NOS Nieuws - Algemeen

Het Pentagon kondigt een intern onderzoek aan naar het handelen van minister Hegseth van Defensie in het Signalschandaal. De toezichthouder van het departement moet achterhalen of hij veiligheidsvoorschriften heeft overtreden.

Hegseth had militaire aanvalsplannen gedeeld in een chatgroep op Signal. Nationaal Veiligheidsadviseur Waltz had in die appgroep onbedoeld een journalist toegevoegd. De regering-Trump houdt vol dat er geen geheime informatie is gedeeld, maar volgens experts is dat zeer waarschijnlijk wel het geval. De bewuste journalist, Jeffrey Goldberg van het tijdschrift The Atlantic, heeft de berichten ook gepubliceerd.

De zogeheten inspecteur-generaal van het Pentagon, generaal Gregory Brady, moet nu opheldering geven. Hij kijkt ook of Hegseth en andere medewerkers van Defensie zich gehouden hebben aan de regels voor het gebruik van commerciële communicatiemiddelen. Het interne onderzoek is er gekomen op verzoek van een commissie in de Senaat.

Niet veilig

Volgens kenners hebben Hegseth en Waltz vrijwel zeker veiligheidsprotocollen genegeerd door een berichtendienst als Signal te gebruiken. Hoge functionarissen mogen zo'n kanaal hooguit gebruiken om te melden dat er een geheim bericht is. Vervolgens kunnen ze volledig versleutelde, interne communicatiemiddelen gebruiken om de inhoud te delen, legden kenners uit aan de NOS.

Maanden voor het schandaal waren functionarissen al gewaarschuwd door veiligheidsdienst NSA dat Signal niet veilig is. Medewerkers werden opgeroepen geen gevoelige info te delen via deze of andere apps, aldus de BBC en CBS News.

Veiligheidsadviseur Waltz vond excuses aanvankelijk niet nodig voor het schandaal. Later heeft hij zich alsnog verontschuldigd.

'Topfunctionarissen ontslagen'

Amerikaanse media melden dat een aantal topfunctionarissen uit de Nationale Veiligheidsraad is ontslagen. Het zou gaan om hooggeplaatste medewerkers die niet loyaal genoeg zijn bevonden in de nasleep van de Signal-affaire. Het Witte Huis heeft de berichten bevestigd noch ontkend.

De veronderstelde ontslagronde wordt in verband gebracht met een bezoek van Laura Loomer aan het Witte Huis. Zij is een radicaal-rechtse activiste, die onder meer complottheorieën over de aanslagen van 11 september 2001 heeft verspreid.

Loomer zou Trump hebben aangezet om de bezem door de Nationale Veiligheidsraad te halen. Volgens The New York Times zijn er zeker zes topfunctionarissen weggestuurd. De krant baseert zich op anonieme bronnen.

Bijna drie maanden na de verwoestende bosbranden in Los Angeles is er nog een dode gevonden. Daarmee komt het dodental op 30.

Gisteren kwam er een melding binnen over mogelijke menselijke resten op een afgebrand terrein in Altadena, schrijven de autoriteiten in een verklaring. Nu is vastgesteld dat het inderdaad gaat om een omgekomen persoon.

Er wordt nu gekeken of de stoffelijke resten geïdentificeerd kunnen worden. Dat gebeurt aan de hand van DNA, maar ook door andere medische gegevens te verzamelen en die te vergelijken met bestaande medische dossiers, zoals het gebit van de overledene. Ook worden er röntgenfoto's gemaakt om te zien of diegene protheses heeft. Serienummers daarvan leveren ook informatie op.

"Vanwege de complexiteit van deze methoden en het proces kan het veel tijd kosten om de identiteit van een overledene te bevestigen", staat in de verklaring.

Desastreuze brand

Er kwamen achttien mensen om in Eaton en twaalf in Palisades. In die stadsdelen waren de branden het meest verwoestend.

Op 7 januari ontstond een bosbrand in Pacific Palisades. Die verspreidde zich snel door het droge landschap en de beruchte Santa Ana-winden. Op dezelfde dag ontstond ook de brand in Eaton. Pas ruim drie weken later waren de natuurbranden helemaal onder controle.

Door het vuur moesten tienduizenden inwoners hun huis verlaten. Veel van hen raakten dakloos.

In Bolivia zijn zeker zes mensen om het leven gekomen bij een ruzie tussen mijnwerkers, meldt de politie. Ook is een onbekend aantal mensen vermist.

Twee rivaliserende groepen mijnwerkers kregen ruzie over toegang tot een goudmijn in de buurt van Sorata, zo'n 150 kilometer ten noordwesten van de hoofdstad La Paz.

Een groep mijnwerkers blies met dynamiet in de vroege ochtend machines en een dieseltank op in een ander mijnwerkerskamp. Door de explosie werden meerdere huizen verwoest en viel de elektriciteit uit.

Zes lichamen zijn onder het puin vandaan gehaald, hulpdiensten zoeken nog verder naar vermisten.

In Bolivia zijn drie soorten bedrijven werkzaam in de mijnbouwsector: staatsbedrijven, particuliere bedrijven en coöperaties. Op die laatste groep is veel kritiek vanwege illegale exploitatie die schadelijk is voor het milieu en vanwege de voortdurende conflicten met andere coöperaties.

In delen van Noord-Brabant mag geen grondwater meer worden gebruikt om weilanden of sportvelden te besproeien. Volgens Waterschap Aa en Maas is deze maatregel nodig vanwege de aanhoudende droogte. Sinds eind februari is er nauwelijks regen gevallen.

Afgelopen maand was de droogste maart sinds het begin van de metingen in 1906. Door het uitblijven van neerslag daalt de waterstand en zakt het grondwaterpeil onder de grenswaarde. Door een te laag waterpeil kan er schade ontstaan aan kades en oevers. Bovendien kunnen waterdieren en -planten doodgaan.

Om het grondwaterpeil op te krikken, mogen boeren, sport- en golfclubs tot 1 juni geen grondwater meer gebruiken. Het verbod geldt in vier regio's van de drie Brabantse waterschappen Aa en Maas, Brabantse Delta en De Dommel. Grondwater is water dat via sloten, meren en rivieren in de bodem is gezakt.

