NOS Nieuws - Algemeen

In de Dominicaanse Republiek is ruim 9500 kilo cocaïne onderschept. De autoriteiten spreken van een recordvangst. De bestemming van de drugs was België. De politie is een onderzoek begonnen naar tien mensen die kunnen worden gelinkt aan de drugsvangst.

De vondst werd gedaan in de haven van Caucedo, vlakbij de hoofdstad Santo Domingo. De coke was verstopt in een container met bananen uit Guatemala. Het was de bedoeling dat de drugs werden overgeheveld naar een andere container, die op een schip naar België had moeten worden gezet.

Het gaat om 9528 kilo cocaïne die was verdeeld over 320 zakken. Op beelden die de overheid heeft vrijgegeven, is te zien hoe leden van de antidrugseenheid tussen de onderschepte drugs staan.

De straatwaarde van de drugs komt neer op honderden miljoenen euro's.

Het militaire bewind van Burkina Faso heeft de interim-premier weggestuurd en de regering ontbonden. De leider van de junta, Ibrahim Traoré, zegt dat functionarissen van de ontbonden regering hun taken zullen blijven uitvoeren tot er een nieuwe regering is gevormd. Hij gaf geen reden voor de stap.

De junta greep in 2022 de macht door het toenmalige militaire bewind omver te werpen. Dat gebeurde slechts acht maanden nadat dat militaire bewind een staatsgreep had gepleegd door de democratisch gekozen president Roch Marc Kaboré af te zetten.

Terreur

Kaboré was impopulair vanwege de slechte veiligheidssituatie in het West-Afrikaanse land. Burkina Faso kampt al jaren met terreur en opstanden door militante groepen die banden hebben met al-Qaida en Islamitische Staat.

Traoré had beloofd die groeperingen hard aan te pakken, maar onder zijn regime is de veiligheidssituatie vooralsnog alleen maar verslechterd. Zijn regime weet grote delen van het land niet onder controle te krijgen; volgens analisten is bijna de helft van Burkina Faso in handen van opstandelingen.

De afgelopen jaren zijn er duizenden mensen omgekomen en meer dan 2 miljoen mensen ontheemd geraakt. Afgelopen oktober vertrok Artsen zonder Grenzen uit het land omdat de hulporganisatie steeds vaker doelwit werd van terreur.

De politie heeft 100 kilo aan illegaal vuurwerk gevonden in een woonwijk in Hellevoetsluis. Twee mannen van 29 en 63 jaar zijn aangehouden.

Na een anonieme tip deed de politie gistermiddag een inval in twee woningen aan de Mauritsplaats. In een schuur stuitten de agenten op dozen vol illegaal vuurwerk. Het zou gaan om professionele lawinepijlen en zogenoemde mortieren.

'Zwaarder dan een cobra'

Enkele mortieren waren aan elkaar geknoopt, wat volgens de politie samen een zwaarder explosief vormt dan een cobra. Het vuurwerk is in beslag genomen.

"Aangezien het vuurwerk opgeslagen lag in een drukke woonwijk in Hellevoetsluis, mag men van geluk spreken dat er niets gebeurd is", concludeert de politie. "Dan waren de gevolgen niet te overzien geweest."

De presidentsverkiezingen in Roemenië zijn ongeldig verklaard omdat kiezers verkeerd zijn geïnformeerd. Het verkiezingsproces is niet goed verlopen en de kieswet is op meerdere punten overtreden. Dat blijkt uit de motivering van de uitspraak van het Roemeense Constitutionele Hof, de hoogste rechter in het land.

Het hof bepaalde vanochtend dat de eerste ronde van de verkiezingen opnieuw moet worden gehouden. Eerder had het hof geoordeeld dat de uitslag wel geldig was.

Afgelopen woensdag gaf president Iohannis documenten van de veiligheidsdiensten vrij waaruit de bemoeienis van Rusland zou blijken, na berichten over Russische inmenging bij de eerste ronde.

Die werd verrassend gewonnen door de uiterst rechtse en pro-Russische kandidaat Calin Georgescu. Hij werd uit het niets de grootste met 23 procent, terwijl hij in de peilingen op nog geen 10 procent stond. Het hof noemt geen namen, maar stelt onder meer vast dat een van de kandidaten de regels met betrekking tot de financiering van verkiezingscampagnes heeft overtreden.

Alom aanwezig

Die kandidaat, met wie op Georgescu wordt geduid, had bij de kiesraad gemeld dat de begroting voor zijn campagne nihil was. Maar uit de vrijgegeven documenten blijkt dat die juist veel geld moet hebben gekost: Georgescu heeft agressief reclame gemaakt op sociale media, met name op Tiktok, waar hij alom aanwezig was.

"Het is algemeen bekend dat een verkiezingscampagne veel geld kost, en hier is een grote tegenstelling zichtbaar tussen de gevoerde campagne en het door de kandidaat aangemelde budget", schrijft het hof.

Aanbevelingsalgoritmes

Die gang van zaken roept in de ogen van de rechters veel twijfels op over het eerlijke verloop van de verkiezingen. Kandidaten moeten bij verkiezingen gelijke toegang hebben tot socialemediakanalen, nieuwe technologie en AI en gelijke kansen hebben om hun campagne te financieren, benadrukt het hof. Dat is hier dus niet gebeurd.

Uit de documenten van de veiligheidsraad bleek dat de filmpjes van Georgescu massaal door een "statelijke actor" gepromoot werden via gecoördineerde accounts, aanbevelingsalgoritmes en betaalde reclames. Aangenomen wordt dat die statelijke actor Rusland is, al benoemt het hof dat niet in zijn vonnis.

Georgescu is woedend en bestempelt het optreden van het Constitutionele Hof als "een coup". De democratie "ligt onder vuur", wat hem betreft. Hij wil het besluit aanvechten. Dat geldt ook voor zijn tegenstrever Elena Lasconi, die op het nippertje de tweede ronde had gehaald en die ook woest is over de uitspraak.

Het hof heeft bepaald dat zittend president Iohannis moet aanblijven tot de verkiezingen opnieuw zijn gehouden en er een nieuwe president is beëdigd. Iohannis had vanmiddag al gezegd dat hij op zijn post zal blijven. Een nieuwe verkiezingsdatum is nog niet bekend.

