NOS Nieuws - Algemeen

Mag de wolf actiever verjaagd of zelfs afgeschoten worden? In een Kamerdebat hierover liepen de emoties dinsdagavond hoog op en zijn de meningen verdeeld.

Partijen voelen de onrust en angst in de samenleving, maar een SGP-plan om meer ruimte te maken om wolven af te schieten lijkt nu geen meerderheid te krijgen. Die ruimte is er volgens staatssecretaris Rummenie (BBB) vanwege Europese regels nu ook niet. Sinds in Europa aan voorstellen wordt gewerkt om de streng beschermde status van de wolf te verlagen, werkt het kabinet - vooruitlopend daarop - wel aan plannen om probleemwolven aan te pakken.

Niet één maar al elf keer vroeg de BBB om een debat. Uiteindelijk kreeg de partij de Kamer mee. Voor aanvang begroette Van der Plas boeren en anderen belangstellenden op de publieke tribune. Zij zeggen zich alleen al door het plaatsvinden van het debat gesteund te voelen.

125 wolven leven er nu in ons land, begon Van der Plas haar betoog, hoeveel vinden we nog reëel? Ze hekelt de aanvallen op vee, honden en hardlopers en spreekt over bange kinderen onderweg naar school. Volgens haar leven mensen in "dagelijkse angst".

'De wereld op zijn kop'

Al snel komt Van der Plas in aanvaring met Partij voor de Dieren-Kamerlid Kostic, die vindt dat Van der Plas mensen nodeloos bang maakt en "ophitst". "Ga anders zelf even op de publieke tribune praten", reageert ze, "om te horen hoe bang mensen zijn".

Kostic zegt de angst goed te begrijpen, maar wijst erop dat bij "95 procent van de incidenten geen goede preventieve maatregelen zoals hekken zijn". Dat is volgens Van der Plas "de wereld op zijn kop". "Moeten we dan ons hele leven aanpassen aan een roofdier? We kunnen niet alles maar omheinen."

NOS op 3 maakte eerder deze explainer over hoe de wolf Nederland verdeelt:

Ook tussen D66-Kamerlid Podt en Van der Plas is de sfeer venijnig. Podt verwijt Van der Plas te overdrijven en "wild om zich heen te slaan". Van der Plas adviseert Podt ook eens buiten de Randstad "te gaan logeren". Podt verzucht dat Van der Plas niet de enige is die met mensen op het platteland praat.

NSC-Kamerlid Boomsma is het wel met de BBB eens dat er "onaanvaardbare problemen" in het dichtbevolkte Nederland zijn. Hij constateert dat de tijden dat de wolven nog veilig achter het ijzeren gordijn zaten voorbij zijn en vraagt zich af of wolven mogelijk met paintballgeweren actiever opgejaagd kunnen worden.

Los van het al dan niet verjagen vinden CDA, VVD en BBB het onbestaanbaar dat burgemeesters niets te zeggen hebben over het bos net buiten hun gemeente. Daar zijn provincies verantwoordelijk. Ze willen dat staatssecretaris Rummenie uitzoekt of daar een "andere balans" in kan komen.

Geen natuur meer

PVV-Kamerlid Graus vindt dat er gekeken moet worden naar geboortebeperking in plaats van afschieten. Zoals eerder houdt hij een vurig betoog voor de vrijheid van de wolf. Mensen behandelen wolven als "paria" zegt Graus.

"Nederland is geen leuk land voor de wolf. Als ik wolventaal zou spreken zou ik zeggen: jongens, draai je om en kom hier niet. Er is hier geen natuur meer, het is tupperware".

Volgens Graus zijn wilde zwijnen en honden gevaarlijker. JA21-leider Eerdmans stoort zich aan het betoog van Graus en noemt het "raaskallen". Podt spreekt juist van een "gepassioneerd pleidooi". GroenLinks-PvdA Kamerlid Bromet denkt dat anticonceptie voor wolven niet werkt. "We moeten leren omgaan en samenleven met de wolf."

Toeristische boekingen

Het CDA wil van staatsecretaris Rummenie weten wanneer een wolf een probleemwolf is. Rummenie werkt nog aan een definitie, zegt hij. Ook kijkt hij naar opties voor zogeheten wolfvrije zones, een BBB-idee.

In zulke zones zouden vee en mensen beter beschermd moeten worden. Volgens de Partij voor de Dieren maakt dat juridisch weinig kans. Staatssecretaris Rummenie vindt dat Nederland "als dichtstbevolkte" lidstaat van Europa "alle reden" heeft om in de EU "om maatwerk te vragen".

De VVD wil nog van Rummenie weten hoe het zit met berichten over sterk dalende toeristische boekingen in Drenthe. Hoe gevaarlijk is de wolf nu eigenlijk voor mensen, en zou de staatssecretaris zelf in Drenthe op vakantie gaan, wil Kamerlid Van Campen weten. Naar die cijfers zal Rummenie kijken en ja, zegt hij, "Ik zou zeker in Drenthe op vakantie gaan."

President Trump en zijn kabinetsleden weigeren het een fout te noemen dat een journalist was toegevoegd aan een chatgroep waarin militaire aanvalsplannen werden besproken. "Ik denk niet dat hij zijn excuses moet aanbieden", zegt Trump over Nationaal Veiligheidsadviseur Waltz. "Ik denk dat hij zijn best doet."

Waltz had de chatgroep op Signal aangemaakt en hoofdredacteur Goldberg van tijdschrift The Atlantic toegevoegd. Experts noemen het een blunder dat topfunctionarissen achteloos zijn omgesprongen met zeer gevoelige informatie.

Democraten zijn verbolgen over de gang van zaken en spreken inmiddels van Signal-gate, een verwijzing naar het Watergateschandaal uit de jaren 70. Het veiligheidslek had grote gevolgen kunnen hebben voor de veiligheid van Amerikaanse militairen, want details over aankomende luchtaanvallen op Houthi-doelen in Jemen werden door de topfunctionarissen gedeeld.

Waltz: ik ken hem niet

De Nationaal Veiligheidsadviseur stelde dat hij nooit contact heeft gehad met Goldberg en hem ook niet kent. Waltz zei verder dat zijn team probeert te achterhalen "wat er in hemelsnaam" is gebeurd.

Ook probeerde Waltz de aandacht af te leiden door Goldberg en andere journalisten te bekritiseren. "Hij wil dat de wereld meer over hoaxen praat dan over vrijheid of terroristen uitschakelen", citeert de BBC Waltz.

President Trump suggereerde tegenover NBC News dat een medewerker van Waltz verantwoordelijk is voor het toevoegen van de journalist aan de chat. Later probeerde hij het schandaal tegenover journalisten zo veel mogelijk te bagatelliseren. "Soms kan iemand in zo'n chat komen", zei hij. Signal wordt volgens hem ook door het leger en de media gebruikt.

NSA waarschuwde voor Signal

Maar achter de schermen waren functionarissen gewaarschuwd voor de risico's van Signal, schrijven de BBC en CBS News. Veiligheidsdienst NSA had een maand geleden aan de bel getrokken over kwetsbaarheden in de versleutelde communicatieapp. Medewerkers waren opgeroepen geen gevoelige info te delen via deze of andere socialemedia-apps.

Hegseth, de minister van Defensie waar de NSA ook onder valt, was een van de mensen in de chatgroep op Signal. Onder anderen de chefs van de CIA en inlichtingendienst DNI zaten erin, maar Trump zelf niet. Hij beweerde in antwoord op vragen van journalisten dat er geen geheime informatie is gedeeld. Zijn team erkent wel dat het "gevoelige" informatie was, maar weigert details te geven.

'Verlies van kennis'

Signal werd onder de regering-Biden bijvoorbeeld gebruikt om functionarissen op de hoogte te stellen dat er een geheim bericht is verstuurd. De topambtenaar moest dan vervolgens op een volledig beveiligd systeem dat bericht lezen, schrijft persbureau AP op basis van een anonieme bron.

"Al deze veiligheidsfunctionarissen hebben een kastje in huis waarmee ze volkomen versleuteld kunnen communiceren", zegt defensieanalist Peter Wijninga tegen de NOS. "Of je communiceert daarmee, of fysiek op het Pentagon binnen een afgesloten en beveiligde ruimte die niet afluisterbaar is." Hij stelt dat het ontslaan van vele ambtenaren onder Trump tot verlies van kennis heeft geleid binnen veiligheidsdiensten.

Wetenschappers hebben in de Mongolische Gobiwoestijn bij opgravingen restanten van een nieuwe dinosaurussoort ontdekt. Een uniek dier met twee enorme klauwen en een wat bizar uiterlijk, komt naar voren uit een reconstructie die ze gemaakt hebben. "Superspeciaal" noemt Anne Schulp de ontdekking. Hij is hoogleraar paleontologie aan de Universiteit Utrecht en onderzoeker bij Naturalis.

Duonychus tsogtbaatari, een soort uit de groep waar ook de Tyrannosaurus rex onder viel, was een gevederde dino die zo'n 90 miljoen jaar geleden leefde. Volgens de onderzoekers was het vooral een vegetariër. Hij gebruikte zijn bijna dertig centimeter lange klauwen, die hij ver kon uitstrekken waarschijnlijk om eetbare vegetatie naar zich toe te halen, en ook om zich te verdedigen.

Met de twee klauwen onderscheidde hij zich van de drieklauwige dino's in de groep therizinosaurussen, giganten die allemaal op hun achterpoten liepen. Sommige soorten wogen vijf ton en konden tien meter lang worden. Duonychus tsogtbaatari was stukken kleiner. Hij woog zo'n 260 kilo, maar zou nog steeds boven een volwassen mens uittorenen.

Een paar decennia geleden was er nog weinig bekend over deze groep dino's, zegt hoogleraar Schulp. "De laatste tien, vijftien jaar is er meer duidelijk geworden. Deze soort, met twee klauwen, waren we nog niet eerder tegengekomen, maar eigenlijk is het wel logisch. Je hebt ook geen drie kapmessen nodig om je een weg te banen door de jungle, met twee hele goede klauwen kom je er ook."

Therizinosaurussen waren niet altijd planteneters. Ze stammen af van vleeseters. Waarom deze groep dino's zich bekeerde tot het vegetarisme? "Dat zijn de moeilijkste vragen. Ze hebben zich aangepast aan de omstandigheden, maar hoe dat precies is gegaan weten we niet."

De ontdekking van een nieuwe dinosaurussoort is op zich niet enorm speciaal, dat gebeurt volgens Schulp bijna wekelijks. Wat aan deze nieuwe dino opvalt zijn toch die unieke twee klauwen, en zijn vreemde uiterlijk. "Een gek dier met grote klauwen. Hij ziet er op het eerste gezicht wat bizar uit, en maakt een onhandige indruk", vindt ook Schulp. "Maar blijkbaar ging het hem 90 miljoen jaar geleden toch goed af."

De Amerikaanse vicepresident JD Vance zegt dat hij ook naar Groenland gaat deze week. Hij zal zijn vrouw vergezellen op de reis die zij eerder had aangekondigd. In een video zegt hij dat Groenland te lang is genegeerd door zowel de VS als Denemarken en dat "dat slecht is voor de wereldwijde veiligheid".

Usha Vance, de vrouw van de vicepresident, had eerder bekendgemaakt dat ze naar Groenland wil om een hondenslee-race op het Deense eiland bij te wonen en "de Groenlandse cultuur en eenheid te vieren". Maar dat programma gaat niet meer door, melden het Witte Huis en de regering van Groenland.

In plaats daarvan bezoeken Vance en zijn vrouw samen de Amerikaanse militaire basis in Pituffik. Aanvankelijk zouden veiligheidsadviseur Waltz en energieminister Chris Wright deze basis bezoeken.

'Buitenlandse inmenging'

Het bezoek van de Amerikaanse delegatie is beladen omdat president Trump heeft gezegd dat hij Groenland wil inlijven vanwege de strategische ligging en bodemschatten.

Premier Egede van Groenland is verbolgen over het bezoek van de zware Amerikaanse delegatie, dat hij als "buitenlandse inmenging" beschouwt. Ook de Deense premier Frederiksen heeft scherp uitgehaald naar de VS en spreekt van "onacceptabele druk" op Groenland.

Dit is de aankondiging van Vance:

"We gaan kijken hoe het gaat daar", zegt Vance in een online verspreide video. "Namens president Trump zeg ik dat we de veiligheid van het volk van Groenland een nieuwe impuls willen geven, omdat we het belangrijk vinden de veiligheid van de hele wereld te beschermen."

Volgens hem zijn er landen die Groenland, de VS en Canada bedreigen en hij stelt dat leiders in Denemarken en Noord-Amerika Groenland "veel te lang genegeerd hebben".

De Deense politie liet gisteren weten dat er extra personeel en speurhonden naar Groenland zijn gestuurd met het oog op de veiligheidsmaatregelen voor het Amerikaanse bezoek. Ook werd de aankomst van vier gepantserde auto's in het centrum van de hoofdstad Nuuk gemeld, die per vliegtuig vanuit de VS waren overgevlogen.

Correspondent Rolien Créton bezocht Groenland begin deze maand:

Bij een ongeluk in Loenen (gemeente Apeldoorn) zijn zes mensen gewond geraakt. Rond 19.15 uur botsten twee voertuigen door nog onbekende oorzaak op elkaar.

Volgens een politiewoordvoerder zijn de zes inzittenden met onbekende verwondingen naar het ziekenhuis gebracht. Twee van hen zouden er ernstig aan toe zijn.

Zes ambulances, de brandweer, meerdere politie-eenheden en een traumahelikopter werden ingeschakeld. De weg Kanaal Zuid tussen Apeldoorn en Dieren werd vervolgens afgesloten voor onderzoek, schrijft Omroep Gelderland.

De politie van Portugal heeft op de Atlantische Oceaan een boot met 6,5 ton cocaïne aan boord onderschept. De lading was bestemd voor de Europese markt.

Het was een zogeheten semiduikboot: een boot die grotendeels onder de waterspiegel verdwijnt waardoor hij moeilijker te zien is.

Het vaartuig voer 500 zeemijl ten zuiden van de Azoren. Dat is een autonome eilandengroep in de Atlantische Oceaan die bij Portugal hoort.

Aan boord waren vijf bemanningsleden. Over hun nationaliteit is niets bekendgemaakt. De boot kwam zo goed als zeker uit Latijns-Amerika, maar een land is niet genoemd.

De Portugese politie werkte samen met opsporingsautoriteiten in Spanje, het VK en de VS.

Een koperen kunstwerk dat al sinds de jaren 60 in Winschoten hing, is deze week gestolen. Het werk De Barmhartige Samaritaan werd gerestaureerd bij een bedrijf in Scheemda en is daar in de nacht van zondag op maandag verdwenen, schrijft RTV Noord.

Wethouder Jurrie Nieboer van de gemeente Oldambt (waar Winschoten onder valt) noemt de diefstal "zeer betreurenswaardig". Het gerestaureerde kunstwerk zou op 11 april onthuld worden op z'n nieuwe plek, bij het Rosarium in Winschoten. "De uitnodigingen waren net de deur uit."

Ziekenhuis

Het kunstwerk van vijf bij twee meter hing tientallen jaren aan de gevel van het voormalige Sint Lucas Ziekenhuis in Winschoten. Toen dat ziekenhuis fuseerde, ging het beeld naar een opslag. Later werd het geschonken aan de gemeente Oldambt.

Vorig jaar is een crowdfunding gestart voor restauratie en herplaatsing van het beeld, dat gemaakt is door de inmiddels overleden kunstenaar Wim van den Hoek uit Norg. In Scheemda kreeg het kunstwerk een soort stalen onderstel. "Op de foto's die ik heb gezien lijkt het echt alsof de plaquette er zo is afgetrokken of afgeknipt", zegt Nieboer tegen RTV Noord.

De politie doet (buurt)onderzoek naar de diefstal.

Het geweldsincident op de Westelijke Jordaanoever leek er één als vele andere, maar was tegelijkertijd bijzonder. Het was gewoon omdat Joodse kolonisten steeds vaker Palestijnse dorpen aanvallen, en bijzonder door de identiteit van een van de gewonden: Hamdan Ballal.

Ballal is een van de filmmakers die eerder deze maand met No Other Land een Oscar wonnen voor beste documentaire. Die film gaat over de plek waar hij gisteren werd aangevallen en door het leger werd gearresteerd: Masafer Yatta. Dat is een uitgestrekt landbouwgebied met tientallen Palestijnse dorpen op de zuidgrens van de door Israël bezette Westoever.

Vlak voordat hij vanmiddag werd vrijgelaten, vroeg de NOS bronnen in het gebied om een reactie op het geweld.

"Het is angstwekkend, maar ook verwacht", zegt Abbas Milhem, directeur van de Palestijnse boerenvakbond (PFU) vanuit zijn kantoor in Ramallah. "Er zijn al heel lang aanslagen door kolonisten op Palestijnse boerengemeenschappen zoals Susiya in Masafer Yatta. Maar het geweld is geïntensiveerd sinds 7 oktober 2023."

Volgens de mensenrechtenorganisatie Center for Jewish Nonviolence vielen gisteren tientallen kolonisten het Palestijnse dorp Susiya binnen tijdens de avondmaaltijd van de ramadan, de islamitische vastenmaand. Ze richtten vernielingen aan en mishandelden Hamdan Ballal. Israëlische militairen hielden de filmmaker aan toen hij in een ambulance aan zijn verwondingen werd behandeld, zegt de organisatie.

De vrouw van Ballal verklaarde vandaag dat haar man voor zijn huis door drie mannen in militair uniform was mishandeld terwijl een vierde man de aanval filmde.

De Israëlische regering spreekt tegen dat Ballal uit een ambulance is gehaald. Volgens Israël gooiden "terroristen" stenen naar Israëlische burgers, die daarna stenen teruggooiden. Militairen kwamen tussenbeide en werden toen zelf bekogeld, staat in een verklaring. Volgens het leger werden drie Palestijnen aangehouden, onder wie Ballal. Ook een Israëliër werd opgepakt.

Vakbondsleider Milhem spreekt van een bewuste aanslag door kolonisten en denkt dat de daders het specifiek op Ballal hadden gemunt. "Dit deden ze vanwege zijn film. Want die gaat over het echte leven hier, het leed van de mensen. De film kreeg precies wat de kolonisten willen voorkomen: erkenning. De kolonisten proberen iedereen die het geweld aan de kaak stelt het zwijgen op te leggen."

"Het was onvermijdelijk dat Hamdan Ballal vroeg of laat zou worden aangevallen", zegt Allegra Pacheco, die leiding geeft aan de West Bank Protection Consortium, een koepel van hulporganisaties die mede door de Nederlandse overheid wordt gefinancierd. "Als je daar woont, heb je geen bescherming. Net zoals je in zijn documentaire ziet, kunnen kolonisten bij hem thuis simpelweg binnenlopen".

Pacheco beschrijft met name de situatie in het gebied Area C dat ongeveer twee derde van de Westoever beslaat en waar de meeste Joodse nederzettingen staan. Area C staat formeel onder controle van het Israëlische leger, maar Pacheco wijst erop dat het leger zich weinig gelegen laat liggen aan de Palestijnen die verspreid over het gebied wonen.

"Het leger zou volgens internationaal recht de Palestijnen tegen het kolonistengeweld moeten beschermen, maar doet dat niet", zegt ze. "Als een Palestijn zichzelf probeert te verdedigen, riskeert hij meer geweld of zelfs dat hij wordt doodgeschoten. Officieel kunnen Palestijnen een klacht indienen, maar 93 procent van de klachten wordt afgewezen."

Het is niet duidelijk of de internationale bekendheid van filmmaker Ballal heeft bijgedragen aan zijn relatief snelle vrijlating vanmiddag. De meeste arrestaties op de Westoever halen het nieuws niet. Volgens vakbondsleider Abbas Milhem neemt intimidatie door kolonisten extreme vormen aan. "Veel mensen blijven op hun land, hoewel ze herhaaldelijk zijn mishandeld. Ik ken veel mensen die voor de ogen van hun vrouw en kinderen in elkaar zijn geslagen. Maar ze blijven zich verzetten".

Op een markt in de Sudanese regio Darfur zijn vele tientallen doden gevallen bij een luchtaanval. Lokale hulporganisaties houden het regeringsleger verantwoordelijk voor het bloedbad in de regio Darfur. De legertop spreekt de beschuldiging tegen.

De aanval zou gisteren zijn gebeurd en werd vandaag gemeld. Op de plek van de verwoestende explosies liggen veel verkoolde lijken, zo is te zien op geverifieerde foto's en video's op sociale media. De schattingen over het aantal dodelijke slachtoffers loopt uiteen. De lokale hulporganisatie Emergency Lawyers sprak in een eerste bericht op X van honderden doden.

General Coordination, een andere hulporganisatie, houdt het op minstens 54 dodelijke slachtoffers. Ruim de helft van hen waren vrouwen. Dat meldt persbureau AP op basis van een lijst met slachtoffers die de organisatie met journalisten heeft gedeeld. Het is niet duidelijk of er ook gewapende militieleden zijn gedood.

Genocide

Het bombardement werd gemeld in het noordelijke deel van Darfur. Deze regio is zwaar getroffen in de burgeroorlog die al twee jaar woedt in Sudan tussen het regeringsleger en de militie RSF. Deze gewapende groepering wordt in de regio beschuldigd van het plegen van genocide. De RSF komt voort uit de beruchte Janjaweed-strijdgroep, die eerder al eens volkerenmoord heeft gepleegd in Darfur.

Verspreid over heel Sudan zijn in twee jaar tijd zeker tienduizenden mensen omgekomen in het oorlogsgeweld. Ruim 12 miljoen burgers zijn op de vlucht geslagen. Volgens hulporganisaties heerst er hongersnood in vluchtelingenkampen en heeft meer dan de helft van de bevolking behoefte aan humanitaire hulp.

Het medische team rond paus Franciscus heeft eind februari kort overwogen om af te zien van een intensievere behandeling nadat zijn toestand sterk was verslechterd. Dat zegt een van de artsen, Sergio Alfieri, in de Italiaanse krant Corriere della Sera.

De 88-jarige paus werd zondag na 38 dagen ontslagen uit het ziekenhuis waar hij was opgenomen met een dubbele longontsteking. Op 28 februari verslechterde zijn toestand snel, zegt Alfieri. Franciscus kreeg ernstige ademhalingsmoeilijkheden. "Die nacht was verschrikkelijk. Hij wist, net als wij, dat hij de ochtend misschien niet zou halen."

Het team stond voor een moeilijke keuze. "We moesten kiezen of we zouden stoppen en hem zouden laten gaan, of dat we alle mogelijke medicijnen en therapieën zouden proberen, waarbij we een groot risico liepen andere organen te beschadigen."

Uiteindelijk werd de beslissing aan de paus zelf gelaten, zegt Alfieri. "Probeer alles, geef het niet op", zei Franciscus. "Dat dachten wij allemaal ook. En niemand gaf op."

Tweede crisis

In de dagen daarna bestond het risico dat de nieren en het beenmerg schade zouden oplopen, maar het team zette de behandeling voort. Drie dagen na de eerste levensbedreigende crisis kreeg de paus opnieuw last van acute ademhalingsproblemen. Artsen gebruikten een cameraslang met een apparaat om slijm te verwijderen. Uiteindelijk sloeg de behandeling aan en nam de longinfectie af.

Volgens Alfieri is de paus steeds volledig bij bewustzijn geweest en wist hij dat hij die nacht van 28 februari misschien niet zou doorkomen. "Vanaf dag één vroeg hij ons hem de waarheid te vertellen over zijn toestand."

De paus heeft het advies gekregen ontmoetingen met veel mensen tegelijk de komende tijd te mijden, om het risico op nieuwe infecties te verkleinen. Ook heeft hij baat bij een langere periode van rust. Een staatsbezoek van de Britse koning Charles en zijn vrouw koningin Camilla aan het Vaticaan op 8 april is vanwege dat medische advies uitgesteld totdat de paus voldoende is opgeknapt.

Een meerderheid van de Tweede Kamer wil geen debat houden over het vrijdag gepresenteerde Nationaal onderzoek moslimdiscriminatie. De partijen vinden het onder de maat. "Het onderzoek is dermate slecht dat we dat niet moeten doen", zei SGP-Kamerlid Flach. "Het verdient de naam 'Nationaal onderzoek' niet." PVV-Kamerlid Boon spreekt van een flutonderzoek. "Als mijn zoon in Havo 2 dit had ingeleverd, had hij een onvoldoende gehad."

Het is vrij uitzonderlijk dat een Kamermeerderheid zo afwijzend reageert op een onderzoek uitgevoerd namens een ministerie en op verzoek van de Kamer zelf.

Het onderzoek naar moslimdiscriminatie werd vrijdag door het kabinet naar de Tweede Kamer gestuurd. De onderzoekers concluderen dat moslimdiscriminatie aanzienlijk is op het gebied van onderwijs, werkgelegenheid, huisvesting en gezondheidszorg. Zij waarschuwen dat jongeren hierdoor de verbinding met de Nederlandse samenleving kunnen kwijtraken.

Het onderzoek bestond uit een literatuurstudie, gesprekken met belangengroepen, experts en beleidsmakers en interviews met 44 moslims over hun ervaringen met discriminatie. Op basis hiervan trokken de onderzoekers hun algemene conclusies. Zij benadrukten dat het om een kwalitatief onderzoek ging.

De fractie van Denk had in 2022 om het onderzoek gevraagd en kreeg daarbij steun van een Kamermeerderheid. Partijleider Van Baarle van Denk was blij dat het onderzoek er vorige week eindelijk was en wilde een debat op de Kameragenda zetten. "De conclusies zijn zorgwekkend", zei hij. "Het is tijd dat we het niet over onderzoeken maar over de aanpak van moslimdiscriminatie gaan hebben."

Onderzoek rammelt

Maar de meerderheid van een paar jaar geleden was nu niet meer te vinden. BBB vindt dat het onderzoek aan alle kanten rammelt. Het CDA sprak van een handjevol respondenten en ook NSC vindt dat er heel veel op is aan te merken.

Uiteindelijk kreeg Denk alleen de steun van GL-PvdA, D66, Volt, SP en PvdD. Van Baarle noemde de reacties van de tegenstanders en hun kritiek op het onderzoek "deze Kamer onwaardig". Hij vindt het een klap in het gezicht van moslims die worden gediscrimineerd. Het is overigens niet uitgesloten dat het onderzoek in een ander debat zijdelings aan de orde komt. Maar maatregelen zal de Kamer er nu niet op baseren.

Transgender Netwerk adviseert transgender personen in Nederland om niet naar de Verenigde Staten te reizen, tenzij dat niet anders kan. Dit doet de organisatie vanwege het aangescherpte reisadvies naar de VS voor lhbtiq+-personen. Enkele decreten van president Trump en wetten in een aantal staten zouden negatieve gevolgen hebben voor transgender personen.

Zo moeten reizigers hun geboortegeslacht opgeven als ze een reisvergunning aanvragen. De Amerikaanse autoriteiten accepteren als geslachtsvermelding alleen een 'M' of een 'V'. "De weg voor non-binaire mensen met een X op hun paspoort om naar de VS te reizen lijkt hiermee afgesloten", zegt Transgender Netwerk. "Daarnaast denken wij dat ook transgender mannen en vrouwen er verstandig aan doen om hun reis naar de VS te heroverwegen. Ga er alleen naartoe als je echt niet anders kan, is ons advies."

Kwetsend

De decreten waar het om gaat, worden nog aangevochten bij de rechter, maar ze hebben al wel gevolgen. "Het is überhaupt een sociaal onveilige situatie voor transgender personen in de VS. Dat is al langer zo, maar vooral sinds de inauguratie van Trump. De hele situatie rond reizen voor transgender mensen wordt steeds moeilijker", zegt Transgender Netwerk.

De belangenorganisatie benadrukt dat de decreten vooral veel onduidelijkheid en chaos veroorzaken. De organisatie krijgt vragen van bezorgde mensen of ze de VS in kunnen en wat er kan gebeuren. "Het is natuurlijk ook heel kwetsend dat je als transgender persoon niet welkom bent in de VS."

'Mensenrechtenschendingen'

Philip Tijsma, woordvoerder van COC Nederland, spreekt van mensenrechtenschendingen van transgender personen. "Het zijn vreselijke maatregelen. Het is absurd dat Amerika paspoorten van andere landen niet accepteert." Hij benadrukt dat de hele lhbtiq+-gemeenschap zich zorgen maakt. "De maatregelen raken nu vooral transgender personen, maar de hele gemeenschap wordt als zondebok behandeld. We zijn natuurlijk solidair met transgender personen en je kan er donder op zeggen dat het hier niet bij blijft."

Het COC vindt dat lhbtiq+-mensen het beste zelf kunnen bepalen of ze verantwoord naar de VS kunnen reizen, maar noemt de situatie wel zorgwekkend. "Voor niet-transgender personen binnen de gemeenschap valt het op praktisch niveau nog mee, maar er leven wel zorgen."

Aangescherpt reisadvies

Vandaag scherpte het ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag het reisadvies naar de VS aan voor lhbtiq+-personen. Het ministerie schrijft dat lhbtiq+-personen er rekening mee moeten houden dat "wetten en gebruiken in de VS tegenover lhbtiq+-personen kunnen afwijken van die in Nederland". Het ministerie deed dit nadat Duitsland, Denemarken en Finland eerder hun reisadvies ook hadden aangepast. Het is nog niet duidelijk of Nederlanders in de VS in de knel zijn gekomen door deze maatregelen.

In een aantal Amerikaanse staten zijn wetten van kracht die de rechten van lhbtiq+-personen beperken, bijvoorbeeld rond de toegang tot gezondheidszorg. Voor meer informatie verwijst het ministerie naar een website met informatie over veilig reizen voor lhbtiq+-personen.

De Amerikaanse regering perkt al langere tijd de rechten van transgender personen in. Zo wilde Trump transgender personen weren uit het leger, maar de rechter stak hier vooralsnog een stokje voor. Ook tekende Trump een decreet waarmee hij de toegang ontzegt van transgender sporters tot de Olympische Spelen van 2028 in Los Angeles.

Oekraïne en Rusland hebben de afgelopen dagen in de gesprekken met de Verenigde Staten beide ingestemd met een gedeeltelijk staakt-het-vuren op de Zwarte Zee. Dat meldt het Witte Huis naar aanleiding van de gesprekken in Riyad. Ook zullen Oekraïne en Rusland maatregelen treffen om aanvallen op elkaars energie-infrastructuur te stoppen.

Zowel de Oekraïense president Zelensky als het Kremlin heeft het bestand op de zee bevestigd, maar beide landen houden wel een slag om de arm. De landen hebben niet direct met elkaar onderhandeld. De Amerikaanse delegatie ging zondagavond eerst in gesprek met de Oekraïense delegatie. Na afloop zei de Oekraïense minister van Defensie dat er sprake was van een "productief en doelgericht" gesprek. Een dag later sprak de VS met de Russische delegatie.

Het Witte Huis heeft nu twee vrijwel identieke verklaringen over de gesprekken gepubliceerd. Daarin staat ook wat de VS aan beide landen heeft toegezegd. Zo zegt de VS dat het Oekraïne zal helpen met het uitwisselen van krijgsgevangenen, de vrijlating van burgers die gevangen zitten en de terugkeer van de door Rusland gedeporteerde Oekraïense kinderen.

De Oekraïense minister van Defensie plaatst op X meteen een kanttekening bij het afgesproken staakt-het-vuren. Als er Russische militaire schepen buiten het oostelijke gedeelte van de Zwarte Zee varen, zal Oekraïne dit opvatten als een schending van de afspraak en een bedreiging voor de veiligheid van Oekraïne. "In dat geval heeft Oekraïne het volste recht om het recht op zelfverdediging uit te oefenen", schrijft de minister.

Ook president Zelensky blikt alvast vooruit op eventuele schendingen van de afspraken. Volgens hem geldt het gedeeltelijke staakt-het-vuren per direct. "Als de Russen dit schenden, dan heb ik een directe vraag voor president Trump." Hij zal de VS dan meteen vragen om aanvullende sancties tegen Rusland en nieuwe wapenleveranties, zei Zelensky op een persconferentie in de Oekraïense hoofdstad Kyiv.

In de verklaring over de gesprekken met de Russische delegatie staat dat de VS Rusland zal helpen om opnieuw toegang te krijgen tot de wereldmarkt voor het exporteren van landbouwproducten en kunstmest. Daarnaast zal de VS zich inspannen om "de kosten voor maritieme verzekeringen te verlagen en de toegang tot havens en betalingssystemen voor dergelijke transacties te verbeteren".

Sinds de grootschalige inval van Rusland in Oekraïne hebben de Verenigde Staten en de Europese Unie meerdere sanctiepakketten opgelegd. Voor de landbouw is echter een uitzondering gemaakt, met het oog op voedselveiligheid. Ook kunstmest valt hieronder. Wel kondigde de Europese Commissie in januari aan om hoge importtarieven te gaan heffen op Russische kunstmest.

Ook vanuit het Kremlin worden de afspraken over het gedeeltelijke staakt-het-vuren bevestigd. Het Kremlin verwijst naar de afspraken met de VS over het herstellen van de toegang tot de wereldmarkt. Dat hangt af van het opheffen van de sancties tegen meerdere financiële Russische organisaties, benadrukt het Kremlin. De afspraken voor het staakt-het-vuren gaan pas in als de sancties tegen de Russische banken die betrokken zijn bij de handel in voedsel en mestproducten zijn opgeheven, zegt het Kremlin. Ook moet het land weer volledig worden aangesloten op betalingssysteem Swift, eist Rusland.

Het bevestigt daarnaast dat beide landen hebben toegezegd om de aanvallen op elkaars energiesector en infrastructuur voor dertig dagen te staken. Die periode is ingegaan op 18 maart, zegt het Kremlin. Sindsdien zijn er al meerdere keren aanvallen geweest op de infrastructuur.

Wat er allemaal valt onder de energiesector en infrastructuur is nog niet duidelijk.

De Oekraïense minister van Defensie schrijft dat er zo snel mogelijk opnieuw overlegd moet worden over de precieze invulling van het bestand. Dat geldt ook over wie er toezicht gaat houden op de afspraken. Hierover heeft de VS afgesproken met beide landen dat ook andere landen kunnen helpen bij het naleving van de afspraken.

"Een enorm veiligheidsincident", "achteloos" en "buitengewoon kwalijk". Cybersecurity- en defensiedeskundigen kunnen hun ogen nauwelijks geloven na de onthullingen van het Amerikaanse tijdschrift The Atlantic over de manier waarop de Amerikaanse regering omgaat met staatsgeheimen.

De hoofdredacteur van het tijdschrift, Jeffrey Goldberg, werd aan een appgroep op chatapp Signal toegevoegd met allerlei hooggeplaatste functionarissen onder wie vicepresident Vance, minister Hegseth van Defensie en nationale veiligheidsadviseur Waltz.

In de appgroep werd topgeheime informatie gedeeld over aankomende luchtaanvallen op de Houthi-rebellen in Jemen, inclusief locaties die aangevallen zouden worden, wapens die gebruikt zouden worden en de volgorde van de aanvallen.

'Alsof het schooljongens zijn'

Het is schandalig en buitengewoon kwalijk dat er zo met staatsgeheimen wordt omgesprongen, zegt cybersecurity-expert Inge Bryan. Volgens haar is het overduidelijk dat de deelnemers aan de appgroep "totaal niet gewend zijn" aan communiceren over gevoelige informatie. "Aan de woordkeuze kun je zien dat ze heel onervaren zijn, bijna alsof het schooljongens zijn die het hebben over bommen droppen."

Dat er een beschrijving is gegeven van de precieze oorlogshandelingen, is volgens Bryan misschien nog wel de grootste zorg.

Defensiespecialist Peter Wijninga van de Haagse denktank HCSS sluit zich daarbij aan. "Het is een enorme blunder, want je geeft eigenlijk een aanvalsplan vrij op een openbaar medium. Gelukkig was de journalist verantwoordelijk genoeg om niet alle details te delen."

Signal heeft zogeheten end-to-end-encryptie. Dat betekent dat de communicatie volledig is versleuteld, vanaf de afzender van een bericht tot de ontvanger. Signal kan niet meelezen met de berichten, maar dat betekent niet dat het berichtenverkeer dan ook automatisch helemaal veilig is.

"Via dit soort apps topgeheime informatie uitwisselen, mag absoluut niet", legt Bryan uit. "De reden is dat de verzender geen controle heeft over de server: die is niet volledig in eigen beheer. En dat is wel een van de verplichtingen waar je aan moet voldoen als je gevoelige informatie wil bespreken."

Overigens had Waltz in Signal de functie aangezet dat sommige berichten na enige tijd weer verwijderd worden. Bryan wijst erop dat dit een overtreding is van de Amerikaanse archiefwet, omdat dit soort gevoelige berichten volgens de wet bewaard moeten blijven.

Versleuteld communiceren

Veilig over dit soort staatsgeheime informatie communiceren kan wel, maar daar zijn speciale systemen voor. "Al deze veiligheidsfunctionarissen hebben een kastje in huis waarmee ze volkomen versleuteld kunnen communiceren", zegt Wijninga. "Of je communiceert daarmee, of fysiek op het Pentagon binnen een afgesloten en beveiligde ruimte die niet afluisterbaar is."

Normaal gesproken zijn telefoons niet toegestaan in zo'n speciale ruimte. Journalist Goldberg suggereert in zijn artikel dat de betrokken topfunctionarissen zich mogelijk in het openbaar voortbewogen, terwijl ze de informatie deelden. "Als ze hun telefoons hadden verloren, of als die waren gestolen, was het potentiële risico voor de nationale veiligheid enorm geweest."

Chinese hackers

Een recente ontwikkeling maakt de zaak nog kwalijker, vindt cybersecurity-deskundige Bryan. In december maakte het Witte Huis bekend dat het Chinese hackers was gelukt om zeker acht Amerikaanse telecomproviders te hacken, in de hoop informatie los te weken bij politici.

Onder meer de telecomreuzen AT&T en Verizon waren slachtoffer. Het was op dat moment ook nog niet gelukt om alle hackers uit de systemen te weren, zei de toenmalige plaatsvervangend nationaal veiligheidsadviseur Neuberger.

Met andere woorden: dat zou betekenen dat het Witte Huis zich bewust zou moeten zijn van de gevaren van communiceren via een onbeveiligd netwerk, maar dat risico toch heeft genomen. "Daarmee vervalt ook iedere claim op naïviteit", concludeert Bryan.

Dat verbaast Wijninga niet. "Als er één ding is dat deze regering kenmerkt, is dat alles anders moet dan onder Biden het geval was. Zo zijn er veel ambtenaren weggestuurd waarvan de nieuwe regering vond dat die te dicht bij de Democraten stonden of te 'woke' waren. Daarmee is een belangrijk deel van de kennis binnen de veiligheidsorganisaties ook weg. De lessen die onder de regering van Biden zijn geleerd, zijn nu niets meer waard."

Schade aan inlichtingenpositie

De gevolgen van dit veiligheidslek lijken vooralsnog beperkt, maar als de Houthi's de informatie hadden kunnen bemachtigen, was dat anders geweest, schetst Wijninga. "Zij hadden zich dan kunnen voorbereiden op de aanval. Ze hadden dan grote schade aan gevechtsvliegtuigen en eenheden kunnen toebrengen, voordat de Amerikanen goed en wel met de aanval waren begonnen."

Al met al was het "geen vertrouwenwekkend incident", vindt de defensiespecialist. "Landen die inlichtingen delen met de VS zouden voortaan voorzichtiger kunnen zijn daarmee. Als je ziet dat er door de hoogste ambtenaren zo achteloos mee wordt omgegaan, denk je nog wel even twee keer na voordat je nieuwe informatie deelt."

President Trump heeft het inmiddels opgenomen voor Waltz. Er was discussie ontstaan over de positie van de nationaal veiligheidsadviseur, maar Trump zegt tegen NBC News dat daarvan geen sprake is: "Waltz heeft zijn lesje geleerd en hij is een goede vent."

Toch denkt Wijninga dat men intern op de hoogste veiligheidsniveaus verbijsterd zal zijn geweest door dit lek. "Ik denk ook wel dat ze inmiddels hun lesje hebben geleerd, maar naar buiten toe zullen ze dat nooit toegeven."

In de Duitse stad Celle is het proces tegen Daniela Klette begonnen. Zij geldt als een van de laatste nog levende leden van de linkse terreurgroep Rote Armee Fraktion (RAF).

Klette werd vorig jaar na een tip aangehouden in een huurwoning in Berlijn. Ze leefde daar onder een valse naam. Aan de hand van vingerafdrukken kon worden vastgesteld dat zij Klette was.

De 66-jarige vrouw wordt verdacht van poging tot moord, roof, poging tot roof en verboden wapenbezit. Ze riskeert een levenslange gevangenisstraf.

Bij het begin van het proces kreeg de pers vooraf de gelegenheid om de verdachte te filmen en foto's te maken. Anders dan normaal bij geruchtmakende processen in Duitsland, deed Klette geen enkele moeite om haar gezicht te verbergen.

Niet gevonden

Klette zou hebben samengewerkt met de voormalige RAF-leden Ernst-Volker Staub (70) en Burkhard Garweg (56). Die werden niet aangehouden via de tip die de politie leidde naar Klette. Wel stuitte de recherche op bewijzen dat de twee in de woning van Klette waren geweest. Waar ze nu zijn, is niet duidelijk.

Het drietal was op het moment van de aanhouding van Klette al tientallen jaren ondergedoken. Tussen 1999 en 2016 hielden ze zich volgens de aanklager in leven met de opbrengst van overvallen op supermarkten en geldtransporten. Bij die overvallen werd bijna 3 miljoen euro buitgemaakt.

Pogingen tot moord

Klette wordt ook verdacht van twee pogingen tot moord en medeplichtigheid aan drie aanslagen tussen 1990 en 1993. Die zaken worden later bij een andere rechtbank behandeld.

De RAF wordt verantwoordelijk gehouden voor de moord in de jaren 70 en 80 op meer dan dertig mensen: politici, zakenlui en Amerikaanse militairen:

Het is nog ongewis hoe het afloopt met het omstreden plan van staatssecretaris Coenradie om gevangenen twee weken vervroegd te kunnen vrijlaten. De stemmen staakten bij een voorstel om het kabinetsplan te torpederen. Dat betekent dat er volgende week opnieuw wordt gestemd.

Bij de hoofdelijke stemming over een motie van BBB-Kamerlid Wijen-Nass was de uitslag 74 voor en 74 tegen. In de motie wordt het kabinet gevraagd om de vervroegd-vrijlaten-maatregel van Coenradie niet door te voeren.

Omdat er een nijpend cellentekort is, wil Coenradie -en het kabinet met haar- gevangenen in het uiterste geval maximaal twee weken voor het einde van hun straf naar huis kunnen sturen. Dat zou gelden voor mensen die een celstraf van maximaal een jaar hebben gekregen, en alleen als er echt geen plek meer is voor een andere veroordeelde. Zedendelinquenten en plegers van een ernstig geweldsmisdrijf komen niet in aanmerking.

'Rotmaatregel'

Het plan van Coenradie is omstreden, omdat een aantal partijen (waaronder drie van de vier coalitiepartijen) het ontoelaatbaar vindt als een veroordeelde zijn straf niet uitzit. Zelf spreekt de PVV-staatssecretaris van een "rotmaatregel" die ze zo min mogelijk wil gebruiken, maar ze zegt ook dat alle andere mogelijkheden zijn uitgeput. Coenradie kreeg vorige maand ruzie met PVV-leider Wilders over het voornemen.

Regeringspartijen PVV, VVD en BBB vinden dat er andere mogelijkheden moeten worden onderzocht, zoals het schrappen in de dagbesteding voor gevangenen (BBB). Ook zou moeten worden onderzocht of afgedankte detentieboten weer in gebruik kunnen worden genomen (VVD). De PVV vindt dat er meer meerpersoonscellen moeten komen. De vierde coalitiepartij, NSC, steunt Coenradie wel in haar voornemen.

De staatssecretaris van Justitie en Veiligheid ziet geen heil in de alternatieve voorstellen. Volgens haar dragen ze niet genoeg bij om het cellentekort op te lossen, of komt de veiligheid van het gevangenispersoneel erdoor in het gedrang.

Stemverklaring

Een aantal oppositiepartijen was voor de stemming kritisch op VVD, PVV en BBB, waarvan al duidelijk was dat ze voor de motie gingen stemmen. In zijn zogeheten stemverklaring zei SP-Kamerlid Van Nispen dat het "onverantwoord" is om een plan weg te stemmen, zonder dat "een realistisch alternatief" is.

Volgende week dinsdag stemt de Tweede Kamer opnieuw over het BBB-voorstel. Als dan weer de stemmen staken, is de motie verworpen en kan Coenradie door met haar plan.

De Onderzoeksraad voor Veiligheid (OVV) gaat het onderzoek naar het instorten van de Wilhelminatoren in Valkenburg uitbreiden. De toren in Zuid-Limburg stortte negen dagen geleden in de vroege ochtend in. De OVV was al een verkenningsonderzoek gestart en heeft nu besloten dat er meer onderzoek nodig is.

De raad zal alleen het instorten van de toren onderzoeken. De OVV benadrukt dat het onderzoek zich niet richt op schuld of aansprakelijkheid.

In 2022 werd vastgesteld dat er betonrot op de zesde verdieping van de toren zat. De vergunning voor het herstel van het rijksmonument was al afgegeven, maar de werkzaamheden waren nog niet begonnen. De gemeente liet onlangs weten dat de betonrot niet de oorzaak was van de instorting van de dertig meter hoge toren, omdat de vloer van de zesde verdieping in zijn geheel werd teruggevonden in het puin.

De OVV doet na rampen en grote ongevallen onderzoek naar de oorzaken en gevolgen. Het onderzoeksorgaan doet dit met het doel om veiligheidslessen te trekken. Soms gebeurt dit op eigen initiatief, zoals bij het instorten van deze toren uit 1906. In andere gevallen is er een wettelijke verplichting om de toedracht te onderzoeken.

De raad onderzoekt naast ongevallen en rampen ook maatschappelijke kwesties. Zo loopt er ook een onderzoek naar de veiligheid van kinderen in de Nederlandse asielketen en de zorg voor mensen met een ernstige psychische aandoening.

Minister Van Weel van Justitie heeft "met verbazing" een uitspraak van de Amsterdamse rechtbank gelezen. Die besloot gisteren dat het kabinet niet de Nederlandse nationaliteit mag afnemen van een man die ook de Marokkaanse nationaliteit heeft en veroordeeld is voor terrorisme. Dat is in strijd met het VN-verdrag tegen rassendiscriminatie, oordeelde de rechter gisteren.

Van Weel zei in de Tweede Kamer dat de uitspraak nog verder bestudeerd wordt, maar dat er vrijwel zeker hoger beroep tegen zal worden ingesteld. "Wij voeren dit beleid niet voor niets", zei de minister. Het kabinet vindt dat mensen die zich schuldig hebben gemaakt aan terroristische misdrijven hun recht op een Nederlands paspoort hebben verspeeld.

De afgelopen jaren is in enkele tientallen gevallen het Nederlanderschap van veroordeelden afgenomen. Van Weel wees er in de Kamer op dat de Raad van State ook meermaals heeft geoordeeld dat zoiets niet in strijd is met anti-discriminatieregels.

Alleen als iemand alleen de Nederlandse nationaliteit heeft, kan er niet gedenaturaliseerd worden, want dan zou iemand stateloos worden.

Veroordeeld tot vijf jaar

In de zaak waarin de rechter gisteren uitspraak deed, gaat het om een in Nederland geboren man, die behalve de Nederlandse nationaliteit ook de Marokkaanse nationaliteit heeft. Die heeft hij omdat zijn ouders daar vandaan komen. Hij is in 2018 tot ruim vijf jaar cel veroordeeld voor het plegen van terroristische misdrijven.

Mensen met een dubbele nationaliteit worden volgens de rechtbank "altijd nadelig getroffen door toepassing van de wet". De veroordeelde man kan bovendien zelf geen afstand doen van zijn Marokkaanse nationaliteit. Daarmee wordt er geen onderscheid gemaakt op basis van nationaliteit, maar op basis van afkomst. En dat is verboden.

Drie vrienden

Om dat toe te lichten maakt de rechtbank gebruik van een voorbeeld van drie vrienden die allemaal veroordeeld zijn voor hetzelfde terroristische vergrijp: één met een Nederlandse nationaliteit, één met een Marokkaans/Nederlandse nationaliteit en één met een Turks/Nederlandse nationaliteit.

De zaak leidt bij de drie tot een andere uitkomst. De eerste mag zijn paspoort houden, omdat hij anders stateloos wordt. De tweede raakt zijn Nederlanderschap altijd kwijt, omdat hij geen afstand kan doen van de Marokkaanse. Ook de derde verliest zijn Nederlandse nationaliteit, tenzij hij afstand doet van zijn Turkse nationaliteit.

De veroordeelde terrorist had de rechtszaak aangespannen omdat hij vindt dat er sprake is van verboden discriminatie tussen Nederlanders met alleen de Nederlandse nationaliteit en Nederlanders met meer nationaliteiten. De Amsterdamse rechter is dat dus met hem eens. De man mag niet uitgezet worden.

Antisemitisme

Het kabinet gaat voorlopig gewoon door met het denaturaliseren van veroordeelde terroristen, liet Van Weel vandaag weten. "Dit verandert vooralsnog niets."

Als het vonnis ook in hoger beroep in stand blijft, dan is dat een forse tegenvaller voor het kabinet. Dat wil het afnemen van het Nederlanderschap eigenlijk uitbreiden tot andere strafbare feiten, zoals antisemitisme. Aanleiding daarvoor waren de rellen in Amsterdam na de voetbalwedstrijd tussen Ajax en Maccabi Tel Aviv.

Klimaatactiegroep Extinction Rebellion (XR) spant een kort geding aan tegen de politie. Daarin wordt geëist dat er een eind komt aan de onaangekondigde huisbezoeken van agenten aan demonstranten. Ook wil XR dat gegevens van mensen die worden bezocht niet langer door de politie worden verwerkt, zegt woordvoerder Pim de Vleeschhouwer.

De bekendmaking van het kort geding komt kort na een onaangekondigd bezoek van twee agenten aan een vrouw in Amersfoort. Zij werd thuis bezocht en ondervraagd over haar deelname aan pro-Palestinademonstraties:

Extinction Rebellion zegt dat agenten vaker aan de deur komen bij demonstranten. De Vleeschhouwer kreeg zelf naar eigen zeggen bezoek nadat hij had deelgenomen aan een protest bij de Wereldhavendagen in 2022: "Ik was toen niet de enige van XR die bezoek kreeg." Verspreid over het land bezochten agenten volgens hem ook andere demonstranten.

Ook Amnesty International maakt zich al langer zorgen over de privacy van demonstranten. In een rapport uit 2022 deden mensen melding van huisbezoeken van agenten. Die zouden zijn uitgevoerd nadat hun identiteitskaart was gecontroleerd bij een demonstratie. NOS Stories sprak in 2022 met mensen die zoiets hadden meegemaakt.

Excuses

De politie heeft intussen excuses aangeboden voor het huisbezoek van agenten aan de vrouw in Amersfoort.

Zij filmde het hele gesprek en zette beelden ervan online. "We hebben gemerkt dat je vaker bij demonstraties bent en daar wil ik wat over vragen als je het niet erg vindt", zegt de agent, die verder benadrukt dat hij een "open gesprek" wil voeren. De vrouw, die alleen wil zeggen dat ze "demonstreert tegen genocide", houdt verder de boot af.

Vervolgens vraagt de agent naar haar verhuisplannen. Wanneer de vrouw ook daar niets over wil zeggen, vertrekken de agenten.

Gedachtenpolitie

"Dit is niet de politie die wij willen zijn", reageert korpschef Janny Knol. "Wij kunnen mensen niet aanspreken op hun deelname aan een demonstratie. Of vragen naar hun standpunten. We zijn geen gedachtenpolitie."

Wel mag de politie bij mensen langs de deur als bepaald gedrag daar aanleiding voor geeft, zegt Knol. "Bijvoorbeeld om zorgen te uiten of hen te wijzen op strafbaarheid van bepaalde gedragingen."

Hoewel het schrikken kan zijn als er agenten aan de deur staan, zijn zulke bezoekjes volgens haar niet bedoeld om te intimideren. "Het staat mensen bovendien altijd vrij om wel of niet met de politie in gesprek te gaan."

Sociale media

Op sociale media van de vrouw uit Amersfoort is te zien dat ze regelmatig deelneemt aan pro-Palestinademonstraties, bijvoorbeeld op de Dam in Amsterdam. Ook is te zien dat ze bij een eerder protest in de Tweede Kamer wordt weggesleept door agenten.

Waarom de wijkagent langs ging bij de vrouw in Amersfoort, wil de politie om privacy-redenen niet zeggen. "Maar wat ook de aanleiding is, deze vrouw had nooit op deze wijze mogen worden benaderd", aldus Knol.

In Nederland moet er binnen een straal van vijf kilometer altijd een werkende geldautomaat te vinden zijn. Banken hebben hier nu vrijwillige afspraken over gemaakt, maar dit wordt verplicht.

Het kabinet vindt het belangrijk dat contant geld voor iedereen gemakkelijk beschikbaar blijft. Sommige mensen hebben nog moeite met online bankieren, zegt minister Heinen van Financiën, die een wetsvoorstel over chartaal (contant) betalingsverkeer naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.

Ook vindt hij het belangrijk dat Nederlanders bij een pinstoring contant geld in huis kunnen hebben. "Contant geld is van iedereen", zegt Heinen. "Daarom moet contant geld toegankelijk blijven."

Pinpas

Steeds meer Nederlanders bankieren via hun computer en betalen met hun pinpas. Voor banken is het daarom minder aantrekkelijk om veel geldautomaten beschikbaar te stellen. De apparaten moeten gevuld worden en storingen moeten snel opgelost worden.

Het kabinet heeft nu een extra stok achter de deur om ervoor te zorgen dat banken ook in de toekomst voor werkende geldautomaten blijven zorgen. Het wetsvoorstel geldt voor heel Nederland, voor dunbevolkte gebieden wordt geen uitzondering gemaakt.

Het wetsvoorstel regelt verder dat alle banken met meer dan 500.000 klanten er ook voor moeten zorgen dat er geld kan worden gestort. Dit kan nu vaak niet. Het storten van geld moet voor particulieren gratis zijn.