Beregeningsverbod

Dat er zo vroeg in het jaar in zoveel gebieden al een zogeheten onttrekkingsverbod wordt ingesteld is uitzonderlijk, zegt het waterschap tegen Omroep Brabant. "Dat de waterschappen dit besluit moeten nemen, laat zien hoe erg het grondwater in Brabant wordt beïnvloed door het weer."

De drie waterschappen bepalen elk jaar op 1 april of het verantwoord is om sproeiwater aan grondwater te onttrekken. Daarbij wordt per regio gekeken naar de actuele grondwaterstanden.

In 2022 was er voor het laatst een verbod in alle drie de Brabantse waterschappen. Ook toen viel er van eind februari tot eind maart geen regen, waardoor het grondwaterpeil te laag was. Later dat jaar gold in de regio Brabantse Delta overdag een beregeningsverbod.

Dat de situatie niet in elk waterschap hetzelfde is, komt door de ligging en het type bodem. Watersystemen in de drie waterschappen reageren bijvoorbeeld sneller op weersomstandigheden dan in een polder, die vocht beter vasthoudt door de laagliggende, vaak veenachtige bodem. Ook zijn er meer mogelijkheden om het grondwater op peil te houden, bijvoorbeeld via gemalen en sluizen.

Gevolgen vallen mee

Boeren mogen nog wel sproeiwater halen uit oppervlaktewater dat te vinden is in sloten, beken en kanalen. Waterschap Aa en Maas verwacht dat de gevolgen voor boeren meevallen, omdat de grond niet kurkdroog is. "In de bodem zit nog wel voldoende vocht, waardoor beregening op grasland vaak nog niet nodig is."

Sommige golfclubs in het gebied zijn bekend met het probleem en hebben inmiddels zelf vijvers aangelegd. Andere sportvelden, zoals voetbalvelden, worden soms beregend met drinkwater. Er geldt geen beregeningsverbod voor tennisbanen en akkerbouwgewassen.

Er wordt gehandhaafd op het verbod en zo nodig worden er boetes uitgedeeld. Overtreders krijgen eerst een waarschuwing. "De menselijke maat is voor ons belangrijk", zegt de woordvoerder van waterschap Aa en Maas tegen Omroep Brabant.

Het waterschap denkt dat problemen rond lage waterstanden of tekorten in de toekomst steeds vaker gaan spelen. "Ons voorland ligt in Zuid-Europa, waar water al langer schaars is. We zullen moeten nadenken over hoe we het water gaan verdelen onderling."

De brandweer heeft de grote natuurbrand bij Ede onder controle, meldt locoburgemeester Arnold Versteeg. De vlammen zijn nog niet gedoofd, en brandweerlieden zullen naar verwachting nog uren bezig zijn met nablussen.

De brand brak rond 14.30 uur uit door een rookgranaat die werd gebruikt bij een oefening van de landmacht. Door de harde wind breidde het vuur zich snel uit. Het blussen werd bemoeilijkt doordat de wind telkens van richting veranderde.

In totaal zijn zo'n 500 brandweermensen uit verschillende regio's ingezet om het vuur te bestrijden. "Ze hebben de brand sneller dan verwacht onder controle gekregen", aldus Versteeg. Ook een Chinook-transporthelikopter werd ingezet, die 7600 liter water kan vervoeren.

Tijdens het nablussen laaide het vuur op sommige plekken weer op:

Door de brand is volgens de locoburgemeester veel waardevolle natuur verloren gegaan. Meerdere mensen werden geëvacueerd, maar ze kunnen inmiddels weer terug naar huis. Niemand raakte gewond.

De marechaussee onderzoekt hoe het tijdens de oefening mis kon gaan.

Brandweerwagens reden over de heide om de vlammen te bestrijden:

De Amerikaanse zanger Bruce Springsteen brengt in juni zeven nieuwe albums uit, zo maakte hij bekend op Instagram. Tracks II - The Lost Albums zal naar verwachting 27 juni uitkomen en bevat 82 niet eerder uitgebrachte nummers, waarvan er 74 nog nooit te horen waren. De nummers zijn opgenomen in de thuisstudio van Springsteen tussen 1983 en 2018.

In een korte video legt de 75-jarige zanger uit dat hij vaak moet horen dat hij in de jaren 90 niet zo productief was. "In werkelijkheid was ik de hele tijd aan het werk", zegt hij. De resultaten daarvan belandden veelal in zijn kluis. Tijdens de coronapandemie dook hij in het materiaal dat hij daar had liggen en begon alles wat niet compleet was af te maken.

Sommige platen op The Lost Albums waren al wel helemaal af en waren zelfs al gemixt, maar werden nooit uitgebracht. De zeven platen worden uitgebracht met een honderd pagina's tellend boek.

Tracks II is de opvolger van Tracks, dat in 1998 uitkwam. Dat waren vier cd's met 66 nooit eerder uitgebrachte nummers.

Concerten in Europa

Bruce Springsteen wordt beschouwd als een van de meest invloedrijke artiesten uit de Amerikaanse popgeschiedenis. Hij brak in 1975 door met zijn derde album Born to Run, en had een paar jaar later met Hungry Heart zijn eerste top 10-hit in in Nederland.

Ook The River werd een dikke hit in Europa. Zijn zevende album, Born in the USA, was zijn succesvolste plaat, met hits als I'm on Fire, Glory Days, My Hometown en Dancing in the Dark.

Springsteen wordt heeft als bijnaam The Boss omdat hij in zijn eerste band over het geld ging. Dus als er na een optreden moest worden afgerekend, verwees de rest van de band naar hem als the boss.

The Boss komt in de komende maanden naar Europa, maar zal niet in Nederland optreden. De dichtstbijzijnde concerten zijn in Lille, Gelsenkirchen en Frankfurt.

Het Openbaar Ministerie in België gaat in hoger beroep in de verkrachtingszaak rond een 24-jarige arts in opleiding uit Leuven. Die werd deze week schuldig bevonden aan verkrachting van een vrouw, maar hoeft daarvoor niet de gevangenis in.

De arts moet een schadevergoeding van 3500 euro aan het slachtoffer betalen. Volgens het OM is die straf te laag: de eis was drie jaar cel.

