NOS Nieuws - Algemeen

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat moet opnieuw met spoorvervoerder Arriva onderhandelen over de concessie voor de spoorlijnen die Zwolle met Groningen en Leeuwarden verbinden. Dat heeft het College van Beroep voor het bedrijfsleven (CBb) bepaald. Door de uitspraak bestaat de kans dat de NS de trajecten kwijtraakt aan Arriva.

Het gaat om de vergunningen voor de sprinters op de spoorlijnen Groningen-Zwolle en Leeuwarden-Zwolle. Het ministerie had die trajecten eerder toegekend aan de NS, nadat de staatssecretaris de onderhandelingen met Arriva had afgebroken.

Die onderhandelingen waren beëindigd omdat Arriva volgens het ministerie de continuïteit van de treindiensten onvoldoende kon garanderen. Arriva wilde niet direct nieuw materieel aanschaffen voor de trajecten, maar eerst ander materieel inzetten. Daarom kreeg de NS de ritten alsnog toegekend, schrijft RTV Noord.

Onderhandelingen te vroeg afgebroken

Arriva was het daar niet mee eens en stapte naar het CBb, de hoogste rechter op het gebied van bestuursrecht. Die oordeelt nu dat de staatssecretaris de gesprekken met Arriva te vroeg had afgebroken. Daarnaast vindt de rechter dat het ministerie onvoldoende heeft bewezen dat de continuïteit van de dienstregeling in gevaar zou komen.

Zo stelt het CBb dat Arriva als internationaal concern over genoeg materieel beschikt om tijdig eventueel extra materieel te kunnen inzetten. Daarnaast had de staatssecretaris, als hij hier niet op durfde te vertrouwen, ook nog financiële garanties van Arriva kunnen eisen, aldus het CBb.

De staatssecretaris moet daarom opnieuw in gesprek met de vervoerder en moet uiterlijk 8 december verslag doen van de onderhandelingen.

Monopoliepositie NS

De uitspraak van het CBb is onderdeel van een lange juridische strijd over het monopolie van de NS op het zogeheten hoofdrailnet. Daaronder valt het overgrote deel van de spoorlijnen in Nederland.

Voor deze spoorverbindingen kreeg NS zo'n twee jaar geleden al van het kabinet de vergunning voor de periode van 2025 tot en met 2033 opnieuw toegewezen. Dat werd gedaan zonder aanbesteding. Hierdoor kregen andere spoorvervoerders geen kans om de concurrentie aan te gaan.

De Europese Commissie, die al meerdere malen waarschuwde dat dit tegen de regels is, sleept Nederland voor dit voortrekken nu voor het Europese Hof van Justitie.

Ook vervoerders als Arriva, Keolis en Qbuzz zijn het niet eens met het overheidsbesluit en stapten naar het CBb. Zij vinden dat de Europese regels zijn geschonden omdat er geen openbare aanbesteding is geweest.

Het CBb zegt vandaag in een uitspraak eerst het oordeel van het Europese Hof van Justitie af te willen wachten. Dat zal naar verwachting pas eind volgend jaar met een uitspraak komen.

Hamas beweert dat alle hooggeplaatste leiders die het doelwit waren van de Israëlische luchtaanvallen in Qatar nog in leven zijn. Wel zouden er vijf lager geplaatste leden zijn gedood, zo staat in de eerste officiële verklaring van de groep sinds de aanvallen. Het gaat onder meer om de zoon van Hamas-leider Khalil al-Hayya en zijn assistent.

Israël voerde vanmiddag aanvallen uit op kopstukken van Hamas in de Qatarese hoofdstad Doha. Volgens Hamas-functionarissen was de leiding van de groepering op dat moment bijeen om te praten over een Amerikaans voorstel voor een staakt-het-vuren met Israël.

Israëlische legerfunctionarissen zeggen tegen The Times of Israel dat Israël meer dan tien gevechtsvliegtuigen heeft ingezet bij de aanval. Binnen enkele seconden zouden meerdere raketten zijn afgevuurd op een gebouw waar de Hamas-kopstukken waren samengekomen.

Op door de NOS geverifieerde beelden zijn de Israëlische aanvallen in de Qatarese hoofdstad Doha te zien:

Israëlische legerbronnen suggereren daarentegen dat er wel kopstukken van Hamas zijn gedood door de aanval. Zo zou een Israëlische functionaris tegen The Jerusalem Post hebben gezegd dat het erop lijkt dat er meerdere hooggeplaatste Hamas-leden zijn gedood. Een legerfunctionaris zegt op de Israëlische legerradio dat "het er goed uitziet". Het is onduidelijk waarop zij zich baseren.

Bij de aanval is ook een lid van de Qatarese veiligheidsdiensten gedood, heeft het Qatarese ministerie van Binnenlandse Zaken gemeld. Ook raakten er meerdere veiligheidsbeambten gewond.

Qatar heeft de aanval fel veroordeeld. Een woordvoerder sprak van "een laffe aanval" en een schending van het internationaal recht. Israël heeft ook huizen van Hamas-leden aangevallen, zei de woordvoerder.

Witte Huis: 'Ongelukkige gebeurtenis'

De woordvoerder van het Witte Huis Leavitt noemt de Israëlische aanvallen op Qatar "een ongelukkige gebeurtenis" die de vrede in de regio niet heeft bevorderd. Voorafgaand aan de aanval heeft Israël de Verenigde Staten op de hoogte gesteld van de op handen zijnde aanval, bevestigde Leavitt. De VS heeft Qatar vervolgens ingelicht, beweerde ze.

Qatar spreekt de beweringen van Leavitt tegen en zegt pas door de VS te zijn gebeld toen de explosies al te horen waren. Amerikaanse bronnen zeggen tegen persbureau AP dat het Pentagon "tot in detail" op de hoogte was gesteld van de operatie.

'Israël handelde alleen'

De Israëlische premier Netanyahu en defensieminister Katz stellen dat Israël is begonnen met het plannen van de aanval na de aanslag in Jeruzalem gisteren. Hamas eiste die aanslag kort voor de aanval op Doha op.

Netanyahu benadrukte meermaals dat Israël de aanval volledig eigenhandig heeft uitgevoerd. "Israël heeft het initiatief genomen, Israël heeft het uitgevoerd, en Israël neemt de volledige verantwoordelijkheid."

Kopstukken van Hamas leven al jaren in Doha. De stad is regelmatig het decor van onderhandelingen met Israël over een mogelijk staakt-het-vuren.

Landen veroordelen aanvallen

Landen in de regio hebben de Israëlische aanvallen fel veroordeeld. De emir van Qatar belde kort na de aanvallen met de kroonprins van Saudi-Arabië. Daarna zei de Saudische kroonprins bereid te zijn "alle middelen in te zetten om Qatar te steunen". Het Saudische ministerie van Buitenlandse Zaken waarschuwde voor de "ernstige gevolgen" van de Israëlische aanval.

Turkije heeft Israël beschuldigd van terrorisme. De aanval laat volgens het Turkse ministerie van Buitenlandse Zaken zien dat Israël geen vrede wil, maar de oorlog in Gaza wil voortzetten. Egypte sprak in een verklaring over een "gevaarlijk precedent".

Ook de Franse president Macron en de Britse premier Starmer hebben de aanval veroordeeld.

De Franse president Macron heeft Sébastien Lecornu benoemd tot nieuwe premier van Frankrijk. De benoeming volgt op het ontslag van Bayrou die gisteren door een meerderheid van het Franse parlement werd weggestuurd. De 39-jarige Lecornu was hiervoor minister van Defensie. Hij is de vijfde premier in minder dan twee jaar tijd.

Bayrou overleefde gisteravond een door hem zelf aangevraagde vertrouwensstemming in het parlement niet. Bayrou wilde een miljardenbezuiniging doorvoeren om het hoge begrotingstekort terug te dringen.

