NOS Nieuws - Algemeen

Anti-walvisvaartactivist Paul Watson is vrijgelaten. Hij zat in Groenland in de gevangenis nadat hij op verzoek van Japan was aangehouden. Groenland is een autonome regio van Denemarken en de Deense justitie heeft besloten dat hij niet aan Japan wordt uitgeleverd.

Watson werd in juli van dit jaar in de Groenlandse hoofdstad Nuuk opgepakt omdat hij verdacht wordt van het beschadigen van een schip en het verwonden van een walvisjager in 2010. Hij deed dat tijdens een actie van zijn organisatie Sea Shepherd.

De ernst van de misdaden waarvan Watson wordt beschuldigd en de tijd die sindsdien is verstreken, waren voor Denemarken reden om Watson te laten gaan. Volgens justitie speelde bij het besluit om hem niet uit te leveren ook mee dat het niet duidelijk was of de tijd die Watson vastzat zou worden afgetrokken van een eventuele straf in Japan.

Op de vlucht

De Canadees-Amerikaanse oprichter van Sea Shepherd was in 2012 al eens gearresteerd in Duitsland nadat Interpol een opsporingsbericht tegen hem had uitgevaardigd. Daar sloeg hij, terwijl hij op borgtocht vrij was, op de vlucht toen hem duidelijk werd dat hem mogelijk uitlevering aan Japan boven het hoofd hing. Sindsdien verbleef hij in verschillende landen, waaronder Frankrijk en de VS. In 2022 vertrok hij bij Sea Shepherd en ging hij verder met zijn eigen stichting, de Captain Paul Watson Foundation.

Omdat eerder dit jaar het internationale opsporingsverzoek van de site van Interpol leek te zijn verdwenen, dacht Watson dat Japan de zaak had laten vallen en dat hij weer vrij kon reizen. Toen hij daarna in Groenland toch werd gearresteerd, vermoedde zijn stichting dat hij in de val was gelokt.

Opgelucht

Watson vertrekt na zijn vrijlating naar Frankrijk, waar hij politiek asiel heeft aangevraagd. President Macron heeft zich sinds juli persoonlijk ingezet voor zijn vrijlating.

De activist reageerde opgelucht na het verlaten van de gevangenis in Nuuk. In Japan had hij een celstraf van 15 jaar kunnen krijgen. "Dit geeft me de mogelijkheid om nog voor de Kerst thuis te zijn bij mijn twee kinderen", zei hij tegen persbureau AP.

Watson blijft voorzichtig omdat hij nog steeds bang is uitgeleverd te worden door een ander land. "Ik moet er zeker van zijn dat ik geen landing maak in IJsland of een ander land waar Interpol kan proberen me opnieuw te laten arresteren."

Hij wees erop dat zijn tijd in de cel de aandacht op "de voortdurende Japanse illegale walvisvaart" heeft gevestigd. "Dus de afgelopen vijf maanden waren in feite een verlengstuk van de campagne."

Japan heeft voor zover bekend nog niet gereageerd op de vrijlating.

Het gerechtshof heeft John S. in hoger beroep veroordeeld tot 30 jaar cel en tbs met dwangverpleging. S. vermoordde in 2022 een schoenmaker in Vlissingen en een meisje en een vrouw op een zorgboerderij in Alblasserdam.

Op 4 mei van dat jaar schoot S. de schoenmaker in Vlissingen dood, naar eigen zeggen om zijn pas aangeschafte wapen te testen. Twee dagen later doodde hij op zorgboerderij Tro Tardi, een 34-jarige medewerkster en een 16-jarig meisje dat daar te gast was. S. werd kort na de aanslag aangehouden in een park in Alblasserdam; hij had zelf 112 gebeld en bekende meteen.

TBS

Het OM eiste vorig jaar voor de rechtbank 30 jaar cel met tbs. De rechter vond echter dat een tijdelijke straf geen recht zou doen aan de gepleegde misdrijven en besloot daarom een levenslange gevangenisstraf op te leggen.

S. zou daarmee na 25 jaar om een herbeoordeling kunnen vragen. Dat was voor het OM een te groot risico. Daarom ging het in hoger beroep. Voor het hof voerde justitie aan dat S. een "op een geestelijk vlak ernstig zieke man" is.

Verminderd toerekeningsvatbaar

Volgens deskundigen van het Pieter Baan Centrum is S. verminderd toerekeningsvatbaar voor zijn daden. De kans dat hij opnieuw in de fout gaat is groot. Daarom zeggen de deskundigen dat het belangrijk is om de man goed in de gaten te houden, en dat kan door hem tbs met dwangverpleging op te leggen.

Het OM eiste opnieuw 30 jaar tbs met dwangverpleging. Het gerechtshof neemt die eis nu dus over, schrijft Omroep Zeeland. "We vinden uw daden zo gruwelijk, dat vergelding voorop moet staan", zei de voorzitter van het gerechtshof. "U heeft niet alleen deze mensen, maar heel de maatschappij diep geschokt met uw daden." De tbs gaat in nadat S. zijn celstraf heeft uitgezeten.

De kans op een terroristische aanslag in Nederland blijft reëel, stelt de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid vast. Het dreigingsniveau blijft op 4 (substantieel) staan, de op een na hoogste categorie. Een jaar geleden werd het dreigingsniveau verhoogd van 3 naar 4.

De dreiging van het jihadisme blijft volgens NCTV Aalbersberg onverminderd hoog. De oorlog in Gaza is daarbij een "belangrijke aanjagende factor". Jongeren met sympathie voor het jihadisme radicaliseren sneller en vaker online, signaleert hij. "Het conflict in Gaza is een stimulerend iets geweest in het jihadistisch denken", zegt Aalbersberg. "Ook al liggen ISIS en wat daar gebeurt heel erg uit elkaar, het is zeker gebruikt de afgelopen jaren om de radicalisering van mensen te versterken, en dat zien we nog steeds."

Als voorbeeld van waar radicalisering toe kan leiden noemt het rapport het incident bij de Erasmusbrug in Rotterdam op 19 september. Een 22-jarige man viel toen mensen aan met een mes, waarbij een dode viel. De verdachte wordt aangeklaagd voor moord met een terroristisch motief. De NCTV wijst ook op de sterke toename van het aantal jihadistische aanslagen en arrestaties elders in Europa dit jaar.

