Die zullen dat nu minder doen."

Gevoelig

Volgens Wehkamp zelf is het aantal retouren afgelopen jaar met 14 procent gedaald. "Met de symbolische kosten worden consumenten zich bewuster van de maatschappelijke impact van de goederenstroom", zegt een woordvoerder. "De grootste vooruitgang hebben we gezien in de categorie jurken, gevolgd door badkleding en schoenen."

Overigens zijn webshops niet happig om over dit onderwerp cijfers te delen. Praten over het aandeel retourzendingen ligt bij veel aanbieders gevoelig.

Er zijn ook honderden webshops die geen geld vragen voor retourneren. De angst voor omzetverlies speelt daarbij mee, denkt Verheij. "Als klanten de keuze hebben - bij de één kan ik het gratis terugsturen en bij de ander moet ik betalen - dan is voor veel mensen de keuze snel gemaakt."

Online modezaak Sans Online vraagt al een paar jaar geld voor pakketjes die terugkomen: 3,95 euro. En dat werkt. "We krijgen nu zo'n 37 procent terug, maar dat was voorheen 48 procent", zegt eigenaar Tom Sans. "37 procent is nog steeds heel veel, maar wij vinden het een goede ontwikkeling."

Vrouwen vaker dan mannen

De webshopeigenaar ziet dat vrouwen vaker artikelen terugsturen dan mannen: 45 tegen 25 procent. "Vrouwen willen het perfect hebben. Mannen denken sneller: 'Het zit wel prima'", zegt Sans over dat verschil.

Hij baalt ervan dat er nog steeds grote webshops zijn die van de daken blijven schreeuwen dat terugsturen gratis is. "Eigenlijk kan dat toch niet meer in deze tijd van duurzaamheid. Ik vind dat wel stoorzenders, bedrijven die dat in hun marketing maar blijven roepen."

Marktleider Bol.com zegt desgevraagd "maar een paar procent terug te krijgen". Bol.com vraagt geen retourvergoeding. MediaMarkt rekent ook geen kosten, maar zegt het aantal retourzendingen wel te zien afnemen.

Zalando zegt dat kosteloos retourneren onderdeel is van de service. Het bedrijf werkt onder meer met virtuele paskamers. Daardoor daalde het aantal retouren met 40 procent, stelt het bedrijf. Bij H&M kost een pakket terugsturen 1,99 euro. Een pakket terugbrengen naar de winkel is gratis.

Veel boeren blijven gebruikmaken van het omstreden onkruidbestrijdingsmiddel glyfosaat. Negen op de tien akkerbouwers in Nederland gebruikt het middel. Bij melkveehouders gaat het om de helft. Vaak spuiten ze glyfosaat op steenworp afstand van basisscholen, speelplaatsen en natuurgebieden.

"Als de teler gaat rijden met de spuitmachine, moet alles naar binnen. De huisdieren, de was, wijzelf", zegt Gitta Visser bij regionale omroep NH. Ze woont in een dijkwoning in de kop van Noord-Holland, naast een boer die zijn grond verpacht aan een bollenkweker. "De ramen en roosters gaan dicht. Na een uur kunnen we weer naar buiten."

Glyfosaat staat al jaren ter discussie. Het onkruidbestrijdingsmiddel doet precies wat het belooft, maar schaadt de biodiversiteit en de bodem- en waterkwaliteit. Ook wordt het in verband gebracht met een verhoogd risico op kanker en de ziekte van Parkinson. Kinderen zijn extra kwetsbaar bij blootstelling aan pesticiden, stelt VN-kinderrechtenorganisatie Unicef.

Glyfosaat is niet verboden in Nederland. Eind vorig jaar besloot de Europese Commissie dat boeren het middel ook de komende tien jaar mogen gebruiken. Toch komt een verbod komende woensdag naar verwachting wel ter sprake tijdens een Kamerdebat.

Opvallend gele kleur

Onderzoeksjournalisten van Follow the Money en een aantal regionale omroepen en kranten hebben op basis van satellietbeelden in kaart gebracht waar boeren glyfosaat gebruiken. Door de opvallende gele kleur die glyfosaat achterlaat, zijn de bespoten akkers vanuit de ruimte goed te zien.

De journalisten gebruikten satellietbeelden van de Europese Ruimtevaartorganisatie ESA om die gele akkers in beeld te brengen. De beelden dateren uit het relatief onbewolkte voorjaar van 2020, maar zijn volgens de onderzoekers ruim vier jaar later nog steeds actueel.

