NOS Nieuws - Algemeen

Bij een voetbaltraining in Tsjechië is een speler gistermiddag geraakt door de bliksem. De jongen ligt zwaargewond in het ziekenhuis.

Het ongeluk gebeurde bij een amateurclub in de stad Opava, aan de Poolse grens. Tijdens de training sloeg de bliksem in en zakte één van de spelers in elkaar op het veld. Volgens Tsjechische media bleef hij roerloos liggen. Ambulancepersoneel verleende hem eerste hulp en vervoerde de jongen per helikoper naar het ziekenhuis in Ostrava.

De tienerjongen, van wie de leeftijd niet bekend is gemaakt, had volgens de hulpdiensten een hartstilstand en verschillende brandwonden opgelopen. Zeven andere tieners en een volwassene werden met lichte verwondingen in het ziekenhuis behandeld.

De toestand van de jongen die getroffen werd is "zeer ernstig, maar stabiel", zeggen de hulpdiensten. Zijn vrienden is slachtofferhulp aangeboden.

In Tsjechië worden voor het hele weekend regen- en onweersbuien verwacht. Ook voor vandaag is er een waarschuwing afgegeven voor zware onweersbuien.

David Møller Wolfe vertrekt bij AZ en gaat spelen voor Premier League-club Wolverhampton Wanderers. De Noorse verdediger heeft voor vijf jaar getekend in Engeland.

Naar verluid betaalt de club uit de Premier League 12 miljoen euro voor de linksback.

Møller Wolfe (23) speelde twee seizoenen voor AZ, dat hem in 2023 overnam van SK Brann. Hij groeide uit tot vaste waarde, maar de afgelopen Europese wedstrijden ontbrak hij al bij de Alkmaarders. De Noorse voetballer werd enige tijd in verband gebracht met een overstap naar Lille, maar uiteindelijk werd het toch de Premier League. Møller Wolfe had nog een contract voor drie jaar in Alkmaar.

Voor AZ betekent de transfer van de Noorse vleugelverdediger de derde uitgaande transfer van ver boven de tien miljoen euro. De club verkocht eerder Ruben van Bommel aan PSV voor zo'n 15 miljoen euro en Jayden Addai aan het Italiaanse Como voor ongeveer 14 miljoen euro. Met Mees de Wit en Mateo Chávez heeft AZ de vervangers al in huis.

Nooit vergeten

"Ik ben AZ en de hele AZ-familie ontzettend dankbaar", laat Møller Wolfe weten. "Vanaf moment één heb ik mij heel welkom gevoeld bij de club. Ook de fans bleven ons steunen door dik en dun. Zelfs wanneer we in een lastige fase zaten bleven zij ons altijd aanmoedigen. Dat ga ik nooit vergeten", aldus de linksback. "AZ heeft een heel speciale plek in mijn hart. Ik ben heel, heel blij met mijn tijd bij AZ."

Bij een woning in Almelo is afgelopen nacht een explosief afgegaan. De bewoner en zijn huisdier bleven ongedeerd, maar er is wel schade aan de woning.

In de nacht van woensdag op donderdag waren er ook al twee explosies in Almelo, toen bij een woning elders in de stad. De politie onderzoekt of er een verband is tussen de explosies, meldt RTV Oost.

De ontploffing van afgelopen nacht was rond 03.30 uur bij een woning aan de Hoornbladstraat. De politie zette de straat af en schakelde een explosievenspecialist in, maar weet nog niet wie erachter zit

Afgelopen woensdagavond ging er rond 22.30 uur een explosief af bij een woning aan de IJsduiker, in een andere wijk van Almelo. Die werd rond 05.30 uur donderdagochtend gevolgd door een tweede explosie bij dezelfde woning.

Niet zomaar vuurwerk

De bewoners van de woning aan de IJsduiker bleven ook ongedeerd, maar ze zijn wel aangeslagen. De bewoonster vertelde deze week aan RTV Oost hoe zij, haar man en hun kinderen in alle vroegte wakker werden van twee harde knallen, kort na elkaar.

Ze gaat uit van een gerichte aanslag. "Dit was niet zomaar vuurwerk, we roken duidelijk benzine", zegt ze.

Wat de reden kan zijn geweest, weet ze niet. Ze heeft geen vijanden, zegt ze. "Dit komt helemaal vanuit het niets. Geen idee wat hier aan de hand is."

Zorgbureautje

De vrouw runt vanuit haar woning een zorgbureautje. Volgens gegevens van de Kamer van Koophandel is dat op 1 januari 2016 van start gegaan en gericht op thuiszorg en welzijnswerk voor ouderen.

Het bureau komt niet voor op de lijst van gecontracteerde zorgaanbieders van de Twentse gemeenten. De bewoonster vraagt om rust. "Het belangrijkste voor ons is dat er niemand gewond is geraakt", zegt ze.

In China is een bijzonder muziekfenomeen opgestaan. Jay Chou, beroemd om zijn zoetsappige liefdesliedjes, is na jaren niet langer in het buitenland de meest beluisterde artiest die in het Mandarijn zingt. Deze maand is hij van de troon gestoten door de Chinese rapper Skai Isyourgod.

Die is nu met ruim 4 miljoen maandelijkse streams de meest beluisterde 'mando-popartiest' buiten China. Zijn muziek lijkt op het eerste gezicht niet heel toegankelijk. Hij combineert Chinese opera en lokale folklore met Amerikaanse Memphis-rap, een subgenre van hiphop dat ontstaan is in de jaren 80.

De combinatie van rap en traditionele Chinese muziek doet het al jaren goed in China, waar hij ook erg populair is. Wat Skai Isyourgod zo bijzonder maakt, is dat hij in zijn teksten zowel de Chinese cultuur viert, als deze op de hak neemt. Het is een balanceeract, waarmee hij mensen die kritiek hebben op het huidige China en zelfs de overheid voor zich weet te winnen.

