NOS Nieuws - Algemeen

In het skioord Gudauri, in het noorden van Georgië, zijn twaalf mensen dood in een slaapruimte boven een Indiaas restaurant gevonden. Het gaat vermoedelijk om elf Indiërs en een Georgiër die werkzaam waren in het restaurant.

Bij het eerste onderzoek van de politie zijn geen aanwijzingen van geweld gevonden. Het lijkt erop dat de twaalf aan koolstofmonoxidevergiftiging zijn overleden.

In de buurt van de slaapkamers werd een generator gevonden. Die zou een dag ervoor zijn neergezet, nadat de stroom naar het gebouw was uitgevallen, meldt het Georgische ministerie van Binnenlandse Zaken.

De autoriteiten zijn een strafrechtelijk onderzoek gestart.

De Belgische radiopresentator Sven Pichal krijgt een voorwaardelijke gevangenisstraf van drie jaar voor het verspreiden van kinderporno. Hij blijft uit de cel als hij de komende vijf jaar niet opnieuw de fout in gaat en zich aan enkele andere voorwaarden houdt. Zo krijgt hij een alcohol- en drugsverbod, moet hij in therapie en mag hij nooit meer contact zoeken met kinderen.

De 45-jarige Pichal, presentator van een consumentenprogramma op de VRT radio, werd vorig jaar augustus opgepakt na een melding dat hij online beelden van kindermisbruik deelde. Op zijn telefoon werden tientallen foto's van misbruik gevonden, waaronder afbeeldingen met baby's. Hij bleek ook in gesprekken te fantaseren over kindermisbruik.

"De feiten zijn zeer ernstig", oordeelde de rechter in het vonnis. "Ze getuigen van een buitensporig verminderd normbesef, een laakbare mentaliteit en een totaal gebrek aan respect voor het leed dat schuilgaat achter beelden van seksueel misbruik van deze extreem jonge kinderen."

Het OM had daarom 37 maanden cel geëist waarvan zeker een jaar onvoorwaardelijk. Ook zou hij een boete van 8000 euro moeten betalen. De rechter ging deels mee in die laatste eis: de helft van de boete werd voorwaardelijk. De straf valt lager uit omdat Pichal nog geen strafblad had. Ook bekende hij schuld en bood hij slachtoffers excuses aan.

Besmeurd

De zaak deed veel stof opwaaien in België omdat hij een bekende presentator was. Hij zocht bovendien geregeld de media als voorvechter van rechten voor de lhbti-gemeenschap. Pichal nam na zijn arrestatie onmiddellijk ontslag bij de VRT.

Kort voor de uitspraak was er nog een incident. Een man bespoot Pichel bij het binnengaan van de rechtbank met een vloeistof. Volgens Belgische media ging het om urine. Pichal, die zoals gebruikelijk arriveerde met een mondkapje en zonnebril, werd op zijn capuchon geraakt met de vloeistof.

Het incident werd gefilmd:

De dader ging ervandoor. De advocaat van Pichal gaat ervan uit dat hij nog zal worden vervolgd voor de aanval op zijn cliënt.

Drie anderen veroordeeld

Eerder werden al drie mannen veroordeeld met wie Pichal in contact stond. De zwaarste straf was voor een man die niet alleen kinderporno had verspreid, maar zelf ook twee kinderen had verkracht. Hij kreeg zeven jaar cel.

De twee anderen kregen net als Pichal voorwaardelijke celstraffen van 30 en 18 maanden.

Frankrijk stuurt noodhulp en honderden reddingswerkers naar het overzeese departement Mayotte dat zaterdag werd geraakt door orkaan Chido. De eerste hulpverleners zijn al gearriveerd vanaf het Franse eiland Réunion, ook vanaf het Europese vasteland wordt verdere steun geregeld.

Vanaf Réunion, op 1500 kilometer afstand in de Indische Oceaan, zijn al vliegtuigen met hulpgoederen en reddingswerkers gearriveerd. Omdat de verkeerstoren van het vliegveld van Mayotte is uitgevallen, zijn vooralsnog alleen militaire vluchten mogelijk. Wel zijn er ook schepen met noodhulp onderweg.

Uit Frankrijk zelf worden 162 reddingswerkers ingevlogen om de 110 collega's te helpen die vlak voor de orkaan arriveerden op de eilandengroep. Het land stuurt ook een marineschip. Daarnaast wordt een bevoorradingsschip ingezet met een helikopter aan boord waarmee verkennings- en reddingvluchten uitgevoerd kunnen worden. Op de eilandengroep zijn ook 1600 agenten ingezet om te helpen om plunderingen te voorkomen.