In totaal ging het in Nederland om 42.200 hectare aan akkers die worden bespoten met glyfosaat. Meer dan 4 miljoen Nederlanders wonen binnen een kilometer van een bespoten akker; ongeveer 670.000 mensen zelfs binnen 250 meter. Dat is geen willekeurige afstand: als glyfosaat uit de spuit komt, daalt het grotendeels binnen 250 meter neer.

Basisscholen

In Nederland liggen 176 basisscholen binnen een straal van 250 meter van een plek waar glyfosaat wordt gebruikt, meldt Follow the Money. Het wordt ook gebruikt in 108 grondwaterbeschermingsgebieden en in de buurt van 96 beschermde Natura 2000-gebieden.

Wie inzoomt, ziet dat bijna de helft van de Drenten binnen een kilometer van een akker woont die bespoten is met glyfosaat, schrijft RTV Drenthe. Het spul wordt in Drenthe op bijna duizend percelen gespoten. Het gaat om een gebied van in totaal 47 vierkante kilometer - oftewel 6800 voetbalvelden.

"Zorgen over glyfosaat zijn er zeker, maar dat geldt ook voor vele andere soorten bestrijdingsmiddelen die in onze provincie worden gebruikt", reageert Judith van de Berg van de Natuur en Milieufederatie Drenthe. "We vinden ook dat er een andere manier bestaat om onkruid te bestrijden, zoals mechanisch."

Maar voor veel boeren is dat te omslachtig, of het werkt niet. "Als ik geen bestrijdingsmiddelen gebruik, worden mijn gewassen ziek", zegt een Noord-Hollandse verpachtende boer, tevens de buurman van Visser, die anoniem wil blijven. "Dit middel is uitgebreid getest en toegestaan. Ook werkt de machine een stuk beter dan vroeger, de armen spuiten veel dichter op de grond."

Spuitvrije zones

Maar Visser is er niet gerust op en pleit net als veel andere mensen die naast een akker wonen voor spuitvrije zones. Die moeten fungeren als een soort buffers tussen woningen en landbouwgrond waar bestrijdingsmiddelen worden gebruikt.

Gemeenten zouden bij nieuwbouw kunnen beginnen met kleine spuitvrije zones, stelt docent milieurecht Lolke Braaksma van de Rijksuniversiteit Groningen. "Als vuistregel geldt dat gemeenteraden een afstand van 50 meter aanhouden tussen de woning en een weiland waar bestrijdingsmiddelen worden gebruikt."

Bij bestaande bouw, zoals die van Gitta Visser, wordt het complexer, zegt Braaksma. "Je hebt dan te maken met bestaande rechten om bestrijdingsmiddelen te gebruiken. Ingrijpen in die rechten ligt juridisch iets ingewikkelder."

"Maar", vervolgt Braaksma, "gemeenteraden hebben ook de verantwoordelijkheid om een gezonde woon- en leefomgeving voor omwonenden te garanderen. Zij kunnen in die situatie een spuitzone afdwingen, maar moeten dat dan goed kunnen onderbouwen en rekening houden met verzet en claims van bedrijven."

In de praktijk komt het voor buren van telers vaak neer op het zoeken naar andere oplossingen. Elders, in de Noordkop van Noord-Holland, pacht een inwoonster een stuk grasland van haar buurman voor 2000 euro per jaar. Dat dient nu als bufferzone tussen haar biologische tuin en zijn bloembollenveld.

Boerenorganisatie LTO Nederland wil dat de "wetenschap leidend" is bij beslissingen over het gebruik van glyfosaat. "Wanneer middelen gebaseerd op de meest actuele stand van de wetenschap als veilig beoordeeld worden, moeten deze ook in de Nederlandse landbouwpraktijk ingezet kunnen worden", stelt de organisatie in een reactie.

"Tegelijkertijd maken ook wij ons zorgen over signalen dat (een mix van) gewasbeschermingsmiddelen mogelijk het risico op neurologische aandoeningen kan vergroten. Daarom wil ook LTO dat hier zorgvuldig onderzoek naar wordt uitgevoerd."