Man van de straat

Bij het buitenlandse publiek staat hij bekend als Skai Isyourgod, in China noemt hij zichzelf Lanlao. Daarmee omschrijven Chinezen mannen die hun geld niet altijd legaal verdienen, jongens van de straat, ritselaars. Zo ziet de artiest zichzelf.

Hij werd geboren in Huizhou, een middelgrote stad in de zuidelijke provincie Guangdong. Van zijn afkomst en etniciteit heeft hij een belangrijk onderdeel van zijn stijl en imago gemaakt. Zo vertelt hij in vele interviews dat zijn muziek is geïnspireerd op het leven dat hij kent "van de straat".

In zijn grootste hit, Bafang Laicai (letterlijk vertaald als 'Rijkdom komt uit alle richtingen') portretteert hij op sarcastische wijze het Chinese gangsterbestaan. In de muziekvideo zien we mannen die op het ene moment ruzie met elkaar maken aan de pokertafel en op het andere moment in een tempel vragen om Gods zegen.

Hij houdt de luisteraar een spiegel voor over de maatschappelijke tegenstrijdigheden in het moderne China, een maatschappij waarin men zowel geld en status als spiritualiteit en innerlijke rust najaagt. Dergelijke thema's komen in veel van zijn nummers terug. Met satire maakt hij het mogelijk om zaken aan het licht te brengen die de Chinese overheid normaliter liever de kop indrukt.

Zo is het sinds een paar jaar niet meer toegestaan om online aan geldverheerlijking te doen of om overmatige rijkdom te tonen. Waar de grens precies ligt van wat wel mag en niet mag, is niet duidelijk.

Ook gokken is in China ten strengste verboden. Dat het gebeurt, is bekend, maar het wordt niet vaak zo openlijk getoond als in de muziekvideo's van Skai. Dat hij het ook op de hak neemt, lijkt het acceptabel te maken voor de overheid.

Cultureel zelfvertrouwen

De Chinese staatsmedia prijzen hem zelfs om het vertrouwen in de Chinese cultuur dat hij uitstraalt. Vooral zijn gebruik van lokale muziekstijlen krijgt veel waardering. Tegen de Chinese staatskrant Global Times zegt de rapper dat hij hoopt via zijn muziek de wereld te kunnen laten zien hoe rijk de Chinese cultuur is.

Op de vraag of hij ook het idee heeft dat Chinese rappers steeds meer waarde hechten aan hun eigen (Chinese) verhalen, antwoordt hij bevestigend. "In het verleden maakten we oppervlakkige 'snelle-praat'-rap. Daarna volgde een periode waarin we buitenlandse rapstijlen imiteerden. Nu zijn we eindelijk toe aan het vertellen van onze eigen verhalen."

Dat is precies waar de Chinese Communistische Partij op aanstuurt. Volgens de partij is vertrouwen in de eigen cultuur van essentieel belang voor het versterken van de binnenlandse eenheid en voor het internationale prestige van China. Erkenning van de Chinese culturele rijkdom past bij de invloedrijke speler op het wereldtoneel die China is.

Skai Isyourgod is buiten China vooral in Zuidoost-Azië populair, maar via apps als TikTok heeft zijn muziek inmiddels ook een flinke schare fans buiten Azië. Eind september gaat hij voor het eerst op tournee in Europa, waar hij Londen en Parijs zal aandoen.

Het is hoogzomer, maar een tuincentrum in Zoetermeer is al in kerststemming. In een van de net voltooide kerstdorpen zit de kerstman op een arrenslee, knispert het haardvuur en staan rendieren kniehoog in de nepsneeuw.

"Ja, het is wel heel erg vroeg", zegt een opa in korte broek met zijn kleinzoon op de schouders bij Omroep West. "Maar die kleine vindt het prachtig."

De trend is er al langer: de decemberfeestdagen werpen hun commerciële schaduw steeds verder vooruit. Afgelopen dinsdag lagen bij een supermarkt in Doetinchem al de eerste kruidnoten in de schappen.

In het tuincentrum in Zoetermeer werd toen nog gebouwd aan het kerstdorp. Dat is nu af. "Ieder jaar wordt onze kerstpresentatie groter. Dus zijn we langzaamaan weer gestart", zegt medewerker Jean-Paul Smits.

Gele kersttrein

Nieuw dit jaar is een gigantische waterval, die in de vijver van het kerstdorp neerklettert. Daaromheen staan kersthuisjes met flikkerende lichtjes. Miniatuurpoppetjes krullen in het ijs en een gele kersttrein is begonnen met het maken van zijn rondjes.

"O, kijk nou wat leuk"', zegt een bezoekster als ze de knikkende rendieren en rekken vol kerststalletjes ziet staan. "Ik houd ervan."

Een andere potentiële klant: "Ja, ik heb er nu wel weer zin in. Laat het maar tien graden vriezen."

En volgens medewerker Smits blijft het niet bij kijken. Sommige klanten kopen ook. "Je moet weten dat er ieder jaar nieuwe producten op de markt komen. Ja, voor sommigen moet de verzameling compleet zijn", zegt hij.

Groene draak

Speciale belangstelling is er volgens hem voor kersthuisjes en figuurtjes uit het sprookjesbos van de Efteling. "Zie je die groene draak uit het sprookje? Die hebben we zelf gemaakt", zegt hij trots.

Al in januari werden de eerste schetsen op papier gezet voor de kerstpresentaties die het tuincentrum dit jaar opbouwt, vertelt Smits. Nu is er dus een eerste kerstdorp. Uiteindelijk, in oktober, wordt vrijwel het hele tuincentrum in kerstsfeer gebracht.

En dit alles terwijl het dus nog volop zomer is, maar die loopt commercieel gezien al op zijn einde. "Nu net is de grote sale van tuinmeubels begonnen. Daarna barsten wij op de kerstafdeling echt los", zegt Jean-Paul Smits.

