NOS Nieuws - Algemeen

Opwarming, vervuiling, onderwaterlawaai, verzuring en nog veel meer: de oceaan en het leven daarin kampen met tal van problemen. Twee jaar geleden sloten landen een door velen als historisch bestempeld verdrag voor betere bescherming van de oceaan.

Toch boeken landen in hun pogingen om de wereldzeeën te beschermen maar langzaam vooruitgang. Op een oceaantop in het Franse Nice komen zij vanaf vandaag bij elkaar om te praten over nieuwe stappen.

Mensen profiteren op diverse manieren van de oceanen. We eten vis en schaaldieren, verdienen geld met toerisme, winnen zand en vervoeren goederen met schepen. Bovendien helpen de zeeën klimaatverandering te beperken. Zo nemen oceanen een kwart van de broeikasgassen op die mensen uitstoten, plus een groot deel van de extra warmte die de aarde vasthoudt.

Kraamkamer

Eerder spraken landen af om over vijf jaar 30 procent van de oceanen te gaan beschermen. Het aanwijzen van reservaten werkt volgens wetenschappers goed om oceanen en het leven daarin te beschermen. Bijvoorbeeld met beperkingen voor visserij, scheepvaart en ander menselijk ingrijpen.

"Als je de oceaan enigszins met rust laat, dus zonder menselijk ingrijpen als visserij, dan herstelt die zich snel", zegt Han Dolman, directeur van Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee (NIOZ). Onderzoek laat zien dat niet alleen het beschermde gebied zelf profiteert. "Het gaat echt als kraamkamer functioneren voor de omgeving."

Maar het aanwijzen van beschermde gebieden gaat langzaam. Slechts een beperkt deel, ruim 8 procent van de totale zee, is nu beschermd. En ongeveer een derde daarvan krijgt de meest strikte bescherming. Afgelopen jaren nam dit maar langzaam toe. Dit tempo lijkt niet voldoende om het doel voor 2030 te halen.

Reservaten zijn effectief

Beschermde gebieden liggen tot dusver vooral dicht bij de kust, in de zone waar aangrenzende landen het voor het zeggen hebben. Natuurparken stichten op volle zee is lastig. Niet één land heeft het daar voor het zeggen. Tot dusver zijn er pas een paar van zulke gebieden.

Dit moet veranderen door het twee jaar geleden gesloten oceaanverdrag. Maar dat is nog altijd niet in werking getreden. Dat gebeurt pas als zestig landen het officieel aannemen. Ruim dertig landen hebben dat nu gedaan. "Het is de verwachting dat in Nice meer landen gaan bekendmaken dat ze ratificeren", zegt Klaudija Cremers, oceaanonderzoeker bij de onafhankelijke denktank IDDRI in Parijs.

Nederland hoorde bij een groep landen die tijdens de onderhandelingen streed voor een ambitieus verdrag. Toch is de tekst nog altijd niet goedgekeurd door de Tweede Kamer. Het is onduidelijk wanneer dit gaat gebeuren, laat het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat weten. De val van het kabinet zal dit proces niet versnellen.

Steeds meer dwarsliggers

Sowieso lijken de omstandigheden voor internationale samenwerking niet gunstig. "Twee jaar geleden werd het verdrag met consensus aangenomen, dat werd gezien als een groot succes", zegt Cremers. "Maar inmiddels is Rusland openlijk het verdrag aan het saboteren."

De Verenigde Staten kwamen bij een tussentijdse top - nota bene in New York - niet eens opdagen. Wat volgens Cremers bij diplomaten vooral tot opluchting leidde, omdat het land voortgang dan ook niet kon frustreren. President Trump stond intussen commerciële visvangst juist weer toe in een Amerikaans beschermd natuurgebied.

Desondanks is Cremers hoopvol. Ze ziet dat veel landen al bezig zijn met de voorbereidingen van nieuwe beschermde gebieden. Chili wil een groot park oprichten rond het afgelegen Paaseiland en ook in de internationale wateren voor de kust van West-Afrika zijn plannen. Zodra het verdrag in werking treedt, liggen er mogelijk meteen plannen klaar.

Als de parken eenmaal bestaan moet de bescherming ook worden gehandhaafd. Dat is best lastig. "Het verdrag heeft geen internationaal handhavingsagentschap opgericht dat kan ingrijpen", zegt Cremers. "Volgens het zeerecht is het aan landen te zorgen dat schepen die onder hun vlag varen geen illegale dingen doen."

Doen landen dat niet, dan kunnen andere landen klagen bij een comité. Maar dat comité kan geen landen straffen. "In dat opzicht moet je het hebben van naming and shaming van landen."

Wel is het in de gaten houden van grote stukken oceaan makkelijker dan vroeger, zegt Cremers. Er zijn meer en goedkopere waarnemingen van satellieten, die in combinatie met AI ook makkelijker zijn te monitoren.

Een 25-jarige man die sinds zondagmiddag vastzat in een grot in het zuiden van Frankrijk is gered. De speleoloog, ofwel grotonderzoeker, was bedolven onder rotsblokken. Vanochtend wisten reddingswerkers hem te bevrijden en uit de grot te halen, meldt de Franse tv-zender BFM TV.

Het gaat naar omstandigheden goed met de man en hij is niet in levensgevaar. In de grot raakte hij wel gewond aan zijn arm en was hij onderkoeld, zegt de leider van de reddingsoperatie gisteravond.

De man was samen met twee andere onderzoekers de grot aan het verkennen toen er rotsblokken naar beneden kwamen. Daar kwam hij onder vast te zitten. De twee anderen werden gisteravond al gered. De drie mannen bevonden zich op anderhalf uur van de ingang.

Sinds gistermiddag 14.30 uur probeerden hulpdiensten de man te redden. Twee artsen en een verpleegkundige bereikten de man gisteravond rond 19.30 uur. Zo'n twaalf uur later kon hij worden gered.