'Blijft populair'

Landbouw zonder glyfosaat kán wel, zegt hoogleraar Violette Geissen van de Wageningen Universiteit. Biologische akkerbouwers bijvoorbeeld gebruiken geen chemische bestrijdingsmiddelen en dus ook geen glysofaat. Maar zij hebben over het algemeen een lagere opbrengst per hectare, zegt ze tegen Follow the Money.

"Zolang de huidige vorm van intensieve landbouw blijft bestaan, hoef je niet de illusie te hebben dat je natuurgebieden of kinderen kunt beschermen", aldus Geissen. "Daar is Nederland simpelweg te klein voor."

Het wordt dit jaar toch pakjesavond voor zo'n 1750 kinderen die de sint waarschijnlijk anders stilletjes voorbij was gereden. De organisatie Secret Sint koppelt de kinderen en hun ouders aan anonieme donateurs die een feestpakket beschikbaar stellen.

Secret Sint is een idee van Jeanine Boerendans en Liesbeth Goedhart dat in 2022 is ontstaan. Ze kennen elkaar via Instagram en zochten een oplossing voor ouders die door financiële problemen of persoonlijke tegenslagen eigenlijk geen sinterklaas kunnen vieren.

"We gingen samen ergens wat eten en kregen spontaan het idee van de geheime sinterklaas. We hebben het in twee weken opgetuigd en via onze socialemediakanalen verspreid", vertelt Boerendans uit Elburg bij Omroep Gelderland. Dat jaar meldden zich 350 hulpsinterklazen die gratis een pakket samenstelden en schonken. Dit jaar zijn er 1750 anonieme gevers.

Liever spullen dan geld

Dat aantal aanmeldingen vindt Boerendans hartverwarmend. Maar het verbaast haar ook. "Ik vind het zo bijzonder dat er een project nodig is om dit voor elkaar te doen. Iedereen kent vast wel iemand in de omgeving van wie je denkt: goh, hij of zij zou dit goed kunnen gebruiken. Ik denk dat mensen het fijn vinden dat dit anoniem kan." Daarnaast vermoedt ze dat de donateurs liever spullen geven dan geld.

Om tot een goede match te komen, vullen ontvangers en gevers een formulier in. Ontvangers noteren schoen- en kledingmaten, namen, leeftijden, interesses en komen met verlanglijstjes. Donateurs geven aan wat hun motivatie is om mee te doen aan het project. Boerendans en Goedhart koppelen ontvanger en gevers vervolgens aan elkaar, al komt het ontvangende gezin niet te weten van wie hun pakket afkomstig is.

Presentje voor ouders

Voorwaarde om mee te doen is dat minstens één kind uit het ontvangende gezin op de basisschool zit of daar nog te jong voor is. Kinderen tot en met 15 jaar kunnen één cadeautje krijgen. "Toch blijkt uit de praktijk dat veel sinten ook een presentje in het pakket doen voor de ouders en oudere kinderen", zegt Boerendans.

Deelnemers moeten ook aan een paar voorwaarden voldoen. "Er moet per kind iets lekkers, iets leuks en iets nuttigs in het pakket zitten", benadrukt Boerendans. En tweedehands cadeaus zijn niet toegestaan.

Inmiddels hebben zich genoeg hulpsinten gemeld. Gezinnen die belangstelling hebben voor een feestpakket, kunnen zich nog wel melden.

Zelf stoppen Boerendans en Goedhart vaak ook nog iets in een pakket, zoals een zak strooigoed, pak chocolademelk en een bus slagroom. "We willen de gezinnen niet alleen de zak met pakjes geven maar de hele sinterklaassfeer bezorgen."

De pleegouders uit Vlaardingen die worden verdacht van onder meer poging tot doodslag op hun 10-jarige pleegdochter zouden ook Syrische broertjes hebben mishandeld. Dat schrijven De Telegraaf en het AD op basis van bronnen. Maandag is de eerste pro-formazitting in de zaak.

Voordat het meisje bij de pleegouders kwam wonen, kwamen bij het stel drie Syrische broertjes terecht. Zij waren gevlucht voor de oorlog in hun thuisland en waren getraumatiseerd toen zij in 2021 bij de pleegouders in Vlaardingen gingen wonen, schrijft De Telegraaf.

Een van hen wilde na korte tijd weg en werd na een week uit huis geplaatst. Twee broertjes bleven bij het stel wonen en zouden enkele maanden zijn gebleven. In die tijd werden ze psychisch en fysiek mishandeld, zeggen bronnen tegen de kranten. Volgens bronnen van het AD moesten de jongens in een hondenhok slapen en werden er sigaretten op hun lichaam uitgedrukt.