In een asielzoekerscentrum in Delft heeft vanochtend een explosie plaatsgevonden. Daardoor is een deel van de gevel op de vijfde verdieping weggeblazen.

Bij de explosie raakte niemand gewond, zegt een politiewoordvoerder. De bewoners van het deel dat is beschadigd, worden elders opgevangen.

De schade aan het pand is groot:

De politie kreeg iets na 08.00 uur een melding van de ontploffing in het pand aan de Kleveringweg. In deze noodopvang is plek voor 170 mensen. Op de melding kwamen meerdere hulpdiensten af.

De politie doet onderzoek naar de oorzaak van de explosie. Een van de scenario's waarmee rekening wordt gehouden is dat er een elektrische step is ontploft. Op beelden is een verkoolde step voor het appartement te zien. Ook gaat de politie na of de explosie is ontstaan door menselijk handelen.

Het is vandaag zwarte zaterdag en dat is te merken op de Europese wegen. Rond het middaguur stond op het hoogtepunt van de drukte ruim 1000 kilometer file in Frankrijk, voornamelijk rond de vakantiebestemmingen. In Duitsland en Noord-Italië staan files door terugkerende vakantieverkeer, meldt de ANWB.

Onder andere Parijs heeft vanaf vandaag vakantie, Parijzenaren verlaten in groten getale de stad. Dat is zoals elk jaar goed te zien op de Route du Soleil, de snelweg van de Franse hoofdstad naar de Côte d'Azur. Daar moeten reizigers aan het begin van de middag rekening houden met 2,5 uur vertraging.

Als vakantiegangers vervolgens via de A9 langs Narbonne naar de Spaanse grens gaan, moeten ze wederom rekening houden met 2,5 uur file, zegt een woordvoerder van de ANWB. Ook richting de Franse westkust is er veel vertraging.

Terugkerend vakantieverkeer

Verder is het erg druk op de wegen in Oostenrijk, zoals op de A10 van Salzburg naar Villach. Ook bij de Gotthardtunnel in zuidelijke richting moeten reizigers anderhalf uur extra reistijd inboeken, zegt de ANWB. Op de A8 bij München richting Oostenrijk rijdt het langzaam of staat het stil.

Vanuit Slovenië en in Duitsland zorgen terugkerende vakantiegangers juist voor veel drukte op de weg. In Duitsland wordt in het hele land op veel plekken aan de weg gewerkt. Ook op de Italiaanse wegen richting Oostenrijk is het vol door terugkerende vakantiegangers, aldus de ANWB.

In Kroatië moeten weggebruikers rekening houden met meer dan anderhalf uur vertraging op de A1 ten zuiden van Zagreb.

In Nederland is het vooral drukker bij de Duitse grens door grenscontroles. Ook wordt er drukte verwacht in en bij Amsterdam en Roermond vanwege de Canal Parade en Festival Solar.

Het spoor tussen Duisburg en Düsseldorf is weer vrijgegeven, schrijft het Duitse nieuwsplatform Die Zeit. Op dit traject reden afgelopen dagen geen treinen vanwege branden die vermoedelijk zijn aangestoken.

Het treinverkeer lag sinds donderdag plat nadat er brand had gewoed in een kabelgoot. Gisteren werd op een andere plek aan hetzelfde spoor nog een brandschade ontdekt. De politie vermoedt dat beide branden donderdag zijn gesticht.

De schade is inmiddels hersteld. Nadat er testritten waren uitgevoerd, mochten de treinen vanochtend weer over het spoor.

Actie tegen 'industriële systeem'

Op het linkse online platform Indymedia eist de actiegroep Angry Birds Commando de verantwoordelijkheid op voor de brandstichting. "Veel zaken zouden oneindig veel beter werken zonder het industriële systeem", staat in een verklaring. De politie onderzoekt of de claim authentiek is.

De lijn tussen Duisburg en Düsseldorf is een van de belangrijkste spoorverbindingen in het land. Dagelijks rijden hier honderden treinen.

Volgens de Duitse spoorwegen zijn tienduizenden reizigers getroffen door de sabotageacties. Er werden vervangende bussen ingezet, maar dat verliep volgens de WDR niet soepel.

Dertien kinderen stierven afgelopen maand in een vluchtelingenkamp in Darfur, in het westen van Sudan, aan ondervoeding. De BBC illustreerde het verhaal deze week met een bord met wat noten erop en lege schillen ernaast. Het is moeilijk om de ernst van een crisis te laten zien waar geen beelden van zijn.

Beelden uit Gaza zijn wereldwijd bekend. Maar Sudan is een ongeziene hongerramp, zonder beelden die viraal gaan, zonder gezichten, en dus zonder publieke verontwaardiging. Geen trending berichten op sociale media. Geen discussies op het hoogste politieke niveau. Geen protestmarsen.

Dit is geen vergelijking. Of misschien wel. Een vergelijking niet over welk leed en verlies het ergste is, maar over waarom Sudan wordt vergeten, genegeerd, terwijl het momenteel de grootste humanitaire crisis ter wereld is.

Meest verwoestende crisis

Vorig jaar riep de IPC, de voedselwaakhond van de VN, op meerdere plekken in Sudan officieel hongersnood uit. Die term wordt zelden gebruikt; het is pas de vierde keer in deze eeuw dat wereldwijd zo'n alarmerende situatie werd vastgesteld. De grote hulporganisatie IRC plaatst Sudan bovenaan haar crisislijst, en de Verenigde Naties noemen het de meest verwoestende crisis ter wereld.

En die dertien overleden kinderen, dat is in slechts één kamp, waar zo'n 7000 mensen wonen. In Zamzam, een veel groter kamp, zou vorig jaar elke twee uur een kind zijn gestorven.