In Groningen is teleurgesteld gereageerd op het besluit dat de gaswinning bij het Groningse dorp Warffum kan doorgaan. Verschillende Groningse Kamerleden zeggen dat het kabinet een belofte breekt en ook de actiegroep Warffum Alert vindt het betreurenswaardig.

De vergunning voor de gaswinning zou dit jaar aflopen, maar is door het kabinet verlengd tot 2032. VVD-minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei kwam vanmiddag naar het dorp om het besluit toe te lichten.

Erik de Graaf van de actiegroep was bij het gesprek aanwezig. Hij vindt het besluit jammer, maar is niet verrast. "We hadden hier echt wel rekening mee gehouden. Bovendien leven we al een poosje in deze gasrealiteit. Maar het sprankje hoop dat we koesterden is nu wel gedoofd", zegt hij tegen RTV Noord.

Onderzoeksinstantie TNO heeft samen met Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) en de Mijnraad een positief advies uitgebracht aan het kabinet. Zij stellen dat de gaswinning in Warffum veilig is en op een verantwoorde manier kan worden voortgezet binnen de huidige boorlocaties.

Wrang

Hermans heeft uitgelegd dat ze lang en diep over het besluit heeft nagedacht, zegt De Graaf. Ook begon ze over herstelprocedures bij schade. Dat schoot bij de voorman van de actiegroep in het verkeerde keelgat.

"Het verbeteren van herstelprocedures is inderdaad hartstikke hard nodig, maar ik vond het in dit verband wel een beetje wrang dat we onmiddellijk praatten over de procedures voor het herstel van schade die waarschijnlijk voor een deel wordt veroorzaakt door nog acht jaar gaswinning."

De minister heeft zich volgens De Graaf te veel laten leiden door de positieve adviezen, en de negatieve adviezen over de gaswinning in Warffum links laten liggen. "De gemeente heeft hier tijden geleden al negatief over geadviseerd. De provincie Groningen ook."

Groningse Kamerleden zijn eveneens teleurgesteld over het besluit. "Weer een gebroken belofte", schrijft SP-Kamerlid Sandra Beckerman op X. Ze doelt hiermee op de tekst "geen Gronings gas meer", die in het hoofdlijnenakkoord staat.

GroenLinks-PvdA-Kamerlid Julian Bushoff heeft er ook geen goed woord voor over: "Een onbegrijpelijk en schofterig besluit van dit kabinet en 'Geen Gronings gas meer' is daadwerkelijk een gebroken belofte", twittert hij.

De regeringspartijen zeiden eerder in een debat dat ze met 'Gronings gas', het Groningenveld bedoelen. Warffum behoort daar niet toe, het ligt net naast het Groningenveld.

De Graaf voelt zich strijdbaar. Hij gaat de adviezen waarop het besluit is gebaseerd eerst doornemen: "Ik zie het er wel van komen dat we in ieder geval een zienswijze indienen en dan een procedure in gaan, misschien tot de Raad van State, dat weten we nog niet. Maar we geven niet op."

Waddengebied

De NAM wil ook vanuit het Friese Ternaard in het Waddengebied naar gas boren. De intentie van het kabinet is om dit te voorkomen, zegt minister Hermans. Bij gemeente Noardeast-Fryslân, provincie Fryslân en Wetterskip Fryslân wordt opgelucht gereageerd.

"Wij zijn blij dat de minister de intentie heeft om gaswinning bij Ternaard te voorkomen. We hopen dat er niet alleen sprake is van uitstel, maar ook van afstel", zegt burgemeester Kramer van Noardeast-Fryslân tegen Omrop Fryslân.

Reddingswerkers in de Amerikaanse staat Pennsylvania hebben in een zinkgat het lichaam geborgen van een vrouw die sinds dinsdag werd vermist. Er werd al aangenomen dat zij in het zinkgat was gevallen, vlak bij de plek waar ze haar auto geparkeerd had.

De 64-jarige Elizabeth Pollard stapte maandagavond met haar 5-jarige kleindochter in de auto om haar kat te zoeken. De temperatuur daalde die nacht onder het vriespunt. Toen ze om 01.00 uur nog niet thuis was, sloeg haar familie alarm.

De auto stond bij een restaurant in de buurt met de slapende kleindochter er nog in. Zo'n zes meter daarvandaan ontdekte de politie een klein zinkgat, maar groot genoeg om een mens in te laten verdwijnen.

Al snel werd op 9 meter diepte een schoen gevonden. Toch waren er nog vier dagen nodig om het lichaam te lokaliseren en naar boven te halen.

Bijna 70.000 Arubanen mogen vandaag naar de stembus voor de parlementsverkiezingen op het eiland. Maar liefst elf politieke partijen doen mee in een poging om de 21 beschikbare zetels te veroveren. In theorie kan het politieke landschap van Aruba opnieuw vormgegeven worden. Toch wordt niet verwacht dat de verkiezingen tot grote verschuivingen zullen leiden.

De twee dominante partijen op het eiland, de Arubaanse Volkspartij (AVP) en de Movimiento Electoral di Pueblo (MEP), hebben al decennia de politiek gedomineerd. In 2017 veranderde dat; coalities zijn sindsdien een vast onderdeel geworden van het politiek bestuur.

De thema's die de kiezers bezighouden zijn onder meer de economische vooruitzichten, kosten van levensonderhoud, armoedebestrijding, onderwijs en zorg. Er zijn ook meer nicheonderwerpen die door specifieke partijen worden benadrukt, zoals milieu en duurzaamheid door de partij RAIZ, en christelijke waarden door de kleine partij CURPA. Deze variatie in thema's laat zien dat de kiezer veel opties heeft, maar dat het politieke landschap ook versnipperd is.

Hoewel de verwachting is dat de grote partijen bij deze verkiezingen terrein zullen verliezen, worden die verliezen vaak gecompenseerd door het verkrijgen van restzetels.

Luc Alofs, verbonden aan de Universiteit van Aruba, benadrukt dat grote politieke veranderingen onwaarschijnlijk zijn. "Het systeem van restzetels bevoordeelt de gevestigde partijen, wat betekent dat zij zelfs bij een verlies aan stemmen uiteindelijk toch goed vertegenwoordigd blijven. De kleinere partijen missen vaak de schaal of de bereidheid om samen te werken, waardoor hun invloed beperkt blijft."