Het Franse begrotingstekort is met 5 procent van het bruto binnenlands product het hoogste binnen de EU en ruim boven de EU-norm van 3 procent.

Jongste defensieminister

Lecornu was de jongste defensieminister in de Franse geschiedenis. Ook was hij de jongste adviseur van Sarkozy tijdens zijn presidentschap (2007-2012).

In 2017 sloot Lecornu zich aan bij Renaissance, de partij van Macron. In 2022 leidde hij Macrons verkiezingscampagne.

Correspondent Frankrijk Frank Renout:

"De keuze voor Sébastien Lecornu is op het eerste gezicht verrassend. Hij maakte namelijk carrière binnen de conservatieve partijen UMP en LR, voor hij in 2017 overstapte naar het kamp van president Macron. Dat betekent dat de president nu opnieuw kiest voor een 'rechtse' premier.

Dat deed Macron een jaar geleden ook al. Toen stelde hij ex-Brexit-onderhandelaar Michel Barnier aan als premier. De conservatieve Barnier hield het drie maanden vol. Daarna werd hij weggestuurd door het parlement.

Dat Franse parlement is namelijk heel erg verdeeld. Niet één partij heeft de meerderheid. Dus een premier is altijd aangewezen op de steun van één of meer oppositiepartijen.

De linkse en de radicaal-rechtse oppositie hebben sinds vorig jaar niet alleen de conservatieve Barnier naar huis gestuurd, maar begin deze week ook Barniers opvolger, de centrum-politicus Francois Bayrou. De vraag is daarom wat Sébastien Lecornu anders kan doen dan zijn voorgangers, om wél steun te krijgen bij de oppositie.

In hun eerste reacties zeggen vertegenwoordigers van de linkse en radicaal-rechtse oppositie al weinig vertrouwen te hebben in de nieuwe premier."

De Israëlische luchtaanval op Hamas-leiders in Doha is niet alleen een militaire escalatie, maar ook een geopolitieke schokgolf die de diplomatieke verhoudingen het Midden-Oosten verder onder druk zal zetten. Qatar, dat al sinds 2012 de politieke leiding van Hamas huisvest en zich profileert als bemiddelaar, dreigt verder klem te komen zitten tussen de strijdende partijen in het Midden-Oosten.

Hoewel Israël de afgelopen jaren herhaaldelijk heeft gebombardeerd in Gaza, Libanon, Syrië, Jemen en Iran, geldt de aanval in Doha als ongekend. Voor het eerst treft Israël een staat die niet actief strijdt, maar juist bemiddelt in de regio.

Van bemiddelaar tot doelwit

Qatar speelt al jaren een sleutelrol in bemiddelingspogingen tussen Hamas en Israël. Op verzoek van de Verenigde Staten bood het een veilige haven aan Hamas-kopstukken als Khaled Meshal en later aan Ismail Haniyeh, tot Israël hem vorig jaar zomer in de Iraanse hoofdstad Teheran liquideerde.

Haniyeh werd gedood tijdens een eerdere onderhandelingsronde over de oorlog in Gaza. Ook nu voerde de Hamas-delegatie in Doha overleg over het laatste Amerikaanse voorstel voor een staakt-het-vuren.

Door juist tijdens deze gesprekken toe te slaan, wekt Israël de indruk een diplomatieke oplossing voor de oorlog in Gaza voorgoed de nek om te willen draaien. Een Hamas-woordvoerder bevestigde aan Al Jazeera dat de aangevallen leiders deel uitmaakten van het onderhandelingsteam. Hamas beweert echter dat alle hooggeplaatste leiders nog in leven zijn.

Qatar reageerde furieus op de Israëlische aanval. Woordvoerder Majed Al-Ansari van het ministerie van Buitenlandse Zaken sprak van een "lafhartige daad" en een flagrante schending van het internationaal recht. "De staat Qatar bevestigt dat het dit roekeloze Israëlische gedrag niet zal tolereren", zei hij in een verklaring.

Op door de NOS geverifieerde beelden zijn de Israëlische aanvallen in de Qatarese hoofdstad Doha te zien:

De villa die werd getroffen ligt in een diplomatieke wijk in Doha en bevindt zich niet ver van de plek waar ook de onderhandelingen met de Afghaanse Taliban hebben plaatsgevonden, een groep die eveneens op verzoek van de VS in Doha werd gehuisvest.

Amerikaanse bondgenoot

De aanval werpt ook vragen op over de rol van de Verenigde Staten. Washington is een bondgenoot van Doha en beschikt over een luchtmachtbasis in Qatar. De Al Udeid-basis - de grootste buiten Amerikaans grondgebied - was in juni al doelwit van een Iraanse vergeldingsactie voor de Israëlisch-Amerikaanse luchtaanvallen op het Iraanse atoomprogramma.

"Het is duidelijk dat Israël heeft besloten van koers te veranderen", zegt Ariel Admoni, Israëlisch analist aan de Bar-Ilan Universiteit in Ramat Gan. "Zij hebben de Amerikanen ervan overtuigd dat het treffen van het Hamas-leiderschap in Doha een gamechanger zou zijn om de oorlog in Gaza te beëindigen."

Volgens Admoni moet president Trump zelf een rol hebben gespeeld bij de besluitvorming. "Trump ziet Qatar als een bondgenoot. Hij heeft recent een nauwe relatie met de emir opgebouwd en zelfs een Boeing 747 van hem gekregen. Daarom moest hij overtuigd worden dat Qatar ondanks deze aanval niet van koers zou veranderen en ik verwacht dat dat ook niet zal gebeuren."

Regionale dynamiek

De aanval volgt op maanden van Israëlische escalaties: bombardementen in Gaza en Iran, luchtaanvallen in Libanon en Syrië, drone-aanvallen in Jemen en zelfs een vermoedelijke aanval op een humanitaire vloot in Tunesië. Analisten spreken van een Israëlische strategie die zich niet langer beperkt tot buurlanden, maar die systematisch invloedssferen van tegenstanders raakt - ongeacht soevereiniteit of diplomatieke status.

Volgens Admoni zal Qatar nu steun zoeken in de Golfregio. "Doha zal een soort regionale reactie overwegen en oproepen tot stabiliteit in de regio. Zij zullen proberen andere landen achter zich te krijgen, om gezichtsverlies te vermijden en brede veroordeling te bewerkstelligen. Maar dit zal waarschijnlijk een eenmalige gebeurtenis blijven."

Voor Qatar betekent de aanval een zware beproeving van zijn rol als onafhankelijk bemiddelaar, gevangen tussen rivaliserende oorlogspartijen. Tegelijk markeert de Israëlische operatie in Doha een nieuw hoofdstuk in een oorlog die zich steeds nadrukkelijker over grenzen en continenten verspreidt, waarbij diplomatie en militaire macht scherp met elkaar botsen.

De Belgische prins Laurent heeft erkend dat hij een zoon heeft met de Vlaamse zangeres Wendy Van Wanten. De jongere broer van koning Filip maakte het nieuws bekend aan het Belgische persbureau Belga.

"Met dit bericht erken ik de biologische vader te zijn van Clément Vandenkerckhove. De afgelopen jaren hebben wij hierover open en eerlijk gesproken", schreef Laurent in een verklaring. Ook zegt hij dat de mededeling is gedaan in overleg met alle betrokkenen.

De nu 25-jarige Vandenkerckhove werd geboren voordat Laurent zich verloofde met zijn huidige vrouw Claire Coombs. De twee huwden in 2003 en kregen drie kinderen: de 20-jarige Louise en de tweeling Nicolas en Aymeric (19).

Nieuwe documentaire

Vermoedelijk heeft de bekendmaking te maken met een nieuwe documentaire, die vanavond door de Vlaamse omroep VTM wordt uitgezonden. In Clément, zoon van... doet Vandenkerckhove zelf zijn verhaal "en vertelt hij voor het eerst openlijk wie zijn vader is", laat VTM weten.