De politie zou op bezoek zijn geweest bij het stel en ook Veilig Thuis zou meldingen over de situatie bij de pleegouders hebben ontvangen. De biologische ouders van de jongens zou zijn aangeraden aangifte te doen, schrijft De Telegraaf. Toen de zaak van het meisje in het nieuws kwam besloot de familie naar de politie te stappen.

Mishandeld en verwaarloosd

Eind mei dit jaar werd het 10-jarige meisje opgenomen in het ziekenhuis met zware verwondingen. Haar pleegouders zouden haar hebben mishandeld en verwaarloosd en haar in een kooi hebben gestopt die onder stroom stond, meldde justitie. De pleegouders worden van doodslag verdacht omdat ze haar van de trap zouden hebben geduwd of gegooid. Ze heeft mogelijk levenslang intensieve zorg nodig.

Het meisje kwam bij het pleeggezin terecht nadat ze met haar zusje uit huis was geplaatst omdat ze door haar eigen moeder werd mishandeld. Al voor de ziekenhuisopname van het meisje in mei zouden onder anderen buurtbewoners en haar eigen moeder hun zorgen hebben geuit over de situatie bij het stel uit Vlaardingen.

Veel vragen

De gebeurtenissen rondom het meisje en de Syrische jongens roepen de vraag op hoe de man en vrouw uit Vlaardingen pleegouder konden worden. Ook is onduidelijk hoe het kon gebeuren dat er na het verblijf van de jongens nog nieuwe pleegkinderen zijn ondergebracht. Eerder kondigde de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd aan onderzoek te doen naar de zorg voor het meisje.

Het Openbaar Ministerie wil nu niet bevestigen of de berichtgeving van de kranten klopt en verwijst naar de pro-formazitting aanstaande maandag. De officier van justitie geeft een tussenstand van de resultaten van het politieonderzoek.

Voormalig weerman John Bernard is op 87-jarige leeftijd overleden. Dat meldt de hockeyclub in zijn woonplaats Leusden, waar Bernard medeoprichter van was.

Bijna twintig jaar lang verzorgde Bernard het weerbericht op de Nederlandse televisie. In 1984 begon hij zijn televisiecarrière bij de NOS, later presenteerde Bernard het weerbericht bij RTL. In 2002 presenteerde Bernard zijn allerlaatste weerbericht, waarna hij met pensioen ging.

Vorig jaar zei hij nog in een interview met het AD het televisiewerk niet te missen. "Elke dag op en neer naar zo'n studio, dat zou voor mij niet meer hoeven. Het is intussen wel heel interessant wat er allemaal gebeurt rond het klimaat. Ik zou best nog vijftig jaar willen leven en het van dichtbij meemaken."

Bernard werkte 45 jaar in de meteorologie. Hij volgde een opleiding tot meteoroloog bij de Koninklijke Luchtmacht en bij het KNMI. Hij was daarna werkzaam bij onder meer het KNMI, de Landbouwuniversiteit Wageningen en Meteo Consult.

In driedelig pak presenteerde Bernard in 1997 het weerbericht:

De politie in de Amerikaanse staat Massachusetts moet diep door het stof vanwege het doodschieten van een hond. Een agent zag de huskypuppy aan voor een coyote. "Een tragische fout", zegt de politie.

Ondertussen is de wereld van Kirk Rumford, het baasje van de hond, ingestort. "Mijn zoons komen op de eerste plaats, maar de hond was mijn volgende kind", vertelt hij bij lokale media. "Het was een goede, grote hond. Een pluizige, klungelige gek. Ik ben in shock."

De hond, Odin genaamd, was bijna een jaar oud. Hij was ontsnapt uit de tuin toen buurtgenoten de politie belden omdat ze dachten een coyote te hebben gezien.

'Bloedstollende gil'

Een agent nam een kijkje en zag het dier naast een gillende vrouw staan, vertelt de lokale politiechef. "Hij hoorde een bloedstollende gil van een vrouw en begon tegen de 'coyote' te schreeuwen. Maar het dier kwam naar hem toe, grommend. Toen schoot hij hem neer."

De agent kwam er snel achter dat hij een fout had gemaakt. "Hij huilde en was radeloos, hij heeft zelf ook honden", aldus de politie.