Meer cijfers uit 2024: ruim dertig miljoen mensen hebben hulp nodig, 638.000 verkeren in acuut levensgevaar. Op sommige plekken is het aantal ondervoede kinderen inmiddels verdubbeld.

Hongersnood

Hongersnood gaat bijna altijd gepaard met conflict. In Sudan woedt al 27 maanden oorlog. Het regeringsleger staat tegenover strijdgroep RSF. Ondertussen hebben zich ook andere gewapende groepen aangesloten. Die worden weer gesteund door verschillende landen, vooral de Golfstaten.

Een van de doelen van het uitroepen van een hongersnood is dat er meer hulp komt. Want er zijn wel mogelijkheden, ook als internationale hulp beperkt naar binnen kan. Zo zijn er veel lokale soepkeukens. Maar de VN heeft slechts 6 procent binnen van het geld om mensen te helpen in Sudan.

En dat zijn alleen de cijfers die wél bekend zijn. Er zijn gebieden die onbereikbaar zijn. De situatie is waarschijnlijk het slechtst in Darfur, waar de paramilitaire RSF de dienst uitmaakt. Hulp wordt daar geplunderd, geblokkeerd of zelfs ingezet als oorlogswapen. Hulpverleners zijn gedood.

Zoom je verder in dan is daar de stad El-Fasher, die al geruime tijd belegerd wordt door de RSF. Burgers zijn deels afgesneden van voedsel, water en medicijnen. Het is de laatste stad die de RSF-strijders nog niet in handen hebben in Darfur.

De angst is groot wat er gebeurt als ze de burgers daar zullen bereiken. Want de RSF wordt ook beschuldigd van genocide. Ze verkrachten, moorden en plunderen. Dat deden ze ook al toen ze dat hongerkamp Zamzam bereikten.

Maar we zien het niet. Internationale journalisten komen Darfur niet in en ook in de rest van Sudan is het moeilijk. En er zijn amper lokale collega's die iets naar buiten kunnen brengen. Velen zijn gevlucht.

De angst om verslag te doen is groot, omdat je dat met je leven kunt bekopen: je wordt al snel als partijdig gezien door een van de partijen. Bovendien werken internet- en telefoonlijnen nauwelijks in de regio Darfur.

In de steek gelaten

Toch proberen we verhalen te vertellen. Soms alleen met de stemmen van mensen die vastzitten in bijvoorbeeld die belegerde stad, omdat dat alles is wat we binnenkrijgen. Wanhopige voiceberichtjes die me worden toegestuurd. Maar het blijft een stem, ver weg, abstracter en minder invoelbaar.

En er speelt meer dan beeldgebrek. In het geval van Sudan past honger ook in beelden die we wél hebben over het continent, misschien zijn we daarom minder verontwaardigd. En we zijn simpelweg minder geïnteresseerd.

Veel Sudanezen voelen zich in de steek gelaten. "Ik ben ziek van 's werelds selectieve empathie en activisme", schrijft iemand op X. En ook: "De wereld keert het lijden van degenen met een donkerder huid de rug toe."

Geen gezicht. Ver weg. Vooroordelen. Of simpelweg emotionele uitputting na maanden van slecht nieuws? Het maakt dat kinderen in Sudan sterven in stilte. Ver buiten beeld.

NOS op 3 maakte deze explainer over de vergeten oorlog in Sudan:

Goedemorgen! In Amsterdam is het hoogtepunt van de Pride: de Canal Parade. En in de Tour de France Femmes staat de zwaarste etappe op het programma.

Eerst het weer: vanochtend krijgen we eerst vrij veel bewolking en enkele stevige buien, lokaal met onweer. Vanmiddag wordt het vanuit het noordwesten droger en is er geregeld zon. Bij een matige tot vrij krachtige noordwestenwind wordt het 19 of 20 graden. Vanavond en vannacht is er in het noordoosten regen, elders blijft het droog.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Ghislaine Maxwell is overgeplaatst naar een "gevangenenkamp" in de Amerikaanse staat Texas. De Britse werd drie jaar geleden tot twintig jaar celstraf veroordeeld voor het ronselen van jonge meisjes die misbruikt werden door haar voormalige partner, miljardair Jeffrey Epstein.

Voor haar overplaatsing zat Maxwell vast in een gevangenis in Florida. Het gevangenenkamp waar ze nu zit, is volgens persbureau AP minimaal beveiligd en de gevangenen die er zitten zouden het laagste veiligheidsrisico hebben. Sommige van dit soort kampen zouden geen of maar beperkte omheiningen hebben.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Het fantasyfeest Castlefest in Lisse is enorm populair. Waar er bij de eerste editie 'slechts' 4500 fantasyliefhebbers kwamen, zijn er nu 55.000 kaartjes verkocht. Op het festival zijn overal elfjes, piraten en Vikingen te zien.

Fijne zaterdag!

"Mensen zeggen altijd: vraag het als je iets nodig hebt, wij helpen jou", zegt Ans van Gestel (86). "Maar juist hulp vragen, vind ik moeilijk." Toch durft de Hilvarenbeekse dat vaker, sinds ze deel uitmaakt van een voorzorgcirkel. "Het haalt een drempel weg", zegt ze. "Natuurlijk, een buurman brengt mij ook graag naar het ziekenhuis, maar je wilt niet altijd dezelfde persoon vragen. Ik betaal graag een kilometervergoeding aan wie mij helpt."

Van Gestel heeft het over één van de 23 mensen in haar voorzorgcirkel: een netwerk opgericht 'uit voorzorg', voorbereidend voor later, als kwetsbaarheid onvermijdelijk is.

Henk Geene, oud-directeur van zorginstanties, bedacht de cirkels waarvan er in Nederland nu tientallen zijn. Elke groep bestaat uit buurtgenoten en een 'verbinder', die groepsleden koppelt op basis van vraag en aanbod. Niet iedereen is immers handig met klusjes of kan koken.

Hulp op loopafstand

Een zorgcirkel valt of staat bij de nabijheid van mensen, zegt Geene. "Je moet het op loop- of fietsafstand doen, laten we zeggen: maximaal 10 minuten. Dan kan je 's morgens langs bij Pietje om zijn hond uit te laten en 's avonds weer. Je moet denken aan praktische zaken: de groencontainer buitenzetten, iemand naar een verjaardag brengen. Groeit het vertrouwen, dan kan je ook met andere problemen bij elkaar aankloppen."

Idealiter is zo'n groep een mix van leeftijden. In de groep van Ans van Gestel is zij de oudste. Laatst nog hield Van Gestels vriezer ermee op. "Het was weekend en daar zat ik. Omdat ik geen familie in de buurt heb, belde ik de verbinder van mijn groep. Zij stuurde een appje in de groep met de vraag wie mij kon helpen en binnen een halfuur was het probleem opgelost, geweldig!"

Ook Annemie Donkers uit Eindhoven heeft een buurtgroep opgezet die elkaar helpt:

Bedenker Geene zag de noodzaak voor de cirkels jaren geleden, met een vergrijzingspiek in aantocht, toenemende eenzaamheid en steeds minder zorgpersoneel om de ouder wordende bevolking te verzorgen.

Ook Actiz, de brancheverenging van zo'n 400 zorginstellingen, ziet dat zorgcirkels een rol kunnen spelen. "Want niet iedereen heeft familie, maar iedereen heeft wel buren", zegt woordvoerder Olfert Koning. "Het wordt steeds belangrijker om daarvan gebruik te maken."

Hoewel informeel en lokaal van aard, zijn er landelijk ook zorginstellingen betrokken bij de cirkels. En ook grote zorgverzekeraars investeren erin. Zo stopt VGZ naar eigen zeggen 'tonnen' in het aanjagen ervan en wil het de komende jaren minimaal 300 ervan helpen opzetten.

Dat moet de druk op de zorg verlichten. "Want niet de apotheker bezorgt dan de medicijnen maar een wijkgenoot en niet een wijkverpleegkundige, maar een buurman helpt dan weleens met de steunkousen", zegt een woordvoerder.

Do's en don'ts

Toch is het verlichten van de druk op de zorg niet het doel van de cirkels, benadrukt Willemijn Krol, projectleider bij Nederland zorgt voor Elkaar, een instantie die de zorgcirkels helpt op te zetten.

"Het is echt om elkaar te helpen en naar elkaar om te zien. Bijkomend voordeel is dat het deels de personeelskrapte kan verhelpen." Ook Geene benadrukt dit. "Het gaat ons erom dat mensen die dicht bij elkaar wonen tegen elkaar zeggen: 'vanaf nu zijn wij er voor elkaar in goede en slechte tijden'."

Iedereen kan bovendien een zorgcirkel beginnen. "En dat is juist de charme", zegt zorgeconoom Marcel Canoy. "Zet mensen bij elkaar, vorm een appgroep, noem het een cirkel en klaar ben je", zegt hij. Soms heet het anders, dan noemt iemand het een buurtcirkel of gewoon: de buurt-app.

"Er zijn wel do's en don'ts", zegt Canoy. "Vrijwilligersorganisaties kunnen daarbij helpen, zoals met voorlichtingsbijeenkomsten, maar de kracht is juist dat dit kan bestaan zonder instanties of geld."

Samenredzaamheid

Volgens hem is de trend van de zorgcirkel onomkeerbaar. Hij is van mening dat de hulp die mensen elkaar bieden uiteindelijk ook de druk op de zorg verlicht. "Het lijkt klein, maar dit is een belangrijke opstap naar meer", zegt hij. "In andere landen is de samenredzaamheid groter, dat moeten we hier ook meer zijn en dit is daar een vorm van."

Of dat al gebeurt, is te vroeg om te zeggen. Wachtlijsten voor verpleeghuizen lijken minder hard te groeien, ziet de branche van zorginstellingen. "Mogelijk door zorgcirkels, maar ook omdat mensen in het algemeen bewuster nadenken over oud worden. Er wordt veel meer op voorbereid, over gepraat met vrienden en kinderen: wat als het minder gaat, hoe ziet jouw netwerk eruit?"

En dan is er nog iets dat de voorzorgcirkel mogelijk verhelpt: eenzaamheid. Want behalve praktische hulp leveren de groepen ook nieuwe connecties op, ook voor de Brabantse Ans van Gestel. Zij leerde zo een andere vrouw kennen die ook haar man is verloren. "We zijn al een paar keer bij elkaar op bezoek gegaan, dus ook voor sociaal contact is het heel prettig."

En een sterk netwerk, verlicht ook de druk op mantelzorgers. "Mijn kinderen wonen in Amsterdam, Maastricht en Culemborg", zegt Van Gestel. "Om dan doordeweeks een beroep op hen te doen, dat valt niet mee. Ik wil ze niet te veel belasten en probeer zelf mijn kring sterk te houden. Voor hen is dat ook plezierig, het scheelt ze, denk ik, zorgen."

Ghislaine Maxwell is overgeplaatst naar een "gevangenenkamp" in de Amerikaanse staat Texas. De Britse werd drie jaar geleden tot twintig jaar celstraf veroordeeld voor het ronselen van jonge meisjes die misbruikt werden door haar voormalige partner, miljardair Jeffrey Epstein.

Voor haar overplaatsing zat Maxwell vast in een gevangenis in Florida. Het gevangenenkamp waar ze nu zit, is volgens persbureau AP minimaal beveiligd en de gevangenen die er zitten zouden het laagste veiligheidsrisico hebben. Sommige van dit soort kampen zouden geen of maar beperkte omheiningen hebben.