Wat de rechter betreft staat het vast dat de arts "grenzen van het toelaatbare heeft overschreden". Zo was het slachtoffer dronken en maakte de dader daar misbruik van. "Zij was niet staat om met seksuele handelingen in te stemmen", zei de rechter.

Maar omdat hij nog jong is, een blanco strafblad heeft en "zowel privé als professioneel een talentvol en geëngageerd persoon is", kreeg hij behalve het betalen van een schadevergoeding geen straf.

Het OM vindt de uitspraak "niet passend", schrijft de VRT, dus volgt een hoger beroep.

Naam dader gedeeld

Het vonnis leidt al dagen tot ophef. Zo is er vanavond in Leuven een protest. Niet alleen tegen de uitspraak, schrijven Belgische media, want de organisatoren vinden ook dat beleidsmakers "iets structureel moeten veranderen". Bij de betoging waren ruim duizend mensen aanwezig, meldt de krant HLN.

Daarnaast zijn persoonsgegevens van de dader massaal gedeeld op sociale media, meldt de VRT. Ook youtuber Nathan Vandergunst, beter bekend als Acid, noemde de naam van de dader in een video. Die video is in een dag tijd honderdduizenden keren bekeken.

Vandergunst heeft dit al eerder gedaan. Twee jaar geleden verspreidde hij de namen van leden van de Leuvense studentenvereniging Reuzegom die waren betrokken bij de dood van de student Sanda Dia bij een ontgroening in 2018. De achttien leden kregen een boete, een taakstraf en een veroordeling die niet op hun strafblad kwam. Veel Belgen spraken van klassenjustitie.

'Belangrijk dat iedereen dit weet'

Vanwege het verspreiden van de namen in de zaak-Sanda Dia kreeg Vandergunst zelf een voorwaardelijke celstraf van drie maanden. Maar dat schrikt hem niet af, zegt hij in de nieuwe video.

"Ik weet dat ik onder een voorwaardelijke celstraf sta voor exact hetzelfde wat ik hier nu weer aan het doen ben", zegt hij. "Maar ik heb beslist dat als ze mij nu drie maanden willen binnensteken, omdat ik hetzelfde doe als vorige keer, dat ze maar doen."

Hij zegt zich niet te schamen of stress te voelen. "Ik vind het belangrijk dat iedereen dit weet." Ook zegt hij dat de dader er bij hem, in tegenstelling tot bij de rechter, niet zo makkelijk van afkomt.

Rustig blijven

Het OM roept mensen op om rustig te blijven en benadrukt dat het delen van persoonlijke informatie zonder toestemming strafrechtelijke gevolgen kan hebben. Naar Acid is een onderzoek gestart.

De arts uit de verkrachtingszaak is voorlopig geschorst door het universitaire ziekenhuis in Leuven. Hij is daar in opleiding tot gynaecoloog. Het is nog niet duidelijk wanneer het hoger beroep zal plaatsvinden.

"Verbijsterd", "groter dan verwacht" en "de ergste economische nachtmerrie" - economen reageren geschokt op de importheffingen die president Trump heeft opgelegd aan ongeveer de hele wereld. Van een 'bevrijdingsdag', zoals Trump 2 april doopte, is volgens hen in ieder geval geen sprake. Vijf vragen over de heffingen en de gevolgen.

Hoe bijzonder is de aankondiging van Trump?

Deze heffingen zijn "volstrekt uniek", zegt historisch econoom Jan Luiten van Zanden. "Er zijn wel eerder handelsoorlogen geweest, maar die gingen dan over specifieke producten. Een algemene verhoging voor bijna alle wereldhandel zoals nu, is ongekend."

De laatste keer dat we iets zagen dat hierbij in de buurt kwam, zeggen economen, was in de jaren 30. Toen kwam de VS ook met een rits importheffingen van ongeveer dezelfde grootte.

Maar sindsdien is de situatie een stuk complexer geworden, bijvoorbeeld doordat handelsketens van landen veel meer met elkaar verweven zijn geraakt. En dus zullen heffingen nu harder aankomen. Tegelijkertijd is de economie nu veel sterker dan in de jaren 30, toen Amerika net in een zware recessie was beland.

Hoe zijn de hoogtes van de heffingen berekend?

De berekening van de heffingspercentages roept vragen op. Volgens het Witte Huis ging het als volgt: het handelstekort wordt gedeeld door de totale exportwaarde van een land, om zo uit te komen op "het gecombineerde effect van al hun heffingen, beperkingen en andere manieren van valsspelen". De uitkomst hiervan heeft Trump naar eigen zeggen gehalveerd.

Voor de berekening is dus niet gekeken naar welke heffingen en belastingen landen op hun beurt aan de Verenigde Staten hebben opgelegd. Dit was wel de verwachting, omdat Trump al een tijd sprak over "wederkerige heffingen".

Ondanks de uitleg spreken economen van Rabobank van "absurde resultaten", die lijken bedacht door ChatGPT. Ze wijzen erop dat vrijhandelsnatie Zwitserland een heffing van 31 procent opgelegd heeft gekregen en het protectionistische Argentinië slechts 10 procent.

Wat zijn de gevolgen voor Europa?

De Europese Unie, die wordt belast met 20 procent, zal hierdoor niet direct in een recessie belanden, zeggen economen. Maar wat de gevolgen precies zijn, is nog moeilijk te overzien. Dat hangt af van verschillende aspecten, zoals het consumentenvertrouwen, investeringen van bedrijven en de duur van de heffingen.

Bert Colijn, econoom bij ING, schat op basis van een eerste berekening in dat de heffingen in het eerste jaar 0,2 procent van het Nederlandse bruto nationaal product kunnen kosten. "Maar dat kan verder oplopen als het langer aanhoudt."

En het gaat ook om de indirecte gevolgen. Economen verwachten bijvoorbeeld dat de VS mogelijk minder zal afnemen van China, omdat dit land belast wordt met een heffing van 54 procent. Hierdoor zouden Chinese producenten op zoek kunnen gaan naar een nieuwe afzetmarkt, zoals de Europese.

"En dat verstoort ook weer de Europese maakindustrie", zegt douanespecialist Martijn Schippers. "We moeten ook daarop alert blijven, dat we ons niet te kijk laten zetten door goedkope import uit China."

Betekent dit dat de prijzen hier omhooggaan?