Volgens de politie was het een fout die de agent niet aan te rekenen is. "De hond en een coyote lijken sterk op elkaar. Ze zien er praktisch hetzelfde uit."

Rumford is het daar helemaal niet mee eens en gelooft het verhaal niet. "Mijn hond gromt sowieso nooit", zegt hij. Ook was zijn hond volgens hem een stuk groter dan een gemiddelde coyote.

De eilandstaten en armste landen in de wereld zijn weggelopen van de onderhandelingen op de klimaattop. De rijke landen moeten meer geld op tafel leggen, vinden zij.

Op de dag nadat er eigenlijk al een akkoord had moeten liggen, lopen de emoties hoog op in Bakoe, Azerbeidzjan. Klimaatactivisten joelden de Amerikaanse klimaatonderhandelaar John Podesta uit bij het verlaten van de zaal. Diplomaten nemen het woord shitshow in de mond.

Op X gaan beelden rond van het weglopen van delegaties:

"De huidige deal is onaanvaardbaar voor ons", zegt Evans Njewa, voorzitter van de minst ontwikkelde landen. "We moeten met andere ontwikkelingslanden praten en beslissen wat we moeten doen."

Njewa doelt op het huidige doel dat nu op tafel ligt: 250 miljard dollar die rijke landen jaarlijks zouden verstrekken aan armere landen, ter compensatie van hun grote uitstoot en gevolgen daarvan op het klimaat. Dat getal komt nog te weinig in de buurt van de 1000 tot 1400 miljard dollar die armere landen denken nodig te hebben.

Nu lopen klimaattoppen wel vaker uit. Vrijwel altijd wordt er nog een of twee dagen verder onderhandeld na het officiële einde. Maar dit keer dreigt het akkoord er voor sommige landen echt niet op tijd te liggen. En de teleurstelling over de houding van rijke landen is groot.

Veel diplomaten hebben hun terugvlucht geboekt voor vandaag of morgen en als meer dan een derde van de deelnemende landen niet meer in Bakoe aanwezig is, dan kan er geen akkoord worden getekend.

Dat dat echt kan gebeuren, bleek begin november nog in Colombia. Daar ging een VN-top over biodiversiteit na een marathonsessie van tien uur uit als een nachtkaars. Te veel delegaties zaten al op het vliegtuig naar huis en er kon niet worden afgehamerd.

Des duivels

In Bakoe is met afstand het grootste twistpunt geld. Armere landen hebben recht op geld van rijkere landen om zich voor te bereiden op een veranderend klimaat en hun eigen uitstoot naar beneden te krijgen. Dat is op eerdere klimaattoppen al afgesproken. De grote vraag op deze top is: hoeveel geld moet dat dan zijn?

Vrijdag kwam er een voorstel van Azerbeidzjan, gastland en voorzitter. Het totaalbedrag zou moeten uitkomen op zo'n 250 miljard dollar per jaar dat van rijke naar armere landen zou stromen. Daarbij mag vrijwel alles meetellen, van directe giften van overheden tot leningen van banken of fondsen uit rijke westerse landen.

Maar het armere deel van de wereld was direct des duivels. Die landen zeggen dat ze enorm te lijden hebben onder de CO2-uitstoot van rijkere landen en eisen een veel hogere compensatie, meer dan 1000 miljard dollar. Zelfs bij rijkere landen, die het bedrag op tafel moeten gaan leggen, was te merken dat ze verrast waren door het Azerbeidzjaanse voorstel. Ook zij hadden een veel hogere inzet verwacht.

Drama voor meeste EU-landen

Maar de onderhandelingen zitten niet alleen vast op de inhoud. Al maanden wordt er geklaagd over de Azerbeidzjaanse voorzitter. Het land zou in de voorbereiding op de top veel te weinig hebben gedaan om landen op één lijn te krijgen. Nu alles in de laatste dagen moet gebeuren, klagen de andere deelnemers dat de Azeri's voor hen nauwelijks bereikbaar zijn.

De Azeri's hebben weliswaar nieuwe voorstellen geschreven, maar daarin wordt nauwelijks tegemoet gekomen aan de wensen van de armere landen. Ook diplomaten van rijkere landen erkennen dat dat wel nodig is om tot een akkoord te komen. Er zouden zelfs al voorstellen worden geschreven buiten de voorzitter om, waarin naar verluidt 300 miljard dollar op jaarbasis zou worden toegezegd.

