NOS Nieuws - Algemeen

Op de klimaattop in het Braziliaanse Belém gaat het niet alleen over het tegengaan van klimaatverandering. Landen onderhandelen ook over bescherming tegen de zeespiegelstijging, grotere plensbuien en andere gevolgen van klimaatverandering die niet meer zijn tegen te houden.

Als land in een rivierdelta is Nederland hier al jaren mee bezig en ons land komt nog altijd met vernieuwende plannen om weerbaarder te worden. In het Groningse Lauwersmeergebied werkte de hele watersector samen aan een opvallend project. Daar is een gat in de dijk gemaakt, juist om het gebied op natuurlijke manier voor te bereiden op een hogere zeespiegel.

Door dat gat kan de zee met eb en vloed in- en uitstromen in een soort binnenmeertje. Elke keer blijven een beetje slib en sediment achter. Die ophopingen dienen als een soort stootkussens tegen de zee en zullen uiteindelijk de gevolgen van rampen of dijkdoorbraken verminderen.

Natuurlijke stootkussens

Volgens Alex Hekman, directeur Water bij ingenieursbureau Sweco, is er meer winst te behalen door het grootschalig op deze manier te doen. "In Nederland werkten we vroeger voor de bescherming tegen overstromingen veel samen met de natuur. Daarna kwamen de harde technologische oplossingen zoals de Deltawerken. In deze nieuwe strategie doen we een beetje van beide", zegt hij.

Als je Nederland op z'n zij ziet, wordt goed duidelijk dat het een Deltagebied is:

Zo dreigt de Waddenzee te 'verdrinken' door de zeespiegelstijging. Delen die soms wel en soms niet onder water staan, zoals schorren, slikken, kwelders en platen, komen steeds vaker permanent onder water te staan. Juist in die ondiepe delen leven veel vissen en andere dieren en planten; het zijn onmisbare rust- en voedingsplekken voor trekvogels.

Stukjes land op natuurlijke wijze verhogen, zodat de bijzondere ecosystemen en vogelvoederplekken blijven bestaan, dat is winst één.

Winst twee zijn de 'stootkussens'. Bij het Verdronken Land van Saeftinghe, een stuk verdronken landschap in Zeeland, is er door eb en vloed in de afgelopen eeuwen al zo'n twee á drie meter slib afgezet. Het land rijst ongeveer twee á drie keer zo snel als de zeespiegel stijgt. Bij hoog opkomend water zal dat de polders erachter beschermen.

Blauwalg en dode vissen

Ook zal de waterkwaliteit verbeteren. Hekman: "Bij het IJsselmeer en de Grevelingen is er door de Afsluitdijk en Deltawerken zo'n harde scheiding gemaakt tussen de zee en de rivier die in de zee uitmondt (de zeearm), dat de waterkwaliteit enorm achteruit is gegaan. In de Grevelingen zijn al decennialang problemen met zuurstofarm water en dode vissen, en dat kost ook veel geld. Door de natuurlijke verbinding met de zee te herstellen, voorkom je dat en gaat de waterkwaliteit omhoog."

Om de natuur haar gang laten gaan, maar die wel een handje te helpen, heb je ruimte nodig, zegt Hekman: "Je geeft echt een stukje land terug aan de natuur. In de praktijk betekent dat bijvoorbeeld dat je de dijk een paar honderd meter landinwaarts bouwt en dat het stuk land daarbuiten mag overstromen voor die slibvorming. Dat moeten bestuurders wel durven."

Meters zeespiegelstijging

Dat kan voor beleidsmakers ingewikkeld zijn, snapt Hekman, maar niks doen is volgens hem geen optie. "Volgens de nieuwste onderzoeken kan de zeespiegel de komende 200 jaar wel zo'n twee tot vijf meter stijgen, dus dat heeft hoe dan ook impact op ons. Niet alleen vanwege het risico op overstromingen, maar ook op verzilting en hogere grondwaterstanden." In Groningen zijn ze in ieder geval enthousiast.

Niet alleen in Nederland is men hiermee bezig. Hekman: "In Nederland hebben we zowel vergevorderde technologie als kennis. Er wordt al met interesse gekeken naar deze manier van adaptatie aan de noordkust van Java en we zien ook mogelijkheden in andere delta's zoals bij de Mekong of in Bangladesh."

Omdat zoveel landen zich moeten aanpassen aan de gevolgen van klimaatverandering wordt er ook over gepraat op de klimaattop in Belém. Onderhandelaars bekijken bijvoorbeeld hoe je objectief kunt meten of landen goed zijn voorbereid. Zoals zo vaak, steggelen ze vooral over geld. Arme landen willen de kosten om zich te beschermen niet alleen dragen en dringen aan op een grotere bijdrage van rijke landen.

Martin Bosma wil nog een periode door als voorzitter van de Tweede Kamer. Hij hoopt dinsdag te worden herkozen "omdat onze Kamerorganisatie een bron van rust en continuïteit moet zijn".

Bosma werd in december 2023 gekozen als voorzitter en vindt het belangrijk dat er in deze "onstuimige politieke tijden" ook rust is. De PVV'er van het eerste uur is sinds 2006 Tweede Kamerlid en was lange tijd ook ondervoorzitter. Die "senioriteit" is in zijn ogen "in een onstuimige periode met veel doorstroming in de Kamer van doorslaggevend belang".

Wat doet een Kamervoorzitter?

De voorzitter van de Tweede Kamer leidt niet alleen plenaire debatten in de grote zaal, maar is ook hoofd van het dagelijks bestuur (het presidium). Daarnaast is hij of zij het 'gezicht' van de Tweede Kamer bij grote nationale gebeurtenissen of bijvoorbeeld het bezoek van buitenlandse staatshoofden.

De voorzitter van de Tweede Kamer moet "boven de partijen staan", staat in de profielschets. Hij moet met andere woorden neutraal zijn, al blijft hij wel lid van zijn fractie en mag hij ook meedoen aan de stemmingen.

De kandidaat-voorzitters solliciteren bij hun collega's in de Tweede Kamer. Die zullen hen dinsdag in een debat ondervragen. Aan het einde van de middag is er een geheime, schriftelijke stemming. De nieuwe voorzitter moet, in maximaal vier rondes, een absolute meerderheid achter zich krijgen.

Bosma stelt in zijn sollicitatiebrief dat zijn manier van voorzitten breed wordt gewaardeerd. "Ik laat debatten niet onnodig lang duren. De interrupties en de antwoorden zijn korter geworden. En vrijwel altijd is om 23.00 uur het licht in de plenaire zaal uit."

Bosma leest aan het begin van elke vergaderweek een gedicht voor en had vorige week, bij het afscheid van 70 Kamerleden voor iedereen een hartelijk woord. Hij kan, als hoofd van het presidium, ook goed met het personeel van de Tweede Kamer overweg.

'Slavernijgedram'

Toch klinkt er ook kritiek. Hij zou te veel laten passeren. Zo zei oud-Kamervoorzitter Gerdi Verbeet vorige week tegen de Telegraaf dat hij had moeten optreden tegen de twee PVV-Kamerleden die AI-plaatjes van Frans Timmermans op sociale media hadden geplaatst en daarmee de veiligheid van de afgetreden GroenLinks-PvdA-voorman in gevaar hadden gebracht.

Bovendien is hij niet welkom bij de Nationale Herdenking Slavernijverleden wegens uitspraken die hij in het verleden als PVV-Kamerlid heeft gedaan. Hij had het toen over "slavernijgedram" en "anti-blank racisme" en heeft dat niet teruggenomen.