Ook Van Wanten, wier echte naam Iris Vandenkerckhove is, verschijnt in de documentaire. Ze legt uit waarom ze besloot geheim te houden wie de vader van haar zoon is. "Dit is het zwaarste dat ik ooit heb gedaan", zegt ze in de trailer. "Als het van mij zou afhangen, dan had ik hier waarschijnlijk nooit over gesproken."

Speculaties

Belgische media speculeren al 25 jaar over wie de vader van Clément zou kunnen zijn, schrijft de Vlaamse omroep VRT. In de jaren 90 ontmoette Van Wanten prins Laurent tijdens een modeshow in Parijs. Daarna volgden in haar eigen woorden "nog leuke tijden".

De geboorte van Clément wakkerde de geruchten aan, vooral vanwege zijn naam. Het zou een verwijzing zijn naar de residentie van Laurent: Villa Clémentine in Brussel.

In 2021 ontkende Clément in een Belgisch interviewprogramma nog dat Laurent zijn vader is. "Het is sprookjesachtig dat iedereen dat denkt, maar sprookjes zijn ook maar sprookjes", zei hij destijds over de speculaties.

Prinses Delphine

Vijf jaar geleden speelde in het Belgische koningshuis nog een andere affaire rond het niet erkennen van een kind. Koning Albert, de vader van de huidige koning Filip, erkende dat Delphine Boël was verwekt in een buitenechtelijke relatie. Overigens ging daar in tegenstelling tot bij de erkenning van Clément een jarenlange juridische strijd aan vooraf. Inmiddels mag Boël zich prinses van België noemen.

Er zijn onderwerpen die bijna elke verkiezingscampagne weer terugkeren. Zoals de hypotheekrenteaftrek. VVD-leider Yesilgöz zegt dat haar partij niet in een kabinet stapt dat de aftrek wil afschaffen. Of het een breekpunt is of niet, is nog niet helemaal duidelijk. Het is in ieder geval een verkiezingsbelofte.

Ook PVV, BBB, NSC en FvD hebben in hun verkiezingsprogramma staan dat de hypotheekrenteaftrek behouden moet blijven. FvD wil als enige terug naar het percentage van voor de verlaging in 2014 van 52 procent naar 37,48 procent. De SGP wil de aftrek niet afschaffen, maar "staat niet afwijzend tegenover een herziening". De partij houdt zo mogelijk de weg open naar deelname aan een regeringscoalitie.

De VVD maakt dat juist wat lastiger. Want verschillende andere partijen die in een coalitie zouden kunnen komen, willen de hypotheekrenteaftrek juist verder geleidelijk afbouwen. Het bespaarde geld gaat naar belastingverlaging of woningbouw.

Andere tijden aangebroken

In eerdere verkiezingscampagnes gold het verder afbouwen van de hypotheekrenteaftrek als taboe. Er werd gesproken over het h-woord, omdat ervan uit werd gegaan dat de meeste kiezers er niet aan wilden. In de aanloop naar de verkiezingen van 2010 sprak toenmalig CDA-leider Balkenende van een breekpunt.

Volgens de huidige CDA-lijsttrekker, Henri Bontenbal, zijn er andere tijden aangebroken. De partij wil de renteaftrek in de komende dertig jaar tijd afbouwen. "Ik merk heel veel draagvlak", zegt hij over gesprekken met zijn achterban. "Het kantelpunt dat er alleen maar tegenstanders waren is allang voorbij." De hypotheekrente geleidelijk afbouwen moet samen met andere maatregelen (zoals sneller en meer huizen bouwen) zorgen voor "minder hitte" op de huizenmarkt.

Over de opmerking van Yesilgöz zegt hij: "Ik doe niet mee met een rode lijn trekken of zeggen op welke punten ik andere partijen blokkeer." "We moeten gewoon een volwassen discussie voeren." Hij wijst erop dat tijdens de kabinetten-Rutte, waarin naast de VVD ook CDA, PvdA, D66 en CU zaten, al aan de hypotheekrenteaftrek "is gemorreld".

Woningbezitter heeft geld verdiend

Voor GroenLinks-PvdA is het minder populaire campagne-onderwerp nu een belangrijk verkiezingsstandpunt. "De woningbezitter heeft ontzettend veel geld verdiend aan het feit dat wij schaarste hebben op de woningmarkt", zei Kamerlid De Hoop toen de partij het plan lanceerde. Lijsttrekker Timmermans zegt dat zijn partij er 8 tot 12 jaar over wil doen. Met de opbrengst worden betaalbare woningen gebouwd, belooft de partij.

De hypotheekrenteaftrek wordt al sinds 2014 afgebouwd. Sinds 2020 gaat dat versneld. Het gaat tussen de partijen die voor afbouw zijn dus vooral om hoe snel dat gaat.

D66 wil dat in minimaal 15 jaar doen. "Iedereen moet het belastingvoordeel nog voor minstens de helft van zijn looptijd kunnen gebruiken", zegt partijleider Jetten. "Stel: je sluit vandaag een hypotheek af met een looptijd van dertig jaar, dan kun je de rente nog vijftien jaar aftrekken." Ook voor de ChristenUnie geldt een minimale termijn van vijftien jaar. Volt wil het "zo snel mogelijk".

De SP wil de hypotheekrenteaftrek voor woningen tot 600 duizend euro garanderen, maar voor "villabewoners" moet die versneld worden afgebouwd. Ook Denk wil af van de hypotheekrenteaftrek "voor rijke pandjeseigenaren". Bij deze partij zijn dat mensen met huizen boven de 500.000 euro. De Partij voor de Dieren sluit zich hierbij aan, maar noemt het maximale aankoopbedrag van de Nationale Hypotheekgarantie (nu 450.000 euro) als grens.

Wie gaat dit raken?

JA21 is de enige partij die nu in de Tweede Kamer zit, die niets over de hypotheekrenteaftrek in hun verkiezingsprogramma heeft staan. Daaruit valt te concluderen dat deze partij niet voor afbouw of afschaffing is.

BBB-minister Keijzer van Wonen zegt dat de afgelopen jaren de afbouw van de hypotheekrenteaftrek niet heeft geleid tot meer huizen of een dalende woningprijs. "En als je dan kijkt wie dit gaat raken: veel mensen die met moeite eindelijk in staat waren om iets te kopen", zegt Keijzer. "Dan daar nu ingrijpen? Dan denk ik dat er wel andere mogelijkheden zijn, bijvoorbeeld veel sneller bouwen."

Als het aanbod van woningen stijgt dan daalt de prijs bij een gelijkblijvende vraag, zegt Keijzer. Economen onderschrijven dit marktprincipe, maar zeggen dat de afbouw van de hypotheekrenteaftrek wel degelijk een dempend effect heeft op de huizenprijzen. Maar omdat zoveel factoren van invloed zijn, kunnen zij niet zeggen om hoeveel geld dat gaat.

De Tweede Kamerverkiezingen zijn op 29 oktober.

Correctie door de redactie

In een eerdere versie van dit artikel stond ten onrechte dat de BBB het onderwerp hypotheekrenteaftrek niet in het verkiezingsprogramma heeft benoemd. Dat is onjuist. De partij schrijft dat de aftrek niet verder moet worden beperkt.

Na de moord op de 17-jarige Lisa uit Abcoude, voelen veel jonge vrouwen zich nog onveiliger op straat. Zo'n 4000 jonge vrouwen zeggen tegen NOS Stories zich altijd al onveilig te voelen op straat. Voor 1600 van hen is dat gevoel sinds de dood van Lisa nog sterker geworden.

De nieuwe demissionair minister van Justitie en Veiligheid, Foort van Oosten, vindt het erg dat vrouwen, en ook mannen, bang zijn om 's nachts naar huis te gaan. "In ons land moet iedereen, vrouwen en mannen, veilig over straat kunnen."

Danisha van 22 voelt zich onveilig, nadat ze meerdere keren is lastiggevallen op straat. Ze vertelt dat ze daarom altijd iets bij zich heeft om zichzelf mee te kunnen verdedigen:

De groep vrouwen die zich onveilig voelt, is groot. Uit de recente cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek blijkt dat bijna de helft van de vrouwen tussen de 15 en 25 jaar omloopt of omfietst om plekken te mijden die onveilig voelen. Ook in hun eigen buurt zijn veel vrouwen bang om iets naars mee te maken.

"Snel heb ik het gevoel dat ik achterna gelopen word", zegt Danisha van 22. "Ik heb best wel vaak seksuele intimidatie meegemaakt op straat van wildvreemde mannen. Dat ze mij naroepen, mij een hoer noemen of ongewenst aan mij zitten terwijl ik zeg, ik wil dit niet." Het verhaal van Danisha staat niet op zichzelf. Honderden jonge vrouwen delen soortgelijke ervaringen.

Femicide en vrouwengeweld

Het gevoel van onveiligheid is voor een deel van de jonge vrouwen versterkt sinds de gewelddadige dood van Lisa. "Ik vind het toch enger om alleen op straat te zijn als het donker is", laat een jonge vrouw weten. Iemand anders zegt: "Ik voelde mij veiliger op de fiets, maar ook dat is nu niet meer zo. Lisa was namelijk op een elektrische fiets en haar overkwam het ergste."

Na haar dood zijn meer mensen in gesprek gegaan over femicide, geweld tegen vrouwen en het gevoel van onveiligheid op straat. Dat laten jongeren weten in de vragenlijst van NOS Stories. Ook met mannen wordt hierover gepraat, om zo meer bewustzijn te creëren. "We moeten vaker het gesprek voeren dat het niet normaal is dat vrouwen bang zijn op straat", zegt iemand. En een vrouw van 24 zegt: "Als meisje kreeg ik het er al ingestampt dat ik voorzichtig moet zijn. Je moet als vrouw niet alleen fietsen en lopen. Nu dit weer in het nieuws komt en het gesprek hierover echt start komen er veel emoties naar boven. Verdriet, maar vooral woede. Dat het zo is genormaliseerd."

Pepperspray legaliseren

De pas benoemde demissionair minister Foort van Oosten wil laten onderzoeken of er oplossingen zijn voor het onveiligheidsgevoel.

Zijn voorganger keek naar de legalisering van pepperspray en Van Oosten wil dit verder onderzoeken. Nu wordt pepperspray wettelijk nog gezien als een wapen. Van Oosten: "Het onderwerp zal aandacht blijven krijgen. De aanleiding voor deze discussie ligt in een monsterlijke daad die heeft plaatsgevonden. Daar moeten we echt wat mee."

Verantwoording

Voor dit verhaal verspreidde NOS Stories een vragenlijst via Instagram en TikTok. Deze werd meer dan 7500 keer ingevuld, onder meer door 5000 jonge vrouwen tussen de 13 en 24 jaar. Zo'n 4000 van die jonge vrouwen voelt zich altijd al onveilig op straat. Bij 1600 van hen is dat gevoel erger geworden sinds de dood van Lisa van 17.

Frankrijk maakt zich op voor grootschalige protesten morgen die het hele land dreigen lam te leggen. De ANWB raadt Nederlanders in Frankrijk daarom aan niet de weg op te gaan. Hetzelfde advies krijgen Nederlandse chauffeurs.

Achter de protesten zit een anonieme beweging met de leus 'Bloquons tout!', ofwel 'Blokkeer alles!', die online en op straat oproept om alles in het land te blokkeren: wegen, rotondes, havens, olie­raffinaderijen, winkelcentra en treinstations. Er bestaat ook een kans dat demonstranten flitspalen en tolstations op snelwegen zullen saboteren.

Het protest komt terwijl het land in een politieke crisis verkeert. De Franse premier Bayrou verloor gisteren, negen maanden na zijn aantreden, een vertrouwensstemming in het parlement. Vandaag diende hij zijn ontslag in bij president Macron. Bayrou wilde onder meer door belastingverhogingen de enorme staatsschuld terugdringen, die hij onhoudbaar had genoemd.

De protestbeweging begon als Telegram-groep van zo'n twintig leden, kort nadat Bayrou had aangekondigd dat Frankrijk 44 miljard euro moest bezuinigen. De beweging nam een vlucht toen hashtags als #10septembre en #bloquonstout viraal gingen op socialemediaplatforms als TikTok. Inmiddels is de internetbeweging uitgegroeid tot een massabeweging die zegt op te komen voor miljoenen burgers.

De beweging roept Fransen morgen ertoe op niet te werken en niet te consumeren, bijvoorbeeld door supermarkten te boycotten en de hele dag niet met de pinpas te betalen. Daarmee willen de demonstranten duidelijk maken dat ze zich door de Franse politiek in de steek gelaten voelen.

Burgers weten elkaar te vinden via Telegram-groepen. Op deze kaart is te zien waar zij morgen demonstreren en wegen willen blokkeren. Ook bij de Franse ambassades in Dublin en Wenen wordt morgen geprotesteerd.

In deze video van Nieuwsuur uiten Fransen hun zorgen over de politieke en economische chaos in hun land:

Morgen worden vanwege de aangekondigde acties 80.000 gendarmes en politieagenten ingezet, kondigde de Franse minister van Binnenlandse Zaken Bruno Retailleau gisteravond aan op de Franse zender France Info. "We tolereren geen enkele blokkade, geen enkel geweld", zei hij. Ook uitte hij kritiek op het links-radicale La France insoumise (LFI) van Jean-Luc Mélenchon en beschuldigde hem ervan "een opstandig klimaat" te willen creëren en "de woede van de Fransen aan te wakkeren".

De Franse inlichtingendienst verwacht morgen ongeveer 100.000 demonstranten. Een meerderheid van de Fransen zou de nationale blokkade steunen.

Sommige bars en restaurants in Frankrijk zijn solidair met de demonstranten en accepteren morgen geen betalingen via pinpas. Ook zijn er restauranthouders die houten panelen bouwen om hun vitrines te beschermen tegen bakstenen of stenen. Daarnaast zijn er banken die uit voorzorg hun deuren sluiten.

Correspondent Frankrijk Frank Renout:

Over de protesten van woensdag bestaat vooral veel onzekerheid. Het is onduidelijk hoeveel mensen er actie zullen voeren en wie precies de deelnemers zullen zijn.

Ze zijn namelijk niet 'traditioneel' georganiseerd, door vakbonden of politieke partijen. Ze zijn georganiseerd op sociale media. Aanvankelijk verschenen maanden geleden spontane oproepen en deden hashtags de ronde, met het wilde plan een actiedag te organiseren tegen de regering en de geplande bezuinigingen. Ook de Gele Hesjes begonnen in 2018 zo: met 'gewone' Fransen die zich via sociale media organiseerden.

Die online oproepen werden steeds meer verspreid, Franse media gingen er over berichten, en daarna ontstond op sociale media een ware, maar ook een ongrijpbare protestbeweging. Er zijn geen woordvoerders en geen centrale organisatoren. En iedereen mag online zeggen dat ze mee doen met acties, maar dat wil niet zeggen dat ze straks ook écht de straat op gaan. Dat maakt het voor de Franse autoriteiten moeilijk om in te schatten wat er precies zal gebeuren woensdag.

Het gaat dus om een protest dat niet centraal georganiseerd is en dat in principe apolitiek is. Maar de LFI-partij van Mélenchon heeft de laatste weken gezegd de acties te steunen. Ook radicale vakbonden willen woensdag mee doen. Uit onderzoek is gebleken dat het 'profiel' van de demonstranten ook relatief vaak 'radicaal links' is, hoewel ook aanhangers van 'radicaal rechts' zeggen actie te willen voeren.

Een woordvoerder van de ANWB zegt dat mensen die door Frankrijk reizen de blokkades zullen merken, onder meer bij tolpoortjes en brandstofopslagplaatsen. "Wie woensdag 10 september niet per se onderweg hoeft te zijn in Frankrijk, kan de reis beter uitstellen of een dag eerder vertrekken."

Ook brancheorganisatie Transport en Logistiek Nederland (TLN) waarschuwt vervoerders voor verstoringen op de weg.

Een woordvoerder van Eurostar zegt nog niet te weten of de aangekondigde acties gevolgen hebben voor het treinverkeer van en naar Frankrijk. Vooralsnog rijden de internationale treinen volgens schema.

Voor het eerst in ruim tien maanden hebben er afgelopen nacht meer dan 2000 asielzoekers in het aanmeldcentrum in Ter Apel overnacht. Dat betekent dat het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) voor het eerst een dwangsom van 50.000 euro moet betalen aan de gemeente Westerwolde.

Eerdere dwangsommen voor het overschrijden van de maximumcapaciteit waren lager. Het COA spreekt in een persbericht van "een onwenselijke situatie" voor zowel bewoners, omwonenden als personeel.

Afgelopen nacht verbleven er 2034 asielzoekers in het aanmeldcentrum. Het COA schrijft dat dit aantal komende nacht mogelijk nog hoger is, waardoor er een nieuwe dwangsom dreigt.

Hoge instroom

Als reden voor de vele asielzoekers die op dit moment verblijven in Ter Apel noemt het COA onder meer de sluiting van een aantal tijdelijke locaties en de standaard hoge instroom van asielzoekers in deze tijd van het jaar.

"Het COA heeft de toenemende druk op de bezetting half juli al aangekaart en een oproep gedaan snel meer opvangplekken beschikbaar te maken. Die oproep heeft helaas onvoldoende nieuwe opvangplekken opgeleverd", zegt de organisatie.

Dwangsom

Al jaren is de druk op het aanmeldcentrum in Ter Apel structureel hoog. De gemeente Westerwolde stapte in 2023 naar de rechter om het aantal asielzoekers in de opvanglocatie terug te brengen. Volgens de burgemeester was de situatie in het centrum niet langer aanvaardbaar, zowel voor de asielzoekers als voor omwonenden van het aanmeldcentrum.

Vervolgens oordeelde de rechter begin 2024 dat het COA een dwangsom van 15.000 euro per dag moest betalen aan de gemeente als het aantal asielzoekers de maximumcapaciteit van 2000 overschreed.

Die dwangsom is inmiddels opgelopen tot 50.000 euro per dag en werd eerder dit jaar bevestigd door het gerechtshof in een hoger beroep dat het COA had aangespannen.

Ze doen er alles aan om er een feestelijk moment van te maken. Een klok op de website van de Europese Commissie telt de seconden af tot morgenochtend 09.00 uur: het moment dat Commissievoorzitter Ursula von der Leyen het woord neemt in haar jaarlijkse Staat van de Europese Unie. In die toespraak in het Europees Parlement in Straatsburg zet ze haar politieke koers uit voor het komende jaar.

Maar van een feeststemming is in Straatsburg geen sprake. Het gevoel dat het voor de Europese Unie een vernederende zomer was, leeft breed, ook in het Europees Parlement.

Handelsakkoord

Met name de handelsdeal die de Europese Unie sloot met de VS is velen een doorn in het oog. Iedereen herinnert zich nog de beelden van een breed lachende Van der Leyen bij het sluiten van de deal. Ze staat naast de Amerikaanse president Trump. Beiden steken een duim omhoog.

Maar, is hier in Straatsburg de conclusie, er viel niets te vieren: we zagen een EU die simpelweg de importheffingen van de Amerikanen moest slikken en daar weinig voor terugkreeg. Een pijnlijk beeld dus met die duimen.

Von der Leyen en haar onderhandelingsteam hebben het akkoord altijd verdedigd als het best haalbare: zonder deal waren de importheffingen nog veel hoger geweest, en wat er nu ligt zou in ieder geval stabiliteit en zekerheid voor bedrijven geven.

Het zijn argumenten die op zich houtsnijden. Alleen wat nu als Trump, tegen de afspraken in, alsnog met hogere heffingen komt? Bijvoorbeeld omdat de EU tot zijn grote irritatie een miljardenboete oplegt aan de Amerikaanse techgigant Google. Van de door Von der Leyen beloofde stabiliteit en zekerheid is dan weinig over. En het zou het beeld van een zwak Europa nog maar weer versterken.

Stel vragen aan onze correspondenten

De NOS zendt de Staat van de Europese Unie morgenochtend vanaf 09.00 uur rechtstreeks uit via een livestream. Direct na afloop beantwoorden EU-correspondenten Kysia Hekster en Ardy Stemerding vragen over de toespraak en de Europese Unie. Heb jij aan vraag voor ze? Stuur een mail naar vraag@nos.nl.

Het is tekenend voor de moeilijke omstandigheden waaronder Von der Leyen moet bewijzen dat de EU, met haar als boegbeeld, wel degelijk zelf de dienst uitmaakt. Dat, terwijl de wereld in brand staat en de gevolgen van de Russische aanvallen op Oekraïne nog altijd groot zijn. Dat geldt ook voor de situatie in Israël en Gaza. Intussen strijden China en de VS om de macht en lijken internationale regels er steeds minder toe te doen.

Stevige taal richting Rusland

De christendemocraten in het Europees Parlement, Von der Leyens partijgenoten, willen morgen tijdens de toespraak vooral een leider zien die ingaat op alle onzekerheid in de wereld. Ze willen dat Von der Leyen laat zien dat zij de persoon is om de EU daar doorheen te loodsen, onder meer door een stevig antwoord te geven op de agressie van de Russische president Poetin in Oekraïne.

Aan die wens zal Von der Leyen ongetwijfeld tegemoet proberen te komen. Mogelijk zal ze namens de EU zelfs nieuwe toezeggingen doen als het gaat om het opvoeren van de druk op de Russen om de oorlog te beëindigen.

Onzekerder is het of Von der Leyen ook zal luisteren naar het dringende verzoek om zich steviger op te stellen tegenover de Israëlische regering. Vooral bij de sociaaldemocraten en bij groene Europarlementariërs leeft die wens. Onder hen is grote ontevredenheid over, wat zij vinden, de veel te afwachtende houding van de EU. Ze willen dat Von der Leyen zich veel duidelijker uitspreekt tegen het handelen van de Israëlische regering.

Zware opdracht

De liberalen focussen op de concurrentiekracht van de EU. Ze wijzen erop dat er voor de Europese economie nog altijd grote winst te behalen valt door nu eindelijk de interne markt te voltooien. Ze rekenen erop dat Von der Leyen het voortouw neemt in het wegnemen van interne handelsbarrières.

Vergeet intussen vooral ook niet de successen te vieren, hoor je bij de christendemocraten. En dat zal Von der Leyen zeker niet laten. Ze zal zeggen dat ze het afgelopen jaar al regels schrapte om de economie van de EU concurrerender te maken. En dat ze grote stappen zetten richting lucratieve handelsovereenkomsten met Zuid-Amerika, India en Indonesië. Dat de EU honderden miljarden bij elkaar kreeg voor defensie, onder meer door samen te lenen, zal ze ook presenteren als een groot succes.

Maar dat alles kan niet verhullen dat Von der Leyen vooral heel zware opdrachten wachten. Ze heeft nog een paar uur de tijd om haar visie daarop onder woorden te brengen. De klok tikt door.

In de Tweede Kamer is brede steun om volwassenen een keer per jaar gratis naar de tandarts te laten gaan voor controle. Dat zou dan in het basispakket van de zorgverzekering komen. Een meerderheid van de Tweede Kamer stemde voor voorstellen van SP, NSC, GroenLinks-PvdA en D66.

De partijen willen zo voorkomen dat mensen de tandarts mijden vanwege de kosten. Staatssecretaris Tielen (Volksgezondheid) waarschuwt ervoor dat het plan er wel toe kan leiden dat de vraag naar mondzorg stijgt, waardoor het duurder wordt voor iedereen.

Aan het plan zit ook een prijskaartje van zo'n 300 miljoen euro per jaar. Tielen heeft de Tweede Kamer al laten weten de moties nu niet door te voeren, omdat het kabinet demissionair is en de begroting ervoor op de schop moet. D66-Kamerlid Paulusma zegt dat haar motie vooral bedoeld is "om een signaal af te geven".

Veel over mondzorg in verkiezingsprogramma's

Toch is er een gerede kans dat na de verkiezingen politieke partijen opnieuw een poging doen om het jaarlijkse tandartsbezoek gratis te maken. PVV, GroenLinks-PvdA, SP, FvD, D66, SGP, ChristenUnie en NSC hebben in de verkiezingsprogramma's opgeschreven een vorm van mondzorg terug in het basispakket te willen.

Het is wel de vraag hoe het allemaal betaald moet worden, want experts waarschuwen dat de zorgkosten komende jaren snel stijgen door de vergrijzing.

Volgens het ministerie van Volksgezondheid mijden zo'n 640.000 mensen de tandarts vanwege de kosten. Mensen met een laag inkomen kunnen hun tandartsbezoek vaak wel vergoed krijgen door de gemeente.

De gemeente Amsterdam maakt 6 miljoen euro vrij voor maatregelen die moeten helpen de veiligheid van vrouwen te waarborgen. Het geld is onder meer bedoeld voor hulp die geweld tegen vrouwen moet voorkomen. Ook moet er een politieplatform komen dat vrouwelijke slachtoffers van geweld beter ondersteunt.

Het extra geld volgt op de gewelddadige dood van de 17-jarige Lisa vorige maand, en andere recente ernstige geweldsdelicten tegen vrouwen in de regio. "Het zijn misdrijven die diep schokken en leiden tot grote en terechte maatschappelijke verontwaardiging, woede en verdriet", schrijven burgemeester Halsema en zorgwethouder Scholtes aan de gemeenteraad.

Halsema en Scholtes noemen geweld tegen vrouwen een groot maatschappelijk probleem dat in alle lagen van de samenleving voorkomt. "We weten ook dat fysiek, seksueel en psychisch geweld tegen vrouwen overal plaats vindt: op straat, op de werkvloer, online en zeker niet in de laatste plaats: thuis."

Training voor agenten

Bedoeling is onder meer dat de Amsterdamse politie een nieuw platform gaat oprichten, met de naam Stop Geweld Tegen Vrouwen. Er moeten zo'n dertig agenten gaan werken. "Het doel is om slachtoffers beter te ondersteunen en knelpunten in de eigen politieorganisatie op te heffen", staat in de brief.

Zo moet het voor vrouwen makkelijker worden om melding te maken van geweld en aangifte te doen. Agenten krijgen training in het herkennen van signalen van (seksueel) geweld en aanwijzingen voor dreigende femicide. Het Openbaar Ministerie zal zich ook verbinden aan het platform. Dat moet ernstige zaken van huiselijk geweld en stalking met meer prioriteit gaan behandelen.

Ook gaat er geld naar nieuwe vormen van hulp die geweld tegen vrouwen moet voorkomen. Het gaat onder meer om aanpassingen in de openbare ruimte - zoals verlichting - en ruimere openingstijden van het inloophuis Centrum Seksueel Geweld.

"Geweld tegen vrouwen is diepgeworteld in onze samenleving en verstoort onze onderlinge verhoudingen ingrijpend en dikwijls blijvend", aldus de burgmeester en wethouder. "Veiligheid van vrouwen vraagt om een collectief bewustzijn en gezamenlijke actie."

Geen publiek bij Jong Oranje tegen Jong Israël, discussie in de Rotterdamse gemeenteraad over deelname van Israël aan het EK honkbal en de dagelijkse pro-Palestijnse protesten bij de Ronde van Spanje, de Vuelta. De oorlog in Gaza heeft effect op verschillende sportevenementen.

Zo begint volgende week zaterdag het EK honkbal in Rotterdam, met Israël als een van de twaalf deelnemende landen. Over die deelname is in de stad discussie. Zo vindt actiegroep Rotterdam Palestina Coalitie dat het Israëlische honkbalteam niet thuishoort op het EK.

Ook de gemeenteraad debatteerde recent over de deelname van Israël. De SP, Bij1 en Denk pleiten voor een verbod. Maar volgens burgemeester Schouten is het aan het Internationaal Olympisch Comité (IOC) om hierover een beslissing te nemen. "De weerzinwekkende situatie in Gaza raakt vrijwel iedereen en dat voelt ook deze stad, maar daar ligt formeel de bevoegdheid."

Ook de Europese honkbalbond zegt in een statement dat hogere internationale instanties zoals het IOC over een eventuele boycot moeten beslissen, niet lokale organisatoren.

Het Rotterdamse Denk-raadslid Serkan Soytekin is het daar niet mee eens. "Schouten kan druk uitoefenen op de bonden, ze kan zelf een besluit nemen om het niet door te laten gaan. Bovendien worden andere landen zoals Rusland wel uitgesloten. Dat zou met Israël ook moeten."

De gemeente Rotterdam wil niets kwijt over veiligheidsmaatregelen. Een woordvoerder zegt dat de gemeente altijd in overleg staat met de organisaties van evenementen.

Leeg stadion

Jong Oranje speelde vandaag in Venlo in een leeg stadion tegen Jong Israël. "Dit gebeurt in overleg met de autoriteiten", schreef voetbalbond KNVB daar vooraf over in een verklaring. "Veiligheid en naleving van internationale afspraken staan hierbij voorop." Verdere mededelingen doet de bond niet. De wedstrijd eindigde in een 2-2 gelijkspel.

Volgens sporthistoricus Paul Reef van de Radboud Universiteit heeft de KNVB de beslissing waarschijnlijk genomen om protesten te voorkomen. "Stel er worden politieke statements gemaakt door het publiek of iemand bestormt het veld. Dan zou de KNVB ook een boete van de Europese voetbalbond kunnen krijgen."

Pro-Palestijnse demonstranten stonden vorige week meermaals langs de route van de Vuelta:

Reef verwacht de komende tijd vaker demonstraties bij sportevenementen met een Israëlisch team. "Dat heeft meerdere redenen. In de eerste plaats de verslechterde situatie in Gaza. En in de tweede plaats zien we ook dat het ene protest tot het andere leidt. De acties bij de Vuelta en bij andere sportwedstrijden in Europa inspireren weer andere activisten om zich op sport te richten."

Eigen verhaal

Volgens de sporthistoricus zou het verstandig zijn als sportbonden met meer uitleg komen. "De afgelopen jaren is de KNVB juist bij steeds meer maatschappelijke issues naar voren getreden. Denk aan acties die zich richten tegen racisme maar ook de mensenrechtenkwestie in Qatar. Ik denk ook dat het hier verstandiger zou zijn om met een eigen verhaal en uitleg te komen in plaats van het alleen bij zo'n statement te laten."

Een speciale "voorbereidende" commissie van Kamerleden gaat zelf onderzoek doen naar de affaire rond oud-Kamervoorzitter Arib. Een motie daarover werd door alle fracties gesteund. De Kamerleden gaan op basis van openbare en vertrouwelijke documenten beoordelen of er mogelijk Kamerleden, onder wie oud-Kamervoorzitter Bergkamp, strafrechtelijk moeten worden vervolgd. Hun rapport zal openbaar worden gemaakt.