Het werd al snel duidelijk dat de schade enorm is. Vooral in de sloppenwijken zijn de krotten van golfplaat eenvoudigweg uit elkaar geblazen. Bij huizen die steviger waren gebouwd konden de daken vaak de windstoten tot 220 kilometer per uur niet weerstaan. Overal ligt puin en omgeblazen bomen.

"Het is echt een enorme tragedie. Het lijkt wel alsof er een atoombom is afgegaan. Hele wijken zijn weggevaagd", zegt een eilandbewoner tegen persbureau Reuters.

Overheidsgebouwen bleven niet gespaard. Zo is er schade aan het ziekenhuis en de waterzuiveringsinstallatie en werd de loods waar de plaatselijke hulpdiensten hun reddingmateriaal bewaarden zelf verwoest. Ook is de elektriciteitsvoorziening beschadigd geraakt.

"Mensen kunnen helemaal niks. Ze blijven zitten waar ze zitten, wachten op hulp", meldt een andere getuige aan Reuters. "Ze hebben voedsel nodig, de stroom moet worden hersteld en het water moet weer aangesloten worden."

Het officiële dodental staat op veertien, maar de prefect van Mayotte zegt dat het vanwege de enorme verwoesting onmogelijk zo laag kan blijven. Hij vreest voor vele honderden tot mogelijk meer dan duizend doden.

Wat het vaststellen van het officiële dodental zal bemoeilijken, is dat de inwoners van Mayotte bijna allemaal moslim zijn en daarom doden binnen 24 uur willen begraven. Op beelden is al te zien hoe nabestaanden op berghellingen veldgraven aanleggen voor omgekomen dierbaren.

De enorme schade die de orkaan aanrichtte, verergert de toch al miserabele situatie op Mayotte. Zo leefde voor de natuurramp een op de drie van de 350.000 inwoners onder de Franse armoedegrens. De helft van de bevolking moet rondkomen van minder dan 160 euro per maand. Daarmee was het als Frans departement officieel de armste regio binnen de Europese Unie.

De afgelopen jaren kampte de eilandengroep met grote droogte, waardoor de drinkwatervoorziening geregeld uitviel. De problemen werden verergerd door slecht management van het waternet en een tekort aan investeringen. Ook voor de orkaan kwamen er daardoor al ziektes als cholera en tyfus voor, de vrees is dat die nu verder zullen verspreiden.

De Franse minister Retailleau van Binnenlandse Zaken is afgereisd naar Mayotte om zelf poolshoogte te nemen bij de hulpverlening.

De Volksbank gaat verder onder de naam ASN. Het bankconcern schrapt de merknamen SNS, RegioBank en BLG Wonen. De bank zegt voor ASN te kiezen omdat die "als pionier in duurzaam en maatschappelijk verantwoord bankieren" de "sterkste positie" heeft.

Dit betekent dat mensen die nu nog bankieren bij SNS en RegioBank of een hypotheek bij BLG Wonen hebben, straks ASN op hun app zien staan. ASN-klanten kunnen straks ook terecht bij een van de kantoren die nu nog SNS of RegioBank op de gevel hebben.

De Volksbank denkt als ASN de positie als "sympathieke uitdager in het Nederlandse bankenlandschap" te kunnen verbeteren. Tegelijk wil het onder één merknaam goedkoper werken. Eind volgend jaar moet de naamsverandering voltooid zijn.

Nutsspaarbanken

Met het besluit verdwijnen drie banknamen met een historie die meer dan honderd jaar teruggaat. SNS ontstond eind jaren 80 toen diverse regionale spaarbanken opgingen in de Samenwerkende Nederlandse Spaarbanken. In de jaren 90 fuseerde SNS met verzekeraar Reaal tot bankverzekeraar SNS Reaal.

Dit concern moest tijdens de kredietcrisis worden genationaliseerd vanwege een ineenstortende vastgoeddivisie. Ook de verzekeraar zat in grote nood. Onder de vleugels van de staat ging de banktak apart verder als SNS Bank, met daaronder de losse merken SNS, ASN, RegioBank en BLG Wonen.

Om een streep te zetten onder het verleden, werd het concern uiteindelijk omgedoopt tot De Volksbank. "De bank is ingrijpend veranderd sinds de nationalisatie. Daar past een nieuwe naam bij", zei toenmalig minister Jeroen Dijsselbloem van Financiën tegen het bankpersoneel. "Een nieuwe naam is een nieuwe start."

