NOS Nieuws - Algemeen

Medewerkers van een zorginstelling voor mensen met een ernstige verstandelijke beperking hebben een groep cliënten vernederd, daar beelden van gemaakt en deze met elkaar gedeeld in een besloten groep op Snapchat. Dat zegt zorgorganisatie Sirjon, waar de medewerkers in dienst zijn.

Sirjon meldt dat de zes onmiddellijk zijn geschorst en dat er een extern onderzoek is ingesteld. Volgens Sirjon zijn de beelden niet openbaar verspreid.

De filmpjes zijn gemaakt door een groep medewerkers die zich op woonlocatie de Akker in het Zuid-Hollandse Bodegraven ontfermde over een groep cliënten met een beperking. Hoeveel cliënten slachtoffer zijn geworden, is niet bekend.

Bestuursvoorzitter Jan van Ginkel heeft de beelden bekeken en noemt deze "respectloos" en "vernederend". Wat er precies op die beelden is te zien, wil Van Ginkel niet delen. Volgens hem waren er geen seksuele handelingen te zien op de beelden. De oudste filmpjes waren zo'n negen maanden geleden gemaakt. Uit het onderzoek moet blijken of er strafbare feiten zijn gepleegd.

Veilig omgeving

"Als reformatorische organisatie raakt dit ons diep. Juist met onze identiteit is het onze verantwoordelijkheid en opdracht om een veilige omgeving te bieden aan onze kwetsbare cliënten", zegt Van Ginkel op een persconferentie over de zaak.

Van Ginkel omschrijft de geschorste medewerkers als "goed opgeleid en ervaren, daarom zijn we des te meer verrast". De bestuursvoorzitter zegt dat de organisatie nog vol vragen zit en dat het onderzoek deze vragen moet beantwoorden.

Ook zegt Van Ginkel dat er tot nu toe nog geen enkele aanwijzing is dat dit probleem breder speelt bij de organisatie. Zorggroep Sirjon heeft door heel Nederland 20 locaties waar kwetsbare mensen met een beperking worden begeleid. De cliënten van de locatie De Akker hebben "intensieve begeleiding" nodigt, zegt Van Ginkel over de slachtoffers.

Maandag zijn familieleden van de cliënten op de hoogte gebracht. "Daar komt een reeks emoties voorbij. Geschokt, geschrokken, boos, teleurgesteld, verdrietig, verbaasd. Al die emoties gaan ook door mij heen", zegt Van Ginkel. Er staan nog meerdere momenten gepland om ouders en verwanten te ondersteunen en de juiste hulp te bieden.

Orthopedagogen van de organisatie letten extra goed op het gedrag van de cliënten. Als daar veranderingen in optreden, zal worden onderzocht of dat te maken heeft met het maken van de beelden.

Van Ginkel zegt dat de bewoners van De Akker ongetwijfeld zullen merken dat zes begeleiders plotseling verdwenen zijn. "We zijn in overleg wat we tegen de cliënten kunnen zeggen, want dit vraagt om zorgvuldige woordkeus", aldus Van Ginkel.

Inspectie

Er is melding gemaakt bij de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) en de Autoriteit Persoonsgegevens. De IGJ zegt het externe onderzoek van Sirjon af te wachten. "Als het onderzoek is afgerond, sturen ze het naar ons en beoordelen wij het. Dat is de standaard werkwijze bij bonafide zorgaanbieders", zegt een woordvoerder van de inspectie.

Uit dat onderzoek moet blijken wat er precies gebeurd is en wat de instelling gaat doen om herhaling te voorkomen. De zorginstelling besluit later op basis van het externe onderzoek of ze aangifte gaat doen bij de politie.

Een scherp debater, een man met humor, een icoon van de Nederlandse politiek. Het zijn enkele van de warme woorden waarmee politiek Den Haag reageert op de overlijden van oud-VVD-leider Hans Wiegel. Vandaag werd bekend dat hij op 83-jarige leeftijd is overleden.

"Samen met tijdgenoten als Dries van Agt en Joop den Uyl gaf hij jarenlang kleur aan de Nederlandse politiek", schrijft premier Schoof op X. "Ik denk met een glimlach en met groot respect aan hem terug."

Velen memoreren zijn humor, waarmee hij ook waardering afdwong bij politieke tegenstanders. "Hij had humor, was in onze ogen knetterrechts en wist op jonge leeftijd de VVD letterlijk en figuurlijk smoel te geven", aldus GroenLinks-PvdA-voorman Frans Timmermans. Ondanks de verschillen van mening noemt hij Wiegel "een benaderbare, hartelijke man".

Bijzondere momenten uit het leven van Hans Wiegel:

PVV-leider Wilders was jarenlang lid van de VVD. Hij noemt Wiegel "een icoon van de Nederlandse politiek". Volgens BBB-leider Van der Plas was Wiegel "een man met veel gezond verstand. Een man met humor en een fijn karakter".

'Leeuw van het naoorlogse liberalisme'

Oud-premier Rutte, nu secretaris-generaal bij de NAVO, is "diep bedroefd" door het overlijden van zijn markante partijgenoot. "Met Bolkestein en nu Wiegel zijn de twee leeuwen van het naoorlogse liberalisme ons ontvallen." Onder hun leiding veranderde de VVD volgens Rutte "van een partij van de villawijken naar een brede volkspartij".

De huidige leider van de liberalen, Dilan Yesilgöz, beklemtoont dat Wiegel de gave had om politiek heel begrijpelijk te maken voor mensen. "Geen ingewikkelde taal, niet uit de hoogte. Een groot staatsman, met een enorme impact op onze partij en het land."

Elfstedentocht

Na zijn carrière in Den Haag werd Wiegel commissaris van de Koningin in Friesland. Koning Willem-Alexander haalt in zijn reactie op het overlijden de Elfstedentocht van 1986 aan, die hij onder de schuilnaam W.A. van Buren reed.

De toenmalige kroonprins overnachtte bij Wiegel thuis. "Het is slechts een van de vele dierbare persoonlijke herinneringen", laat het Koninklijk Huis weten in verklaring namens de koning, de koningin en prinses Beatrix. "Hij gaf kleur aan het maatschappelijk debat en zal door velen -ook door ons- worden gemist", staat in de verklaring.

Aan het begin van zijn loopbaan was Wiegel het jongste Kamerlid. De huidige benjamin van het parlement is Habtamu de Hoop van GroenLinks-PvdA. Dat De Hoop ook nog uit Friesland komt, schiep duidelijk een band:

De provincie Overijssel wil dat het kanaal Almelo-De Haandrik openblijft voor de scheepvaart. Wel komen er dan extra maatregelen voor de binnenvaart en worden de oevers de komende jaren versterkt. Zo wil de provincie de problemen rondom het kanaal aanpakken. Voor de grootschalige renovatie van het kanaal wil Overijssel 224 miljoen euro uittrekken.

De waterweg tussen Almelo en Hardenberg werd tussen 2011 en 2016 uitgebaggerd zodat ook grotere schepen er gebruik van kunnen maken. Niet lang daarna begonnen woningen langs het kanaal te verzakken. In een aantal gevallen ging dat zo hard dat woningen niet veilig meer waren en bewoners moesten verhuizen. Andere woningen moesten worden gestut. In totaal raakten ruim 400 woningen beschadigd.

De provincie zette een schaderegeling op, maar een deel van de bewoners voelde zich in de steek gelaten. Mona Keijzer werd destijds als bemiddelaar aangewezen. De schade-afhandeling loopt nog steeds.

Vorig jaar september bleek dat een groot deel van de oevers van het kanaal instabiel was. Uit onderzoek bleek dat de betonnen en stalen damwanden in slechte staat zijn. Over een lengte van 43 kilometer was daarom versneld onderhoud nodig.

Impact te groot

De afgelopen maanden heeft de provincie met de bewoners nagedacht over de toekomst van het kanaal. Een van de opties was om de waterweg, waar jaarlijks 600 schepen doorheen varen, volledig af te sluiten voor de scheepvaart. "De impact daarvan zou heel groot zijn", zegt verantwoordelijk gedeputeerde Martijn Dadema tegen RTV Oost. "Negen of tien bedrijven, met honderden arbeidsplaatsen, zijn er direct afhankelijk van."

Daarnaast zou het afsluiten van het kanaal ook gevolgen hebben voor het verkeer in de omgeving, zegt Dadema. "Als er geen binnenvaartschepen meer op het kanaal mogen varen, dan neemt het zware wegverkeer in het gebied enorm toe."

Eenrichtingsverkeer

Uit de gesprekken is een gezamenlijk voorstel naar voren gekomen. In dat voorstel wil de provincie het kanaal openhouden voor de scheepvaart. Wel komen er dan extra maatregelen. Zo mogen tegemoetkomende schepen elkaar voortaan niet zomaar passeren, en moeten ze op elkaar wachten. De maatregelen moeten ertoe leiden dat de oevers van het kanaal stabiel blijven en de damwanden niet overal vervangen hoeven te worden.

"Een van de grote zorgen in het gebied zijn de werkzaamheden aan die damwanden", legt gedeputeerde Dadema uit. "Daar waar de ruimte er is, kunnen damwanden in het water worden versterkt en hoeven ze niet helemaal vervangen te worden. De werkzaamheden zijn daardoor minder ingrijpend."

Voor de werkzaamheden wil de provincie de komende vijftig jaar in totaal 224 miljoen euro uittrekken. Er is ook extra geld gereserveerd voor het constant monitoren van de werkzaamheden, om te voorkomen dat het opnieuw misgaat.

Met die investering wil de provincie het kanaal ook aantrekkelijker maken voor meer scheepvaart. In de hoogtijdagen voeren er zo'n 1000 beroepsschepen per jaar door het kanaal, nu is dat iets meer dan de helft. "We hebben zo'n mooi kanaal, we willen dat er meer gebruik van gemaakt gaat worden", zegt Dadema.

Bewoners tevreden met voorstel

De bewoners langs het kanaal, verenigd in Stichting Kant Nog Wal, zijn blij met de afspraken. "We hebben de indruk dat er goed naar ons geluisterd is", zegt bestuurslid Peter Blok. "We hebben de nadruk gelegd op de toekomstige werkzaamheden en de mogelijk daaruit voortvloeiende schade. Die willen we tot een minimum beperken."

Het kanaal afsluiten voor alle scheepvaart vinden de omwonenden ook niet reëel, zegt Blok. "De provincie heeft een kanaal opgeleverd dat niet aan de normen voldeed. Daar kan de scheepvaart natuurlijk niets aan doen."

Wanneer de maatregelen ingaan is nog niet bekend. De Provinciale Staten moeten nog wel over het voorstel stemmen. Daarin worden echter geen grote belemmeringen verwacht, omdat ook omwonenden en het bedrijfsleven achter dit voorstel staan.

Denk stemt tegen het omstreden voorstel van NSC dat pensioendeelnemers meer inspraak moet geven. Dat heeft de partij laten weten in aanloop naar de stemming vanmiddag. Hiermee lijkt de uitslag te koersen op 75 zetels tegen en 75 zetels voor, waarmee het voorstel niet wordt aangenomen.

Denk-Kamerlid Ergin benadrukt dat zijn partij tegen het nieuwe pensioenstelsel is, maar dit voorstel maakt "een slechte wet nog slechter". Hij maakt de vergelijking met sleutelen aan een auto terwijl die al in volle vaart rijdt. "Dan gaan er ongelukken gebeuren." Volgens Ergin gaan "grote groepen pensioendeelnemers" erop achteruit door het voorstel en gaan er ook "vele miljarden" aan kosten mee gepaard.

Kamer verdeeld

Met Denk in het tegen-kamp zijn de partijen in de Tweede Kamer qua zetels exact verdeeld over het NSC-plan. Of het voorstel vandaag ook echt verworpen wordt is afhankelijk van het verloop van de stemming. Daarin kan altijd iets onvoorziens gebeuren en als het zo dicht bij elkaar ligt, kan dat grote gevolgen hebben.

Ook maakt het nog uit hoeveel Kamerleden er aanwezig zijn. Bij een stemmingsuitslag van 75-75 is het meteen gedaan, maar als het bijvoorbeeld 74-74 wordt of 73-73, dan wordt er volgende week nog een keer gestemd. Als het dan weer eindigt in een gelijkspel, is het voorstel definitief verworpen.

Veelbesproken voorstel

Het gaat om het veelbesproken pensioenvoorstel van NSC-Kamerlid Joseph. Zij waarschuwt dat in het nieuwe pensioenstelsel, dat op dit moment door verschillende fondsen wordt geïmplementeerd, iedereen meer beleggingsrisico loopt. Pensioenen gaan namelijk makkelijker omhoog, maar ook eerder omlaag als het slecht gaat op de beurs.

Daarom wil Joseph via een amendement regelen dat pensioendeelnemers zelf mogen bepalen of zij hun tot nu toe opgebouwde pensioen mee willen nemen naar het nieuwe stelsel, of dat ze in het oude stelsel willen blijven. Vanuit de coalitie steunen PVV en BBB het voorstel.

Het debat hierover liep de afgelopen maanden hoog op, waarbij voor- en tegenstanders elkaar harde verwijten maakten. Tegenstanders van het plan van Joseph, zoals de VVD en D66, vinden het onbegrijpelijk dat na meer dan tien jaar overleg een regeringspartij alsnog een spaak in het wiel dreigt te steken van het nieuwe pensioenstelsel.

Ook zij zeggen dat het voorstel-Joseph alle pensioengerechtigden veel geld kan kosten, omdat er twee pensioenstelsels overeind gehouden zouden moeten worden als het NSC-Kamerlid haar zin krijgt.

Vertraging

Volgens minister Van Hijum van Sociale Zaken (NSC) zou het voorstel van zijn partijgenoot minstens twee jaar vertraging opleveren. Ook dreigt er volgens hem een gat van meer dan twee miljard euro op zijn begroting, omdat Nederland bij vertraging een Europese subsidie misloopt.

Het is lange tijd de vraag geweest of het voorstel van NSC op steun van een meerderheid van de Kamer kon rekenen. Vooral de positie van Denk en Partij voor de Dieren bleef onduidelijk. Gisteren liet de PvdD weten voor het amendement te gaan stemmen, maar de tegenstem van Denk lijkt uiteindelijk de doorslag te gaan geven.

De Europese Unie heft de economische sancties tegen Syrië op. Daarover is overeenstemming bereikt tussen de EU-landen.

Voor het schrappen van sancties moeten alle lidstaten het eens zijn. Nederland had liever gezien dat de sancties langzaam zouden worden afgebouwd, en ook weer heringevoerd zouden kunnen worden. Hiermee zou de EU de nieuwe Syrische autoriteiten onder druk kunnen zetten mocht het geweld in het land weer oplaaien.

Maar Nederland wil niet geïsoleerd komen te staan, en ook mogelijkheden om in Syrië te investeren spelen een rol. Daarvoor is op lange termijn zekerheid nodig. Daarom stemt ook minister Veldkamp in met het opheffen van de sancties.

Er zijn wel een aantal voorwaarden afgesproken in Brussel, mocht het alsnog de verkeerde kant opgaan in Syrië worden snel nieuwe maatregelen ingevoerd. Met het opheffen van de economische sancties wil de EU volgens bronnen ook individuele sancties instellen tegen mensen en organisaties die betrokken zijn geweest bij oplaaiend geweld in de afgelopen tijd.

Het regime van dictator Bashar al-Assad viel eind vorig jaar, na een kwart eeuw. Sindsdien heeft een interim-regering het bestuur overgenomen in het land.

Trump

Begin dit jaar heeft de EU de eerste sancties tegen Syrië opgeheven. Vorige week ontmoette Amerikaanse president Trump de nieuwe president van Syrië, Ahmed Sharaa, in Saudi-Arabië. Daar zei hij de maatregelen tegen het land te willen opheffen. "Het is hun moment om te schitteren. We halen alle sancties eraf", aldus Trump.

De voorwaarden waren dat er geen buitenlandse jihadisten, die onderdeel waren van Sharaa's rebellengroep HTS, overheidsposities krijgen in Syrië. Ook zou het land moeten optreden tegen gewapende groepen in het land.

Sharaa heeft de taak de volledig ingestorte economie in het land erbovenop te krijgen. Het land ging gebukt onder economische maatregelen sinds 1979, en die werden in 2011 aangescherpt. Die aanscherping volgde in reactie op het brute optreden van het regime van Assad in de Syrische burgeroorlog.

Maar het opheffen van die sancties lijkt makkelijker dan het in werkelijkheid is. Een dag na de uitspraak van Trump communiceerde het Witte Huis dat aan Sharaa was gevraagd "Palestijnse terroristen" te deporteren en de Abraham-akkoorden te tekenen.

Onder dat akkoord gingen een aantal Arabische landen, tijdens Trumps eerste presidentschap, betrekkingen aan met Israël. Volgens experts zal Syrië die betrekkingen alleen aangaan als Saudi-Arabië dat ook doet. "Op dit moment, gezien de nog zwakke binnenlandse positie van Sharaa, zou dat politieke zelfmoord zijn", zei hoofddocent Internationale Betrekkingen Reinoud Leenders daar eerder tegen de NOS over.

'Stabieler land'

EU-buitenlandchef Kaja Kallas zei eerder al te hopen dat de ministers in Brussel overeenstemming zouden bereiken, ondanks de zorgen over welke kant het opgaat met de nieuwe regering. Daarover zijn volgens haar een aantal "zeer intensieve discussies gevoerd".

"Het is duidelijk dat we hopen op banen en bestaanszekerheid voor de mensen in Syrië", aldus Kallas. "Zo kan het een stabieler land worden."

De gloriejaren van Hans Wiegel waren ongetwijfeld de jaren zeventig. Met groot genoegen speelde hij toen zijn beste rol: die van oppositieleider tegen het kabinet-Den Uyl, het meest linkse kabinet uit de Nederlandse geschiedenis. Vandaag werd bekend dat hij is overleden.

De jonge Wiegel was de uitvinder van een populistische stijl waarbij hij poseerde als deftige bourgeois en tegelijk de gevoelens vertolkte van de mensen in het land (tegenwoordig zouden we zeggen: de hardwerkende Nederlanders), die zich ergerden aan links in het algemeen en Den Uyl in het bijzonder. Het maakte van de VVD voor het eerst een echte volkspartij.

Als minister en vicepremier van het eerste kabinet-Van Agt (1977-1981) was Wiegel minder succesvol. Na een drama in zijn persoonlijk leven trok hij zich in 1982 terug uit de politiek. De rest van zijn leven had hij nostalgie naar de mooie jaren dat hij van leer was getrokken tegen de rooie Den Uyl.

Driedelig

Hans Wiegel was de oudste zoon van een kleine ondernemer die in 1953 van Amsterdam naar Laren verhuisde. Wiegel werd daar actief in de liberale jongerenorganisatie JOVD, waar hij met driedelige kostuums, sigaren en het zakhorloge van zijn grootvader al de welgestelde burger speelde.

In 1959 ging hij politieke wetenschappen studeren. Hij kwam in contact met Harm van Riel, een erudiete zonderling op de rechtervleugel van de VVD, die direct Wiegels politieke talent zag en hem zijn gehele politieke carrière zou adviseren.

Van Riel regelde dat Wiegel na zijn studie werd afgekeurd voor militaire dienst, zodat hij JOVD-voorzitter kon worden. In 1967 stroomde hij door naar de Tweede Kamer. Toen fractieleider Mollie Geertsema in 1971 minister werd, koos de fractie Wiegel vier dagen na zijn 30e verjaardag als opvolger.

Van Riel betoogde dat Wiegel precies was wat de VVD nodig had, een hyperintelligente populist met verantwoordelijkheidsgevoel, die de taal van de massa spreekt. Wiegel kon volgens Van Riel kiezers lokken door in te spelen op hun onbewuste emoties: angst voor het socialisme, angst voor verandering en hen tegelijkertijd in de waan laten dat zij rationeel handelen.

Sinterklaas bestaat

Na de val van het kabinet-Biesheuvel in 1972 werd Wiegel als lijsttrekker de anti-Den Uyl. Legendarisch werd zijn debat met Den Uyl voor een afgeladen zaal met studenten in Groningen, waar hij wijzend naar Den Uyl zei: "Sinterklaas bestaat, daar zit hij."

De VVD had eerder de antisocialistische kaart gespeeld, maar Wiegels volkse toon was nieuw. De VVD was altijd de partij geweest van de gezeten burgerij, met leiders die een rationele stijl hanteerden en uitstraalden dat ze zich boven het gewone volk verheven voelden.

Wiegel had die afstandelijkheid niet; hij was geen intellectueel, zijn deftigheid was gespeeld en onderdeel van zijn populaire imago. Zijn stijl was eerder emotioneel dan rationeel.

Het leverde de VVD in 1972 22 zetels op (+6), tot dan toe de beste score uit haar geschiedenis. De vorming van het kabinet-Den Uyl was voor Wiegel een geschenk uit de hemel.

'Verjubelen'

Scherp en gevat verweet Wiegel het kabinet keer op keer dat het niets deed tegen de toenemende criminaliteit en de uitkeringsfraude, dat het belastinggeld 'verjubelde' en de overheidsuitgaven veel te hoog liet oplopen. Na dit kabinet zou er puin geruimd moeten worden.

De polarisatie tegen het kabinet-Den Uyl was ook bedoeld om kiezers weg te trekken bij het CDA. Dat lukte. Bij de verkiezingen van 1977 won de VVD weer zes zetels. Intussen stroomden nieuwe leden toe. In een paar jaar steeg het ledental van 40.000 naar 100.000.

Le Bistroquet

De verkiezingsuitslag leek te wijzen op een kabinet van PvdA en CDA, maar tijdens de formatie werd de sfeer tussen vooral Den Uyl en CDA-leider Van Agt zo vijandig, dat Van Agt het met Wiegel ging proberen.

De sociaal vaardige Wiegel wist Van Agt makkelijk voor zich te winnen. Na hun eerste formele gesprek gingen ze samen naar het chique restaurant Le Bistroquet, waar ze, bij schemerlicht achter een goed glas wijn, de bekendste foto uit de parlementaire geschiedenis lieten maken.

Van Agt zei hierover: "Hans bleek daar een voortreffelijke causeur en iemand die aan de kwaliteit van leeftocht en lafenis passende aandacht wist te geven. Het onderscheidde hem aanstonds van Den Uyl."

Wiegel stond ook weer heel anders dan de drammerige Den Uyl een relativerende manier van politiek bedrijven voor. Mede daardoor werden Van Agt en Wiegel het snel eens. Toen de CDA-fractie met een lange reeks wijzigingsvoorstellen kwam, zei hij: "Zeventien van de honderd amendementen zijn voor de VVD niet aanvaardbaar en wij gaan nu kijken welke dat zijn."

De relativerende houding keerde zich als minister tegen hem. Van puinruimen kwam niets terecht. Het kabinet zou de overheidsuitgaven terugdringen, maar die liepen juist nog veel verder uit de hand. Toen CDA-minister van Financiën Andriessen aftrad omdat hij niet de steun van Van Agt had voor bezuinigingen, besloot Wiegel het kabinet overeind te houden.

Vlijmscherpe debater

Wiegel vond dat de VVD zich gezien de slechte peilingen geen verkiezingen kon veroorloven. Maar een jaar later moest Wiegel alsnog onder een slecht gesternte campagne voeren.

Toen bleek opnieuw zijn grote talent. Hij bracht de VVD van grote achterstand terug op het oude niveau. Tegen deze vlijmscherpe debater kon bijvoorbeeld Jan Terlouw van D66 niet op. Omdat Terlouw van zijn partij niet met de VVD mocht regeren, bedacht Wiegel dat D66 een bijwagen van de rode locomotief was: Een stem op Jan is een stem op Joop.

Overstuur

Het was niet voldoende om CDA en VVD opnieuw aan een meerderheid te helpen. Wiegel moest oppositie gaan voeren tegen zijn vriend Van Agt. Daarbij hielp niet dat hij net weduwnaar was geworden. Zijn 26-jarige vrouw en grote liefde Pien was bij een auto-ongeluk om het leven gekomen.

Op televisie raakte Wiegel door een publieksvraag over weduwnaarspensioenen zo overstuur, dat hij in huilen uitbarstte. Het was juist Den Uyl die troostend een hand op zijn arm legde. In 1982 trouwde Wiegel met de oudere zus van Pien en besloot in de luwte een nieuw leven op te bouwen.

Hij wilde graag commissaris van de Koningin worden in Friesland, waar hij een boerderij had. De banencarrousel deed zijn werk: buiten de vertrouwenscommissie van de provincie om, besloot PvdA-minister Van Thijn Wiegel te benoemen.

Orakel

In de jaren daarna bleef de schaduw van het orakel uit Friesland boven de VVD hangen. Wiegel leverde openlijk kritiek op opvolgers die het volgens hem niet goed deden en wekte meermalen de indruk terug te keren naar Den Haag.

Het kwam er nooit van. Wel schreef Wiegel als Eerste Kamerlid in 1999 nog één keer geschiedenis door het correctief referendum te laten sneuvelen.

Een kunstwerk op een schoolplein in Kampen is vorige week per ongeluk meegenomen en vernietigd. Het minimalistische kunstobject werd tijdens renovatiewerkzaamheden weggehaald, omdat de aannemer en schoolleiding dachten dat het ging om een oud speeltoestel. Kunstenaar Bert Meinen (79) vindt het onbegrijpelijk. "Het doet pijn", zegt hij.

Het kunstwerk, een grote, gekleurde, plastic bol op een stalen paal, stond tientallen jaren op het schoolplein van een basisschool in Kampen. Het verwijderde object kon ook niet meer worden teruggeplaatst. De school zegt geschrokken en aangeslagen te zijn. De schooldirecteur zei eerder dat niemand wist dat het ging om een kunstwerk. Ze sprak van een "pijnlijke verwarring".

Voor de kunstenaar komt het nieuws hard aan. "Ik vind het heel erg vervelend. Het is toch een kindje van je dat is verdwenen", zegt Meinen tegen RTV Oost. "Je maakt de kunst zodat het lang kan blijven staan om gezien te worden. Dan heb je eer van je werk. Nu is het voorgoed weg."

Geen speeltoestel

Het werk stamt uit 1975 en is toen in opdracht van de gemeente Kampen geplaatst. Het had geen naamplaatje, wat volgens Meinen hoort bij minimalistische kunst. "Zo'n naamplaat verstoort de geometrische vorm. Bij dit soort werken wordt dat bewust weggelaten."

Hij zegt het onbegrijpelijk te vinden dat zijn kunstwerk door de school en aannemer is aangezien voor een speeltoestel. "Je kunt er met geen mogelijkheid op klimmen of overheen lopen zoals bij een normaal speeltoestel. Ik snap daarom ook niet hoe je dat zo kunt zien."

Volgens Meinen heeft de schoolleiding simpelweg niet goed gekeken. "Pure desinteresse. Ze hebben niet verder gekeken dan hun neus lang is. Als je een schoolplein verbouwt, kijk je toch ook in de archieven naar bouwtekeningen, bijvoorbeeld voor de leidingen en riolering? Daar hadden ze dan ook de informatie over het kunstwerk moeten terugvinden."

Vaker kunstwerken per ongeluk weggehaald

Het is voor Meinen niet de eerste keer dat een kunstwerk van hem per ongeluk is weggehaald. "Het is al twee keer eerder gebeurd. De eerste keer was jaren geleden bij de sloop van een gebouw in het westen van het land. Twee kunstwerken van mij zijn toen door een aannemer afgevoerd en verdwenen. Een collega wees me erop. Eigenlijk precies hetzelfde verhaal als nu in Kampen."

Maar ook bij een school in Amsterdam ging het mis, en verdwenen vier kleine kunstwerken van hem. Dat gebeurde toen tijdens de vergroening van het bewuste schoolplein. "Ze zouden in overleg met mij een nieuwe plek krijgen, maar een paar maanden later waren de kunstwerken opeens spoorloos verdwenen."

Nieuw kunstwerk

De schoolleiding van de school in Kampen heeft inmiddels al schriftelijk contact gezocht en wil excuses aanbieden. Omdat de school eigenaar was van het kunstwerk, hangen er geen juridische gevolgen aan de fout.

Toch raakt het verlies van het kunstwerk zijn kunstenaarshart, zegt Meinen. "Het is weg en dat is heel jammer, niets meer aan te doen. Ik kan wel boos worden, maar dat heeft geen zin", zegt hij. "Als de gemeente en de school kunst belangrijk vinden, zou een nieuwe opdracht van de school aan mij in dit geval wel op zijn plaats zijn."

Moet dat dan eenzelfde soort kunstwerk worden? "Nee, iets nieuws", zegt Meinen. Maar zover is het volgens hem nog niet. "Eerst maar eens praten en zien of er ruimte is voor een nieuw kunstwerk."

Dat zijn verdwenen kunstwerk vorige week zoveel media-aandacht kreeg, verrast hem. Hij ziet het niet als een bijkomend voordeel dat het incident publiciteit oplevert. "Mijn naam als kunstenaar is al redelijk gevestigd, dus ik zie dat niet als voordeel."

Na 80 jaar bondgenootschap kunnen we niet meer vanzelfsprekend bouwen op de Verenigde Staten. Daarvoor waarschuwt Klaas Knot, baas van De Nederlandsche Bank (DNB). Europese financiële instellingen moeten minder afhankelijk worden van de VS.

De geopolitieke en economische onzekerheid is historisch groot, zegt DNB in het halfjaarlijkse rapport over de stabiliteit van Nederlandse financiële instellingen. Dat is te wijten aan de handelsoorlog die president Trump heeft ontketend.

De onzekerheid is volgens DNB nu zelfs groter dan na de aanslag op de Twin Towers (2001), de financiële crisis (2009), de corona-pandemie (2020) en de Russische inval in Oekraïne (2022).

Bondgenootschap

De president van de Nederlandse centrale bank maakt zich zorgen over de houding van VS. Knot doelt op de importheffingen die de VS oplegt aan, onder andere, Europa. "Er wordt bewust twijfel gezaaid door de VS over onze relatie. We moeten ons voorbereiden op scenario's waarbij de hechte relaties met de VS minder hecht worden."

Door die houding zijn de risico's voor de financiële instellingen een stuk groter geworden dan een jaar geleden. Een van die risico's gaat over de samenwerking tussen de VS en de EU bij het betalingsverkeer. Daarbij zijn we afhankelijk van de VS vanwege het zogeheten Swift-systeem. Via Swift sturen banken informatie naar elkaar elke keer dat er geld wordt overgemaakt tussen bankrekeningen.

Knot is bezorgd over de afhankelijkheid van Amerika op het gebied van het internationale betalingsverkeer. "Daar moeten we alternatieven voor creëren. We gingen ervan uit dat de Verenigde Staten een betrouwbare partner waren. We moeten ons nu vragen stellen die wij onszelf 80 jaar lang niet hebben gesteld. Er valt geen tijd te verliezen."

Digitaal afhankelijk

Ook moeten de financiële instellingen zich beter wapenen tegen de risico's van cyberaanvallen. Aanvallen gericht op het platleggen van het betalingsverkeer en de systemen van de banken zijn in het afgelopen jaar toegenomen. Deze aanvallen komen vooral uit China en Rusland. In aanloop naar de NAVO-top in Den Haag ziet DNB het aantal cyberaanvallen weer toenemen. "Cyberaanvallen, daar kunnen we niet zoveel aan doen," zegt Knot. "Wel kunnen we ervoor zorgen dat systemen zo snel mogelijk weer draaien."

Al die onzekerheid wordt versterkt door de toenadering tussen de Verenigde Staten en Rusland, zegt DNB. De centrale bank vraagt zich openlijk af of we nog kunnen rekenen op betrouwbare informatie van Amerikaanse diensten over cyberdreigingen. "Europa en de financiële sector zijn voor een deel afhankelijk van Amerikaanse diensten voor inlichtingen over cyberdreigingen."

DNB wijst er ook op dat financiële instellingen volop gebruikmaken van digitale dienstverlening van grote Amerikaanse techbedrijven. Denk aan de opslag en beveiliging van klantgegevens. DNB waarschuwt dat betalingsverkeer in problemen komt als de toegang tot dit soort diensten beperkt wordt. Volgens de centrale bank is het op korte termijn onmogelijk om die diensten te verplaatsen naar Europa.

Historisch onzeker

Amerikaanse importheffingen vergroten niet alleen de spanningen tussen landen, maar ook de kans op economische krimp wereldwijd. Trumps handelsoorlog stuwt economische onzekerheid naar een hoogtepunt. "Ongekend en historisch," noemt Knot die economische onzekerheid. DNB meet die onzekerheid door te kijken naar geopolitieke, financiële en economische factoren.

Begin april stortte Trump de aandelenbeurs in een achtbaan door het afkondigen van importheffingen voor landen wereldwijd die verkopen aan de Verenigde Staten. Daarnaast liep het vertrouwen in de dollar en Amerikaanse staatsleningen (obligaties) een deuk op.

Vandaag komt het Centraal Planbureau (CPB) met een vergelijkbare waarschuwing over het bondgenootschap met Amerika. CPB wijst er vooral op dat de VS in de tijden van grote economische schokken de westerse economie vaak heeft geholpen door veel extra dollars bij te drukken. Met name tijdens de coronapandemie hield dat de economie enigszins op de been. Het is onzeker of bij een toekomstige economische crisis de VS die rol weer op zich zal nemen.

Overigens zijn de financiële markten grotendeels weer hersteld na de klappen van begin april dit jaar. Verder kunnen de Nederlandse financiële instellingen wel tegen een stootje, zegt DNB. Met name de banken staan er goed voor. "Het goede nieuws is dat de weerbaarheid voldoende is om dit te kunnen weerstaan. De buffers zijn hoog genoeg."

Toch mogen de financiële instelling niet op hun handen gaan zitten, zegt Knot. DNB wijst erop dat in de afgelopen tien jaar pensioenfondsen en vermogensbeheerders veel meer geld zijn gaan steken in Amerikaanse aandelen en obligaties.

Voormalig VVD-leider en vicepremier Hans Wiegel is overleden. Hij was 83 jaar.

Wiegel leidde de VVD van 1971 tot 1982. Onder hem werd de VVD voor het eerst een echte volkspartij, die niet alleen aanhang had onder de gegoede burgerij, maar mensen uit alle lagen van de bevolking aantrok.

Wiegel had succes als oppositieleider tegen het linkse kabinet-Den Uyl. Daarbij introduceerde hij een nieuwe stijl, waarbij hij zich richtte op wat hij 'de mensen in het land' noemde. Hij was een uitstekend debater, die humor als wapen gebruikte en voor iedereen begrijpelijke taal sprak.

Met hem als lijsttrekker groeide de VVD in twee verkiezingen van 16 zetels in de Tweede Kamer in 1971 tot 28 zetels in 1977. Het ledental nam toe van 40.000 tot meer dan 100.000.

Bijzondere momenten uit het politieke leven van Hans Wiegel:

De huidige leider van de liberalen, Dilan Yesilgöz, gaf haar eerste reactie op het overlijden op de radio bij Sven op 1. Ze noemde Wiegel daar "een groot staatsman, met enorme impact op onze partij en het land. Zijn overlijden raakt ons allemaal, we gaan hem ontzettend missen."

Wiegel gooide volgens Yesilgöz de partij open. "Hij liet zien dat we er voor iedereen zijn." Ook kon hij de politiek heel begrijpelijk maken: "Geen ingewikkelde taal, niet uit de hoogte."

Yesilgöz ontmoette haar illustere voorganger een aantal keer. Dat vond ze indrukwekkend. "Hij was een groot voorbeeld. Voor alle politici, ook nu nog."

Puinruimen

In 1977 werd Wiegel vicepremier in het kabinet-Van Agt. Hij had beloofd dat hij na het kabinet-Den Uyl zou 'puinruimen', maar van de beloofde sanering van de overheidsuitgaven kwam weinig terecht.

In 1981 werd hij voor de derde keer lijsttrekker. Hij beperkte het verlies voor de VVD tot twee zetels, wat als een grote prestatie gezien werd, maar CDA en VVD verloren wel hun meerderheid.

Hoewel hij pas 40 jaar oud was, vertrok Wiegel uit de nationale politiek. Hij werd commissaris van de Koningin in Friesland, van waaruit hij geregeld kritiek op de VVD-leiding leverde.

In 1994 nam hij afscheid als commissaris. Hij was daarna nog vijf jaar Eerste Kamerlid voor de VVD. In 1999 veroorzaakte hij een kortstondige kabinetscrisis door tegen invoering van het correctief referendum te stemmen.

Op 58-jarige leeftijd verliet hij in 2000 definitief de politiek, hoewel hij in de jaren daarna nog geregeld op televisie en in De Telegraaf commentaar zou blijven geven.

De politie heeft geen idee waar gezocht moet worden naar de vermiste kinderen Jeffrey en Emma uit Beerta. Het zoekgebied is te groot.

"Heel Nederland is ons zoekgebied", zegt een woordvoerder aan het begin van de middag. Daarom wordt nog steeds aan mensen in het hele land gevraagd om uit te kijken naar de kinderen van 10 en 8.

De binnengekomen tips zijn flinterdun, maar ieder aanknopingspunt wordt aangegrepen om verder te zoeken, zegt een woordvoerder. "Achter de schermen worden alle mogelijkheden uit de kast getrokken om de kinderen te vinden."

Hoop

Vandaag wordt opnieuw verder gezocht naar de vermiste kinderen die zaterdagmiddag uit Beerta werden meegenomen door hun vader en verdwenen daarna spoorloos. De politie heeft aanwijzingen dat de man zichzelf en de kinderen van het leven wil beroven. De 67-jarige man heeft een brief achtergelaten.

Ondanks de brief blijft de politie hoop houden de kinderen levend te vinden. "Je kunt niet in het hoofd van iemand kijken."

Dat er vooral in de omgeving van Beerta en Finsterwolde wordt gezocht is omdat de kinderen daar vandaan komen, al zegt dat misschien niets. "We weten allemaal hoe ver je kan komen met de actieradius van een auto", zegt de woordvoerder.

De zoektocht gebeurt naast de zoekteams met helikopters, drones, onderwaterteams, maar ook met financiële opsporing. Ook in het Duitse deel van de grensstreek wordt naar de kinderen gezocht.

Zo'n 200 mensen hebben zich vandaag gemeld bij het dorpshuis in Finsterwolde om mee te helpen zoeken naar de kinderen. De politie vraagt hun om niet op eigen houtje op pad te gaan.

Ook het Veteranen Search Team is met meer dan zeventig mensen aanwezig. Een team van reddingshonden is voor de tweede dag ter plaatse en heeft in delen van het zoekgebied kunnen uitsluiten dat de kinderen daar zijn.

Zondagmiddag werd een amber alert verstuurd vanwege de vermissing. De auto van de vader, een grijze Toyota Avensis, is voor het laatst gezien in de buurt van de A7 in Winschoten.

Groot hart op tafel

Ook burgemeester Ben Visser van de gemeente Eemsdelta maakt zich grote zorgen. "Jeffrey en Emma wonen bij ons in Delfzijl en zitten ook bij ons op school." De kinderen zijn volgens de burgemeester enkele maanden geleden vanuit Beerta naar zijn gemeente verhuisd.

Inmiddels heeft hij de school van de kinderen bezocht. Daar zag hij dat de tafeltjes van Jeffrey en Emma leeg zijn. "Er is een groot hart op de tafels geplakt. We hopen dat ze snel hun plekje weer kunnen innemen in de klas."

De klasgenoten hebben veel vragen en de juf heeft volgens Visser niet op alle vragen een antwoord. Dat niemand weet wat er met de kinderen aan de hand is maakt het volgens hem extra moeilijk. "We zitten tussen hoop en vrees. Aan de ene kant zijn we bang en aan de andere kant hopen we op een goede afloop."

Omroep AVROTROS en de NPO willen in gesprek met de organisatie van het Eurovisie Songfestival over de geloofwaardigheid van het a-politieke karakter dat het liedjesfestijn volgens hen moet hebben. De deelname van Israël aan het Songfestival speelt daarin een hoofdrol.

In een verklaring zeggen AVROTROS en NPO "sterk te hechten" aan "de a-politieke en verbindende waarde van het Eurovisie Songfestival". Volgens de twee wordt het evenement in toenemende mate beïnvloed door maatschappelijke en geopolitieke spanningen.

"De deelname van Israël confronteert ons met de vraag in hoeverre het Songfestival nog werkelijk functioneert als een a-politiek, verbindend en cultureel evenement. We willen die vraag, samen met andere landen, bespreekbaar maken binnen de EBU", zeggen ze. De EBU is het samenwerkingsverband van Europese publieke omroepen dat het Songfestival organiseert.

Gisteren riep de Spaanse premier Sánchez op Israël uit te sluiten van deelname vanwege de oorlog in Gaza. Hij trok daarbij de vergelijking met Rusland, dat ook niet meer mag meedoen sinds de invasie in Oekraïne in 2022.

Stemprocedure

De Spaanse omroep RTVE heeft ook een onderzoek naar de publieksstemmen gevraagd. Dat had alles te maken met het hoge aantal publieksstemmen (297) dat Israël via televoting kreeg. Kijkers uit dertien landen, waaronder Nederland en ook Spanje, gaven Israël de maximale score van twaalf punten. Na de stemmingen van de jury stond Israël veertiende, met zestig punten. Na de televoting eindigde het uiteindelijk achter winnaar Oostenrijk op de tweede plek.

Organisator EBU zei in een reactie dat "de stemprocedure voor het Songfestival de meest geavanceerde ter wereld is" en dat de resultaten van elk land worden gecontroleerd en geverifieerd "door een enorm team van mensen om verdachte of onregelmatige stempatronen uit te sluiten". Mensen mogen in totaal twintig keer hun stem uitbrengen.

Het kabinet trekt de komende twee studiejaren 47,2 miljoen euro extra uit om de basisvaardigheden van beginnende mbo-studenten te verbeteren. In een brief aan de Tweede Kamer schrijft minister Bruins dat veel mbo'ers "worstelen" met taal, rekenen en burgerschap.

Scholen kunnen het geld gebruiken om meer personeel in te zetten of het huidige personeel beter op te leiden. Ook moet er meer maatwerk geleverd worden. Zo moeten studenten die in de bouw gaan werken beter bouwtekeningen leren lezen, en studenten die in de zorg gaan werken, meer leren over de juiste dosering van medicijnen, zei Bruins vanmorgen.

De minister hoopt zo studievertraging en uitval te voorkomen. "Wie taal en rekenen goed beheerst, staat sterker in het leven en gaat met vertrouwen de toekomst tegemoet. Samen met burgerschap zijn dit onmisbare vaardigheden voor elke mbo-student", schrijft hij in zijn brief.

Masterplan Basisvaardigheden

De Onderwijsinspectie concludeerde twee jaar geleden nog dat de eisen voor vooral burgerschapsonderwijs in het mbo te vaag en te vrijblijvend waren. Bruins wil ook de administratieve lasten voor docenten verminderen, zodat ze meer tijd hebben om les te geven.

Het plan sluit aan op het Masterplan Basisvaardigheden dat staatssecretaris Paul heeft bedacht. Dat moet ervoor zorgen dat de leerlingen van het voortgezet onderwijs aan het einde van het studiejaar 2027-2028 goed voorbereid kunnen doorstromen naar het mbo.

In de Belgische plaats Ninove zijn zeven mensen opgepakt op verdenking van verkiezingsfraude. De verdachten worden gehoord door de politie.

Volgens Belgische media richt het onderzoek zich op de partij Forza Ninove. Dat is de lokale afdeling van het rechts-nationalistische Vlaams Belang, onder leiding van burgemeester Guy D'haeseleer. De verdachten zouden uit de directe kring van de burgemeester komen. Onder anderen Malika Sclacmender, stiefdochter van D'haeseleer en wethouder voor Jeugd, Sport en Dierenwelzijn, is opgepakt.

De arrestaties zouden zijn uitgesteld vanwege een levertransplantatie van D'haeseleer. Hij is daarom momenteel ook niet aan het werk.

Een Belgische rechter, die toezicht hield op de gemeenteraadsverkiezingen vorig jaar oktober, sloeg alarm bij het Openbaar Ministerie. Nog voor alle stemmen waren geteld, maakte het lokale parket bekend een onderzoek te starten naar fraude.

Volmachten

Er zouden bij de verkiezing stemmen zijn geronseld via volmachten en mogelijk zijn medische verklaringen vervalst. Twee dagen na de verkiezingen nam het OM alle volmachtsformulieren in beslag.

Sinds 13 oktober 2024 is het ronselen van volmachten voor het eerst strafbaar in België. Er staat een celstraf van acht dagen op en/of een geldboete. Maar een rechter kan maatregelen als hertellen of een verkiezing ongeldig verklaren niet opleggen.

Eerder schoof D'haeseleer het niet onder stoelen of banken dat volmachten belangrijk waren. "Kunt u niet gaan stemmen? Geef uw stem aan Forza Ninove", was te lezen in de verkiezingsfolders van de partij.

Voormalig burgemeester Tanja De Jonghe zegt tegen de Vlaamse omroep VRT met stomheid geslagen te zijn door het nieuws over de arrestaties. Haar partij Positief Ninove diende na de verkiezingsuitslag in oktober geen bezwaar in tegen de uitslag.

Ook in andere provincies waren er incidenten met volmachten. In Brusselse deelgemeente Sint-Joost-ten-Node moesten de verkiezingen worden overgedaan. Vijftig volmachten waren ondertekend door de winnende burgemeester Emir Kir zelf op de dag van de verkiezingen.

Onderweg vielen zijn teennagels uit, een teen begon te rotten en door chronisch slaapgebrek - veroorzaakt door hevige pijn in zijn botten- begon hij te hallucineren. Maar ondanks de zware beproevingen heeft een Britse ultraloper sneller dan ooit de gehele breedte van Australië hardlopend afgelegd. Hij deed het in 35 dagen. Niet alleen voor de eer, maar ook voor het goede doel.

William Goodge (31) begon op 15 april aan de 3800 kilometer lange hardloopwedstrijd op Cottesloe Beach in Perth in het westen van Australië en finishte maandagmiddag op Bondi Beach in Australië, in het oosten van het land. Om het record te verbreken moest Goodge iedere dag gemiddeld 100 kilometer afleggen, wat neerkomt op 2,5 marathon per dag. Het vorige record stond op 39 dagen.

Goodge begon met het lopen van marathons nadat zijn moeder in 2018 aan kanker was overleden. Met deze tocht zamelde hij geld in voor kankerbestrijdingsdoelen in het Verenigd Koninkrijk, de VS en Australië.

Toen hij over de finish was gekomen, zei hij tegen de Sydney Morning Herald (SMH) dat de tocht voelde "als een steeds terugkerende nachtmerrie die maar niet wilde eindigen".

Bos bloemen voor moeder

"De eerste negen dagen waren enorm uitdagend, maar je moet je lichaam en geest vertellen dat je, ook al heb je het moeilijk, zult doorzetten en dat je er overheen komt," zei hij.

Even nadat hij over de finish was gekomen, legde Goodge een bos bloemen op het strand van Bondi ter nagedachtenis aan zijn overleden moeder. "Zij was de bijzonderste persoon in mijn leven", vertelde hij aan The Guardian, en voegde eraan toe: "Ze zou trots zijn op alles wat ik heb gedaan. En ze zou ook bezorgd zijn."

Volgens de nieuwe recordhouder was het cruciaal om tijdens zijn tocht te blijven denken aan het ziekteproces van zijn moeder. Het hielp hem om zijn eigen lijden te negeren. "Dus op de momenten dat ik het moeilijk heb, denk ik terug aan die momenten. Ik denk aan de vrouw die ze was, hoe ze was en hoe ze mij steunde," zei hij tegen de SMH. "Ik heb het gevoel dat ze vaak bij me is."

Tijdens zijn race zag Goodge ook veel van wat Australië te bieden heeft, zei hij. "Ik heb al jullie beroemde dieren gezien, afgezien van haaien en krokodillen, maar helaas lagen er veel dood langs de kant van de weg."

Goodge heeft al een ander record op zijn naam staan. Dat van de snelste Brit die de VS heeft doorkruist. Hij liep van Los Angeles naar New York in 55 dagen.

Agenten van de Franse politie hebben bij een anticorruptie-actie het borstbeeld van Jim Morrison teruggevonden dat 37 jaar geleden van zijn graf in Parijs verdween. Er ontbreekt een stuk van de neus en het zit onder de graffiti maar dat was bij de verdwijning in 1988 ook al zo.

De agenten vonden het marmeren beeld bij de doorzoeking van een huis in een fraudeonderzoek. Volgens de politie was het een toevalstreffer. Bij wie het beeld is gevonden en in welk onderzoek, wil de politie niet kwijt.

Het kunstwerk van de Kroaat Mladen Mikulin sierde tussen 1981 en 1988 het graf van de legendarische frontman van de Amerikaanse rockband The Doors op de Parijse begraafplaats Père-Lachaise. Volgens onbevestigde berichten namen fans het 128 kilo zware gevaarte mee op een brommer.

Bedevaartsoord

Jim Morrison stierf op 27-jarige leeftijd in 1971 in Parijs, officieel aan de gevolgen van een hartaanval toen hij in bad lag. Er is ook een versie dat een overdosis heroïne hem fataal werd.

Zijn graf op Père-Lachaise groeide uit tot een bedevaartsoord voor fans. Het is nog niet bekend of het beeld daar wordt teruggeplaatst.

Huishoudens zijn de laatste jaren een steeds kleiner deel van hun inkomen kwijt aan vaste lasten, zoals de huur, de hypotheek, de energierekening en de zorgverzekering. Die conclusie trekt ABN Amro. De bank maakte een analyse van geanonimiseerde data van 340.000 bankrekeningen.

Het is een opvallende conclusie, omdat het de laatste jaren juist veel gaat over hoge energiekosten en stijgende prijzen.

"Tot onze verrassing zijn alle groepen erop vooruitgegaan", zegt Sandra Phlippen, hoofdeconoom van ABN Amro. "Huishoudens hebben meer over om financiële tegenvallers op te vangen."

De uitgaven aan boodschappen worden niet als vaste lasten gezien. De bank doet vervolgonderzoek om te kijken hoeveel mensen daar de laatste jaren aan kwijt zijn.

Hogere lonen en uitkeringen

Volgens ABN Amro heeft overheidsbeleid geholpen om de klap van de hogere energieprijzen op te vangen. Zo kwam er met het energieplafond een maximum op de energieprijzen en kregen huishoudens twee keer 190 euro uitgekeerd om de hoge prijzen op te vangen.

Ook stegen de lonen en uitkeringen. De afgelopen twee jaar ging het om loonstijgingen van meer dan 6 procent. In 2023 stegen de uitkeringen met 10 procent.

Sinds 2021 daalt het percentage dat huishoudens kwijt zijn aan vaste lasten. Dat geldt voor zowel mensen met een uitkering als mensen met een pensioen of een salaris.

Water tot aan de lippen

Mensen met een salaris zijn in doorsnee 41 procent kwijt aan vaste lasten, gepensioneerden 47 procent en uitkeringsgerechtigden 53 procent.

Er is ook een groep uitkeringsgerechtigden die nauwelijks geld overhoudt voor boodschappen en andere uitgaven. Zo'n 10 procent van de uitkeringsgerechtigden is 71 procent kwijt aan vaste lasten. Dat is veel meer dan de 60 procent die in het algemeen geldt als grens van wat nog acceptabel is.

"Het is wel verbeterd, maar het vraagt nog steeds om een structureel beleid van de overheid", zegt Phlippen.

Vandaag precies tachtig jaar geleden kwamen eindelijk de Canadese bevrijders aan op Texel. In de haven van Oudeschild werden ze enthousiast verwelkomd door de Texelaars. "Ze benne er, ze benne er!"

Terwijl de rest van Nederland in mei 1945 al ruim twee weken bevrijd is, zijn de vijf Waddeneilanden nog bezet. De Duitsers daar weigeren zich over te geven. Texel wordt als eerste eiland bevrijd op 20 mei, Schiermonnikoog als laatste op 11 juni.

De geallieerden hebben geen tijd om naar de Wadden te gaan. Ze hebben het druk met de ontwapening van de Duitsers in het westen van het land.

Gré Dros herinnert zich 5 mei 1945 nog als de dag van gisteren. De dag dat ze net als iedereen op de Waddeneilanden denkt: de oorlog is voorbij, nazi-Duitsland heeft zich overgegeven.

Eerst blijdschap, dan angst

Ze fietst die dag naar de middelbare school als ze een klasgenoot tegenkomt. "Ik zie het nog voor me. Hij schreeuwt, handen omhoog: het is vrede. Er staan vlaggen op school. Vrede! Ik draaide mijn fiets om en ik ben nog nooit zo hard naar huis gereden."

Thuis in Den Hoorn twijfelen de mensen of de vlag uit kan of niet. Is de oorlog echt voorbij? Die twijfel duurt niet lang. "Iedereen ging de straat op. Het leek wel Koninginnedag. Iedereen was buiten. Praten en lachen."

Maar dan slaat de stemming om. Al gauw wordt duidelijk dat de Duitse militairen helemaal niet van plan zijn om te vertrekken. Ook komen er geen geallieerden naar het eiland toe. Vlaggen worden snel weer binnengehaald, de angst slaat toe.

'Rare tijd'

"Het was een rare tijd", zegt Dros. "Op de wal waren de mensen vrij, maar bij ons niet." Duitse militairen liepen gewapend rond. Het eiland is nog aan het bijkomen van het bloedbad waarbij in het voorjaar meer dan duizend doden vielen. Georgische soldaten in dienst van de Duitsers kwamen op Texel in opstand en vielen Duitse soldaten aan.

Texel wacht met smart op de geallieerden. Dros herinnert zich nog goed de geruchten. ''Iedere dag zei wel iemand: ze komen vandaag, vanmiddag of vanavond. En dan gingen de mensen naar de haven. En kwamen teleurgesteld weer terug.''

Op 20 mei is het dan eindelijk zover. De Canadezen arriveren die dag met de boot. Hun komst heeft een extra mooi tintje, vertelt Dros nog altijd heel enthousiast, want een van de mannen op de boot komt oorspronkelijk van Texel. "En die kwam met de boot naar zijn geboorte-eiland."

Goedemorgen! In de Tweede Kamer wordt gestemd over het omstreden voorstel van NSC om pensioendeelnemers meer inspraak te geven. En na een rustdag gaat de Ronde van Italië verder met een tijdrit.

Eerst het weer: opnieuw veel zon vandaag, maar later op de dag zijn er ook wat stapelwolken. Het wordt 20 tot 24 graden. Morgen is er meer bewolking, maar af en toe schijnt ook de zon bij maximaal 20 graden.

Ga je vandaag op pad? Hier vind je het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Vanuit de VS zijn 68 migranten uit Colombia en Honduras teruggekeerd naar hun eigen land. Het is de eerste keer dat migranten gebruikmaken van een regeling van de regering-Trump voor migranten zonder verblijfsvergunning. Ze krijgen een pinpas met 1000 dollar mee. De vliegtickets zijn door de VS betaald.

Eerder werden op de Amerikaanse televisie reclames uitgezonden waarop te zien was hoe migranten naar een zwaarbewaakte gevangenis in El Salvador werden gestuurd. Daarmee wilde de VS migranten aanmoedigen gebruik te maken van de regeling voor zogeheten 'zelf-deportaties' of 'vrijwillige deportaties'.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

De bibliotheek op de grens van Stanstead (Canada) en Derby Line (VS) wordt al 120 jaar samen beheerd, maar sinds het presidentschap van Trump lopen de spanningen op.

Correspondent Rudy Bouma nam een kijkje:

Fijne dag!

De populariteit van de Taiwanese president Lai Ching-te neemt af. Precies een jaar nadat hij het presidentieel paleis in Taipei betrad, is meer dan de helft van de bevolking ontevreden over zijn leiderschap.

Lai neemt een harde lijn in ten opzichte van China, dat Taiwan als afvallige provincie ziet. Maar met een krijgsmacht en een defensiebudget die ruim tien keer kleiner zijn dan die van China, weet Lai dat het lot van Taiwan in handen ligt van het buitenland. En dus zoekt hij toenadering tot de VS.

Maar de Taiwanese bevolking is in toenemende mate sceptisch over deze aanpak. Zo'n 16 procent van de bevolking duidt de VS als onbetrouwbaar aan, een verdubbeling ten opzichte van een jaar eerder. Ook de oppositie en andere critici twijfelen eraan of de VS nog wel de beste partner is om op te vertrouwen.

Chinese dreiging neemt toe

Het was verdacht rustig op de dag dat Lai beëdigd werd als president van Taiwan. Nul Chinese militaire vliegtuigen werden rond Taiwan gespot. Maar zijn eerste toespraak als president, waarin hij benadrukte zich te zullen verzetten tegen Chinese intimidatie en vastberaden was om Taiwans soevereiniteit te beschermen, viel in China niet in goede aarde.

Een paar dagen later omsingelden tientallen Chinese gevechtsvliegtuigen en schepen het eiland. De militaire operatie was volgens de Chinezen een "waarschuwing weg te blijven van separatistische acties". Een paar maanden later was het weer raak, toen China de grootste militaire oefening rond Taiwan ooit hield. Sindsdien regent het militaire acties rond Taiwan.

In 2024 vloog het Chinese leger een recordaantal van 3075 keer door de door Taiwan zelfverklaarde Air Defense Identification Zone, een toename van 80 procent ten opzichte van het jaar daarvoor.

NOS op 3 maakte in 2021 deze uitlegvideo over Taiwan:

In plaats van de confrontatie met China te vermijden, bestempelt Lai China als een "buitenlandse vijandige macht" en neemt hij maatregelen om de nationale veiligheid te versterken.

Zo verhoogde hij het toezicht op Taiwanese burgers die in China verblijven of daar zakelijke belangen hebben en worden bezoekers van het Chinese vasteland strenger gecontroleerd of zelfs de toegang geweigerd. Ook stelde hij voor de in 2013 afgeschafte militaire rechtbanken opnieuw in te voeren om spionage en landverraad effectiever te kunnen berechten.

De maatregelen stuitten op veel protest. Veel Taiwanezen vinden dat ze vrijheden inperken en de economische belangen van het eiland schaden. Sommige waarnemers suggereren dan ook dat Lai's harde lijn tegenover China en binnenlandse veiligheidsmaatregelen bedoeld zijn om zijn macht te consolideren en tegenstanders buitenspel te zetten.

Toenadering tot de VS

Maar president Lai weet ook heel goed dat Taiwan bij een eventueel conflict met China in grote mate afhankelijk blijft van militaire bescherming van het buitenland en dus zoekt hij toenadering tot de VS.

Na herhaalde oproepen van Trump heeft Taiwan zijn defensiebudget onder luid protest van de oppositie verhoogd met bijna 7 procent. Het protest het er ook mee te maken dat een groot deel van dat geld wordt betaald aan de Amerikaanse wapenindustrie, die al achterloopt op zijn leveringen aan Taiwan.

Daarnaast investeren Taiwanese techbedrijven grote sommen geld in de Amerikaanse industrie als strategisch gebaar richting Washington. Ook dit leidt tot onrust in Taiwan. Mensen zijn bang dat Lai hiermee op lange termijn de concurrentiepositie van de Taiwanese chipindustrie verzwakt.

Onzekerheid over afhankelijkheid

Experts en oppositie uiten groeiende zorgen over de oplopende spanningen met China en Lai's sterke afhankelijkheid van de VS. De wankele Amerikaanse koers in de oorlog tussen Rusland en Oekraïne roept twijfels op over Washingtons bereidheid om Taiwan bij een Chinees offensief te verdedigen.

Tegelijkertijd laat de aanhoudende oorlog in Oekraïne zien dat het Westen er niet in slaagt Rusland effectief terug te dringen. De combinatie van Amerikaanse onbetrouwbaarheid en Europese machteloosheid, zo waarschuwen critici, geeft China vertrouwen assertiever op te treden.

Een deel van de bevolking en de oppositie pleit dan ook voor meer contact met Peking en een gematigder toon om misverstanden te voorkomen en escalatie te vermijden. Ook vinden sommigen dat Taiwan de economische banden met China en andere landen in de regio moet versterken om zo het risico op conflicten te verkleinen. Vooralsnog lijkt Lai geen aanstalten te maken voor een koerswijziging.

Het is nog maar de vraag of het minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken vanmiddag in Brussel lukt een meerderheid van zijn EU-collega's ervan te overtuigen een onderzoek te beginnen naar de vraag of Israël nog wel voldoet aan de voorwaarden voor samenwerking met de Europese Unie. Veldkamp schreef twee weken geleden een brief aan buitenlandchef Kallas waarin hij vraagt om zo'n onderzoek. Een reactie bleef tot nu toe uit.

Alleen als hij ten minste 14 van de 27 EU-landen meekrijgt, moet de Europese Commissie wel reageren. Ofwel door een onderzoek in te stellen, óf door uit te leggen waarom dat niet gebeurt. Maar hoge EU-diplomaten melden dat de teller vooralsnog op ongeveer 11 blijft steken, onvoldoende dus om die reactie af te dwingen. Aan boord zijn onder meer Spanje, Frankrijk, Ierland, Slovenië en een aantal Scandinavische landen.

Landen als Hongarije en Tsjechië willen juist niets weten van druk op Israël. Daartussenin zitten veel landen die weliswaar steeds kritischer worden, maar ook heel voorzichtig zijn omdat het politiek zeer gevoelig ligt echt consequenties te verbinden aan Israëls optreden in de Gazastrook. Diplomaten hopen dat ze er in slagen nog vóór de vergadering begint juist een aantal van de landen in het midden over de streep te trekken om Veldkamps voorstel te steunen. Maar ze temperen de verwachtingen: "Het is zeker niet kansloos, maar we zullen met samengeknepen billen zitten in de vergadering."

Pas tijdens de bijeenkomst zal blijken of de landen die vooraf steun hebben toegezegd die ook echt uitspreken en of genoeg andere meestemmen.

Opzeggen verdrag is niet het doel

Het is Veldkamp niet te doen om het opzeggen van de zogenoemde 'EU-Israël-associatieovereenkomst'. In het verdrag staan allerlei afspraken, onder meer over handelsbetrekkingen. De EU is Israëls belangrijkste handelspartner. Het samenwerkingsverband opzeggen zou Israël hard raken, zowel politiek als economisch.

Dat voor elkaar krijgen is bovendien zo goed als onmogelijk. Spanje en Ierland pleitten in oktober vorig jaar al voor opschorting van het verdrag maar kregen nul op het rekest. Alle 27 EU-landen moeten goedkeuring geven zo'n stap te zetten, Hongarije zal niet aarzelen zijn veto in te zetten.

Nederland wil de dialoog met Israël niet stopzetten. Het voorstel van Veldkamp dat straks voorligt gaat dan ook veel minder ver: een onderzoek naar de naleving van het verdrag. Daarin staat in artikel 2 dat de verhouding tussen de EU en Israël en de overeenkomst zelf gebaseerd zijn op respect voor de mensenrechten en democratische principes. In alle verdragen die de EU sluit staan dit soort voorwaarden.

Veto

Veldkamp zei eerder al dat volgens hem onder meer de Israëlische blokkade van hulpgoederen naar de Gazastrook indruist tegen het internationaal humanitair recht en hij pleit ervoor dat uit te zoeken. Zolang zo'n onderzoek er niet komt, zet Nederland zijn veto in om onderhandelingen te blokkeren over een verlenging van een 'actieplan' dat bij de samenwerkingsovereenkomst hoort. Dat verliep in januari, en nu Nederland zijn blokkade opwerpt, liggen de gesprekken over verlenging stil. Het is overigens onduidelijk welke gevolgen dat precies heeft.

Diplomaten willen niet vooruitlopen op de vraag wat er gebeurt als Veldkamp zijn meerderheid niet haalt. Een hoge EU-diplomaat zegt wel dat "zijn onderbuikgevoel" hem vertelt dat buitenlandchef Kallas "de redelijkheid inziet" van Veldkamps vraag, maar dat onduidelijk is wat er gebeurt als het aantal benodigde landen net tekortschiet.

De Europese Commissie kan ook zelf besluiten zo'n onderzoek in te stellen en hoeft niet te wachten tot landen erom vragen. Tot nu toe reageerde de Commissie niet op Veldkamps verzoek, maar als meer landen erom vragen, neemt de druk toe wél tot actie over te gaan.

Maar het is niet alleen buitenlandchef Kallas die beslist. Uiteindelijk zal de voorzitter van de Europese Commissie zelf haar goedkeuring willen geven aan de politiek gevoelige kwestie. Tot nu toe is de Duitse Von der Leyen terughoudend in haar kritiek op Israël, in de wandelgangen is te horen dat zij niet voelt voor een onderzoek.