Vorige week zei Kamervoorzitter Bosma dat het bestuur van de Tweede Kamer zich "belazerd" voelt door de ambtelijke top van destijds. Die hebben aangestuurd op de anonieme klachten over Arib, het onderzoek dat daarop volgde en het lekken naar de pers. Dat gebeurde toen Bergkamp Kamervoorzitter was, Arib was inmiddels weer 'gewoon' Kamerlid.

"Wie het strafdossier van de rijksrecherche leest, ziet dat de ambtelijke top in een mediastrijd met Arib wilde afrekenen", zei Kamervoorzitter Bosma. SP-Kamerlid Van Nispen, toen ook lid van het presidium zei daarover: "We zijn misleid. Ik voel me belazerd."

Uit de stukken van de rijksrecherche blijkt verder dat Bergkamp het appverkeer met haar voormalig woordvoerder heeft vernietigd. Ook verwijderde zij haar berichten met de twee betrokken topambtenaren. Daarnaast gaf zij de rijksrecherche een onvolledige lijst met namen van mensen die toegang hadden tot de vertrouwelijke stukken over Arib.

Lekken ambtsvertrouwelijke informatie

PVV-Kamerlid Markuszower vindt dat er nu al voldoende aanleiding is om een strafaanklacht tegen Bergkamp in te dienen "omdat zij mogelijk betrokken is bij het lekken van ambtsvertrouwelijke informatie". Maar de rest van de Kamer wil eerst eigen onderzoek doen, ook "om lessen te trekken voor de toekomst over de sociale veiligheid tussen de ambtelijke organisatie en de politieke ambtsdragers".

Ondertussen wordt er gezocht naar genoegdoening en een fatsoenlijke oplossing voor Arib. Die wordt nog bijgestaan door advocaten in het hoger beroep over het onderzoek dat plaatsvond na de anonieme klachten.

In Berlijn zitten tienduizenden huishoudens zonder stroom na brandstichting bij twee hoogspanningsmasten. Ook duizenden bedrijven zijn getroffen. De politie vermoedt dat de saboteurs een politiek motief hebben. Een anarchistische groepering heeft de verantwoordelijkheid voor de aanval opgeëist die zou zijn gericht tegen 'het militair-industrieel complex'.

De brand werd rond 03.30 uur vannacht ontdekt, binnen een uur was het vuur geblust.

Verkeerslichten werken niet

De gevolgen van de brand zijn groot. Volgens de stroombeheerder in Berlijn kan het tot morgen duren voordat de stroomvoorziening helemaal is hersteld. Inwoners zitten zonder stroom, net als scholen, kinderdagverblijven en verpleeghuizen. Ook doen verkeerslichten het niet overal en is het noodnummer slecht bereikbaar door de stroomstoring.

Militaire productie

In een online gepubliceerde brief schrijft een anarchistische groepering dat de aanval is gericht op een technologiepark in Adlershof in Berlijn waar bedrijven zouden zitten die tot het 'militair-industrieel complex' behoren. Het technologiepark is ook getroffen door de stroomstoring.

In maart vorig jaar werd een Tesla-fabriek in de buurt van Berlijn getroffen door een brand in een elektriciteitsmast. Vanwege de stroomstoring kwam de productie in de enige Europese fabriek van Tesla stil te liggen. Een links-extremistische groep claimde toen achter de sabotage te zitten.

De Tweede Kamer heeft ingestemd met een verbod op 'homogenezing'. Daarmee wordt het strafbaar om homoseksuelen en transgender personen onder dwang therapie of gebedsgenezing te laten ondergaan, om zo hun geaardheid te veranderen.

De wet is opvallend, omdat daarmee de grenzen van de vrijheid van godsdienst scherper worden gemarkeerd. Want met deze wet worden ook geestelijken, pastoraal werkers en religieuze organisaties beperkt in hoe ze omgaan met jongeren die twijfelen over hun seksuele geaardheid of identiteit.

'Homogenezing' komt voor in bepaalde orthodoxe geloofsgemeenschappen, waar homoseksualiteit en het zijn van transgender wordt gezien als een ziekte. GroenLinks-PvdA, VVD, D66, SP en Partij voor de Dieren strijden al jaren voor een verbod op zogenaamde conversiehandelingen om mensen te 'genezen' van hun seksuele geaardheid of identiteit.

"Dit is een overwinning voor slachtoffers van conversiehandelingen', zegt COC-voorzitter Myrtille Danse, ook namens het Transgender Netwerk.

"Genezing is een fabeltje. Conversiehandelingen veranderen niets aan wie je bent, maar mensen gaan er wel aan kapot. Het is goed dat de Tweede Kamer er nu geen enkel misverstand meer over laat bestaan: deze schadelijke praktijken zijn onacceptabel en verboden. We zijn de indieners van het wetsvoorstel dankbaar voor hun werk."

Aangepaste wet

NSC, CDA en BBB waren in eerste instantie tegen de initiatiefwet omdat het verbod volgens hen onduidelijk en moeilijk te handhaven was. Zo is het in sommige gevallen lastig te zeggen of iemand echt gedwongen wordt om van geaardheid te veranderen. De Raad van State was om die reden zeer kritisch.

De initiatiefnemers pasten de wet daarom aan, waardoor nu alleen het op indringende wijze, langdurig en stelselmatig inpraten op mensen nog strafbaar is. Met verdere aanpassingen van NSC en BBB moet voorkomen worden dat hulpverleners terughoudend worden om gevoelige onderwerpen aan te kaarten.

"Wij zijn voor het verbod. Maar ik hoop wel dat gesprekken over je geloof of geaardheid, bijvoorbeeld met een dominee, gewoon kunnen plaatsvinden", zegt CDA-Kamerlid Derk Boswijk. "Dat moet wel op vrijwillige basis. Als het dwangmatig en stelselmatig wordt, dan is het strafbaar."

Zorgen christelijke gemeenschappen

Dit blijft een gevoelig punt In veel geloofsgemeenschappen in Nederland. Waar in tal van kerken de lhbti-gemeenschap volledig wordt geaccepteerd, zijn er ook nog stromingen waar homoseksualiteit gedeeltelijk of geheel wordt afgekeurd.

"Waar mijn zorg zit is dat ik niet zou willen dat een progressieve meerderheid in dit land gaat bepalen wat de kerk goed of niet goed moet vinden", zei ChristenUnie-leider Mirjam Bikker eerder in het debat over het wetsvoorstel.

Bikker vreest ook dat het verbod sommige geestelijken en pastoraal werkers zal afschrikken om überhaupt nog gesprekken te voeren met jongeren over seksualiteit. Soortgelijke zorgen worden ook geuit door MissieNederland, een koepel voor ruim 100 evangelische gemeenschappen.

"Mensen die worstelen met hun geaardheid en op zoek zijn naar begeleiding, passend bij hun eigen geloofsovertuiging, kunnen daardoor voor een gesloten deur komen te staan", stelt de koepel in een schriftelijke reactie. "Dat vinden wij zorgelijk en onwenselijk."

'Rechter is wel wat gewend'

Paul van Sasse van IJsselt, expert op het gebied van grondrechten en bijzonder hoogleraar Recht en Religie aan de Rijksuniversiteit Groningen, heeft begrip voor die zorgen. "Het moet niet zo zijn dat bij één twijfelachtige opmerking over homoseksualiteit politie en justitie worden ingeschakeld."

Maar de kans daarop is klein. Want volgens Van Sasse van IJsselt is in de laatste wetsaanpassingen een stuk explicieter beschreven wanneer een handeling wel of niet strafbaar is.

"En voor die interpretatie bestaat bij toepassing van deze wet uiteindelijk de strafrechter. Die zal elke zaak heel precies bekijken en niet alleen letten op de wetstekst maar ook op de wetsgeschiedenis. En de rechter is wel wat gewend. Ik heb niet het idee dat die met deze strafbepaling met een kluitje in het riet wordt gestuurd."