Tientallen hulpverleners

Het gaat om een grot in de gemeente Saint-Pierre-de-Chartreuse, een kleine dertig kilometer ten noorden van Grenoble. De grot maakt deel uit van een grottennetwerk onder de Dent de Crolles, een berg in het departement Isère.

Bijna tachtig hulpverleners waren betrokken bij de reddingsactie, onder wie 50 brandweerlieden en 15 leden van de speleologische reddingsvereniging van het departement.

Drie dagen

Eind vorig jaar gebeurde in het noorden van Italië iets soortgelijks. Toen werd een vrouw, ook speleoloog, na drie dagen gered uit een grot. Daar waren ruim 150 gespecialiseerde reddingswerkers bij betrokken. Zij zei toen dat ze nooit meer een voet in een grot wil zetten en dat ze speleologie, de studie van grotten, voorgoed wilde opgeven. De geredde onderzoeker zat een jaar eerder ook al eens vast in diezelfde grot.

Goedemorgen! Het is vandaag Tweede Pinksterdag en dus een extra lang weekend voor de meeste mensen. In Nice begint vandaag een VN-conferentie over de toestand van de oceanen. En in Rosmalen begint voor de tennissers het grastoernooi Libéma Open.

Eerst het weer: zon en wolken wisselen elkaar vandaag af. Landinwaarts ontstaan enkele buien. Bij een overwegend matige westenwind wordt het 17 tot 20 graden.

Ga je vandaag op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Het Israëlische leger heeft het schip met activisten tegengehouden dat op weg was naar de Gazastrook. Volgens het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken is het schip onderweg naar de Israëlische kust en zijn de opvarenden ongedeerd.

"Naar verwachting zullen ze terugkeren naar hun eigen land", aldus het ministerie. De boot, met daarop onder anderen de bekende Zweedse activist Greta Thunberg en de Nederlandse kapitein Mark van Rennes, was onderweg naar Gaza om daar hulpgoederen af te leveren.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Carlos Alcaraz heeft op sensationele wijze zijn titel geprolongeerd op Roland Garros. De Spanjaard toonde in een schitterende finale van 5 uur en 29 minuten indrukwekkende veerkracht tegen zijn grote rivaal Jannik Sinner. Bekijk hieronder een samenvatting van de finale:

Fijne maandag!

Een ongeluk met een bus in het noorden van Maleisië heeft aan zeker vijftien mensen het leven gekost. Drieëndertig mensen raakten gewond, van wie er zeven in kritieke toestand zijn, aldus de hulpdiensten.

Door nog onbekende oorzaak kwam een bus met studenten 's nachts in botsing met een auto. De bus kantelde en de auto gleed in een greppel.

Dertien slachtoffers overleden ter plaatse, twee stierven in het ziekenhuis. Zes mensen moesten door de hulpdiensten uit de bus worden geknipt. De Maleisische premier Anwar schrijft op Facebook dat hij en zijn vrouw "diepbedroefd" zijn door het ongeluk.

De botsing was bij de plaats Gerik, op de snelweg die van de westkust naar de oostkust loopt. Het traject is berucht om de vele ongelukken, met name tussen voertuigen en dieren.

In heel Maleisië komt volgens dagblad The Star elke twee uur iemand om in het verkeer.

Bij de finale van de Nations League in München is een supporter om het leven gekomen nadat hij van de tribune was gevallen. Het gaat om een man uit het zuiden van de deelstaat Beieren, meldt de Duitse politie.

Het incident gebeurde tijdens het eerste deel van de verlenging van de wedstrijd tussen Spanje en Portugal. De toeschouwer kwam door nog onbekende oorzaak vanaf een hoger gelegen tribune in het persvak op de onderste ring terecht, een val van zo'n acht meter.

Stewards, politieagenten en medisch personeel boden hulp, maar dat mocht niet meer baten. De man overleed kort na de wedstrijd. De politie doet onderzoek naar de toedracht, maar heeft geen aanwijzingen dat het om iets anders gaat dan een ongeluk.

Medeleven

De trainers van beide landen betuigden na afloop hun medeleven met de nabestaanden. De Portugese bondscoach Roberto Martinez sprak van een "zeer verdrietig bericht". Zijn Spaanse collega Luis de la Fuente begon zijn persconferentie met condoleances. Ook zei hij dat het "ons herinnert aan wat er belangrijk is in het leven".

De wedstrijd werd gewonnen door Portugal. Na de reguliere speeltijd en de verlenging stond het 2-2, waarop penalty's de beslissing moesten brengen. Omdat Spanje eenmaal miste, ging de Nations League voor de tweede keer naar Portugal.

Het Israëlische leger heeft het schip met activisten tegengehouden dat op weg was naar de Gazastrook. Volgens het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken is het schip onderweg naar de Israëlische kust en zijn de opvarenden ongedeerd.

"Naar verwachting zullen ze terugkeren naar hun eigen land", aldus het ministerie. De boot, met daarop onder anderen de bekende Zweedse activist Greta Thunberg en de Nederlandse kapitein Mark van Rennes, was onderweg naar Gaza om daar hulpgoederen af te leveren.

Eerder vannacht meldde de organisatie achter het schip dat Israëlische militairen aan boord waren gegaan.

Via Telegram verspreidde de Freedom Flotilla Coalition een foto waarop het moment te zien was dat de bemanning werd overmeesterd:

Kort voordat de militairen aan boord kwamen, meldde het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken dat de Israëlische marine de zeilboot opdracht had gegeven de koers te wijzigen. Op welke locatie de militairen aan boord zijn gegaan is niet duidelijk.

Lichten

Eerder vannacht werd op de Madleen al alarm geslagen vanwege een mogelijke omsingeling door de Israëlische krijgsmacht. De activisten deden daarop reddingsvesten aan. Later berichtte de Freedom Flotilla Coalition dat er drones rond de zeilboot vlogen, die het schip besproeiden met een "witte irriterende vloeistof". Israël heeft daar niet op gereageerd.