'Verandering van binnenuit brengen'

Een voorbeeld van iemand die zich juist heeft aangesloten bij een kleine partij om verandering te brengen, is activiste Anouk Balentina. Zij heeft ervoor gekozen zich te verbinden aan een kleinere partij omdat zij hoopt thema's aan te kaarten die de grote partijen laten liggen, zoals duurzaamheid en sociale rechtvaardigheid.

Balentina vindt dat de gevestigde politieke structuren te veel gericht zijn op het behoud van de status quo op het eiland, en dat er meer ruimte moet komen voor nieuwe ideeën en een andere aanpak. "Ik geloof dat we verandering van binnenuit moeten brengen, en dat betekent soms dat je je bij een kleine, idealistische partij moet aansluiten," zegt ze. "Het gaat niet om kwantiteit, maar om de kwaliteit van wat we proberen te bereiken."

De uitslag van de verkiezingen wordt rond middernacht (plaatselijke tijd) verwacht.

Israëlische troepen hebben vannacht het Kamal Adwan-ziekenhuis in Beit Lahia in Noord-Gaza bestormd. De staf van het ziekenhuis, patiënten en ontheemde Palestijnen die er hun toevlucht hadden gezocht, moesten allemaal naar buiten. De meesten mochten later weer terug, maar sommigen werden door de militairen weggestuurd, aldus ziekenhuisdirecteur Hossam Abu Safiya.

Voor de inval waren er luchtaanvallen en hevige beschietingen op en rond het ziekenhuis. Abu Safiya claimt dat er honderden doden en gewonden zijn. Dat is niet te verifiëren: onafhankelijke waarnemers en hulpverleners komen niet of nauwelijks het gebied in, dat sinds begin oktober door Israëlische troepen wordt belegerd. Op beelden zijn inderdaad veel lichamen te zien.

Het ministerie van Volksgezondheid in Gaza, dat onder leiding staat van Hamas, bestempelt de inval als een oorlogsmisdaad omdat Israël zich schuldig zou hebben gemaakt aan "alle vormen van moord en geweld" binnen en buiten het ziekenhuis.

Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie WHO zijn er geen aanwijzingen dat Israël vooraf heeft gewaarschuwd voor de bestorming. Het ziekenhuis functioneert nu nog "minimaal", zei WHO-vertegenwoordiger Rik Peeperkorn.

Indonesisch medisch team

Het ziekenhuis is een van de twee ziekenhuizen in Noord-Gaza die nog op minimale capaciteit in bedrijf zijn. Vorige week was er een Indonesisch medisch team aangekomen om de staf te versterken, met medewerking van Israël. Ook dat team moet nu weer vertrekken, zegt de directeur van het ziekenhuis. Hij zegt dat er in het ziekenhuis geen chirurgen meer beschikbaar zijn om mensen te behandelen.

Gisteren was het ziekenhuis ook al aangevallen. Een 16-jarige jongen in een rolstoel werd gedood toen een Israëlische drone het gebouw bestookte. Twaalf anderen raakten gewond, zegt de directeur. Ook voor die aanval was volgens de WHO niet gewaarschuwd.

Het Israëlische leger heeft nog niets gezegd over de aanvallen op het ziekenhuis. Het offensief in Noord-Gaza is bedoeld om te voorkomen dat Hamas zich daar hergroepeert, is de officiële lezing van Israël.

Het kabinet is niet van plan om opvattingen van mensen met een migratieachtergrond te gaan bijhouden. Dat zei premier Schoof op zijn wekelijkse persconferentie in een reactie op de motie van VVD-Tweede Kamerlid Bente Becker.

De Tweede Kamer stemde deze week in met een voorstel van Becker om de regering te vragen "gegevens over culturele en religieuze normen en waarden van Nederlanders met een migratieachtergrond bij te houden, bijvoorbeeld door het SCP te vragen dit (periodiek) te onderzoeken".

Het idee is dat er te weinig onderzoek van de overheid is naar wat de normen en waarden zijn van Nederlanders met een migratieachtergrond. Nieuwe data zou "behulpzaam" kunnen zijn om "gericht" problemen aan te pakken. Vooral op sociale media riep de motie sterk verdeelde reacties, onbegrip en boosheid op.

Gevoelig

"Het mag duidelijk zijn dat het kabinet geen opvattingen van mensen met een migratieachtergrond gaat bijhouden", zei Schoof vandaag. De premier zegt dat hij "zorgvuldig" zal omgaan met de motie-Becker. "Omdat we weten hoe gevoelig dit in de samenleving ligt."

Hij stelt voor om het voorstel van het VVD-Kamerlid mee te nemen in een onderzoek dat het Sociaal Cultureel Planbureau (SCP) elke vijf jaar doet. "Dat onderzoek wordt gedaan onder de gehele bevolking", benadrukt de premier. "Dat richt zich dus niet specifiek naar mensen met een migratieachtergrond, laat staan dat we gegevens opslaan van mensen met een migratieachtergrond."

Het SCP kijkt onder meer naar sociaaleconomische status, opleidingsniveau, inkomen, leeftijd, migratieachtergrond en stedelijkheid van Nederlanders.

'Cynisch en verdrietig'

Becker heeft zelf ook gereageerd op de boze reacties op haar voorstel. In een filmpje op X legt ze uit dat ze op basis van onderzoek en niet op basis van "onderbuik" het integratiedebat wil voeren. Ze zegt dat het haar "cynisch en verdrietig" maakt dat haar motie verkeerd is begrepen. Ze wil, zegt ze, geen mensen met een migratieachtergrond wegzetten of in een register laten volgen.

Het is het grootste tegenoffensief van een Syrische rebellenbeweging in jaren: in slechts één week tijd wisten de troepen van Hayat Tahrir al-Sham (HTS) door te stoten van Aleppo tot een voorstad van Homs, bijna 200 kilometer verderop.

De rebellen zeggen vanavond dat ze de buitenwijken van Homs hebben bereikt en roepen de soldaten van het regeringsleger op om over te lopen. Zijn de troepen van president Assad opgewassen tegen de alsmaar sterker wordende beweging?

"Het doel van deze revolutie is het omverwerpen van het regime. We zullen alle beschikbare middelen inzetten om dat doel te bereiken", aldus HTS-leider Abu Mohammad al-Jolani in een interview met CNN. Voor het eerst sinds zijn troepen vorige week Aleppo innamen, heeft hij uit de doeken gedaan wat hij voor ogen heeft met zijn offensief in Syrië.