Jongste Kamervoorzitter

Bosma neemt het dinsdag op tegen twee tegenkandidaten. VVD-Kamerlid Thom van Campen meldde zich donderdag, een dag na de installatie van de nieuwe Tweede Kamer. Als hij het wordt, wordt hij met zijn 35 jaar de jongste Kamervoorzitter ooit.

Van Campen is 4,5 jaar Tweede Kamerlid en leidde als ondervoorzitter al debatten. Hij koos al jong voor de politiek, schrijft hij in zijn sollicitatiebrief, "om te strijden voor vrijheid. Om te mogen zijn wie je bent, te houden van wie je wilt." Op zijn 21ste werd hij het jongste gemeenteraadslid, en een paar jaar later ook fractievoorzitter van de VVD in Zwolle.

Als Kamervoorzitter wil hij zorgen dat "alle geluiden in ons huis dat onze samenleving vertegenwoordigt, worden gehoord". Ook wil hij bewaken dat Kamerleden met respect met elkaar omgaan. "Niet met een opgeheven vinger, maar met een vaste hand en, waar passend, met humor."

Tweede poging

Vanmiddag stelde ook GroenLinks-PvdA Kamerlid Tom van der Lee zich beschikbaar. Hij deed in 2023 ook een poging om Kamervoorzitter te worden, maar legde het toen af tegen Bosma. In zijn brief zegt hij "betekenisvol" te willen bijdragen aan het verbeteren van de politieke cultuur. "Ik ken de Kamer als mijn broekzak."

Van der Lee kwam in 2017 voor GroenLinks in de Tweede Kamer en hij was daarvoor al actief voor de partij. Hij was onder meer campagneleider. Hij is als ondervoorzitter al acht jaar lid van het presidium en hij leidde de parlementaire-enquêtecommissie die onderzoek deed naar de gaswinning in Groningen.

Van der Lee zou er dinsdag last van kunnen krijgen dat zijn partijgenoot Mei Li Vos net voorzitter is geworden van de Eerste Kamer. Het heeft de voorkeur dat de twee voorzitters een andere politieke kleur hebben.

Andere kandidaten kunnen zich nog tot tot maandag 12.00 uur melden.

De brand die vandaag woedde in een pand op een industrieterrein in Barneveld is onder controle. Vanwege de rook die vrijkwam, was de A30 enkele uren in beide richtingen dicht tussen Barneveld en Scherpenzeel. Ook de afritten van de A1 bij Barneveld waren gesloten, meldt Rijkswaterstaat. Inmiddels zijn alle wegen weer open.

Het vuur werd kort voor het middaguur ontdekt bij een poedercoatingbedrijf. De brandweer is met verschillende wagens, waaronder een hoogwerker, ter plaatse om het vuur te blussen. Het gebied rondom het bedrijf is afgezet, schrijft Omroep Gelderland.

Op dronebeelden is veel rookontwikkeling te zien:

Over de oorzaak is nog niets bekend. Rond 14.30 uur meldde de brandweer dat het vuur onder controle was, maar er wordt nog nageblust. Er zijn geen gewonden gevallen.

Bij de brand kwam veel zwarte rook vrij. Omwonenden werden opgeroepen de ramen en deuren gesloten te houden en ventilatiesystemen uit te schakelen, maar de brandweer heeft tot nu toe geen giftige stoffen gevonden.

Honderdduizenden betogers zijn in de Filipijnen de straat op gegaan uit protest tegen corruptie in het land. In de nasleep van twee dodelijke orkanen en onderzoek naar steekpenningen zijn ze de ondermaatse waterwerken in het land zat.

De Aziatische eilandnatie werd deze maand al twee keer getroffen door een orkaan. Daarbij kwamen meer dan 250 mensen om het leven, miljoenen mensen moesten vluchten. De betogers zijn ervan overtuigd dat levens hadden kunnen worden gered als aannemers hun werk naar behoren hadden uitgevoerd.

Eerder dit jaar ontdekte een onderzoekscommissie dat veel grote projecten die de gevaren van het natuurgeweld moesten beperken, zoals afwatering of dijkversterkingen, niet goed waren uitgevoerd. Soms hadden bouwers steekpenningen geëist of woekerprijzen gevraagd, of er was minderwaardig materiaal gebruikt. In sommige gevallen bleek er helemaal niets te zijn gebeurd terwijl het project officieel als voltooid gold.

Explosieve verklaringen

De verontwaardiging was compleet toen tijdens een geruchtmakende hoorzitting in het parlement een aannemersechtpaar toegaf geregeld steekpenningen te betalen aan politici. Die zouden per project een kwart van de totaalkosten eisen om hun projecten toe te wijzen. Hoewel het tweetal zei voor de eigen veiligheid te vrezen, noemden ze ook namen. Harde bewijzen gaven ze daarbij niet, maar ze zouden later in een besloten sessie meer willen zeggen.

Onder de politici die in verband worden gebracht met het schandaal zijn zowel medestanders van de voormalige president Duterte als aanhangers van zijn rivaal en opvolger Marcos. Zo werd een neef van Marcos beschuldigd van corruptie, evenals een oud-parlementsvoorzitter.

Hoewel alle beschuldigden spreken van laster is de druk op president Marcos groot om in te grijpen, al was het maar omdat onder zijn leiding de afgelopen drie jaar 8 miljard euro voor dergelijke projecten is uitgegeven. Daarvan zou volgens een schatting van het ministerie van Financiën zeker 1,7 miljard aan de strijkstok zijn blijven hangen.

Marcos noemde de aantijgingen gruwelijk en lanceerde een website waarop burgers misstanden bij projecten kunnen melden. Verder beloofde hij dat er voor Kerstmis verdachten vastgezet zullen worden.

Tegen 37 verdachten zijn al aanklachten ingediend. Ook zouden 86 bouwbedrijven en negen regeringsfunctionarissen zich schuldig hebben gemaakt aan zo'n 150 miljoen euro aan belastingontduiking.

Drie dagen protest

Critici vrezen dat het allemaal niet ver genoeg gaat. Sommigen roepen Marcos op zelf af te treden. Om meer verantwoordelijkheid af te dwingen riep een grote kerk in het land op de komende drie dagen te protesteren. Volgens de politie zijn er om die reden momenteel meer dan een half miljoen mensen op de been in Manilla.

"Dit speelt nu al honderd dagen en er is nog niemand vastgezet", zegt een van de aanwezigen boos tegen persbureau AP. Een ander vult aan: "Ze vegen het onder het tapijt. We eisen een echt onderzoek, geen doofpot."

Vanwege de protesten is het presidentieel paleis afgegrendeld en zijn politie en leger massaal aanwezig. Vooraf gingen de veiligheidsdiensten er niet van uit dat het massale protest tot geweld zal leiden, maar bij eerdere protesten gebeurde dat wel. Toen werden er barricades in brand gestoken en agenten bekogeld. Enkele tientallen betogers worden daarvoor vervolgd.

Het lijkt opnieuw een recordjaar te worden qua wolvenaanvallen op vee in Nederland. Tot en met de eerste week van oktober werden 741 aanvallen op landbouwdieren geregistreerd. Ter vergelijking: over heel vorig jaar werden er 770 geteld.

Dat meldt persbureau ANP op basis van gegevens van BIJ12. Die organisatie houdt voor provincies de schade bij die beschermde dieren zoals de wolf veroorzaken. In Gelderland zijn de meeste aanvallen op vee vastgesteld. De wolf sloeg daar dit jaar minstens 346 keer toe.