De snelle online radicalisering van jongeren is een belangrijke factor bij het bepalen van het dreigingsniveau. Met name jihadistische jongeren komen online relatief makkelijk in contact met leden van IS die hen proberen te verleiden tot een uitreis of een aanslag.

De dreiging vanuit het jihadisme is het hoogst, zegt Aalbersberg, maar ook over jongeren met sympathie voor rechts-terroristische denkbeelden zijn er zorgen. Dit jaar zijn er diverse rechts-extremistische groepen opgericht. Volgens de NCTV zijn de leden meer actiebereid dan voorheen. Verder is er niet alleen online contact maar willen ze elkaar ook ontmoeten. Sommigen gaan over tot racistisch gemotiveerd geweld.

Terrorismeveroordeelden komen vrij

Aalbersberg maakt zich zorgen over de snelle online radicalisering van jongeren. Volgens zijn rapport zijn er in Nederland waarschijnlijk enkele honderden jongeren, soms niet ouder dan zo'n 14 jaar, actief in rechts-terroristische en jihadistische online milieus. Tientallen Nederlandse jongeren van 12 tot 20 jaar zijn bij de politie in beeld na het verspreiden van terroristische propaganda, en sommige ook vanwege het voorbereiden van aanslagen.

"Jongeren, op hun kamer, achter hun scherm, zijn vaak gefascineerd door geweld", zegt Aalbersberg. "Geweld in games, en dan kunnen ze ook in velden van radicalisering terechtkomen, hetzij jihadistisch, hetzij rechts, en uiteindelijk in hele korte tijd compleet radicaliseren."

Opvallend is de waarschuwing van de NCTV voor mensen die na een veroordeling voor terrorisme vrijkomen. Vanaf komend jaar kan dat meer gaan spelen in Nederland, want er komen dan mensen vrij met een hoger dreigingsprofiel dan veel veroordeelden die eerder zijn vrijgelaten. Het gaat dan bijvoorbeeld om Syriëgangers die hun straf bijna hebben uitgezeten.

"Het bijzondere van deze groep mensen die de komende jaren vrijkomt, is dat ze een hoog dreigingsprofiel hebben", aldus de NCTV. "Erg betrokken in de ideologie, en van wie je soms ook niet weet of ze zijn gederadicaliseerd."

Radicale soevereinen

In het dreigingsbeeld worden ook nog radicale soevereinen genoemd, mensen die vinden dat de overheid geen legitieme macht over hen heeft en dat ze zelf mogen bepalen of ze zich aan wetten en regels houden. Acht mensen met dat gedachtegoed worden vervolgd voor terroristische misdrijven.

De acht worden verdacht van deelname aan een terroristische organisatie en drie van hen zouden het voornemen hebben gehad een gewelddadige confrontatie aan te gaan met lokale gezagsdragers. Bij meerdere verdachten zijn wapens gevonden. Volgens de NCTV gaat ook na de arrestaties nog steeds dreiging uit van "de kleine groep geweldsbereide soevereinen".

De Europese Commissie is een onderzoek begonnen tegen TikTok. De vraag is of het Chinese socialemediaplatform genoeg gedaan heeft om bij de presidentsverkiezingen in Roemenië van vorige maand buitenlandse beïnvloeding te voorkomen.

De eerste ronde werd onverwacht gewonnen door de pro-Russische kandidaat Calin Georgescu. Uit onderzoek van veiligheidsdiensten zou blijken dat zijn filmpjes dankzij manipulatie extra werden gepromoot. De EU heeft daarom vragen over het algoritme dat TikTok gebruikt en ook over de manier waarop het platform omgaat met politieke boodschappen.

De EU kan boetes opleggen aan sociale media die niet snel en doeltreffend genoeg optreden tegen illegale praktijken als het manipuleren van verkiezingen. "Zodra wij bemoeienis vermoeden, met name bij verkiezingen, moeten we snel en krachtig handelen", zegt voorzitter Von der Leyen van de Europese Commissie. "Het moet duidelijk zijn dat in de EU alle online platforms een verantwoordelijkheid hebben."

Reactie TikTok

Een woordvoerder van TikTok zei tegen het Duitse persbureau DPA dat het geen betaling voor politieke boodschappen accepteert en dat het boodschappen verwijdert die ingaan tegen de richtlijnen voor desinformatie, lastigvallen en haatzaaien.

Het constitutioneel hof in Roemenië heeft de uitslag van de eerste ronde ongeldig verklaard. Een nieuwe datum is nog niet vastgesteld. Het Roemeense OM is een onderzoek naar de campagne van Georgescu begonnen.

In de nieuwe autobiografie van paus Franciscus onthult de kerkvorst dat er in 2021 een aanslag op zijn leven is verijdeld. In maart van dat jaar zouden twee zelfmoordterroristen in de Iraakse stad Mosul een aanslag op hem hebben willen plegen. Passages van het nog te verschijnen boek zijn door de Italiaanse krant Corriere della Sera gepubliceerd.

Drie jaar geleden bracht Franciscus een vierdaags bezoek aan Irak. "Bijna iedereen raadde mij die reis af", schrijft hij in het boek. Het bezoek was historisch te noemen: voor het eerst bezocht een paus Irak.

Volgens de paus werd hij bij aankomst in Bagdad door de politie geïnformeerd over de geplande zelfmoordaanslag. "Een vrouw bepakt met explosieven, een jonge kamikaze, was op weg naar Mosul om zichzelf op te blazen."

Onderschept en opgeblazen

Het bezoek aan Mosul was een belangrijk moment. Van 2014 tot en met 2017 was de stad onder controle van de terroristische organisatie Islamitische Staat. De paus bezocht daar verschillende ruïnes van verwoeste kerken.

De paus schrijft dat hij de volgende dag aan veiligheidsfunctionarissen vroeg wat er met de potentiële zelfmoordterroristen was gebeurd. "De commandant antwoordde laconiek: 'Ze zijn er niet meer. De politie heeft ze onderschept en opgeblazen.'"

Als het aan het Openbaar Ministerie ligt, moeten de mannen die verdacht worden van het projecteren van racistische zinnen op de Erasmusbrug zes maanden de cel in. Die eis werd vandaag uitgesproken in de rechtbank in Rotterdam.

Tijdens de jaarwisseling van 2022 naar 2023 werden minutenlang extreemrechtse, discriminerende leuzen op de Erasmusbrug in Rotterdam geprojecteerd. Ze waren te zien tijdens de uitzending van het aftelmoment van RTL. Er waren teksten te lezen als "White lives matter" en "Vrolijk blank 2023".

De twee mannen worden ook verdacht van soortgelijke projecties in Alkmaar en Eindhoven begin 2023. Het gaat om de 26-jarige John A. uit Zwijndrecht en de 36-jarige Daniil S. uit Landgraaf. Ze behoren tot de actiegroep White Lives Matter, schreef de regionale omroep Rijnmond eerder.

Het OM zegt dat de acties neerkomen op groepsbelediging en het aanzetten tot discriminatie. Bovendien werden veel mensen geconfronteerd met de acties, zei de officier van justitie, wijzend op de live-uitzending waarnaar meer dan een miljoen mensen keken.

Afwezig

De verdachten werden in februari 2023 opgepakt en zaten enige tijd vast, maar werden daarna vrijgelaten in afwachting van hun proces. Het tweetal heeft bij politieverhoren gezwegen.

Beide mannen waren vandaag niet aanwezig in de rechtszaal. Volgens hun advocaten zag A. op tegen de media-aandacht en kon S. geen vrij krijgen van zijn werk.

Nederlandse apotheken zijn de hele volgende week dicht door een staking van medewerkers. Ze leggen op maandag 23, dinsdag 24 en vrijdag 27 december het werk neer. "Omdat het woensdag en donderdag kerst is, betekent dit dat veel openbare apotheken de hele kerstweek dicht zullen zijn", zeggen vakbonden FNV en CNV.

Het is de tweede landelijke staking bij apotheken, na die van 12 november. Toen kwamen ongeveer 10.000 medewerkers naar het Malieveld in Den Haag om te protesteren tegen de hoge werkdruk en om een hoger salaris te eisen.

Daarvoor waren er sinds september al stiptheidsacties in de apotheekbranche, waardoor vrijwel alle apotheken in Nederland de afgelopen tijd één keer of vaker dicht zijn geweest.

Tijdens de landelijke staking blijft spoedzorg gegarandeerd, zeggen de bonden. "Apotheken zijn een essentiële schakel in de zorgketen", zegt CNV-bestuurder Albert Spieseke tegen de NOS. "Dus de beslissing om te gaan staken is niet lichtvaardig genomen". Patiënten kunnen in noodgevallen altijd medicijnen krijgen, maar moeten daarvoor mogelijk wel naar een andere apotheek.

Afreageren op apotheker

"Natuurlijk gaat dat wel overlast geven voor patiënten, maar we kunnen niet anders", aldus Spieseke. Volgens de bonden hebben de verzekeraars het zover laten komen.

Volgens de vakbondsbestuurders is het werk in de apotheek veel stressvoller geworden. "Apotheekmedewerkers moeten aan de balie uitleggen waarom medicijnen niet meer verkrijgbaar zijn, of waarom iemand een ander merk medicijn krijgt. Het ongenoegen daarover wordt vaak afgereageerd aan de balie op de assistent die er ook niks aan kan doen." Dat maakt het werk, gecombineerd met het lage salaris, er volgens de bonden niet aantrekkelijker op.

'Spoedzorg wel onder druk', zegt werkgeversvereniging

De voorzitter van de Werkgeversvereniging Zelfstandig Openbare Apothekers (WZOA) Karin Beuning noemt het heel spijtig dat de vakbonden deze staking hebben aangekondigd. "Dat is niet bepaald in de kerstgedachte", zegt ze. De werkgeversvereniging voelt zich door de vakbonden "niet erkend in onze eigen deskundigheid".

Het is volgens Beuning namelijk wel zo dat de spoedzorg onder druk komt, in tegenstelling tot de bewering van CNV-bestuurder Spieseke. Ze stelt dat dienstapotheken niet zijn ingericht op spoedzorg en dat niet alleen de spoedzorg onder druk komt. "Ook mensen die herhaalmedicijnen nodig hebben lopen risico door een opstapeling van recepten. Dat maakt het risico op fouten groter."

Om 16:00 uur vanmiddag vindt er nog een veiligheidsoverleg plaats tussen de werkgeversvereniging en de vakbonden, onder leiding van een onafhankelijke voorzitter. "Onze insteek is om de staking af te wenden", aldus Beuning.

6 procent meer

De vakbonden willen dat de salarissen met terugwerkende kracht vanaf 1 juli met minimaal 6 procent worden verhoogd. Ook willen ze een verhoging van het minimumloon naar 16 euro per uur en meer maatregelen om de werkdruk te verminderen. Verder eisen de bonden dat medewerkers worden betaald voor de tijd die ze kwijt zijn aan voorbereidingen op de werkdag.

De werkgevers bieden 2 procent vanaf 1 juli en 5 procent per 1 juli volgend jaar. Ze zeggen door het beleid van zorgverzekeraars en de overheid niet meer te kunnen geven.

Een memorabele bekerwedstrijd vanavond om 21.00 uur voor MVV tegen Feyenoord. Het is voor het eerst in 25 jaar dat de Limburgse club het in eigen stadion opneemt tegen een club uit de traditionele top drie (Ajax, Feyenoord en PSV).

De meeste spelers van MVV stonden nooit eerder tegenover een topclub. Het is dan ook een speciale wedstrijd voor de Maastrichtse club, zegt interim-directeur Jean Boelen tegen regionale omroep L1 Nieuws.

"Een droom die uitkomt. Zeker voor de supporters die 25 jaar verstoken zijn gebleven van zo'n knaller, maar ook voor de selectie is het prachtig."

MVV degradeerde in 2000 uit de eredivisie en speelt sindsdien zijn competitiewedstrijden in de eerste divisie.

Niet alleen sportief, ook financieel is het voor de Maastrichtse club een mooie opsteker. "Er is nu nog geen sprake van recettedeling", zegt Boelen.

Oftewel: de netto-opbrengst van de bekerwedstrijd is volledig voor MVV. In latere rondes moet die opbrengst worden verdeeld over de twee clubs. Dat het een opsteker zal worden voor de jaarrekening, staat eigenlijk wel vast. "Ongetwijfeld", zegt Boelen glunderend.

Het stadion in Maastricht is vanavond volledig uitverkocht: 8.500 toeschouwers zijn erbij, onder wie 400 supporters uit Rotterdam. De tickets vlogen de deur uit.

Boelen: "Ik kan me niet herinneren dat het ooit zo snel is gegaan bij MVV. Het was duizelingwekkend. Ik denk dat we het stadion wel twee keer hadden kunnen vullen."

'Alles is mogelijk'

MVV-trainer Edwin Hermans kijkt met vertrouwen uit naar vanavond. "In de beker is alles mogelijk", zegt hij. "Als je naar recente uitslagen kijkt, zie je dat grote clubs van de kleine verliezen. En dat kan hier ook."

Ook speler Bryan Smeets hoopt op een overwinning. "Je mag dromen en je mag fantaseren. Je hoopt gewoon dat je gaat winnen, maar je moet ook realistisch zijn dat je tegen een hele grote club speelt."

Er staat voor het eerst een Nederlander op de Europese sanctielijst vanwege de oorlog in Oekraïne. Het gaat om Niels Troost, een oliehandelaar.

Troost is op de lijst gezet omdat hij vermoedelijk meerdere keren Russische olie heeft verkocht voor een hogere prijs dan het prijsplafond. Die prijslimiet voor Russische olie is een van de lopende sancties tegen Rusland.

Troost, geboren in Zaandam, is de man achter het bedrijf Paramount Energy & Commodities, gevestigd in Genève. Een dochterbedrijf daarvan zetelt weer in Dubai, schreef de Financial Times dit weekend in een uitgebreid artikel over Troost. Hij reisde volgens de zakenkrant sinds het begin van de oorlog vier keer naar Rusland.

'Slachtoffer van oplichter'

In die krant komt de zakenman, die in Zwitserland woont, ook aan het woord. Hij claimt dat hij jarenlang aan het lijntje is gehouden door een oplichter die zich voordeed als CIA-agent. Die 'agent' zou hem verzekerd hebben dat hij zich geen zorgen hoefde te maken over de sancties en voor hem een Amerikaanse licentie had geregeld. Met die licentie zou hij mogen blijven handelen in Russische olie.

Troost staat sinds februari al op een sanctielijst van het Verenigd Koninkrijk. Dat is om dezelfde reden die de EU nu ook noemt: zijn bedrijf heeft Russische olie verkocht voor te hoge prijzen.

Een woordvoerder van Troost zegt tegen de Financial Times dat "de beslissing niet is gebaseerd op feiten". "Zowel meneer Troost als zijn bedrijven hebben nooit de wet of regelgeving overtreden." Daarnaast stelt de woordvoerder dat de EU "meedoet aan een stevige desinformatiecampagne met betrekking tot een zakelijk geschil", waarmee hij verwijst naar de oplichter met wie Troost voorheen samenwerkte.

Duitse en Franse diplomaten zijn in Syrië om te praten met de interim-regering die door de rebellengroep Hayat Tahrir al-Sham (HTS) is opgezet na de verdrijving van president Assad.

Veel landen zijn bezorgd over de situatie omdat HTS nog steeds als een terroristische organisatie wordt beschouwd in de Europese Unie en de Verenigde Staten.

HTS komt voort uit de terreurbeweging Jabhat al-Nusra, die aan al-Qaida en andere islamitische groeperingen gelieerd is. Maar tegenwoordig slaat het een gematigdere toon aan en zegt het de leden van alle religieuze gemeenschappen in Syrië te beschermen.

Bescherming van minderheden

Volgens het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken wordt met HTS gesproken over "een inclusief transitieproces in Syrië en de bescherming van minderheden".

De Duitse delegatie onderzoekt verder of het mogelijk is de Duitse ambassade in Damascus te heropenen en heeft gesprekken met vertegenwoordigers van christelijke bevolkingsgroepen.

Franse vlag gehesen

Frankrijk heeft vandaag voor het eerst in twaalf jaar weer de Franse vlag gehesen bij de ingang van de ambassade in Damascus. Het land onderzoekt of het veilig genoeg is om de ambassade officieel te heropenen.

Volgens de Franse delegatieleider "staat Frankrijk aan de zijde van Syrië tijdens de overgangsperiode". Ook sprak hij de hoop uit dat de transitie vreedzaam verloopt. De Fransen spreken met onder anderen de tijdelijke premier van Syrië, Mohammed al-Bashir.

Britse diplomaten spraken gisteravond al in Damascus met de leider van HTS, Ahmad al-Sharaa. Volgens Sharaa werden de laatste ontwikkelingen in het land besproken.

De Britse minister Lammy van Buitenlandse Zaken had eerder het contact van zijn regering met HTS bevestigd. "HTS blijft een verboden organisatie", zei Lammy tegen Britse media, "maar we kunnen diplomatieke contacten onderhouden".

Sancties

Sharaa gaf ook een interview aan de Britse krant The Times waarin hij het Westen opriep alle sancties tegen Syrië op te heffen en HTS niet langer aan te merken als terroristische organisatie.

Binnen de EU wordt daar al over nagedacht. EU-buitenlandchef Kallas zei gisteren dat de EU klaar moet zijn om de sancties tegen Syrië te verlichten als de nieuwe leiders "positieve stappen" zetten om een inclusieve regering op te zetten met respect voor vrouwen en minderheden.

Vandaag maakte Kallas bekend dat het EU-agentschap in Syrië wordt heropend. Dat agentschap, vergelijkbaar met een ambassade, is nooit officieel gesloten, maar er was vanwege de oorlog geen ambassadeur aanwezig. "Nu moet de delegatie weer volledig operationeel worden", aldus Kallas.

Voorzitter Von der Leyen van de Europese Commissie is vandaag in Turkije om daar met president Erdogan te spreken over de ontwikkelingen in Syrië en de gevolgen daarvan voor de regio.

Nederland

Het is op dit moment niet duidelijk of Nederland ook plannen heeft om naar Syrië af te reizen.

De vrijlating van een ogenschijnlijk slachtoffer van Assads regime was een van de "meest buitengewone momenten" in de carrière van CNN-journalist Clarissa Ward. Met haar eigen ogen en een draaiende camera zag zij hoe rebellen in de Syrische hoofdstad Damascus een man vrijlieten uit een cel. Maar de reportage kwam al snel onder vuur te liggen en de zender besloot om de identiteit van de man te onderzoeken.

De zender concludeert nu misleid te zijn door de Syrische man. Hij blijkt helemaal geen gewone burger te zijn, maar een luitenant van de Syrische luchtmacht die verantwoordelijk zou zijn voor mensenrechtenschendingen onder Assad.

Ward bezocht de beruchte gevangenis vorige week samen met de rebellen nadat het regime van Assad was gevallen. Volgens de nieuwszender was de journalist op zoek naar de Amerikaanse journalist Austin Tice, die in 2012 in Syrië verdween.

Op beelden is te zien hoe de man onder een deken lag en met zijn handen omhoog voorzichtig opstond. Hij werd door een van de rebellen gerustgesteld en verteld dat hij is vrijgelaten. Als de man samen met Ward naar buiten hinkelt, kijkt hij verwonderd naar de lucht en kust hij de journalist en de rebellenstrijder.

Bekijk hier de reportage van CNN in Syrië:

De man beweerde in de reportage dat hij Adel Ghurbal heet en uit de stad Homs komt. Hij claimde dat hij door de geheime dienst werd meegenomen en naar Damascus werd gebracht om daar ondervraagd te worden. Hij claimde ook dat hij drie maanden in de gevangenis had gezeten.

Ook zei de gevangene dat hij in de tussentijd helemaal niks van zijn kinderen had vernomen. Terwijl de man zijn verhaal vertelde leek hij in shock te zijn van het nieuws dat Syrië werd bevrijd van Assad.

Hoewel de bevrijding van de man indruk maakte op Ward, waren velen op sociale media niet overtuigd van het verhaal. Zo twijfelden mensen of de man daadwerkelijk een slachtoffer van Assad was, gezien zijn gezonde fysieke toestand. Ook vroegen mensen zich af of de vrijlating niet in scène was gezet.

CNN heeft na de kritiek de reportage onderzocht en zegt de ware identiteit van de gevangene te hebben ontdekt. De man zou niet Adel Ghurbal heten maar Salama Mohammad Salama, een luitenant bij de Syrische luchtmacht toen Assad nog aan de macht was. Het is niet bekend wat de zender voor het uitzenden van de reportage heeft gedaan om de identiteit van de man te achterhalen.

De zender zegt na de reportage meerdere mensen in Homs te hebben gesproken die de man hebben herkend. Volgens hen is Salama verantwoordelijk voor het afpersen en intimideren van mensen. CNN zegt een foto te hebben gezien, verkregen door een inwoner van Homs, waarop dezelfde man te zien is. Op basis van gezichtsherkenningssoftware oordeelt de zender dat de foto overeenkomt met de man op de beelden van de reportage van Ward.

Verify-sy, volgens CNN een Syrisch factcheckplatform, berichtte als eerste over de identiteit van Salama. Volgens de inwoners van Homs die de website sprak, moest hij minder dan een maand geleden de cel in omdat hij een geschil had met een hoge officier over afgeperst geld. De man staat volgens de inwoners bekend om zijn moorden, diefstal en afpersing. Hij zou mensen ook hebben gedwongen om informant te zijn en mannen hebben gemarteld.

CNN zegt niet te weten waar de man nu is. Hij zou door de rebellen zijn overgedragen aan het Syrische Rode Kruis. Op X meldt het Rode Kruis dat de man is vrijgelaten en met een familielid in Damascus is herenigd.

De orkaan Chido, die afgelopen weekend grote delen van het eiland Mayotte verwoestte, is doorgetrokken naar Mozambique. Daar zijn al zeker 34 mensen om het leven gekomen en 319 mensen gewond geraakt, zegt de VN-hulporganisatie OCHA. Chido kwam gisteren aan land in de noordelijke provincie Cabo Delgado.

Het Wereldvoedselprogramma van de VN deelt op twee plaatsen in de provincie voedsel uit aan getroffenen. Andere hulporganisaties delen water uit en goederen die de uitbraak van ziekten moeten helpen voorkomen.

Naar schatting 175.000 Mozambikanen zijn direct getroffen door de orkaan. Zo'n 1 miljoen mensen waren al afhankelijk van hulp door de onrust in het gebied. Meerdere gewapende groepen willen daar een islamitische staat vestigen. Het nationale leger probeert hen te verslaan.

Mayotte

Op Mayotte proberen de autoriteiten de voedsel- en watervoorziening op gang te krijgen, om de verspreiding van honger en ziekten te voorkomen en de orde te handhaven.

Hoeveel mensen zijn omgekomen of gewond zijn geraakt is nog altijd niet bekend. Volgens een Vlaamse arts ter plaatse krijgen zij en haar collega's de zwaarst gewonden niet te zien, omdat de wegen geblokkeerd zijn door omgewaaide bomen en door materiaal dat is losgerukt door de orkaan. Ambulances komen niet ver.

Het dodental op Mayotte staat tot dusver op 22 en het aantal gewonden op 1400, zei de burgemeester van de hoofdstad Mamoudzou. Omdat de doden niet overal bereikt kunnen worden, kunnen zij een gevaar voor de volksgezondheid worden, zegt hij.

Mayotte hoort bij Frankrijk. De Franse minister van Binnenlandse Zaken heeft er een avondklok ingesteld. Die duurt van 22.00 uur tot 04.00 uur. President Macron wil het eiland deze week bezoeken.

Het landschapskunstwerk De Tong, dat bij de A6 tussen Almere en Lelystad stond, is weggehaald. Dat is besloten omdat het koper in het kunstwerk de afgelopen maanden meermaals is gestolen.

De provincie zag daarom geen andere mogelijkheid dan verwijdering, werd eerder deze maand bekend. Het werk is zichtbaar vanaf de A6, maar staat op een afgelegen locatie met weinig toezicht.

Kaalgeplukt

In oktober werd de onderste helft van het beeld kaalgeplukt. En vorige maand werd opnieuw een laag gestolen.

Alleen op het bovenste deel zit nog koper:

Om te voorkomen dat ook het laatste deel wordt geplunderd, is het beeld vanochtend weggehaald. De Tong wordt voorlopig ergens opgeslagen, meldt Omroep Flevoland. Begin volgend jaar wil de provincie meer duidelijkheid geven over wat er daarna met het kunstwerk gaat gebeuren.

De Tong

De Tong is negen meter hoog en vier meter breed en bestaat uit staal en koperdraad. Het werd gemaakt door kunstenaar Rudi van de Wint en stond sinds 1993 op de Knardijk tussen Almere en Lelystad.

Eerst heette het de Tong van Lucifer, maar na klachten van de SGP over die naam werd in 2020 besloten de naam te wijzigen.

Al jaren zijn er kapers op de kust. In 2006 raakte het kunstwerk voor het eerst zwaar beschadigd door koperdieven. De restauratie nam vier jaar in beslag en kostte bijna een kwart miljoen euro. In 2012 werd de verlichting gestolen en de elektriciteitskast vernield.

Slachtofferhulp Nederland heeft in de nasleep van de explosies op de Tarwekamp in Den Haag al zo'n negentig mensen geholpen. Verwacht wordt dat het aantal nog verder zal oplopen.

Bij de ontploffingen op 7 december kwamen zes mensen om het leven en raakten vier mensen gewond. Onder de slachtoffers waren drie leden uit één gezin. Een 8-jarige jongen uit datzelfde gezin overleefde de ramp. Door de explosies en de daaropvolgende brand werd een deel van een huizenblok verwoest.

Omdat de explosies midden in een woonwijk waren, zijn volgens Slachtofferhulp veel mensen direct en indirect betrokken geraakt. "Zolang je geen veilige thuisbasis hebt, staat dit het herstel in de weg. De situatie is heel bedreigend geweest", zegt teamleider Connie Cornelisse.

"Dat heeft niet alleen dramatische gevolgen voor de directe nabestaanden, maar ook voor klasgenoten en collega's van de slachtoffers is dit ingrijpend", aldus Cornelisse. Ze stelt dat tien dagen na de explosie mensen zich nog altijd melden bij de hulporganisatie. "Mensen die in eerste instantie hebben aangegeven dat het wel ging, maar na een aantal dagen alsnog ondersteuning wensen, omdat zij klachten ervaren."

Eerdere aanhouding

In het onderzoek naar de explosies aan de Tarwekamp zijn vier mannen aangehouden. Zij worden verdacht van brandstichting en het veroorzaken van een explosie. Ook worden ze verdacht van het in brand steken van een auto.

Twee van de vier verdachten werden een week voor de aanslag in Den Haag al aangehouden, meldde Omroep Brabant vorige week. Het gaat om twee mannen van 23 en 29 uit Roosendaal. Volgens de omroep werden zij op 1 december midden in de nacht aangehouden op een parkeerterrein.

Vuurwerkverbod

Rond de Tarwekamp geldt tijdens de jaarwisseling een vuurwerkverbod. Meerdere wijkbewoners hadden hier bij de gemeente Den Haag om gevraagd.

De grote accountantskantoren trokken na de inval in Oekraïne hun handen af van Russische klanten. In het gat dat zij achterlieten, sprongen kleine Nederlandse kantoren, soms zelfs eenpitters. Zij controleren nu de Nederlandse jaarrekeningen van onder meer Gazprom Neft en Lukoil, blijkt uit onderzoek van de NOS.

Volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken zijn dit soort diensten aan gesanctioneerde bedrijven - zoals Gazprom Neft - in principe verboden. Dat zegt ook de beroepsvereniging voor accountants. De accountants zelf weerspreken dit. Zij noemen de controle onderdeel van hun wettelijke taak en benadrukken het maatschappelijk belang.

Iraakse olie

Gazprom Neft pompt olie op in Iraaks-Koerdistan. De winsten lopen via een wirwar van Nederlandse bv'tjes op de Amsterdamse Muiderstraat.

Een daarvan is Gazprom Neft Middle East BV, een andere Gazprom Neft Business Service BV. Hun jaarverslagen geven inzicht in de verdiensten van de Iraakse olie. De bv's verdienen er jaarlijks respectievelijk zo'n 155 miljoen en 45 miljoen dollar mee.

Tot 2022 werden hun jaarverslagen gecontroleerd door PwC. Maar na de inval in Oekraïne en de daarop volgende sancties, wilde de accountancy-reus van zijn Russische klanten af.

Ook Gazprom Neft moest op zoek naar een nieuwe accountant. Een lastige opgave, zeker nadat de EU het bedrijf in maart 2022 op een sanctielijst had gezet.

Toch lukt het. De Russische oliegigant komt in Zeewolde terecht. In een rijtjeshuis zit daar de eenmanszaak Acoban Accountants. Dat kantoor ondertekent eind december het laatste jaarverslag van de diensten-bv van Gazprom Neft.

Ook voor de andere bv vindt Gazprom Neft een nieuwe accountant. Zowel in 2023 als in 2024 tekent een bestuurder van IUS Statutory Audits uit Amstelveen voor de jaarverslagen.

Iedereen heeft recht op een accountant - mits hun werkzaamheden wettelijk toegestaan zijn, is het standpunt van Ramon Groen van IUS. "Wij controleren de jaarrekening uit maatschappelijk belang." De accountant benadrukt dat hij zaken die niet door de beugel kunnen meldt bij de Financial Intelligence Unit.

Ook Fons Bouwman van Acoban Accountants zegt dat zijn kantoor zich netjes aan de wet houdt en beroept zich op het maatschappelijk belang van zijn werk.

Sancties

Maar het ministerie laat weten dat het in de "meeste gevallen" verboden is om accountancydiensten te leveren aan gesanctioneerde partijen. Hieronder valt ook de wettelijk verplichte controle die bv's moeten laten doen om hun jaarverslag goed te keuren.

"Die controle mag wel voor Nederlandse bv's van ongesanctioneerde Russische bedrijven - terwijl andere diensten daarvoor ook niet mogen", legt Anton Dieleman uit. Hij is voorzitter van een commissie die namens de Nederlandse Beroepsorganisatie van Accountants de richtlijn over sancties opstelde. "Maar als de Russische moeder gesanctioneerd is, mag geen enkele vorm van dienstverlening. Ook de wettelijke controle niet."

Ontheffing

Er is een uitweg: een goedkeuring van het ministerie. Een accountant kan bij het ministerie een ontheffing aanvragen om voor een specifiek bedrijf toch diensten uit te voeren, ondanks de sancties tegen dat bedrijf.

"Onze geheimhoudingsplicht maakt dat we niet kunnen ingaan op klant-specifieke omstandigheden", zegt Bouwman van Acoban. Maar: "Indien Acoban voor haar dienstverlening (wettelijk) verplicht is een vergunning of ontheffing aan te vragen, dan doet Acoban dat uiteraard."

Bij IUS is geen ontheffing aangevraagd. "De noodzaak (...) is (nog) niet aan de orde geweest", zegt Groen. Hij zegt namelijk dat hij de casus van Gazprom Neft heeft voorgelegd aan het sanctiebureau van het ministerie van Buitenlandse Zaken. "Zij hebben aangegeven dat de wettelijke controle toegestaan is, zelfs als de moedermaatschappij gesanctioneerd is."

Handhaving

Het ministerie wil niet ingaan op individuele gevallen. "Accountants zijn in de eerste plaats zelf verantwoordelijk om vast te stellen of hun diensten onder sancties vallen en of er mogelijk een uitzondering van toepassing is", zegt een woordvoerder. Voor een ontheffing kunnen ze zich melden. Het ministerie zegt daar kritisch mee om te gaan en "past de ontheffingsverlening restrictief toe". Als het gaat om diensten aan gesanctioneerde partijen wordt er nog zorgvuldiger gekeken. "Bij signalen van sanctieovertreding wordt altijd onderzoek gedaan en waar nodig handhavend opgetreden."

Hoewel het niet helemaal duidelijk is of de accountants de sancties nu wel of niet overtreden, blijven de Russische oliewinsten uit Iraaks-Koerdistan via Amsterdamse bv's lopen. Inclusief een netjes ondertekende jaarrekening.

Het tekort aan leerkrachten en schoolleiders is en blijft de komende jaren groot. Dat schrijven minister Bruins en staatssecretaris Paul in een Kamerbrief. De tekorten doen zich voor in het basisonderwijs, het voortgezet onderwijs en het middelbaar beroepsonderwijs. In grote steden zijn de problemen het grootst.

Het aantal zij-instromers is nog steeds hoog. Dat zijn leerkrachten die in een ander vak of andere sector les willen geven of zich vanuit een ander beroep laten omscholen tot leraar. Nog voordat zij hun opleiding hebben afgerond, kunnen ze vaak al ervaring opdoen voor de klas. Deze opleiding is in deeltijd en duurt twee jaar.

Duizenden leerkrachten te weinig

Basisscholen komen dit jaar 7700 fulltime leraren tekort. Dat zijn er ruim 2000 minder dan vorig jaar, maar de daling is volgens het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap tijdelijk. Dat komt doordat de scholen de afgelopen jaren met geld van het Nationaal Programma Onderwijs corona-achterstanden konden inhalen.

Eerder lieten schoolleiders al weten dat dit geld vooral werd gebruikt om tijdelijk extra leerkrachten aan te nemen. Het programma loopt tot het einde van dit schooljaar en daarmee vertrekken straks de leerkrachten die tijdelijk extra waren aangesteld.

Verwacht wordt dat het tekort aan leerkrachten op basisscholen de komende jaren eerst licht daalt, maar daarna weer stijgt en hoger uitkomt dan nu. Dat komt doordat het aantal leerlingen naar verwachting toeneemt, de komende jaren meer schoolleiders en leraren met pensioen gaan en er veel alternatieve banen zijn.

Op middelbare scholen is net zoals vorig jaar een tekort aan 3800 voltijdsbanen. Naar verwachting stijgen de komende jaren de tekorten bij vakken als wiskunde, Duits en Nederlands. Dat komt door de afnemende belangstelling onder studenten om leraar of docent te worden.

In het mbo is er een tekort van tussen de 900 en 1400 voltijdsbanen. Het mbo is dit jaar voor het eerst meegenomen in het onderzoek.

Aanpak kabinet

Om de onderwijstekorten aan te pakken, wil het kabinet het aantal zij-instromers vergroten. In 2024 werkten er 2244 zij-instromers in het onderwijs, vorig jaar waren dat er 2285.

"Lerarenopleidingen zijn essentieel voor de kwaliteit van ons onderwijs. We blijven werken aan de aantrekkelijkheid van deze opleidingen, voor zowel de initiële student als zij-instromers", schrijft minister Bruins. "Zo zorgen we bijvoorbeeld samen met de opleiders en de beroepsgroep voor een leerplan (curriculum) dat meer aansluit bij de toekomstige lespraktijk op scholen."

Hiervoor werkt het kabinet aan onderwijsregio's. Dit zijn samenwerkingsverbanden tussen onder meer schoolbesturen, leraren en lerarenopleidingen, waarmee startende leraren en schoolleiders opgeleid en begeleid kunnen worden.

De komende jaren neemt het personeelstekort in de sector zorg en welzijn steeds harder toe. Over tien jaar wordt het tekort geraamd op 266.000 werknemers. Dat blijkt uit cijfers die minister Agema van Volksgezondheid naar de Tweede Kamer heeft gestuurd.

De grootste tekorten worden verwacht in de verpleeg- en verzorgingshuizen. Qua opleidingsniveau zitten de grootste tekorten bij helpenden en verzorgenden met een mbo,-opleiding verpleegkundigen met mbo en hbo en maatschappelijke dienstverleners met hbo. Het gaat ook om ondersteunend personeel zoals voor ICT en HRM.

Het cijfer valt tienduizenden werknemers hoger uit dan de raming van vorig jaar. Dat komt doordat het ziekteverzuim minder daalt dan verwacht. En de arbeidsproductiviteit, oftewel wat één werknemer gemiddeld kan doen, zal minder toenemen dan eerder ingeschat.

De vraag naar zorg neemt in het algemeen sneller toe dan er personeel bij komt. Vorig jaar was er al een tekort aan 44.000 werknemers. Agema noemt het haar allergrootste prioriteit om de personeelskrapte aan te pakken.

De minister wil de administratieve lasten van zorgpersoneel verkleinen door onder meer de inzet van kunstmatige intelligentie en medisch-technische innovaties. Ook wil ze het werk en de opleidingen aantrekkelijker maken. Hierover wil ze met de zorgsector afspraken maken in het zorgakkoord.

Onverwachte extra bezuiniging

Daarbij is het voor Agema een tegenvaller dat die onderhandelingen over het zorgakkoord stroef verlopen door de onverwachte extra bezuiniging van 315 miljoen euro op de zorg.

Gisteren stapten de belangenorganisaties van de academische ziekenhuizen, zelfstandige klinieken en medisch specialisten en de belangenvereniging voor de verpleegkundigen uit de onderhandelingen over dat zorgakkoord. Zij vinden de bezuiniging onacceptabel.

De extra zorgbezuiniging werd vorige week door de coalitiepartijen en een deel van de oppositie afgesproken om de bezuinigingen op het onderwijs deels te kunnen terugdraaien. In ruil geven de oppositiepartijen steun aan alle begrotingen in de Eerste Kamer.

De ziekenhuizen, verpleegkundigen en andere zorgpartijen roepen de Eerste Kamer op nog eens goed na te denken over deze afspraak en met Agema te praten voordat ze hun stem over de begrotingen uitbrengen.

Steeds meer bestuurders van grote Nederlandse bedrijven verwachten dat kunstmatige intelligentie banen gaat vervangen. Dat komt naar voren uit het jaarlijkse CEO-onderzoek van ING onder 263 grote Nederlandse bedrijven.

De bestuurders maken zich zorgen over de snelheid waarmee AI zich ontwikkelt. "Dit is een technologie die zich zo ontzettend snel ontwikkelt dat het moeilijk is om bij te houden", vertelt divisiedirecteur Mark Milders van ING. De bestuurders vrezen dat als ze het tempo niet kunnen bijbenen, ze achterblijven bij andere bedrijven.

Vorig jaar dacht nog slechts 6 procent van de topbestuurders dat AI banen gaat vervangen. Nu is dat 19 procent. Dit speelt vooral in de IT en op klantenafdelingen, is de verwachting van de bestuurders.

"Vorig jaar zag je nog dat mensen dachten: waar gaat dit naartoe? Nu zie je steeds meer dat er voorbeelden zijn van de praktische toepasbaarheid, in hun privéleven en zakelijk leven", vertelt Milders.

Ontslagen

Er zijn al bedrijven die medewerkers hebben vervangen door AI. Bijvoorbeeld techbedrijf Bird uit Amsterdam, dat eerder dit jaar 90 van de 450 medewerkers heeft ontslagen omdat het door AI minder personeel nodig had. Het gebeurt ook bij betaalbedrijf Klarna. Daar nemen ze nauwelijks nog nieuwe mensen aan.

Uit het ING-onderzoek blijkt verder dat de topbestuurders positief naar volgend jaar kijken. Een ruime meerderheid is optimistisch over de gevolgen van het nieuwe presidentschap van Donald Trump in de Verenigde Staten. Ze denken dat onder zijn bewind meer buitenlandse investeringen mogelijk zijn. Wel zijn ze bezorgd over een mogelijke handelsoorlog die ontstaat als Trump besluit importheffingen in te voeren.

"Een explosie, dat is gewoon echt een vloek. Dat heeft zo'n enorme impact", zegt burgemeester Ellen van Selm. Zij was gisteravond met de politie op een bijeenkomst in Purmerend voor mensen uit de wijk waar afgelopen weekend een ontploffing was.

Door de explosie ontstond brand die zich uitbreidde naar andere huizen. Een bewoner die zwaargewond raakte ligt nog in het ziekenhuis. Volgens de politie is er sprake van opzet.

"We weten dat er zwaar vuurwerk is gebruikt met een brandversnellend middel. Dan kan je er gewoon van uitgaan dat er opzet in het spel is", aldus Jan Willem Mulder, teamleider van de politie in Purmerend.

Een wijkbewoner zei dat de meeste mensen op de bijeenkomst geschrokken en angstig zijn. "Wat gaat de landelijke politiek hier nou eens aan doen?", vraagt hij zich af. "Ik denk dat de daders niet beseffen wat ze aanrichten. Het is hopeloos."

Ook burgemeester Van Selm vindt dat er meer tegen moet worden gedaan. "We zien dit gebeuren in heel Nederland en het zou goed zijn als het ook landelijk aangepakt zou worden. Het zijn zulke zware projectielen, er zou iets aan de beschikbaarheid gedaan moeten worden."

Vuurwapenwet

Criminoloog Katharina Krüsselmann zei gisteren tegen de NOS dat het goed zou zijn om de vuurwapenwet aan te passen. "Als illegaal vuurwerk in deze wet zou staan, zou dit het bewustzijn van de hevigheid van dit soort vuurwerk kunnen vergroten."

Minister Van Weel van Justitie en Veiligheid heeft al gezegd dat hij volgend jaar het bezit van cobra's wil laten vallen onder de wet wapens en munitie.

De eilandengroep Vanuatu, ten oosten van Australië, is getroffen door een aardbeving met een kracht van 7,3. De beving was voor de kust van de hoofdstad Port Vila en heeft aanzienlijke schade aangericht. En zijn berichten over zeker één dode, maar dat is nog niet bevestigd door de autoriteiten van Vanuatu.

Op beelden is te zien dat verschillende gebouwen zijn ingestort en auto's zijn verpletterd door het puin. Onder meer het gebouw waar de ambassades van het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk, Nieuw-Zeeland en de Verenigde Staten zijn gevestigd is beschadigd geraakt.

Ook heeft de aardbeving aardverschuivingen veroorzaakt langs de kustlijn van Port Vila. Een lokale journalist spreekt van de hevigste aardbeving in de ruim twintig jaar dat hij op het eiland woont.

Het epicentrum van de aardbeving bevond zich op zo'n 30 kilometer van Port Vila op een diepte van zo'n 57 kilometer.

Vanuatu is een eilandengroep in de Stille Oceaan, bestaande uit zo'n tachtig eilanden. Er zijn ruim 300.000 inwoners.