NOS Nieuws - Algemeen

De Curaçaose bendeleider Urvin 'Nuto' W. is door de rechtbank van Caribisch Nederland veroordeeld tot een levenslange celstraf. De rechter acht bewezen dat hij betrokken was bij verschillende moorden en de leider was van de criminele organisatie 'No Limit Soldiers'.

Twee maanden geleden eiste het Openbaar Ministerie al een levenslange celstraf tegen de bendeleider. Hij werd verdacht van betrokkenheid bij meer dan tien moorden, de smokkel van 340 kilo cocaïne en de smokkel van wapens. Daarnaast zou hij leiding geven aan een criminele bende en geld hebben witgewassen.

De rechtbank achtte niet al deze verdenkingen bewezen. Volgens de rechter was 'Nuto' wel opdrachtgever van meerdere moorden en daarom is hij veroordeeld voor uitlokking tot meerdere moorden en pogingen tot moord.

Ruzie over cocaïne

Hij ging daarbij op een "nietsontziende manier te werk" stelt de rechter en "hij leek daarin niets te geven om de onschuldige slachtoffers". De rechter vindt het niet onwaarschijnlijk dat hij nogmaals de fout in gaat, en daar "moet de maatschappij tegen beschermd worden".

W. werd ook verdacht van het opdracht geven aan twee schutters die in 2015 twee leden van een rivaliserende bende doodschoten op het internationale vliegveld Hato op Curaçao. Daarbij raakten ook zeven omstanders gewond. Aanleiding voor de schietpartij zou een ruzie over 40 kilo cocaïne zijn. Voor deze zaak is hij vrijgesproken.

'Nuto' werd in 2023 aangehouden in de Dominicaanse Republiek, waar hij naar eigen zeggen actief was als rapper. In 2024 werd hij samen met crimineel Dennis G. overgebracht naar de Extra Beveiligde Inrichting in Vught. G. is veroordeeld voor cocaïnesmokkel en heeft banden met Ridouan Taghi, die tot levenslang werd veroordeeld in het Marengoproces.

In een zittingszaal in deze gevangenis hoorde hij de levenslange celstraf tegen zich eisen. De zaak werd deze zomer behandeld op de zwaarbeveiligde marinebasis Suffisant in Willemstad op Curaçao. Daarbij was W. ook aanwezig.

Hoger beroep

Advocaat Alicia Blonk laat weten blij te zijn dat haar cliënt is vrijgesproken op een aantal belangrijke feiten, zoals de schietpartij op de luchthaven in 2014. Maar ze ziet genoeg redenen om in hoger beroep te gaan.

Het Openbaar Ministerie is tevreden met de uitspraak: "We hebben 'levenslang' geëist en gekregen, er is geen reden om in hoger beroep tegen de uitspraak te gaan."

Correspondent Caribisch Gebied Dick Drayer:

"De naam No Limit Soldiers (NLS) roept op Curaçao al meer dan tien jaar angst en verdeeldheid op. Voor velen staat de bende symbool voor de verharding van het criminele klimaat op het eiland. Toen de groep in 2013 in verband werd gebracht met de moord op politicus Helmin Wiels, werd duidelijk dat hun invloed veel verder reikte dan straatgeweld alleen.

Curaçao kent strikt genomen geen bendes zoals in de VS of Mexico, maar wel een groot aantal criminele organisaties. Daarvan zijn er ongeveer tien echt actief met drugs, wapens, overvallen en afpersing, waaronder dus de NLS.

In totaal houdt het Openbaar Ministerie zo'n vijftig groepen in de gaten. Veel daarvan zijn geen criminele organisaties in klassieke zin, maar hebben wel leden die zich schuldig maken aan strafbare feiten. Dat kunnen voetbalteams, rapgroepen of zelfs groepjes buurtjongeren zijn. Feit is dat veel van deze groeperingen vertakkingen hebben in Nederland; onder meer in Zwolle, Dordrecht, Den Helder en Rotterdam."

Op meerdere plekken in de Randstad is het treinverkeer aan het eind van de middag ontregeld geweest. Er reden korte tijd geen treinen tussen Utrecht en Den Haag. Ook op andere trajecten waren er problemen.

Tussen Den Haag en Rotterdam en tussen Leiden en Rotterdam reden veel minder treinen door een brandmelding. Dat was ook het geval tussen Rotterdam en Dordrecht.

Tussen Utrecht en Den Haag lag het treinverkeer helemaal stil door de inzet van hulpdiensten. Nadat de problemen daar verholpen waren, kon het treinverkeer langzaam weer worden opgestart.

Andere trajecten hadden last van een seinstoring. Tussen Schiphol en Leiden Centraal reden daardoor maar mondjesmaat treinen, net als tussen Haarlem en Leiden Centraal.

Niet langer duimendraaien langs de snelweg, tot je weer verder kan rijden. Ook niet een halve dag aan een trage laadpaal in een woonwijk hangen. Nee, je elektrische auto koppelen aan een snellader, boodschappen doen of snel wat eten en bij terugkomst is je auto opgeladen.

Supermarkten, fastfoodketens, bouwmarkten en winkelcentra willen snelladers voor elektrische auto's op hun parkeerterrein om klanten te trekken. Laadpaalexploitanten werken met gemeenten, vastgoedeigenaren en verschillende bedrijven aan een forse uitbreiding van het aantal snelladers in steden en dorpen.

Nederland heeft het hoogste percentage openbare laadpalen van Europa, tien op de duizend inwoners. Dat zijn wel bijna allemaal langzame laadpalen in woonwijken. Het percentage snelle laadpalen is hier juist het laagst. In Nederland is 3 procent van de laadpalen snel, in Duitsland 22 procent en in Frankrijk 19 procent.

De snelladers die er staan in Nederland zijn vooral te vinden bij tankstations langs de snelweg, maar dat gaat veranderen.

De Nederlandse exploitant van laadpalen Allego heeft net een contract afgesloten met bouwmarktketen Hornbach. Bij alle 19 vestigingen in Nederland komen in totaal 80 snelladers te staan. "De klant is hier al gauw een half uur in de winkel en dat is precies de tijd die nodig is om je auto volledig op te laden," vertelt Hornbach-manager Gerben van Heeren.

Ook Shell richt zich inmiddels op dit segment en heeft 363 snelladers geplaatst bij bouwmarkten van Gamma en Karwei.

Nieuwe markt

Het Franse snellaadbedrijf Electra wil in Nederland op korte termijn 100 nieuwe snellaadlocaties bouwen. De eerste laadpleinen bij fastfoodketen KFC zijn al klaar. Electra heeft recent vele honderden miljoenen euro's aan kapitaal opgehaald bij Nederlandse banken en het pensioenfonds PGGM om het aantal snelladers uit te breiden. Het bedrijf ziet een nieuwe markt in Nederland, nu elektrische auto's niet langer alleen voor welgestelde leaserijders beschikbaar zijn.

"We zijn begonnen met de voorlopers die een oprijlaan en zonnepanelen hebben om te kunnen laden. Dat is niet voor iedereen mogelijk. Nu elektrische auto's een massaproduct worden moeten we snellaadlocaties bouwen om iedereen de mogelijkheid te geven om te schakelen naar elektrisch rijden," zegt de baas van Electra in de Benelux, Louis-Charles Mosseray. In België heeft Electra al 120 locaties met in totaal 700 laadpalen. Die staan onder andere bij de supermarkten van Delhaize.

Waar het in Frankrijk en België al heel gebruikelijk is dat je bij grote supermarkten je elektrische auto snel kan opladen, komt dit in Nederland pas net op gang. Dat komt doordat Nederland er vroeg bij was. Op veel plekken waren al laadpalen geplaatst voordat de snelle laders ontwikkeld waren. Ook Albert Heijn, Jumbo en Plus gaan het aantal snelladers bij hun supermarkten de komende jaren fors uitbreiden.

Het Nederlandse Allego doet al zaken met de Franse supermarktketen Carrefour. In Nederland heeft het bedrijf nu snelladers op parkeerterreinen van winkelcentra in Amsterdam, Ede en Rosmalen.

De exploitanten hebben bij de aansluiting van snelladers net als andere bedrijven wel last van problemen op het elektriciteitsnet. Daarom worden de meeste snelladers tegenwoordig aangelegd in combinatie met een batterij, waardoor er een minder zware aansluiting nodig is. De batterij kan bijspringen bij een elektriciteitstekort en elektriciteit opslaan bij een overschot.

Pasje van de baas

De langzame laadpalen in woonwijken worden vaak gebruikt als mensen uit hun werk komen. Dat is ook het drukste moment op het elektriciteitsnet. Snelladers kunnen helpen problemen op het elektriciteitsnet tegen te gaan, denken de laadpaalbedrijven.

"Snelladers zijn efficiënter, want er kunnen veel meer mensen dagelijks gebruik van maken omdat de laadtijd relatief kort is," zegt algemeen directeur Jules Sommers van Allego Nederland.

Op dit moment is snelladen langs de snelweg nog wel vaak duurder dan langzaam laden in een woonwijk. De toenemende concurrentie bij snelladers kan de prijs omlaag duwen. Nu steeds meer particulieren een elektrische auto kopen, wordt er ook meer op de prijs van elektriciteit gelet. Automobilisten met een eigen auto moeten de elektriciteit zelf betalen en hebben geen pasje van de baas, zoals mensen met een leaseauto.

Minister Keijzer (Asiel en Migratie) wil dat 2000 statushouders die al een verblijfsvergunning hebben gekregen bij familieleden gaan wonen. Zo wil ze meer plekken creëren voor nieuwe asielzoekers, vooral in Ter Apel.

Het gaat om zogenoemde nareizigers: echtgenoten, partners, ouders en kinderen die door andere statushouders naar Nederland zijn gehaald. Volgens Keijzer zijn het vooral moeders met kinderen, die hun vader achternareizen.

Ze wil beginnen met kleine gezinnen. "Nu landen ze op Schiphol en komen ze vervolgens ook in overvolle azc's in kleine kamers terecht", zegt Keijzer. "Als de vader al een sociale huurwoning heeft, is het niet meer logisch dat ze daarheen gaan."

Nareizigers hoeven tot nu toe niet bij familieleden te gaan wonen als het huis daarvoor niet geschikt is, bijvoorbeeld omdat er te weinig kamers zijn. Ze wachten daardoor vaak in een asielzoekerscentrum op een sociale huurwoning. Maar volgens Keijzer hebben ze ook geen recht op een plek in het asielzoekerscentrum, omdat ze een verblijfsstatus hebben en geen vluchteling zijn.

Als het toch echt niet lukt om bij familie te wonen, moet de gemeente van dat familielid een slaapplek voor hen vinden. Het Rode Kruis moet hierbij helpen.

"Matrasje op de grond"

Vluchtelingenwerk zegt in een reactie "geschokt" te zijn door de maatregel die voor "nog meer chaos zorgt", omdat woningen vaak niet geschikt zouden zijn voor hele gezinnen.

"Het zijn vaak plekken die maar geschikt zijn voor één persoon", schrijft de organisatie. "Veel vluchtelingen zullen op matrasjes op de grond terechtkomen en niet worden voorzien in eten, drinken en kleding."

"Ik snap heel goed dat je het liefst voor elk kind een slaapkamer wil hebben", reageert Keijzer. "Maar dat geldt voor heel veel Nederlanders ook niet meer."

Taak van de gemeentes

Keijzer legt met haar plan weer een nieuwe taak bij gemeentes neer. Die trokken juist aan de bel, omdat ze meer hulp willen bij de uitvoering van het asielbeleid.

Gemeentes hebben de taak om woningen te vinden voor statushouders. Keijzer heeft een wetsvoorstel liggen om die groep geen voorrang meer te geven bij de toewijzing van sociale huurwoningen. Ondanks zware kritiek van de Raad van State wil Keijzer de wet doorzetten.

De NAVO-landen hebben de Russische schending van het luchtruim van Estland op 19 september scherp veroordeeld. Dat staat in een verklaring die de NAVO uitgaf na afloop van een spoedoverleg van de lidstaten van het bondgenootschap.

Estland had artikel 4 ingeroepen nadat Russische straaljagers voor de vierde keer dit jaar het Estse luchtruim hadden geschonden. De drie straaljagers werden met behulp van geallieerde gevechtsvliegtuigen uit het luchtruim van het Baltische land verdreven.

"De aanvallen waren ofwel opzet ofwel regelrechte incompetentie", zei secreteris-generaal Rutte na het spoedberaad op een persconferentie.

De NAVO houdt Rusland volledig verantwoordelijk voor de actie en waarschuwt dat het antwoord stevig zal zijn. "De NAVO zal zijn capaciteit uitbreiden en zijn verdediging versterken, onder meer met doeltreffende luchtverdediging", staat in de verklaring.

"Daarvoor is Eastern Sentry opgezet", verklaarde Rutte. Eastern Sentry is een NAVO-operatie om de oostflank te beschermen.

Breder patroon

De NAVO ziet "een patroon van toenemend onverantwoordelijk gedrag" van Rusland, staat in de verklaring, en houdt het land daarvoor verantwoordelijk. De NAVO wijst op het risico van escalatie, van misrekening en het in gevaar brengen van levens en zegt dat dit moet stoppen.

"We willen niet dat dit patroon wordt voortgezet, of het nou opzettelijk is of niet", waarschuwde Rutte.

NAVO-correspondent Kysia Hekster:

"Ruttes belangrijkste taak is alle NAVO-bondgenoten bij elkaar houden. Dat is nog knap lastig, want het is niet moeilijk om te zien dat de verschillende landen niet op dezelfde lijn zitten.

Bijvoorbeeld over de vraag of de Russische schendingen van het NAVO-luchtruim opzet zijn of niet. De landen aan de oostgrens twijfelen daar niet over, de Amerikanen zijn daar niet van overtuigd.

Ook zijn ze het er niet over eens hoe ze moeten reageren op de Russische luchtruimschendingen. De Poolse minister van Buitenlandse Zaken zei gisteren dat Rusland 'niet moet jammeren' als Polen volgende keer een Russisch vliegtuig in zijn luchtruim uit de lucht schiet, ongeacht of dat per ongeluk is of niet. NAVO-topman Rutte wilde vandaag niet op die uitspraak reageren en was voorzichtiger. Hij zei dat bij elke schending moet worden beoordeeld wat een gepaste reactie is.

Rutte praat liever niet over die verschillen, maar benadrukt juist waar ze het wel allemaal over eens zijn: dat de Russen moeten stoppen met dit gevaarlijke gedrag."

Ook staat in de verklaring dat de NAVO niet zal aarzelen om alle middelen die nodig zijn in te zetten om zichzelf te verdedigen en om dreiging af te wenden, militair en niet-militair, in overeenstemming met het internationaal recht. Daarnaast spreekt de NAVO opnieuw zijn onvoorwaardelijke steun aan Oekraïne uit.

Rutte zei verder dat het van groot belang is om het onderscheppen van drones efficiënter te maken. Het aantal goedkopere wapens dat drones kan onderscheppen moet worden uitgebreid, omdat er nu dure raketten voor worden ingezet.

Meer schendingen

Eerder deze maand deed Polen ook al een beroep op artikel 4, nadat Russische drones op 10 september het Poolse luchtruim waren binnengekomen. Ook andere landen hebben onlangs schending van hun luchtruim gemeld, waaronder Finland, Letland, Litouwen, Noorwegen en Roemenië.

Een lidstaat die zich bedreigd voelt van buitenaf kan de hulp van de NAVO inroepen. In zo'n geval wordt besproken of de verdediging van de NAVO afschrikwekkend genoeg werkt. Ook wordt ingegaan op de specifieke dreiging.

De 34-jarige veroordeelde drugscrimineel Jos L., ook bekend als 'Bolle Jos', is in België bij verstek veroordeeld tot 8 jaar cel en een geldboete van 24.000 euro. De rechtbank van Dendermonde veroordeelde L. en 16 anderen voor de invoer van ongeveer 3500 kilo cocaïne in de Waaslandhaven in Antwerpen.

Die drugs werden in 2020 onderschept door de politie. De andere verdachten hebben uiteenlopende straffen opgelegd gekregen, variërend van 5 jaar tot 30 maanden cel en verschillende geldboetes. Een achttiende verdachte werd vrijgesproken.

Het is niet de eerste keer dat Bolle Jos wordt veroordeeld. Zo kreeg hij in Nederland vorig jaar een gevangenisstraf van 24 jaar opgelegd voor het organiseren van zes drugstransporten met bijna 7000 kilo cocaïne, een gewelddadige beroving in Finland en het opdracht geven voor een liquidatie.

In België kreeg hij bijvoorbeeld al eerder gevangenisstraffen van 7 jaar voor de invoer van cocaïne en 10 jaar vanwege betrokkenheid bij de mishandeling van een bewaker van de haven in Antwerpen. In een ontnemingszaak in Nederland werd afgelopen juli bovendien bepaald dat de drugscrimineel de Staat ruim 96 miljoen euro moet betalen.

Video Sierra Leone

L. is voortvluchtig en wordt internationaal gezocht. Mogelijk houdt hij zich op in Sierra Leone. Eerder dit jaar doken er beelden op uit het Afrikaanse land, waarop L. te zien was. Nederland heeft officieel een verzoek tot uitlevering van overhandigd aan de autoriteiten van Sierra Leone. Dat heeft vooralsnog niets opgeleverd.

Begin dit jaar dook een video op van een kerkdienst op Nieuwjaarsdag in het geboortedorp van president Julius Maada Bio. L. staat daar twee rijen achter de president. Hij zou naast een dochter van de president hebben gezeten, maar de president ontkent dat hij en L. elkaar kennen.

Bekijk hier een video van Nieuwsuur over de beelden die gemaakt werden op 1 januari dit jaar:

In maart kwamen er nieuwe videobeelden naar buiten. Op de beelden, in handen van Follow the Money en het AD, is te zien hoe Bolle Jos op een verjaardagsfeest een cadeau geeft aan het hoofd van de immigratiedienst in het land, Alusine Kanneh. Kanneh viert dan zijn vijftigste verjaardag. Die beelden waren in juni 2024 gemaakt.

De Britse automaker Jaguar Land Rover (JLR) verlengt de productiestop tot 1 oktober na een cyberaanval eind augustus. In onder andere het Verenigd Koninkrijk, China, Brazilië en India worden er voorlopig nog geen auto's gebouwd.

De ontwikkelaar van de welbekende Range Rovers zegt hiertoe besloten te hebben om duidelijkheid te krijgen, "terwijl er gewerkt wordt aan een tijdschema voor het gefaseerd oppakken van onze activiteiten".

De cyberaanval van 31 augustus zou ernstige verstoringen veroorzaken in de retail- en productieactiviteiten. De grootste Britse autofabrikant nam vervolgens begin september het drastische besluit om de productie stop te zetten. Het zou tot morgen duren, maar is dus nu met een week verlengd.

Onzeker vooruitzicht

Alleen de fabrieken in het VK produceren ongeveer duizend auto's per dag. De 33.000 Britse medewerkers zijn gevraagd thuis te blijven. Het autoconcern verliest door de onderbreking dagelijks miljoenen ponden. Reden genoeg voor de minister van Economische Zaken en Handel Kyle om een bijeenkomst te organiseren met de leveranciers en om de fabrieken te bezoeken.

De impact van de aanval reikt echter verder dan JLR alleen. De hele toeleveringsketen ondervindt er hinder van. Medewerkers maken zich zorgen over hun toekomstperspectief.

Ruim 200.000 niet-JLR medewerkers zijn getroffen door de onderbreking en verschillende leveranciers hebben tijdelijk ongeveer 6000 medewerkers ontslagen of op non-actief gesteld, schreef SkyNews.

Wel of geen klantgegevens

"Direct na ontdekking van de aanval hebben we uit voorzorg onze systemen offline gehaald om de impact te beperken", zei JLR bij de bekendmaking van het lek. Wie achter de aanval zit, is niet bekend.

Aanvankelijk waren er geen aanwijzingen dat er gegevens buit waren gemaakt, maar later bleek dat wel het geval. "We denken nu dat sommige gegevens door de cyberaanval zijn getroffen." De automaker heeft niet bekendgemaakt om wat voor soort gegevens het gaat.

Ook is niet duidelijk of klantgegevens onderdeel uitmaken van het lek. Wel zegt het autoconcern dat het contact opneemt met getroffenen.

Op vragen van de NOS over de gevolgen voor Nederlandse leveranciers en klanten, kon een JLR-woordvoerder vanwege het lopende onderzoek geen antwoord geven.

Sinds 2008 is JLR in handen van de Indiase autofabrikant Tata Motors. JLR is niet het enige van origine Britse bedrijf dat getroffen is door een cyberaanval. Eerder werden winkelketens Marks and Spencers en detailhandel Co-op Group getroffen.

Het Openbaar Ministerie (OM) eist een geldboete van 20 miljoen euro in een strafzaak tegen de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM). Het OM beschuldigt de NAM er onder andere van grote hoeveelheden gevaarlijke afvalstoffen diep in de grond te hebben geïnjecteerd zonder de goede vergunningen te hebben. De NAM injecteerde afvalstoffen in de lege ondergrondse gasvelden bij het Groningse Borgsweer.

De afvalstoffen zijn onder meer vrijgekomen bij het verwerken van aardgas uit de Noordzee. Daar zit namelijk veel water bij, dat van het aardgas gescheiden moet worden. Als het eenmaal gescheiden is, is het water verontreinigd en wordt het als afval behandeld.

Andere beschuldigingen van het OM hebben ook te maken met hoe de NAM met de gevaarlijke stoffen omging. Zo had het bedrijf de stoffen bijvoorbeeld niet aan mogen nemen op een verwerkingslocatie. Door niet op een goede manier met de stoffen om te gaan zou de NAM, volgens het OM, meer dan 5 miljoen euro voordeel hebben gehad. Dat bedrag vordert het OM nu ook. Alle fouten zouden hebben plaatsgevonden tussen 2010 en 2022.

Effecten op natuur en mens

Een onafhankelijk onderzoeksbureau van milieu- en omgevingsdeskundigen, de STAB, keek ook naar de zaak. Bij de meeste beschuldigingen zegt het bureau dat de NAM inderdaad iets deed waarvoor het niet de goede vergunning had. Bij een aantal beschuldigingen ligt dat genuanceerder, volgens de STAB. Daar zou de NAM wel de goede vergunning hebben gehad of was de stof ongevaarlijk.

Volgens zowel de NAM, het OM als de STAB levert de injectie geen gevaar op voor mensen of natuur in de omgeving. "De kern is niet de vraag of er milieuschade is opgetreden, maar het gaat hier om transparantie", zei het OM vandaag.

Het OM zegt wel dat het feit dat de stoffen geen effect hadden op mens of natuur, niet betekent dat de stoffen juridisch gezien niet gevaarlijk waren. Voor gevaarlijke stoffen gelden andere regels dan voor minder gevaarlijke of ongevaarlijke stoffen.

De zaak gaat dus vooral over de vraag of de NAM de juiste vergunningen had om te doen wat het deed. Het bedrijf moet stoffen een bepaalde code geven en het OM en de NAM verschillen op meerdere punten van mening over welke code de stoffen hadden moeten hebben. Zo'n code bepaalt dan weer hoe met de stof moet worden omgegaan.

Administratieve fouten

Het OM stelde het boetebedrag vast door ook te kijken naar eerder veroordelingen van grote bedrijven in milieustrafzaken. Zo kreeg chemiebedrijf Sabic in 2024 een boete van 10 miljoen euro opgelegd.

De NAM spreekt sommige beschuldigingen tegen. Directeur Noord-Nederland Martijn Kleverlaan zei gister in de zittingszaal dat het in bepaalde gevallen niet om gevaarlijke stoffen ging of dat de NAM de vergunningen wel op orde had. Op andere punten gaf Kleverlaan toe dat het bedrijf 'administratieve fouten' had gemaakt. De directeur zei dat hij zich daarvoor schaamde.

Rutte

Het OM speelde vandaag in de rechtszaal ook een aantal afgetapte telefoongesprekken van de NAM-directie af. Uit een van die gesprekken blijkt dat de NAM geprobeerd heeft via voormalig premier Rutte invloed uit te oefenen op de besluiten van het Openbaar Ministerie in de zaak. Het OM twijfelde er eerder in het onderzoek namelijk over om ook NAM-medewerkers persoonlijk te vervolgen, dat wilde het bedrijf voorkomen. Uiteindelijk besloot het OM alleen de NAM als bedrijf te vervolgen omdat er niet genoeg aanleiding was om ook bestuurders te vervolgen.

Volgens het OM heeft het ministerie van Economische Zaken terecht tegen de NAM gezegd dat zij geen invloed uit konden oefenen op de besluiten van het OM.

Aardbevingen

De NAM en de overheid komen elkaar de laatste jaren vaak tegen in de rechtszaal. Zo verschillen ze van mening over hoeveel de NAM zou moeten betalen voor herstel van Groningse huizen die door aardbevingen beschadigd raakten. Die aardbevingen waren het gevolg van gaswinning door de NAM in die provincie. De relatie was jaren geleden nog erg goed, toen de NAM en de overheid veel verdienden aan de gaswinning.

Bij een aanrijding in Leusden is een wolf gedood. Het gaat om een wolvin, meldt de provincie aan RTV Utrecht. DNA-onderzoek moet uitwijzen om welke wolvin het gaat.

De aanrijding gebeurde gisteravond op de Doornseweg, vlak bij landgoed Den Treek. De dode wolf is meegenomen voor onderzoek. Er zijn verder geen details bekendgemaakt over het ongeluk.

Probleemwolf

Op de Utrechtse Heuvelrug zijn drie wolvinnen in beeld. Een van hen kreeg vorig jaar en dit jaar welpen. Het mannetje met wie zij een roedel vormt, staat bekend als de probleemwolf die onder meer een kind heeft gebeten. Voor deze wolf is een afschotvergunning afgegeven.

Het is volgens de regionale omroep de vierde keer dat een wolf uit de provincie is doodgereden. Afgelopen maart werd een wolf gedood bij een auto-ongeluk in de buurt van de Pyramide van Austerlitz. In november 2024 werd een wolf doodgereden op de N226 in Leersum. Eind 2023 werd vlak bij ecoduct De Treeker Wissel een wolvin doodgereden.

Ook op andere plekken werden wolven geraakt in het verkeer. Eerder dit jaar gebeurde dat op de snelweg bij Tynaarlo.

Een jaar geleden gingen drie wolven dood door een aanrijding op een N-weg die langs het Nationale Park de Hoge Veluwe loopt.

Het publiek kan de komende weken live meekijken met een bijzondere archeologische opgraving in Cuijk. De resten van een Romeinse aanlegplaats worden hier na ruim 1500 jaar boven water gehaald.

"Dit is voor mij als archeoloog ook een bijzonder project", zegt directeur Wilfried Hessing van opgravingsbedrijf Vestigia. "We doen regelmatig onderwateronderzoek in Nederland, maar dat is dan gericht op scheepswrakken en verloren ladingen, in het IJsselmeer en de Waddenzee. Een verdronken vindplaats en dan ook nog uit de Romeinse tijd, dat komt heel weinig voor. Dit is echt iets van eens in de tien jaar."

Duikers gaan voor de oever van de Maas bij Cuijk een bodemlaag afgraven van 10 centimeter tot een meter dik, in een gebied van 7 bij 40 meter. Met de hand bergen ze eerst de grotere vondsten, om daarna de bodem weg te zuigen. Het slib wordt boven water gezeefd om kleinere stukken veilig te stellen. Daarnaast worden met kranen tientallen steigerpalen uit de grond gehaald.

Liever laten zitten

Normaal zijn dergelijke ingrijpende opgravingen uit den boze; archeologen laten liever alles intact in de grond bewaard. Dat was hier echter geen optie. Deze plek dreigt verloren te gaan doordat de Maas sneller stroomt door klimaatverandering en de schroeven van zwaardere schepen schade veroorzaken als ze aanleggen boven het archeologisch rijksmonument.

"Er is de laatste jaren geprobeerd de plek af te dekken met zandzakken en doeken om te laten zitten, maar dat werd kapotgetrokken. Er zijn al hele stukken van de site kapot. Het is dus echt wel tijd dat er wat gebeurt. Opgraven was de enige optie."

De werkzaamheden zijn via een livestream te volgen. Duikers krijgen camera's mee op hun helm om onderwater te filmen en een derde camera volgt de werkzaamheden op het ponton aan de oppervlakte. Volgers kunnen live meekijken welke Romeinse schatten er gevonden worden.

'Duistere periode'

Cuijk (het toenmalige Ceuclum) was in de Romeinse tijd een strategische plek aan de noordgrens van het rijk, de plek waar de weg tussen de grotere plaatsen Nijmegen en Maastricht de rivier kruiste. In eerdere eeuwen was het vooral een burgerlijke nederzetting (zoals blijkt uit een andere opgraving dit jaar), maar toen de steiger zo halverwege de vierde eeuw werd aangelegd, had die vooral een militaire functie.

"Die Laat-Romeinse periode is een beetje een duistere periode, waarin de Romeinen zich niet kunnen handhaven tegen Germaanse invallen en zich terugtrekken uit Noordwest-Europa. Af en toe zijn er dan nog militaire campagnes en komen ze even terug. Het aantal vindplaatsen uit die periode is beperkt. We weten daarom veel minder wat er precies gebeurde dan zeg maar de eerste en tweede eeuw na Christus."

Luchtdicht bewaard

Hessing hoopt dat er zaken bovenkomen die meer vertellen over het dagelijks leven toen. Voorwerpen die iemand in het water liet vallen of die overboord zijn gegaan bij het lossen: metaal, glas, aardewerk. Ook de steigerpalen zelf kunnen meer vertellen over wat de Romeinen hier deden en wanneer precies.

De verwachting is dat het een rijke opgraving zal worden, omdat onder water alles eeuwenlang luchtdicht bewaard is gebleven. "We gaan hopelijk heel veel mooie dingen vinden. Zeker organisch materiaal als vruchten, zaden, leer en hout. Boven water was daar zuurstof bij gekomen en dan valt het uit elkaar, maar hier heb je voor dat type vondsten juist goede conserveringsomstandigheden."

Mooie vondsten

Via de livestream kan iedereen dus over de schouders van de archeologen meekijken welke vondsten er precies zullen worden gedaan. En kan men dan aan hun reacties zien hoe bijzonder iets is? Dat hangt misschien af van wie de vondst doet.

"Archeologen vinden niets leuker dan mooie vondsten. Maar je hebt personen die met wetenschappelijke distantie reageren en anderen die enthousiast op het ponton gaan staan te springen. Die laatsten zullen zich iets moeten inhouden, anders krijgen we te veel golven."

Na de rellen van afgelopen zaterdag in Den Haag zijn foto's van agenten online verspreid, zegt Nine Kooiman, voorzitter van de Nederlandse Politiebond NPB.

"De doxing die achteraf plaatsvindt is immens", zegt Kooiman. Foto's van agenten worden online gezet met de vraag wie die persoon kent en weet waar hij woont. "Er wordt waanzinnig veel geframed dat het de schuld is van de politie."

En dat komt steeds vaker voor. Agenten vroegen zich afgelopen zaterdag in Den Haag af of ze veilig thuis zouden komen, maar daarnaast bestaat de vraag of ze thuis nog wel veilig zijn, zei Kooiman gisteravond in Pauw & De Wit.

De cijfers van doxing worden sinds vorig jaar bijgehouden. Toen werd het 23 keer gemeld. Het is sinds vorig jaar strafbaar. Enkele mensen zijn er inmiddels voor veroordeeld.

Overigens heeft de politie in Den Haag nog geen meldingen gehad van agenten die zeggen dat foto's van hen online staan. "Vanzelfsprekend monitoren we wel de situatie", laat een woordvoerder weten.

Gerichte agressie

Bij de rellen van zaterdag was de politie het doelwit. De relschoppers zochten bewust de confrontatie. Er werd een politieauto in brand gestoken en agenten werden bekogeld met glas en stenen. Met zo'n 1200 man trokken ze op tegen de politie.

In de video zie je wat er zaterdag gebeurde:

De politie was goed voorbereid, zegt Kooiman, er waren vier pelotons ME en waterwerpers. "Er was goed ingeschat dat er geweld gebruikt zou worden, maar niet dat het zo specifiek op de politie gericht zou zijn. Het is niet te vergelijken met enige andere vorm van geweld tegen de politie, zo massaal en zo gericht."

Ook politievakbond ACP zag dat de politie doelbewust werd aangevallen. "Er is geprobeerd collega's te isoleren en ernstig letsel toe te brengen. Het is aan de professionaliteit van de ME'ers te danken dat er niet is geschoten", zei bestuurder Patrick Fluyt. Hij noemt het "pure agressie".

Korps 'op crepeersterkte'

Volgens Kooiman zijn er ook veel aanvragen voor extreem-rechtse demonstraties in het land. "Het tij kantelt, er wordt opgeroepen om te ageren tegen politiemedewerkers." Daar kun je je nauwelijks tegen beschermen, zegt ze.

Er zou vooral voldoende opsporingscapaciteit moeten zijn om deze groepen goed in de gaten te houden. "Je wil die groep isoleren, zodat je na afloop veel meer aanhoudingen kunt verrichten en de schade kunt verhalen." Maar het korps zit volgens haar "op crepeersterkte". "We hebben een tekort van 800 miljoen. We hebben de rugdekking van de politiek nodig om dit te kunnen doen."

Ze ziet dat de onrust in de Tweede Kamer, het gevoel dat er geen oplossingen komen en dat "iedereen daar maar ruzie maakt", terugslaat op de samenleving. Er heerst een gevoel van onvrede. "En het zijn de politiemensen die de eerste linie vormen en letterlijk de politieke klappen opvangen. Wij ruimen in dat gevoel de troep op op straat."

Het capaciteitsgebrek bij de politie draagt daar niet aan bij. Er is nu in Den Haag een groot onderzoek gaande, naar aanleiding van de rellen. De politie probeert meer relschoppers te identificeren en aan te houden. "Maar in Den Haag alleen al is er een tekort van 25 procent."

Gisteren trok politievakbond ACP al aan de bel over het tekort aan middelen voor de mobiele eenheid. De vakbond roept de politiek op om de wapenuitrusting van de ME'ers uit te breiden, om te voorkomen dat ze zich genoodzaakt zien om te schieten.

Meer agressie tegen politie

Vandaag verschijnen de eerste verdachten van de rellen voor de rechter. Het Openbaar Ministerie behandelt geweld tegen de politie met voorrang en de strafeis kan drie keer zo hoog zijn als in vergelijkbare gevallen.

Sinds de coronatijd zijn er jaarlijks zo'n 12.500 gevallen van agressie en geweld tegen agenten. Voor die tijd waren het er ongeveer 10.000 per jaar. Vorig jaar maakten meer dan duizend agenten melding van mishandeling, waaronder zware mishandeling en poging tot doodslag.

Het aantal landen dat de Palestijnse Staat erkent, blijft toenemen. Tientallen wereldleiders kwamen gisteren bijeen in New York om de Palestijnse staat te erkennen. Zo wordt de druk op Israël nog meer opgevoerd om het genocidale geweld in Gaza te beëindigen. Toch hebben de erkenningen vooralsnog vooral een symbolische waarde zolang de VS achter Israël blijf staan.

Naast Frankrijk, dat gisteren in New York met Saudi-Arabië medeorganisator was van de bijeenkomst, zeiden Andorra, België, Luxemburg, Malta en Monaco dat zij een Palestijnse staat erkennen. Zondag deden het Verenigd Koninkrijk, Australië en Canada hetzelfde.

De erkenning stuit op hevig verzet van Israël en bondgenoot de Verenigde Staten. Israël zegt dat dergelijke stappen de vooruitzichten op een vreedzame oplossing van het conflict in het Midden-Oosten ondermijnen. De VS onderschrijft dat.

Push geven

Ook Nederland erkent de Palestijnse Staat nog niet. Minister Van Weel van Buitenlandse Zaken zei gisteren dat er op andere manieren druk wordt gelegd op Israël, bijvoorbeeld in de vorm van sancties van Israëlische ministers.

Daarnaast zei hij dat Nederland in een later stadium de Palestijnse staat zal erkennen, "als onderdeel van een politiek proces dat nu moet beginnen". Hij gaf geen termijn voor de erkenning. "Op het moment dat wij denken dat we een push kunnen geven aan het proces, dan zullen we niet aarzelen. Het blijft als een paal boven water staan: de enige oplossing is twee staten."

Volgens André Nollkaemper, hoogleraar internationaal recht aan de UvA, zijn de laatste erkenningen onderdeel van een proces van bijna 80 jaar. "Sindsdien is er een proces voor de tweestatenoplossing begonnen en heeft het grootste deel van de wereldgemeenschap minus de westerse staten een Palestina erkend", zegt hij in Met het Oog op Morgen.

Mondiale verhouding verandert

Als een staat wordt erkend, dan betekent dat er aan drie voorwaarden is voldaan. "Er moet een grondgebied, een bevolking en een regering zijn", zegt Nollkaemper. "Bij erkenning zeg je eigenlijk: 'We aanvaarden dat Palestina voldoet aan die criteria en we behandelen je vanaf nu op voet van gelijkheid met België of Oostenrijk of welk land dan ook."

Toch is de positie van Palestina uniek. "Hier wordt de staat erkend om zo een bijdrage te leveren aan een situatie waar er sprake is van een effectieve regering. Dat is dus een omgekeerde manier van zaken. Hiermee probeert men de bezetting van grondgebied te beëindigen en een bijdrage te leveren aan de totstandkoming van een effectieve legitieme regering die Palestina moet vertegenwoordigen."

Nu steeds meer staten in het Westen ook tot erkenning overgaan, verandert dit de mondiale verhouding, zegt de hoogleraar." Het feit dat Engeland en Frankrijk bij die landen horen, is belangrijk omdat ze lid zijn van de VN-Veiligheidsraad. Dat is het enige orgaan dat echt druk kan leggen op Israël."

Isolement Nederland

In de Veiligheidsraad zitten vijf permanente landen: China, Frankrijk, Rusland, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. "Tot nu toe hadden alleen China en Rusland Palestina erkend en daar komen dus twee landen bij. Daarmee wordt de Verenigde Staten geïsoleerd."

Volgens de hoogleraar hoeft er van de huidige Amerikaanse regering niet veel verwacht te worden. "Maar het kan met een nieuwe Amerikaanse regering wel gebeuren. Na de Zesdaagse Oorlog heeft de Veiligheidsraad Israël verplicht om zich terug te trekken tot de grenzen van voor die oorlog. Dat is een belangrijk precedent, omdat het laat zien dat de Veiligheidsraad wel degelijk bij machte is om krachtig op te treden tegen Israël."

In de Zesdaagse Oorlog in 1967 veroverde Israël veroverde de Westelijke Jordaanoever, inclusief Oost-Jeruzalem, de Gazastrook en de Golanhoogten. Daarna hield Israël die gebieden bezet.

Dat Nederland niet voor erkenning kiest, betekent dat het meer geïsoleerd raakt, zegt Nollkaemper. "Binnen de EU, de VN en ook het Internationaal Strafhof, dat Palestina al toegelaten heeft als lid. Daarmee wordt de mogelijkheid van Nederland om dat diplomatieke spel te spelen en bij te dragen aan het debat beperkt."

Trump spreekt

Vanaf vanmiddag houden regeringsleiders hun toespraken bij de Algemene Vergadering van de VN. Die van de Amerikaanse president Trump wordt na 17.00 uur Nederlandse tijd verwacht. Demissionair premier Schoof is donderdag aan de beurt.

Een van de mensen die uit het water werden gehaald na de aanvaring op het Prinses Margrietkanaal gistermiddag, is overleden. Het gaat om een 69-jarige vrouw uit Gelsenkirchen (Duitsland). Dat meldt de politie.

Een man van 76 uit dezelfde plaats raakte gewond. Het is onduidelijk hoe het nu met hem gaat.

Plezierjacht

Rond 14.30 uur botsten een binnenvaartschip en een plezierjacht vlak bij de Fonejachtbrug door nog onbekende oorzaak. Volgens een ooggetuige voer het binnenvaartschip van 86 meter lang achterop het plezierjacht. De twee opvarenden belandden in het water.

Het plezierjacht zonk deels en is uiteindelijk met een kraan aan wal getrokken, schrijft Omrop Fryslân.

De politie doet onderzoek naar de toedracht. De schipper van het binnenvaartschip is na het ongeluk aangehouden en heeft een verklaring afgelegd.

De Miljoenennota 2026 geeft een te rooskleurig beeld van de overheidsfinanciën. Die conclusie trekt de Algemene Rekenkamer.

Het kabinet gaat uit van een aantal miljardenbezuinigingen die niet zijn onderbouwd, zegt de Rekenkamer. Ook dreigt Nederland geld mis te lopen uit Europa.

Belangrijke uitgaven worden naar achteren geschoven, waarschuwt de Rekenkamer. Daardoor ziet de boekhouding er mooier uit dan de werkelijkheid.

Asiel en afdracht

Op het eerste oog is het Nederlandse huishoudboekje op orde, bleek op Prinsjesdag. Er wordt meer uitgegeven dan dat er binnenkomt, maar dat tekort valt nog binnen de Europese norm. De Nederlandse staatsschuld loopt op, maar is nog altijd laag in vergelijking met veel andere Europese landen.

Maar die cijfers zijn niet volledig, waarschuwt de Algemene Rekenkamer, die na Prinsjesdag elk ministerie een brief stuurt met aandachtspunten voor de begroting.

Zo gaat het kabinet uit van een grote besparing op asiel. In 2026 staat er nog 4 miljard begroot voor asielopvang. Een jaar later nog maar 1 miljard. De logica van de afgetreden asielminister Faber was dat er minder geld nodig zou zijn als er minder asielzoekers naar Nederland zouden komen. De cijfers van asielaanvragen geven daar echter geen aanleiding voor.

Daarnaast wijst de Rekenkamer op de ingecalculeerde bezuiniging op EU-afdrachten. Nederland betaalt jaarlijks geld aan Europa. Bij het aantreden van het kabinet-Schoof was de ambitie om een korting van 1,6 miljard te bedingen bij de EU. Vooralsnog is dat niet gelukt, maar het voordeeltje staat al wel in de begroting.

Kasschuiven

Andersom maakt Nederland nog wel aanspraak op geld uit Europa. Dat gaat om geld uit het Europese herstel- en veerkrachtfonds, bedoeld om lidstaten te helpen met verduurzamen en digitalisering.

Nederland kreeg al eerder geld uit dit fonds en rekent nu nog op 2,9 miljard euro, blijkt uit de begroting. Dan moet er wel verantwoording worden afgelegd over hoe eerdere bijdragen uit dat fonds besteed zijn. Al dit voorjaar waarschuwde de Rekenkamer ervoor dat Nederland die verantwoording niet op orde heeft.

Een ander punt van zorg is het zogenoemde kasschuiven. Het demissionaire kabinet kiest ervoor om meerdere ingeplande investeringen één of meerdere jaren op te schuiven. Minder uitgaven in 2026 zorgen voor een positiever plaatje, maar de Rekenkamer wijst erop dat daarmee een volgende kabinet met deze kosten wordt opgezadeld.

Defensie

Het demissionaire kabinet wil grote beslissingen overlaten aan de nieuwe Tweede Kamer en presenteerde daarom op Prinsjesdag een beleidsarme begroting. Daardoor ontbreken in de begroting extra uitgaven voor Defensie. Afgelopen zomer zette Nederland een handtekening onder de NAVO-afspraak om meer uit te geven aan defensie.

Op lange termijn zou dat mogelijk gaan om jaarlijks 19 miljard euro. Deze miljarden zijn nog niet opgenomen, maar kunnen de begroting nog op z'n kop zetten, waarschuwt de Rekenkamer.

Waar dat geld vandaan moet komen is een heikel punt in de verkiezingen. Zo pleit het CDA voor een 'vrijheidsbijdrage', een verhoging van de belasting om de extra defensie-uitgaven te kunnen doen. GroenLinks-PvdA is ook voor meer defensie-uitgaven, maar niet ten koste van sociale zekerheid. VVD wil juist wel bezuinigen en niet de belastingen verhogen.

Gemeenten willen dat het demissionaire kabinet snel maatregelen neemt om de problemen rond onder meer de opvang van asielzoekers aan te pakken. VNG-voorzitter en burgemeester van Utrecht, Sharon Dijksma, schrijft in een brief aan het kabinet: "Het loopt uit de klauwen. Gemeentebesturen worden steeds verder belemmerd in hun werk."

Als voorbeeld noemt ze raadsvergaderingen over asielopvang die worden verstoord en bestuurders die worden geïntimideerd. Ook wijst ze op de situatie in aanmeldcentrum Ter Apel, waar het de afgelopen weken meerdere keren overvol was en te veel asielzoekers overnachtten en op problemen door overlastgevende asielzoekers. In de brief schrijft de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) dat ze nog deze week overleg wil met het kabinet over de asielproblematiek.

Geweld in Den Haag

Daarnaast wordt in de brief het protest tegen het asielbeleid in Den Haag genoemd, dat uitmondde in grof geweld. Er werden onder meer politieagenten aangevallen en vernielingen aangericht aan het D66-partijkantoor. Volgens Dijksma "kon de openbare orde ternauwernood worden gehandhaafd".

De brief is gisteravond naar het kabinet gestuurd, op de avond dat de politie ingreep bij een vergadering van de gemeente Noordwijk over een toekomstig asielzoekerscentrum in het dorp. Daar werden rookbommen en vuurwerk afgestoken en eieren gegooid op twee journalisten en een politieauto. En op de dag dat de gemeente Amersfoort besloot dat twee beoogde locaties voor de opvang van vluchtelingen voorlopig van de baan zijn, na informatieavonden waarbij de emoties hoog opliepen en er buiten werd gedemonstreerd.

'Rijk was gewaarschuwd'

"Wij hebben herhaaldelijk om hulp gevraagd", schrijft Dijksma namens de gemeenten aan Schoof. "Wij hebben u vroegtijdig gewaarschuwd, maar de noodzakelijke randvoorwaarden zijn verre van geregeld."

Volgens de gemeenten zijn de gevolgen van het gebrek aan maatregelen door het Rijk groot: "De democratische rechtsstaat wordt ondermijnd, de veiligheid van inwoners en bestuurders komt in gevaar en het vermogen van gemeenten om hun wettelijke taken uit te voeren en om fatsoenlijk te voldoen aan verdragen en afspraken over de opvang van vluchtelingen, staan onder zware druk."

Kabinet verantwoordelijk

Volgens de VNG laat de landelijke politiek de lokale bestuurders in de kou staan en moeten ze werken "zonder enige steun vanuit het kabinet". In een toelichting zegt ze: "Wij krijgen uit Den Haag geen hulp, worden aan ons lot overgelaten en de politiek jaagt de problematiek verder aan."

De VNG wijst het kabinet erop dat het Rijk in eerste instantie verantwoordelijk is voor de opvang van vluchtelingen. In de brief eist de Vereniging van Nederlandse Gemeenten onder meer "bestuurlijke rugdekking", duidelijkheid en continuïteit in wet- en regelgeving en een versnelde aanpak van overlastgevende asielzoekers.

Denemarken beschouwt de onbekende drones die gisteravond het luchtruim schonden en het vliegverkeer platlegden als "een aanval" en "een aanslag" op de luchthaven van Kopenhagen. Vanwege de drones was het vliegveld zo'n vier uur gesloten.

De Deense premier Frederiksen noemt het "de ernstigste aanval op de Deense kritieke infrastructuur tot nu toe". Ze sluit geen opties uit over wie hier achter kan zitten en verwijst in een verklaring naar eerdere drone-aanvallen en schendingen van het luchtruim in Europa. De hoogste baas van de Deense politie spreekt van "een zeer ernstige situatie".

De Europese Commissie zegt dat het eerst de onderzoeksresultaten wil afwachten, maar vermoedt Russische betrokkenheid. "Met wat we de afgelopen weken hebben gezien wijzen we wel naar Rusland met hun roekeloze acties. Wij zijn volledig solidair met Denemarken en Noorwegen."

Het is nog niet duidelijk waar de drones vandaan kwamen. Volgens de autoriteiten waren het professionele, vrij grote drones en hebben ze na een paar uur zelf het luchtruim weer verlaten, zo wordt gemeld tijdens een persconferentie.

De Deense politie zegt dat het in Kopenhagen gaat om meerdere drones die uit verschillende richtingen kwamen.

Kort na het waarnemen van de drones werd het leger ingeschakeld, maar de drones zijn vanwege veiligheidsoverwegingen niet uit de lucht geschoten. Burgers op de grond zouden nooit in gevaar zijn geweest.

Waar toe in staat

Volgens de politie wilden de eigenaren van de drones laten zien tot waar ze toe in staat zijn en kijken hoe het land zou reageren. Of de drones afkomstig waren uit Rusland wilde de politie niet zeggen. Er zal onderzoek gedaan worden, waarbij ook gekeken zal worden naar alle schepen in de buurt van Denemarken, waar vandaan de drones mogelijk kwamen.

Een deel van het vliegverkeer van Kopenhagen zal de hele dag hinder ondervinden naar aanleiding van het incident met de drones.

Ook het vliegveld en luchtruim van Oslo waren urenlang dicht omdat er drones aanwezig waren. Inmiddels is ook daar het vliegveld weer open. In de Noorse hoofdstad werden twee drones gesignaleerd. Of er een verband is tussen de drones op de twee luchthavens is niet duidelijk. Daar zijn op dit moment geen aanwijzingen voor, zegt de Noorse politie tegen NRK.

De Noorse regering zegt dat het nog niet duidelijk is of het luchtruim opzettelijk geschonden is of dat er mogelijk een navigatiefout is gemaakt.

Drones in Polen

Eerder deze maand werd het Poolse luchtruim meermaals geschonden door drones. Onder meer Nederlandse F-35's hebben een deel daarvan toen neergehaald. Volgens Polen, de NAVO en de EU ging het toen om Russische drones.

De economie is in april, mei en juni harder gegroeid dan in eerste instantie gedacht. Bij een tweede berekening van het Centraal Bureau van de Statistiek (CBS) kwam de groei in het tweede kwartaal van dit jaar uit op 0,2 procent. Dat was bij de eerste berekening 0,1 procent.

De grotere groei komt vooral doordat huishoudens in het tweede kwartaal meer hebben uitgegeven dan in eerste instantie was berekend. Ook gaf de overheid wat meer geld uit en bleken bedrijven iets meer te hebben geïnvesteerd.

Het CBS komt anderhalve maand na de eerste berekening over de economische groei altijd met een tweede berekening. Dat komt omdat het statistiekbureau dan meer informatie heeft binnengekregen over de bouw, zakelijke dienstverlening, horeca, overheid, zorg en financiële instellingen.

Hogere lonen

Dat consumenten meer uitgaven kan te maken hebben met een iets beter gevulde portemonnee. Tegelijk met de tweede berekening van de economie publiceerde het CBS vandaag ook de cijfers over het zogenoemde reële beschikbare inkomen van huishoudens in het tweede kwartaal.

Dat lag 2,8 procent hoger dan een jaar geleden. De inkomensgroei schrijft het CBS vooral toe aan de stijging van de lonen voor werknemers en hogere uitkeringen. Voor het reële beschikbare inkomen corrigeert het CBS de inkomens voor de prijsstijgingen.

In het tweede kwartaal kregen ook meer mensen een baan. Het aantal banen steeg in deze maanden met 28.000 vergeleken met het eerste kwartaal Dit waren 4000 banen meer dan uit de eerste berekening.

In een jaar tijd zijn maar liefst 40 procent meer vrouwen hormoonmedicatie gaan gebruiken tegen overgangsklachten, zoals opvliegers, stemmingswisselingen en nachtzweten. Dat blijkt uit cijfers die NOS-podcast De Dag opvroeg bij Stichting Farmaceutische Kengetallen.

Huisartsen schrijven deze hormoonmedicatie veel vaker voor nu de zorgen over een groter risico op borstkanker onterecht blijken en de huisartsenrichtlijn is aangepast.

Vorig jaar gebruikten 130.000 vrouwen tussen de 40 en 60 jaar (één op de twintig in deze leeftijdsgroep) hormoonmedicatie. Dat is 40 procent meer dan in 2023, toen het aantal ook al sterk steeg. In 2022 werd de huisartsenrichtlijn voor deze medicijnen aangepast.

Beter op de kaart

De sterke toename verbaast gynaecoloog Femi Janse, voorzitter van de Dutch Menopause Society, niet. "De overgang komt steeds beter op de kaart. Vrouwen weten er steeds meer van, gaan eerder naar de huisarts met hun klachten, en die schrijft vaker hormoonmedicatie voor."

HR-consultant Anouk Potman (41) ging vorig jaar naar haar huisarts. "Ik sliep veel slechter dan normaal, had last van een wazig, wollig hoofd en kon moeilijk dingen onthouden. Dat werd steeds erger. Ik voelde me niet mezelf."

Ze vermoedde eerst geen overgangsklachten. "Ik dacht: als ik maar niet dement word." Huisarts Margrita Slagter kreeg nadat ze andere oorzaken had uitgesloten, wél het idee dat het de overgang kon zijn. "We zijn toen met hormoonmedicatie begonnen."

Na een paar maanden merkte ze dat haar klachten verdwenen. "Ik slaap beter dan ooit. Ook de wolligheid in mijn hoofd is weg."

Hormoontherapie is niet voor iedereen de oplossing, zegt gynaecoloog Janse. "Het is maatwerk. Een arts kijkt naar het hele plaatje. Ook voeding en leefstijl zijn heel belangrijk."

Toch vindt ze het een positieve ontwikkeling. "Ik denk dat heel veel vrouwen niet goed genoeg behandeld zijn in het verleden. Hormoontherapie is de effectiefste behandeling voor vrouwen met ernstige opvliegers en nachtzweten."

'Diepgewortelde angst'

Dat het lang weinig werd voorgeschreven, kwam door de onterechte vrees voor een groter risico op kanker, zegt Janse. "Meer dan twintig jaar geleden was er een grote studie naar hormoontherapie tegen hart- en vaatziekten bij vrouwen van eind zestig. Het ging om andere medicatie en een hele andere doelgroep, waarbij de uitkomsten ook nog verkeerd werden geïnterpreteerd."

Daardoor ontstond een diepgewortelde angst tegen hormoontherapie. "Dat heeft veel schade aangericht. Het is goed dat dit nu weer verandert en de huisartsenrichtlijn is aangepast in 2022."

Overgang en medicatie

De overgang begint meestal tussen het 40e en 60e levensjaar. De laatste menstruatie hebben vrouwen gemiddeld op hun 51e. Van alle vrouwen krijgt 80 procent klachten, een derde zelfs ernstige klachten. De bekendste zijn opvliegers en nachtzweten. Ook andere klachten komen vaak voor, zoals moeheid, vergeetachtigheid, concentratiestoornissen, slecht slapen, stemmingsklachten, hartkloppingen en spier- en gewrichtsklachten.

De hormoonmedicatie die artsen voorschrijven zijn bijna altijd bio-identiek. Dat zijn hormonen die moleculair gezien hetzelfde zijn als lichaamseigen hormonen als oestrogeen en progesteron. Het voordeel is dat ze goed door het lichaam worden opgenomen. Bio-identiek betekent niet dat deze hormonen natuurlijk zijn. Er is altijd een chemisch proces nodig om deze medicatie te maken.

Bij het gebruik van hormoonmedicatie voor overgangsklachten gedurende vijf jaar lang is er geen verhoogde kans op kanker. Een kleine groep vrouwen mag de medicatie niet gebruiken, bijvoorbeeld vrouwen die borstkanker hebben gehad. Er is ook medicatie zonder hormonen, maar die wordt niet vergoed vanuit het basispakket.

Sinds die aanpassing kunnen huisartsen vrouwen met klachten beter helpen. Een goede zaak, vindt de gynaecoloog, ook omdat menopauzepoli's en gynaecologen lange wachtlijsten hebben. "Lang niet iedereen hoeft naar het ziekenhuis. Het is zonde als je onnodig heel lang moet wachten."

Ook Margrita Slagter, de huisarts van Anouk Potman, vindt dat vrouwen bij de huisarts terecht moeten kunnen voor overgangsklachten. Nog niet elke huisarts is goed op de hoogte, merkt Slagter, die nascholing hierover geeft aan collega's. "Er is nog wel een inhaalslag nodig."

Herkennen van klachten

Juist dat bewustzijn is van belang, zegt ook huisarts Femke Hohmann. "Belangrijk is dat huisartsen klachten niet wegwuiven. Dat ze denken: dit kan wel eens de overgang zijn."

Hohmann en Slagter zien dat steeds meer vrouwen zelf vragen of hun klachten te maken hebben met de overgang. "Ze komen beter geïnformeerd naar de huisarts." Erkenning is heel belangrijk, zegt ze. "Of we dan wel of geen hormoonmedicatie moeten voorschrijven, is een tweede."

Goedemorgen! De NAVO komt vandaag bijeen voor een spoedzitting, nadat Estland vorige week vrijdag artikel 4 had ingeroepen vanwege schending van het luchtruim door Russische gevechtsvliegtuigen. En de eerste personen die verdacht worden van betrokkenheid bij de rellen in Den Haag, zaterdag, staan voor de politierechter.

Eerst het weer: vanochtend komen enkele buien voor, met name in de noordelijke regio's. Gedurende de middag wordt het droog met een mix van zon en stapelwolken. Bij een matige noordoostenwind wordt het 16 tot 18 graden.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De luchthavens van Kopenhagen en Oslo zijn weer open na een urenlange sluiting door drones. Het vliegverkeer op de luchthaven van de Deense hoofdstad lag sinds ongeveer 20.30 uur volledig stil, omdat er twee of drie grote drones waren gezien in de omgeving. Het is nog altijd niet duidelijk wat voor drones dit waren en waar ze vandaan kwamen.

Om 01.30 uur gaf de Deense politie een persconferentie. Daarbij werd duidelijk dat de drones vanzelf uit het gebied zijn verdwenen. De autoriteiten hebben ze niet neergehaald, zegt een woordvoerder. De politie meldt dat de situatie wordt onderzocht en werkt samen met de veiligheids- en inlichtingendienst en het leger.

Tientallen vluchten zijn geannuleerd of werden omgeleid, voornamelijk naar luchthavens in Zweden. Kopenhagen is de grootste luchthaven van Denemarken. Deense media meldden lange rijen bij informatiebalies op de luchthaven. Andere Deense luchthavens riepen extra personeel op om extra vluchten te kunnen ontvangen.

Eerder op de avond werden alle vliegtuigen in Oslo naar één start- en landingsbaan geleid. Dat gebeurde toen er iets voor 23.00 uur een drone was gespot in de buurt van de luchthaven. Het vliegverkeer verliep verder normaal, totdat om 00:30 uur opnieuw een drone werd gezien. Vervolgens werd het luchtruim gesloten.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Het Rotterdamse dierenpark Blijdorp is erin geslaagd het merendeel te redden van tientallen papegaaiduikereieren, die in juni bij smokkelaars op Schiphol werden gevonden. Uit 42 van de 51 eieren is een kuiken gekomen.

Fijne dag!

De loterij van de Drentse voetbalclub SV Borger leek een enorme domper te worden, maar het is op de valreep toch een groot succes geworden. Gisteren was de trekking, schrijft RTV Drenthe. Deelnemers konden onder andere een tweedehands Ferrari F430 winnen. De voetbalclub haalde uiteindelijk meer geld op dan het doel van 300.000 euro.

Afgelopen dinsdag was de commissie die de loterij had bedacht nog flink in mineur. De actie met de knalrode sportwagen leek af te stevenen op een fiasco. Met minder dan een week tot de trekking moesten ze nog 17.700 loten kwijt zien te raken. Ieder lot kostte tien euro.

Als dat niet lukte, zou SV Borger blijven zitten met een gat van 150.000 euro. Dinsdag was er dan ook "lichtelijke paniek", zei hoofdtrainer Arne Joling. "Vrijwilligers zijn zes maanden lang dag en nacht hiermee bezig geweest."

Het geld is bedoeld voor de bouw van hun nieuwe clubgebouw. De gemeente betaalt daaraan mee, maar de voetbalclub moet zelf ook 300.000 euro inleggen.

Euforie

Na aandacht van regionale media en vervolgens ook landelijke media ging de verkoop van de loten als een speer. Binnen twee dagen waren ze 10.000 loten kwijt en de teller bleef lopen. Gisteren sloten ze het avontuur af met een positief resultaat van 550.000 euro.

"Het is echt alleen maar blijheid, vrolijkheid en euforie", reageerde Joling. "Ik heb er eigenlijk geen woorden voor wat hier gebeurd is."

Het geld dat is opgehaald met alle loten is ruim genoeg voor de bijdrage aan hun nieuwe clubgebouw. "Maar ook om andere mooie dingen te doen voor de leden, de jonge voetballertjes en de senioren bij onze club", zegt Joling. "We overhandigen een mooie bruidsschat aan het bestuur."

'Misschien nog wel een keer'

Alle winnaars kregen maandag bericht. De prijsuitreiking is vrijdag. Het is nog even afwachten of de winnaar van de Ferrari ook daadwerkelijk wegrijdt met de wagen of kiest voor een geldprijs van 75.000 euro.

Hoewel Joling eerder zei dat hij zo'n loterij nooit weer zou doen, komt hij daar nu enigszins van terug. "Misschien doen we het nog wel een keer", zegt hij. "Het is prachtig als een groep vrijwilligers zijn nek uitsteekt." Het eindresultaat maakt hem "enorm trots".