Niet klaar voor verkoop

Elf jaar na de nationalisatie is de bank alleen nog onvoldoende verder gekomen. Deze zomer constateerde NLFI, de instelling die voor de staat de aandelen beheert van banken en verzekeraars die tijdens de kredietcrisis zijn genationaliseerd, dat De Volksbank nog altijd niet klaar is om verkocht te worden.

De bank maakt te weinig winst en moet daarbij nog veel problemen met computersystemen, risicomodellen en witwascontroles oplossen. De nieuwe bestuursvoorzitter Roland Boekhout besloot daarom dat het efficiënter is om met nog maar één merknaam verder te gaan.

Daardoor denkt de bank met 750 medewerkers minder af te kunnen. Ook kan het aantal filialen met bijna de helft verminderd worden, van de huidige ruim 600 naar 360 tot 320. "Deze transformatie is nodig om de bank gezond te maken en een goede toekomst te geven", benadrukte Boekhoud vorige week nog.

Voor klanten van SNS en RegioBank moet er technisch niet veel veranderen. De merken van De Volksbank zitten al op hetzelfde technische systeem, waarbij de apps alleen verschillen van naam en kleur. Qua duurzaamheid hadden de losse Volksbank-merken ook al de standaarden van ASN overgenomen.

Van alle merken heeft alleen ASN nog een eigen kantoor, in Den Haag. Deze zomer deed De Volksbank het hoofdkantoor tegenover het treinstation Utrecht Centraal, het voormalige pand van SNS Reaal, in de verkoop. Alle merken moeten eind 2026 naar een nieuw onderkomen verhuizen.

Als we niet oppassen vertrekt het ene na het andere industriële bedrijf uit Nederland. Daarvoor waarschuwt Koos van Haasteren, directeur van Chemelot, in het AD. Hij spreekt van een "niet eerder vertoonde industriële leegloop" die dreigt.

Op het Limburgse bedrijventerrein zitten tientallen chemische fabrieken. Daar worden onder meer plastics, bouwmaterialen en halffabricaten voor medicijnen en elektronica geproduceerd. Ruim 8500 mensen werken in een van de Chemelot-bedrijven.

De Nederlandse industrie kan de wereldwijde concurrentie niet meer aan, denkt Van Haasteren. Die concurrentie komt niet alleen uit China, maar ook uit omliggende landen zoals België en Duitsland.

Waterstofnetwerk

Met name de netwerkkosten voor stroom en de stroom zelf zijn duurder in Nederland dan in andere EU-landen. Industriële chemische processen kosten veel energie en de behoefte aan elektriciteit neemt alleen maar toe omdat de Chemelot-fabrieken van gas en olie willen afstappen.

Chemelot maakt zich zorgen over de nieuwe infrastructuur die nodig is om de transitie naar klimaatneutrale productie te kunnen maken. In het AD wijst Van Haasteren met name op de vertraging van de aanleg van een waterstofpijplijn: de Delta-Rijn-Corridor.

Deze week debatteert de Tweede Kamer over de aanleg van een landelijk waterstofnetwerk. Van Haasteren is er niet gerust op. "We moeten eindelijk inzien dat we unieke kennis en productielocaties dreigen te verliezen. Dat trauma zou omvangrijker zijn dan de mijnbouwsluiting."

Supermarkten die voldoende gezond voedsel aanbieden, moeten een financiële prikkel krijgen. Dat adviseert de Raad voor Volksgezondheid & Samenleving (RVS) aan het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. Volgens de RVS is ongezond eten en drinken na roken de belangrijkste vermijdbare oorzaak van sterfte en verloren gezonde levensjaren.

Het adviesorgaan wijst erop dat de helft van de volwassenen overgewicht heeft en dat dit in de toekomst verder zal toenemen. Het RIVM meldde dit jaar dat het percentage van mensen met overgewicht in 2050 opgelopen zal zijn naar 64 procent. Naar schatting leidt ongezond eten jaarlijks tot bijna 13.000 doden en 6 miljard euro aan zorgkosten.

Jet Bussemaker, voorzitter van de raad, noemt supermarkten een belangrijke schakel in het gezonder maken van de Nederlander. 79 procent van het voedselaanbod in supermarkten zou buiten de Schijf van Vijf vallen, waarin gezonde producten staan. "Wij willen dat degenen die het goede voorbeeld geven, daar ook meer maatschappelijk en economisch profijt van hebben en dus een bonus krijgen", legt ze uit.

Supermarkten die daarentegen veel ongezond voedsel blijven verkopen, zouden wat de RVS betreft beboet kunnen worden. Een zogenoemd bonus-malussysteem.

Commissie

Hoe het systeem er precies uit moet komen te zien, meldt de raad niet. Wel noemt het een aantal maatregelen die ketens kunnen nemen. Zoals minder zout en vet verwerken in huismerken of gezond voedsel op prominente plekken in de winkel plaatsen. Ook moet er één systeem komen om de gezondheid van het voedselaanbod te meten, want supermarkten zouden dat nu met verschillende labels aangeven en niet structureel doen.

De RVS adviseert de overheid om een commissie van deskundigen op te stellen die het systeem verder moeten uitwerken. "Wij zeggen: laten we kijken of dit ook een manier is om partijen, in het bijzonder supermarkten, een bijdrage te laten leveren aan een betere volksgezondheid", zegt Bussemaker.

Ook ziet de raad graag dat dit systeem op den duur wordt uitgebreid tot "alle verkopers van voedingsproducten. Dus ook fastfood-, horeca-, en cateringondernemingen".

Praktische en juridische vragen

Staatssecretaris Jeugd, Preventie en Sport Vincent Karremans onderstreept in een reactie aan de NOS de rol die supermarkten hebben in het bevorderen van gezonde voeding. "Het moet makkelijker worden om gezonde keuzes te maken tijdens het boodschappen doen." Hij zal het bonus-malussysteem dat wordt geadviseerd door de RVS 'zorgvuldig' bekijken. "Maar dit roept wel praktische en juridische vragen op."

Karremans wil met de supermarkten duidelijk doelen afspreken en verwacht concrete actie van de bedrijven.

Nutri-Score

Supermarktbrancheorganisatie CBL erkent in een reactie dat het voedselaanbod in supermarkten gezonder kan, maar benadrukt dat ze al jaren werken aan het verminderen van zout, suiker en vet in producten. Ook wijst de branche erop dat er al een systeem is voor het meten van gezond voedsel: Nutri-Score. "Supermarkten voeren het voedselkeuzelogo Nutri-Score op al hun huismerkproducten." Wel pleit het CBL voor een verplichte invoering van het logo op alle levensmiddelen in Nederland.

Het ziet echter weinig in het bonus-malussysteem van de RVS en stelt dat het schrappen van btw op groente, fruit en producten met een Nutri-Score van A of B veel effectiever zou zijn. "Op die manier wordt het aanschaffen van betere producten pas echt gestimuleerd."

De Indonesische president Prabowo Subianto is van plan om zo'n 44.000 gevangenen gratie te verlenen. Dat heeft zijn minister van Wetgeving bekendgemaakt. Het zou betekenen dat pakweg een derde van alle gevangenen in Indonesië binnenkort op vrije voeten komt.

De mensen die in aanmerking komen voor vrijlating, zijn allemaal bestraft voor geweldloze wetsovertredingen. Drugsgebruikers die zelf niet handelden en chronisch zieken zoals hiv-besmette gevangen zullen gratie krijgen. Maar ook mensen die zijn veroordeeld voor smaad en laster.

Een aantal activisten die in de gevangenis is gezet voor het beledigen van de regering komt waarschijnlijk ook vrij. Onder hen achttien mensen uit Papua die onder meer wegens verraad zijn veroordeeld voor deelname aan een onafhankelijkheidsdemonstratie. Papua is de provincie waar activisten en gewapende strijders al decennialang vechten voor onafhankelijkheid.

'Verzoenen met Papua'

Volgens de minister van Wetgeving is dit bedoeld om "te verzoenen met onze vrienden in Papua" omdat de Indonesische regering "de goede bedoelingen heeft om Papua vredig te maken". Opvallend, omdat president Prabowo in 1996 als legerleider aanwezig was in de rebellerende provincie.

Met zijn elitegroep zouden er wraakacties op dorpen in Papua zijn uitgevoerd waarvan het vermoeden bestond dat ze sympathiseerden met gewapende vrijheidsstrijders. Maar inmiddels zou president Prabowo willen dat de gevangenen op vrije voeten een bijdrage kunnen leveren aan de voedselindustrie of in dienst kunnen treden van het Indonesische leger.

Toch is het gratieplan vooral bedoeld om de uitpuilende gevangenissen van Indonesië te ontlasten. De archipel heeft een van de meest overvolle detentiesystemen ter wereld. In 2022 zouden er twee keer zo veel gevangenen in de cel zitten als waarvoor capaciteit is.

Het is een gevolg van anti-drugswetgeving die sinds 2008 flink is aangescherpt. Sindsdien is het aantal veroordeelden voor lichte vergrijpen zoals drugsgebruik enorm gestegen. Uit diverse onderzoeken blijkt dat minstens de helft van de gedetineerden in Indonesië veroordeeld is voor een drugsovertreding.

Door een gebrek aan cipiers zijn de gedetineerden in sommige gevangenissen moeilijk onder controle te houden waardoor soms dodelijke rellen ontstaan. Maar tijdens calamiteiten zijn de overvolle gevangenissen ook gevaarlijker. In 2021 vielen bijvoorbeeld 49 doden bij een brand in het West-Javaanse Tangerang.

De regering stelt op dit moment de lijst op van de 44.000 gevangenen die in aanmerking komen voor gratie. Daarnaast moet het plan nog door het parlement worden goedgekeurd. Maar met de ruime meerderheid die de regering Prabowo heeft, zou dat geen problemen moeten opleveren.

Minister van Defensie Brekelmans sluit onderhandelingen tussen Rusland en Oekraïne niet uit, zegt hij in een interview met Trouw. Daarbij moeten Europese leiders wat hem betreft het voortouw nemen, voordat de aanstaande Amerikaanse president Trump dat doet.

Trump wordt op 20 januari geïnstalleerd als president van de Verenigde Staten en heeft herhaaldelijk gezegd dat hij de oorlog in Oekraïne snel wil beëindigen. "We moeten ervoor zorgen dat Europese landen aan tafel zitten, zodat Trump niet met Poetin beslist over de veiligheidsarchitectuur in Europa", zegt de VVD-minister.

Het is de eerste keer dat Brekelmans de optie van vredesonderhandelingen zo openlijk bespreekt. Tot nu toe vond het kabinet dat er alleen onderhandeld kon worden als Oekraïne er klaar voor is.

Sinds Trump is verkozen begin november, komt het gesprek in Europa in een "stroomversnelling", zegt Brekelmans. Afgelopen donderdag spraken de Franse president Macron en de Poolse premier Tusk elkaar in Warschau over een vredesproces.

Met 27 lidstaten is het volgens de minister lastig om in de Europese Unie op één lijn te komen over beslissingen over een eventuele vredesmacht. "Gegeven de haast die er is, kun je besluiten om niet te wachten op unanimiteit in welk verband dan ook." Daarom noemt hij de optie om dat met een groep landen te doen.

"Oekraïne is groot en die bestandslijn - als die er zou komen - is lang. Als je dat op een geloofwaardige manier wil doen, heb je niet alleen veel landen nodig, maar ook grote landen", aldus de minister in Trouw.

Op eventuele Nederlandse deelname wil Brekelmans niet vooruitlopen. "Het hangt ervan af wat er dan precies voorligt en hoe dat eruitziet."

Hij staat nog steeds achter het beleid dat Nederland niet gaat meevechten in Oekraïne. "Geen boots on the ground, want we willen geen directe confrontatie tussen de NAVO en Rusland." Maar deelname aan een vredesmissie is volgens hem iets anders. "Het gaat over het handhaven van vrede."

Goedemorgen! Vandaag houdt de Bondsdag een vertrouwensstemming over de regering van de Duitse bondskanselier Scholz en de Nederlandse voetbalvrouwen horen wie hun tegenstanders worden in de groepsfase van het EK.

Eerst het weer: het is bewolkt en er valt soms motregen, maar de temperatuur valt het meest op. De hele dag is het 10 tot 12 graden en dat is hoog voor half december. Langs de westkust breekt mogelijk de zon even door. De komende dagen blijft het zacht. Morgen is het nog vaak droog, woensdag en vooral donderdag regent het geregeld.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de files en werkzaamheden. Check hier de dienstregeling voor het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Australië waarschuwt reizigers op Fiji nadat meerdere toeristen daar afgelopen weekend in het ziekenhuis waren beland. Ze hadden vermoedelijk vergiftigde alcohol gedronken. Zeven mensen, tussen de 18 en 56 jaar, liepen de vergiftiging op. Vier van hen zijn Australische toeristen, een is een Amerikaan en van twee is de nationaliteit nog onbekend. Dat zijn volgens lokale autoriteiten twee buitenlanders die op het eiland wonen. Volgens de Fijische minister van Toerisme Gavoka zijn de slachtoffer stabiel. Een monster van de drankjes is naar Australië voor onderzoek gestuurd.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Al twee jaar heeft Noord-Italië te maken met de Afrikaanse varkenspest. Correspondent Heleen D'Haens ging langs bij een varkensboer om te zien wat daarvan de gevolgen zijn:

Fijne dag!

De Australische overheid waarschuwt reizigers op Fiji nadat meerdere toeristen daar afgelopen weekend in het ziekenhuis belandden na het vermoedelijk drinken van vergiftigde alcohol.

Zeven mensen liepen de vergiftiging waarschijnlijk op nadat zij in een vijfsterrenresort cocktails hadden gedronken. Zij hebben een leeftijd van tussen de 18 en 56 jaar. Vier van hen zijn Australische toeristen, een is een Amerikaan en van twee is de nationaliteit nog onbekend. Dat zijn volgens lokale autoriteiten twee buitenlanders die op het eiland wonen.

Volgens minister van Toerisme Gavoka hadden de zeven pina colada's gedronken. Hun toestand is volgens de minister stabiel. Een monster van de drankjes is naar Australië gestuurd, waar verder onderzoek wordt gedaan.

'Geïsoleerd incident'

Het gaat volgens de minister om een geïsoleerd incident. De pina colada's die het resort serveert zijn voorverpakt en alleen in een van de vijf bars in het resort waar die werden geserveerd zijn mensen die avond ziek geworden. De zeven hadden onder meer last van misselijkheid, braken en "neurologische symptomen". Twee van hen waren er ernstig aan toe, maar ook met hen gaat het inmiddels beter.

Hoewel het reisadvies voor Fiji op de website van de Australische overheid nog altijd positief is, wordt nu wel gewaarschuwd voor mogelijk vergiftigde drankjes en methanolvergiftiging. "Zoek onmiddellijk medische hulp als u vermoedt dat er iets in uw drankje is gedaan", is te lezen op de website.

Laos

In november kwamen in korte tijd meerdere backpackers om het leven in Laos nadat zij met methanol vergiftigde alcohol hadden gedronken. Onder de overledenen zijn twee Australiërs. Minister van Onderwijs Clare, die in een Australische ochtendshow om een reactie werd gevraagd, zegt dat de nieuwe vergiftigingen een "angstaanjagend gevoel van déjà vu oproepen".

Qatar heropent dinsdag na meer dan dertien jaar de Qatarese ambassade in Syrië. Het is een reactie op de val van president Assad.

De ambassade was sinds halverwege 2011 gesloten als reactie op een reeks hardhandige optredens van de veiligheidsdiensten van Assad bij demonstraties. Daarbij kwamen meerdere mensen om het leven. Sinds 2012 woedde in het land een burgeroorlog.

Het ministerie van Buitenlandse Zaken van Qatar zegt in een verklaring dat het besluit is genomen als steun aan het Syrische volk en hun "strijd om hun legitieme rechten op een waardig leven te verwerven".

Rusland, een trouwe bondgenoot van Assad, heeft gisteren juist een deel van het ambassadepersoneel geëvacueerd. In het militaire toestel dat daarvoor werd gebruikt, zaten ook Noord-Koreaanse en Belarussische diplomaten. Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken meldt dat "het werk van de Russische ambassade in Damascus doorgaat". Belarus heeft volgens het Russische staatspersbureau RIA nu geen diplomaten meer in Syrië.

'Te vroeg voor heropening'

Veel andere landen die hun ambassades sloten in 2012 vinden het nog te vroeg om die te heropenen. De meeste landen in de Europese Unie lieten weten de val van het regime van Assad te verwelkomen, maar dat nog moet worden bepaald of en op welke manier kan worden samengewerkt met de rebellen die nu de macht hebben.

Dinsdag reist een team van Franse diplomaten naar Syrië. Volgens het Franse ministerie van Buitenlandse Zaken is dat "om de bereidheid van Frankrijk te tonen om het Syrische volk te steunen".

Contact VK met rebellengroep

Het Verenigd Koninkrijk zei gisteren dat het diplomatiek contact heeft gehad met rebellengroep Hayat Tahrir al-Sham (HTS) die ruim een week geleden de macht overnam in een groot deel van Syrië. De groep staat in veel landen op de terreurlijst. Leider Ahmed al-Sharaa uit zich de laatste tijd pragmatischer, maar wat zijn bedoelingen zijn met het land is nog onduidelijk.

"HTS blijft een verboden organisatie, maar we kunnen diplomatiek contact hebben en dus hebben we diplomatiek contact zoals je zou verwachten", zei de Britse minister van Buitenlandse Zaken Lammy.

VS voert ook gesprekken

Eerder was al bekend dat Amerikaanse diplomaten ook gesprekken voeren met HTS. In de VS staat de groep sinds 2018 op de terreurlijst. Meerdere Amerikaanse senatoren en overheidsbronnen, die Amerikaanse media spraken, noemen het echter nog te vroeg om te kunnen zeggen of de gesprekken iets gaan opleveren.