Na de verrassende verovering van Aleppo nam HTS gisteren de strategisch belangrijke stad Hama in en vandaag naderen ze Homs, de derde stad van het land. Als het de rebellen lukt Homs te veroveren op het regeringsleger, is Assad afgesneden van een gebied waar veel aanhangers van hem wonen. Ook verliest de regering dan de verbinding met twee Russische militaire bases aan de kust. "Het wordt dan heel ingewikkeld voor de Russen om die bases te gebruiken", zegt journalist en Midden-Oostendeskundige Abdou Bouzerda.

Daarnaast leiden belangrijke verbindingswegen via Homs naar de hoofdstad Damascus. Veel goederen komen via die wegen het land binnen. Bouzerda: "Door Homs te veroveren, knel je Damascus af en breng je Assad verder in het nauw."

Waar Aleppo en Hama ogenschijnlijk makkelijk in handen van de rebellen vielen, staat de rebellenbeweging in Homs naar verwachting een moeilijkere strijd te wachten. De stad ligt in gebied waar alawieten wonen, de moslimminderheid die overwegend pro-regime is. Daarnaast denken deskundigen dat het regeringsleger zich snel terugtrok uit Hama om te hergroeperen in Homs om die stad beter te kunnen beschermen.

Moreel laag

Daar staat tegenover dat het moreel binnen het regeringsleger, dat vooral bestaat uit dienstplichtigen, laag is. Soldaten worden onderbetaald en zijn slecht uitgerust. Assad kondigde eerder deze week aan de salarissen van zijn troepen met 50 procent te verhogen, maar volgens journalist en Syrië-deskundige Fernande van Tets zal dat weinig verschil maken.

"Assad heeft meer mankracht tot zijn beschikking, maar het schort aan motivatie", zei Van Tets gisteren in het NPO Radio 1-programma Nieuws & Co. Volgens haar blijkt dit gebrek aan moreel onder andere uit het gemak waarmee HTS een regeringsbasis in Hama kon overnemen. "Dat was een basis van de 25ste divisie, een speciale eenheid getraind door Rusland. Dat was zo'n beetje het beste wat Assad in huis had."

De opmars van de rebellen in Syrië ging onverwacht snel. Bekijk in deze video wat er de afgelopen tijd gebeurde:

Ook groeit de lokale steun voor Jolani en zijn beweging. De oppositie in Syrië bestaat uit veel verschillende groeperingen met uiteenlopende ideologieën, maar ze hebben één gezamenlijk doel: een einde maken aan het regime van Assad. Midden-Oostendeskundige Bouzerda: "Jolani probeert zo veel mogelijk lokale leiders aan zijn kant te krijgen, of er op zijn minst voor te zorgen dat zij hem niet tegenwerken. Dat is een heel belangrijk element."

Ook Van Tets ziet de kracht van HTS met de dag toenemen, ook wat betreft bewapening. "Ze hebben zelf drones ontwikkeld waar het Syrische regime totaal niet tegen bewapend is. We zien nu al dat hoge commandanten worden geraakt door dit soort aanslagen. En elke keer dat HTS een basis inneemt, krijgen ze de wapens die daar liggen."

Bouzerda denkt niet dat de op handen zijnde strijd om Homs bij voorbaat een verloren zaak is voor Assad. "Dat hier en daar soldaten deserteren doet pijn, maar daar houdt Assad rekening mee. Het wordt pijnlijker als officieren zeggen: 'dit is een zinkend schip' en vervolgens het werk neerleggen. Zo ver zijn we nog niet. Zijn positie wankelt, maar hij is nog niet verslagen."

De grote vraag is hoe Iran en Rusland, Assads belangrijkste bondgenoten, zullen reageren. Zij hadden hun handen de afgelopen tijd vol aan andere conflicten, maar zullen nu wellicht toch in actie komen, denkt Bouzerda. "Zij waren net zo verrast als Assad door de aanval, maar dachten waarschijnlijk dat het regeringsleger zich zou herpakken. Ik denk dat politici in Teheran en Moskou zich nu wel zorgen beginnen te maken."

Het Openbaar Ministerie waarschuwt overheidsinstellingen voor personeel dat met valse papieren aan het werk gaat. Uit een onderzoek van de Rijksrecherche blijkt dat de overheid de afgelopen jaren meerdere uitzendkrachten heeft ingehuurd die hun papieren hadden vervalst.

Vandaag stonden vier verdachten voor de rechter in Rotterdam. Ze worden verdacht van oplichting en identiteitsfraude. De persoon die de fraude organiseerde wordt ook verdacht van deelname aan een criminele organisatie.

De zaak kwam aan het licht doordat het OM in 2022 een vrouw als juridisch medewerker had ingehuurd bij een detacheringsbureau. Een maand na het begin van haar werkzaamheden ontstonden twijfels over haar ware identiteit.

Uit onderzoek bleek dat haar diploma's en cv vervalst waren en dat ze niet onder haar eigen naam werkte. Na de ontdekking deed het OM aangifte tegen haar van oplichting, identiteitsfraude en valsheid in geschrifte.

'Uitzendkrachten beter checken'

De Rijksrecherche startte daarna een onderzoek dat leidde naar de personen die de fraude organiseerden. Zij regelden de vervalste documenten, die ze aanboden aan detacheringsbureaus. Deze personen hebben er voor gezorgd dat mensen aan de slag gingen bij onder meer de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit en de Belastingdienst.

Een aantal van die mensen werkte zonder de juiste papieren en op naam van een ander persoon. Daarnaast zijn er medewerkers die bij organisaties werkten onder hun eigen naam, maar wel met een nepdiploma of vervalst cv. Uit het onderzoek van het OM is niet gebleken dat de verdachten bij overheidsorganisaties binnen wilden komen met criminele plannen, om bijvoorbeeld geld of informatie weg te sluizen. Ze hebben volgens de officier van justitie wel misbruik gemaakt van organisaties die veel personeel zochten.

In totaal zijn zeven mensen verdacht. De zaak van de vier die vandaag voor de rechter stonden gaat volgend jaar verder. De andere drie, onder wie de vrouw die bij het OM werkte, worden later opgeroepen.

Het OM adviseert overheidsinstanties op om uitzendkrachten beter te checken en scherp te zijn op identiteitsfraude.

Een opvallende nieuwkomer in de hoogste tien van de Top 2000: Better Days van Dermot Kennedy komt binnen op de zesde plaats. Die plek heeft alles te maken met het overlijden van Eva Hermans-Kroot, die haar ervaringen met ongeneeslijke longkanker deelde via de Instagrampagina Longeneeslijk.

Ze had daar ruim 500.000 volgers en Better Days was haar lievelingsnummer, daarom hebben veel mensen de song als eerbetoon op hun stemlijst gezet. Hermans-Kroot was ook bekend door haar deelname aan het tv-programma Over mijn lijk en haar gesprekken met Mattie en Marieke op radiozender Qmusic. Ze is eind november overleden.

Coldplay rukt op

Vanmiddag om 16.00 uur sloot de virtuele stembus voor de Top 2000 en aansluitend is de top 10 bekendgemaakt. Er staan natuurlijk veel oude bekenden in, zoals Boudewijn de Groot met Avond (8), Led Zeppelin met Stairway to Heaven (7) en Billy Joel met Piano Man (5). Ook Danny Vera is weer van de partij met Roller Coaster (4).

De lijst wordt zoals vrijwel elk jaar aangevoerd door Bohemian Rhapsody van Queen, Coldplay rukt met Fix You verder op. Dat nummer staat nu op de tweede plaats (vorig jaar 5), voor een andere evergreen, Hotel California van de Eagles.

De hele lijst wordt volgende week vrijdag tussen de middag bekendgemaakt in het programma Annemiekes A-lunch van Annemieke Schollaardt op NPO Radio 2.

Uitgeverij Van Dale heeft de Woord van het Jaar-verkiezing dit jaar afgelast vanwege heftige reacties op sociale media. De uitgever kiest in plaats daarvan zelf voor het woord 'polarisatie'.

"Er wordt dit jaar nog heftiger gereageerd dan andere jaren", schrijft Van Dale in een verklaring. "De verkiezing is in de afgelopen dagen gekaapt door verschillende actiegroepen die oproepen al dan niet te stemmen op bepaalde woorden. De berichten rondom deze woorden zijn ontaard in een zeer onprettige maatschappelijke discussie en daarmee schiet de verkiezing haar doel voorbij."

Van Dale nomineert traditiegetrouw tien woorden die het jaar typeren. Onder de genomineerden waren dit jaar onder meer 'sjoemelscooter', 'pieperaanval', 'haatvolgen' en 'transitiespijt'.

Onder meer 'transitiespijt' riep weerstand op. Een vrouw die op sociale media opriep niet op dit woord te stemmen, noemde het in HP/De Tijd een "schadelijk" woord. "Onderzoek toont aan dat slechts 0,3 tot 3,8% van de transgender mensen spijt ervaart na een geslachtsbevestigende operatie", aldus de vrouw. "Veel meer mensen hebben spijt na een knieoperatie, maar 'knieoperatiespijt' hoor je nergens. Dat is geen hot onderwerp."

De uitgever zegt voor het woord 'polarisatie' te kiezen "naar aanleiding van de heftige reacties op de verkiezing van dit jaar, die de tijdgeest illustreren". De verkiezing in België gaat wel door.

Tilburg University moet de samenwerking met Israëlische universiteiten stopzetten. Dat adviseert een commissie van vier hoogleraren van de universiteit.

Het bestuur van de universiteit gaf de commissie na pro-Palestijnse studentendemonstraties de opdracht om een standpunt in te nemen over de samenwerkingsverbanden met Israëlische universiteiten. In een vandaag gepresenteerd rapport schrijft de commissie dat de universiteit geen studenten en medewerkers meer naar Israël moet sturen.

"Dit is baanbrekend. We zijn enorm blij met dit advies", aldus Michiel Bot, hoofddocent aan Tilburg University en verbonden aan Dutch Scholars for Palestine, een organisatie die oproept tot een landelijke boycot van Israëlische universiteiten.

Moreel verantwoord

"De commissie is helder: er worden mensenrechten geschonden. Wij roepen dit al jaren en nu wordt het eindelijk gehoord." Het is de eerste keer dat een commissie adviseert om alle banden met Israëlische universiteiten te verbreken, stelt Bot. Eerder kwamen verschillende universiteiten, waaronder de Universiteit van Amsterdam, Universiteit van Utrecht en Erasmus Universiteit met het advies om samenwerking te beperken.

De commissie heeft vijf maanden onderzoek gedaan naar de samenwerking van Tilburg University met zeven Israëlische universiteiten op het gebied van onderzoek en onderwijs. Om te bepalen of dat "moreel verantwoord" is, heeft de commissie gekeken of de uitwisseling bijdraagt aan "grove mensenrechtenschendingen".

De conclusie is dat er een "onlosmakelijke band" bestaat tussen de partneruniversiteiten in Israël en de Israëlische krijgsmacht. De schaduw van het conflict in Gaza reikt tot in de collegezalen en laboratoria, aldus de commissie.

Omstander

Bovendien stellen de hoogleraren dat het Internationaal Gerechtshof en het Internationaal Strafhof "alarmerende signalen" hebben afgegeven over mogelijke genocide en misdaden tegen de menselijkheid in Gaza. Omdat Tilburg University een relatie heeft met de Israëlische universiteiten, is zij ook een 'omstander'. En in die rol moet de universiteit iets doen, aldus de commissie.

Ondanks het advies om geen mensen meer naar Israël te sturen adviseert de commissie wel om de mogelijkheid open te houden studenten en medewerkers van Israëlische instellingen te ontvangen.

Het universiteitsbestuur wil eerst het advies te bestuderen, voordat een besluit wordt genomen over het vervolg van de samenwerking.

De opstand in Syrië tegen de regering van dictator Assad breidt zich uit. Die opstand begon vorig week met de veroveringen door rebellen in het noordwesten van het land. Afgelopen weekend kregen ze de stad Aleppo in handen.

Inmiddels hebben ook strijdgroepen in het zuiden en het oosten van het land de wapens opgenomen. Het lijkt erop dat het Syrische leger weinig weerstand biedt.

Homs

In het noordwesten hebben de rebellen van Hayat Tahrir al-Sham (HTS) vandaag zeker twee plaatsen in de buurt van Homs ingenomen: Rastan en Talbiseh. Bronnen van het in het VK gevestigde Syrische Observatorium voor de Rechten van de Mens zeggen dat het Syrische leger de islamitische strijdgroep met helikopters en straaljagers heeft aangevallen.

De mensenrechtengroep zegt ook dat het Syrische leger zich uit Homs heeft teruggetrokken. Het zou zich langs de belangrijke weg naar de kust hergroeperen. De wijken waar aanhangers van het regime wonen zouden alleen nog door "gewapende individuen" worden verdedigd.

Gisteren kregen de rebellen de 40 kilometer noordelijker gelegen stad Hama in handen. Het Syrische leger zei dat het zich daar had teruggetrokken om mensenlevens te sparen en zich te hergroeperen. Van dat laatste lijkt nog geen sprake nu de rebellen Homs zo dicht zijn genaderd.

De val van deze stad zou een zware klap zijn voor het Assad-regime. Het ligt op de route van de hoofdstad Damascus naar het kustgebied aan de Middellandse Zee, waar veel Assad-aanhangers wonen.

Beeld van de opmars van HTS naar Homs vandaag:

In het zuiden hebben opstandelingen de stad Daraa en plaatsen in de omgeving overgenomen. Op beelden is te zien dat ze de vlag van vrij Syrië hebben gehesen.

In de buurt van de stad is een legerbasis aangevallen. De rebellen hebben de toegangspoort in handen. Het is onduidelijk of het leger ook daar verslagen is.

De aanval op de legerbasis bij Daraa en de situatie aan de grensovergang met Jordanië:

Jordanië heeft zijn grensovergang met Syrië bij de plaats Nassib gesloten. Een bron bij het Syrische leger zegt dat rebellen daar controleposten van het leger hebben beschoten. Online is te zien dat mannen controleposten bij de grenspost bestormen.

Oosten

In het oosten hebben de door Koerden geleide Syrische Democratische Strijdkrachten (SDF) Deir ez-Zor volledig in handen gekregen, een stad aan de Eufraat. De SDF is een coalitie van het Koerdische YPG en Arabische milities. De groep heeft de steun van de Verenigde Staten. De stad zou zonder slag of stoot in handen van de SDF zijn gevallen.

SDF-strijders in Deir ez-Zor:

De ministers van Buitenlandse Zaken van Syrië, Iran en Irak waren vandaag in Bagdad bijeen voor overleg. De Syrische minister Sabbagh zei dat de ontwikkelingen een ernstige bedreiging zijn voor de stabiliteit van de hele regio. Of de drie concrete afspraken hebben gemaakt, is niet bekend.

Het Openbaar Ministerie heeft in de zaak rond de dood van de 18-jarige Ryan nieuw bewijsmateriaal gepresenteerd. In een audiofragment is een van haar broers, verdachte Mohamed Al N., te horen in gesprek met zijn oom, meldt Omrop Fryslân.

"Ik zweer het, zij wil ons vernederen," zegt Al N. in het geluidsbestand over zijn zus. "Ik ben eerlijk, als we weten waar dat meisje is, is dat meisje klaar."

Zijn oom is op het fragment ook te horen. Hij probeert hem op andere gedachten te brengen en zegt dat Ryan iemand nodig heeft om mee te praten: "Het is niet nodig dat het tot dood en moord leidt, en die onzin. Zij is nog jong."

Het lichaam van Ryan werd in mei gevonden in een moeraspoel bij de Oostvaardersplassen. Ze bleek gewurgd. Haar handen waren op haar rug gebonden en haar mond en neus waren afgeplakt met tape. Het OM verdenkt de broers Mohamed en Muhanad Al N. ervan dat zij met hun vader de vrouw met een vooropgezet plan hebben gedood.

Te westers

Binnen het gezin, dat in het Friese Joure terechtkwam na hun vlucht voor de oorlog in Syrië, zou al langere tijd ruzie zijn. Ryan zou zich te westers hebben gedragen.

Ryan verklaarde zelf bij de politie al eens dat ze mishandeld en bedreigd werd door haar vader. Een van haar broers liet toen aan de politie weten dat hij vond dat Ryan de eer van de familie had aangetast door zichzelf live op TikTok te tonen in westerse kleding en met make-up.

De twee broers hebben in een eerdere zitting ontkend hun zusje te hebben gedood. "Mijn vader heeft het gedaan", zei een van hen. Hij zou Ryan hebben meegenomen het gebied in. "Ik wist niet dat zij zou worden gedood", verklaarden ze eerder.

De vader, die waarschijnlijk naar Syrië vluchtte, schreef eerder een brief aan De Telegraaf en De Leeuwarder Courant waarin hij zegt zijn dochter te hebben gedood. Zijn zoons hebben volgens hem niets met de dood te maken. De politie zou volgens hem niemand anders moeten verdenken dan hem. Het OM vermoedt juist dat de broers wel degelijk medeverantwoordelijk zijn voor de moord.

Het gepresenteerde audiofragment versterkt volgens de rechter de verdenking tegen de broers. Ze moeten langer in voorlopige hechtenis blijven. De volgende zittingsdag is op 7 januari.

Het online openstellen van het grootste oorlogsarchief van Nederland wordt uitgesteld, heeft minister Bruins bepaald. De dossiers van honderdduizenden Nederlanders die in de Tweede Wereldoorlog met de bezetter zouden hebben gecollaboreerd, is daardoor niet vanaf 2 januari via internet te bekijken.

De Autoriteit Persoonsgegeven had Bruins vorige maand gewaarschuwd tegen het online openen van het zogeheten Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR). De toezichthouder zei dat het kon leiden tot privacyschendingen van mensen die nog leven. Dat zou onrechtmatig zijn.

Per 1 januari zouden ruim 300.000 dossiers voor iedereen in te zien zijn en een dag later ook online komen via www.oorlogvoorderechter.nl. De Archiefwet bepaalt dat de dossiers openbaar moeten worden gemaakt.

'Nationaal Archief schiet tekort'

De toezichthouder stelt dat het openbaar maken van documentatie kan, maar dat er goed moet worden afgewogen wat openbaar wordt gemaakt en hoe dat gebeurt. AP vindt dat de aanpak van het Nationaal Archief hierin tekortschiet.