De Israëlische minister van Defensie Katz had het leger opdracht gegeven te voorkomen dat een schip met activisten aan boord daadwerkelijk naar Gaza zou varen. De boot was sinds vorige week zondag vanuit Sicilië onderweg.

Katz schrijft op X dat hij het leger de instructie heeft gegeven om de opvarenden bij aankomst in de haven van Ashdod video's van de terreuraanslagen van 7 oktober te laten zien. Volgens Katz steunen de opvarenden de terroristische organisatie Hamas en moeten ze zien welke wreedheden die heeft begaan.

Symbolisch

De activisten hadden onder meer babyvoeding, meel, rijst, luiers en medische benodigdheden aan boord. Die beperkte voorraad was vooral symbolisch, zei de Frans-Palestijnse Europarlementariër Rima Hassan. Greta Thunberg zei tegen de NOS met de vaartocht "de ogen op Gaza gericht te willen houden".

Het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken sprak van een "selfiejacht" met "beroemdheden". "Er zijn manieren om hulp naar de Gazastrook te krijgen, maar dan zonder Instagram-selfies", schreef het ministerie op X.

Israël hield lange tijd de grenzen van de Gazastrook volledig gesloten en ook hulpgoederen werden bijna drie maanden tegengehouden. Inmiddels laat Israël beperkt hulp toe, dat met name via de omstreden hulporganisatie GHF moet worden gedistribueerd. De VN en hulporganisaties wijzen erop dat dit veel te weinig is om de nood te lenigen.

De spanningen in Los Angeles zijn verder opgelopen na de inzet van de Nationale Garde in de stad. Op de derde dag van de protesten tegen de arrestatie en deportatie van migranten zijn duizenden betogers de straat op gegaan. Ze blokkeerden een snelweg en staken auto's in brand.

President Trump besloot na de tweede dag de Nationale Garde in te zetten, tegen de zin van de Democratische gouverneur van Californië, Gavin Newsom. Zondag arriveerden zo'n 300 leden van de Nationale Garde.

De reservisten stonden opgesteld voor een detentiecentrum voor migranten en andere gebouwen van de federale overheid. In de middag verzamelden zich daar honderden demonstranten.

Enkele betogers naderden de reservisten en riepen leuzen als "schaam je" en "ga naar huis". De politie greep in met traangas. De Nationale Garde zelf gebruikte voor zover bekend geen geweld. Een onbekend aantal mensen is aangehouden.

Het kwam tot meer confrontaties. Op X meldt de politie dat betogers met straatmeubilair en flessen gooiden. Met stoelen en vuilnisbakken werden barricades opgeworpen.

Na verloop van tijd liep het protest steeds verder uit de hand. Duizenden demonstranten trokken door de straten en stichtten autobranden.

De snelweg 101, een belangrijke verkeersader door het centrum van Los Angeles werd geblokkeerd:

De lokale politie greep in met rubberkogels, traangas, flitsgranaten en agenten te paard. Aan het eind van de middag (lokale tijd) waren de betogers van de snelweg verjaagd.

De afgelopen dagen was er in Los Angeles een golf aan invallen door de immigratiedienst ICE om illegale immigranten op te pakken. Honderden betogers proberen dat te verhinderen. Trump heeft goedkeuring gegeven voor het sturen van in totaal 2000 leden van de Nationale Garde om de medewerkers van de immigratiedienst te "beschermen".

Gouverneur Newsom heeft de regering Trump in een brief gevraagd de inzet van de gardisten terug te draaien en de autoriteiten in Californië het weer over te laten nemen. "Met het besluit om de Nationale Garde in te zetten, zonder de juiste aansturing, riskeer je dat de situatie ernstig escaleert." Volgens Newsom was er geen probleem "totdat Trump zich ermee bemoeide."

Steun van andere gouverneurs

Newsom ziet zich gesteund door Democratische gouverneurs in andere staten. Ook een Californische Democraat in het Huis van Afgevaardigden vindt dat de regering in Washington de Nationale Garde naar huis moet sturen. "De politie in Los Angeles heeft de situatie onder controle", aldus Nanette Barragán.

Ook Karen Bass, de burgemeester van Los Angeles, vindt dat de situatie door de Nationale Garde juist verergert. "Wat we zien in Los Angeles is chaos die is veroorzaakt door de regering", aldus Bass. "Dit gaat over een agenda, niet over publieke veiligheid."

Trump vindt de inzet van de Nationale Garde noodzakelijk om de onrust te beteugelen. Hij spreekt van rellen in de stad en dreigt met geweld tegen demonstranten die agenten bespugen. "Als we gevaar zien voor ons land en onze burgers, tonen we ons heel, heel sterk op het gebied van de openbare orde", zei de president in gesprek met journalisten.

Minister Hegseth van Defensie zei in een post op sociale media dat er wel ruimte is voor vreedzaam protest, "maar NUL tolerantie voor aanvallen op federale agenten die hun werk doen."

Bij de grens tussen Ter Apel en het Duitse Rütenbrock heeft zich afgelopen avond opnieuw een groep burgers verzameld. Net als zaterdagavond waren er 'grenscontroles' aangekondigd, maar uiteindelijk zijn er geen auto's gecontroleerd. Wel waren er mensen met reflecterende jassen en lampen, meldt RTV Noord.

Er was verder een flink aantal Duitse en Nederlandse agenten aanwezig. Ze stonden met politieauto's aan beide kanten van de grens op de Rütenbrockerweg. Volgens RTV Noord werd van alle actievoerders het identiteitsbewijs gecontroleerd. Het bleef voor zover bekend rustig.

Levensgevaarlijk

Een dag eerder was een groep mensen naar dezelfde plek gekomen met reflecterende jassen en lichtgevende stokken om bestuurders van de weg te leiden. Ze inspecteerden voertuigen die vanuit Duitsland de Nederlandse grens overstaken, om te weten te komen of er asielzoekers bij waren.

De gemeente Westerwolde noemde de actie levensgevaarlijk en wees erop dat het verboden is om op eigen houtje op die manier auto's tegen te houden.

De actie leidde ook tot reacties in Den Haag. PVV-leider Wilders sprak op X van een "fantastisch initiatief" dat "overal aan de grens" zou moeten gebeuren. Demissionair minister Van Weel van Justitie zei via een woordvoerder de frustratie van de actievoerders te begrijpen, maar hij riep ze op "dit niet te doen" en zich aan de wet te houden.

Afgelopen week vertrok Wilders met zijn ministers, onder wie Asielminister Faber, uit het kabinet. VVD, NSC en BBB wilden volgens hem niet akkoord gaan met zijn strengere asielplannen, wat de andere drie partijen bestrijden.

Asielportefeuille

Intussen is een ruzie losgebarsten over wie de asielportefeuille van de PVV moet overnemen. Alle drie de overgebleven partijen willen dat, om aan de kiezer te laten zien dat zij het beter kunnen dan de PVV. Tot die tijd neemt minister Van Weel (VVD) de taken waar. Zondag noemde BBB-leider Van der Plas het "onacceptabel" dat haar partij niet de overgebleven ministerspost Asiel en Migratie krijgt.

De NOS heeft het ministerie van Justitie en Veiligheid om een reactie gevraagd op de tweede avond van onrust aan de grens en de aanmoediging daartoe van Wilders, maar daar is nog geen reactie op gekomen.

In Colombia zijn honderden mensen de straat opgegaan om de aanslag op senator Miguel Uribe te veroordelen. Hij werd dit weekend neergeschoten in de hoofdstad Bogota tijdens een campagnebijeenkomst voor de presidentsverkiezingen.

Uribe (39) verkeert volgens CNN Colombia nog steeds in kritieke toestand. In het ziekenhuis in Bogota onderging hij neurochirurgische ingrepen en werd hij geopereerd aan zijn linkerdij.

De demonstranten riepen in Bogota op tot een afname van gewelddadige retoriek in de politiek. Daardoor zouden de spanningen in het hele land zijn toegenomen. De activisten droegen een meterslange vlag van Colombia en riepen leuzen als "Miguel, mijn vriend, Colombia staat aan je zijde".

Uribe, die in de race is als kandidaat voor de presidentverkiezingen van volgend jaar, werd neergeschoten in een openbaar park in Bogota. Hij zou van achteren zijn beschoten en hierbij twee keer in het hoofd en een keer in een knie zijn geraakt.

De politicus is lid van conservatieve partij Centrum Democraten, die in de oppositie zit. Hij staat bekend als een fel criticus van de huidige linkse president Petro.

Petro heeft de veiligheidsdiensten in het land opdracht gegeven om te achterhalen wie de opdrachtgever van de aanslag was en of er anderen bij betrokken waren.

Dat de Nationale Garde nu aanwezig is in Los Angeles terwijl de gouverneur van de staat Californië daar niet om heeft gevraagd, is zeer opmerkelijk.

President Trump besloot afgelopen nacht om 2000 leden van de Nationale Garde naar de op een na grootste stad van de Verenigde Staten te sturen, als reactie op de honderden mensen die de straat op waren gegaan tegen immigratiedienst ICE. De president kan daartoe besluiten, maar normaal gesproken beslissen gouverneurs over de inzet van de Nationale Garde.

De laatste keer dat de Nationale Garde door de president aan een staat werd 'opgedrongen' was in 1965, tijdens protesten van de burgerrechtenbeweging in de VS. Daarna is de federale overheid nog wel betrokken geweest, maar steeds in lijn met wensen van Amerikaanse staten.

Nu is dat dus niet zo. De Democratische gouverneur Newsom heeft na twee dagen onrust in LA niet gevraagd om de inzet van de Nationale Garde. Volgens hem is dit een zaak van de lokale politie en nemen spanningen door het besluit alleen maar toe.

Newsom noemde het bevel van Trump "opzettelijk opruiend". Trump op zijn beurt noemt Newsom in een bericht op zijn socialemediaplatform Truth Social 'Newscum', uitschot, en zegt dat de gouverneur en de burgemeester van LA, eveneens een Democraat, hun werk niet doen.

De Amerikaanse president kan in sommige gevallen zelf beslissen over de inzet van de Nationale Garde en lagere overheden overrulen. Dat kan als de VS wordt binnengevallen of een dreiging daartoe bestaat, bij een opstand of dreigende opstand tegen de regering, of als de president niet in staat is om met de reguliere strijdkrachten de orde te bewaken.

Trump ziet in de protesten in Los Angeles voldoende aanleiding om de Nationale Garde naar Californië te sturen. "Voor zover protesten of gewelddadige handelingen de uitvoering van wetten rechtstreeks verhinderen, vormen zij een vorm van rebellie tegen het gezag van de regering van de Verenigde Staten", zo verklaart hij in het formele besluit op de site van het Witte Huis.

De eerste leden van de Nationale Garde zijn in de middag (Nederlandse tijd) aangekomen in Los Angeles. De bedoeling is dat de komende uren meer voertuigen en reservisten arriveren.

Het landelijke onderwijsprotest dat voor aanstaande dinsdag gepland stond in Amsterdam, gaat niet door. Dat heeft de Algemene Onderwijsbond bekendgemaakt. Het protest kan volgens de bond niet doorgaan omdat in het hele land die dag geen NS-treinen rijden.

Het protest zou dinsdag plaatsvinden op de Dam in Amsterdam, maar veel demonstranten kunnen daar niet komen door de treinstaking. "We krijgen het niet georganiseerd", zegt AOb-woordvoerder Floor de Booys. "Het is overmacht."

De AOb zegt "wel respect en begrip" te hebben voor de stakende treinmedewerkers. De landelijke staking is het gevolg van vastgelopen cao-gesprekken.

Het onderwijsprotest wordt volgens De Booys uitgesteld tot na de zomer. "Waarschijnlijk na Prinsjesdag, richting de verkiezingen." Die vinden plaats op 29 oktober.

Verder staat het demonstranten volgens haar vrij om dinsdag alsnog naar de Dam te gaan. "De bonden herroepen de staking niet. Je hebt dinsdag alsnog het recht je stakingsrecht uit te oefenen."

Op het Heegermeer in Friesland zijn vanmiddag meerdere boten omgeslagen door de slechte weersomstandigheden. Op het water vielen flinke regenbuien die gepaard gingen met harde wind.

Vanwege het weer en de omgeslagen boten riep de brandweer mensen op om niet meer het Friese water op te gaan.

Op deze dronebeelden is te zien hoe de brandweer de zeilboten wegsleept:

Rond 15.30 uur sloeg de eerste zeilboot om. De opvarenden zijn door de brandweerboten van Koudum en Heeg uit het water gehaald en naar de wal gebracht. Omrop Fryslân schrijft dat ook enkele watersportondernemers te hulp schoten.

Enkele uren later sloegen nog twee boten om bij Heeg. Geen van de opvarenden raakten gewond. Ze hadden wel behoefte aan een warme douche, meldt de Veiligheidsregio Fryslân.

Ook bij de Nieuwe Kruispolle had een bootje hulp nodig, meldt de veiligheidsregio. Op het Heegermeer en de Fluessen heeft de brandweer extra rondjes gevaren om te controleren of meer mensen hulp nodig hadden. Dat bleek niet het geval.

Rusland zegt dat het de Oekraïense regio Dnipropetrovsk is binnengedrongen. De Oekraïense autoriteiten hebben nog niet gereageerd op de Russische claim. Wel zegt een woordvoerder van het Oekraïense leger dat "Russische eenheden een bruggenhoofd proberen te bouwen" bij de stad Kostjantynivka in de regio Donetsk.

Dat is binnen het leger een term voor een plek waar de vijand een strategisch punt wil bouwen om vanuit daar verder te kunnen opereren. De stad Kostyantynivka, zo'n 60 kilometer ten oosten van de regio Dnipropetrovsk, is een belangrijk logistiek knooppunt voor het Oekraïense leger.

Uitbreiding

Rusland claimt momenteel vijf regio's in Oekraïne in handen te hebben. Dnipropetrovsk, dat onder meer grenst aan de regio Donetsk, hoort daar niet bij. Mocht Rusland voet aan de grond weten te krijgen in een nieuwe regio, dan zou dat zowel symbolisch als strategisch belangrijk zijn voor Rusland.

Volgens het Russische ministerie van Defensie is een tankeenheid bij de grens van de regio Dnipropetrovsk aangekomen. Die regio ligt is een belangrijke regio voor de mijnbouw en industrie van het land. Voor de oorlog begon woonden er ongeveer drie miljoen mensen, van wie een miljoen in de hoofdstad Dnipro.

Op een pro-Oekraïnse website die de vorderingen in de oorlog op de voet volgt, is te zien dat het offensief van Rusland de grenzen van de centrale regio Dnipropetrovsk bereikt. Op de kaart is ook te zien hoe de Russische troepen vanuit verschillende richtingen naar de stad Kostjantynivka oprukken.

Gevangenenruil

Een geplande gevangenenruil - waar Rusland en Oekraïne openlijk over ruziën - begint volgens het hoofd van de Oekraïense militaire inlichtingendienst komende week. "De start van de repatriëringsactiviteiten op basis van de resultaten van de onderhandelingen in Istanbul is gepland voor komende week", aldus het hoofd van de dienst.

Deze week maakten de twee landen in Turkije nieuwe afspraken over een nieuwe gevangenenruil. Ook zouden de lichamen van duizenden gesneuvelde militairen worden teruggegeven.

Gisteren zei Rusland dat Oekraïne zich niet aan de afspraken houdt over de voorgenomen gevangenenruil. Volgens de Russische hoofdonderhandelaar Medinsky zouden ruim duizend lichamen van gesneuvelde Oekraïense militairen en 640 krijgsgevangenen al worden overgedragen, maar kwam de Oekraïense delegatie niet opdagen op de afgesproken plek.

Het Oekraïense coördinatiecentrum zegt dat de uitwisseling nog altijd wordt voorbereid en dat er nog geen datum is afgesproken.

Na weken van stilte zijn de klanken van het carillon weer te horen in Schoonhoven. In april was het carillon van het stadhuis stilgezet na een klacht van een buurtbewoner over geluidsoverlast.

Uit metingen die de gemeente vervolgens uitvoerde bleek dat het carillon meer geluid produceerde dan was toegestaan in de Algemene Plaatselijke Verordening (APV). Om die reden werd het automatische klokkenspel per direct gestopt.

Dat het carillon na zo'n 250 jaar niet meer te horen was in het stadje aan de Lek, vonden veel inwoners onbegrijpelijk. Maar de gemeente Krimpenerwaard zei niet anders te kunnen dan zich aan de regels te houden.

Aanpassing regels

De oplossing liet anderhalve maand op zich wachten. De gemeente heeft de APV inmiddels zo aangepast dat op aangegeven tijden wel is toegestaan om het carillon automatisch laten spelen. Dat mag dagelijks tussen 07.10 uur en 23.05 uur. Binnen die tijden vormen de klanken van het carillon een uitzondering op de regels voor geluidsoverlast.

Met het aanpassen van de regels hoopt de gemeente een goede balans te hebben gevonden tussen leefbaarheid en het behoud van waardevol cultureel erfgoed.

In Zevenhuizen, niet ver van Schoonhoven, werd vorig jaar eenzelfde beslissing genomen. Daar werden de klokken stilgezet tussen 23.00 uur en 07.00 uur.