VN-gezant voor Syrië, Geir Pedersen sprak gisteren voor het eerst met al-Sharaa. Pedersen riep onder meer op de internationale sancties tegen het land te beëindigen.

Het is een drukte van jewelste op het reizigersforum van de NS. Er wordt niet gediscussieerd over de nieuwe dienstregeling, maar over de fout die het bedrijf heeft gemaakt met zijn 'Wintercity'-actie.

Met een online adventskalender kunnen mensen allerlei prijzen winnen, van NS-kersttruien tot en met een privéchef aan huis. Met die laatste prijs ging het mis, meldt het AD. Duizenden mensen kregen een mail dat zij de winnaar van het luxe thuisdiner waren.

In het dinerpakket zat een vijfgangendiner voor maximaal zes personen, en de chef zou zelf bestek en servies meenemen. Later bleek dat ongeveer 6000 mensen de winnaarsmail hadden gekregen, in plaats van één.

"Er had een bevestigingsmail verstuurd moeten worden voor deelname aan de actie van de dag daarvoor. Maar door een technische fout werd de prijsmail over de privékok naar 6000 adressen verstuurd", zegt de NS tegen de NOS. De winnaar van de dinerprijs had die mail een dag later moeten krijgen.

Slordig

Vanochtend kreeg de NS in de gaten dat er een fout was gemaakt. "Ik kan me voorstellen dat het slordig overkomt. We gaan wel gewoon door met de Wintercity-actie.", zegt de NS. Wel zegt de vervoerder dat nu extra is gecontroleerd of alles technisch in orde is.

Op het NS-reizigersforum stellen mensen een excuusdiner voor, bijvoorbeeld aan lange tafels op Utrecht Centraal. "Maar dan wel met iets beters dan een klef broodje. Maar de NS zegt dat daar vooralsnog geen plannen voor zijn.

Gratis overnachting

Volgens sommige leden van het forum ging het vorig jaar ook al mis. Toen dachten duizenden deelnemers een gratis overnachting te winnen voor meerdere personen.

Ook die mail werd per ongeluk aan heel veel deelnemers verstuurd, schrijven ze. De woordvoerder van de NS erkent dat er ook toen iets misging met de kerstactie, "maar hoe dat precies zit, weet ik niet".

"Waar ik een bijzonder grote hekel aan heb, is dat je nooit meer met een bank kunt bellen", zegt een deelnemer van de workshop digitaal bankieren in de bibliotheek van Venlo. De workshop is een initiatief van de bibliotheek en de Nederlandse Vereniging van Banken (NVB). Een groeiende groep mensen heeft moeite met het regelen van de bankzaken.

In een zaaltje zit een groep van zeven deelnemers die zoveel mogelijk proberen te leren over internetbankieren. Vroeger kon je even langs gaan bij de bank of met een medewerker bellen. Dat is allemaal veel minder geworden. En niet iedereen kan zijn weg vinden op internet. "Want als je dat figuurtje een vraag stelt (red. online chatbot) dan krijg je een heel stom antwoord. Die mogen ze wat mij betreft afschaffen", zegt een deelnemer.

Volledig verdwaald

Uit recent verschenen onderzoek blijkt dat steeds meer volwassenen hulp nodig hebben met het regelen van bankzaken, zoals het openen van een bankrekening of het overmaken van geld. Miljoenen mensen hebben daar moeite mee. Sommige deelnemers aan de cursus zijn slechtziend of hebben geen internet. Een grote groep is 65-plus en heeft er moeite mee dat veel zaken alleen nog online kunnen worden geregeld.

De digitale taal is niet voor iedereen te begrijpen en voordat je het weet is iemand volledig verdwaald op een website. "Ik wil niet elke keer de buurman hiermee vervelen", zegt een cursist. Vandaar het werkprogramma van de NVB met online lessen en gratis workshops in onder andere bibliotheken.

Tikkies zijn abracadabra

In Venlo geeft Anke Jacobs in de bibliotheek de cursus. "Voor heel veel mensen zijn zaken als tikkies echt abracadabra. Het is belangrijk dat we ons daar bewust van zijn." Volgens Jacobs zijn er allerlei vragen. Vooral nu ook zorginstellingen en overheden steeds meer online berichten versturen. Het zijn niet alleen mensen die nog nooit met een computer hebben gewerkt die moeite hebben om online mee te komen.

Het is extra lastig voor mensen die al moeite hebben met de Nederlandse taal. "Ga maar eens achter een computer zitten waar op staat: maak connectie met de router of wifi."