Het is niet bekendgemaakt waarom ze is overgeplaatst. Twee weken geleden werd bekend dat het Amerikaanse ministerie van Justitie met Maxwell in gesprek is over de zaak rond haar voormalige partner. Justitieminister Bondi zei dat president Trump "opdracht heeft gegeven om al het geloofwaardige bewijs openbaar te maken". "Als Maxwell over informatie beschikt die strafbare feiten aantoont, luisteren de FBI en het ministerie van Justitie naar wat zij te zeggen heeft", aldus Bondi.

Geen gratie

De advocaat van Maxwell toonde zich namens haar cliënt eveneens bereid om mee te werken aan het onderzoek. "Ghislaine zal eerlijk getuigen. We zijn president Trump dankbaar voor zijn inzet om de waarheid in deze zaak aan het licht te brengen.

Trump zegt dat hij niet van plan is om haar gratie te verlenen, waardoor ze eerder op vrije voeten zou kunnen komen. "Ik zou het mogen doen, maar niemand heeft het me gevraagd. Ik weet niets van de zaak."

Dossiers vrijgeven

Epstein werd in 2019 dood in zijn cel gevonden nadat hij was aangeklaagd voor sekshandel. Hij werd ervan verdacht jarenlang minderjarige meisjes te hebben misbruikt en ze onder druk te hebben gezet om seks te hebben met zijn rijke vrienden. Epsteins dood werd als zelfdoding bestempeld, maar dat werd vrijwel direct betwijfeld door complotdenkers.

Ook Donald Trump stond in de contactenlijst van de miljardair en is meermaals samen met hem gefotografeerd terwijl ze op feestjes waren. Na een zee van kritiek gaf Trump opdracht om getuigenissen in de zaak-Epstein vrij te geven, maar het complete dossier is nog niet openbaar.

Inconsistenties

Donderdag meldde de Amerikaanse nieuwszender CBS dat er verschillende inconsistenties zitten in de bewakingsbeelden die rond Epsteins dood zijn opgenomen. Zo ontbreekt er beeldmateriaal en zijn er geen beelden van delen van zijn cel.

In Spanje zijn de ouders van een jongen van 10 uit een vliegtuig gehaald, omdat ze het kind op de internationale luchthaven van Barcelona hadden achtergelaten. De reispapieren van de jongen waren verlopen, waardoor hij niet mee kon op de vlucht van zijn ouders en hun andere kind.

Volgens Spaanse media kwamen de ouders er bij het inchecken achter dat hun zoon niet mee kon en belden ze een familielid om de jongen op te halen. Terwijl het incomplete gezin zich in het vliegtuig klaarmaakte voor hun reis, zat de jongen zonder begeleiding in de terminal te wachten.

Medewerkers van de luchthaven zagen hem en sloegen alarm. Hij vertelde hen dat zijn ouders in het vliegtuig zaten, waarna de piloot van het toestel over de intercom vroeg of iemand zijn kind had achtergelaten. Toen niemand reageerde, werden de ouders met hulp van een stewardess gevonden en uit het vliegtuig gehaald. Ze zijn door de politie met hun zoon herenigd.

Het is niet duidelijk of de ouders worden vervolgd en welke nationaliteit ze hebben.

Belangrijke instanties in het Caribische deel van het Koninkrijk zijn afgelopen week geraakt door een hack. Zo was onder meer de Belastingdienst van Curaçao doelwit. Volgens de minister van Financiën is er bij de hack ransomware gebruikt.

Toen medewerkers van de Belastingdienst de hack opmerkten, is een van de systemen offline gehaald. Er wordt nog onderzoek gedaan naar de herkomst en schade van de aanval. Volgens het ministerie is er geen vertrouwelijke informatie verloren gegaan.

De online omgeving waar mensen belastingaangifte kunnen doen of betalen, was ondanks de aanval wel bereikbaar. De telefonische klantenservice en hulp aan de balie waren niet beschikbaar. Volgens het departement zijn maandag alle diensten weer operationeel.

Virus bij Hof van Justitie

Ook bij het Hof van Justitie, dat op alle zes Caribische eilanden actief is, is een virus in het IT-systeem gevonden. Uit veiligheidsoverwegingen is daarom het computersysteem offline gehaald. Meerdere rechtszaken die afgelopen week dienden werden uitgesteld, maar volgens het hof zijn de meeste zaken doorgegaan. Er wordt nog gewerkt aan het herstel van de systemen.

Ook is digitaal ingebroken bij de officiële e-mailaccounts van parlementsleden van Aruba. De gevolgen daarvan zijn nog onduidelijk. De autoriteiten op Sint-Maarten hebben vanwege de incidenten op de Caribische eilanden bedrijven en instanties gewaarschuwd extra alert te zijn.

Hack bij OM

Ook in Nederland zijn instanties geregeld doelwit van hackers. Zo heeft het Openbaar Ministerie in Nederland twee weken geleden alle systemen losgekoppeld van het internet na een hack. De gevolgen daarvan zijn nog steeds groot. Zo komen advocaten moeilijk aan informatie, waardoor ze hun cliënten minder goed kunnen verdedigen.

In september vorig jaar zijn contactgegevens van politiemedewerkers bij een hack buitgemaakt. Dit jaar bleek dat een Russische cybergroep daar verantwoordelijk voor was.

Wat is gijzelsoftware?

Met gijzelsoftware, ook wel bekend als ransomware, dringen cybercriminelen computersystemen binnen van bedrijven of particulieren. Als een systeem is geïnfecteerd, kunnen bestanden worden versleuteld. Criminelen eisen vaak losgeld van slachtoffers in ruil voor vrijgave van de bestanden.

Besmetting met gijzelsoftware kan bijvoorbeeld via phishing plaatsvinden, waarbij een e-mailbijlage besmette bestanden bevat. Ook online advertenties of niet-geüpdatete software kunnen een risico vormen.

Bij een politieactie tegen illegale mijnbouw zijn in Zuid-Afrika zo'n duizend mensen aangehouden. Het gaat volgens de politie vermoedelijk om illegale migranten.

Aan het begin van de week omsingelden agenten een illegale goudmijn in Barberton, een plaats in de Zuid-Afrikaanse provincie Mpumalanga. Door de omsingeling werd de toevoer van goederen naar de mijn afgesneden en werden de mijnwerkers gedwongen boven te komen. Daar werden ze door de politie gearresteerd en meegenomen.

Een woordvoerder van de politie zegt dat de operatie nog niet is afgerond. Vermoed wordt dat er nog meer mijnwerkers onder de grond zitten. "Tot nu toe hebben we geen doden gevonden", voegt hij eraan toe.

Doden in Stilfontein

Begin dit jaar liep een soortgelijke actie tegen illegale mijnbouw in Stilfontein uit op een drama. De politie had de mijn maandenlang omsingeld in de hoop dat illegale mijnwerkers uit eigen beweging naar boven zouden komen. "We gaan ze uitroken", zei een minister.

Pas nadat een rechter had bevolen dat de overheid een reddingsactie moest opzetten, werden de gevolgen van de omsingeling duidelijk; tientallen mensen bleken te zijn gestorven. Uiteindelijk werden de lichamen van 78 mijnwerkers gevonden. 246 mensen werden gered.

In de Amerikaanse stad Anaconda in de staat Montana is een klopjacht gaande op een man die vier mensen heeft doodgeschoten in een café. De man opende rond 10.30 uur het vuur en doodde de barkeeper en drie bezoekers. Volgens de eigenaar van de bar, die zelf niet aanwezig was, kende de dader hen alle vier en was er geen sprake van een ruzie of conflict.

De schutter werd voor het laatst gezien toen hij met zijn auto richting het westen van de stad reed. Later liet hij die auto achter en vluchtte te voet verder. Inwoners van Anaconda zijn opgeroepen om binnen te blijven.

De politie zoekt met tientallen manschappen naar de verdachte, die waarschijnlijk gewapend is, en het gebied ten westen van de stad is hermetisch afgesloten. Er wordt ook met een helikoper gezocht. Anaconda, een stad van zo'n 9000 inwoners, ligt in een vallei tussen de bergen.

Patiënt

De verdachte is een voormalige militair van 45 die naast het café woont. De man diende in 2004 en 2005 in Irak en was sergeant toen hij afzwaaide. Familieleden zeggen dat hij al jaren mentale problemen had en dat ze vergeefs hebben geprobeerd om hulp voor hem te regelen.

"Dit is niet een of andere zuiplap die door het lint gaat", schrijft een nicht op Facebook. Dit is een patiënt die soms niet weet wie hij zelf is en vaak niet beseft wanneer hij waar hij is."

De Amerikaanse president Trump heeft de commissaris van de overheidsinstantie die statistieken over de arbeidsmarkt bijhoudt ontslagen. Hij beschuldigt Erika McEntarfer van het manipuleren van de maandelijkse werkgelegenheidsrapporten. Daarvoor levert hij geen bewijs.

In het nieuwste rapport van het Bureau of Labor Statistics (BLS) staat dat de Amerikaanse economie in juli slechts 73.000 banen heeft gecreëerd. Dat zijn er veel minder dan voorspeld. Daarnaast bleek de werkgelegenheidsgroei in mei en juni veel lager te zijn uitgevallen dan aanvankelijk werd gedacht.

Hoewel het volgens Amerikaanse media gebruikelijk is dat zulke cijfers later worden bijgesteld, stelt Trump dat McEntarfer ze heeft gemanipuleerd "voor politieke doeleinden". De Amerikaanse president beweert bovendien dat het BLS de cijfers voorafgaand aan de presidentsverkiezingen vorig jaar heeft vervalst om de kansen van de Democratische presidentskandidaat Kamala Harris te vergroten.

Belangrijke graadmeter

"Ze zal worden vervangen door iemand die veel competenter en gekwalificeerder is", schrijft Trump op Truth Social over McEntarfer. "Belangrijke cijfers zoals deze moeten eerlijk en accuraat zijn; ze mogen niet voor politieke doeleinden worden gemanipuleerd." In werkelijkheid bloeit de Amerikaanse economie, beweert hij.

Het maandelijkse werkgelegenheidsrapport wordt gezien als een belangrijke graadmeter voor de Amerikaanse economie. Het teleurstellende rapport leidde ertoe dat de Amerikaanse aandelenbeurzen vandaag met ongeveer 1.5 procent daalden.

Sinds Trump aan zijn tweede termijn is begonnen, valt hij herhaaldelijk instellingen aan die objectieve gegevens gebruiken om de Amerikaanse economie te beoordelen. Zo neemt hij de voorzitter van de Amerikaanse centrale bank, Jerome Powell, al maanden onder vuur omdat hij weigert om de rente te verlagen.

De bisschop van Burgos heeft van de lokale rechtbank gelijk gekregen in een conflict met negen voormalige zusters clarissen. De negen nonnen moeten hun klooster in het Noord-Spaanse dorp Belorado verlaten. Doen ze dat niet, dan zal de politie eraan te pas komen.

De nonnen laten zich sinds 2019 spiritueel begeleiden door een zelfbenoemde bisschop die in datzelfde jaar uit de Rooms-Katholieke Kerk werd gezet en door die kerk als leider van een ketterse sekte wordt beschouwd. Deze uiterst conservatieve 'sekte' erkent de pausen die na 1958 aantraden niet.

Breuk met Rome

De negen nonnen distantieerden zich niet van hun leider en braken vorig jaar openlijk met het Vaticaan. De bisschop van Burgos excommuniceerde hen daarop, wat betekent dat het Vaticaan ze niet meer als lid van de Rooms-Katholieke Kerk beschouwt.

De bisschop eiste vervolgens dat de nonnen uit het klooster in Belorado zouden vertrekken. Dat weigerden ze. De negen probeerden de rechtbank ervan te overtuigen dat zij eigenaar van het klooster zijn. De rechtbank kwam tot de conclusie dat het klooster eigendom van de kerk is en dat de bisschop het recht heeft om hen de deur te wijzen.

Hoger beroep

Vijf oudere nonnen die trouw bleven aan Rome willen in het klooster blijven. Of dat kan, is onduidelijk. De nonnen die op straat zijn gezet, leggen zich niet neer bij de uitspraak en gaan in hoger beroep.

De Colombiaanse oud-president Álvaro Uribe is veroordeeld tot een straf van 12 jaar huisarrest voor het beïnvloeden van getuigen en omkoping.

De 73-jarige oud-president werd maandag al veroordeeld, maar de rechter moest de straf nog bekendmaken. Hij krijgt de straf omdat er volgens de rechter voldoende bewijs is dat hij samenspande met een advocaat om drie leden van paramilitaire groepen er in de gevangenis toe te bewegen om hun getuigenis te veranderen.

Ze hadden die afgelegd tegenover Ivan Cepeda, een linkse senator die onderzoek deed naar de banden tussen Uribe en de zeer gewelddadige paramilitaire groepen in het land. Die groepen beschermden tijdens het presidentschap van Uribe de belangen van grootgrondbezitters.

Nog altijd machtig

De veroordeling volgt op een jarenlange rechtszaak, waarbij Uribe de steun hield van vooral conservatieve Colombianen. Ook na zijn aftreden bleef hij belangrijk in de Colombiaanse politiek. Op de achtergrond is hij nog steeds machtig en invloedrijk, en verdeelt hij Colombia in voor- en tegenstanders.

Het Hof van Justitie op Curaçao heeft een streep gezet door het jarenlang gangbare detentiebeleid rond migranten. Daarbij werden migranten die illegaal het eiland binnenkwamen standaard in vreemdelingenbewaring geplaatst.

In een opmerkelijk vonnis oordeelt het Hof dat detentie niet automatisch mag volgen uit illegale binnenkomst en dat de overheid verplicht is per geval te onderzoeken of lichtere maatregelen, zoals een meldplicht, mogelijk zijn.

Volgens mensenrechtenorganisaties is dit een juridische doorbraak en een bevestiging dat ook aan de buitengrenzen van het Koninkrijk mensenrechten moeten worden gewaarborgd.

Twee Venezolanen

De zaak ging over twee Venezolaanse mannen die eind december 2023 per boot aankwamen op Curaçao en direct werden opgesloten in de barakken bij de SDKK-gevangenis in Willemstad. De minister van Justitie rechtvaardigde dat enkel op basis van hun illegale binnenkomst, zonder te kijken naar hun persoonlijke situatie of alternatieve vormen van toezicht. Daarmee handelde de overheid in strijd met internationale verdragen en haar eigen beleidsregels, oordeelt het Hof.

Volgens het Hof staat in de beleidsregels dat mensen pas in bewaring mogen worden genomen als minder ingrijpende maatregelen onvoldoende blijken. Dat moet per individu worden beoordeeld. Het automatisch detineren van alle migranten die illegaal aankomen, is daarmee in strijd met fundamentele rechtsbeginselen. Het Hof noemt dit expliciet onrechtmatig.

De uitspraak volgt op jarenlange kritiek van mensenrechtenorganisaties. Amnesty International publiceerde al in 2018 en 2021 rapporten waarin het detentiebeleid van Curaçao werd bekritiseerd. Volgens die rapporten werden ongedocumenteerde Venezolanen stelselmatig opgesloten zonder dat hun situatie individueel werd beoordeeld of dat zij toegang kregen tot een asielprocedure. Amnesty noemde de omstandigheden waaronder zij werden vastgehouden onmenselijk.

Geen aanmeldcentrum

De zaak tegen de overheid werd aangespannen door Human Rights Defense Curaçao (HRDC), met ondersteuning van advocaat Alicia Blonk. Volgens Blonk bestaan er duidelijke alternatieven voor detentie. "Als iemand met een boot aankomt, kan een eerste nacht in vreemdelingendetentie nodig zijn voor identificatie. Maar daarna moet worden gekeken of diegene elders terechtkan, bijvoorbeeld bij familie. Een meldplicht zou dan voldoende zijn", aldus Blonk.

Het probleem zit volgens haar in het ontbreken van een onafhankelijk aanmeldcentrum, zoals Ter Apel in Nederland. Omdat Curaçao zo'n voorziening niet heeft, valt de overheid standaard terug op de barakken bij de gevangenis. Daar worden migranten onder vrijwel dezelfde omstandigheden vastgehouden als strafrechtelijk veroordeelden, ook al zijn ze dat formeel niet.

De uitspraak van het Hof is ook opvallend, omdat rechters op Curaçao zich tot nu toe meestal volgzaam opstelden ten opzichte van het detentiebeleid van de overheid. Tot eind 2023 accepteerden rechters doorgaans de argumentatie van de minister, zolang de uitzettingsprocedure voortvarend werd ingezet. Internationale mensenrechtenverdragen werden wel genoemd, maar hadden zelden doorslaggevende invloed op de uitkomst.

Directe gevolgen

De uitspraak heeft directe gevolgen voor het vreemdelingenbeleid van Curaçao. De overheid zal nu per zaak moeten aantonen waarom detentie noodzakelijk is en waarom lichtere alternatieven niet volstaan. Dat vergt extra inspanning, capaciteit en coördinatie, zeker in een politiek gevoelig dossier als migratie.

Voorvechters van mensenrechten zien het vonnis als een signaal aan de Curaçaose overheid en aan rechters dat de fundamentele rechten van migranten serieus moeten worden genomen, ook op een eiland dat functioneert als buitengrens van het Koninkrijk der Nederlanden.