In deze explainer wordt uitgelegd waar het dit jaar in Bakoe vooral over gaat:

Is het een ramp als het akkoord van Bakoe er niet komt? Ongetwijfeld niet voor oliestaten en bijvoorbeeld de aanstaande Amerikaanse regering van Donald Trump, die geen vergaand klimaatbeleid willen voeren.

Maar het is wel een drama voor de meeste EU-landen en bijvoorbeeld ook voor Brazilië. Daar is volgend jaar de klimaattop en het land heeft grote klimaatambities. Maar als er dit jaar geen akkoord kan worden gesloten over het geld, zal het armere deel van de wereld met veel minder ambitie naar de Braziliaanse stad Belém afreizen. Dan wordt langzaam de lucht uit de wereldwijde klimaatdiplomatie gezogen.

Dertien Nederlandse maatschappelijke organisaties, waaronder Oxfam Novib, Save the Children en PAX, hebben een open brief gepubliceerd aan minister-president Schoof waarin ze hem oproepen om publiekelijk afstand te nemen van Israëlische beschuldigingen van antisemitisme.

Ook vragen ze hem om in gesprek te gaan met de Israëlische regering en serieuze maatregelen te nemen tegen "de verspreiding van Israëlische propaganda en lastercampagnes in Nederland".

Aanleiding zijn recente beschuldigingen van de Israëlische overheid, waarin onder meer Thomas van Gool, een activist van PAX, wordt aangemerkt als "een sleutelfiguur" in een aan Hamas gelieerd netwerk.

Spilfiguur

Kort voor het Kamerdebat over de aanvallen op Israëlische voetbalsupporters in Amsterdam stuurde het Israëlische ministerie van Diaspora en Bestrijding Antisemitisme een document getiteld Dutch-based organizations with ties to Hamas behind the November pogrom in Amsterdam naar een aantal Kamerleden.

In het rapport worden organisaties als Stichting Palestijnse Gemeenschap Nederland (PGNL) en Utrecht 4 Palestine, die pleiten voor een staakt-het-vuren in Gaza en zelfbeschikkingsrecht van de Palestijnen, ervan beschuldigd dat ze banden hebben met Hamas.

In een eerder rapport van hetzelfde departement wordt een medewerker van vredesorganisatie PAX ervan beschuldigd een 'spilfiguur' te zijn in een aan Hamas gelieerde organisatie.

Gevaarlijk frame

Onder meer BBB-fractievoorzitter Caroline van der Plas en SGP-leider Chris Stoffer haalden in het Kamerdebat over de gebeurtenissen in Amsterdam het rapport aan als bron, Van der Plas stelde er ook vragen over. De ngo's willen dat Schoof zich uitspreekt tegen het gebruik van dit soort niet-geverifieerde informatie in het politieke debat.

"Kritiek op het plegen van oorlogsmisdaden in Gaza, de inzet van honger als wapen, het doden van burgers en het niet naleven van oordelen van internationale hoven gelijkstellen aan steun aan Hamas of antisemitisme is een gevaarlijk frame," schrijven ze, "dat elke integriteitsgrens overschrijdt."

Zij zijn van mening dat het rapport tot doel heeft om bezorgde burgers en maatschappelijke organisaties te intimideren. Dat ondermijnt de vrijheid van meningsuiting, vinden ze.

"Voor mij was het een shock dat mevrouw Van der Plas met dit rapport aan het zwaaien was in de Tweede Kamer," zegt Mohammed Kotesh van PGNL. "Wij werken al jaren in Nederland voor de Palestijnse gemeenschap, in goed overleg met gemeenten. Alles wat we doen is legaal."

In het document wordt PGNL gelinkt aan Hamas en Samidoun, een pro-Palestijnse organisatie die in Duitsland verboden is. Die beschuldigingen worden vooral gebaseerd op (foutieve) posts op sociale media.

Zo wordt in een organogram een verband gelegd tussen Kotesh en een man die wordt genoemd als coördinator van Samidoun in Nederland, omdat ze naast elkaar zijn te zien op een foto bij een demonstratie. "Dat is geen bewijs," zegt Kotesh.

Ook wordt hij gelinkt aan de Palestijnse activist Amin Aboe Rashed, die eerder voorzitter van PGNL was. Tegen hem loopt op dit moment een rechtszaak vanwege het financieren van Hamas. Maar Rashed zegt zelf dat hij alleen geld heeft geschonken voor humanitaire doeleinden, "en die rechtszaak loopt nog," zegt Kotesh.

