NOS Nieuws - Algemeen

Een onderzoek dat twee jaar gaat lopen moet duidelijk maken waarom de zeehondenpopulatie in het Waddengebied afneemt. De onderzoekers hopen vooral de mysterieuze sterfte van zeehondenpups te verklaren.

"Ongeveer 15 procent van de pups verdwijnt nu spoorloos en we weten niet wat er met ze gebeurt", zegt onderzoeker David Goldsborough bij Omrop Fryslân. "We vinden geen karkassen, we weten simpelweg niet waar ze blijven. Het is een mysterie."

In de Waddenzee komen de grijze zeehond en de gewone zeehond voor. Het aantal grijze zeehonden is stabiel, maar het aantal gewone zeehonden loopt al een paar jaar terug. In het Nederlandse deel van de Waddenzee werden augustus vorig jaar 7211 exemplaren geteld. Dat is het laagste aantal sinds 2014.

Onvoldoende pups volwassen

"Er worden relatief veel pups geboren, maar het lijkt erop dat onvoldoende pups de volwassen leeftijd bereiken", zegt onderzoeker Goldsborough van de Hogeschool Van Hall Larenstein in Leeuwarden. Hij leidt het onderzoek naar de oorzaken van de teruglopende populatie.

"We willen een breed onderzoek", vervolgt hij. "De gewone zeehonden worden wel geteld, maar er is geen sprake van echte monitoring. Er wordt niet in het veld gekeken naar wat er gebeurt. We willen onderzoeken hoe we dat in de toekomst wél kunnen doen. En we gaan op zoek naar ontbrekende data."

Goldsborough werkt voor het onderzoek samen met wetenschappers van Wageningen Universiteit en de zeehondenopvangcentra in Pieterburen, Stellendam en op Texel. Hij roept ook de hulp in van het publiek, dat gestrande zeehonden kan doorgeven op de website waarneming.nl.

Grootste populatie

Het Waddengebied is de thuisbasis van de grootste populatie gewone zeehonden van Europa. Om die te behouden, moet volgens Goldsborough precies worden uitgezocht wat er aan de hand is.

Tot nu toe zijn er alleen veronderstellingen. Zo vertrekken op dit moment veel vissen door klimaatverandering en opwarming van het zeewater, naar noordelijker wateren. En zeehonden leven van vis. "Zulke verschuivingen in het voedselweb kunnen gevolgen hebben", zegt Goldsborough voorzichtig. "Net zoals de windparken op de Noordzee, waar zeehonden voedsel zoeken. De bouw van windmolens kan een negatieve uitwerking hebben op het ecosysteem."

Superingewikkeld

Een andere hypothese is dat de zeehonden te lijden hebben onder het feit dat vissers de zeebodem niet meer in beweging mogen brengen in de buurt van windmolens. "Ook dat heeft invloed", denkt de onderzoeker. "Het is superingewikkeld om meer inzicht te krijgen. Of het ons lukt om binnen twee jaar antwoorden te vinden, valt nog te bezien."

Dát er concrete antwoorden moeten komen, staat voor Goldsborough als een paal boven water. "Als de trend die we nu waarnemen doorzet, wordt de populatie heel klein. Er is namelijk geen aangroei van jonge dieren. Onherroepelijk leidt dat tot het verdwijnen van de zeehond uit het systeem", stelt hij. "Dat is natuurlijk niet wat we willen. Want het is een iconische en belangrijke soort."

Het Openbaar Ministerie heeft een celstraf van 2 jaar geëist tegen de 32-jarige Sefa Ö., voor zijn rol bij het geweld rondom de wedstrijd tussen Ajax en Maccabi Tel Aviv. Een half jaar van deze straf is wat het OM betreft voorwaardelijk.

Ö. meldde zich zelf bij de politie nadat geblurde foto's van verdachten werden gedeeld via het televisieprogramma Opsporing Verzocht. In de rechtbank werden vandaag videobeelden getoond waarop te zien is hoe de verdachte slachtoffers schopt en slaat op de Dam, het Damrak en in de Zoutsteeg in Amsterdam. Ook is te zien hoe hij een slachtoffer tegen een tram schopt.

Na vragen van de rechter zei hij veel spijt te hebben van zijn daden en "zijn leven te willen beteren". Volgens het OM had Ö. een actieve rol in het mishandelen van drie slachtoffers en heeft hij gekozen voor het toepassen van "willekeurig, buitensporig en zinloos geweld".

De verdachte zei dat hij "geen slecht persoon is" en dat hij de gebeurtenissen van 7 november betreurt.

'Frustratie en stoere praat'

Ook de 26-jarige Rachid O. krijgt wat het OM betreft celstraf. De man uit Utrecht hoorde zes maanden gevangenisstraf tegen zich eisen omdat hij opriep tot geweld en vanwege groepsbelediging van Joden.

O. is al veroordeeld tot zes maanden cel voor een ander delict. Hij beterde daarna zijn leven, ging studeren, werken en begon een onderneming.

De Utrechter was met vrienden naar Amsterdam om daar te eten en naar de coffeeshop te gaan. Hij was nieuwsgierig naar de demonstraties geworden nadat hij lid werd van een appgroep met 900 leden, waarin opgeroepen werd om Maccabi-supporters te belagen

"Zijn er nog ergens Joden?", vroeg O. in de appgroep. "Zijn er Joden gestoken, doodgegaan of op de Intensive Care?". Ook stuurde hij een bericht waarin hij zei "nooit meer een kans te krijgen om deze kk-Joden te slaan"

Volgens de verdachte doelde hij daarmee niet op de Joodse gemeenschap, maar op Maccabi-supporters. Ook zei hij dat hij niet echt van plan was om Maccabi-fans iets aan te doen, maar dat het vooral "stoere praat" was die voortkwam uit frustratie na het zien van beelden van misdragingen van de Israëlische voetbalfans.

"Ik had deze woorden niet moeten gebruiken", zei hij tegen de rechter. "Ik keur mijn gedrag zeker niet goed en ik heb een domme fout gemaakt."

Lucas D.

In totaal moeten vandaag vijf verdachten van het geweld in Amsterdam voorkomen. Eerder vandaag stond de 19-jarige Lucas D. al terecht. In deze zaak eiste het OM zes maanden gevangenisstraf, waarvan drie maanden voorwaardelijk.

Volgens het OM is bewezen dat D. zwaar illegaal vuurwerk bij zich had in de buurt van het stadion. Ook zat hij in een chatgroep op Snapchat waarin werd opgeroepen tot het plegen van geweld. In de appgroep stuurde D. berichten als "bitje in en raggen".

De man uit Monnickendam maakte volgens justitie ook deel uit van een groep die in de buurt van het stadion stenen gooide naar de politie. Hij ontkent zelf dat hij dit gedaan heeft, maar volgens OM is dit bewezen omdat de verdachte zichtbaar is op beelden met een steen in de hand.

Dit was volgens D. een "brok klei", die uit elkaar zou vallen zodra deze in de lucht gegooid was. De verdachte gooide die naar eigen zeggen op de grond, en niet naar de politie.

'Olie op het vuur'

De 19-jarige erkent wel dat hij deel uitmaakte van een Snapchat-groep, maar volgens zijn raadsman had hij geen "leidende rol" in deze groep. Het OM vindt dat D. met zijn berichten via het sociale netwerk "olie op het vuur heeft gegooid". Als D. de berichten vandaag nogmaals hoort in de rechtbank, noemt hij ze "schokkend".