De heffingen zullen hier niet direct iets veranderen aan de prijzen in de supermarkt, is de verwachting. Vooral Amerikaanse consumenten zullen de komende tijd worden geraakt in hun portemonnee. Voor de Nederlandse prijzen is het afwachten met wat voor tegenmaatregelen de Europese Unie komt.

Dan worden ook Amerikaanse producten hier duurder. Dat hoeft niet alleen om typische Amerikaanse producten te gaan zoals bourbon en Levi's-spijkerbroeken. In het heffingenpakket dat de EU heeft klaarliggen, wordt soja bijvoorbeeld ook belast, vertelt Colijn van ING.

Ook dan is het nog de vraag in hoeverre de heffingen worden doorberekend aan de klant.

Gaan de heffingen doen wat Trump van ze verwacht?

Door geïmporteerde producten onaantrekkelijk te maken, wil Trump de Amerikaanse economie stimuleren. Maar economen zijn sceptisch; het kan zelfs een rem zetten op de Amerikaanse economie, denkt Maartje Wijffelaars, econoom bij Rabobank. "Op de korte termijn kun je niet zomaar de productie gaan opschalen. Daar heeft hij de mensen en het kapitaal niet voor."

"Zijn doel is om meer Amerikaanse producten te exporteren, maar voor het maken daarvan heb je grondstoffen en onderdelen uit het buitenland nodig", zegt Steven Brakman, hoogleraar economie aan de Rijksuniversiteit Groningen. "En die worden ook duurder met deze heffingen. In zijn berekeningen van de hoogte van de invoerheffingen vergeet Trump dit effect."

De econoom verwacht een recessie van de ergste soort, namelijk een economie die stagneert terwijl tegelijkertijd de prijzen stijgen. Dan is sprake van stagflatie. Het is uiteindelijk een groot experiment wat Trump doet, zegt Brakman. "En we gaan afwachten wat het uiteindelijke effect wordt."

Gevechtsvliegtuigen vliegen af en aan op vliegbasis Leeuwarden. Niets daar wijst erop dat de Verenigde Staten overwegen zich minder in te zetten voor de Europese veiligheid.

Maar de nieuwe politieke wind vanuit het Witte Huis veroorzaakt onzekerheid en verwarring, ook bij de Amerikaanse deelnemers aan de NAVO-oefening die deze week onder meer vanuit Leeuwarden wordt gehouden.

"Je merkt dat ze zich er ook druk om maken", zegt luitenant-generaal André Steur, commandant van de Nederlandse luchtstrijdkrachten. "De uitholling van de instituties baart zorgen."

'Solidariteit deel van afschrikking'

Hij heeft er begrip voor dat de Amerikanen willen dat Europa zelf meer verantwoordelijkheid neemt voor de eigen veiligheid, en dat ze eisen dat Europa zich financieel en militair minder afhankelijk maakt van de VS. "Maar wat doet dat met de cohesie binnen de NAVO? Onze onderlinge solidariteit is deel van onze afschrikking."

In de dagelijkse praktijk van deze oefening is aan die betrokkenheid nog niets veranderd, merkt de commandant. Alle vijftien deelnemende landen doen volop mee met de oefeningen in NAVO-verband, die zich afspelen boven de Noordzee.

Samen brengen ze meer dan honderd gevechtsvliegtuigen in van verschillende makelij, zoals de F-16, de F-35, de MQ-9 Reaper en de Eurofighter. Ook wordt geoefend met Patriot-afweerraketten.

De toestellen vertrekken vanaf twaalf luchtmachtbases, verspreid over Europese NAVO-landen. Een Nederlandse marine-eenheid geeft met onder meer het fregat Zr. Ms. Tromp ondersteuning vanaf zee.

De Amerikaanse dreiging om zich minder te bemoeien met de Europese bondgenoten en hun veiligheid ligt als een schaduw over deze oefening. Luchtmachtcommandant Steur heeft er al over nagedacht. "Dan zouden we wel een aantal uitdagingen hebben," geeft hij toe.

"De Amerikaanse luchtmacht levert een heel belangrijke bijdrage aan de ondersteuning. Denk aan de satellietcapaciteit en aan ISR-vliegtuigen (intelligence, surveillance, reconnaissance, ofwel verkenningsvliegtuigen, red.), die in de gaten houden wat er op de grond gebeurt."

Dan is er ook nog de capaciteit van tankvliegtuigen, waarmee gevechtsvliegtuigen in de lucht kunnen worden bijgetankt. "Die hebben we binnen de NAVO minder", zegt Steur. "Daar moeten we goed naar kijken, ook als Amerika zich verder zou terugtrekken."

Tijdens Ramstein Flag 25 wordt het tanken in de lucht uitvoerig geoefend:

Ramstein Flag duurt nog tot en met 11 april. Behalve Nederland doen Amerika, Canada, Denemarken, Duitsland, Frankrijk, Finland, Griekenland, Hongarije, Italië, Roemenië, Spanje, Turkije, Verenigd Koninkrijk en Zweden eraan mee.

Vliegtuigspotters komen van heinde en verre naar Leeuwarden om een glimp van de vele toestellen op te vangen:

De Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) ziet een verband tussen het asielbeleid van het kabinet en de hevige protesten die in een aantal plaatsen worden gehouden tegen asielzoekerscentra. Met name de discussie rond de spreidingswet, die de verdeling van asielzoekers over het land regelt, speelt volgens de VNG een belangrijke rol. "Sinds de spreidingswet ter discussie is komen te staan, zijn de protesten ook weer terug", zegt Mark Boumans, burgemeester van Doetinchem en voorzitter van de adviescommissie asiel en migratie van de VNG.

Hij wijst erop dat er tien jaar geleden ook werd geprotesteerd tegen azc's, maar dat het "veel rustiger werd" sinds de spreidingswet van kracht is. De afgelopen weken laaiden op diverse plaatsen in het land de hevige protesten weer op, onder meer in Sint-Michielsgestel, Bedum en gisteravond in het Brabantse Best.

Een bijeenkomst in een sporthal over de komst van een nieuw azc werd daar voortijdig afgebroken nadat er een protest was uitgebroken. Er werd onder meer vuurwerk afgestoken in het gebouw en er werd met eieren gegooid. Vanmiddag werd bekend dat de gemeente Best aangifte doet, omdat medewerkers van de gemeente "fysiek en verbaal zijn bedreigd".

Zo ging het er gisteren aan toe bij de bijeenkomst in Best:

In twee van deze gemeenten is een besluit over de komst van een azc na de protesten op de lange baan geschoven. Boumans: "Gemeentebestuurders komen onder grote druk te staan. Je ziet nu dat er meer geprotesteerd wordt en dat gemeenteraden onder druk zeggen: 'wacht maar even met een azc'. Dat is ongewenst, want het probleem wordt er alleen maar groter door."

Geweld en intimidatie van lokale politici noemt de VNG "nooit een oplossing." Maar dat inwoners de discussie rond asielopvang niet meer goed kunnen volgen, begrijpt Boumans wel. Mensen worden volgens hem "opgehitst" door landelijke politici, die niet het "werkelijke beeld" zouden laten zien.

'Laat ons niet in de kou staan'

"Overal in het land zijn mensen boos", zegt Boumans. "Want Den Haag spiegelt ons voor: 'Er zijn geen vluchtelingen meer die opgevangen moeten worden.' Maar de praktijk is anders, want volgens de wet moeten gemeenten wel degelijk mensen opvangen. Als gemeenten staan we er daardoor alleen voor, terwijl je zou verwachten dat een minister ruggensteun geeft aan de lokale bestuurders, die voor hen de kastanjes uit het vuur halen."

Hij is vooral kritisch op asielminister Faber (PVV). "Er wordt al negen maanden gesproken over beter beleid, maar in de praktijk zien we er niets van." Dat burgemeesters en wethouders zelf beter aan hun eigen inwoners duidelijk zouden moeten maken waarom asielopvang nodig is, verwerpt Boumans. "Die gaan voor zo'n groep staan, terwijl de minister urenlang aan het discussiëren is over vijf lintjes. Ze had beter naast die lokale bestuurders kunnen gaan staan om uit te leggen waarom opvang nodig is."

Concreet wil Boumans dat Faber zich publiekelijk uitspreekt dat de asielopvang in plekken als Sint-Michielsgestel en Bedum nodig zijn, "omdat de minister een opvangvraagstuk heeft". "Den Haag, ga zij aan zij staan met de gemeentebesturen, laat ons niet in de kou staan."

Ondanks een staakt-het-vuren is er in Myanmar toch gevochten tussen regeringstroepen en gewapende verzetsgroepen. Dat melden lokale media. Dat gebeurde in het gebied dat door de zware aardbeving is getroffen.

Gisteren kondigde het militaire regime nog een staakt-het-vuren aan, nadat een coalitie van verzetsgroepen hetzelfde had gedaan. Door het staakt-het-vuren zou ruimte ontstaan voor hulpverlening, was de gedachte. Volgens een verklaring die op staatszender MRTV werd voorgelezen ging het per direct in en zou het duren tot 22 april.

Maar vannacht zijn er toch verschillende militaire operaties uitgevoerd in de regio Sagaing, zeggen ooggetuigen. Dat gebied werd zwaar getroffen door de aardbeving, net als de nabijgelegen stad Mandalay en de hoofdstad Naypyidaw.

Ook buiten het aardbevingsgebied zouden er aanvallen zijn. Zo meldt een van de rebellengroepen dat de junta luchtaanvallen uitvoerde in de deelstaten Kachin en Karenni.

Duizenden gebouwen verwoest

Ondertussen blijft het dodental door de zwaarste aardbeving in het land in meer dan honderd jaar oplopen. Het officiële aantal staat inmiddels op 3003 mensen. Lokale tellingen kwamen gisteren daarentegen uit boven de 3700.

Ook zijn er door de aardbeving van vrijdag ruim 4500 mensen gewond geraakt en worden er nog 351 mensen vermist. Gisteren stond dat aantal nog op ruim 400.

De aardbeving heeft vele duizenden gebouwen verwoest, waaronder ook tempels. De beving had een kracht van 7,7 en was te voelen tot in de Thaise hoofdstad Bangkok.

Op deze beelden van maandag is de omvang van de schade duidelijk te zien:

Minderjarigen zijn de afgelopen jaren steeds vaker betrokken bij terroristische groeperingen. Het internet en vooral ook sociale media spelen een belangrijke rol bij de radicalisering van deze jongeren, schrijft de inlichtingendienst AIVD in een nieuwe publicatie.

De AIVD ziet momenteel tientallen tieners van 12 tot en met 17 jaar die een bedreiging vormen voor de nationale veiligheid. Deze jongeren bekijken, maken en verspreiden terroristische propaganda via sociale media en game-platforms. Dat gebeurt zowel in open als besloten chatgroepen en kanalen.

Zwarte vlag en kebab

Volgens de AIVD wordt hierbij vaak gebruikgemaakt van codetaal, zoals emoji's, waardoor het niet altijd direct te herkennen is als extremistische en terroristische propaganda. Zo verwijzen jihadisten met een zwarte vlag naar Islamitische Staat en verwijst het woord 'kebab' naar moslims. Omdat de platforms waarop het wordt geplaatst dit meestal niet herkennen, halen die de berichten niet weg.

In besloten chatgroepen wordt vaak explicietere inhoud gedeeld, zoals afbeeldingen, video's of teksten die het extremistische of terroristische gedachtegoed bevestigen en onderbouwen.

Maatwerk

De jongeren hebben in veel gevallen ook online contact met jihadisten of aanhangers van terroristische groeperingen. Het plannen of plegen van een aanslag is hierbij vaak onderwerp van gesprek. De AIVD constateert dat in enkele gevallen daadwerkelijk sprake is van voorbereidingen voor het plegen van een aanslag.

Om de terroristische dreiging van minderjarigen tegen te gaan, is volgens de AIVD maatwerk nodig. Dat maatwerk moet bestaan uit (een combinatie van) hulpverlening, begeleiding en het jeugdstrafrecht.

De grote natuurbrand die ten noordoosten van Ede woedt, is veroorzaakt bij een oefening van defensie. Dat meldt de gemeente. In het gebied is een militair oefenterrein.

De brand brak rond 14.30 uur uit. De oorzaak lijkt een oefengranaat te zijn die werd gebruikt door een eenheid van de landmacht. Dergelijke middelen worden normaal alleen op zand gebruikt, zegt een woordvoerder van het ministerie van Defensie. "Maar het is blijkbaar toch overgeslagen naar de begroeiing. Hoe dat heeft kunnen gebeuren weten we niet."

Flinke stukken heide staan nog altijd in brand. Door de harde wind verspreiden de vlammen zich snel en is het vuur lastig onder controle te krijgen.

De bewoners van enkele huizen in de buurt van de brandhaard zijn geëvacueerd. Om hoeveel mensen het gaat is onduidelijk, maar het gaat om een dunbevolkt gebied. De gemeente spreekt van "een klein aantal huizen".

Blushelikopter

Zo'n 500 brandweerlieden uit onder meer Ede, Arnhem en Wageningen zijn opgeroepen om de brand te bestrijden, schrijft Omroep Gelderland. Ook wordt een blushelikopter ingezet. De vlammen zijn nog niet onder controle.

Er is een crisiscentrum ingericht om de bestrijding van de brand te coördineren. Hierin werken de gemeente, de Veiligheidsregio Gelderland-Midden, de politie en andere hulpdiensten samen.

Brandweerwagens rijden over de heide om de vlammen te bestrijden:

De wind verandert volgens de veiligheidsregio regelmatig van richting, wat het blussen bemoeilijkt: "Waar we eerst veilig stonden, bleken we opeens toch niet veilig te staan."

Wegen afgesloten

Er komt veel rook vrij. De veiligheidsregio roept mensen op zo veel mogelijk uit de rook te blijven en ramen en deuren gesloten te houden. Ook wordt mensen verzocht het gebied te verlaten. De N304 tussen Ede en Apeldoorn, die dicht bij het getroffen gebied ligt, is in beide richtingen afgesloten. Ook de afrit Ede-Noord van de A30 is afgesloten.

Vorige maand was in Nederland de droogste maart sinds het begin van de metingen in 1906. In bijna heel Nederland geldt hierdoor een verhoogd risico op natuurbranden: vorige maand waren er naar schatting al meer dan tachtig van dat soort branden.

De brand die afgelopen weekend woedde in een voormalige noodopvang voor asielzoekers in het Gelderse Ugchelen was aangestoken. Dat meldt de politie na onderzoek.

In het leegstaande pand brak zondagochtend op meerdere plekken brand uit, waardoor het gebouw snel vol rook kwam te staan. Op het moment van de brand was niemand binnen. Kort na het incident liet de brandweer aan Omroep Gelderland al weten uit te gaan van brandstichting.

Wie verantwoordelijk is voor de brandstichting is nog niet bekend. De politie roept getuigen en mensen met camerabeelden op zich te melden.

Verzet tegen opvang

Van oktober tot 31 december 2024 gebruikte het COA het gebouw als crisisnachtopvang bij drukte in Ter Apel. De voormalige school bood plaats aan zo'n honderd asielzoekers. Het pand werd de laatste weken van 2024 amper nog gebruikt als noodopvang en staat nu al enkele maanden leeg.

De komst van de opvanglocatie zorgde destijds voor veel onrust in het dorp. In oktober was er een explosie bij het pand en werden vernielingen aangericht. Eerder hingen dorpsbewoners spandoeken op om hun onvrede te uiten.

Vandaag was al een warme dag en morgen komt daar nog een schepje bovenop. Op de Waddeneilanden wordt het 14 of 15 graden. In de rest van het land ligt de temperatuur tussen 18 en 22 graden. Opnieuw is er nauwelijks bewolking.

De wind blijf je wel voelen en die waait behoorlijk door met windkracht 3 of 4. Op beschutte plaatsen in de volle zon is het juist heel aangenaam. Alleen voor mensen die last hebben van hooikoorts is dit type lenteweer minder prettig, want er zweeft veel stuifmeel door de lucht.

Langzaamaan minder warm

Tijdens het weekend blijft het meestal zonnig. Het wordt geleidelijk minder warm, maar dat gaat stapsgewijs. Zaterdag is het een graad of 17. Op zondag is het verder afgekoeld naar 11 graden. In de nachten kan het vriezen.

Na het weekend zijn er meer wolken. De temperatuur is met 13 graden gemiddeld voor begin april. In de nachten blijft er kans op lichte vorst. De nachtvorst kan eventueel schade opleveren aan de eerste fruitbomen die in bloei staan. De meeste soorten bloeien overigens later in april.

Risico op natuurbrand

Neerslag wordt voorlopig niet verwacht en daarmee duurt de droogte voort. Gisteren brak er in de buurt van Budel een grote natuurbrand uit. Door de harde wind en de droge begroeiing kon het vuur zich snel verspreiden. De brand is onder controle, maar zolang er geen regen valt blijft er een risico op het ontstaan van nieuwe brandhaarden.

De commissie die onderzoek deed naar de Nederlandse luchtaanval op Hawija in Irak, gaat haar conclusies aanscherpen na het zien van videobeelden.

De beelden waren gemaakt op de ochtend na het bombardement op een IS-bommenfabriek in de Iraakse stad, op 3 juni 2015. De bedoeling was om de schade op te nemen. De beelden waren lang zoek, maar na een reconstructie door de Volkskrant werd een nieuwe zoektocht ingezet. Dat leidde onlangs tot de vondst ervan, op de Vliegbasis Leeuwarden.

Na het zien van de beelden zegt de commissie "uiterst onaangenaam getroffen" te zijn, "omdat een cruciale bron is achtergehouden". Op de beelden is duidelijk te zien dat een nabijgelegen woonwijk deels vernietigd en zwaar beschadigd is. Achteraf bleek dat de aanval zeker zeventig mensen het leven had gekost.

De commissie constateert op basis van de beelden dat de commandant die verantwoordelijk was voor de aanval niet de waarheid heeft gesproken. Daarom worden de deelconclusies uit het in januari verschenen rapport van de commissie-Sorgdrager nu aangescherpt.

Weggevaagd

Zo zei de commandant in een verslag over de luchtaanval niet dat er ook vermoedens waren dat er burgerslachtoffers waren gevallen. Dat vermoeden had hij wel elders gemeld maar niet vastgelegd in het verslag. De commissie zegt dat als hij dat wel had gedaan "het OM direct een onderzoek had ingesteld".

Ook wijst de commissie erop dat in een intern onderzoek in 2015 bij Defensie "een onjuiste beoordeling van de impact" van de nevenschade van de aanval is gegeven. Toen werd die geschat op "enkele tientallen gebouwen in het industriecomplex". De commissie schrijft dat "uit de beelden blijkt dat de gebouwen in de industriële zone zijn weggevaagd".

Afwachtend en passief

De commissie stelt nu voor militairen onder ede te horen, om zo te kunnen achterhalen waarom de beelden niet eerder opdoken. Vorige week had minister Brekelmans al gezegd intern en extern onderzoek te doen hoe het zo heeft kunnen lopen.

De commissie-Sorgdrager kwam begin dit jaar na ongeveer vier jaar onderzoek met het rapport over de Nederlandse luchtaanval. De conclusie was toen dat een gebrek aan inlichtingen tot het grote aantal burgerslachtoffers leidde. De bommenfabriek stond midden in een woonwijk en in de fabriek bleek veel meer explosief materiaal opgeslagen dan was ingeschat. Daardoor kwam er een secundaire explosie die een groot deel van de omgeving wegvaagde. Na de aanval was defensie "afwachtend en passief", oordeelde Sorgdrager.

Burgemeester Wilma van der Rijt (CDA) van Brunssum voert een samenscholingsverbod in voor het Treebeekplein en wijde omgeving. Jongeren tot 28 jaar mogen daar de komende drie maanden niet met meer dan twee mensen tegelijk over straat, meldt L1Nieuws.

Het is niet de eerste keer dat Van der Rijt een samenscholingsverbod instelt in grote delen van de wijk Treebeek. Ze zegt dat daar "in toenemende mate sprake is van een dreigende sfeer, vechtpartijen en andere openbare orde bedreigende situaties die worden veroorzaakt door groepen jongeren".

Gisteren nog meldde L1Nieuws dat de politie vijf minderjarigen heeft opgepakt voor twee mishandelingen afgelopen maand in Brunssum.

Drie meisjes werden gisteren aangehouden voor de mishandeling van een ander meisje op 19 maart in Brunssum. Het slachtoffer werd tegen de grond gewerkt en kreeg schoppen op het hoofd. De tweede mishandeling was vier dagen eerder op het Treebeekplein. Hierbij werd een minderjarige jongen uit Brunssum ook meermaals tegen het hoofd geschopt.

Maat is vol

Burgemeester Van der Rijt stelt dat het de laatste tijd keer op keer misgaat in de wijk. "De maat is vol bij omwonenden", zegt ze. "De druppel voor mij waren recente fysieke confrontaties tussen jongeren en omwonenden. Met dit samenscholingsverbod wil ik dan ook nadrukkelijk een signaal afgeven richting bewoners, ondernemers en winkelend publiek. En mijn boodschap is: de gemeente zal met alle mogelijke middelen de veiligheid en leefbaarheid afdwingen."

De Zuid-Limburgse gemeente zegt dat er eerder "minder ingrijpende maatregelen" zijn ingezet om overlast tegen te gaan. Denk aan extra politie en boa's. Jongerenwerkers zijn actief in de wijk. Ouders zijn aangesproken op het gedrag van hun kinderen en de politie heeft stopgesprekken gevoerd met de veroorzakers van de problemen, waarbij zij worden geconfronteerd met de gevolgen van hun gedrag.

Voedingsbodem

Dat had allemaal niet het gewenste resultaat, zegt Van der Rijt. Om de rust terug te brengen, gaat dus nu het samenscholingsverbod in, dat in ieder geval van kracht blijft tot 2 juli. "Met dit verbod pakken we niet alleen de acute overlast aan, maar willen we ook voorkomen dat onze wijken een voedingsbodem worden voor nieuwe overlastgevers die door incidenten hier worden aangetrokken", aldus de burgemeester, "waardoor de verstoring van de openbare orde op de langere termijn verder escaleert".

Op overtredingen van het samenscholingsverbod staat een boete die kan oplopen tot 390 euro per persoon, per overtreding.

Een samenscholingsverbod, zeker voor drie maanden, komt zelden voor in Nederland. Burgemeesters kiezen er soms voor bij risicovoetbalwedstrijden, maar dan voor een paar uur. In Noordwijk was in 2018 gedurende korte tijd 's nachts een noodverordening met een samenschoolverbod van kracht. Ook toen ging het om overlast door jongeren.

Bij het Nationaal Monument op de Dam in Amsterdam is vanmiddag een auto ontploft. De politie gaat uit van een opzettelijke daad van de bestuurder. Hij ligt zwaargewond in het ziekenhuis en is niet aanspreekbaar.

Na de explosie vloog de auto in brand en stapte de man uit, terwijl hij zelf ook in brand stond. Het is een man van 50 met de Nederlandse nationaliteit die in Noord-Holland woont, zegt de politie.

Hij is een bekende van de politie. De politie heeft "sterke vermoedens" dat hij zich met zijn daad van het leven wilde beroven.

Beelden van het incident zijn schokkend:

Op webcambeelden is te zien dat een kleine rode auto iets voor 13.30 uur rustig richting het monument rijdt en daar even blijft staan. Even later volgt de explosie, terwijl de bestuurder nog in de auto zit. Er staan veel mensen vlak bij de auto.

De man klimt vervolgens zelf uit het voertuig, terwijl hij in brand staat. Toegesnelde politieagenten doven de vlammen met schuimblussers. De man is overgebracht naar het ziekenhuis en uiteindelijk aangehouden.

Bekijk de webcambeelden en verklaringen van getuigen:

Een getuige meldt aan de NOS dat hij in de buurt van de Dam liep. "Mijn ogen waren toevallig gericht op de Dam en toen zag ik dat autootje dat bijna tegen het monument aan stond. Een paar seconden later hoorde ik een knal. Het was snel duidelijk dat het opzet was."

De getuige zegt dat de politie er snel bij was. De auto hebben ze laten uitbranden en is inmiddels weggehaald. In de auto zijn geen explosieven gevonden. De Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD) en de politie onderzoeken de zaak. De auto, een Chevrolet Matiz, staat niet als gestolen geregistreerd.

Verkeer richting de Dam werd urenlang omgeleid. Dat gold ook voor een aantal tramlijnen. Rond 16.30 werd de Dam weer vrijgegeven.

Er is geen verband tussen de ontplofte auto van vanmiddag en de steekpartij van vorige week bij de Dam, zegt de politie.

Wie met z'n huisdier naar de dierenarts gaat, moet steeds dieper in de buidel tasten. Vooral als er sprake is van spoed zijn de tarieven de laatste jaren huizenhoog gestegen. Dat blijkt uit onderzoek dat is gedaan in opdracht van het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur. Verantwoordelijk staatssecretaris Rummenie noemt de ontwikkeling "zorgelijk" en wil meer transparantie.

Sinds 1998 zijn dierenartsen vrij in de tarieven die ze rekenen. Tegelijk zijn er steeds minder zelfstandige dierenartsen en steeds meer commerciële ketens gekomen. Over de hele linie zijn de dierenartstarieven tussen 1991 en vorig jaar tot drie keer sneller gestegen dan de inflatie, waarbij de ketens de kroon spannen.

Uit het onderzoek, verricht door bureau Ecorys, blijkt dat iemand die met een ziek dier met spoed bij een keten-dierenarts aanklopt, ongeveer 40 procent meer kwijt is dan bij een zelfstandige dierenarts. Dat kan om een verschil gaan van honderden, soms duizenden euro's.

Ger Koolstra had 's avonds een zieke hond en werd doorverwezen naar een spoedkliniek van een commerciële keten:

In een brief aan de Tweede Kamer schrijft staatssecretaris Rummenie dat de ketens "een belangrijke en vaak gespecialiseerde rol spelen in de zorg voor huisdieren", maar dat hij ook zorgen heeft over "de mogelijke gevolgen van ketenvorming voor concurrentie en keuzevrijheid".

"Je huisdier is je lief en leed. Als jouw dier iets mankeert dan wil je natuurlijk de beste zorg en ook weten wat je daarvoor betaalt. Dit is nu vaak niet duidelijk, met name binnen de spoedzorg", zegt de BBB-bewindspersoon.

Hij heeft dat signaal ook overgebracht aan de sector. De dierenartsen hebben volgens hem beloofd dat ze aan de slag gaan met duidelijkere tarieven, gebaseerd op heldere normen. Het kabinet gaat dat ondersteunen met 250.000 euro. Eerder dit jaar bleek dat een hoge rekening ook agressie bij klanten kan veroorzaken.

Kamer wil maximumtarieven

Verder onderzoekt de Autoriteit Consument & Markt (ACM) op dit moment de marktwerking in de diergeneeskundige zorg. Rummenie wil op basis van de resultaten daarvan kijken of er extra maatregelen nodig zijn. Ingrijpen in de tarieven wil hij voorlopig niet.

Maar de Tweede Kamer wil dat er maximumtarieven komen voor behandelingen door een dierenarts, zodat baasjes weer beter weten waar ze aan toe zijn. Vorig jaar steunde een meerderheid van de Kamer nog een motie daarover van SP, Partij voor de Dieren en PVV.

Ze zijn dan ook niet blij met de brief van de staatssecretaris. SP-Kamerlid Beckerman: "Hieruit blijkt dat de zorg van de SP juist is. Dierenzorg is voor velen te duur. Het kabinet draait al jarenlang en wil ondanks vele aangenomen moties opnieuw niet echt ingrijpen."

Kamerlid Kostic van de Partij voor de Dieren vindt de voorstellen van Rummenie "echt onvoldoende" en gaat een debat aanvragen.

In een levensechte oefening heeft het Korps Mariniers in Capelle aan den IJssel vanochtend vroeg een groep middelbare scholieren bevrijd die gegijzeld zou zijn door een aantal terroristen.

De 'bevrijdingsactie' op op het Comenius College lukte, maar ging wel gepaard met veel geknal en geweervuur. "Normaal trainen we veel in een afgeschermde omgeving, op oefenterreinen natuurlijk", aldus eerste luitenant Yannick bij de regionale omroep Rijnmond. "Nu proberen we dat een beetje te mixen met objecten in een complexere omgeving waar ook burgers bij betrokken zijn."

Een groep leerlingen had zich vrijwillig opgeven voor de rol van gegijzelde. Zo'n twintig militairen van het Korps Mariniers kregen de taak om hen te bevrijden en de vijand uit te schakelen. Dat deden ze door zich toegang te verschaffen tot de school en daarna (met losse flodders) naar boven te schieten.

"Wij zijn deze week bezig met een eindoefening van de mariniersopleiding", zei Yannick, bijna niet te verstaan, door het geknal op de achtergrond. "Dit is een van de acties die ze deze week uitvoeren in een hoog operatietempo. Eigenlijk zijn ze al klaar, maar dit is de kers op de taart."

Niet iedereen is de vijand

Oefenen op 'echt' terrein is volgens de luitenant essentieel. "Je krijgt met heel andere elementen te maken als je in een omgeving bent waar ook burgers bij betrokken zijn, en niet iedereen die voor je neus staat de vijand is. Dat oefenen is belangrijk voor de cursisten, zodat ze ook met andere sociale omstandigheden te maken krijgen."

"Het is inderdaad wel wat anders voor ons dan meestal", vertelde cursist Kai toen de oefening erop zat. "Maar tegenwoordig worden we ook getraind om gebouwen, zoals scholen, te zuiveren van een eventuele vijand." Volgens Kai is de oefening "vlekkeloos verlopen".

Al jaren oefent het Korps Mariniers op scholen zoals het Comenius. Niet alleen om vaardigheid op te doen, maar ook om scholieren te inspireren. "Zulke momenten zijn er ook een beetje om het Korps Mariniers een beetje in het zonnetje te zetten", aldus de eerste luitenant. "In die zin denk ik zeker dat als ze een hele club mariniers door de school heen zien gaan, dat er jongens en meisjes zijn die daardoor misschien geënthousiasmeerd worden."

Rond 07.55 uur was de oefening voorbij. De zogenaamde terroristen werden afgevoerd, de mariniers pakten hun biezen toen de eerste leerlingen en docenten aankwamen voor een gewone schooldag.

Het ging er levensecht aan toe in Capelle, vanochtend vroeg: