NOS Nieuws - Algemeen

De ruimtemissie van twee gestrande astronauten van NASA is opnieuw verlengd. Hierdoor keren ze pas in het voorjaar terug op aarde, 10 maanden nadat ze in de Starliner-capsule van Boeing naar het ISS-ruimtestation waren gevlogen.

Eerder werd hun verblijf in het ruimtestation verlengd tot februari. Maar nu is dat nog eens uitgesteld tot maart of zelfs april.

Ruimtevaartbedrijf SpaceX heeft meer tijd nodig om een nieuwe capsule voor te bereiden op de lancering van hun vervangers, meldt NASA. De nieuwe bemanning voor het ruimtestation ISS moet eerst worden geïnstalleerd, voordat de gestrande astronauten Butch Wilmore en Suni Williams kunnen terugkeren.

De NASA-collega's vlogen in juni met de Starliner van Boeing naar het ruimtestation. Het was de bedoeling dat ze daar ongeveer een week zouden blijven. Door technische problemen konden ze echter niet terugkeren naar de aarde.

Tijdens de koppeling van de ruimtecapsule met het ruimtestation ging er van alles mis. Er waren problemen met een aantal stuurraketten en er lekte helium. Hierom besloot NASA om veiligheidsreden de twee niet met de Starliner te laten terugkeren. Het ruimteschip keerde in september na aanvullende testen onbemand terug op aarde.

Overlappende bemanningen

NASA's volgende bemanning van vier zou in februari worden gelanceerd, waarop Wilmore en Williams aan het eind van die maand, samen met twee andere astronauten, zouden terugkeren. Maar SpaceX heeft meer tijd nodig om de nieuwe capsule voor te bereiden op de lancering. Die lancering staat nu gepland voor niet eerder dan eind maart.

De ruimtevaartorganisatie overwoog om een andere SpaceX-capsule te gebruiken, maar uiteindelijk is besloten dat de beste optie was om te wachten tot de nieuwe capsule gereed is.

NASA heeft de voorkeur om overlappende bemanningen in het ruimtestation te hebben, zodat de overgang soepeler verloopt. De meeste ruimtestationmissies duren zes maanden, met een enkele uitschieter van een jaar.

Er verschijnen steeds meer berichten over de vondsten van massagraven in Syrië. De Syrische hulporganisatie Witte Helmen heeft meldingen ontvangen van dertien massagraven, verspreid over het land. Persbureau Reuters heeft met getuigen gesproken die zeggen dat ze de massagraven met eigen ogen hebben gezien.

Ten noorden van Damascus zou een massagraf zijn ontdekt met daarin de lichamen van ten minste 100.000 mensen. Mouaz Moustafa, het hoofd van de nonprofitorganisatie Syrian Emergency Task Force, zegt tegen Reuters dat het een van vijf massagraven is die hij in de afgelopen jaren zelf heeft gezien.

"100.000 is de conservatiefste schatting", zegt Moustafa over het aantal lichamen in het massagraf in Qutayfah, zo'n 40 kilometer ten noorden van de hoofdstad.

Dit zijn beelden van persbureaus AP en Reuters van de massagraven:

Reuters sprak ook met de voormalige Amerikaanse ambassadeur voor oorlogsmisdaden Stephen Rapp. Ook hij is bij het massagraf in Qutayfah geweest, zegt hij, en hij twijfelt niet aan het aantal van minstens 100.000 lichamen. Het is echter niet duidelijk waar dit aantal precies op is gebaseerd.

Volgens de Witte Helmen worden er nog zo'n 150.000 Syriërs vermist. Velen waren tegenstander van het regime en verdwenen, in de jaren na het uitbreken van de burgeroorlog in 2011, in de gevangenissen van de vorige week gevluchte dictator Assad. Dit gevangenissysteem staat bekend om de gruwelijke omstandigheden en martelpraktijken en was een van de belangrijkste pilaren die het regime in het zadel hielden.

Nazitijdperk

Voor veel Syriërs betekende het einde van het Assad-tijdperk direct het begin van een zoektocht naar hun vermiste naasten. Duizenden mensen trokken naar de gevangenissen in de hoop hun geliefden daar terug te vinden.

Een week later, nu de gevangenissen leeg zijn en de hoop op de veilige terugkeer van verwanten met de dag verder afneemt, verplaatst die zoektocht zich naar de vele begraafplaatsen en mortuaria van het regime.

Oud-ambassadeur Rapp werkt samen met twee organisaties, de Commission for International Justice and Accountability en de Syrian Emergency Task Force, om massagraven te vinden en vast te leggen wat ze daar aantreffen. Hij vergelijkt de schaal waarop mensen zijn vermoord en gedumpt in de graven met het nazi-tijdperk.

"Van de geheime politie die mensen oppakte in hun huis en op straat, tot de bewakers en ondervragers die hen martelden tot de dood erop volgde, tot de vrachtwagenchauffeurs en bulldozerchauffeurs die de lichamen lieten verdwijnen. Duizenden mensen werkten mee aan deze moordmachine."

Ook mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW) heeft bewijs verzameld van massagraven in Syrië. De organisatie kwam jaren geleden al in het bezit van videobeelden van de executie van elf mannen in Tadamon, een buitenwijk van Damascus. Afgelopen week, na de val van het regime, reisden onderzoekers van HRW naar de plek. Zelfs zonder te graven vonden de onderzoekers stoffelijke resten van meerdere personen.

"Deze afslachting, die is vastgelegd op camera, is slechts een van de vele massamoordpartijen in de omgeving", zegt onderzoeker Lama Fakih.

Horrorplek

Syriërs die in de buurt van een militair detentiecentrum wonen waar ook een begraafplaats ligt, zeggen tegen Reuters dat ze in het tijdperk-Assad koelvrachtwagens af en aan zagen rijden tussen de gevangenis en de begraafplaats. Zij zeggen met eigen ogen te hebben gezien dat lichamen uit die vrachtwagens in de graven werden gedumpt. "Dit is een horrorplek", zegt een omwonende.

Het kan nog jaren duren voordat alle doden zijn geborgen, zegt Mounir al-Mustafa, plaatsvervangend voorzitter van de Witte Helmen. "We kunnen deze massagraven niet allemaal openen. Het is een enorme klus om alles te documenteren, monsters te nemen en codes aan de lichamen te geven voordat we mensen kunnen identificeren."

Al-Mustafa zegt dat de prioriteit nu ligt bij het inventariseren van de ongeïdentificeerde lichamen in mortuaria en ziekenhuizen.

In de beruchtste Syrische gevangenis Sednaya is vorige week het lichaam gevonden van de bekende Syrische vluchteling Mazen Hamada. Hij woonde tot 2020 in Nederland. In 2014 zocht de NOS hem op in een asielzoekerscentrum:

Wie dit jaar een kind kreeg, kon de baby de achternaam van beide ouders geven. Tot en met november hebben 8780 kinderen zo'n gecombineerde achternaam gekregen, blijkt uit cijfers van de Sociale Verzekeringsbank (SVB). Dit komt neer op 6 procent van de geboren baby's.

Ouders die dit ook willen maar die al kinderen hadden, kunnen tot en met 31 december 2024 een achternaam toevoegen. Zo kan een eerder geboren kind alsnog de gecombineerde achternaam krijgen. Die kinderen moeten wel tussen 1 januari 2016 en 31 december 2023 geboren zijn.

Ruim 19.000 gezinnen hebben het afgelopen jaar gebruikgemaakt van deze overgangsregeling. Veel ouders die eerst moesten kiezen welke van de twee namen ze wilden doorgeven, zijn blij dat hun kind nu alsnog beide achternamen draagt.

Traditiegetrouw

Maar niet iedereen lukt het om gebruik te maken van de overgangsregeling van de Wet introductie gecombineerde geslachtsnaam (WIGG). Er is namelijk toestemming van beide ouders voor nodig. Vooral na scheidingen steken sommige ouders er een stokje voor dat een naam wordt toegevoegd.

Zeker veertien vrouwen zijn hierom het afgelopen jaar naar de rechter gestapt, in de hoop dat die ervoor zou zorgen dat de naam alsnog kon worden toegevoegd. Zij vingen bot.

Zo ook Annemijn*. Haar driejarige dochter kreeg bij de geboorte de naam van de vader. "Dat deden we traditiegetrouw, eigenlijk zonder erover na te denken."

Toen bekend werd dat haar dochter alsnog een gecombineerde achternaam kon krijgen, wilde Annemijn dat. "Zij is natuurlijk de helft zijn genen en de helft mijn genen. Daar horen twee familienamen bij. Ik vind het een goed fundament dat ik haar mee kan geven. Ook symbolisch vind ik het heel mooi, dus ik zou mijn achternaam graag willen toevoegen."

Alleen waren zij en de vader van haar dochter inmiddels uit elkaar, vertelt ze. Omdat de communicatie slecht was, heeft ze als onderdeel van een grotere rechtszaak toestemming gevraagd om haar achternaam toe te mogen voegen. "Mijn ex-partner zei nee." De rechter wees Annemijns verzoek af.

Ook bij de dertien andere vrouwen werden de zaken afgewezen of niet-ontvankelijk verklaard. Rechtbanken zeggen dat de overgangsregeling niet expliciet een geschillenregeling biedt, en dat de rechter daarom geen grond heeft om een vervangende toestemming te geven.

En dat is problematisch, vindt Bureau Clara Wichmann (BCW). Volgens deze vrouwenrechtenorganisatie in het in strijd met het internationaal en Europees recht dat iemand geen rechtsmiddel heeft. Zo'n dertig vrouwen hebben zich met hun verhaal bij het bureau gemeld.

"Ik denk dat in beginsel beide ouders het over zoiets eens moeten zijn. Alleen moet er een mogelijkheid zijn dat als het niet in goed overleg gaat, je het kan voorleggen aan een rechter", zegt jurist Linde Bryk van BCW. "We hebben het hier niet over het schrappen van een achternaam, maar over toevoegen. Dat is iets wezenlijk anders."

Volgens Bryk is de huidige wetgeving "gebaseerd op een ideaalplaatje", waarbij ook na het einde van een relatie ouders instemmen met een gecombineerde achternaam. "Maar dat is niet de praktijk. Daarom moet de wetgeving worden aangepast. De rechter zou vervangende toestemming moeten kunnen verlenen als mensen van de andere ouder niet hun achternaam mogen toevoegen."

Volgens Bureau Clara Wichmann werkt de huidige wet discriminerend naar vrouwen. Zij zouden disproportioneel worden getroffen, omdat kinderen vanuit traditie vaker de achternaam van de vader hebben, en vrouwen er vaker last van hebben dat ze zonder de toestemming van de vader hun achternaam niet kunnen toevoegen.

De vrouwenrechtenorganisatie wil daarnaast graag dat de overgangsregeling van de wet wordt verlengd en dat ouders er in ieder geval volgend jaar nog gebruik van kunnen maken.

Volgens Bryk lopen er nu nog verzoeken bij de rechtbank die niet op tijd afgehandeld kunnen worden. Een verlengde regeling zou ook goed zijn voor niet-gescheiden ouders die er nu nog last-minute gebruik van willen maken. "Of je bij gemeentes nog een afspraak kan krijgen om het geregeld te krijgen, is nog maar de vraag."

Annemijn is momenteel in afwachting van haar hoger beroep. "Als het niet meer voor mezelf lukt om mijn achternaam door te geven, dan hoop ik in ieder geval dat het voor de generatie van mijn dochter makkelijker wordt."

*Achternaam is bij de redactie bekend.

De Eerste Kamer heeft ingestemd met het schrappen van de zogeheten salderingsregeling met ingang van 2027. Met de regeling mogen eigenaren van zonnepanelen de energie die ze in een jaar aan het net leveren aftrekken van de energie die ze afnemen. Dat leidt tot lagere energierekeningen. Op die manier is het aantrekkelijk om zonnepanelen aan te schaffen, omdat ze zo sneller zijn terugverdiend.

Het afschaffen van de regeling kende een roerige aanloop, vanwege sterk uiteenlopende meningen binnen de politiek over de subsidie voor zonnestroom. Zo stemde de Eerste Kamer begin dit jaar nog een wet van het vorige kabinet weg, waardoor de salderingsregeling langzaam zou worden afgebouwd.

Regeringspartijen BBB en PVV waren toen tegen, maar gingen er aan de formatietafel toch mee akkoord de regeling per 2027 in één keer te beëindigen.

Kosten voor terugleveren

Onder meer door de onzekerheid over de toekomst van de regeling - en het nu schrappen ervan - is de vraag naar zonnepanelen afgenomen. Daar komt bij dat steeds meer mensen met zonnepanelen hun energieleveranciers betalen voor het terugleveren van stroom aan het net.

Door de toename van het aantal zonnepanelen zijn er meer pieken en dalen in het aanbod van elektriciteit. Energiebedrijven moeten steeds meer geld uitgeven om het net in balans te houden en die kosten berekenen ze door aan al hun klanten.

Om die reden werd de regeling, die in 2004 werd ingevoerd, als oneerlijk ervaren: klanten zonder zonnepanelen betaalden op die manier mee aan het financiële voordeel van klanten met panelen.

De VVD en SP pleitten in oktober in de Kamer nog wel voor een verbod op het vragen van terugleveringskosten door energieleveranciers, als de salderingsregeling in 2027 is geschrapt. Op die manier moeten consumenten gestimuleerd blijven worden om hernieuwbare energie via zonnepanelen op te wekken.

Huurders gaan volgend jaar aanzienlijk meer betalen voor hun huis. Dat geldt voor zowel de vrije sector als de sociale huur. De middenhuur mag het hardst stijgen, met bijna 8 procent. Dat blijkt uit de nieuwe cijfers voor de maximale huurverhoging die de Rijksoverheid vaststelt.

Sinds 1 juli zijn er regels voor middenhuur. Als een woning daaronder valt - bijvoorbeeld een relatief klein appartement - mag een verhuurder niet zelf bepalen hoe hoog de huur is. Wel mag de verhuurder de huur elk jaar iets verhogen, maar ook daar geldt een maximum voor.

Dat is gekoppeld aan de cao-loonontwikkeling. Een verhuurder mag daar nog 1 procent bij optellen. En omdat de lonen dit jaar stevig stegen (met 6,7 procent) doet de middenhuur dat ook, met maximaal 7,7 procent. Wie nu dus een kale huur van 1000 euro per maand betaalt, kan volgend jaar een maandelijkse rekening van 1077 euro krijgen.

Vrije huur

Bij een nieuw huurcontract mag een verhuurder in de vrije sector zelf de prijs bepalen. Maar als de huurder niet wisselt, geldt er wel een maximum voor de jaarlijkse huurverhoging. Voor de vrije sector is dat maximum gekoppeld aan de cao-loonstijging of de inflatie. Het laagste getal van de twee telt.

Dat was dit jaar de inflatie. En daarom mogen de vrijehuurprijzen minder hard stijgen dan de middenhuur: maximaal 4,1 procent. Bij een kale huur van bijvoorbeeld 1300 euro per maand zou dat betekenen dat een verhuurder maximaal 53,30 euro extra mag vragen.

Huurexplosie

Rond de verhoging van de sociale huur is het al een tijdje onrustig. De Woonbond - die opkomt voor de belangen van huurders - stopte vorige maand met onderhandelingen over de huurverhoging. De bond vreest een "huurexplosie" en wil dat de huren meegaan met de inflatie. Dat zou tot een maximale stijging van 3,1 procent leiden.

Maar het ministerie wil volgens de Woonbond niet lager gaan dan 4,5 procent. Dat percentage is uiteindelijk ook de beperking voor de gemiddelde huurstijging per corporatie. Per huis mag de huur zelfs nog iets meer stijgen: maximaal 5 procent.

Voor iemand die nu bijvoorbeeld 600 euro huur betaalt, betekent dat een stijging van maximaal 30 euro per maand. Onderdeel van het akkoord is wel dat de corporaties meer gaan bouwen en verduurzamen.

De Woonbond heeft de afspraken niet ondertekend. Directeur Zeno Winkels: "Het is oneerlijk dat de huurders moeten betalen voor het oplossen van de wooncrisis."

De politie heeft dit jaar 500 verdachten opgepakt voor explosies. Dat zegt politieman Jos van der Stap tegen de NOS. Hij is programmamanager 'High Impact Crimes', waaronder delicten vallen die een grote impact hebben op mensen, zoals overvallen en explosies.

In totaal zijn er dit jaar volgens de politie al 1100 aanslagen met explosieven gepleegd op woningen en bedrijven. Half november sprak de politie nog van 923 aanslagen en aanslagpogingen. In 2021 was het aantal aanslagen nog 212, maar in de jaren daarna steeg dit flink. Vorig jaar waren het er 901.

Volgens het NFI wordt vooral zogenoemd flitspoeder gebruikt, dat onder meer in cobra's zit:

Het is opvallend dat er in Nederland zo veel aanslagen worden gepleegd met explosieven, vindt de politie, want in omringende landen gebeurt dit nauwelijks. Volgens Van der Stap heeft dat alles te maken met de Nederlandse "vuurwerkcultuur".

"Daarom zijn dit soort materialen beschikbaar en kiezen mensen ervoor om conflicten op deze manier uit te vechten." En dat zijn volgens hem niet alleen criminele conflicten, maar ook zakelijke geschillen of persoonlijke vetes.

Het explosieve materiaal dat de politie ziet is in 80 procent van de gevallen cobra's. Dat is vuurwerk, maar "heeft de kracht van een handgranaat en is levensgevaarlijk als het dicht bij je ontploft" aldus Van der Stap. "Dan kun je zwaargewond raken of doodgaan."

Cobra's zijn illegaal, maar volgens de politie te koop op de zwarte markt omdat er in Nederland vraag naar is. Hij vindt het belangrijk dat ook sociale media die gebruikt worden om explosieven te verhandelen hierop gaan handhaven.

Scholen en wijken

"Het lukt wel om verdachten aan te houden die aanslagen uitvoeren, maar het is niet de oplossing voor het probleem", vindt Van der Stap. Hij stelt dat er ook gewerkt moet worden aan de conflicten die ten grondslag liggen aan explosies.

Een gedeelte van de ontploffingen wordt georganiseerd: daarbij zijn dus een opdrachtgever, tussenpersoon en uitvoerder betrokken. De politie is daarom blij dat er een task force is ingesteld om dit probleem aan te pakken. "Er moet iets gebeuren met jongeren die denken dat dit gewoon vuurwerk afsteken is."

Ook vindt de politie dat hier op scholen en in wijken aandacht voor moet zijn. Dat gebeurt al in Amsterdam, waar de gemeente intervenieert in conflicten, zegt Van der Stap. "Dat vind ik een heel goed idee." Er wordt volgens hem al veel gedaan op lokaal niveau en dit wordt nu landelijk samengebracht "om het fenomeen explosies te bestrijden."

Iets anders dan vuurwerk

Het is volgens de politie van het grootste belang dat dit soort explosief materiaal niet verkrijgbaar is. "Dat proberen we ook in Europees verband, maar er moet iets gedaan worden aan de vraag. Ook een vuurwerkverbod zou daarbij kunnen helpen."

Minister Van Weel van Justitie en Veiligheid zegt dat hij grote zorgen heeft over het toenemende aantal explosies. Hij wil dit soort explosieven geen vuurwerk noemen omdat "dit meer een soort handgranaten zijn die bij deuren van mensen worden neergelegd".

Hij wil het dan ook niet hebben over een vuurwerkverbod. "We zien dit soort explosies het hele jaar door. Elke nacht is het ergens in Nederland wel raak. Het is een apart fenomeen en ik zie het als iets anders dan vuurwerk."

De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) heeft voor het eerst een veehouder gewaarschuwd omdat hij zijn schapen onvoldoende heeft beschermd tegen wolven.

De veehouder kreeg te maken met meerdere aanvallen van wolven, schrijft de NVWA in een persbericht. Nabij het bedrijf leeft een roedel wolven. Vervolgens werd de inspectie gevraagd om te kijken bij de veehouder via een zogeheten handhavingsverzoek, waarna de waarschuwing werd uitgedeeld.

"De houder heeft inmiddels een deel van zijn schapen beschermd", schrijft de toezichthouder, die met de waarschuwing wil stimuleren "dat de situatie verbetert voor alle schapen".

Veehouders kunnen in acht provincies een subsidieaanvraag indienen voor wolfwerende hekken. In september bleek dat de helft van de tien miljoen euro die beschikbaar is voor veehouders om wolven te weren, nog niet was gebruikt.

Nieuwsuur maakte deze video over de terugkeer van de wolf in Nederland:

Minister Faber heeft haar asielwetten klaar, naar verwachting eind deze week stemt het kabinet ermee in. De betrokken ministers werden het vandaag al eens, zo meldden Haagse bronnen aan de NOS.

De maatregelen werden al eerder aangekondigd maar moesten nog in wetten vastgelegd worden.

Zo worden onder meer asielvergunningen voor onbepaalde tijd geschrapt. Bij tijdelijke asielvergunningen wordt elke drie jaar gekeken of iemand nog wel mag blijven in plaats van elke vijf jaar. En voor sommige asielzoekers wordt het lastiger om familieleden na te laten reizen.

Het gaat om drie wetten, de asielnoodmaatregelenwet, de wet twee statusstelsel, en de wet terugkeer en vreemdelingenbewaring.

Eind oktober werden de coalitiepartijen het na lang overleg eens over een pakket met strenge asielmaatregelen nadat de inzet van het omstreden staatsnoodrecht van tafel was gegaan.

Met name NSC en PVV onderhandelden in oktober lange tijd over asiel, omdat ze verschillend dachten over het noodrecht. De inzet daarvan om snel maatregelen te kunnen treffen, was voor de zomer afgesproken in het hoofdlijnenakkoord.

Na bezwaren van NSC - die vindt dat het noodrecht niet bedoeld is voor maatregelen die ook met gewone wetgeving genomen kunnen - ging het staatsnoodrecht van tafel. PVV-leider Wilders hield lange tijd vol dat er voor hem geen andere optie was dan staatsnoodrecht, maar liet dat toch los.

Wilders dreigt met kabinetsval

Eerder vandaag zei Wilders dat hij nu geen wijzigingen meer aan de asielplannen zal dulden. Hij zinspeelde op een kabinetsval als de asielmaatregelen nu niet snel geregeld worden.

Hij vindt dat zijn partij genoeg compromissen heeft gesloten. Afgelopen weken heeft hij bijvoorbeeld met enkele oppositiepartijen onderhandeld over minder bezuinigingen op onderwijs. NSC-leider Omtzigt liet op zijn beurt weten daar geen boodschap aan te hebben.

Kijk hier hoe Wilders zijn waarschuwing formuleert:

Drugsbaron Piet S. moet 19 miljoen euro afstaan aan het Openbaar Ministerie. Volgens de rechter heeft de veroordeelde Haagse drugshandelaar dat bedrag verdiend aan de verkoop van 1000 kilo cocaïne.

Het OM had de rechtbank eerder gevraagd ruim 99 miljoen te mogen vorderen van S. en enkele medeverdachten. Volgens de officier van justitie heeft S. geen 1000 kilo maar 4600 kilo cocaïne verkocht, maar de rechtbank heeft S. vrijgesproken van de verkoop van 3600 kilo cocaïne.

Piet S. (68) stond jarenlang aan het hoofd van een grote criminele organisatie die drugs smokkelde over de hele wereld. Zijn medeverdachten en hij handelden in grote partijen cocaïne en hasj, en ook in amfetamine, crystal meth, heroïne en xtc. De organisatie kocht douaniers en havenmedewerkers om en gebruikte meerdere bedrijven om drugsgeld wit te wassen.

Gevangenisstraf

Vorig jaar werd S. veroordeeld tot zeventien jaar gevangenisstraf, een jaar meer dan het OM had geëist. De rechters kwamen tot die beslissing vanwege de "ondermijnende invloed van internationale drugshandel op de samenleving".

Het OM wilde niet alleen S. en zijn medeverdachten achter de tralies krijgen, maar ook de geldkas van de organisatie 'plukken'. Oftewel: het met drugshandel verdiende geld afpakken. In het onderzoek had de politie al honderdduizenden euro's, dure auto's, luxe horloges, boten en vastgoed in beslag genomen. Het OM zag dit als bewijs dat S. miljoenen moet hebben verdiend, waarvan een groot deel nog ergens verstopt zou zijn.

Volgens berekeningen van het OM kwam het met drugshandel verdiende vermogen van S. neer op bijna 100 miljoen euro. De rechter heeft slechts 19 miljoen terug kunnen leiden naar de verkoop van drugs.

Koning Willem-Alexander reist met onder anderen koningin Máxima, prinses Amalia en premier Schoof in januari af naar Polen, om daar de herdenking bij te wonen van de bevrijding van vernietigingskamp Auschwitz. Dat schrijft de Rijksvoorlichtingsdienst in een persbericht.

Op 27 januari, op de dag van de herdenking, is het tachtig jaar geleden dat Sovjetmilitairen in de Tweede Wereldoorlog bij het kamp aankwamen.

Voor Amalia is het de eerste keer dat ze meegaat naar een herdenking. Bij de ceremonie, die wordt georganiseerd door het Staatsmuseum Auschwitz-Birkenau, zijn ook oud-gevangenen uit Auschwitz en Holocaust-overlevenden aanwezig.

Meer dan een miljoen mensen, vooral Joden, vonden in het door nazi-Duitsland opgerichte vernietigingskamp tussen 1940 en 1945 de dood. Ze werden vergast of stierven door honger, kou of ziekten.

Vier jaar geleden, bij de 75-jarige herdenking van de bevrijding van Auschwitz, publiceerden we onderstaande overzichtsvideo:

Bedreigingen aan het adres van politici in de waterschappen, gemeente- of provinciale politiek zijn voor het eerst in jaren afgenomen. Dat blijkt uit cijfers van het ministerie van Binnenlandse Zaken over het aantal incidenten sinds 2022. De incidenten die er zijn worden vaak wel als ernstiger ervaren.

De afname is opvallend, waar er de afgelopen tijd juist berichten waren over bedreigingen van lokale politici in gemeenten als Montferland en Winterswijk.

Volgens het onderzoek, uitgevoerd door onderzoeksbureau Ipsos I&O, zijn het vooral vrouwen in de lokale politiek die bedreiging en intimidatie als ernstig ervaren. Ook hebben zij het gevoel dat agressie bij hen meer op de persoon gericht is.

Theo Segers (ChristenUnie) is sinds 2020 burgemeester van de gemeente Molenlanden, daarvoor had hij dezelfde baan in Staphorst. Daar werd hij bedreigd. Zo stonden er bijvoorbeeld op een dag drie mensen bij hem voor de deur die zichzelf naar binnen werkten. "Dat liep uiteindelijk met een sisser af, maar je naïviteit is vanaf dat moment wel voorbij."

"Je kijkt vanaf dan toch over je schouder en voelt je niet meer veilig in je eigen omgeving. Ik kreeg van de politie te horen dat er grote veiligheidsrisico's waren, daarom besloten we een bedrijf in te huren dat ons toen twee weken lang constant heeft bewaakt."

Enkele jaren later werd hem gevraagd om als peer, een soort gesprekspartner, collega's te helpen. "Ik vind het belangrijk om mijn ervaring te delen. Zoiets kan overal gebeuren en ik wil dan graag naast die mensen staan."

Hij kreeg de vraag om zich in te zetten voor andere burgemeesters vanuit het Netwerk Weerbaar Bestuur, een samenwerking tussen de overheid en politieke partijen.

Hilde Westera coördineert een team dat vanuit dat netwerk lokale politici ondersteunt. "Als we een melding krijgen koppelen we meestal binnen 72 uur de burgemeesters aan elkaar."

Maar het netwerk doet nog meer: "We gaan ook bij gemeenten langs vóórdat er iets gebeurt. We hebben recent al de honderdste bijeenkomst georganiseerd. We horen veel terug dat mensen het echt prettig vinden om met collega's over dit onderwerp te praten."

Ze schrok van de recente cijfers: "Ik zie nog geen trendbreuk, en vind het vooral heel ernstig dat het meer op de persoon gericht lijkt, vooral bij vrouwen."

Sfeer in Den Haag

Bedreigingen leiden vooralsnog niet tot grote tekorten in gemeenteraden of het bestuur. Al dacht Leids raadslid John Verstappen (Studenten voor Leiden) wel goed na voor hij zich kandideerde. "Ik raakte zelf geïnteresseerd in de politiek op de middelbare school. Ik heb het idee dat politici in die tijd echt nog wat schappelijker waren naar elkaar."

Verstappen is pas een paar maanden actief in de gemeentepolitiek: "In oktober ben ik echt geïnstalleerd. Ik heb nu drie debatten gehad en ben nog veel aan het leren."

Voor hij begon had hij goede gesprekken met zijn familie. "Zij wezen me erop dat het steeds ongezelliger wordt in de politiek en vroegen of ik dat wel wilde."

Volgens het jonge raadslid is de sfeer in Den Haag een factor in de verharding. "Daar gaat het politici alleen om clicks en likes, en daardoor wordt de sfeer grimmiger. In Leiden spelen we gelukkig niet zo 'Den Haagje'. Ik heb het gevoel dat het er in andere gemeenten soms wat harder aan toegaat."

Verstappen wil zich niet laten afschrikken door voorbeelden van bedreiging elders. "Ik heb altijd geprobeerd daar zo min mogelijk mee bezig te zijn. Ik ben hier om me voor anderen in te zetten. Het zou slechter zijn als mensen door dit soort geluiden niet de politiek in gaan."

Een meerderheid van de Tweede Kamer is voor extra maatregelen om het rook- en vapeverbod verder uit te breiden. Zo wil de Kamer onder meer het verbod uitbreiden naar sportterreinen, speeltuinen, kinderopvanglocaties, dagattracties en openluchtzwembaden.

Verschillende moties werden door de Kamer aangenomen na een burgerinitiatief van maatschappelijke organisaties onder de naam Nicotinee. Zij willen onder meer dat er een verbod komt op de verkoop van nicotineproducten aan iedereen die geboren is na 2012. Een meerderheid van de Kamer stemde voor de motie om hier onderzoek naar te doen.

Nicotinee wil ook dat de leeftijdsgrens voor nicotineproducten, die nu op 18 jaar ligt, vanaf 2030 elk jaar met een jaar wordt verhoogd. Zo ontstaat er een generatie die niet meer rookt. Een motie daarover werd aangenomen.

Sigaretten minder verslavend en aantrekkelijk

De Kamer wil ook maatregelen nemen om sigaretten minder verslavend en aantrekkelijk te maken. Dit gebeurt naar aanleiding van conclusies die het RIVM trok in een rapport over roken.

Maatregelen kunnen zijn om bijvoorbeeld sigaretten verplicht een donkere kleur te geven. Ook zouden bepaalde ingrediënten, zoals suikers en smaakstoffen, verboden kunnen worden. Andere mogelijkheden zijn om bijvoorbeeld het nicotinegehalte verplicht te verlagen.

Nationaal Preventieakkoord

Volgens de ambitie van de overheid zou in 2040 Nederland voor het eerst een generatie kinderen moeten kennen die niet rookt en ook nooit zal gaan roken. Dit is vastgelegd in het Nationaal Preventieakkoord. Onder volwassenen zou het aandeel rokers dan niet meer boven de vijf procent mogen liggen.

Vorige week riep staatssecretaris Karremans van Jeugd, Preventie en Sport ouders op om vapes af te pakken van hun kinderen en te zorgen dat ze deze niet meer gebruiken. Dit naar aanleiding van het nieuws dat afgelopen jaar zeker veertien kinderen in het ziekenhuis terecht zijn gekomen als gevolg van vapen.

Vapes met een smaakje zijn sinds 2020 verboden. Toch worden ze nog op veel plaatsen aangeboden. Een totaalverbod op vapen, dus ook op vapes zonder toegevoegde smaakjes, kan Nederland niet alleen invoeren. Dat moet Europees worden geregeld.

PVV-leider Wilders zal geen aanpassingen accepteren van de asielplannen van minister Faber van Migratie en Asiel. Als dit wel gebeurt, wil Wilders nieuwe Tweede Kamerverkiezingen. "Als mensen ook maar een millimeter willen veranderen, moeten ze het maar zonder ons doen", aldus de PVV-leider.

Hij reageert op persvragen over het aankomende pakket nieuwe asielmaatregelen, dat het kabinet vrijdag in de ministerraad bespreekt. Dan moeten ook VVD, NSC en BBB goedkeuring geven aan het strengere asielpakket van minister Faber.

Kijk hier hoe Wilders zijn waarschuwing formuleert:

Wilders vindt dat zijn partij de afgelopen maanden genoeg compromissen heeft gesloten. Afgelopen weken heeft Wilders bijvoorbeeld met enkele oppositiepartijen onderhandeld over minder bezuinigingen op onderwijs.

Genoeg is genoeg

Eind oktober was de PVV uiteindelijk bereid om het omstreden staatsnoodrecht van tafel te halen, omdat coalitiepartij NSC onoverkomelijke bezwaren had. Er kwam een ander plan met strenge asielmaatregelen, vastgelegd in de zogenoemde 'Asielnoodmaatregelenwet'. "Maar op een gegeven moment is het wel klaar, waar ik niet meer ga bewegen. Dat is waar de PVV zegt: genoeg is genoeg."

Vooral regeringspartij PVV heeft de kiezers beloofd met het "strengste asielregime ooit" te komen, maar maatregelen van PVV-minister Faber zijn de afgelopen maanden nog niet gemakkelijk van de grond gekomen.

Kiezer

Wilders vindt dat hij zijn verkiezingsbelofte moet nakomen. "Als als we dat om een of andere reden niet kunnen leveren, moeten we terug naar de kiezer. En de kiezer vragen, geef ons nog meer mandaat om dat nog beter af te dwingen."

In de 'Asielnoodmaatregelenwet' van Faber staat bijvoorbeeld om asielvergunningen nog maar af te geven voor drie jaar, in plaats van vijf jaar. Ook wordt gedacht aan het terugsturen van Syriërs naar veilige gebieden en het opvangen van asielzoekers in sobere 'doorstroomlocaties'.

Geen tegenwicht

Wilders zegt dat de coalitie in elk geval niets moet veranderen aan de plannen voor korte termijn. Maar er staat nog meer op stapel. "Mijn boodschap is dat mijn geduld wel op is. Ik duld geen tegenwicht, omdat ik dan geen zin meer heb in het kabinet."

Wilders voegt er wel aan toe dat hij niet hoopt uit het kabinet te stappen. "Maar op een gegeven moment zal er wel geleverd moeten worden."

Recht van amendement

NSC-leider Omtzigt noemt de uitspraken over het "geen millimeter veranderen" van Wilders "vreemd". Hij benadrukt dat de Tweede Kamer het recht heeft van amendement, dat wil zeggen dat Kamerleden de wetten mogen aanpassen. "Het gaat tenslotte om het beter maken van wetten, zodat ze niet sneuvelen bij de rechter."

De Tweede Kamer vindt dat de verplichting om bij nieuwbouwprojecten nestgelegenheid voor vogels te realiseren, niet uit het Besluit bouwwerken leefomgeving (Bbl) moet worden geschrapt. Met een nipte meerderheid van één stem werd dat voorstel van GroenLinks-PvdA-Kamerlid De Hoop vanmiddag aangenomen.

De Kamer gaat daarmee in tegen de plannen van woonminister Keijzer, die onlangs juist bekendmaakte dat ze verplichte nestkastjes voor huismussen, vleermuizen en gierzwaluwen helemaal niet nodig vindt. Ze zijn volgens haar een voorbeeld van overbodige regels die het bouwen van nieuwe woningen alleen maar vertragen. Daarom draaide ze het voornemen van haar voorganger De Jonge terug.

Direct kwam er veel kritiek op dat besluit, van natuurorganisaties, maar ook vanuit de bouwsector. Nestgelegenheden aanbrengen is een kleine moeite, kost weinig geld en betekent zeker geen vertraging van het bouwproces, redeneerden critici.

Eerst staakten de stemmen

"Symboolpolitiek", oordeelde Kamerlid De Hoop. Zijn motie kreeg steun van D66, CDA, SP, ChristenUnie, Partij voor de Dieren en regeringspartij NSC. Vorige week staakten de stemmen nog bij een hoofdelijke stemming en daarom werd er vandaag opnieuw gestemd. Van de aanwezige Kamerleden bleken er nu 71 voor, en 70 tegen.

De Kamer benadrukt dat de nestgelegenheden belangrijk zijn om de afname van biodiversiteit in steden en dorpen tegen te gaan. Als ze in de voorschriften staan, gelden in alle gemeenten dezelfde regels en kunnen de nestkastjes gestandaardiseerd geproduceerd worden. Dat is ook goedkoper.

Omdat het om een motie gaat, waarin het kabinet verzocht wordt om de voorschriften voor nestgelegenheden niet uit het Bbl te halen, kan minister Keijzer de wens van de Kamer ook nog naast zich neerleggen.

Eerder zei ze dat ze het er "hartstochtelijk" mee oneens was. Ook sprak ze haar verbazing uit over de steun van coalitiepartner NSC. Keijzer wees erop dat het terugdringen van onnodige regelgeving in de bouw in het regeerakkoord staat en dat de partij van Omtzigt daar zijn handtekening onder heeft gezet.

De politie heeft nog eens zeven mensen opgepakt voor de rellen op Plein '40-'45 in het Amsterdamse stadsdeel Nieuw-West. Het gaat om Amsterdammers van 14 tot 21 jaar. Ze worden verdacht van openlijke geweldpleging op en rondom het plein.

De onrust rond het plein ontstond in de nacht van 11 op 12 november. In de hoofdstad gold toen al dagen een noodverordening. Die maatregel werd genomen vanwege de ongeregeldheden en geweld rond de voetbalwedstrijd Ajax-Maccabi Tel Aviv een paar dagen eerder.

Een groep van vele tientallen mensen richtte vernielingen aan, gooide met zwaar vuurwerk en bekogelde auto's. Een tram vloog in brand nadat er vuurwerk in was gegooid.

Ook werd een bus bekogeld met stenen en werden antisemitische scheldwoorden geroepen. De ME maakte uiteindelijk een eind aan de onrust op het plein, schrijft de Amsterdamse stadszender AT5.

De politie hield eerder al mensen aan voor onder meer het in brand steken van een politieauto en de mishandeling van een fietser. De recherche sluit meer aanhoudingen niet uit.

Levensmiddelenfabrikant Unilever heeft het merk Conimex verkocht aan het Finse voedselbedrijf Paulig. Het Nederlandse Conimex is bekend van de Aziatische gerechten.

Paulig maakt veel Texaans-Mexicaanse producten, zoals tortilla's, pitabroodjes en kruiden. Daarnaast heeft het bedrijf een koffie- en sauzentak.

Dat Unilever bezig was om Conimex te verkopen was al langer bekend. Zo meldde persbureau Reuters eerder dat het bedrijf ook aan het kijken is of het Unox kan verkopen.

De fabrikant zegt dat het zich wil gaan richten op de sterkste merken, zoals Knorr en Dove. Eerder zette het bedrijf de ijsdivisie in de etalage. Voor de maker van onder meer Ola, Magnum, Hertog en Ben & Jerry's, is nog geen koper gevonden.

Voor welk bedrag Conimex is verkocht is niet bekend. Unilever verwacht dat de verkoop in april volgend jaar rond is.

Het kabinet wil de leegstaande gevangenis in Almere weer in gebruik nemen. Dat voornemen is een grote ommezwaai in het gevangeniswezen, jarenlang werden er juist gevangenissen gesloten omdat cellen leeg zouden komen te staan.

Staatssecretaris Coenradie (Jusitie en Veiligheid) wil dat het gebouw zo snel mogelijk weer in gebruik genomen wordt, maar ze start eerst een onderzoek naar de haalbaarheid. Ze hoopt dat het Almeerse cellencomplex daarna vlug weer gevuld kan worden met gevangenen want de staatssecretaris heeft de capaciteit nodig.

Dat is opmerkelijk want in 2019 werd de gevangenis nog gesloten omdat er op termijn te veel cellen leeg zouden komen te staan. De Almeerse gevangenis was niet de enige bajes waarbij dit gebeurde, in het vorige decennium sloten meerdere kabinetten gevangenissen. Soms omdat er geld nodig was, maar vooral met het idee dat die cellen vanwege dalende criminaliteit niet meer nodig zouden zijn.

'Een pittige'

Daar komt het kabinet nu deels van terug. Er zijn toch te veel gevangenissen gesloten, concludeert Coenradie. Het gevangeniswezen kampt al langer met een tekort aan cipiers, maar inmiddels is er ook een cellentekort volgens het kabinet. Het wordt veroorzaakt doordat oude gevangenissen gerenoveerd moesten worden en doordat de benodigde capaciteit toch hoger is dan geschat, zegt Coenradie die namens de PVV staatssecretaris is. Er kwamen volgens Coenradie bijvoorbeeld meer zwaargestraften bij dan gedacht.

Het personeelstekort is natuurlijk alleen maar erger geworden door de eerdere sluitingen, weet ook Coenradie: "Dan waren we niet die mensen kwijt geweest. We merken nu de gevolgen van die beslissingen. En dat is een pittige..."

Met een zaklamp

De NOS ging mee met de staatssecretaris op werkbezoek naar het Almeerse gebouw van 24.000 vierkante meter. De staatssecretaris werd er met een zaklamp rondgeleid door het leegstaande gebouw. Ze zag daar met eigen ogen dat het nog wel even kan duren voordat de gevangenis weer gebruikt kan worden, hoewel alle celdeuren er nog in zitten.

"Er moet wel het nodige gedaan worden, we staan nu in het donker. En even los van het elektriciteitsverhaal, er moet hier schoongemaakt worden, de camera's zijn verouderd, de brandveiligheid voldoet niet meer aan de moderne eisen en we hebben mensen nodig. Dus dat alles kost nog wel even tijd."

In het gebouw is er ruimte voor zo'n 300 gevangenen. En om de gevangenis draaiende te houden zijn er volgens het ministerie ook zo'n 300 personeelsleden nodig. Vooral personeel vinden blijkt al langer een moeilijke opgave. Coenradie noemde de situatie in de gevangenissen onlangs 'code zwart' vanwege alle tekorten.

Naar huis gestuurd

Vanwege die tekorten worden veroordeelden nu standaard drie dagen eerder naar huis gestuurd. Sommigen krijgen ook capaciteitsverlof. Dat betekent dat ze met een enkelband nog eerder naar huis worden gestuurd. Daarnaast wordt een groep veroordeelden, de zogeheten zelfmelders, voorlopig niet opgeroepen om hun straf uit te zitten. Coenradie weet dat de tekorten niet snel zijn opgelost en denkt dat er nog meer versoepelingen voor veroordeelden aan zullen komen om zo ruimte in de gevangenissen te creëren.

De Tweede Kamer regelde, op voorspraak van het Almeerse VVD-Kamerlid Ellian, onlangs 20 miljoen euro extra voor het gevangeniswezen. Dat geld wil Coenradie nu deels gebruiken om te kijken of de gevangenis in Almere weer open kan. Op de vraag of de staatssecretaris dat geld niet beter kan steken in hogere salarissen om personeel aan te trekken, zegt ze dat dat alleen voor de korte termijn werkt.

Uiteindelijk is haar uitdaging om het werk aantrekkelijk te maken, stelt Coenradie. En op de vraag of het wel zin heeft om cellen te regelen als ze nog geen personeel heeft, zegt de staatssecretaris dat zij nu met beide tekorten moet beginnen. "Dat gaat hand in hand."

Asielzoekers

Burgemeester Hein van der Loo is blij met het kabinetsvoornemen. "Een gebouw dat leegstaat is nooit goed, dat staat er maar te verpieteren", zegt hij. "En het levert ook nog werkgelegenheid op in onze stad, dus ik denk een goed idee." Eerder werd erover gesproken dat er asielzoekers gehuisvest zouden worden in het leegstaande gebouw, maar daar bleek geen draagvlak voor te zijn. "Ik verwacht hier wel veel draagvlak voor", zegt de burgemeester over de heropening als gevangenis.

De afgelopen vijf jaar stond het gebouw helemaal leeg. Het werd wel af en toe gebruikt als oefenterrein voor speciale eenheden van politie en defensie.

"We hebben al genoeg problemen", zegt de voormalig Israëlische premier Ehud Olmert in reactie op het plan om meer geld vrij te maken voor nederzettingen op de bezette Golanhoogten.

Afgelopen zondag keurde de Israëlische regering het extra budget van 40 miljoen shekel (15 miljoen euro) goed. Daarmee wil het kabinet meer nederzettingen en een verdubbeling van de bevolking op de Golanhoogten realiseren. "De versterking van de Golan is de versterking van de staat Israël, en dat is vooral in deze tijden belangrijk", zegt premier Netanyahu.

"Netanyahu zegt dat we niet geïnteresseerd zijn in een confrontatie met Syrië en dat hij hoopt dat we niet met de nieuwe leiders van Syrië zullen hoeven vechten. Maar waarom doet hij dan precies het tegenovergestelde?", vraagt Olmert zich af in een interview met de BBC.

Het extra bedrag komt bovenop het al bestaande budget van 1 miljard shekel (260 miljoen euro) dat de regering van voormalig premier Bennett in 2019 goedkeurde. Toen al was het doel de bevolking te verdubbelen. Met het geld zouden nieuwe infrastructuur en wijken worden gebouwd. Ook zou er worden geïnvesteerd in werkgelegenheid voor Israëliërs in het bezette gebied.

Sterkere buffer

Israël bezette de Golanhoogten in de Zesdaagse Oorlog in 1967 en annexeerde het in 1981. Die annexering wordt internationaal alleen door de VS erkend. Op de Golanhoogten wonen zo'n 25.000 Israëliërs in enkele tientallen illegale nederzettingen naast zo'n 20.000 Syriërs, grotendeels druzen, die niet zijn gevlucht toen het gebied in handen van Israël kwam. Een deel van de druzen heeft ook een Israëlisch paspoort.

"Je kunt een gebied beveiligen door militair aanwezig te zijn. Maar ook door het te bevolken, creëer je een sterkere buffer tegen vijanden", zegt Peter Malcontent, historicus en universitair docent internationale betrekkingen.

Hij ziet nog een motief. "Israël wil uitbreiden. Dat zie je ook in Gaza. In 2006 is Israël daar weggetrokken, maar nu hoor je veel geluiden over herbezetting. Om veilig te blijven, moet Israël blijven groeien, en de bevolking groeit ook snel. Die mensen moeten ergens wonen, bijvoorbeeld in nederzettingen."

Maar volgens de Israëlische politiek analist Ori Goldberg is het vooral een politiek gebaar. "40 miljoen shekel is een druppel op een gloeiende plaat en zal de bouw van nederzettingen niet versnellen. Deze aankondiging is bedoeld als gebaar aan de bevolking dat Israël in hun veiligheid investeert."

Sinds de val het Assad-regime heeft Israël honderden luchtaanvallen uitgevoerd in Syrië. Volgens Israël vernietigt het wapens en militaire infrastructuur om zo te voorkomen dat deze gebruikt kunnen worden door rebellengroepen. Israël is bang dat de rebellen zich uiteindelijk tegen hun buurman zullen keren, ook al is dat tot nu toe nog niet gebeurd.

Daarnaast trok Israël vrijwel meteen na de val van Assad de gedemilitariseerde zone in tussen de bezette Golan en Syrië om daar "grensveiligheid te garanderen." Israël en Syrië spraken in 1974 af beide niet militair actief te zullen zijn in dat gebied, maar dat is Israël nu dus wel.

Ook zijn er regelmatig berichten van Israëlische patrouilles die nog verder Syrië in gaan dan de gedemilitariseerde zone en zelfs in de buurt van de Syrische hoofdstad Damascus komen. Een anonieme bron in het Israëlische leger bevestigt aan de NOS dat Israël die patrouilles uitvoert.

Volgens Malcontent speelt er meer. "Israël wil uitbreiden. Dat zie je ook in Gaza. In 2006 is Israël daar weggetrokken, maar nu hoor je veel geluiden over herbezetting. Om veilig te blijven, moet Israël blijven groeien, en de bevolking groeit ook snel. Die mensen moeten ergens wonen, bijvoorbeeld in nederzettingen."

'Groot Israël'

Volgens Goldberg hoopt een klein deel van de Israëliërs dat Israël door de militaire aanwezigheid in Syrië meer grondgebied gaat bezetten. "Er is een specifieke groep in Israël van rechts-religieuzen en kolonisten die spreekt over een 'Groot Israël'. Zij willen de Westoever en Gaza annexeren, en eigenlijk ieder stuk land dat ze in handen kunnen krijgen, maar de meerderheid van Israël wil dat niet."

Goldberg, die spreekt van genocide in Gaza, gelooft niet dat Israël daarin gedreven wordt door een drang voor territoriale uitbreiding. "En ook wat er in Syrië gebeurt, is dat niet."

Volgens Israël is de militaire aanwezigheid inderdaad tijdelijk. Ook de bron van de NOS in het leger bevestigt dat. "Er zijn nu alleen maar kleine eenheden aanwezig", zegt hij. "En er is geen infrastructuur om daar lang te zijn. Het is waarschijnlijk voor de middellange termijn."

Toch heerst er onder Syriërs nog steeds de angst dat Israël deze kans zal grijpen om meer land te bezetten of zelfs te annexeren. En die angst is niet gek, zegt Goldberg. "Natuurlijk zijn ze bezorgd. Israël is vaker andere landen in getrokken zonder daar snel weer weg te gaan. Maar ik verwacht niet dat dat bij Syrië gebeurt."

Minister Van Weel van Justitie en Veiligheid heeft grote zorgen over het toenemende aantal explosies, zoals afgelopen weekend in Purmerend. Daarbij vloog een huis in brand en raakte een man zwaargewond. Vorige week kwamen in Den Haag zes mensen om het leven en raakten meerdere mensen gewond na een zware explosie in een portiekflat.

Van Weel wil het geen vuurwerk meer noemen dat wordt gebruikt bij de explosies. "Dit zijn meer een soort handgranaten die bij de deuren van mensen worden neergelegd. De gevolgen hebben we gezien. Het is een kwestie van tijd voordat er nog ergere dingen gaan gebeuren."

Tijdens een bewonersbijeenkomst naar aanleiding van de explosie in Purmerend werd er gekeken naar de landelijke politiek. Ook burgemeester Van Selm pleit voor een landelijke aanpak van het probleem.

Maatregelen

Minister Van Weel benadrukt dat er al verschillende maatregelen zijn genomen tegen het toenemende aantal explosies. Zo wil hij aankomend jaar het bezit van cobra's laten vallen onder de wet wapens en munitie.

Ook is er eerder dit jaar een landelijke taskforce opgericht die het toenemende aantal explosies moet aanpakken. Deze taskforce is een samenwerking met onder meer vertegenwoordigers van gemeenten, politie, het Openbaar Ministerie, het bedrijfsleven en woningcorporaties. Dit moet onder meer zorgen voor een betere informatie-uitwisseling tussen instanties.

"We willen zo vanuit verschillende hoeken creatief en breder kijken waar dit probleem vandaan komt", legt Van Weel uit. "Ook gaan we kijken waarom dit vooral in Nederland gebeurt en hoe we het tij kunnen keren, want het moet stoppen."

De taskforce richt zich vooral op preventie, maar zal ook kijken naar zwaardere straffen voor de daders. "Dat heeft altijd een afschrikwekkende werking. Die drempel gaan we hoger maken"

Over een eventueel vuurwerkverbod wil Van Weel het niet hebben. "We zien dit soort explosies het hele jaar door. Elke nacht is het ergens in Nederland wel raak. Het is een apart fenomeen en ik zie het als iets anders dan vuurwerk."

Toename explosies

Sinds 2017 neemt het aantal explosies in Nederland toe. Zo nam het aantal in 2023 met 200 procent toe ten opzichte van een jaar eerder en ook dit jaar lijkt het aantal weer hoog te zijn. Daarnaast krijgen steeds meer gemeenten ermee te maken.

Een meerderheid van de Tweede Kamer is tegen een algeheel vuurwerkverbod en pleit voor strengere handhaving. Toch benadrukt ook PVV-leider Wilders dat de explosies niks te maken hebben met vuurwerk. "Voor zwaar vuurwerk is eigenlijk al een verbod. Dus als je een harde knal hoort, weet je al dat het illegaal is."

Omdat bij veel explosies gebruik gemaakt wordt van illegaal vuurwerk wordt er onder meer door verschillende burgemeesters gepleit voor een Europees verbod op de productie van zwaar vuurwerk.

'Bruh' is verkozen tot Kinderwoord van het Jaar 2024. Het woord kreeg bij de verkiezing die gehouden werd door het NOS Jeugdjournaal de meeste stemmen en won daarmee van het woord 'bro'.

Begin december konden kinderen via de website van het Jeugdjournaal en de app woorden opsturen die volgens hen zouden moeten winnen. Ruim 20.000 woorden werden er uiteindelijk ingestuurd. De redactie van het Jeugdjournaal stelde een lijst op met acht van de meest genoemde: bro (broer), sigma (cool), slay (uitzonderlijk goed), bruh (broer), glamour (aantrekkelijk), ohio (absurd), rizzler (iemand met charisma) en skibidi (cool, dom).

Uiteindelijk bleven de woorden 'bro' en 'bruh' over. 53 procent van de kinderen die gestemd hebben koos voor het woord 'bruh'. 'Bro' eindigde met 47 procent van de stemmen op de tweede plek. Er werd meer dan 130.000 keer gestemd.

'Bruh' en 'bro' komen beide van het Engelse woord brother (broer). 'Bro' wordt als aanspreekvorm gebruikt, bijvoorbeeld wanneer je vraagt aan een vriend hoe het gaat: "Hoe is het, bro?" 'Bruh' wordt gebruikt om teleurstelling uit te drukken. Als bijvoorbeeld iets raar of negatief wordt gevonden: "Bruh, dat meen je niet".

Eigen taal

Verslaggever van het Jeugdjournaal Bart Tuinman volgde de verkiezing. Volgens hem speelt de online-wereld een grote rol bij de opkomst van woorden. "Kinderen ontdekken de woorden online en maken er spreektaal van. Onder elkaar gebruiken ze al die woorden voortdurend. Je merkt gewoon dat ze een eigen taal willen, om een beetje af te bakenen: 'Dit is van ons!'", aldus Tuinman. In podcast De Dag gaat Tuinman dieper in op de enthousiaste reacties.

De verkiezing van het Kinderwoord van het Jaar werd dit jaar voor het eerst door het Jeugdjournaal georganiseerd. In België wordt de verkiezing al langer gehouden door het Vlaamse Jeugdjournaal Karrewiet. Daar is het woord 'glamour' verkozen tot Kinderwoord van het jaar 2024.