Omdat iedereen online op allerlei denkbare namen en trefwoorden kan zoeken, is het een risico dat iedereen onbeperkt kan grasduinen, zegt AP. "De onbegrensde toegankelijkheid brengt al met al onnodig grote risico's met zich mee."

De inzichten van AP hebben gevolgen voor de hele archiefsector als het gaat om digitale beschikbaarheid, zegt Bruins. Hij komt daarom met een wetswijziging in de bestaande Archiefwet waardoor het mogelijk moet worden om te bepalen welk belang het zwaarst weegt: privacy of de openbaarheid van archieven. De minister stelt dat dit nu nog niet kan.

Groot maatschappelijk belang

Hij zegt het uitstel te betreuren omdat het volgens hem "van groot maatschappelijk belang is dat dit oorlogsarchief snel volledig openbaar en online toegankelijk wordt". Bruins vindt de openheid belangrijk voor de nabestaanden van slachtoffers, maar ook voor wetenschap, educatie en de strijd tegen antisemitisme. Hij noemt het archief een "stille getuige van de Holocaust".

Het archief met informatie over personen die na de Tweede Wereldoorlog verdacht werden van collaboreren met de Duitsers is al te raadplegen in het Nationaal Archief in Den Haag. Daar liggen de dossiers opgeslagen. Het is op dit moment nog zo dat geïnteresseerden dossiers alleen kunnen inzien als de persoon in het dossier niet meer leeft of als diegene toestemming heeft gegeven om het dossier te raadplegen.

Late waarschuwing

Dat de waarschuwing slechts enkele weken voor de openbaarmaking komt, is opvallend. De AP kreeg naar eigen zeggen in het voorjaar van 2024 een signaal van een nabestaande dat de openbaarmaking mogelijk niet op een rechtmatige manier werd georganiseerd.

Daarop vroeg de privacywaakhond om informatie van het Nationaal Archief, waaruit volgens AP bleek dat het archief de manier van publiceren niet voldoende aanpaste. Ook zou het Nationaal Archief geen advies aangevraagd hebben bij de interne privacytoezichthouder en AP zelf.

Omdat het Nationale Archief de manier van publiceren niet wilde wijzigen, besloot de privacywaakhond de minister te waarschuwen.

Directeur Tom de Smet van Nationaal Archief zegt dat hij het een teleurstelling vindt, "met name voor de nabestaanden van slachtoffers die na 80 jaar eindelijk op een laagdrempelige manier antwoorden hoopten te vinden over wat er met hun familie is gebeurd".

Het archief wordt volgens hem op 2 januari wel openbaar, maar zal "voorlopig niet online doorzoekbaar zijn."

Luchtvaartmaatschappij KLM reageert vol onbegrip op het besluit van het kabinet dat er volgend jaar maximaal 478.000 vluchten van en naar Schiphol mogen plaatsvinden. Het bedrijf zet grote vraagtekens bij de aannames waarmee het ministerie tot dit getal is gekomen.

"Wij omarmen de doelstellingen voor minder geluidshinder voor omwonenden van Schiphol", zegt KLM. "Daarom investeren wij 7 miljard euro in stillere vliegtuigen en hebben we forse maatregelen voorgesteld. Daaruit blijkt dat een kleiner Schiphol niet nodig is om de geluidsdoelen te bereiken." Het bedrijf noemt het onbegrijpelijk dat het kabinet desondanks uitkomt op krimp.

Daarbij wijst KLM erop dat het beperken van het aantal vluchten een groot risico met zich meebrengt. "Een risico op vergeldingsmaatregelen van andere landen, die niet alleen de luchtvaart maar ook andere Nederlandse bedrijven zullen treffen." Het bedrijf is bijvoorbeeld bang dat door het reduceren van landingsrechten van Amerikaanse luchtvaartmaatschappijen op Schiphol, KLM mogelijk te maken krijgt met beperkingen in de VS. En de VS is voor KLM van groot financieel belang.

Volgens het bedrijf vliegen elke week meer dan een miljoen mensen van Schiphol naar hun bestemming voor vakantie, werk, studie of familiebezoek. "KLM speelt daar een belangrijke rol in. Ons zorgvuldig opgebouwde netwerk maakt Nederland tot één van de best verbonden economische en culturele centra ter wereld."

Ook omwonenden ontevreden

De Maatschappelijke Raad Schiphol (MRS) - een koepel van onder meer belangenorganisaties van omwonenden - is ook kritisch. "Nu het kabinet heeft besloten het aantal vluchten te maximaliseren op 478.000, betekent dat dat de kabinetsdoelstelling om de hinder met 20 procent terug te dringen, niet gehaald wordt. Daarmee wordt de inwoners van de Schiphol-regio niet de beloofde bescherming geboden."

Tienduizenden mensen worden volgens de MRS dagelijks blootgesteld aan een te hoge geluidsbelasting door luchtverkeer op Schiphol. "Dit zorgt voor ernstige geluidshinder en dat heeft negatieve gevolgen voor de gezondheid van mensen." Om toch 478.000 vluchten toe te staan, raakt de geluidsdoelstelling verder uit beeld en het betekent geen verbetering voor de omwonenden, stellen zij.

Milieudefensie, Natuur & Milieu, Greenpeace en Natuur Milieufederatie Noord-Holland zeggen in een gezamenlijke verklaring dat het goed is dat Schiphol iets meer moet krimpen. "Maar het aantal vluchten dat overblijft voor Schiphol, is nog altijd veel te hoog. Zowel om omwonenden voldoende te beschermen tegen de schadelijke gevolgen van luchtvaart, als het omlaag brengen van schadelijke stikstof- en CO2-uitstoot."

Sijas Akkerman van de Milieufederatie Noord-Holland in een toelichting: "In maart deed notabene de rechter uitspraak dat de belangen van omwonenden van Schiphol stelselmatig ondergeschikt zijn gemaakt aan de economische belangen van KLM en ander luchtvaartmaatschappijen. Het kabinet schuift die rechtelijke uitspraak nu botweg terzijde. Dat betekent blijvende onverantwoorde geluidsoverlast voor omwonenden."

Het kabinet geeft toestemming aan gasbedrijf NAM om door te gaan met de gaswinning in het Groningse Warffum. Ook gaat het in gesprek met de NAM over de gaswinning onder de Waddenzee vanuit het Friese Ternaard.

De NAM wil daar al jaren naar gas boren en heeft daarvoor ook een aanvraag ingediend. Het kabinet kan zo'n aanvraag vanwege de mijnbouwwet niet zomaar afwijzen. Het gaat nu praten met de NAM om die op andere gedachten te brengen. De intentie is om gaswinning onder de Waddenzee te voorkomen, zegt het kabinet.

Bij nieuwe boringen daar zou de natuur te veel worden aangetast. Ook zijn er bezwaren van het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) met betrekking tot de veiligheid van het gaswinnen.

Verder gaswinnen in Groningen

De NAM heeft tot het einde van het jaar een vergunning om in het Noord-Groningse Warffum gas te winnen. Het gasbedrijf diende daarom een aanvraag in om dat te verlengen tot en met 2032. Dat is nu goedgekeurd.

Volgens het kabinet is het gas nodig om huizen te verwarmen en bedrijven draaiende te houden. Ook wil het kabinet minder afhankelijk zijn van andere landen.

Onderzoeksbureau TNO, SodM en de Mijnraad adviseerden het kabinet. Volgens hen is de gaswinning in Warffum veilig en kan het verantwoord doorgaan binnen de bestaande boringen. Minister Hermans van Klimaat en Groei licht het besluit vandaag persoonlijk toe aan de bewoners van beide plaatsen.

'Geen Gronings gas meer'

Sinds dit voorjaar mag er geen gas meer worden gehaald uit het Groningenveld, maar voor een aantal kleinere gasvelden geldt geen verbod. In het hoofdlijnenakkoord van de coalitie staat duidelijk: "geen Gronings gas meer", maar in september bleek dat de regeringspartijen de precieze betekenis van die woorden anders interpreteren.

In een debat in de Tweede Kamer bleek dat PVV, VVD en BBB toch de mogelijkheid willen openhouden voor het winnen van gas in Warffum en andere kleine velden. Volgens de regeringspartijen bedoelen zij met 'Gronings gas', het Groningenveld. Warffum behoort daar niet toe en ligt net naast het Groningenveld.

Een groot deel van de oppositie liet in september weten zich zorgen te maken over de gaswinning in de Groningse plaats en wilde dat Hermans de aanvraag van de NAM zou afwijzen. Volgens de partijen zou nog langere gaswinning in Groningen het vertrouwen van de burger in de overheid verder aantasten.

Stap voor stap afbouwen

Het kabinet wil gaswinning uit kleine velden op land stap voor stap afbouwen om zo in 2050 klimaatneutraal te zijn. Omdat er vandaag de dag nog niet genoeg duurzame alternatieven beschikbaar zijn, is aardgas nodig voor huishoudens, bedrijven en de elektriciteitsvoorziening.

Op voorhand was er al veel weerstand van bewoners tegen het besluit van het kabinet. Groningers willen dat de gaswinning stopt uit angst voor nieuwe aardbevingen. Natuurorganisaties wijzen op schade aan de natuur in de Waddenzee als de gaswinning wordt voortgezet.

Volwassen Nederlanders hebben steeds vaker hulp nodig bij het regelen van hun bankzaken. Met name bij internetbankieren lopen miljoenen mensen tegen muren aan. Maar ook op andere vlakken loopt de zelfstandigheid terug, staat in een rapport van Maatschappelijk Overleg Betalingsverkeer.

In dat overleg zitten de banken en toezichthouder De Nederlandsche Bank, maar ook vertegenwoordigers van winkels, webshops en allerlei consumentenclubs. Ze kijken onder meer naar in hoeverre mensen zelfstandig hun bankzaken kunnen doen. En de resultaten daarvan zijn op zijn zachts gezegd niet positief.

Bij vrijwel alle onderzochte diensten is het aantal mensen dat er zelfstandig gebruik van kan maken de afgelopen vier jaar achteruitgegaan. Het gaat bijvoorbeeld om internetbankieren, betalen bij webwinkels of zelf een rekening openen.

En dat terwijl de bankensector juist zegt dat het de zelfstandigheid probeert te vergroten. De banken hebben daarvoor vorig jaar een heel programma opgetuigd, met online lessen, een samenwerking met de DigiHulplijn en gratis workshops in bibliotheken en wijkcentra.

Toch heeft dat nog niet geleid tot verbeteringen. De Nederlandse Vereniging van Banken (NVB) zegt dat dat waarschijnlijk komt doordat het programma pas in 2024 op stoom kwam. De effecten zijn daardoor nog niet volledig zichtbaar in de cijfers, denkt de NVB.

"We zien dat een grote groep mensen moeite heeft om mee te komen in een steeds digitalere wereld", geeft NVB-voorzitter Medy van der Laan toe. Het is volgens haar een kwestie van de lange adem. "Banken zullen zich de komende jaren blijven inzetten om er voor te zorgen dat iedereen, waar nodig met hulp van de bank, zijn bankzaken kan regelen."

Geen internet of slechtziend

Bij sommige diensten loopt het aantal mensen dat hulp nodig heeft in de miljoenen. Betalen bij een webwinkel lukt bijvoorbeeld bijna 2,4 miljoen Nederlanders niet zelfstandig. Terwijl pinnen in een fysieke winkel voor 878.000 mensen een obstakel is.

De diensten waar de meeste mensen het in hun eentje lastig mee hebben, zijn het openen van een bankrekening (2,7 miljoen lukt dat niet zelf), het activeren van een bankpas (3,1 miljoen) en geld overmaken (3,2 miljoen).

Het gaat om allerlei verschillende mensen. Sommigen hebben geen internet (zo'n 200.000 mensen) of het zijn mensen die blind, slechtziend of slechthorend zijn. Ook mensen die digitaal niet zo vaardig zijn of licht verstandelijk beperkt hebben relatief vaak moeite met hun bankzaken.

Maar verreweg de grootste aandachtsgroep zijn de bijna 3,7 miljoen 65+'ers in Nederland. Ook in deze groep zitten veel mensen die hulp van een partner, een kind of iemand anders nodig hebben.

Dit soort helpende handen zijn extra hard nodig omdat ook hulp vragen aan de bank vaak niet goed lukt. Bijna een kwart van de volwassen Nederlanders kan niet zelfstandig contact leggen met de bank als ze vragen hebben over betalen of hun bankrekening.

Ook fraudeurs maken gebruik van de digitale zwaktes van bankklanten. Bijvoorbeeld door zich voor te doen als bankmedewerker.