Criminaliseren

Verder staat er een Instagrampost in het rapport waarin Kotesh schrijft: "Als je iemand kent die is gearresteerd, laat het ons dan weten zodat we juridische ondersteuning kunnen bieden." Dat moet dienen als bewijs dat PGNL een leidende rol heeft gespeeld in het geweld op 7 november.

Maar die post ging over de demonstratie die om 19.00 uur niet ver van de Johan Cruijff Arena werd gehouden, voorafgaand aan de wedstrijd, zegt Kotesh. Nergens blijkt verder uit het rapport dat hij geweld heeft gepleegd of aanwezig was in het centrum van Amsterdam in de nacht waarin Israëliërs werden gemolesteerd.

Kotesh benadrukt dat de beschuldigingen niet kloppen. "Er wordt geprobeerd om ons werk te criminaliseren, gebaseerd op geen enkel feit. Al ons werk is legaal. Het verbaast me dat mijn regering klakkeloos het verhaal van Israël overneemt."

NCTV doet onderzoek

Kotesh zegt dat de regering vaker antisemitisme met de pro-Palestinabeweging in verband brengt. PGNL is tegen antisemitisme, benadrukt hij. "Wij hebben ook Joodse collega's die met ons mee demonstreren. Wij als Palestijnen weten precies wat discriminatie en apartheid betekenen, dat zullen we nooit wensen voor iemand anders. Onze beweging is juist heel inclusief en divers."

Het rapport is nu onderwerp van een onderzoek van de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV) naar mogelijk ongeoorloofde bemoeienis door Israël. Minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken (NSC) verwacht dat de uitkomst eind volgende week naar de Kamer zal gaan.

De Domtoren in Utrecht gaat veelvuldig op de foto, zeker nadat twee weken geleden het nieuwe 'lichtplan' in de gerestaureerde toren is onthuld door koningin Máxima.

Niet alleen toeristen kijken vrijwel allemaal omhoog, ook Utrechters blijven staan om een foto te nemen. "Leuk voor een kerstkaart", zegt er een bij RTV Utrecht.

Bij de jarenlange restauratie van de eeuwenoude toren zijn alle stenen nagelopen. Het uurwerk en de vier wijzerplaten zijn vervangen en de torenhaan is opgepoetst. Maar de meeste aandacht lijkt nu uit te gaan naar de verlichting.

De buitenkant is beter uitgelicht, plekken die voorheen nogal donker waren staan nu mooi in het licht, stelt projectleider Ralph Backer. "Maar ook achter de galmborden (bij de klokken) zijn extra verlichtingen geplaatst. Ook voor het glas-in-lood zijn binnen lampen gezet om die buiten beter zichtbaar te maken. Er is dus echt een kwaliteitsboost." Door het nieuwe lichtplan zijn bijvoorbeeld de plafondgewelven en ornamenten goed zichtbaar van buitenaf.

En dat trekt dus veel bekijks, blijkt ook op de Maartensbrug vlak bij de toren. "Er staan continu mensen naar boven te kijken en foto's te maken", aldus Backer. "Dan loop ik daar stiekem rond, dan is het leuk om te horen dat iedereen trots is op die toren."

Tot 23.00 uur 's avond brandt de verlichting volop. Daarna wordt-ie gedimd om energie te besparen. De kleuren van de nieuwe ledverlichting kunnen makkelijk worden aangepast. Daarbij zijn tal van combinaties mogelijk, al wil Backer voorkomen dat de statige toren een soort kerstboom wordt.

"De Domtoren staat niet op de kermis", stelt hij. Hij benadrukt dat het gebruik van de gekleurde lampen zorgvuldig moet worden afgewogen. "Het is niet de bedoeling dat de Dom dertig keer per maand in alle kleuren te zien is."

Komende maandagavond kleurt de Domtoren in ieder geval oranje. Dat gebeurt in het kader van Orange the World, een wereldwijde campagne tegen geweld tegen vrouwen en meisjes. Ook tal van andere gebouwen kleuren dan oranje.

"De zeeën gaan op dit moment ongekend hoog, het is windkracht 11 in de samenleving". Dat heeft partijleider Pieter Omtzigt van NSC gezegd op een ledencongres in Nieuwegein. "Er is geen enkel excuus voor het ongekend antisemitische gedrag dat in Amsterdam is vertoond. We moeten er alles aan doen om de Joodse gemeenschap zich veilig te laten voelen in ons land."

Hij is kritisch over de toon in het politieke debat, waarbij mensen "als groep weggezet worden en niet als individu gezien worden". Omtzigt heeft begrip voor het besluit van zijn partijgenoten die afgelopen tijd uit de politiek stapten. Hij heeft dat zelf niet overwogen, zei hij in de persconferentie na afloop van zijn toespraak.

In zijn speech uitte hij kritiek op de politiek. "Polarisatie is een probleem wanneer politici olie op het vuur gooien, maar problemen onopgelost laten", zei hij daarover. "De woorden die gebruikt worden kunnen scheidslijnen in de samenleving vergroten." Op vragen in de persconferentie naderhand of dit ging over de coalitiepartijen PVV, VVD en BBB zei hij dat hij de politiek in het algemeen bedoelt.

Hij noemde actiegroep Extinction Rebellion niet bij naam, maar uitte kritiek op hun manier van demonstreren. "Een snelweg blokkeren en dan precies de tunnelbak die je vanuit de Tweede Kamer kunt zien is een garantie voor veel aandacht. Demonstreren is een grondrecht, maar het is wel zaak om niet alleen te luisteren naar de meest mediagenieke of ontregelende protesten."

Omtzigt sprak van "keiharde omgangsvormen":

NSC verwacht van het kabinet-Schoof voor 1 april concrete voorstellen die verbeteringen voor burgers opleveren, zei hij. Het gaat daarbij om woningbouw, betaalbare huizen, minder belasting op arbeid en de aanpak van arbeidsmigratie.

Omtzigt vindt dat de politiek de visie op mensen en de samenleving heeft verloren en heeft "ingeruild voor een economische schijnwerkelijkheid van modellen en koopkrachtplaatjes". Hij wil meer aandacht voor wat er werkelijk in de samenleving speelt en wat mensen meemaken.

Verder vroeg hij aandacht voor het oplossen van het toeslagenschandaal en de problemen in de jeugdzorg. "Sommige verhalen geloofde ik eerst niet, net als bij de toeslagen", zei Omtzigt daarover. "Wij zien de meest kwetsbare kinderen, de ouders van uithuisgeplaatste kinderen, en weten dat het nog steeds misgaat."

Crisissituatie in kabinet

In het kabinet ontstond recent een crisissituatie door het vertrek van NSC-staatssecretaris Achahbar die de "polariserende omgangsvormen" hekelde. Kort daarna vertrokken twee NSC-Kamerleden vanwege "discriminatie" en een toenemende "neiging om minderheden te beledigen". Eerder deze maand trad NSC-staatssecretaris Idsinga van Financiën af. Nu hoopt de regeringspartij de gelederen te sluiten.

Omtzigt keerde deze week terug in de Tweede Kamer, nadat hij sinds september op doktersadvies thuis was gebleven. Hij gaat voorlopig nog niet fulltime aan de slag, maar zal het rustig opbouwen, zo legde hij eerder uit. Dat geldt ook voor zijn aanwezigheid op dit ledencongres.

Het is het tweede ledencongres van de partij, die in de zomer van 2023 is opgericht. De leden, begin dit jaar een kleine 10.000, kunnen via ingediende moties over onderwerpen meepraten. Verschillende leden zullen discussie willen over de vraag of NSC wel in het kabinet moet blijven.

Geen stemming over kabinetsdeelname

Een stemming over dat onderwerp staat niet op het programma. Een kritisch NSC-lid kwam wel met een motie hierover, maar het bestuur vond dat die te laat was ingediend. En de indiener eiste dat de NSC-fractie in de Tweede Kamer bij een meerderheid van de stemmen voor die motie zou opstappen. Volgens de statuten van NSC kan dat niet: de gekozen Kamerleden bepalen zelf de politieke koers.

Hoe de discussie met de 700 aanwezige leden zal verlopen is moeilijk te voorspellen. Vooraf kwamen bij het bestuur honderden mailtjes binnen met vragen, opmerkingen en zorgen van voorstanders, tegenstanders en twijfelaars.

Aan het eind van de middag zal waarnemend fractievoorzitter Van Vroonhoven de leden toespreken.

Er was applaus van de NSC-leden voor Pieter Omtzigt: