NOS Nieuws - Algemeen

De Israëlische premier Netanyahu beweert dat zijn land het "hart" van het Iraanse atoomprogramma heeft geraakt. Vanavond zei hij dat het nucleaire programma heel ver terug in de tijd is gezet door de Israëlische aanvallen.

Belangrijke installaties zijn inderdaad getroffen door Israëlische bombardementen. Kenners benadrukken echter dat het leeuwendeel van het atoomprogramma zich diep onder grond in bunkers afspeelt. Zo is bij het atoomcomplex in Natanz de stroom platgelegd. Hoe groot de schade diep in het complex is, zegt Iran niet.

Rafael Grossi, de baas van het internationale atoomagentschap IAEA, zegt tegen de BBC dat de centrifuges van Natanz door de stroomonderbreking in alle waarschijnlijkheid "zwaar zijn beschadigd, of zelfs helemaal verwoest".

Een aantal uren daarvoor had Grossi nog gezegd dat er geen extra schade aan het complex was gezien sinds vrijdag en dat er "geen aanwijzingen" waren voor schade aan de ondergrondse cascadehal, waar de centrifuges staan die uranium verrijken. Het onderstreept dat er vooral veel onduidelijkheid is over wat er precies is verwoest.

Op satellietfoto's is te zien dat elektriciteitsvoorzieningen zijn gebombardeerd. Ook is onder meer een testlocatie voor de verrijking van uranium verwoest.

William Alberque, kernwapendeskundige bij denktank Pacific Forum, zegt dat er forse schade is aangericht op de atoomcomplexen. Maar zonder hulp van de VS wordt het volgens hem "heel erg lastig" voor Israël om bij de ondergrondse bunkers te komen.

Amerika beschikt namelijk over speciale bunker busters. Dat zijn zeer zware bommen die zich tientallen meters de grond inboren voordat ze exploderen. Maar zelfs met de meest geavanceerde variant, de GBU-57, is het maar de vraag in hoeveel pogingen de diepste installaties van Iran kunnen worden bereikt.

"De VS zou er mogelijk vijf nodig hebben om daar te komen. Israël zou het bijvoorbeeld met dertig kleinere bunkerbusters kunnen proberen, maar dat kan het zichzelf lastig permitteren." Gaza, Jemen, Libanon, Syrië en nu ook Iran: Israël voert bombardementen uit verspreid over een enorm gebied.

De BBC meldt overigens dat Israël vermoedelijk al bunker busters heeft ingezet.

'Doel was gesprekken met VS te dwarsbomen'

Bij de luchtaanvallen op Iran lijkt het nucleaire programma overigens geen prioriteit meer voor Netanyahu. Sinds de beschieting van de atoomcomplexen bij de Natanz en Fordow vorige week vrijdag is er geen nieuwe schade bekend bij VN-atoomwaakhond IAEA. Eerder maakte het agentschap al bekend dat er schade was aan vier gebouwen bij het atoomcomplex in Isfahan.

Alberque denkt dat het verwoesten van het Iraanse atoomprogramma niet het hoofddoel is van Israël. "Deze aanval lijkt vooral bedoeld om de mogelijkheid op een deal tussen Iran en de VS te dwarsbomen", zegt de analist.

Recente doelwitten van Israël en uitspraken van premier Netanyahu wijzen er volgens hem op dat het verzwakken en uiteindelijk het laten vallen van het regime in Teheran het hoofddoel is.

Afgelopen zondag stonden er weer gesprekken gepland over beperking van Teherans atoomprogramma in ruil voor opheffing van sancties door de VS. Die gesprekken leken te zijn vastgelopen, maar Alberque had het idee dat er zondag wel een doorbraak had kunnen worden bereikt.

Internationaal zijn er al langer grote zorgen over het Iraanse atoomprogramma. Eerder maakten we deze video:

Israël beweert dat het wel in moest grijpen, omdat Iran bijna over kernwapens beschikte. Een Israëlische functionaris zegt tegenover de BBC dat Teheran "binnen enkele dagen" een atoombom kon maken.

Die bewering noemt Fabian Hoffmann erg sterk, maar alles wijst er volgens hem wel op dat Iran er relatief dichtbij was. Hoffmann is expert op het gebied van raketten en nucleaire strategie, en is onder meer verbonden aan Universiteit van Oslo.

Iran beschikte over ruim 400 kilogram uranium dat is verrijkt tot 60 procent, zo blijkt uit IAEA-rapporten. De stap naar 90 procent verrijkt uranium is op papier snel genomen. Vervolgens moet er, simpel gezegd, nog een bom van worden gemaakt. Hoffmann: "Iran had in ieder geval zat manieren om deze te vervoeren, met zijn raketten."

Raketprogramma ook doelwit

Ook het raketprogramma van Iran heeft een klap te verduren gehad. Israël beweert dat een derde van alle lanceerinstallaties is verwoest. Ook die bewering valt niet te checken, maar Hoffmann onderschrijft dat op video's te zien is dat diverse mobiele raketinstallaties zijn vernietigd. Desondanks is Iran nog lang niet verslagen en kan Israël tegenaanvallen blijven verwachten.

Iran heeft altijd weersproken dat het kernwapens wil maken. Alberque denkt ook dat het regime nog niet het besluit had gemaakt om ervoor te gaan - los van dat het al wel uranium liet verrijken tot hoge niveaus. Hij vreest voor Israël dat de aanval op de lange termijn slecht uitpakt, omdat het regime nu geen enkele rem meer zal voelen.

Het is hypocriet van Israël om deze aanvallen uit te voeren, daar zijn Alberque en Hoffmannn het over eens. Israël heeft kernwapens, maar het heeft niet het zogenoemde non-profileratieverdrag ondertekend. "Het is in feite zelf een illegale kernmacht", legt Hoffmann uit.

Hij snapt de afweging van Netanyahu wel om in te grijpen, want Israël heeft volgens hem legitieme veiligheidszorgen met het Iraanse regime aan de macht. "En dit is nou eenmaal internationale politiek: de sterkere partij doet wat hij wil en de zwakkere moet het ondergaan."

Voormalig topman van cosmeticabedrijf Estée Lauder Companies, miljardair Leonard Lauder, is overleden. Hij stierf afgelopen zaterdag op 92-jarige leeftijd, heeft het bedrijf vandaag bekendgemaakt. Lauder was ruim zestig jaar lang betrokken bij de cosmetica-onderneming en maakte het tot een van de grootste spelers in de beauty-industrie.

Het Amerikaanse Estée Lauder werd in 1946 opgericht door de ouders van Lauder en is vernoemd naar zijn moeder. Zij was de drijvende kracht achter de ontwikkeling van de gezichtscrèmes die het merk verkocht. In de jaren 50 wist ze het merk populair te maken met de lancering van het nog altijd verkochte Youth Dew: een badolie die ook gebruikt kan worden als parfum.

Oudste zoon Lauder kwam in 1958 in het familiebedrijf werken na zijn diensttijd bij de marine. Hij bouwde het in de jaren die volgden uit tot een onderneming met een heel portfolio aan merken. Zo startte hij het bekende huidverzorgingsmerk Clinique.

Ook deed hij heel wat overnames. Cosmeticabedrijven MAC, Jo Malone en Bobbi Brown kwamen in handen van Estée Lauder, net als het exclusieve La Mer.

Recenter creëerde het bedrijf de beautylijnen voor modehuizen Balmain en Tom Ford. Lauder was 'topman in ruste', maar kwam nog dagelijks op het hoofdkantoor in New York en in winkels wereldwijd, schrijft het bedrijf.

Weldoener

In de Verenigde Staten stond de ondernemer bekend om zijn liefdadigheid. Hij zette zich jarenlang in voor onderzoek naar borstkanker, alzheimer en hiv, het virus dat aids kan veroorzaken.

Ook was hij als weldoener betrokken bij verschillende grote musea. In 2013 schonk hij zijn kubistische kunstcollectie aan het Metropolitan Museum of Art in New York.

In Zwitserland dreigt opnieuw lawinegevaar in de buurt van een klein dorp in de bergen. Het dorp Brienz in het kanton Graubünden ligt op ruim 1100 meter hoogte en wordt bedreigd door rotspuin dat naar beneden komt.

Brienz werd na een enorme puinlawine in 2023 al geëvacueerd, maar tientallen inwoners mochten de afgelopen maanden overdag weer terug om bijvoorbeeld hun akkers te bewerken. Nu is het hele gebied voor iedereen afgesloten omdat er opnieuw stukken van de rotswand naast het dorp naar beneden komen.

De situatie doet denken aan de grote aardverschuiving bij Blatten. Dat dorp in de Zwitserse Alpen werd vorige maand bijna volledig bedolven onder een laag van tientallen meters ijs, rotsen en modder, afkomstig van een ingestorte gletsjer. De 300 inwoners waren toen al vertrokken na tijdige evacuatiebevelen.

De Zwitsers gebruiken slimme systemen om aardverschuivingen waar te nemen. De Nederlandse filmmaker Manfred van Eijk legde dat voor een documentaire vast in een gebied zo'n 40 kilometer van Blatten. "Elk voorjaar en elk najaar bevestigen ze daar apparatuur om te kijken in hoeverre de berg echt beweegt en in hoeverre mensen gevaar lopen."

Hij filmde hoe simpele stenen, verbonden aan sensoren, kunnen dienen als waarschuwingssysteem:

De man die in de Verenigde Staten is opgepakt voor de aanslagen op twee Democratische politici uit Minnesota, wilde volgens justitie meer slachtoffers maken. Dezelfde avond ging de man ook langs het huis van twee andere politici. Hij had de intentie om hen te doden, heeft de openbaar aanklager gezegd op een persconferentie.

Zaterdag werden eerst Melissa Hortman en haar man voor hun woning doodgeschoten. Vervolgens ging de schutter naar het huis van een andere Democratische politicus, John Hoffman. Ook hem en zijn vrouw beschoot hij. Zij overleefden de aanslag.

De twee andere politici die de schutter die avond thuis opzocht werden niet beschoten. Een van hen was op vakantie. In het andere geval ging de schutter ervandoor toen de politie aankwam, zegt de aanklager. De identiteit van de twee politici is niet bekendgemaakt.

Tijdens de aanslagen had hij zich voorgedaan als agent. Hij droeg een cowboyhoed en zou in een auto hebben gereden die was aangepast om op een politieauto te lijken. Gisteren werd de auto teruggevonden. Later, op zondagavond, werd de verdachte zelf ook opgepakt in de bossen bij zijn huis. Het gaat om de 57-jarige Vance Boelter.

Gepland

Het was al duidelijk dat de man een lijst had gemaakt met daarop de namen van mogelijke doelwitten. Openbaar aanklager Joseph Thompson zegt dat er onder anderen 45 ambtenaren en politici van de staat Minnesota op stonden. Thompson zegt dat Boelter op internet naar gegevens van zijn slachtoffers zocht, zoals hun adres of namen van familie.

"Het is duidelijk dat hij de aanvallen gedurende langere tijd heeft voorbereid", zegt Thompson. Volgens hem ging de schutter op voorverkenning en maakte hij aantekeningen over de huizen van zijn beoogde slachtoffers.

Berichten op telefoon vrouw

Waarom Boelter de politici iets wilde aandoen, is niet duidelijk. Uit zijn notities komt geen motief naar voren.

Boelter schreef volgens de FBI in een bericht in een familiegroepschat: "Papa is ten strijde getrokken gisteravond... Ik wil niet meer erover zeggen omdat ik niemand erbij wil betrekken."

De FBI trof het bericht aan op de telefoon van Boelters vrouw. Zij had de politie toestemming gegeven om haar telefoon te doorzoeken. In een ander bericht aan zijn vrouw schreef de man ook: "Er zijn geen woorden die kunnen uitdrukken hoe veel spijt ik heb van deze situatie... Er komen wat gewapende mensen naar het huis en ik wil jullie er niet bij hebben."

De NAVO heeft het programma gedeeld voor de NAVO-top in Den Haag, volgende week. Uit het schema blijkt onder meer dat de Oekraïense president Zelensky alleen op dinsdagavond welkom is bij het diner in Paleis Huis ten Bosch met de leiders van de NAVO-landen, als gasten van koning Willem-Alexander en koningin Máxima.

Zo'n beetje tegelijkertijd met het diner in het paleis begint dan in het World Forum een bijeenkomst over Oekraïne met de NAVO-ministers van Buitenlandse Zaken en ook EU-buitenlandchef Kallas.

Vooraf was al bekend dat Zelensky zou worden uitgenodigd voor de top, maar het was onduidelijk waar hij precies bij aanwezig mocht zijn. Oekraïne is geen lid van de NAVO, maar wil dat wel graag worden.

Uit het programma blijkt verder dat de top om 10.00 uur begint op dinsdag, met een toespraak van secretaris-generaal Rutte. Aan het begin van de middag volgt dan een sessie met de defensieministers van NAVO-landen, Rutte en Commissievoorzitter Von der Leyen over de defensie-industrie. Daar is de Amerikaanse president Trump, die ook zal afreizen naar Den Haag, dus nog niet bij.

Op de afsluitende dag van de top, op woensdag, komen de leiders van de NAVO-landen in de ochtend naar het World Forum voor de officiële openingsceremonie en de traditionele foto. Daarna komt de Noord-Atlantische Raad samen, het belangrijkste bestuursorgaan van de NAVO, waarbij de staatshoofden en regeringsleiders in die vergadering hun landen vertegenwoordigen.

In die vergadering, waarbij Trump wel aanwezig is, gaan de NAVO-landen naar verwachting afspreken dat de defensie-uitgaven per land worden verhoogd naar 5 procent van het bruto binnenlands product (bbp). Volgens NAVO-baas Rutte bestaat daarover brede steun binnen de NAVO.

De top wordt in de middag vervolgens afgesloten met een persconferentie van Rutte.

Israëlische media maken overuren sinds de Israëlische aanvallen op Iran vrijdag begonnen. Premier Netanyahu, defensieminister Katz, legerwoordvoerders: overal zijn ze te zien en te horen. Uit Iran komt daarentegen maar mondjesmaat informatie. Er waren de afgelopen dagen vrijwel geen beelden van ingeslagen raketten in Iran, over de schade en slachtoffers is niet veel bekend.

Waarom komt er zo weinig informatie uit Iran naar buiten? En hoe betrouwbaar is de berichtgeving uit Israël?

Afgaand op de World Press Freedom Index staat de persvrijheid in beide landen zwaar onder druk. Op de jaarlijkse index daalde Israël vorig jaar van plaats 101 naar plaats 112. Iran staat bijna onderaan, op plek 176 van de 180. Alleen Syrië, China, Noord-Korea en Eritrea staan lager op de lijst.

Iran: controle en censuur

In Iran staat het nieuws onder controle van de overheid. Er zijn staatspersbureaus, staatszenders en staatskranten, die een spreekbuis zijn van de regering. En daarmee vormen ze een doelwit voor Israël, zo bleek vandaag bij een Israëlische luchtaanval op een Iraanse staatszender.

Door de aanvallen is er nog meer controle op wat de media berichten. Het is dus moeilijk om betrouwbare informatie uit zo'n gesloten en gecontroleerd land te krijgen.

"Er is weinig verscheidenheid in de media en er zijn weinig buitenlandse journalisten", zegt Iran-kenner Peyman Jafari daarover. Slechts weinig buitenlandse journalisten krijgen een visum om in het land te werken. "Controle, censuur, ook de taal speelt mee. Je krijgt alleen te horen wat ze willen prijsgeven. Iran geeft alleen bevriende media toegang tot informatie, tot plekken die geraakt zijn bij de aanvallen."

Toch heeft Iran volgens hem een iets rijker medialandschap dan we denken. "Die andere media moeten wel binnen de lijntjes kleuren, maar zijn iets kritischer, laten een ander geluid horen."

Berichten van Iraanse burgers op sociale media zijn volgens Jafari "deels authentiek, deels aangestuurd". Dat maakt dat de geloofwaardigheid daarvan in twijfel moet worden getrokken. Bovendien sluiten de Iraanse autoriteiten internetverbindingen in dit soort situaties af.

Israël: bemoeienis met militair nieuws

In Israël is het medialandschap een stuk diverser, zegt Bart Wallet, hoogleraar Joodse Studies. "Sommige media zitten heel dicht op de lijn van de regering, andere media zijn heel kritisch."

Maar als het gaat om militaire zaken of de veiligheidssituatie is er volgens Wallet veel overheidsbemoeienis. Nieuwsitems over deze onderwerpen moeten voor publicatie worden voorgelegd aan militaire functionarissen.

"Zij bekijken kritisch of de berichten geheime militaire informatie bevatten en of de veiligheidssituatie erdoor in gevaar komt." Bij de raketaanvallen van afgelopen dagen kwam volgens Wallet pas naar buiten waar een raket was ingeslagen als het Israëlische leger dat had gedeeld.

Om meer militaire informatie naar buiten te krijgen, werken veel Israëlische media volgens Wallet samen met buitenlandse media. "Ze lekken bijvoorbeeld informatie aan een Amerikaans nieuwsmedium, en als het daar is gepubliceerd, kunnen ze er zelf ook over publiceren." Zo kunnen ze de militaire censuur omzeilen.

Kindsoldaten worden ze in Zweden genoemd. Minderjarigen uit probleemwijken die door oudere bendeleden worden geronseld om zware misdrijven te plegen. Het gaat bijvoorbeeld om het plaatsen van explosieven, afpersing, mishandeling en zelfs moord.

"Een gruwelijke wereld", zegt de Zweedse aanklager Lisa dos Santos. Ze is gespecialiseerd in kinderen en tieners die zware misdrijven plegen. "Je ziet ze poseren in video's met wapens, dure sieraden, bivakmuts en gangsterrap als achtergrondmuziek. En video's waar de dader een pistool op het hoofd van het slachtoffer houdt."

Onder de 15 kunnen jongeren niet strafrechtelijk worden vervolgd. Maar sinds een paar jaar worden er voor deze groep wel steeds vaker strafzittingen achter gesloten deuren gehouden. Ook bij minderjarigen doet de rechter uitspraak over de schuldvraag. Vorig jaar werden in 176 gevallen kinderen onder de 15 verdacht van moord, poging tot moord of medeplichtigheid. Het jaar daarvoor was dat aantal 53.

Taken verdeeld

Het geven van opdrachten gaat via apps als Signal, Whatsapp, Snapchat, Tiktok, Zangi, maar het gebeurt ook tijdens het gamen. Het wordt een uitzendbureau voor misdaad genoemd. Daarbij worden de taken opgedeeld: "Eén persoon, vaak zelf een jongere, zet de opdracht uit. Een ander houdt zich bijvoorbeeld bezig met het bestellen van de taxi's. Een derde levert het wapen en weer een ander is de fixer die de vlucht organiseert", zegt Dos Santos. "Vaak wordt er een elektrische step in de achterbak van de taxi gegooid, waarmee de daders snel kunnen vluchten."

Dan is er ook iemand die het misdrijf moet filmen. Dos Santos: "Die video's gelden als bewijs voor bendeleiders. Maar het is ook puur entertainment voor ze." En juist dit gefragmenteerde zakenmodel waarbij de opdrachten zijn verdeeld, maakt het bewijzen van de schuldvraag moeilijker.

Daarbij komt dat de opdrachten vaak razendsnel worden uitgevoerd. Dos Santos: "Een opdracht wordt via een appgroep verspreid. Een paar uur later kunnen jongeren al op weg zijn." De aanklager had eerder een zaak van een jongere die drie dagen achtereen moordopdrachten uitzette, waarbij de groep daders elke dag uit andere kinderen bestond, de meesten 13 en 14-jaar oud.

Zweden steekt op de Europese ranglijsten er bovenuit wat betreft dodelijke schietpartijen. Vorig jaar leek het er even op dat de stijgende trend van moorden door drugsbendes werd doorbroken. 2022 was een dieptepunt, met 62 doden door vuurwapengeweld. In 2023 was het aantal 53, vorig jaar 44. Eén van de redenen was dat oudere bendeleden lange gevangenisstraffen kregen. Maar dit jaar volgen nieuwe tragedies elkaar snel op. Waaronder een drievoudige moord in een kapperszaak, eind april in Uppsala, een stad 70 kilometer ten noorden van Stockholm. Daarbij werden drie jongeren doodgeschoten: 15, 16 en 20 jaar.

Integratiebeleid verwaarloosd

Intussen proberen de Zweden de oorzaken van dit geweld te doorgronden. Zweden zag zichzelf decennialang als "humanitaire grootmacht" van Europa. Het land met het meest ruimhartige asielbeleid, waar onderdrukten vanuit de hele wereld een veilig onderkomen konden vinden.

Tegelijkertijd werd het integratiebeleid jarenlang verwaarloosd. Zo ontstonden migrantenwijken, als eilandjes in de samenleving. Met goedkope huurflats waar te veel familieleden dicht op elkaar leven. Met hoge werkloosheid, sociale problemen en scholen die moeite hebben om leerkrachten aan te trekken. Wijken waar winkels, plaatselijke politiebureaus en postkantoren verdwijnen. Waar drugsbendes angst aanjagen en bewoners bang zijn om te getuigen. En waar een nieuwe generatie jongeren opgroeit, voor wie een carrière in de misdaad het meest veelbelovende toekomstperspectief is.

De Zweedse politie bezoekt steeds vaker scholen in deze kwetsbare migrantenwijken. Om een vertrouwensband met kinderen op te bouwen en hun tegelijkertijd om de gevaren van een criminele loopbaan duidelijk te maken. Agent Mats Lindberg ziet van dichtbij hoe sterk de aantrekkingskracht van 'misdaad op bestelling' kan zijn. Lindberg: "Voor de jonge daders betekent het snel geld verdienen, luxewaren en aanzien in een bende. Vaak zijn de kinderen zelf onder invloed als ze misdrijven plegen. Zodat ze niet te veel over hoeven na te denken over het leed dat ze veroorzaken."

De centrumrechtse minderheidsregering, met gedoogsteun van de radicaal-rechtse Zweden-Democraten, wil hardere straffen invoeren. Zo worden er speciale gevangenis-afdelingen voor jongeren tussen de 15 en 17 jaar gebouwd, die in 2026 klaar moeten zijn. Volgens Dos Santos is het essentieel om kinderen en jongeren uit het bendemilieu te houden: "Dan moeten oudere bendeleden weer zelf aan de slag om misdrijven te plegen. En ik denk niet dat ze daar veel zin meer in hebben."

Burgemeester Halsema van Amsterdam vindt dat de politie en de gemeente goed hebben gehandeld bij de ongeregeldheden rond de wedstrijd Ajax-Maccabi vorig jaar. Ze reageert daarmee op de rapporten die vandaag verschenen over het handelen van de instanties in de bewuste nacht. "Als ik naar de rapporten kijk, kunnen we wel vaststellen dat wij naar behoren ons werk hebben gedaan."

In een van de rapporten, van het instituut voor veiligheids- en crisismanagement COT, staat dat de burgemeester en de politie weinig hadden kunnen doen om het geweld te voorkomen, maar 's nachts wel een vacuüm lieten ontstaan waarin geruchten, ophitsing en desinformatie tierden.

Op sociale media werd gesproken over grootschalig antisemitisch geweld, en wereldwijd spraken politici hun afschuw uit. De Israëlische premier Netanyahu beloofde evacuatievluchten te sturen om landgenoten te ontzetten en premier Schoof reageerde met afschuw.

Dat er in de nacht niets werd gecommuniceerd over het geweld in de stad was een bewuste keuze van de gemeente. De onderzoekers raden in het rapport aan om voortaan toch iets naar buiten te brengen.

Statement in de ochtend

Halsema zegt dat de communicatie niet anders had gekund en dat ze het in de toekomst ook zo zou doen. Ze wijst daarbij op de onzekerheid die die nacht heerste. "De politie zei dat het rustig is in de stad, maar het is een grote stad en zeker weten doe je het niet. Juist in een situatie waar er allemaal misinformatie dreigt en waarin veel geruchten rondgaan, moet je eerst zeker zijn wat klopt."

Om 09.00 uur 's ochtends kwam de gemeente met een statement. Voor meer details en verdere vragen volgde 3,5 uur later een persconferentie omdat de informatie toen eerst nog in kaart moest worden gebracht.

"Als ik alle feiten om 06.00 uur al op orde had gehad, waren we toen naar buiten getreden. Maar we hadden het om 09.00 uur op orde", zegt Halsema daarover. "Ik vind dat je in een situatie van grote onzekerheid echt zeker van je feiten moet zijn, omdat je anders niet de onrust vermindert, maar de onrust kan vergroten."

Zo verliep de nacht in Amsterdam na de wedstrijd van Ajax tegen Maccabi:

In een ander rapport werd ook verder ingegaan op het handelen van de politie. De Inspectie Justitie en Veiligheid concludeerde daarin dat de politie goed was voorbereid op het soort geweld dat doorgaans plaatsvindt bij dergelijke wedstrijden, maar dat het geweld plots anders werd dan de politie had verwacht.

In plaats van geweld tussen grote groepen, ging het ineens om geweld tussen kleine groepen mensen verspreid over de stad. Op verschillende plekken gingen belagers mensen te lijf die ze aanzagen voor Maccabi-supporter, of Israëlisch of Joods. De daders verplaatsten zich daarbij snel door de stad, op bijvoorbeeld een scooter of fatbike.

De politie had daardoor tijd nodig om een nieuwe strategie te bedenken. In plaats van zich te richten op relschoppers, die zich nu dus snel verplaatsten door de stad, werd overgegaan op het beschermen van Maccabi-supporters. Daarna keerde de rust in de stad terug.

Flexibeler

Hoewel de politie niet ontevreden over de voorbereiding is, wil die wel de strategie voor de toekomst aanpassen. "We willen beter hierop inspelen", zegt politiechef Peter Holla. "Wat je eigenlijk zag, is dat het zich enorm concentreerde rondom het Damrak en Rokin. Daar waren wij met heel veel agenten aanwezig. Maar iets daarbuiten was moeilijk om zicht op te hebben."

Holla zegt dat er gekeken wordt naar kleinere politieteams die zich sneller kunnen verplaatsen. "Maar het uitsluiten van alle risico's in dit soort gevallen is niet mogelijk", zegt hij erbij.

De politie in Amsterdam heeft een man zonder vaste woon- of verblijfplaats aangehouden die meer dan 13.000 euro op zak bleek te hebben. Bijna 2000 euro daarvan was muntgeld.

Een pandeigenaar aan de Herengracht had bij de politie melding gemaakt van een man die dagelijks zijn behoefte deed tegen de gevel van zijn pand. Agenten spraken de man daarna aan. Het ging om een Amerikaan. Omdat hij zich niet kon legitimeren, werd hij aangehouden.

Op het bureau ontdekten de agenten meerdere "tot de rand toe gevulde" portemonnees, schrijft de politie op Instagram. "De verbazing van onze collega's was groot. De rondzwervende man viel in de categorie: geen dak boven het hoofd, geen schone kleding en al heel lang geen douche meer gehad."

Uitgezet

De man kon niet verklaren waarom hij zo veel geld bij zich had. De Amerikaan wordt verdacht van witwassen en wordt na het strafproces uitgezet naar zijn land van herkomst. Zijn aanvraag tot een verblijfsvergunning bleek namelijk al eerder afgewezen, schrijft stadszender AT5.

Het geld is in beslag genomen.

Boosheid, wantrouwen en zorgen binnen Nieuw Sociaal Contract (NSC) over de toekomst van de partij. De strijd om het partijleiderschap heeft nu al veel schade aangericht, blijkt uit een rondgang van de NOS bij een tiental NSC'ers. Een oplossing is nog niet in zicht omdat de onrust die al langer binnen de partij leeft nu naar buiten komt.

Morgen maakt het bestuur van NSC bekend wie het als geschikte lijsstrekker ziet: Tweede Kamerlid Diederik Boomsma of demissionair vicepremier en minister Eddy van Hijum. Vervolgens kan een tegenkandidaat tot donderdag een leiderschapsverkiezing aangaan, mits diegene genoeg handtekeningen van leden weet te verzamelen. Uiteindelijk wijzen de leden de lijsttrekker aan.

'Beiden hard nodig'

Van Hijum zegt zich erbij neer te leggen als het bestuur hem morgen niet naar voren schuift. Andersom gaan veel NSC'ers ervan uit dat Boomsma deze strijd wel aangaat als het bestuur niet voor hem kiest. Zij maken zich zorgen om een lelijke lijsttrekkersstrijd. "In het ergste geval splitst hij zich af en begint een eigen partij", zegt een bron die anoniem wil blijven.

Daarom hopen NSC'ers dat de mannen met elkaar in gesprek gaan. "Ik hoop dat Eddy en Diederik een team worden", zegt een van hen. "We hebben ze beiden keihard nodig."

De druppel

Na het vertrek van partijoprichter en NSC-boegbeeld Omtzigt werd Van Vroonhoven dit voorjaar unaniem gekozen als fractievoorzitter. Later wilde ze ook als partijleider de verkiezingen ingaan. Maar binnen de fractie brokkelde de steun langzaam af.

Het debat over de val van het kabinet, waar zij volgens velen ondermaats presteerde, was voor velen de druppel. "Ze komt vaker niet zo duidelijk uit haar woorden, maar in dit debat maakte ze ook echt fouten", is te horen.

"Mensen weten dat het na de verkiezingen klaar is", zegt een prominente NSC'er. "Daardoor ontstaan verschillende kampen. Daar is Nicolien van Vroonhoven slachtoffer van geworden."

Heidag

Tegen die achtergrond begon de partij zaterdag aan een heidag. Daar stond de vraag wie de nieuwe lijsttrekker wordt niet op de agenda. "Het was de olifant in de kamer", vertelt een aanwezige.

Pas nadat iedereen naar huis was, verraste Van Vroonhoven de NSC-Kamerleden met het bericht dat zij zich definitief niet kandidaat stelt voor het lijsttrekkerschap. Niet veel later liet Van Hijum weten de strijd aan te willen gaan met Kamerlid Diederik Boomsma, die in de loop van de week al zijn belangstelling voor die rol had getoond. En zo was er ineens een tweestrijd.

'Niet mijn club'

Een dag later verraste Van Vroonhoven opnieuw, door in een interview met dagblad Trouw te zeggen dat ze Boomsma niet als de ideale kandidaat ziet. Volgens haar vertegenwoordigt hij de uiterst rechtse flank van NSC. "Hij vertegenwoordigt in mijn ogen niet het gemiddelde NSC-gedachtegoed." Mocht de partij toch voor hem kiezen, "dan is het niet mijn club", zei ze.

Dit interview met Van Vroonhoven kwam als een koude douche voor andere NSC-prominenten. "Dat kon echt niet", zeggen ze.

Boomsma wil er alleen over zeggen dat het hem verbaast dat Van Vroonhoven zich hier zo over uitspreekt. "Mijn pleidooi voor een fundamenteel ander asielstelsel is niet per se rechts. Het gaat om een humaner, rechtvaardiger stelsel dat voor iedereen beter werkt."

Boomsma benadrukt hoeveel positieve reacties hij heeft gekregen sinds hij zich kandidaat heeft gesteld. "Ongelofelijk, ik heb zoveel steun, leden die me hebben benaderd die dolenthousiast zijn over mijn kandidatuur. Dat is hartverwarmend om te zien en geeft enorm veel energie om door te gaan."

Van Hijum heeft heel lang nagedacht of hij zich beschikbaar zou moeten stellen voor het lijsttrekkerschap. Hij wijst er vooral op dat hij wil voortzetten waarvoor NSC twee jaar geleden is opgericht. "Wij moeten verder als zelfstandige club, waarbij we de mensen die we hebben zo goed mogelijk inzetten."

Kamerlid Gidi Markuszower (PVV) stapt tijdelijk uit het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer omdat hij ontevreden is over de afhandeling van de kwestie rond voormalig Kamervoorzitter Khadija Arib. Markuszower wil een onderzoek naar en een debat over het lekken van informatie, de rol van voormalige topambtenaren en die van oud-Kamervoorzitter Vera Bergkamp (D66) in de zaak.

Hij vindt dat Khadija Arib (PvdA) en het instituut Tweede Kamer door dat handelen zijn beschadigd. Markuszower stapt nu uit het dagelijks bestuur omdat hij als lid niet vrijuit mag praten over vertrouwelijke kwesties die daar worden besproken. Als lid van de Tweede Kamer mag hij dat wel doen. Markuszower komt tot zijn besluit na een bijeenkomst vanmorgen met de andere leden van het dagelijks bestuur. Die vergadering duurde enkele uren en er werd geen besluit genomen tot een onderzoek.

De kwestie

In 2022 ontving toenmalig Kamervoorzitter Bergkamp anonieme klachten waarin haar voorganger Arib werd beschuldigd van "machtsmisbruik" en het voeren van "een schrikbewind". Het dagelijks bestuur van de Tweede Kamer besloot een onderzoek in te stellen naar Arib. Dat besluit, en het advies van de landsadvocaat daarover, lekte via publicatie in NRC uit, nog voordat Arib zelf op de hoogte was gebracht.

Hiermee werd vanuit anonieme bronnen het beeld over Arib en het onderzoek neergezet. Arib sprak van een lastercampagne en een politieke afrekening. Zij verliet na 24 jaar zonder afscheid de landelijke politiek.

Vrijspraak lekken

Vorige week heeft de rechtbank in Den Haag een voormalige woordvoerder van Vera Bergkamp vrijgesproken van het lekken van vertrouwelijke stukken naar de pers. De rechter zei in zijn uitspraak dat vaststaat dat er vertrouwelijke informatie is gelekt, maar dat dat ook door andere mensen dan deze woordvoerder kan zijn gedaan.

Nieuwsuur maakte vorige week deze reconstructie:

Het presidium van de Tweede Kamer bestaat uit een voorzitter en zes ondervoorzitters en staat onder leiding van Kamervoorzitter en PVV'er Martin Bosma, een partijgenoot dus van Gidi Markuszower.

De Iraanse staatszender IRINN is tijdens een live-uitzending getroffen door een Israëlische luchtaanval. Dat gebeurde vanmiddag in de Iraanse hoofdstad Teheran.

Nieuwslezer Sahar Emami heeft het net over een eerste inslag in het tv-gebouw, als er opnieuw een explosie plaatsvindt.

Op beelden is te zien hoe de presentatrice opspringt als er een harde knal te horen is. Ze loopt snel uit beeld terwijl de studio zich vult met grijs stof. In de uitzending is geschreeuw te horen van aanwezige medewerkers. Het programma wordt vervolgens onderbroken.

Zo zag dat er op televisie uit:

Enige tijd later keerde Emami terug en hervatte ze het programma, ogenschijnlijk vanaf een andere plek in de studio.

Een uur eerder had het Israëlische leger gewaarschuwd om de wijk in Teheran te verlaten waar de gebouwen van de staatszender staan. Israël valt al sinds vrijdag nucleaire installaties en militaire doelen in Iran aan.

Onderhandelingen

Verschillende internationale media melden op basis van bronnen dat Iran uit is op een wapenstilstand met Israël. Onder andere persbureau Reuters en The Wall Street Journal schrijven dat Iran via bemiddelaars als Qatar, Saudi-Arabië en Oman aan Israël wil laten weten dat het in het belang van beide landen zou zijn om de wapens neer te leggen.

Teheran zou ook bereid zijn om de onderhandelingen met de VS over zijn atoomprogramma weer op te starten, op voorwaarde dat dat land zich niet mengt in de strijd, aldus The Wall Street Journal.

Een tamandoea, ofwel een boommiereneter, is vannacht ontsnapt uit de dierentuin in Eibergen. Medewerkers zijn al de hele dag op zoek naar het dier.

De tamandoea wist een opening in het binnenverblijf te forceren en verliet vervolgens het terrein. Vanochtend is de miereneter nog gezien in het buitengebied van Eibergen, ten noorden van het park.

"We kregen vanochtend om half zeven een berichtje dat hij ergens was gezien", zegt eigenaar Maarten Reimes van belevingspark Hof van Eckberge tegen Omroep Gelderland. "Toen hebben we meteen opgeschaald."

Boommiereneters, die van nature voorkomen in Latijns-Amerika, zijn ongevaarlijk, maar kunnen erg schuw zijn. Mensen die de ontsnapte tamandoea zien, kunnen hem daarom beter niet zelf proberen te vangen.

Paar dagen

Het dier zou een tijdje buiten het park moeten kunnen overleven, zegt Reimes. De warmte van vandaag en de komende dagen is gunstig. "Het dier kan zich goed houden in deze temperaturen. Maar hij heeft een heel specifiek dieet dat in de natuur niet zomaar te vinden is." Tamandoea's eten dagelijks duizenden boommieren en termieten.

Het is niet duidelijk of de miereneter zich nog rond Eibergen bevindt. De tamandoea is snel en kan goed klimmen. Hij kan zich schuilhouden in bomen en struiken, maar ook in schuren.

"Het dier is met name in de nacht actief", zegt Reimes. "We verwachten dat we vanavond weer een wat grotere kans hebben om hem te vangen." Dan worden onder andere warmtecamera's ingezet.

Toeristen die vandaag in de rij stonden voor het Louvre in Parijs moesten een teleurstelling incasseren: het populairste museum ter wereld ging vanochtend onverwachts niet open, omdat medewerkers spontaan besloten te staken uit onvrede over hun werkomstandigheden.

Hierdoor ontstonden op de binnenplaats van het Louvre en onder de glazen piramide lange rijen. Persbureau AP sprak over duizenden bezoekers die voor een dichte deur stonden.

"Het is net als bij de Mona Lisa hier", zei de 62-jarige Amerikaan Kevin Ward die ook in de rij stond. "Duizenden mensen staan te wachten, er is geen uitleg." Ook andere toeristen klaagden over het gebrek aan communicatie. "We hadden kaartjes voor het tijdslot van 10.30 uur, maar om 13.00 uur was er nog geen nieuws bij de ingang. Niemand werd binnengelaten."

Rijen toeristen bij het Louvre moesten wachten of het museum maandag nog open zou gaan:

Slechte staat

De spontane staking brak uit tijdens een maandelijkse informatiebijeenkomst waar volgens cultuurvakbond CGT massale ergernis ontstond over de onhandelbare drukte in het museum en het chronische personeelstekort.

Dat het Louvre kampt met problemen, komt niet als een verrassing. Begin dit jaar trok directeur Laurence des Cars in een uitgelekt memo aan de bel bij de minister van Cultuur vanwege de slechte staat van het museum.

Zo waarschuwde ze dat delen van het museum, dat in een eeuwenoud paleis gevestigd is, gevoelig zijn voor lekkages en dat temperatuurschommelingen onbetaalbare kunst in gevaar brengen. Vorig jaar bezochten 8,7 miljoen mensen het museum, ruim het dubbele van waar de voorzieningen op berekend zijn.

Renovatieplannen

President Macron kondigde hierop een zes jaar durende renovatie aan waarna de publiekstrekker, de Mona Lisa van Leonardo da Vinci, in een speciale ruimte komt te hangen met een eigen ingang. Nu verdringen zich dagelijks zo'n 20.000 bezoekers bij het schilderij om een glimp op te vangen.

De renovatie zou tussen de 700 en 800 miljoen euro gaan kosten.

Voor museumpersoneel zijn deze renovatieplannen niet afdoende. "We kunnen geen zes jaar wachten op hulp", zegt de vakbond. "Onze teams staan nu onder druk. Het gaat niet alleen om de kunst, maar ook om de mensen die die beschermen."

"Ik baal er gewoon van", zei NS-topman Wouter Koolmees vanmorgen. Hij herhaalde daarmee een veelgehoorde uitspraak onder de miljoen dagelijkse treinreizigers over de stakingen bij NS. Een poging met alle vakbonden weer aan tafel te gaan mislukte vandaag. Daarom volgt morgen een nieuwe staking in Noord-Holland en Oost-Nederland.

Er zit een fors gat tussen wat de bonden vragen en de NS wil of kan bieden. "De vakbonden eisen 7 tot 8 procent meer loon per jaar, wij bieden nu 3,25 en 2,75 procent voor 2025 en 2026", zei Koolmees.

De voormalig minister van Sociale Zaken wijst naar de financiële positie van het spoorbedrijf: "NS draait sinds corona al vijf jaar op rij verlies. En we willen ook de treinkaartjes betaalbaar houden."

Gaat het echt zó slecht met de NS?

Officieel: ja. Met de NS ging het financieel altijd prima, tot Nederland in 2020 in lockdown moest door de uitbraak van het coronavirus. In dat jaar maakte de NS een verlies van bijna 2,5 miljard euro.

Om kosten te besparen dacht NS met 2000 mensen minder te kunnen. Aangenomen werd dat na de coronatijd meer mensen zouden gaan thuiswerken. Dat efficiënter werken pakte nog niet goed uit. In 2023 leed NS 427 miljoen euro verlies, vorig jaar 148 miljoen euro.

Er nemen nu dus veel minder mensen de trein?

Vorig jaar legden reizigers 15,5 miljard kilometer af met de treinen van NS. Dat zijn er 2 miljard minder dan voor corona. Door het thuiswerken zitten op sommige dagen veel minder mensen in de trein, terwijl de treinen op andere dagen juist vol zijn.

Daarom moest NS de afgelopen jaren naarstig op zoek naar nieuwe conducteurs en machinisten. "Wij willen natuurlijk ook een aantrekkelijke werkgever zijn", zei Koolmees vanmorgen, die daarmee de financiële spagaat waar de NS in zit illustreerde.

Welke financiële spagaat is dat?

Door het grote personeelstekort jaagt elk bedrijf op nieuwe medewerkers, en dus ook NS. En ook het NS-personeel wil een hoger loon omdat de prijzen maar blijven stijgen. In 2022 leverde een staking een loonstijging van 9,25 procent op. Om zelf ook gestegen kosten als de duurdere energie te betalen, wilde NS toen de treinkaartjes fors duurder maken. Dat ging van tafel toen het kabinet eenmalig 120 miljoen euro overmaakte.

Dit jaar legde de overheid opnieuw geld bij en bezuinigde de NS elders in het bedrijf. Maar zonder "structurele oplossing" zegt de NS in het laatste jaarverslag dat de tarieven volgend jaar omhoog gaan. "Het moet uit de lengte of uit de breedte komen", aldus Koolmees. De NS zegt wel dat de treinkaartjes niet harder dan de inflatie mogen stijgen, en dat daar de schoen wringt met de eis van de bonden.

Maar hoe slecht gaat het nu écht met NS?

Koolmees verwijst met de "vijf jaar verlies op rij" niet naar de nettowinst van NS, maar naar de zogenoemde onderliggende winst. Dat is de winst zonder eenmalige en bijzondere boekhoudkundige posten. De NS Groep is namelijk een wirwar van bedrijven: van NS Reizigers, NS Stations, treinonderhoudsbedrijf NedTrain tot NS Vastgoed. De NS verdient zijn geld niet alleen met treinkaartjes, maar hoeveel wel is lastig vast te stellen. Dat is niet te zien in de jaarrekening waar alle onderdelen op één grote hoop gaan.

Waar verdient NS nog meer aan dan?

NS bezit ook alle treinstations in het land. Daar worden bijvoorbeeld winkelruimtes verhuurd, waarbij NS met eigen winkels zoals Julia's of de Broodzaak zelf ook broodjes en koffie verkoopt. Ook is fietsverhuurder OV-fiets van NS.

In de jaarcijfers staat dat bijna 3,2 miljard euro aan "treingerelateerd vervoer" en 520 miljoen euro aan "stationsontwikkeling en -exploitatie" wordt verdiend. Onduidelijk is waaronder de OV-fiets en Julia's vallen.

Ook reed de NS met dochterbedrijf Abellio treinen in Engeland en Duitsland. Beide divisies werden de afgelopen jaren voor een niet bekendgemaakte winst of verlies de deur uit gedaan. Al dit soort onderdelen zitten jaarlijks verwerkt in die "onderliggende winst" van NS.

Dus, wat weten we nu wél over de financiën van NS?

Dat de NS twee jaar op rij onder aan de streep verlies maakt. Dat de inkomsten en de schulden van de NS tot aan de coronacrisis in 2020 in balans waren, maar daarna niet meer.

De NS mag tot en met 2033 op het landelijke spoornetwerk blijven rijden. Vanwege de slechte financiën krijgt NS elk jaar een subsidie van 13 miljoen euro.

Desondanks liep in 2024 is de schuld van NS op tot bijna 1,1 miljard euro, waarbij er 246 miljoen euro in de kas van de NS lag. Linksom of rechtsom moet NS de komende jaren dus meer gaan verdienen. Tenzij de overheid als eigenaar van NS meer geld gaat bijleggen.

Afgestudeerde docenten die aan de slag willen in Almere, krijgen naast een baan ook direct een huurwoning in de stad. De gemeente en scholen willen zo het lokale lerarentekort aanpakken. In Almere is het lerarentekort al jaren zeer groot.

Met de maatregel hopen de gemeente en scholen zo'n vijftig tot zestig docenten extra per jaar aan de stad te binden. De gemeente en de schoolbesturen werken samen met woningcorporaties en een makelaar.

De regeling geldt vanaf 1 september voor alle afgestudeerde pabostudenten van Windesheim Almere. Voorwaarde is wel dat ze fulltime aan de slag gaan in het onderwijs in de stad. "Het tekort vraagt om vergaande maatregelen", zegt Windesheim-directeur Hasib Moukaddim.

Volgens Moukaddim reageren de studenten enthousiast. "Ze hadden zo'n mooi plan niet verwacht, het is een aanbod dat heel positief is ontvangen."

Doorstroomwoning

De nieuwe docenten krijgen niet alleen een huurwoning, maar ook recht op een zogenoemde doorstroomwoning voor later, schrijft Omroep Flevoland. Als ze gaan samenwonen of kinderen krijgen, mogen ze groter gaan wonen.

"Het moet duurzaam en langdurig zijn, want zo lossen we het lerarentekort het snelst op", aldus de directeur.

Inwoners van Iran maken zich grote zorgen over hun veiligheid door de aanvallen van Israël. Sommigen proberen hoofdstad Teheran te ontvluchten, maar dat is lastig.

"We horen de aanvallen en explosies, maar er is geen alarm om ons te waarschuwen", zegt een 35-jarige vrouw uit Teheran die de NOS sprak. Ook de 62-jarige Roya uit Teheran maakt zich zorgen, zegt ze tegen Al Jazeera. Ze schrok midden in de nacht wakker van explosies. "Mijn hart klopte in mijn keel. Ik zag rook aan de horizon en dacht dat de aanvallen ver weg waren. Maar toen ik 's ochtends de beelden zag, kwam ik erachter dat er ook een huis was geraakt dat slechts een paar blokken van ons was verwijderd."

Op beelden die mondjesmaat uit Iran komen, zijn lange rijen auto's te zien bij benzinestations. "Mensen willen de stad uit, maar de wegen worden afgesloten of er worden checkpoints opgezet", zegt de 35-jarige vrouw. Ze zegt dat het regime vooral op zoek is naar Israëlische spionnen. "De benzine is ook heel schaars, mensen zijn heel zuinig op hun brandstof. Dus hoe kunnen we dan weg?"

Uit veiligheidsoverwegingen wil ze haar naam niet zeggen. "Eigenlijk mogen we geen interviews geven van de overheid, we worden erover gewaarschuwd op het nieuws en krijgen er berichten over op onze telefoons. We mogen van de overheid ook geen foto's delen van aanvallen. De overheid denkt dan dat we spionnen zijn."

Asafeh Eskandari heeft sinds de Israëlische aanvallen veel contact met haar familie in Iran:

Uit angst voor het regime, willen ook Iraniërs die andere nieuwsmedia spraken niet bij naam genoemd worden. Aan BBC News zegt een inwoner van Teheran dat de stad door de luchtaanvallen "duidelijk niet veilig is". Deze inwoner wist de stad wel te ontvluchten. "Ik heb nog niet kunnen verwerken dat ik nu in een oorlogsgebied woon." Hij of zij zegt geen kant te willen kiezen in het conflict tussen Israël en Iran. "Ik wil dit gewoon met mijn familie overleven."

In Israël zijn onder veel woningen schuilkelders gebouwd en klinkt het luchtalarm als er aanvallen komen. Schuilkelders heeft Iran niet, zegt Mehdi Chamran, voorzitter van de gemeenteraad in Teheran tegen The Guardian.

Inwoners van Iran klagen vooral over de gebrekkige communicatie over de Israëlische aanvallen. "We krijgen het advies om te schuilen in de moskee of in de metro's, maar gisteravond schenen de metrostations dicht te zijn. We hebben daar niet veel vertrouwen in", zegt de 35-jarige vrouw. Ook de inwoners die BBC sprak, hebben die zorgen. "We horen explosies en hopen dat ons huis niet is geraakt", zegt een vrouw. "Maar waar kunnen we naartoe? Het voelt nergens veilig."

Chamran roept inwoners op om tunnels en kelders te gebruiken als geïmproviseerde schuilkelders. Een inwoner van de stad zegt tegen The Guardian geen vertrouwen te hebben dat moskeeën, scholen, metrostations en andere plekken veilig zullen zijn bij een bominslag. "Wat als ik er onder begraven raak?", zegt hij.

'Aanvallen bij markten en parken'

Onder anderen leden van de Iraanse Revolutionaire Garde zijn doelwit van de aanvallen. De 35-jarige vrouw uit Teheran zegt niet te weten waar die zich verstoppen en of zij daardoor risico loopt. "Ook zijn er in de buurt van parken en markten aanvallen geweest. Volgens Israël zijn daar dan schuilplaatsen van de Revolutionaire Garde."

Hoeveel mensen er bij de aanvallen zijn gedood, is lastig te bepalen. Het Iraanse ministerie van Volksgezondheid spreekt over zeker 220 doden. Israël stelt dat het gerichte aanvallen uitvoert. Daarbij zijn meerdere kopstukken van onder meer de Revolutionaire Garde gedood en wetenschappers die zich bezighielden met het Iraanse atoomprogramma, maar duidelijk is dat ook burgers die daar niets mee te maken hebben om het leven zijn gekomen.

Tegen het Iraanse staatspersbureau IRNA zegt een dokter dat de slachtoffers "veelal vrouwen en kinderen zijn" die aan het slapen waren. Dat is lastig onafhankelijk te controleren, maar meerdere inwoners melden in internationale media dat in hun buurt slachtoffers zijn gevallen.

Gisteren sprak persbureau Reuters ook met Iraniërs in Teheran. Die zeggen de aanvallen op Israël te steunen, al is niet duidelijk hoe vrij ze kunnen spreken:

Een 74-jarige man heeft in de rechtbank bekend dat hij zijn woning in een appartementencomplex in Heemstede heeft laten gebruiken als drugslab. In het complex woedde afgelopen maart een korte brand.

Het vuur in het wooncomplex ontstond aan het begin van de middag en was na een half uur uit. De veiligheidsregio omschreef de brand als "kort, maar heftig". Twee bewoners ademden rook in en moesten naar het ziekenhuis. In totaal moesten vijftig mensen worden geëvacueerd. Onder hen waren vijftien bewoners van een woonzorgcentrum. Zij konden snel weer naar huis.

Kort na de brand vond de politie in een van de woningen een drugslab waar crystal meth werd geproduceerd. In de woning lag 49 kilo methamfetamine. Snel daarna werd de 74-jarige bewoner aangehouden.

'Ik ben heel nalatig geweest'

Vanmorgen verscheen de bewoner voor het eerst voor de rechter bij een inleidende zitting. De verdachte zat naar eigen zeggen in geldnood en was daarom "blij met een paar centen". Hij zei dat hij geld kreeg zodat anderen zijn appartement mochten gebruiken, schrijft regionale omroep NH.

De verdachte zei niet te weten dat er in zijn woning drugs werden gemaakt. "Noem me naïef, maar ik heb geen moment aan crystal meth gedacht", zei hij tijdens de zitting. "Ik ben heel nalatig geweest."

De verdachte zit sinds zijn arrestatie in de gevangenis. Zijn advocaat hoopt nu dat de man het vervolg van het proces in vrijheid mag afwachten. "Je kan betogen dat hij niet wist wat er zich in zijn appartement afspeelde. En hij had er geen controle over."

De officier van justitie vindt de zaak daarom niet minder ernstig. "De verdachte heeft 'wat te doen bij inademen giftige dampen' gegoogeld, en wist wel degelijk wat er in zijn appartement gebeurde."

Tweede aanhouding

NH sprak vlak na de brand met verschillende buren uit het flatgebouw. Die merkten op dat er soms laat mensen in en bij appartement van de verdachte rondliepen. Ook zou er soms een steekkarretje bij de deur van het appartement hebben gestaan. "Ik weet niet of hij het gedaan heeft, maar het is wel daar gebeurd en wij zijn in gevaar gebracht", zei een buurvrouw.

Afgelopen week is er een tweede verdachte in de zaak aangehouden: een 42-jarige man uit Uithoorn. Volgens de verdachte benaderde die man hem met het geld. Het Openbaar Ministerie zoekt nog naar twee andere verdachten. De volgende pro-formazitting van de verdachte staat gepland op 1 september. Morgen bepaalt de rechter of de man het vervolg van het proces in vrijheid mag afwachten.

Het demissionaire kabinet komt morgen met een richtlijn om sociale media onder de 15 jaar af te raden. Ook zouden kinderen niet voor groep 8 een smartphone moeten gebruiken.

Het gaat om de richtlijn 'Gezond schermgebruik' die morgen door het demissionaire kabinet wordt gepresenteerd, bevestigen Haagse bronnen na berichtgeving RTL nieuws. De leeftijden komen niet in een wet, maar in een richtlijn. Het gaat dus om een advies.

Ouders en wetenschappers riepen het demissionaire kabinet de afgelopen tijd al op om het gebruik van smartphone en sociale media onder kinderen en jongeren aan banden te leggen. Een Kamermeerderheid steunde vorige week een plan van D66 om smartphones op middelbare scholen te weren.

Ruim 1400 artsen, wetenschappers en deskundigen schreven een brandbrief waarin ze voorstellen kinderen pas vanaf hun veertiende een eigen smartphone te geven en pas vanaf hun zestiende toegang tot sociale media. Kinderen die dat eerder doen zouden met veel te negatieve effecten voor hun fysieke en mentale gezondheid te maken krijgen.

Ook peuter- en kleuteradvies

Ingewijden melden dat demissionair staatssecretaris Karremans (Jeugd, Preventie en Sport) zal voorstellen om de minimumleeftijd voor sociale media op 15 te leggen. Ook de smartphone vanaf groep 8 zou in het voorstel staan. Ook voor peuters en kleuters zouden er adviezen in de richtlijn staan.

Er blijkt toch geen alligator rond te zwemmen in de Nedersaksische stad Vechta. Videobewijs dat iemand daarvoor had aangedragen, blijkt na digitaal onderzoek ergens anders te zijn opgenomen.

Een jongeman meldde zich vrijdagavond bij de politie met de mededeling dat hij het reptiel in een regenbekken in de stad had zien zwemmen. Als bewijs gaf hij videobeelden, waarop volgens experts inderdaad een alligator te zien was. Het zou gaan om een jong exemplaar van zeker 80 centimeter lang.

Er werden onmiddellijk hekken rond het vijvertje gezet en met drones werd tot twee keer toe de omgeving tevergeefs afgezocht. Daarna werd een val met een dode rat als lokaas geplaatst. Als dat niet zou werken, moest de vijver maar worden leeggepompt, kondigde de gemeente aan. Een omwonende legde als grap een opblaasexemplaar bij de afzetting.

Elders opgenomen

Vanmorgen hebben IT-experts het videomateriaal nader bestudeerd, dat niet openbaar is gemaakt. Zij wisten volgens de gemeente omgevingsdetails in beeld te brengen die eerder niet te zien waren. "Daardoor werd duidelijk dat de video onmogelijk bij dit regenbekken kon zijn gemaakt."

Geconfronteerd met het bewijs tegen hem gaf de jongeman de valse melding toe. Wat zijn motief was, zegt een woordvoerder niet. De gemeente overweegt gerechtelijke stappen tegen de man.

Burgemeester Kater staat nog achter het besluit een zoektocht te beginnen en het vijvertje af te grendelen. "Veiligheid en dierenwelzijn staan voorop." Hij dankt alle hulpdiensten voor hun inzet.

Poema, leeuw of krokodil?

Het is zeker niet de eerste keer dat de melding van een wild dier op een onverwachte plaats niet waar blijkt te zijn. In Nederland werd in 2005 bijvoorbeeld een poema op de Veluwe gemeld. Wekenlang werd ernaar gespeurd, maar de conclusie luidde uiteindelijk dat het waarschijnlijk "een kat van buitengewoon formaat" was geweest.

In 2023 hielden beelden van een mogelijke leeuw Berlijn in zijn greep. Inwoners werd aangeraden binnen te blijven, grappenmakers deden er een schepje bovenop met brulgeluiden, maar uiteindelijk zou het hier om een wildzwijn zijn gegaan.

Zelfs gisteren nog werd de Duitse hoofdstad melding gemaakt van een exotisch roofdier, maar een krokodil die in een buurtvijver dreef bleek een plastic nepper.