In deze cijfers zijn alleen aanvallen meegenomen waarvan is vastgesteld dat de dieren ten prooi waren gevallen aan wolven. Het werkelijke aantal ligt vrijwel zeker hoger. Zo is de oorzaak bij 165 openstaande meldingen in de periode juli tot en met half november nog onbekend. Daarnaast zijn boeren ook niet verplicht om bijtincidenten door wolven te melden.

Schapen, runderen en alpaca's

Voornamelijk schapen worden doodgebeten door wolven. Ook geiten, runderen, alpaca's en ezels worden aangevallen. Per geregistreerde aanval kunnen meerdere dieren zijn gedood. Geregeld moeten gewonde dieren worden afgemaakt, omdat ze niet meer te redden zijn.

In 86 procent van alle aanvallen hadden landeigenaren niet voldoende maatregelen getroffen om schade door wolven te voorkomen, blijkt uit gegevens van BIJ12. De roofdieren kunnen echter ook over wolfwerende hekken springen. Dat gebeurde onder meer afgelopen zomer bij een schapenhouder in Barneveld. Het hek zou hebben voldaan aan de regels die BIJ12 daarvoor hanteert.

In de nacht van 16 op 17 juli werd vastgelegd hoe het dier over het raster springt:

In gemeente Barneveld zijn dit jaar ruim honderd wolvenaanvallen geteld. "Dit moet veranderen. De impact op de Barneveldse samenleving is groot", citeert het ANP burgemeester Jacco van der Tak. Hij pleit voor meer preventieve maatregelen en beheer van de wolvenpopulatie.

De gemeente Barneveld telt een groot aantal veebedrijven. Het gebied grenst aan de Veluwe, waar onlangs 116 wolven werden geteld. Dat is de grootste wolfdichtheid in een van de meest dichtbevolkte landen ter wereld, zei de Gelderse faunabeheereenheid.

De rechter heeft toestemming gegeven om een 'probleemwolf' in Gelderland af te schieten. Het dier had in het voorjaar een hardloopster aangevallen. Het is jagers nog niet gelukt om de wolf te doden, meldde omroep Gelderland deze week. De vergunning om het dier af te schieten geldt tot 1 januari.

'Mensen veroorzaken de problemen'

De Faunabescherming vindt dat er niet tegen de roofdieren moet worden opgetreden, ondanks dat het aantal aanvallen op vee toeneemt. "De wetgeving is ondubbelzinnig, de wolf is volstrekt beschermd", zegt de stichting in een reactie op het nieuws.

Wolfwerende rasters worden vaak niet goed aangelegd volgens de Faunabescherming. Vee zou beter beschermd moeten worden en terreinbeheerders zouden minder publiek toe moeten laten tot wolventerritorium. "Het zijn mensen die de problemen veroorzaken", aldus de belangenorganisatie.

Het afschieten van de wolf werkt volgens de stichting averechts. "Als alfa-wolf Bram wordt geschoten, is het voorspelbaar dat zijn stuurloos geworden nakomelingen voor nog veel meer problemen zullen zorgen." Daarmee wordt verwezen naar de wolf die een 6-jarige jongen had aangevallen in natuurgebied Utrechtse Heuvelrug. Ook voor die wolf is een afschotvergunning afgegeven, maar voor zover bekend is Bram nog in leven.

De Guardia Civil, de Spaanse politie, heeft 472 beschermde, exotische dieren in beslaggenomen uit een nepasiel. De documenten van die vele soorten schildpadden en reptielen ontbraken, waardoor ze wettelijk niet traceerbaar waren.

Tweehonderd van de dieren bleken al te zijn overleden. De nog levende dieren verkeerden wel in goede conditie.

De in beslaggenomen dieren hebben een waarde van in totaal zo'n 85.000 euro. Het gaat om een luipaardschildpad, een sporenschildpad, een mediterrane landschildpad, leguanen, gekko's, vogelspinnen en nijlvaranen.

De dieren zijn gevonden in een vals asiel, een asiel zonder de benodigde vergunningen en registraties, in de Spaanse stad Burgohondo. Die ligt ongeveer 35 kilometer ten zuidoosten van de hoofdstad Madrid.

De politie deed al sinds 2023 onderzoek naar de criminele organisatie die handelde in de exotische dieren. Alle in beslag genomen dieren komen uit Spaanse regio's en zijn verkregen uit illegale overdrachten.

In het onderzoek zijn vier mensen aangehouden. Zij worden verdacht van illegaal handelen in exotische en beschermde diersoorten, fraude, documentvervalsing, smokkel en deelname aan criminele organisaties.

Bij het St Jansdal-ziekenhuis in Lelystad is gisteravond een man binnengebracht met zware verwondingen. Hij werd met de auto afgezet door een man en een vrouw. Toen een arts vaststelde dat de man schotwonden had, was dat duo al weg. De politie is naar hen op zoek.

De 21-jarige man uit Spanje werd rond 22.45 uur binnengebracht bij de huisartsenpost van het ziekenhuis. Hij werd daarna naar een ander ziekenhuis gebracht om geopereerd te worden.

De politie werd ingeschakeld. Volgens Omroep Flevoland kwamen hulpdiensten massaal ter plaatse. Ook in de omgeving stonden meerdere agenten met kogelwerende vesten opgesteld. Waarom dat zo was, kon een politiewoordvoerder niet zeggen.

Kogel

Naar welk ziekenhuis het slachtoffer is gebracht, kan de politie niet zeggen. Het is onbekend hoe het nu met de man gaat. De man en vrouw die hem brachten, reden in een donkerkleurige Mercedes. Over hen is ook nog niets bekend.

De politie hoopt het tweetal te vinden. "Ze zijn belangrijke getuigen voor ons onderzoek", aldus een woordvoerder. "Zij weten waar ze het slachtoffer hebben aangetroffen." De politie roept ook anderen die meer weten van de situatie op zich te melden.

Een groot vluchtelingenkamp in de Gazastrook is voor een deel overstroomd na zware regenval. Tenten en straten staan blank en bezittingen zijn doorweekt. Ook staat er een sterke wind, die de tenten van zeilen en doeken omver blaast.

In het vluchtelingenkamp Al-Mawasi, dicht bij de stad Khan Younis in het zuiden van Gaza, leven zo'n 425.000 ontheemde Palestijnen, vaak in geïmproviseerde tenten. "Door de overstromingen in Gaza raken mensen die al bijna niets hebben nog veel verder in de problemen", zegt een woordvoerder van het Rode Kruis tegen de NOS. "Spullen zijn niet meer te gebruiken, zijn nat of weggespoeld."

"Het regende maar een paar minuten, een half uurtje. Toen stonden de tenten al helemaal onder water", zegt de Palestijnse journalist Hind Khoudary van Al Jazeera. "De tenten zijn erg kwetsbaar en versleten, mensen hebben ze de afgelopen twee jaar gebruikt."

Greppels graven

Voor vrijdag, toen het begon met regenen, probeerden Palestijnen nog greppels te graven om te voorkomen dat het water hun tenten in liep, schrijft persbureau AP. "Ik heb vrijdag de hele dag water uit mijn tent geschept", zegt de Palestijn Bassil Naggar tegen het Amerikaanse persbureau.

"Kinderen lopen op blote voeten, er is geen winterkleding en er zijn amper dekens", zegt Khoudary. Andere media schrijven over doorweekte dekens en matrasjes. "Sommige mensen proberen te schuilen in verwoeste gebouwen, zelfs in gebouwen die op instorten stonden, met gapende gaten bedekt met stukken plastic", zegt Naggar tegen AP.

Sommige tenten zijn door de regen ingestort:

VN-hulporganisatie UNRWA zegt dat Gazanen een moeilijke winter te wachten staat, en dat de situatie in de Gazastrook kritiek is. "Het is koud en nat in Gaza. Ontheemden hebben geen spullen om zich te beschermen tegen de regen en kou."

Het Rode Kruis maakt zich ernstig zorgen over de situatie in de Gazastrook. Naast de natte spullen en naderende winter dreigen ziektes uit te breken. De rioleringssystemen in Gaza zijn beschadigd geraakt door de oorlog en overstromingen, wat maakt dat rioolwater in contact kan komen met drinkwater.

"Het is een kwetsbare situatie, er is al weinig drinkwater. Er kunnen diarreeziektes uitbreken en Gazanen kunnen uitdrogen", zegt de woordvoerder van het Rode Kruis. "Ook de sanitaire voorzieningen zijn slecht. Dit soort plekken, waar veel mensen bij elkaar wonen in slechte omstandigheden, zijn kwetsbaar voor ziektes."

1,4 miljoen ontheemden

Volgens VN-organisatie OCHA is er noodopvang nodig voor meer dan 1,4 miljoen ontheemden in Gaza. Hulporganisaties maken zich zorgen over de komende winter. Hoewel Israël zegt hulpgoederen toe te laten, herhalen de hulpinstanties dat meer materialen als dekens en tentzeilen hard nodig zijn.

De eerste fase van de wapenstilstand in Gaza nadert zijn einde. Er moet een bestuursorgaan voor Gaza komen, mede met de hulp van een internationale stabilisatiemacht. Vrijdag werd duidelijk dat, na intensieve onderhandelingen met Arabische landen, de Verenigde Staten openstaat voor voorwaardelijke stappen richting Palestijnse zelfbeschikking.

Er zou maandag over de resolutie worden gestemd, maar dat is onduidelijk omdat Rusland ook met een conceptresolutie is gekomen.

De Turkse autoriteiten onderzoeken of verdelgingsmiddelen hebben geleid tot de dood van een Duitse moeder en haar twee kinderen, afgelopen week in een hotel in Istanbul.

Aanvankelijk werd een ernstige voedselvergiftiging genoemd als mogelijke oorzaak, maar nu wordt er ook gekeken naar de ongediertebestrijding door het hotel. Twee andere hotelgasten hebben zich inmiddels ook gemeld met klachten, volgens Turkse media een Italiaan en een Marokkaan.

Vanwege het onderzoek zijn gisteren nog drie mensen opgepakt, een hotelmedewerker en twee ongediertebestrijders. Eerder werden vier voedselverkopers uit de buurt aangehouden.

Het Turkse gezin uit Hamburg was afgelopen zondag aangekomen voor hun vakantie in Istanbul. Ze werden woensdag ziek na een bezoek aan de wijk Besiktas, aan de oever van de Bosporus. De zoon van 6 en dochter van 3 overleden op donderdag, de moeder een dag later. De vader ligt nog altijd op de intensive care.

De vader kon nog melden dat het gezin in Besiktas soep en een broodje kokoreç (een grillgerecht met ingewanden) in een restaurant had gegeten. Ze hadden ook mosselen en zoetigheden bij straatverkopers gehaald. De politie arresteerde daarop de voedselverkopers en liet een restaurant sluiten.

Ernstige voedselvergiftigingen komen vaker voor in Turkije. In augustus overleden twee Nederlandse broers van 15 en 17 jaar in Istanbul. Zij hadden volgens hun vader voedselvergiftiging opgelopen bij een etentje in de uitgaanswijk Taksim.

Mogelijke andere besmettingshaarden

Verder onderzoek naar de dood van de Duitse slachtoffers wees uit dat men op de hotelverdieping waar het gezin verbleef recent chemicaliën had gebruikt tegen ongedierte. Ook dat kan de vergiftiging hebben veroorzaakt. De overige gasten van het hotel, waarvan de naam niet is bekendgemaakt, zijn geëvacueerd. De twee andere zieken verkeren niet in levensgevaar.

Onderzoekers kijken ook nog naar andere mogelijke besmettingshaarden. Zo zijn er monsters genomen van het kraanwater. De uitslag daarvan wordt over enkele dagen verwacht. Een restaurant had het hotel niet, dus daar kunnen de zes personen niet ziek van zijn geworden.

De moeder en de twee kinderen zijn inmiddels al begraven. Omdat het gezin van Turkse afkomst was, gebeurde dat in de West-Turkse provincie Afyonkarahisar.

Mensen die betrokken zijn geraakt bij een verkeersongeval kunnen voortaan met elkaar in contact komen via een speciaal platform van Slachtofferhulp Nederland. De organisatie merkt dat slachtoffers en omstanders vaak behoefte hebben aan contact, maar elkaar lang niet altijd kunnen vinden.

De site 'Jij was daar ook' moet daar verandering in brengen. Slachtoffers, nabestaanden, omstanders en hulpverleners kunnen met het nieuwe platform aan elkaar worden gekoppeld.

Betrokkenen bij een verkeersongeval blijven vaak met allerlei vragen zitten, merkt Slachtofferhulp Nederland. "Iemand die een aanrijding heeft gehad, weet vaak niet meer precies wat er allemaal gebeurd is", zegt teamleider Marjoke Aantjes. "Als andere mensen puzzelstukjes bij elkaar kunnen leggen en het plaatje completer kunnen maken, dan helpt dat bij het herstel."

Soms willen slachtoffers omstanders bedanken voor hun hulp, maar hebben ze geen idee wie het waren. Zowel de politie als Slachtofferhulp krijgt regelmatig het verzoek van slachtoffers en getuigen om hen met elkaar in contact te brengen. Maar privacywetgeving staat het delen van gegevens in de weg, als ze die al hebben.

Auto op vrachtwagen gebotst

Op het nieuwe platform kunnen deelnemers zelf een ongeval zoeken of aanmelden, en vervolgens een contactoproep plaatsen. Er is alleen contact mogelijk als beide partijen dat willen, via een beveiligde chat.

Een van de eerste oproepen komt van Ilse Rijke. Zij verleende twee maanden geleden eerste hulp bij een ernstig ongeluk op de A27 bij Gorinchem. Vlak voor haar was een auto met hoge snelheid achterop een vrachtwagen gebotst.

Rijke, zelf EHBO'er, rende erheen en belde ondertussen 112. "Het slachtoffer was nog enigszins bij bewustzijn, maar niet aanspreekbaar. Hij probeerde wel uit zijn riem te komen. Toen heb ik geprobeerd hem te kalmeren en gerust te stellen dat de ambulance onderweg was."

Tsunami aan gevoelens

Toen de hulpdiensten ter plaatse waren, stapte Rijke weer in bij haar gezin om haar weg te vervolgen. Ze had kort met andere omstanders gesproken, maar vooral gehandeld zonder al te veel na te denken.

De emotie kwam een week later. "Ik stond opnieuw in de file op de brug, achter een vrachtwagen, en toen kwam er echt een tsunami aan gevoelens over me heen. Daar werd ik echt enorm door overvallen."

Ze merkte dat ze behoefte had om met andere betrokkenen over het ongeluk te praten, zoals de man die haar een verbanddoos aangaf of de vrouw die haar een telefoon in de hand drukte om 112 te bellen. "Ik wilde heel graag praten met iemand die ook in de situatie zelf was geweest."

Het is iets waar veel mensen behoefte aan hebben, zegt Marjoke Aantjes van Slachtofferhulp. "Ze willen delen wat ze hebben ervaren, of vragen stellen die ze nog hebben over de situatie. Dat kunnen ze eigenlijk alleen met elkaar doen."

Verwerking

Vorig jaar waren er ruim 126.000 verkeersongelukken in Nederland, blijkt uit cijfers van Rijkswaterstaat. Daarbij kwamen volgens de Stichting Wetenschappelijk Onderzoek Verkeersveiligheid (SWOV) 675 mensen om het leven. Zeker 7000 mensen raakten zwaargewond.

Juist omdat de impact van een ongeluk vaak erg groot is, ziet de Vereniging Verkeersslachtoffers meerwaarde in het nieuwe platform van Slachtofferhulp. "Verhalen en steun van anderen zijn essentieel voor je verwerking", zegt voorzitter Nelly Vollebregt.

Dat de site van Slachtofferhulp vandaag wordt gelanceerd, is geen toeval. Vandaag worden wereldwijd verkeersslachtoffers herdacht. In Nederland gebeurt dat op een bijeenkomst in Den Bosch.

Vragen

Ilse Rijke hoopt dat haar oproep leidt tot contact met andere ooggetuigen. Ook is ze bereid om vragen van het slachtoffer of eventuele nabestaanden te beantwoorden.

Ze weet namelijk niet of de man het ongeluk heeft overleefd. "Ik hoef dat voor mezelf niet per se te weten, want zo houd ik altijd hoop dat hij erbovenop is gekomen."

De A58 bij Tilburg is de hele ochtend afgesloten geweest na een dubbel ongeluk vannacht. Een auto botste op een brandweerauto die was uitgerukt na een eerder ongeluk op dezelfde weg.

De politie kreeg rond 05.30 uur de melding binnen dat een personenauto op een vrachtwagen was gebotst en in de sloot beland. De bestuurder van de auto was daarbij bekneld komen te zitten.

Om de chauffeur te kunnen bevrijden werden enkele rijstroken gesloten tussen de afritten Centrum en Reeshof in de richting Breda. De bestuurder van een achteropkomende auto miste of negeerde echter de rode kruizen en reed achterop een stilstaande brandweerauto.

Vier gewonden

De drie inzittenden van de auto raakten gewond. Ondanks de tweede botsing kon de brandweer de beknelde chauffeur bevrijden. De politie zegt niets over de toestand van de vier betrokkenen. Wel wees een blaastest uit dat de chauffeur van het eerste ongeluk te veel gedronken had.

Vanwege het politieonderzoek en opruimwerkzaamheden bleef dit deel van de snelweg de hele ochtend afgesloten. Pas rond het middaguur hoefde het verkeer niet meer om te rijden.

Goedemorgen! Een herdenking vandaag in Den Bosch voor mensen die om het leven kwamen door verkeersongevallen, en in Chili kunnen burgers een nieuwe president kiezen.

Eerst het weer: vanochtend is het bewolkt met soms wat regen. Vanmiddag breekt in het noorden de zon af en toe door, elders blijft het nog lang grijs. De temperatuur ligt tussen 7 en 9 graden.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Het Vaticaan geeft 62 historische objecten terug aan de inheemse volken van Canada, waaronder een eeuwenoude Inuit-kajak die werd gebruikt bij de walvisjacht. Paus Leo XIV geeft de voorwerpen aan de Canadese bisschoppenconferentie, die ze vervolgens teruggeven aan de inheemse gemeenschap.

Naar verwachting worden de artefacten begin volgende maand naar Montreal gevlogen. In een historisch museum wordt dan onderzocht wie de rechtmatige eigenaren zijn.

Volgens de Canadese minister van Buitenlandse Zaken is de overhandiging een belangrijke stap "die het culturele erfgoed van inheemse volkeren eert".

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Paul Elstak viert 30 jaar Rainbow in the Sky met feestje in Gelredome. De dj en producer maakte in de jaren 90 een vrolijker, radiovriendelijke variant van hardcore voor een groter publiek en scoorde daarmee meerdere hits. Dertig jaar na Rainbow in the Sky treedt hij dit weekend twee keer op in het Gelredome.

In deze video vertelt hij hoe de hit in 1995 ontstond:

Fijne zondag!

De Britse Labour-regering wil de regels voor asiel een stuk strenger maken. Mensen die asiel hebben gekregen in het Verenigd Koninkrijk moeten volgens de plannen voortaan twintig jaar wachten voor ze een aanvraag kunnen indienen voor een permanent verblijf. Op dit moment is dat nog vijf jaar.

Het ministerie van Binnenlandse Zaken spreekt van de grootste hervorming van het asielbeleid in twintig jaar. Tegen de Britse krant Sunday Times zegt Labour-minister Shabana Mahmood dat de hervormingen "in feite bedoeld zijn om tegen mensen te zeggen: kom niet als illegale migrant naar dit land. Stap niet op een boot."

Volgens de plannen wordt ook de vluchtelingenstatus verkort van vijf jaar naar 2,5 jaar. En mensen met een tijdelijke verblijfsvergunning worden straks geregeld opnieuw beoordeeld. Als de Britse overheid na verloop van tijd oordeelt dat het land van herkomst inmiddels veilig is, krijgt de asielzoeker te horen dat die terug moet.

Deense aanpak

De plannen van de Britse regering zijn geïnspireerd op de Deense aanpak. Dat land kent een van de strengste asiel- en immigratieregels van Europa, 95 procent van de asielaanvragen wordt er afgewezen. In Denemarken krijgen vluchtelingen tijdelijke verblijfsvergunningen, meestal voor twee jaar. Als die termijn afloopt, moeten ze opnieuw asiel aanvragen. Wel is daar de termijn voor het aanvragen van een permanent verblijf acht jaar, en niet twintig, zoals de Britse regering wil.

De termijn van twintig jaar geldt voor mensen die illegaal het land zijn binnengekomen, via bijvoorbeeld bootjes of achterin een vrachtwagen. Voor vluchtelingen die via de legale weg binnenkomen, geldt straks een termijn van tien jaar.

In het voorstel staat ook dat vluchtelingen de termijn van twintig jaar kunnen verkorten als ze goed meedoen in de samenleving. "Het zal in feite een systeem zijn waarbij je de periode kunt verkorten, als je meer bijdraagt."

Politiek thema

Ook in het Verenigd Koninkrijk is migratie een belangrijk politiek thema. Er is veel onvrede over het aantal migranten dat vanuit Frankrijk met kleine boten het Kanaal oversteekt. In het interview in de Sunday Times zegt Mahmood dat illegale migratie "ons land verscheurt". Ze ziet het als de taak van de Labour-regering "om ons land te verenigen" en daarvoor zijn volgens haar strengere asielwetten nodig.

De plannen zullen volgens Britse media binnen het centrumlinkse Labour tot flinke discussie leiden. Sommige Labour-parlementsleden die in de linkerflank van de partij zitten, bestempelen de hervormingen als "racistisch". Een van hen, Nadia Whittome, beschuldigt de regering van het nastreven van "beleid van extreemrechts".

Een protestmars in Mexico-Stad is uitgelopen op ongeregeldheden bij het Nationaal Paleis, waar president Claudia Sheinbaum woont. Het paleis werd belaagd en een aantal demonstranten vernielde hekken rond het paleis. Twintig mensen zijn aangehouden.

Duizenden mensen protesteerden gisteren in heel Mexico tegen onveiligheid, corruptie en het regeringsbeleid. Het protest in de hoofdstad verliep over het algemeen rustig, maar liep uit de hand op het moment dat de menigte naar het paleis ging, wat door de autoriteiten was verboden.

Demonstranten gooiden met vuurwerk, stokken en stenen en probeerden schilden en andere spullen van agenten af te pakken. De oproerpolitie greep in met traangas. Volgens het bestuur van de stad raakten honderd politieagenten gewond, van wie er veertig in het ziekenhuis moesten worden behandeld. Ook twintig burgers raakten gewond.

Dit zijn beelden van het protest:

Een belangrijke aanleiding voor het protest was de moord op de populaire politicus Carlos Manzo Rodríguez. Hij was burgemeester van de stad Uruapan en werd op 1 november vermoord op een openbare bijeenkomst.

Hij stond bekend om zijn strijd tegen de georganiseerde criminaliteit en brak vorig jaar met de partij van president Sheinbaum. Hij werd daarna een fel criticus van de partij en de president. Een deel van de demonstranten richtte z'n woede op Sheinbaums partij Morena. Ze scandeerden "Weg, Morena". Anderen riepen volgens persbureau Reuters: "Carlos is niet gestorven, de regering heeft hem gedood."

Het protest werd georganiseerd door een groep die zich 'Gen Z Mexico' noemt, maar in aanloop naar gisteren beschuldigde Sheinbaum rechtse politieke tegenstanders ervan dat ze het protest kaapten. Afgelopen week trok ook een aantal Gen Z-influencers de steun voor het protest in.

Het Vaticaan geeft 62 historische objecten terug aan de inheemse volken van Canada. Een van de voorwerpen is een eeuwenoude Inuit-kajak die werd gebruikt bij walvisjachten.

Paus Leo XIV schenkt de voorwerpen aan de Canadese bisschoppenconferentie die ze vervolgens "zo snel mogelijk" teruggeeft aan de inheemse gemeenschappen. De artefacten worden naar verwachting begin volgende maand naar Montreal gevlogen, waar ze eerst naar een historisch museum gaan. Daar wordt onderzocht aan welke gemeenschappen ze toebehoren, meldt de Canadese nieuwsite CBC.

De Canadese minister van Buitenlandse Zaken noemt de teruggave een belangrijke stap "die het culturele erfgoed van inheemse volkeren eert". Volgens haar is het van belang voor "rechtvaardigheid en verzoening".

De teruggave is het gevolg van ruim twee jaar onderhandelen. In 2022 waren Canadese inheemse leiders naar het Vaticaan gereisd voor een gesprek met de vorige paus Franciscus. In dat gesprek vroegen ze om excuses voor de rol van de kerk rond de katholieke kostscholen. Decennialang werden inheemse kinderen bij hun families weggehaald en gedwongen om naar door de kerk gerunde internaten te gaan, waar veel misbruik en mishandeling plaatsvond.

In totaal ging het om ruim 150.000 kinderen die werden gescheiden van hun familie. Het was de bedoeling dat ze zich aanpasten aan de cultuur van de witte bewoners van Canada. Duizenden van hen stierven aan ziekte, ondervoeding of verwaarlozing. De afgelopen jaren werden meerdere massagraven ontdekt.

Boetedoening

Later in 2022 ging paus Franciscus naar Canada voor een 'pelgrimstocht voor boetedoening'. Hij bood excuses aan en erkende het belang van teruggave van voorwerpen, waarvan vele door inheemse volkeren in Canada als heilig worden beschouwd.

Het Vaticaan heeft een enorme collectie van voorwerpen uit de hele wereld. Die zijn voor een groot deel door missionarissen naar Rome gestuurd voor een wereldtentoonstelling in de Vaticaanse tuinen in 1925.

100.000 voorwerpen

Volgens het Vaticaan waren het geschenken aan paus Pius XI, maar veel historici en inheemse groepen zetten vraagtekens bij de vrijwilligheid van die giften. Veel objecten zijn eigendom van de kerk geworden in een periode van culturele onderdrukking waarbij volkeren werden gedwongen tot bekering.

Volgens sommige schattingen omvatte de oorspronkelijke tentoonstelling in 1925 100.000 voorwerpen van inheemse volkeren, waarvan er nu nog 40.000 over zijn in het museum van het Vaticaan.

Tienduizenden mensen trokken zaterdag door Belém in een grote klimaatmars. In deze Braziliaanse stad vindt de COP30 plaats, de grote klimaattop van de VN. Onder de deelnemers waren grote groepen inheemsen, internationale milieuorganisaties en mensen van verschillende sociale organisaties.

Voor het eerst in jaren kon er massaal worden gedemonstreerd tijdens een klimaattop. Bij eerdere toppen was dat lastiger omdat ze in landen met autoritaire regimes werden georganiseerd, zoals Egypte, Dubai en Azerbeidzjan.

Dit zijn beelden van het protest:

"We zijn massaal vertegenwoordigd, en kunnen in vrijheid onze stem laten horen", zegt Mercedes Costa Lima. "Onze strijd is tegen het grote geld, tegen de bedrijven die vervuilen en die maar blijven investeren in oliewinning, terwijl we steeds meer last hebben van droogte en onze natuur wordt vernietigd."

Haar gezicht is beschilderd met zwarte strepen. Dat is het symbool voor strijd bij de inheemse bevolking van het Amazonegebied. Ze houdt een bord vast met de tekst: "Geen besluitvorming over ons, zonder ons".

Meebeslissen

De kritiek van veel inheemse organisaties is dat ze niet bij de besluitvorming op de klimaattop betrokken zijn. In de eerste week van de COP30 waren er verschillende blokkades door inheemsen en een bestorming van de 'blauwe zone'. Dat is het grote vergadercentrum waar internationale organisaties, landendelegaties en media exclusief toegang toe hebben. Eerder deze week verklaarde de invloedrijke inheemse leider Raoni Metuktire dat hij verwacht dat er uiteindelijk meer inheemsen worden toegelaten in deze blauwe zone.

"Natuurlijk is het goed dat er veel inheemsen vertegenwoordigd zijn hier bij de COP30 in Belém", zegt Costa Lima. "Maar kunnen we ook echt meebeslissen? Want daar gaat het om. Het moet niet zo zijn dat we alleen gezien worden vanwege onze mooie kleding of beschilderingen. Er moet naar ons geluisterd worden."

In de mars loopt een groep mensen mee met een soort doodskisten. Ze dragen zwarte kleding. Sommigen dragen ook een masker met een doodshoofd. Iemand met een lang zwart gewaad en een zeis is een uitbeelding van de dood. Op een zwart gekleurde banner staat: "Terwijl het monster van de oliebedrijven zijn zakken vult, stijgt de temperatuur steeds verder."

Er klinkt tijdens de mars ook kritiek op de Braziliaanse president Lula da Silva - de gastheer van de top- die ondanks zijn strijd voor het behoud van de Amazone - voorstander is van oliewinning in het tropisch regenwoud.

Slangen en jaguars

Er wordt water uitgedeeld en ijsjes; een welkome verkoeling met temperaturen van boven de dertig graden en een protestmars die door het centrum met weinig schaduw gaat. Achterin de mars dragen meer dan vijftig mensen een dertig meter lange slang. De slang is binnen de inheemse cultuur een heilig dier. Er zijn meer verwijzingen naar dieren bij deze klimaatmars. Sommige deelnemers zijn verkleed als jaguars. Een groepje deelnemers draagt een van papier-maché gemaakte reuzeschildpad op hun schouders.

"De vernietiging van het milieu waar de mens de oorzaak van is treft ook dieren", zegt Karen Smith, die meeloopt met een milieuorganisatie uit Canada. "We hebben een enorme verantwoordelijkheid. Uiteindelijk moeten we kiezen: of we leven gezond door of we blijven fossiele brandstoffen gebruiken en laten onze gebieden uitdrogen en we overleven niet. Ook de dieren niet."

TFFF-fonds

Lula da Silva noemt deze COP30 "de klimaattop van de waarheid". Hij heeft grote verwachtingen van zijn Tropical Forest Forever Facility (TFFF) Dat is een fonds dat landen met tropische bossen financieel wil belonen voor het behoud ervan. Geld dat uit de publieke en private sector moet komen om ontbossing tegen te gaan en meer te investeren in groene energie.

Hoewel er nog veel onduidelijkheid is over dit initiatief en de meningen verdeeld zijn over de haalbaarheid en het effect ervan is demonstrant Mercedes Costa Lima voorzichtig positief. "Het is goed als landen meebetalen voor het behoud van onze bossen. Uiteindelijk zorgen de bossen voor een gezonder klimaat en daar profiteert iedereen van."

De eerste week van de COP30 zit erop. Vanaf maandag staat de top vooral in het teken van de onderhandelingen over een slotakkoord. De top wordt, als alles volgens plan verloopt, afgesloten op 21 november.

De schrik zit er bij sommigen wel een beetje in, zeggen bewoners van de twee flats in Zeist waarvan de balkonplaten niet voldoen aan de bouwnormen. Er dreigt geen direct gevaar, maar de galerijen mogen tijdelijk maar door drie mensen tegelijk betreden worden en zware spullen moeten van de balkons af.

De Vollenhove-flats dateren uit de jaren 60. De L-flat, de grootste van Nederland, telt 700 appartementen, de Geroflat ernaast 500. Het zijn deze twee flats waar nu de problemen spelen.

Mensen die er al lang wonen hebben het nodige meegemaakt. De afgelopen decennia kwamen de flats in het nieuws met verhalen over spullen die 'zomaar' van balkons naar beneden kwamen, verhalen over illegale prostitutie en verhalen over 'Jack de Knipper', die het in 2009 op de bedrading van de liften van de flat voorzien had.

Volle woonkamer

Sinds 2020 werkt de gemeente aan verbetering van de wijk. Ruim twee jaar geleden volgde een grootschalige renovatie van de flats. Die is goed gelukt, zegt een bewoonster tegen de NOS, maar ze maakt zich nu zorgen over de nieuwe herstelwerkzaamheden. "Iedereen klaagt vooral over de komende overlast. Ik heb een hond thuis, die gaat het vervelend vinden."

De woningbouwcorporatie gaat de komende weken 'stempels' plaatsen, metalen palen om de balkons en galerijen te ondersteunen. Omdat er per woning meerdere nodig zijn gaat het om meer dan 15.000 stempels. Als die staan zijn de voorzorgsmaatregelen op de galerijen niet meer nodig.

Veel mensen zijn intussen wat voorzichtiger geworden, zegt een meisje. "Ik voel me nu ook niet meer zo veilig, ik woon op twaalf hoog, dus dit is best wel eng om te horen. Ik blijf nu maar dicht bij de muur lopen."

Een andere bewoner, eveneens op twaalf hoog, is verbaasd over de brief over de problemen met de balkons die de bewoners deze week plotseling kregen. Hij gaat twee zware parasolvoeten op zijn balkon verplaatsen.

"Dit is toch wel heel rauw op ons dak gevallen", zegt de man, die er sinds 1996 woont. "Nog geen drie jaar geleden is tijdens een renovatie alles overhoop gehaald in de flat. Dat nu blijkt dat de hele constructie van de balkons en galerijen niet klopt, dat komt bij mensen toch niet leuk aan. We hebben met veel geboor en getril te maken gehad, en nu opeens krijgen we van die lelijke stempels. Dat ziet er niet uit en we weten niet wat ze daarna gaan doen."

'Grote tegenvaller'

Danny Visser, bestuurder ven woningcorporatie Woongroen, begrijpt de onvrede. "Het is echt een hele grote tegenvaller, vooral voor de bewoners. We hebben de afgelopen jaren best hard gewerkt om deze flats op te knappen, en dat is gelukt, maar nu moeten we toch weer aan de slag."

Hij benadrukt dat er geen acuut gevaar dreigt, maar dat de bewoners wel voorzichtig moeten zijn. "om elk risico te voorkomen."

Het euvel eerder signaleren was niet aan de orde, zegt Visser. De corporatie laat de staat van de gebouwen periodiek onderzoeken. "Tot nu toe waren die onderzoeken altijd goed. Dit is de eerste indicatie die we hebben dat er iets aan de hand is. Daar hebben we zo snel mogelijk op gereageerd."

Hoe lang de bewoners op een permanente oplossing moeten wachten weet hij niet, maar het kan lang gaan duren. "Er zijn verschillende technische oplossingen mogelijk, van het beton aanpakken tot een dragende constructie aan de buitenkant. Zo'n permanente maatregel moet bijvoorbeeld ook de reguliere vergunningsprocedures doorlopen. Daar gaat veel tijd overheen."

De opgelopen spanning tussen de Verenigde Staten en Venezuela is zichtbaar en voelbaar op Curaçao. De afgelopen dagen voeren en vlogen Amerikaanse oorlogsschepen en bommenwerpers zichtbaar door de zeestraat tussen Curaçao en Venezuela.

De VS voert al twee maanden dodelijke aanvallen uit op wat president Trump 'drugsboten' noemt. De aangekondigde uitbreiding van de Amerikaanse militaire operatie maakt inwoners op Curaçao ongerust.

Dat beeld komt naar voren uit gesprekken op straat. Curaçaoërs zeggen veel te horen over Amerikaanse acties, maar hun eigen regering zegt er nauwelijks iets over. Een vrouw vindt dat Curaçao "meer moet vragen en meer moet weten" over de oplopende spanningen. Anderen noemen de situatie "onveilig" omdat het eiland zo dicht bij Venezuela ligt. "Te dichtbij, als Maduro iets wil doen, dan zijn wij als eersten aan de beurt", zegt een man. Maduro is de president van Venezuela.

'We vervoeren vis, geen drugs'

De opgelopen spanningen tussen de VS en Venezuela beïnvloeden het dagelijks leven op Curaçao. Vissers die normaal tot in de Venezolaanse wateren vissen, blijven nu strikt binnen de twaalfmijlszone. "We hebben geen keus, er moet brood op tafel, we vervoeren vis, geen drugs", zegt een van hen. Mensen wijzen niet alleen op de militaire risico's. Ze vrezen ook gevolgen voor de voedselimport, handel en toerisme. Venezuela is nog altijd een belangrijke leverancier van groenten en fruit.

Mensen voelen zich ook onzeker omdat ze niet weten welke positie Curaçao inneemt in het conflict. De VS beheert sinds de jaren 90 een luchtmachtbasis op Hato, als onderdeel van een gezamenlijke anti-drugsoperatie met Nederland en Frankrijk.

Deze anti-drugsoperatie staat los van de aanvallen op de 'drugsbootjes', maar op Curaçao wordt gevreesd dat deze operaties door elkaar gaan lopen en dat het lastig wordt om ze van elkaar te onderscheiden.

De NOS maakte eerder deze video over de uitbreiding van de Amerikaanse strijdkrachten in internationale wateren:

Oud-premier Suzy Römer noemt de dodelijke Amerikaanse aanvallen op de mogelijke drugsbootjes evident illegaal en in strijd met het internationaal recht. Volgens haar brengen ze het hele Koninkrijk in een lastige positie. "Wij zien op een mooie dag, als je vanaf de brug kijkt, Venezuela liggen. Dus als Caracas iets wil doen, dan zijn wij het eerste doelwit."

Römer zegt dat de angst bestaat dat Venezuela Curaçao ziet als handlanger van de Amerikanen, ook al helpt het eiland alleen bij de reguliere anti-drugsbestrijding. "Het maakt ons kwetsbaar. Het toerisme kan geraakt worden, maar ook onze economie. Sabotage, cyberaanvallen, elektriciteit die uitvalt: we hebben gezien wat dat betekent."

Demissionair premier Schoof zei vorige week toen hij het eiland bezocht, dat het Koninkrijk "op geen enkele manier betrokken is bij de acties van de Verenigde Staten". Nederland bespreekt de situatie volgens hem met de drie Caribische premiers en de gezaghebber van Bonaire.

Schoof begrijpt de zorgen, maar waarschuwt ook voor overdrijving: "We moeten niet in allerlei woeste scenario's gaan denken." Toen hem werd gevraagd of bewoners hier veilig kunnen slapen, antwoordde hij dat vertrouwen gerechtvaardigd is, "maar dat dat ook famous last words kunnen zijn".

Nederland moet duidelijke grenzen stellen

Op straat zeggen veel mensen dat Nederland duidelijke grenzen moet stellen aan de samenwerking met de VS. Anderen benadrukken juist dat Curaçao te klein is om zonder bondgenoten te blijven.

Vrijwel iedereen deelt dezelfde behoefte: helderheid over wat er gebeurt voor de eigen kust en wat de mogelijke gevolgen zijn voor het Caribisch deel van het Nederlandse Koninkrijk.

Ondertussen varen de Amerikaanse oorlogsschepen nog altijd op korte afstand voorbij. De vraag die rondzingt op straathoeken, in vissershavens en in de politiek is: hoe blijft Curaçao buiten een conflict dat steeds dichterbij komt?

Terroristen van de islamitische Allied Democratic Forces (ADF) hebben gisteravond in Oost-Congo zeker zeventien mensen vermoord bij een aanval op een ziekenhuis. Dat zegt een militair van het regeringsleger tegen persbureau AP.

"Vrouwen die borstvoeding gaven werden op brute wijze afgeslacht en met doorgesneden keel in hun ziekenhuisbed aangetroffen", zegt het leger. Elf vrouwen en zes mannen zouden bij de terreuraanslag zijn gedood. Tegelijk met de aanval op het ziekenhuis zijn dorpen in de buurt aangevallen. Over doden of gewonden is nog niets bekend. Ook deze aanvallen zouden zijn uitgevoerd door de ADF.

De islamitische terreurgroep ADF ontstond in de jaren 90. De groep opereert vooral rond de grens tussen de Democratische Republiek Congo (DRC) en Uganda. In 2019 zwoer de ADF trouw aan de terreurorganisatie Islamitische Staat. Sindsdien wordt de ADF vaak verantwoordelijk gehouden voor aanslagen, al eist de groep die zelden op.

Mineralen, vluchtelingen en bloedige aanvallen

Het is al geruime tijd onrustig in Oost-Congo. Gewapende groeperingen hebben er veel dodelijke aanvallen en aanslagen uitgevoerd. Naast de ADF is ook de door Rwanda gesteunde rebellengroep M23 actief in de regio.

Vandaag hebben M23 en de Democratische Republiek Congo een kaderovereenkomst gesloten voor een vredesakkoord. Het kan een volgende stap zijn om een einde te maken aan de decennialange strijd in Oost-Congo. De partijen hebben in Qatar onder andere een tijdschema afgesproken voor vredesbesprekingen.

M23 is de meest prominente van meer dan 100 gewapende groeperingen die strijden om de controle over het mineraalrijke oosten van Congo. Met 7 miljoen ontheemden noemt de VN het conflict in Oost-Congo "een van de langstdurende, meest complexe en ernstige humanitaire crises op aarde".

Correspondent Afrika Elles van Gelder:

"Dit is een hele voorzichtige stap vooruit en er moet nog over heel veel onderhandeld worden om echt tot een oplossing te komen in het oosten van de DRC. Er spelen heel veel uiteenlopende belangen.

Eerdere afspraken hebben nooit geleid tot het staken van het geweld. Er moeten onder meer afspraken worden gemaakt over de uitwisseling van gevangenen en een tijdlijn voor verdere gesprekken, wat moet leiden tot een echt vredesakkoord.

Een groot obstakel is dat de Congolese regering wil dat Rwanda, die de M23 steunt, zich terugtrekt. Rwanda zal dit niet zo snel doen. Ze hebben grote belangen in deze regio en smokkelen grondstoffen het land uit.

De afgelopen tijd is het Congolese leger erg gericht op de strijd tegen M23. Daardoor heeft de ADF juist meer ruimte gekregen."

Gastland Qatar heeft sinds april meerdere onderhandelingsrondes tussen de Congolese regering en M23 georganiseerd. In juli ondertekenden ze een verklaring om een vredesakkoord te sluiten voor 18 augustus. Deze deadline werd niet gehaald. Beide partijen beschuldigen elkaar ervan de voorwaarden te schenden. Het kaderakkoord van vanmiddag zou het startpunt moeten zijn voor een volgende stap op weg naar beëindiging van de strijd.

De NOS maakte eerder deze video over de machtsstrijd, mineralen en miljoenen vluchtelingen naar aanleiding van het conflict in Congo:

Bij een brand in een woonzorgcentrum in Tilburg zijn honderden bewoners geëvacueerd. Drie mensen raakten gewond door het inademen van rook, zij zijn naar het ziekenhuis gebracht. Inmiddels is het vuur gedoofd, meldt de Veiligheidsregio Midden- en West-Brabant.

Een deel van de bewoners kon rond 22.30 uur terug naar het woonzorgcentrum, nadat de brandweer het complex had geïnspecteerd. Een aantal bewoners moet de nacht op een andere plek doorbrengen. De gemeente Tilburg helpt met het regelen van opvang voor hen.

De brand ontstond aan het begin van de avond. Het centrum, De Leyhoeve aan de Dokter Bloemenlaan, werd deels ontruimd. Volgens een woordvoerder van de Veiligheidsregio ging het om zo'n 200 bewoners op de tweede verdieping en hoger in het complex. De meesten werden naar een hotel in de buurt gebracht. Daarna is kamer voor kamer gecontroleerd of er nog mensen binnen waren en hoeveel rook er nog hing. Er was ook een waterleiding gesprongen waardoor er een lekkage ontstond.

Een aantal mensen in het deel van het complex dat niet werd getroffen, werd niet geëvacueerd, zegt de Veiligheidsregio. "Het zijn mensen die veilig zitten. Die kunnen beter rustig in hun eigen omgeving blijven."

Beelden van de ontruiming:

De ontruiming, waarvoor naast de brandweer en bhv'ers ook de hulp van extra politieagenten was ingeroepen, verliep voorspoedig. Mensen die naar buiten gingen zonder warme kleren of een jas, kregen van hulpverleners warmtefolie.

Meterkast

De oorzaak van de brand wordt nog onderzocht,. Zeker is dat de brandweer bij aankomst zag dat er brand was in een meterkast op de tweede verdieping. Mogelijk is daar het vuur ontstaan.

Over de omvang van de schade is nog niks bekend.