De Israëlische luchtmacht heeft aanvallen uitgevoerd op kopstukken van Hamas in de Qatarese hoofdstad Doha. In de stad klonken luide explosies. Media schrijven op basis van Hamas-functionarissen dat de leiding van de groep op het moment van de aanval bijeen was om te praten over een Amerikaans voorstel voor een staakt-het-vuren met Israël.

Er is nog veel onduidelijk over mogelijke slachtoffers. Suhail al-Hindi, een lid van de politieke tak van Hamas, beweert in een interview met Al Jazeera dat de gehele leiding van Hamas de aanvallen heeft overleefd. De zoon van Khalil al-Hayya, een van de belangrijkste leiders van Hamas in Qatar, werd volgens al-Hindi wel gedood. Ook de assistent van al-Hayya zou zijn omgebracht.

Legerfunctionarissen zeggen tegen The Times of Israel dat Israël meer dan tien gevechtsvliegtuigen heeft ingezet bij de aanval. Binnen enkele seconden zouden meerdere raketten zijn afgevuurd op een gebouw waar de Hamas-kopstukken waren samengekomen.

Op door de NOS geverifieerde beelden zijn de Israëlische aanvallen in de Qatarese hoofdstad Doha te zien:

Israëlische legerbronnen suggereren dat er wel kopstukken van Hamas zijn gedood met de aanval. Een Israëlische functionaris zou tegen The Jerusalem Post hebben gezegd dat het erop lijkt dat er meerdere hooggeplaatste Hamas-leden zijn gedood. Een legerfunctionaris zegt op de Israëlische legerradio dat "het er goed uitziet". Het is onduidelijk waar ze dat op baseren.

'Israël handelde alleen'

Kort nadat er explosies werden gemeld in Doha, bevestigde het Israëlische leger de aanval. "De leden van de Hamas-leiding die nu zijn aangevallen, gaven jarenlang leiding aan de activiteiten van de terreurorganisatie en zijn rechtstreeks verantwoordelijk voor het bloedbad van 7 oktober en het voeren van de oorlog tegen de staat Israël", schrijven de Israëlische strijdkrachten op Telegram.

De Israëlische premier Netanyahu stelt op X dat Israël alleen heeft gehandeld. "Israël heeft het initiatief genomen, Israël heeft het uitgevoerd, en Israël neemt de volledige verantwoordelijkheid." Volgens premier Netanyahu en de defensieminister Katz begon Israël met de voorbereiding op de aanval na de aanslag in Jeruzalem gisteren. Hamas eiste die aanslag kort voor de aanval op Doha op.

Qatar spreekt van laffe aanval

Qatar heeft de "laffe aanval" fel veroordeeld en spreekt van een schending van het internationaal recht. Volgens Doha heeft Israël ook woongebouwen van Hamas-leiders aangevallen. De emir van Qatar belde kort na de aanvallen met de kroonprins van Saudi-Arabië. Daarna zei de Saudische kroonprins bereid te zijn "alle middelen in te zetten om Qatar te steunen".

Een Israëlische functionaris stelt tegenover persbureau Reuters dat Qatar van tevoren is ingelicht. Ook zou de Amerikaanse president Trump hebben ingestemd met de aanval. De Amerikaanse ambassade in Doha riep Amerikanen die in Qatar zijn uit voorzorg op te blijven op de plek waar ze nu zijn en sociale media in de gaten te houden. Die waarschuwing is inmiddels ingetrokken.

De Israëlische gevechtsvliegtuigen legden een afstand van meer dan 1700 kilometer af:

Kopstukken van Hamas leven al jaren in Doha. Ook worden er in de stad regelmatig gesprekken gevoerd over de oorlog met Israël en een mogelijk staakt-het-vuren.

Israël voerde de afgelopen maanden aanvallen uit op doelwitten in onder meer Iran, Jemen, Libanon en Syrië. Vorig jaar juli werd Ismail Haniyeh, destijds de politiek leider van Hamas, door Israël gedood in de Iraanse hoofdstad Teheran.

Israëlische aanvallen op het grondgebied van Qatar zijn echter zeldzaam. In 2010 vermoordden agenten van de Israëlische geheime dienst een hooggeplaatste Hamas-functionaris in een hotel.

In de haven van Vlissingen heeft de politie het toezicht aangescherpt. Tot het einde van de week is er meer politie op en rond de toegangswegen naar de haven zichtbaar. Ook de marechaussee en de douane zijn bij de actie betrokken.

De politie spreekt van een "verdachte situatie" die zich in de haven heeft voorgedaan. Over de omstandigheden en wanneer de situatie plaatsvond wordt niets toegelicht.

Mogelijk heeft het te maken met een grote drugsvangst in het Verenigd Koninkrijk. In de haven van Sheerness werd vorige week ruim 1000 kilo cocaïne onderschept. De drugs waren bestemd voor Nederland. De partij is inmiddels vernietigd.

Mogelijk wordt het verscherpte toezicht in de haven na volgende week doorgezet, schrijft Omroep Zeeland.

Bij een Russisch bombardement in Donetsk in het oosten van Oekraïne zijn zeker 24 mensen om het leven gekomen. Dat meldt de Oekraïense president Zelensky. Er zijn ook tientallen gewonden. Er wordt rekening mee gehouden dat het dodental nog oploopt.

Het bombardement trof Jarova, een dorp in Donetsk niet ver van de frontlinie. De slachtoffers waren volgens Zelensky burgers die op het moment van de aanval hun pensioen kregen uitgekeerd.

In zijn verklaring roept de Oekraïense leider de wereld opnieuw op tot nieuwe sancties tegen Rusland. "De wereld mag niet zwijgen. De wereld mag niet passief toekijken." Hij richt zich in het bijzonder op de Verenigde Staten en de Europese Unie.

Weer overleg over sancties

EU-gezant David O'Sullivan is in Washington om te praten over een nieuw pakket aan sancties. Het overleg heeft nog niet geleid tot concreet resultaat. President Trump dreigt Rusland geregeld met nieuwe sancties, maar in de praktijk schrikt hij daarvoor terug en laat hij ultimatums aan Rusland verstrijken zonder in actie te komen. Zondag, na een dodelijke Russische aanval op Kyiv, waarbij ook het regeringscentrum werd getroffen, zei hij "niet gelukkig te zijn met de hele situatie".

Trump ontving onlangs de Russische president Poetin in Alaska. Hij rolde de rode lopen voor hem uit en liet hem meerijden in zijn gepantserde auto. Het overleg tussen de twee leidde niet tot afspraken over een staakt-het-vuren, waar Trump op uit zei te zijn.

Kort daarna ontving Trump president Zelensky in het Witte Huis. Europese regeringsleiders waren toen ook in Washington om hun onvoorwaardelijke steun aan Zelensky te betuigen. In de weken daarna heeft Rusland de drone- en raketaanvallen op Oekraïne opgevoerd.

Senator Eric Kemperman, die tot mei dit jaar voor de BBB in de Eerste Kamer zat, sluit zich aan bij Forum voor Democratie (FvD). Daarmee komt de partij op drie zetels in de senaat. Ook in de Gelderse Staten zal Kemperman zich aansluiten bij Forum, maakte de partij bekend.

Kemperman vertrok dit voorjaar bij de BBB omdat hij zich niet meer herkende "in de inhoudelijke keuzes en handelwijze" van de partij.

Positieve, krachtige energie

Onlangs schoof FvD Lidewij de Vos naar voren als lijsttrekker voor de Tweede Kamerverkiezingen, en dat staat Kemperman aan, zegt hij. "Met Lidewij de Vos als nieuwe lijsttrekker voel je de positieve, krachtige energie en dynamiek weer, die FvD zo kenmerkte in haar beginjaren", laat hij weten.

"We zijn zeer verheugd met de komst van Eric Kemperman", reageert fractievoorzitter Johan Dessing van FvD in de Eerste Kamer. "De afgelopen jaren werkten we op veel thema's al zeer prettig samen."