Een groep mensen heeft gisteravond op eigen initiatief voertuigen gecontroleerd aan de grens bij Ter Apel. Ze inspecteerden voertuigen die vanuit Duitsland de grens met Nederland overstaken en wilden weten of er asielzoekers in de auto's zaten. De gemeente Westerwolde noemt de actie "levensgevaarlijk" en wijst erop dat het verboden is om op deze manier auto's aan te houden.

De groep mensen hield ook een busje van de Duitse politie aan, waarop de Duitse agenten hen sommeerden het Duitse grondgebied te verlaten. Toen de groep de controles in Nederland voortzette, kwamen twee politieauto's ter plaatse die geen strafbare feiten meer constateerden. "De mensen stonden op een parkeerplaats en dat mag", zegt een woordvoerder van de politie.

De Nederlanders waren met ongeveer tien auto's naar de grensovergang op de N366 bij Rütenbrock gekomen. Ze droegen reflecterende jassen en hadden een lichtgevende stok om bestuurders van de weg te leiden, aldus RTV Noord. De groep is ontevreden over het asielbeleid in Nederland, schrijft de regionale omroep. Het is niet duidelijk hoeveel mensen meededen en wie het zijn.

Begrip voor frustratie

Een woordvoerder van de gemeente Westerwolde, waar Ter Apel onder valt, zegt begrip te hebben voor de frustratie die de gang van zaken rond asielopvang oproept. "Maar de inwoners van Ter Apel zitten hier niet op te wachten." In het Groningse dorp lukte het opvangorganisatie COA lange tijd niet om minder dan de toegestane 2000 asielzoekers op te vangen in het aanmeldcentrum.

Met de gemeente roept demissionair minister Van Weel van Justitie, die na het vertrek van PVV-minister Faber ook over asiel en migratie gaat, burgers op om niet zelf grenscontroles uit te voeren. "Ik begrijp de frustratie, maar ik roep deze groep echt op om dit niet te doen en te stoppen", zegt hij via een woordvoerder tegen persbureau ANP. "Laat de politie en marechaussee hun werk doen en hou je aan de wet."

PVV-leider Wilders, die begin deze week met zijn partij uit de coalitie stapte na onenigheid over de asielkoers van het kabinet, spreekt op X van een "fantastisch initiatief". "Zou overal aan de grens moeten gebeuren. Als Schoof en de VVD het leger niet meteen massaal hiervoor inzetten, moeten we het zelf maar doen!" Wilders, die minister Van Weel vanavond in een ander bericht uitmaakt voor "slappeling", zegt de volgende keer graag mee te doen met de actie.

In de Amerikaanse stad Los Angeles zijn de eerste leden van de Nationale Garde aangekomen na een bevel van president Trump. Hij wil dat de reservisten medewerkers van immigratiedienst ICE gaan "beschermen". Het is de afgelopen dagen onrustig in de miljoenenstad in Californië na invallen van de dienst en daaropvolgende felle protesten.

De stad zag in de afgelopen dagen een golf aan invallen met als doel illegale immigranten op te pakken. Vrijdag werden op drie locaties in LA ruim veertig arrestaties verricht. Dat gebeurde onder meer bij een kledinggroothandel. Immigranten werden gearresteerd en afgevoerd in busjes, gevolgd door gepantserde wagens, schrijft de lokale krant LA Times.

De invallen leiden tot grootschalige protesten in de stad. De publieke aanklager van LA schreef gisteren op X dat ICE dit weekend desondanks doorgaat met de geplande operaties en dat burgers zich daar niet mee moeten bemoeien. "Iedereen die federale agenten hindert, zal worden gearresteerd en vervolgd."

In de stad zijn de eerste wagens en leden van de Nationale Garde te zien:

Er lijkt sprake te zijn van een opschaling bij de immigratiedienst onder de regering-Trump, schrijft The New York Times. Volgens medewerkers van de dienst zullen deze nieuwe invallen zich richten op werkplekken van illegale migranten. "Je zal meer controles op de werkvloer zien dan ooit tevoren", zei 'grenstsaar' Tom Homan tegen verslaggevers.

Volgens cijfers van het ministerie van Binnenlandse Zaken is het aantal arrestaties door ICE de afgelopen week flink toegenomen. Er werden ongeveer 2000 mensen per dag opgepakt, terwijl het gemiddelde eerder dit jaar rond de 660 arrestaties per dag lag. Onder de regering-Biden lag het gemiddelde vorig jaar op 300 arrestaties per dag.

Het ministerie wilde niet reageren op vragen van The New York Times over waarom het aantal arrestaties nu toeneemt. De toename volgt kort op de vervanging van twee topfunctionarissen van de immigratiedienst, die volgens CBS News plaats moesten maken omdat de arrestatiecijfers in Trumps ogen niet hoog genoeg waren.

De invallen lijken vooral toe te nemen in steden onder een Democratisch bestuur, schrijft nieuwssite CBS News. In Tallahassee in Florida arresteerden ICE-agenten deze week tientallen immigranten bij een studentencomplex. In New Orleans in Louisiana werden vijftien mensen aangehouden die werkten aan een overstromingsbeheersingsproject.

Bij invallen in San Diego en de oostelijke staat Massachusetts liep het net als in LA uit op confrontaties tussen de immigratiedienst en burgers. De leider van de Democraten in de Amerikaanse senaat Chuck Schumer ziet een "verontrustend patroon van arrestaties van Amerikaanse burgers die gebruikmaken van hun recht op vrijheid van meningsuiting".

Dreigen met mariniers

Trump zei de Nationale Garde in te zetten om "de wetteloosheid die in Californië is blijven etteren" aan te pakken. Volgens hem zijn gouverneur Newsom en burgemeester Bass van Los Angeles, beiden Democraten, niet geschikt voor hun baan. Daarbij bekritiseert hij hun rol bij de bestrijding van de verwoestende natuurbranden in Los Angeles van begin dit jaar.

De inzet van de Nationale Garde kan niet rekenen op steun van de gouverneur van Californië Newsom. Hij noemde het bevel van Trump "opzettelijk opruiend". Doorgaans zijn het staten die de hulp inroepen van de reservisten, bijvoorbeeld bij natuurrampen, maar de president heeft de macht om de militairen op eigen initiatief in te schakelen. Volgens Newsom is de extra inzet in Los Angeles niet nodig en nemen de spanningen nu alleen maar toe.

Ondertussen dreigt minister van Defensie Hegseth de militaire inzet in Los Angeles verder op te schalen. Hij noemde de demonstraties in de stad "gewelddadige aanvallen op agenten door een woedende menigte" en wil mariniers naar Los Angeles sturen "als het geweld doorgaat". Gouverneur Newsom sprak daarop weer van "gestoord gedrag" op X.

Komende dinsdag rijden in het hele land geen NS-treinen. Dat heeft de spoorvervoerder besloten nadat de staking van de vakbonden eerder vandaag verder werd uitgebreid.

Aanvankelijk zouden er dinsdag geen NS-treinen rijden in het overgrote deel van Zuid-Holland, Zeeland en een deel van West-Brabant. Spoorvakbond VVMC maakte begin van de middag bekend dat er ook in de hele Randstad zal worden gestaakt.

De stakingen zijn het gevolg van vastgelopen cao-gesprekken. De vakbonden zijn niet tevreden over de geboden loonsverhoging. Ook willen de bonden betere werkomstandigheden.

Vrijdag gestaakt

Afgelopen vrijdag was er ook al een grote staking; in het hele land reden vrijwel geen NS-treinen. Alleen tussen Amsterdam en Schiphol reden sprinters in beide richtingen.

Die staking leverde volgens VVMC niets op. Daarom ziet de vakbond zich "genoodzaakt opnieuw het werk neer te leggen".

De NS kan nog niet zeggen wat de gevolgen zijn voor internationale treinen en treinen tussen Schiphol en Amsterdam. In een mail raadt de NS internationale reizigers aan om morgen zelf in de planner te kijken welke treinen dinsdag rijden.

De onzekerheid die de handelsoorlog tussen China en de Verenigde Staten met zich meebrengt, wordt ook op China's grootste elektronicamarkt gevoeld. Maar handelaren zien ook kansen. Chinese elektronica wordt steeds beter en de vraag, zowel in binnen- als buitenland, steeds groter. En dus passen de elektronicahandelaren hun handel daarop aan.

Voor de Chinese overheid snijdt het mes met deze trend aan twee kanten. Geld van consumenten dat voorheen naar buitenlandse bedrijven stroomde, blijft nu in eigen land. Een deel daarvan wordt ook nog eens geïnvesteerd in China's technologische ontwikkeling, waar de staat dan weer gebruik van maakt.

Chinese alternatieven

Waar de gevels in het Huaqiangbei-district in Shenzhen in het verleden behangen waren met uithangborden van Apple en Samsung, zijn daar steeds vaker reclames van Xiaomi of Huawei te zien. In 1988 vestigde zich in Huaqiangbei de eerste elektronicazaak. Vandaag is de wijk met maar liefst 110.000 zaken uitgegroeid tot een van de grootste elektronicamarkten ter wereld. Verkopers verkopen steeds vaker Chinees.

Zo ook mevrouw Liu. Ze runt meerdere fotospeciaalzaken in Huaqiangbei. Ze verkoopt al jaren Amerikaanse Polaroidtoestellen, maar sinds kort heeft ze ook een voorraad Lucky's - China's alternatieve analoge camera - voor het geval ze straks door de oplopende spanningen met de VS geen Polaroids meer kan krijgen.

De in 1958 opgerichte Lucky Film Corporation was jarenlang China's dominantste fotografie- en filmontwikkelaar. Maar met de opkomst van de digitale fotografie kwam het bedrijf in zwaar weer terecht.

In 2011 werd Lucky een dochterbedrijf van China Aerospace Science and Technology Corporation, een Chinees staatsbedrijf met een groot aandeel in het Chinese ruimtevaartprogramma. Lucky werd gered van de ondergang en het staatsbedrijf kreeg de toegang tot Lucky's kennis op het gebied van lichtgevoelige en coatingmaterialen, relevant voor het ruimtevaartprogramma. Nu innoveren de bedrijven samen.

Comeback van kleurenfilms

Lucky is een van de vele elektronicabedrijven die de afgelopen decennia is geïntegreerd in grotere staatsstructuren en zo meebouwt aan China's nationale technologische ontwikkeling. Deze zomer verwacht het bedrijf een grote comeback te maken op de consumentenmarkt, met de lancering van kleurenfilms.

"Je ziet dat het Chinese aanbod steeds beter wordt", vertelt Liu. Binnenkort opent ze in Shenzhen een nieuw filiaal. "Als we zonder Polaroid moeten, is dat geen probleem, we hebben een Chinees alternatief."

Het aanbod is er niet alleen, de Chinese consument geeft ook veel vaker de voorkeur aan Chinese merken. "Deze trend, ook wel guochao (de nationale golf, red.), wordt zowel door verstand als emotie gedreven", vertelt Allison Malmsen, expert op het gebied van de Chinese markt. "Chinese producten doen niet meer onder voor buitenlandse merken en ze zijn vaak goedkoper. Daarnaast zit er ook een duidelijk patriottisch element aan deze trend."

Uit onderzoek van Morning Consult bleek eerder dit jaar dat twee derde van de Chinezen bereid is om buitenlandse bedrijven te boycotten. Volgens Malmsen moeten zulke statistieken wel met een korreltje zout worden genomen. "Het boycotten van buitenlandse bedrijven is in China het politiek wenselijke antwoord. Woorden en daden kunnen verschillen, maar het zegt toch wat over het sentiment."

Het is vaak lastig te achterhalen waarom mensen iets wel of niet kopen, maar patriottisme speelt in China duidelijk een rol, bijvoorbeeld in de strijd tussen Huawei en Apple.

Zo verkocht Huawei in 2023 een nieuw, prijzig toestel in minuten uit, zonder dat het bedrijf daar groots reclame voor had gemaakt. Online hadden Chinese consumenten elkaar aangemoedigd Huawei-telefoons te kopen met slagzinnen als "dit is onze overwinning op de VS" en "koop Huawei, steun China".

Buitenlandse expansie

Huawei is slechts een van de vele voorbeelden van Chinese merken die de afgelopen jaren terrein hebben gewonnen ten opzichte van buitenlandse merken, zowel in China als daarbuiten. Vorig jaar waren het Chinese Xiaomi en Transsion de snelst groeiende telefoonproducenten ter wereld. En dat terwijl de verkoop van Apple en Samsung wereldwijd terugliep.

"Ik verkoop nu alleen nog maar Xiaomi", vertelt Luo Li, omringd door dozen die klaar zijn om Huaqiangbei te verlaten. Ondanks dat de handelsoorlog hem wel raakt, heeft hij vertrouwen in de toekomst. "Je moet goed kijken welke producten de consument wil en wat een veilige optie is." En volgens hem is dat het eigen, volledig in China ontwikkelde en geproduceerde Xiaomi.

Ook de vervangende plaquette over de Slag om Arnhem bij de John Frostbrug in Arnhem, is het slachtoffer geworden van vandalisme. De gedenkplaat is van zijn plek gerukt en is verderop teruggevonden.

De plaquette hing er pas een maand, ter vervanging van het vorige exemplaar dat vermoedelijk werd gestolen. De nieuwe kwam er op initiatief van het tv-programma Even tot hier en bestond uit gecompileerde foto's van honderden soldaten uit de eenheid van John Frost. Samen vormen de foto's de beeltenis van Frost.

Vrijdagavond bleek ook dat portret verdwenen. Een voorbijganger vond het een eindje verderop. "Onbegrijpelijk", zegt wethouder Bob Roelofs tegen Omroep Gelderland. "We waren zo blij met de manier waarop Even tot hier dit heeft opgepakt. Het is respectloos dat iemand het er zomaar uit haalt."

De plaquette zat stevig bevestigd. De gemeente Arnhem gaat ervan uit dat de plaat met geweld van het monument is gerukt en heeft aangifte gedaan bij de politie.

Slag om Arnhem

De originele - bronzen - plaquette verdween eind april. Daarop stond in het Nederlands en Engels de oorlogsgeschiedenis van de brug beschreven. De brug over de Rijn is vernoemd naar de Britse luitenant-kolonel John Frost. Hij probeerde de brug in september 1944 in handen te houden bij de Slag om Arnhem.

Dat lukte uiteindelijk niet door een onverwacht grote Duitse tegenstand. Frost en zijn troepen moesten zich terugtrekken, waarna de regio Arnhem verwoest achterbleef en Nederland boven de rivieren de hongerwinter meemaakte. De brug en de plaquette spelen jaarlijks in september een grote rol bij de herdenking van die strijd.

Diep geraakt

Het monument stond er sinds 1978. De gemeente reageerde woedend. "Het is de meest heilige plek van Arnhem, waar de herdenking van de Tweede Wereldoorlog zo intens plaatsvindt", zei wethouder Roelofs toen.

De gemeente was door de actie van Even tot hier dan ook "diep geraakt". "De makers voelden haarscherp aan hoe deze brug, dit monument en de herinnering aan de Slag om Arnhem nog leven in de stad."

Stadskantoor

Nu is de plek van het monument opnieuw leeg. De plaquette is anders dan de vorige keer niet zoek en ligt op het stadskantoor. "Na het weekend bekijken we in welke staat het is gevonden", zegt Roelofs.

"Uiteindelijk willen we dat een kopie van de oude bronzen plaquette hier terugkomt, die hoort echt bij deze plek." Maar ook de nieuwe versie blijft in Arnhem. "Ook die hoort hier en daar gaan we een plek voor vinden."

De grootste spoorvakbond VVMC heeft de voor dinsdag aangekondigde staking uitgebreid. Er zal in de hele Randstad worden gestaakt, zegt de bond. Volgens de VVMC heeft de NS "geen enkele stap gezet richting betere lonen en arbeidsvoorwaarden" na de landelijke staking van afgelopen vrijdag.

Eerder was al aangekondigd dat dinsdag geen NS-treinen rijden in het overgrote deel van Zuid-Holland, Zeeland en een deel van West-Brabant. Daaraan heeft de VVMC nu de regio Noord-West toegevoegd.

De NS zegt in een reactie te onderzoeken wat de gevolgen zullen zijn voor de dienstregeling.

'Serieus en eerlijk voorstel'

De stakingen zijn het gevolg van vastgelopen cao-gesprekken. De bonden zijn niet te spreken over de geboden loonsverhoging en willen daarnaast betere werkomstandigheden.

Afgelopen vrijdag reden in het hele land nagenoeg geen NS-treinen. Alleen tussen Amsterdam en Schiphol reden sprinters in beide richtingen. Volgens VVMC is er sindsdien geen toenadering van de NS gekomen en ziet de vakbond zichzelf "genoodzaakt opnieuw het werk neer te leggen".

"Wij vragen reizigers om begrip en roepen NS op om met een serieus en eerlijk voorstel te komen", zegt bestuurder Wim Eilert van VVMC. De komende tijd zijn meer stakingen aangekondigd, ook in andere regio's.

De acties gelden volgens VVMC voor alle NS-medewerkers, zoals kantoorpersoneel, rijdend personeel en niet-rijdend personeel op de perrons.