De reclassering adviseert het jeugdrecht toe te passen, net als de advocaat van D. Hierbij voert de advocaat aan dat D. een studie doet, werkt en "een goede toekomst voor zich heeft". Het OM gaat hier bij de eis niet in mee.

De zaak van de man die verdacht wordt van doodslag behandelt de rechtbank toch morgen. Zijn advocaat vraagt om psychologisch onderzoek naar de verdachte. De 22-jarige man, een Palestijnse vluchteling uit de Gazastrook, zou mogelijk minder toerekeningsvatbaar zijn. Hij heeft volgens zijn advocaat tijdens de oorlog traumatische ervaringen gehad.

7 november

Na de wedstrijd tussen Ajax en Maccabi Tel Aviv op donderdag 7 november werden Israëliërs op verschillende plekken in de stad opgejaagd, aangevallen en mishandeld door groepen relschoppers. De aanvallen leidden nationaal en internationaal tot ophef en beschuldigingen van antisemitisme.

De rechtbank Amsterdam doet op 24 december uitspraak.

Nieuwsuur heeft het verhaal gereconstrueerd van een van de verdachten die voor de rechter staan. Het gaat om Mohammed B., een Syriër met een Palestijnse achtergrond die sinds 2015 in Nederland woont. Hij erkent tegen Nieuwsuur dat hij Maccabi-fans achtervolgde met een riem. Deze zaak werd vandaag niet-inhoudelijk behandeld.

De vrijwilligers die de stokoude radiotelescoop in Dwingeloo bedienen, hebben een uniek signaal uit de ruimte ontvangen. Ze wisten de Voyager 1 te lokaliseren, een ruimtesonde die zich op bijna 25 miljard kilometer van de aarde bevindt. De sonde is op dit moment het verste en snelste door mensen gemaakte object onderweg in de interstellaire ruimte.

"Dit was hartstikke bijzonder, zeker voor amateurs zoals wij", zegt Tammo Jan Dijkema van stichting Camras bij RTV Drenthe. Camras is de vrijwilligersorganisatie die de monumentale telescoop in de Drentse bossen onderhoudt en beheert.

De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA lanceerde de sonde Voyager 1 op 5 september 1977 met de bedoeling om de buitenste planeten van ons zonnestelsel in kaart te brengen. Nadat dat geslaagd was, verliet de sonde ons zonnestelsel. Hij staat op steeds grotere afstand van de aarde, nu dus op zo'n 25 miljard kilometer. Ter vergelijking: dat is tachtig keer op en neer van de aarde naar de zon. De sonde werkt en verzamelt ook nu nog wetenschappelijke data.

Bekijk hier een terugblik op de missie van de Voyagers:

De radiosignalen die de Voyager 1 af en toe naar de aarde stuurt, worden normaalgesproken opgevangen door de NASA zelf. De ruimtevaartorganisatie gebruikt moderne schotels van het zogenoemde Deep Space Network (DSN). Die schotels staan verspreid over de aarde in Goldstone, Canberra en Madrid en zijn geoptimaliseerd voor de hogere frequenties waarop de sonde 'communiceert' en hebben een diameter van 70 meter.

Maar nu wilden Tammo Jan Dijkema en zijn team het ook proberen met hun 68-jaar oude, 25 meter grote schotel in Dwingeloo. Dat ging niet vanzelf, want de telescoop is bedoeld om naar sterren en planeten te kijken, niet om de radiosignalen van ruimtesondes ver weg op te vangen.

"De telescoop is gebouwd in 1956, dat is nog voordat de ruimtevaart echt begon", aldus Dijkema. De Spoetnik 1 was in 1957 de eerste kunstmatige satelliet die in een baan om de aarde werd gebracht. Dat moment wordt beschouwd als het begin van de ruimtevaart.

Juiste frequentie

"Daarom moesten we een andere antenne op de telescoop zetten, zodat we op de juiste frequentie konden afstellen", vervolgt Dijkema. "We moesten de baangegevens van de Voyager 1 opzoeken en kijken of het theoretisch gezien überhaupt mogelijk was om het signaal met deze telescoop op te pikken."

"We hebben hier weken naartoe geleefd", zegt Dijkema. Afgelopen zondag was het zover. Al voor zonsopgang reden hij en vijf andere vrijwilligers naar het monumentale gebouwtje aan de rand van natuurgebied het Dwingelder Veld. Na veel rekenen, wisten ze welke baan de ruimtesonde zou nemen en op welk moment hij een signaal zou afgeven, dat 23 uur later de aarde zou bereiken.

Maar toen nog gebeurde er aanvankelijk niets. "We zaten te kijken. Maar het signaal zat net niet op de frequentie waar we 't verwachtten. In eerste instantie waren we dus teleurgesteld", aldus Dijkema. Om daar nuchter aan toe te voegen: "We verplaatsten naar een andere frequentie. En daar bleek wel wat te zitten."

De missie is dus geslaagd. Het signaal werd geregistreerd.

"We hebben het gevierd met een fles wijn", zegt Dijkema. Hij moet nog wel een raadsel oplossen, want welke boodschap de Voyager 1 voor Dwingeloo had, is nog onduidelijk. "Je ziet een lijntje boven de paarse lijn uitpiepen. Wij kunnen alleen zien dát we iets hebben ontvangen, maar niet wat."

Banken komen na de jaarwisseling met een advies hoeveel contant geld mensen het beste in huis kunnen houden voor een noodsituatie. Dat bevestigt een woordvoerder van belangenvereniging NVB na berichtgeving van persbureau ANP.

De banken reageren hiermee op minister Brekelmans van Defensie, die zondag in het tv-programma WNL op Zondag zei dat de Nederlandse samenleving zich op alle mogelijke oorlogsscenario's moet voorbereiden. Hij wees naar de kans op uitval van bijvoorbeeld internet, elektriciteit en water. "Maar ook dat betalingsverkeer een tijd niet doorgaat. Heb daarom altijd wat contant geld in huis", adviseerde de bewindsman.

Nog niet specifiek

De NVB zegt dat banken al aan het nadenken zijn over een concreet advies. "Hoeveel contant geld je in huis moet hebben. In welke coupures. En of het handig kan zijn een extra bankrekening te hebben of een extra creditcard", aldus een woordvoerder.

Omdat het overleg nog moet beginnen kan de NVB nog niet specifiek zijn: "We zijn van plan om na de jaarwisseling met een pasklaar advies te komen."

Overigens adviseert de overheid al langer om een pakket in huis te hebben voor een noodsituatie, zoals stroomuitval. Naast contant geld worden een zaklamp, batterijen, kaarsen of een radio met batterij genoemd die handig zijn om op zo'n moment te hebben.

Te veel contant geld in huis hebben wordt daarbij niet verstandig genoemd, omdat inbreken dan weer aantrekkelijk zou worden. Bij een inboedelverzekering wordt contant geld in huis gedekt tot 250 tot maximaal 500 euro.

Precies een week geleden werd Zuid-Korea wakker in een politieke storm. President Yoon Suk-yeol kondigde onverwachts de staat van beleg aan, die hij na een razendsnelle motie van het parlement weer introk. Het ergste leek voorbij, maar het einde was het zeker niet.

Honderdduizenden mensen waren afgelopen week op de been om te protesteren. In de winterse kou hielden ze 'sit-ins' en demonstraties om de parlementsleden te bewegen Yoon weg te stemmen.

Maar tevergeefs, want zijn partijgenoten boycotten de stemming. Yoon is nog steeds president en Zuid-Korea is nog steeds in de ban van deze politieke crisis. Hoe nu verder?

Drie paden naar vertrek

Op dit moment worden er drie paden tegelijkertijd bewandeld in Zuid-Korea om president Yoon weg te krijgen. De oppositie wil hem alsnog afzetten, de regeringspartij wil hem buiten spel zetten, maar niet afzetten, en de politie is met zijn eigen onderzoek bezig.

De oppositie vraagt vandaag een nieuwe afzettingsstemming aan, die volgens de wet binnen 72 uur moet plaatsvinden. Ze hopen dit keer wel genoeg aanwezigen te hebben. In totaal zijn er acht leden van Yoons partij nodig die meestemmen om hem af te zetten. Ook heeft de oppositie een Kameronderzoek ingesteld naar Yoons rol in de staat van beleg.

De vele demonstranten op straat steunen de wens van de oppositie om Yoon af te zetten. Volgens snel uitgevoerde opiniepeilingen is 70 procent van de Zuid-Koreanen voor een afzetting en is nog maar 13 procent tevreden over Yoons presidentschap. Of zoals een vakbondsleider zaterdagavond tegen de NOS zei: "Hoelang het ook duurt om hem af te zetten, er komt weer een democratische regering!"

De regeringspartij People Power Party wil Yoon niet afzetten, maar wel van hem af. De partij vreest dat een officiële afzettingsprocedure en een snel daaropvolgende presidentiële verkiezing de conservatieve partij zal laten instorten. Dat gebeurde eerder na de afzetting van president Park in 2016. Partijleider Han Dong-hoon wil dat Yoons vertrek op een "ordelijke" manier gebeurt, door hem bevoegdheden, maar niet zijn titel, af te nemen.

De oppositie vindt dit onacceptabel en ziet het als een nieuwe machtsgreep. Ditmaal niet door president Yoon, maar door zijn eigen partij. Ook levert dit voorstel een aantal bestuurlijke en staatsrechtelijke dilemma's op. Bijvoorbeeld: wie geeft dan leiding aan het leger? Yoon heeft zelf nog niet op dit voorstel gereageerd.

Het derde pad is via de politie en justitie. De politie is gestart met een onderzoek naar president Yoon. Zijn kantoor is doorzocht en hij heeft een uitreisverbod. Ook is een aanklacht van rebellie niet uitgesloten.

Zelfs als de oppositie en regeringspartij falen in hun politieke manoeuvres om president Yoon weg te krijgen of op een zijspoor te zetten, kan hij dus alsnog aangeklaagd worden. In Zuid-Korea kan de leider van een rebellie de doodstraf krijgen.

De andere betrokkenen

Behalve President Yoon worden ook andere sleutelfiguren verantwoordelijk gehouden voor de mislukte staat van beleg. De politie heeft vandaag invallen gedaan bij een eigen politiekantoor in Seoul en van de politiewacht van het parlementsgebouw. Verschillende leden van Yoons staf zijn vorige week al afgetreden.

De afgetreden minister van Defensie Kim Yong-hyun zit in een gevangenis in Seoul. Hij zit vast op verdenking van opruiing. Dat is de aanklacht die ook president Yoon boven het hoofd hangt. Volgens persbureau Yonhap heeft Kim een zelfmoordpoging gedaan in zijn cel. Het hoofd van de gevangenis zei tijdens de parlementaire hoorzitting dat zijn toestand nu stabiel is.

De mentale klap voor Zuid-Korea

Het was een emotionele week voor Zuid-Korea. Tijdens de demonstraties voerden ongeloof, woede, verdriet, en vastberadenheid de boventoon. Maar er was ook verslagenheid dat dit kon gebeuren in hun land.

Voor veel mensen bracht deze week herinneringen naar boven van vroeger. Pas halverwege de jaren 80 transformeerde Zuid-Korea van een dictatuur naar een presidentiële democratie. De vorige staat van beleg eindigde bloederig met een opstand in de stad Gwangju. In een confrontatie tussen het Zuid-Koreaanse leger en studenten lieten volgens schatting een paar honderd tot een paar duizend mensen het leven. Nog elk jaar op 18 mei wordt deze opstand herdacht.

De Zuid-Koreanen die we spraken waren eensgezind over de toekomst. We gaan niet terug naar die tijd, zeiden ze. Als straks het stof is neergedaald en president Yoon weg is via afzetting, zijspoor, of vervolging, maakt Zuid-Korea zich klaar voor een diepe reflectie over de stand van hun democratie.

De Duitse webwinkel Zalando wil kledingwebwinkel About You overnemen. Beide webwinkels zijn groot in Europa. Door de krachten te bundelen op het gebied van software, logistiek en betalingen verwacht Zalando sterker te kunnen groeien.

Het plan is wel dat beide merken blijven bestaan. Zalando heeft zo'n 50 miljoen actieve klanten. About You heeft zo'n 12 miljoen actieve klanten, een jonger publiek en richt zich meer op trends, schrijft Zalando in een persbericht. "Ik verheug me erop samen een groter deel van de mode en lifestyle markt te kunnen verwerven", schrijft medebestuursvoorzitter Robert Gentz van Zalando.

About You wil aandeelhouders adviseren om het bod te accepteren. Volgens Tarek Müller, medebestuursvoorzitter van About You richten beide merken zich op specifieke en verschillende behoeftes van klanten. "Deze overeenkomst creëert iets unieks", aldus Müller in het persbericht.

Zalando werd in 2008 in Berlijn opgericht.

De satirische nieuwswebsite The Onion neemt Infowars van complotdenker Alex Jones toch niet over, omdat de veiling van het bedrijf niet resulteerde in de best mogelijke biedingen. Dat heeft een Amerikaanse faillissementsrechter bepaald. Volgens de rechter was de veiling niet transparant genoeg en werden de partijen niet uitgedaagd om tegen elkaar op te bieden.

Infowars werd in november geveild om schadevergoedingen te betalen aan de nabestaanden van slachtoffers van een aanslag in 2012. Daarbij kwamen op de Sandy Hook-basisschool in Newtown 26 mensen om het leven.

Jones beweerde aanhoudend dat die aanslag in scène was gezet en dat ouders van de dode kinderen acteurs waren. Hij moet de nabestaanden daarom bijna 1,5 miljard dollar betalen. Hoe hoog het winnende bod van The Onion was, is niet bekendgemaakt.

Niet eerlijk

Naast The Onion deed alleen een supplementenbedrijf dat gelieerd is aan Jones mee aan de veiling. Dat bedrijf en Alex Jones zelf stellen dat het verkoopproces niet eerlijk zou zijn verlopen omdat The Onion te veel krediet had gekregen voor de steun van families die grote schadevergoedingen toegewezen hadden gekregen.

The Onion is diep teleurgesteld in de beslissing van de rechter en nog steeds geïnteresseerd in de aankoop van Infowars om een "beter, grappiger internet" te creëren.

Een maand geleden was op de website van Infowars niets te zien. Nu is de website weer online en worden nieuwe artikelen gepubliceerd.

De VS was afgelopen week in de ban van de klopjacht op de man die een directeur van zorgverzekeraar UnitedHealthcare doodschoot. Begin deze week werd de vermoedelijke dader opgepakt. De verdachte van de moord op verzekeringstopman Brian Thompson krijgt opvallend veel steun op sociale media en internetfora.

"In dit huis is Luigi Mangione een held. Einde verhaal", schrijft X-gebruiker @LolOverruled. Het wordt meer dan 16.000 keer geretweet en meer dan 150.000 keer geliked. En in New York wordt een lookalike-contest van de schutter georganiseerd. Instagramvideo's daarvan worden tienduizenden keren geliked.

Op Amazon worden kortstondig truien en T-shirts verkocht met de woorden "vertraag", "wijs af" en "verwerp", dezelfde woorden die op de kogelhulzen stonden die de schutter afvuurde. Het zijn termen die veel gebruikt worden door critici om de tactiek van verzekeraars te beschrijven.

Het moederbedrijf van het verzekeringsbedrijf van Thompson, UnitedHealth Group, reageerde door de reacties op de mededeling van de dood van Thompson op zowel Facebook als Linkedin uit te zetten. Volgens CNN waren 57.000 van de 62.000 reacties op Facebook lachende smileys.

Frustratie over verzekeringsmaatschappijen

Deze golf aan steunbetuigingen valt toe te schrijven aan de breed gedragen frustratie over het zorgstelsel in de Verenigde Staten. Op sociale media schrijven mensen over hun eigen negatieve ervaringen met verzekeringsmaatschappijen, zoals afgewezen claims of onverwachte kosten. "Hij doodde iemand die miljoenen heeft gedood. Sorry, maar dat is een held", schrijft @gauchecowboy onder een video van CNN op Instagram.

UnitedHealthcare kwam in het verleden in opspraak: in 2023 klaagden twee families van overleden patiënten uit Wisconsin de zorgverzekeraar aan. Ze beweerden dat UnitedHealthcare artsen en verpleegkundigen onder druk zette om een algoritme te gebruiken dat het verblijf in een ziekenhuis van een patiënt zou kunnen voorspellen. Zo konden ze verzoeken tot langere opname weigeren.

Volgens een artikel uit The New Yorker wijst UnitedHealthcare 32 procent van de claims af. Dat is het hoogste percentage in de verzekeringsindustrie.

Op Mangione's X-account is de middelste foto van zijn banner een röntgenfoto van een rug met drie pinnen. Volgens verschillende Amerikaanse nieuwsmedia onderging Mangione zelf een rugoperatie, waarna hij contact zou hebben verloren met familie en vrienden.

Politici en beleidsmakers spreken zich uit

Ook door verschillende politici en beleidsmakers wordt de populariteit van Mangione opgemerkt. "Het wordt gezien als het begin van een bredere klassenoorlog, en dat is zorgelijk aangezien het de kans verhoogt dat anderen hetzelfde zullen doen", zegt Alex Goldenberg, een adviseur bij een onderzoeksinstituut naar internetbedreigingen, in een interview met The New York Times.

Volgens Goldenberg is het opvallend dat reacties die je normaal gesproken op radicalere platformen zoals 4chan zou vinden nu op X te vinden zijn. Van de top tien populairste X-posts zouden zes "expliciet of impliciet steun voor de moord uitspreken of denigrerende dingen over het slachtoffer zeggen".

"Ik begrijp dat mensen gefrustreerd zijn over ons zorgstelsel", zei Josh Shapiro, gouverneur van Pennsylvania, waar Mangione is opgepakt. "Maar ik tolereer het niet, en niemand zou moeten tolereren dat een man een illegaal wapen gebruikt om iemand te vermoorden. Omdat hij denkt dat zijn mening de waarheid is."

Shapiro noemt de McDonald's-medewerker die Mangione heeft aangegeven de echte held. Maar op Google is de bewuste McDonald's-vestiging in Altoona al overspoeld met negatieve nepbeoordelingen. "Deze locatie heeft ratten in de keuken die je ziek maken, en je verzekering gaat het niet dekken", schreef iemand.

Naar eigen zeggen is het terugdringen van de woningnood een topprioriteit van het kabinet. 100.000 woningen moeten er jaarlijks bijkomen, waarvan twee derde 'betaalbaar'. Om dat streven dichterbij te brengen, heeft minister Keijzer van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening voor vandaag een woontop georganiseerd.

Ze hoopt daar met allerlei partijen uit de bouw- en woonwereld "concrete en landelijke afspraken" te maken om "sneller en met minder regels" woningen te bouwen. Om het belang te onderstrepen is ook premier Schoof erbij.

88.000 woningen

Vorig jaar kwamen er zo'n 88.000 woningen bij. Dat zijn niet alleen nieuwbouwwoningen (zo'n 73.000), maar ook woningen die erbij kwamen door bijvoorbeeld de splitsing van grote huizen of het ombouwen van kantoorpanden (zo'n 15.000).

Maar dat zijn er dus lang geen 100.000. En de verwachting is dat het er dit en komend jaar eerder minder dan meer worden. Want de afgelopen paar jaar daalde het aantal aantal afgegeven bouwvergunningen. En in de eerste helft van dit jaar werden er bijna vier procent minder nieuwbouwwoningen gebouwd dan vorig jaar.

Er is dus werk aan de winkel. De vraag is wel hoe concreet de afspraken zullen zijn, of dat er toch vooral veel 'intentieverklaringen' worden ondertekend. En dat alle partijen 'uitstralen' dat ze vooral 'hun best gaan doen' om zoveel mogelijk te bouwen. Er is in ieder geval tot gisteren nog onderhandeld.

Geld

Een van de netelige onderwerpen is het geld dat het kabinet beschikbaar stelt. Eerder dit jaar organiseerden belangenclubs van onder meer bouwbedrijven, corporaties en gemeenten al een eigen woontop. Hun verhaal was toen dat er jaarlijks 3 tot 5 miljard aan steun van het kabinet nodig is om 100.000 woningen per jaar te halen.

Het kabinet wil namelijk dat twee derde van de nieuwe woningen betaalbaar is. Het kabinet noemt koopwoningen betaalbaar als ze maximaal 390.000 euro kosten en huurwoningen als de huur maximaal 1158 euro is. Die bedragen worden ieder jaar aangepast.

Maar omdat zulke woningen minder geld opleveren, zou overheidssteun nodig zijn. Op Prinsjesdag bleek echter dat het kabinet minder dan dit gewenste bedrag ervoor uittrekt. Namelijk vijf jaar lang 1 miljard per jaar voor betaalbare woningen en eenmalig 2,5 miljard voor infrastructuur rond nieuwe woningen.

Partijen zeggen ook nu dat het halen van 100.000 woningen per jaar daardoor moeilijk kan worden. "We begrijpen de politieke wens van twee derde betaalbaar", zegt een woordvoerder van Bouwend Nederland. "Maar in de optelsom van alle vereisten moet het kostenplaatje ook kloppen. Als de business case niet te maken is, dan worden er geen huizen gebouwd. Bouwbedrijven zijn geen liefdadigheidsinstellingen."

En volgens het Financieele Dagblad twist het Rijk nog met gemeenten over hoeveel geld die kunnen bijdragen aan woningbouw. Keijzer zou willen dat gemeenten bij woningbouwplannen met een financieringstekort, 50 procent van dat tekort voor hun rekening nemen. Gemeenten zeggen daar het geld niet voor te hebben.

Regels

Een ander punt waar partijen vaak op hameren is dat het makkelijker moet worden om te bouwen. Bouwbedrijven en projectontwikkelaars hopen dat het kabinet bijvoorbeeld regels vereenvoudigt. "Zorg ervoor dat gemeenten bij de bouw van woningen geen specifieke eisen mogen stellen bovenop wat het Rijk eist, bijvoorbeeld op het gebied van duurzaamheid", zegt Bouwend Nederland. "Hetzelfde geldt voor extra landelijke eisen bovenop Europees beleid. Ook moet de looptijd van bezwaarprocedures korter."

Bouwend Nederland, WoningbouwersNL en Neprom (projectontwikkelaars) zijn in principe positief over het streven van minister Keijzer om 'overbodige regels' te schrappen, onder de noemer STOER (Schrappen Tegenstrijdige en Overbodige Regelgeving).

Nestkastjes

Maar over een van de eerste STOER-maatregelen waren ze minder gelukkig. Keijzer besloot onlangs dat er toch geen verplichting komt voor nestkastjes voor vogels en vleermuizen in nieuwbouwwoningen. Partijen die meedoen aan de woontop vrezen dat gemeenten nu zelf eisen gaan stellen. "Als er geen gestandaardiseerde regelgeving rond nestvoorzieningen komt, hebben we te maken met maximaal 342 gemeenten die elk hun eigen regels, aantallen en afmetingen voorschrijven."

Aan het eind van de middag moet blijken welke afspraken er gemaakt zijn op de woontop. En pas over een paar jaar zal blijken wat ervan terecht is gekomen. Want huizen bouwen is een proces van lange adem.

Goedemorgen! In Nieuwegein is vandaag een Woontop, bedoeld om afspraken te maken over woningbouw en Hasna A. hoort welke straf ze krijgt voor het gevangen houden van twee jezidi-vrouwen als slavin in IS-gebied.

Eerst het weer: Er is vandaag veel bewolking en lokaal valt wat lichte motregen. In de loop van de dag breekt vanuit het noorden de zon soms even door. Er staat weinig wind en de maxima liggen tussen 3 en 6 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de files en werkzaamheden. Check hier de dienstregeling voor het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Zo'n 400.000 Nederlanders zijn de afgelopen twee jaar definitief gestopt met hun sport vanwege een blessure, blijkt uit cijfers van VeiligheidNL, het RIVM en het Centraal Bureau voor de Statistiek. Experts spreken van een zorgwekkend aantal en zeggen dat er nog veel ruimte is om blessures te voorkomen.

Van alle negen miljoen Nederlanders die in 2023 elke week een sport beoefenden, kreeg bijna de helft een blessure. Bij voetbal kwamen relatief de meeste mensen langs de kant te staan. Ook hardlopen is een blessuregevoelige sport en, in wat mindere mate, fitness.

De knie is verreweg het meest geblesseerde lichaamsdeel, gevolgd door enkel en rug. Fitheid en een goede techniek blijken belangrijk om gezond te kunnen sporten.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

De wereldvoetbalbond FIFA bekrachtigt vandaag de kandidaten voor de organisatie van de WK's voetbal in 2030 en 2034. Marokko, Portugal en Spanje hebben een gezamenlijke bid ingediend en zijn de enige kandidaat voor de eindronde in 2030. Saudi-Arabië is de enige overgebleven kandidaat voor het WK in 2034. Hoe kon dat gebeuren na het omstreden WK van twee jaar geleden in Qatar?

Fijne dag!

In de rechtbank in Amsterdam staan vandaag vijf verdachten terecht in verband met het geweld rond de wedstrijd Ajax-Maccabi Tel Aviv, begin november. Morgen volgen twee andere verdachten. De zeven mannen wonen allemaal in Nederland.

Na de wedstrijd op donderdag 7 november werden Israëliërs op verschillende plekken in de stad opgejaagd, aangevallen en mishandeld door kleine groepen relschoppers. De aanvallen leidden nationaal en internationaal tot veel ophef en beschuldigingen van antisemitisme.

Een dag tevoren hadden Israëlische voetbalfans in de stad een Palestijnse vlag van een gevel getrokken. Ook hebben fans taxi's vernield.

Ruim zestig mensen werden aangehouden rond de wedstrijd. Uiteindelijk kwamen bij justitie zo'n veertig mensen in beeld, onder wie een aantal Israëliërs.

Veertien mensen zijn door het Openbaar Ministerie voorgeleid aan de rechter-commissaris om hen langer vast te kunnen houden. Hoeveel van hen nog vastzitten, kon het OM gisteren niet zeggen. Voor zover bekend zijn er onder de mensen die zijn aangehouden geen Israëliërs.

De verdachten tegen wie het Openbaar Ministerie genoeg bewijs zegt te hebben, komen deze week aan de beurt. De verdenkingen tegen de andere verdachten worden nog verder onderzocht. Het is dus niet per se zo dat eerst de zwaarste verdenkingen in de rechtbank worden behandeld.

De zeven verdachten

De zeven mannen die deze week terechtstaan, wonen allemaal in Nederland: drie in Amsterdam en vier elders.

Ook de afkomst van de mannen verschilt. De jongste verdachte, van 19 jaar, is geboren in Nederland. Zeker twee anderen hebben een Palestijnse achtergrond.

Nieuwsuur heeft het verhaal van een van de verdachte die voor de rechter staat gereconstrueerd:

De zeven worden met name verdacht van openlijke geweldpleging. Een aantal van hen zou zelf geweld hebben gebruikt, anderen zouden hebben bijgedragen aan het geweld, bijvoorbeeld door oproepen te versturen in WhatsApp-groepen. Er is één verdenking van poging tot doodslag.

"Bij een aantal mensen hebben we antisemitisme ten laste gelegd, maar niet bij iedereen", zei hoofdofficier De Beukelaer een paar dagen geleden tegen de lokale omroep AT5. "Dat zijn bijvoorbeeld mensen die in appgroepen zich op een bepaalde manier hebben uitgesproken."

Het OM spreekt niet van terrorisme. Hoofdofficier De Beukelaer: "Bij terrorisme is het doel om vrees aan te jagen bij een bepaalde groep. Ik snap heel goed dat de Joodse gemeenschap in Amsterdam bang is geworden door het geweld. Dat is een gevolg van het geweld, maar niet het doel. Alle gepleegde feiten komen voort uit boosheid, frustratie en verdriet over de situatie in Israël en Gaza."

De straffen die het OM gaat eisen zullen per persoon verschillen, maar volgens de hoofdofficier zal het niet gaan om jaren cel.

Uitzonderlijke zaken

De advocaten van de verdachten zijn verbaasd hoe het Openbaar Ministerie omgaat met deze zaken. Zo vinden ze dat mensen opvallend lang in voorarrest zitten. Ook vinden ze drie rechters (in plaats van één) veel.

"Het is duidelijk dat het OM de zaak een heleboel prioriteit geeft", zegt betrokken advocaat Van Rhijn. "Na een maand komt de zaak van mijn cliënt al voor de rechter. Het duurt normaal, bijvoorbeeld bij voetbalrellen, veel langer voordat een zaak behandeld wordt."

Het OM benadrukt dat het geen gebruikelijke zaken zijn. De internationale aandacht en de grote aandacht van de media spelen daarin een rol.

Wanneer de rechters uitspraak doen, wordt op de zitting bekend.

Zuid-Korea staat een week na het aankondigen en weer opheffen van de militaire noodtoestand nog steeds onder politieke hoogspanning. In Seoul heeft de politie het kantoor van president Yoon doorzocht. Ook kantoren van de politie zelf zijn uitgekamd, meldt persbureau Yonhap.

Yoon zou tijdens de politie-actie niet aanwezig zijn geweest. Meer informatie over de doorzoeking is er vooralsnog niet.

Oud-minister van Defensie Kim, die betrokken zou zijn geweest bij het uitroepen van de militaire noodtoestand en afgelopen weekend werd opgepakt, heeft in de gevangenis een zelfmoordpoging gedaan. Hij heeft die overleefd. Zijn situatie is volgens bronnen van Yonhap stabiel.

Kim wordt gezien als sleutelfiguur bij het afkondigen van de noodtoestand. Hij zou Yoon daartoe hebben aangezet.

Ondertussen is ook de Zuid-Koreaanse politiek nog druk bezig met de gevolgen van Yoons onverwachte zet van vorige week. De parlementsvoorzitter heeft een parlementaire enquête aangekondigd. Wat hem betreft wordt er snel een commissie samengesteld die tot op de bodem gaat uitzoeken hoe Yoon tot de aankondiging van de militaire noodtoestand kon komen. Bij een parlementaire enquête komt er mogelijk ook een publiek verhoor van Yoon zelf.

Zaterdag stemde het parlement over de afzetting van Yoon, maar daar was toen geen meerderheid voor. Vandaag dient de oppositie een nieuw voorstel in, zaterdag moet daar dan over gestemd worden.

Rond Malibu aan de Amerikaanse westkust zijn duizenden mensen opgeroepen om hun huis te verlaten vanwege bosbranden. Het vuur heeft inmiddels de kust bereikt. Zeker 700 brandweerlieden proberen het vuur in te dammen.

De branden bedreigen volgens de autoriteiten ruim 8000 huizen. Bewoners van zo'n 2000 huizen is opgedragen om te vertrekken. De rest moet zich voorbereiden op een mogelijke evacuatie.

Een aantal huizen in Malibu is in vlammen opgegaan. Vooralsnog zijn er geen berichten over slachtoffers.

Veel mensen zijn de plaats in de buurt van Los Angeles ontvlucht:

Het vuur brak maandagavond uit. Hoe dat kon gebeuren, is nog niet duidelijk. Door de harde wind, die typisch is voor de tijd van het jaar, kon de brand snel uitbreiden.

De Amerikaanse weerdienst heeft het hoogste waarschuwingsniveau afgegeven voor het zuiden van Californië. Dit jaar zijn er veel bosbranden in de staat.

In Malibu wonen veel acteurs en andere beroemdheden. Onder de evacués zijn Dick Van Dyke (98), bekend van de film Mary Poppins en de Dick Van Dyke Show, en de zangeres Cher (78).

Hoogheemraadschap De Stichtse Rijnlanden heeft een kleine 300 euro aan rente betaald aan de eigenaren van een obligatie die precies 400 jaar geleden is uitgegeven. Het is volgens het waterschap de oudste obligatie ter wereld waarop nog steeds rente wordt uitbetaald.

Het gaat om een obligatie van 1200 Carolusguldens, uitgegeven op 10 december 1624. De voorloper van het waterschap had toen geld nodig voor het herstel van een dijk die langs de Lek was doorgebroken. De obligatie heeft eeuwigdurende rente, dus moet er nog steeds worden uitbetaald.

Via via is de obligatie in handen gekomen van de effectenbeurs van New York, de New York Stock Exchange. Twee vertegenwoordigers kwamen speciaal naar Utrecht om de 299,42 euro aan rente te innen. Dat is het bedrag dat sinds 2001, toen voor het laatst was uitbetaald, aan rente was opgebouwd.

De New Yorkers doneren de renteopbrengst aan Museum Dijkmagazijn De Heul in Schalkwijk, om zo de geschiedenis over de dijkdoorbraak levend te houden. Bij RTV Utrecht benadrukken ze hoe bijzonder de gang van zaken is. "Het is verbazingwekkend dat deze obligatie voor eeuwig blijft uitbetalen, zolang dit papiertje bestaat."

400.000 Nederlanders zijn de afgelopen twee jaar definitief gestopt met hun sport vanwege een blessure. Dat blijkt uit cijfers van VeiligheidNL, het RIVM en het Centraal Bureau voor de Statistiek.

Experts spreken van een zorgwekkend aantal. Volgens hen is er nog veel ruimte voor verbetering om blessures te voorkomen. Of de mensen die zijn gestopt met hun sport wel een andere sport zijn gaan beoefenen, is niet onderzocht.

Van alle negen miljoen Nederlanders die in 2023 elke week een sport beoefenden, kreeg bijna de helft een blessure. Bij voetbal kwamen relatief de meeste mensen langs de kant te staan. Ook hardlopen is een blessuregevoelige sport en, in wat mindere mate, fitness.

De knie is verreweg het meest geblesseerde lichaamsdeel, gevolgd door de enkel en de rug. VeiligheidNL zegt wel dat het blessurerisico en het totaal aantal blessures lager ligt dan in 2019. Dat komt onder andere doordat mensen meer voorzorgsmaatregelen nemen.

'Zorgwekkend'

De meeste geblesseerden gaan na korte of langere tijd weer sporten. Toch vallen ook veel sporters definitief uit: de afgelopen twee jaar waren dat er 400.000. Vooral hardlopers raken zodanig geblesseerd dat ze ermee stoppen. Daarbij gaat het meestal om een blessure door overbelasting die over een langere tijd is ontstaan. Ook relatief veel voetballers komen na hun blessure niet meer terug.

"Het is fantastisch om te zien dat het aantal sporters in Nederland blijft groeien", zegt Guido Davio van NOC-NSF. "Maar het is zorgwekkend dat zoveel mensen afhaken door blessures."

Volgens Hans Tol, hoogleraar sportgeneeskunde bij het Amsterdam UMC, kunnen veel blessures voorkomen worden door preventieve maatregelen en een betere behandeling van de blessures. "De cijfers laten zien dat er nog veel te winnen valt."

Fitheidsinventarisatie

Dave Baars van hardloopschool Running Holland in Amsterdam kan erover meepraten. Hij is al dertig jaar hardlooptrainer en leidt ook veel trainers op, waarbij een belangrijk onderdeel het voorkomen van blessures is.

Dat begint al bij een 'fitheidsinventarisatie'. "Bij de start van de training moet de trainer vragen of mensen ergens last van hebben." Want klachten kun je niet voorkomen, maar de manier waarop je ermee omgaat, bepaalt of het een blessure wordt. "Bij een stijve kuit moet je bijvoorbeeld niet gaan trainen. Als je het wel doet, kan dat een achillesblessure worden."

Ook een goede techniek is belangrijk. "Alle spieren moeten in balans worden gebruikt zodat je lichaam de klappen zo goed mogelijk op kan vangen."

Geduldiger

Baars ziet het vaak misgaan als mensen te ambitieus zijn en te snel inzetten op lange afstanden. "Daar heb je er veel van in Amsterdam. Mensen die ambitieus zijn, zijn vaak heel gedisciplineerd. Ze willen te graag, volgen een trainingsschema maar luisteren niet goed naar hun lichaam. Dan gaat het fout."

Baars probeert ze "geduldiger te maken". Zelf heeft hij in het verleden ook die fout gemaakt. "Ik heb met stijve kuiten wel eens een wedstrijd gerend. Het heeft me een record op de tien kilometer opgeleverd. Maar ik had daarna wel drie maanden last van mijn achillespees. Toen dacht ik: dat moet ik anders doen."

Belangrijk is om van jongs af aan te blijven sporten. "Veel twintigers komen erachter dat ze niet fit genoeg zijn omdat ze een aantal jaren niet gesport hebben. Daardoor hebben ze minder kracht en souplesse en krijgen ze sneller blessures."

Aan zijn eigen kinderen leert Baars dan ook dat sporten belangrijk is, maar "vooral ook dat het leuk is, dat ze ervan genieten."

Luigi Mangione, de verdachte van de moord op verzekeringstopman Brian Thompson, heeft bij een voorgeleiding in een rechtbank in Pennsylvania zijn bewakers tegengewerkt en geschreeuwd naar omstanders en journalisten. De 26-jarige Mangione werd maandag opgepakt in de plaats Altoona in Pennsylvania. De politie in New York, waar de moord plaatsvond, heeft gevraagd om zijn uitlevering.

Toen Mangione aankwam bij de rechtbank riep hij een aantal onverstaanbare dingen naar verslaggevers. "Totaal onrechtvaardig" en "een belediging van de intelligentie van het Amerikaanse volk", ving een journalist van de BBC op.

Een snelle uitlevering zit er waarschijnlijk niet in, omdat Mangione zich daartegen verzet. "Ik heb geen bewijs gezien dat hij de schutter is", zei zijn advocaat bij de zitting. Ook zei hij dat hij een hoorzitting wil over een eventuele uitlevering.

Geen borg

Voorlopig blijft de verdachte vastzitten in Pennsylvania. De rechter heeft geen borg toegestaan, wat betekent dat hij verdere stappen in de cel moet afwachten.

Het grootste deel van de hoorzitting staarde de verdachte voor zich uit of overlegde hij met zijn advocaat. Ook begon hij ongevraagd te spreken, waarop zijn advocaat hem tot stilte maande.

"Mangione's motief voor de schietpartij is mogelijk zijn woede tegen 'parasitaire' zorgverzekeraars en minachting voor de hebzucht van bedrijven", zo staat in documenten die zijn ingezien door persbureau AP. Mangione zou in brieven hebben geschreven dat "de VS het duurste zorgsysteem ter wereld heeft en dat de winsten van grote bedrijven blijven stijgen, terwijl onze levensverwachting dat niet doet".

Unabomber

De politie vermoedt dat Mangione mogelijk geïnspireerd is door Ted Kaczynski, beter bekend als de 'Unabomber', een anti-technologieactivist en wiskundige die tussen 1978 en 1995 bombrieven verstuurde naar academici en topmannen aan universiteiten en luchtvaartmaatschappijen. Drie mensen kwamen toen om het leven en 23 mensen raakten gewond. Kaczynski overleed vorig jaar in zijn cel in een federale gevangenis.

Autoriteiten roepen het Amerikaanse publiek op om gewelddadige acties te verwerpen. "De verdachte is een lafaard, geen held", zei de gouverneur van Pennsylvania gisteren. Op sociale media wordt, vooral na de moord op Thompson, veel kritiek geuit op de verzekeringsindustrie in de VS.

Brian Thompson

De 26-jarige staat terecht voor het neerschieten van topman Brian Thompson, topman van de grootste Amerikaanse verzekeringsmaatschappij UnitedHealthcare in New York op 4 december. Op de kogelhulzen die werden gevonden, stonden teksten als: delay, deny en depose: "vertraag", "ontken" en "verwerp", termen die bekend zijn in de Amerikaanse verzekeringsbranche. De politie ging al snel uit van een gerichte actie.

Na de moord sloeg de dader op de vlucht en volgde een dagenlange klopjacht. Gisteren werd Mangione na een tip als verdachte opgepakt in een hamburgerrestaurant in Altoona, zo'n 400 kilometer van New York.

In Pennsylvania wordt hij onder meer verdacht van het illegaal dragen van een wapen, vervalsing en het tonen van een vals identiteitsbewijs. Tijdens zijn arrestatie had hij een manifest van drie pagina's bij zich, gericht tegen het Amerikaanse bedrijfsleven.

Toerisme brengt niet alleen geld in het laatje voor de Italiaanse overheid en zijn burgers, ook de Italiaanse maffia verdient jaarlijks zo'n 3,3 miljard euro aan de legale toerisme-industrie. Dat blijkt uit een nieuw rapport van het Italiaanse onderzoeksbureau Demoskopika.

De president van Demoskopika, Raffaele Rio, zegt in het rapport dat het Italiaanse toerisme wordt geïnfiltreerd door de georganiseerde misdaad. "Meer dan 7000 kwetsbare bedrijven lopen het risico prooi te worden van criminele organisaties", aldus Rio.

Het rapport is voor publicatie ingezien door het Italiaanse persbureau ANSA. In het rapport zijn verschillende officiële cijfers van overheidsinstanties verzameld, waaronder cijfers van het nationale statistiekbureau Istat en de Bank van Italië.

Miljarden aan inkomsten

De machtigste misdaadorganisatie ter wereld, 'ndrangheta, verdient volgens cijfers van de Bank van Italië het meeste aan de industrie. De maffiaclan is actief in de bergachtige regio Calabrië in het zuiden van Italië en verdient jaarlijks 1,65 miljard euro aan toerisme.

De Camorra, een criminele geheime organisatie actief in Napels, staat op de tweede plek met verdiensten van 950 miljoen euro per jaar en de Siciliaanse maffia steekt ongeveer 400 miljoen euro per jaar in zijn zak.

Toeristische regio's die de grootste kans hebben op bemoeienis van de maffia zijn Campanië, Lombardije, Lazio, Puglia en Sicilië.

Volgens het rapport infiltreert de maffia onder andere horecaketens, zoals hotels en restaurants. "De enorme kwetsbaarheid van ondernemers schept de ideale omstandigheden voor de maffia om controle over te nemen", aldus Rio.

De president van het nationale statistiekbureau internationale zegt verder dat evenementen zoals de Olympische Winterspelen (in 2026 in Milaan en Cortina d'Ampezzo) doelwit kunnen worden van infiltratie door de maffia.

Deze winter kunnen mogelijk onderhandelingen beginnen over een einde aan de oorlog in Oekraïne. Dat zegt de Poolse premier Tusk. Polen is vanaf 1 januari een half jaar lang EU-voorzitter. Het land wil graag een rol spelen bij de vredesonderhandelingen.

De Poolse premier trad niet in detail over wie bij de gesprekken betrokken moeten worden, wat de planning is of wat concreet de inzet wordt. Wel sprak Tusk de hoop uit dat de EU kan bijdragen aan vrede als "eindresultaat". Polen is een van de meest uitgesproken bondgenoten van Oekraïne in de Europese Unie.

'Onmiddellijk staakt-het-vuren'

Tusks uitspraak is het nieuwste signaal dat er onderhandelingen naderen om de bijna drie jaar durende oorlog te stoppen. Afgelopen weekend riep Donald Trump, die binnenkort aantreedt als president van de VS, op tot een "onmiddellijk" staakt-het-vuren. Hij had kort daarvoor in Parijs een ontmoeting met president Zelensky en president Macron.

De Oekraïense leider zei gisteren dat zijn land openstaat voor een diplomatieke oplossing, maar dat hij geen vertrouwen heeft in afspraken met Poetin. Zelensky wil veiligheidsgaranties en sprak daarover in Parijs met Trump en Macron.

Zelensky ziet wel brood in Macrons eerdere voorstel om Europese troepen te stationeren in Oekraïne zolang dat land nog geen NAVO-lid is. Dit voorstel is omstreden binnen het bondgenootschap, uit vrees dat de NAVO in direct militair conflict komt met Rusland. Het bondgenootschap is om dezelfde reden zeer terughoudend om Oekraïne formeel uit te nodigen om lid te worden.

Ondertussen heeft Rusland de afgelopen weken meer terreinwinst geboekt in Oost-Oekraïne, al blijft het aantal vierkante kilometers beperkt: in november ging het om een gebied dat iets minder groot is dan de provincie Flevoland. Oekraïne is ruim veertien keer zo groot als Nederland.

Drie doden bij raketaanval

Vandaag werden drie doden gemeld in de zuidelijke stad Zaporizja. Volgens de gouverneur werden zij het slachtoffer van een Russische raketaanval. Daarbij zouden ook zestien mensen gewond zijn geraakt.

Het Kremlin zegt dat het doorgaat met de oorlog totdat alle doelen zijn bereikt. Dat kan door middel van gevechten maar ook door diplomatie, zegt woordvoerder Peskov. Moskou heeft steeds herhaald dat het openstaat voor gesprekken om de oorlog te beëindigen. Rusland eist echter dat het meer Oekraïens gebied krijgt in ruil voor een wapenstilstand dan dat het momenteel heeft ingenomen.

Discussie over dienstplichtleeftijd

Hoewel het Oekraïense leger een stukje Rusland bezet houdt sinds augustus, heeft Kyiv momenteel een zwakke onderhandelingspositie. Rusland boekt gestaag terreinwinst, al is dat tegen grote verliezen aan manschappen en materieel. Oekraïne kampt op zijn beurt met een groot tekort aan nieuwe militairen.

Zelensky zei vandaag dat hij niet van plan is de dienstplichtige leeftijd te verlagen. De VS oefent druk op hem uit om deze leeftijd van 24 tot 18 te verlagen. De Oekraïense president stelt echter dat het probleem ligt bij een tekort aan goede training en aan betere wapens. "De prioriteit moet het leveren van raketten zijn om de militaire potentie van Rusland verzwakken, niet de dienstplichtleeftijd in Oekraïne", zegt hij op X.

De politie beschikt over aanwijzingen dat de explosie bij het appartementencomplex aan de Tarwekamp in Den Haag mogelijk was gericht tegen de bruidsmodezaak op de begane grond. Dat heeft een woordvoerder gezegd in het tv-programma Opsporing Verzocht. Hij zei niet waarop de aanwijzingen zijn gebaseerd.

Bij de ramp zaterdagochtend kwamen zes mensen om het leven.

De politie wil graag meer weten over de bruidsmodezaak. "We doen een dringende oproep aan iedereen die meer informatie heeft over wat er zou kunnen spelen rondom de bruidswinkel of locatie. Ook willen we weten wat de aanleiding is geweest voor deze explosie. We zijn ook geïnteresseerd in de dagen die eraan vooraf gingen."

De politie zegt "in contact te staan met de verantwoordelijke van deze onderneming".

Verdachte auto's

In het programma zei de politiewoordvoerder ook op zoek te zijn naar meer informatie over twee auto's die in de buurt zijn gezien: een donkerblauwe Toyota Yaris en een champagnekleurige Kia Ceed Station (modellen uit 2009).

Dit weekend werd al duidelijk dat de opsporingsautoriteiten op zoek zijn naar informatie over een auto die na de explosie hard wegreed. Mogelijk was dat de Toyota Yaris, zei de politie in Opsporing Verzocht. Het is niet duidelijk wat de Kia Ceed Station mogelijk te maken heeft met de ramp. Mensen die de auto's rond de Tarwekamp hebben gezien of camerabeelden hebben, worden ertoe opgeroepen die te delen met de politie.

Bewoners opgelucht na aanhoudingen

Gisteravond laat werden drie verdachten aangehouden voor hun mogelijke betrokkenheid bij de explosie. Over hen is in het programma verder niets bekendgemaakt. Getroffen bewoners en omwonenden zijn in ieder geval opgelucht dat er drie mensen zijn aangehouden. "Naar omstandigheden is dit een goed bericht", zegt een bewoner .

"Hopelijk wordt snel duidelijk wie dit heeft veroorzaakt", zegt een buurtbewoner. Een ander die vlak bij het complex woont, zegt dat het "belangrijk is om snel te weten te komen wat er precies is gebeurd. Dat draagt bij aan de verwerking."

Iemand anders zegt: "De hamvraag blijft wel: waarom doet iemand dit? We willen dat de onderste steen boven komt."

Nu ruim een maand na de overstromingen in de Spaanse regio Valencia langzaam maar zeker plannen worden gemaakt voor de wederopbouw, wordt ook nagedacht over hoe er op zulke rampen in de toekomst beter kan worden ingespeeld. De straten van Paiporta, het centrum van de ramp, zijn nog altijd niet helemaal opgeruimd.

Had de ramp waarbij zeker 230 mensen omkwamen voorkomen of op z'n minst beperkt kunnen worden? Dat vragen Spanjaarden zich af. Als de bewoners op 29 oktober eerder waren gewaarschuwd, dan waren daar waarschijnlijk veel levens mee gered. Maar antwoord krijgen op die vragen is ingewikkeld.

Zeker 20 jaar lagen er namelijk al plannen klaar om de waterwegen rond Valencia aan te passen. Na een overstroming eind jaren 90 werden daar verschillende berekeningen voor gedaan. Maar in al die jaren is daar zo goed als nergens wat mee gedaan.

"Als die werkzaamheden zouden zijn uitgevoerd, dan was de schade in elk geval een stuk minder geweest", zegt Javier Machí Felici. Hij is decaan van het college van civiele ingenieurs in Valencia. "Maar met de schaal van deze ramp, moeten we nog een keer naar die berekeningen kijken. Om te zien wat er precies is gebeurd en hoe we het in de toekomst kunnen voorkomen."

Machí Felici legt uit dat hij in principe niet opkijkt van overstromingen in de regio. Maar door klimaatverandering en opwarming van de Middellandse Zee, was deze overstroming heftiger dan hij en zijn collega's ooit hadden verwacht.

Vertakking

Op een bepaald moment zou er ruim 3000 m3 water per seconde door de rivier hebben gestroomd. Terwijl het deel van de rivier del Poyo dat door Paiporta stroomt, maar 800 m3 aankan.

Bij experts was het algemeen bekend dat dit ooit tot problemen zou kunnen leiden. Daarom werd zo'n 20 jaar geleden een plan gemaakt om de rivier vlak voor het stadje een vertakking te geven. Die vertakking zou de druk bij de kritische punten wegnemen.

Waarom die vertakking er nooit kwam? De ingenieur denkt dat het vooral een kwestie van geld is. "In 2011 is het al goedgekeurd door verschillende instanties, maar het is er dus nooit van gekomen. Ik snap niet hoe dit heeft kunnen gebeuren, maar ik denk dat het een kwestie is van prioriteiten en niet genoeg geld", zegt Machí Felici.

En dat is ook de reden die Óscar Pastor geeft. Pastor is gemeenteraadslid voor de socialistische partij in Paiporta. Bovendien is hij gespecialiseerd in de ecologische transitie en het milieu. Hij staat naast een rotonde aan de rand van de stad, naast de nu lege rivier. "Kijk, hier had die vertakking moeten komen", zegt hij. "Van hier zou hij langs die provinciale weg naar de Turia moeten hebben gestroomd."

Maar die vertakking is er dus nooit gekomen. Net zoals veel andere plannen rondom waterwegen, is het niet uitgevoerd. En nu moeten politici, wetenschappers en het bedrijfsleven weer rond de tafel. Om nieuwe plannen te ontwerpen en om dit soort rampen in de toekomst te voorkomen. Want de onuitgevoerde plannen zijn volgens beiden mannen door klimaatverandering alweer achterhaald.

Ondertussen gaan de opruimwerkzaamheden in de hele omgeving door. Voor de slachtoffers in het rampgebied komen de nieuwe plannen sowieso te laat. Pastor hoopt toch dat de rivier snel zal worden aangepast. "Misschien kunnen ze beginnen met het verbreden om dit in de toekomst te voorkomen. Maar ik weet dat dit soort werkzaamheden heel lang kunnen duren."