'Hulp dichtbij is nodig'

De Nederlandse banken zijn zich inmiddels bewust van de problemen die veel mensen ervaren met online bankieren. "We hebben geleerd dat hulp dichtbij nodig blijft", zegt Ronald Veld, programmamanager toegankelijk bankieren bij de NVB.

Banken proberen volgens Veld nu op verschillende manieren weer beter bereikbaar te zijn voor mensen die er online niet uitkomen. Zo kiezen sommige banken ervoor toch kantoren open te houden of nemen ze weer extra adviseurs in dienst die mensen thuis kunnen helpen.

Het lijkt nog te vroeg om de effecten van het hulpprogramma te zien. "Je ziet het nog niet terug in de cijfers dus er is echt nog werk aan de winkel", zegt Veld. "Het is niet alleen een bankenprobleem het is ook een breed maatschappelijk probleem. En daar moeten we ook naar gaan kijken: hoe kunnen mensen nog meedoen aan de maatschappij."

Het Spaanse ministerie van Cultuur wil ruim 5000 kunstwerken, waarop dictator Franco na de Spaanse burgeroorlog beslag had gelegd, teruggeven aan de rechtmatige erfgenamen.

Daarvoor heeft het ministerie een online lijst met ruim 5126 voorwerpen gepubliceerd. Onder de voorwerpen zijn schilderijen, beeldhouwwerken, sieraden, serviesgoed en religieuze ornamenten. Erfgenamen die aanspraak willen maken, kunnen bij het ministerie een aanvraag indienen om de bezittingen terug te krijgen.

De meeste werken op de lijst waren in de jaren 30 door de Republikeinse regering verzameld en veilig opgeslagen toen de burgeroorlog uitbrak. Het idee was dat de eigenaren hun bezittingen terug zouden krijgen als de burgeroorlog voorbij was.

Maar toen Franco in 1939 de burgeroorlog won, bracht hij een groot deel van de werken onder in musea en andere instellingen. Volgens de Spaanse minister van Cultuur Ernsest Urtasun voelde Franco er niets voor om de werken aan de rechtmatige eigenaren terug te geven.

Eerste kunstwerk teruggegeven

Donderdag deed Urtasun in de Nationale Bibliotheek van Spanje in Madrid op ceremoniële wijze afstand van het eerste werk, een portret van de Spaanse onderwijzer en filosoof Francisco Giner de los Ríos. Dit kunstwerk was in 1940 door het Franco-regime geroofd, nadat een onderwijsinstelling, die Giner de los Ríos mede had opgericht, door het regime was verboden.

Het schilderij is teruggegeven aan de stichting die is opgericht om de nalatenschap van de onderwijsinstelling te beschermen. De voorzitter omschrijft de terugkeer van het schilderij als "het bewijs dat dromen uitkomen en dat sommige gevechten gewonnen kunnen worden".

De Braziliaanse president Lula da Silva is ontslagen uit het ziekenhuis. Hij onderging eerder deze week een operatie om een hersenbloeding te stoppen. Op een persconferentie die de 79-jarige president samen met zijn artsen gaf, zei hij dat het nu goed met hem gaat.

"Ik ben 79 jaar oud, ik heb de energie van een 30-jarige en het enthousiasme van een 20-jarige om dit land op te bouwen", zei Lula. Het medische team dat de operatie leidde zegt dat de president de komende dagen thuis in São Paulo moet uitrusten, maar dat hij wel mag lopen en vergaderen.

Nog niet reizen

De komende tijd mag Lula geen lange internationale reizen maken. Wel mag hij naar het regeringscentrum in de hoofdstad Brasilia als uit medisch onderzoek blijkt dat zijn herstel goed verloopt.

De hersenbloeding van Lula zou het directe gevolg zijn van een valpartij in oktober. Maandagavond kreeg hij op een bijeenkomst in Brasilia zware hoofdpijn, waarna een hersenbloeding werd vastgesteld.

De Franse prefect van Mayotte vreest dat de orkaan die eergisteren over het eiland trok honderden mensen het leven heeft gekost. Hij houdt zelfs rekening met duizend doden. Prefect François-Xavier Bieuville zei niet waarop hij zijn schatting baseert.

Mayotte is een Frans overzees departement in de Indische Oceaan ten noordwesten van Madagaskar. Er wonen zo'n 310.000 mensen.

Het officiële dodental staat nog steeds op veertien. Eergisteravond zei de Franse minister van Binnenlandse Zaken Bruno Retailleau dat Mayotte grotendeels is verwoest. Ook hij zei al rekening te houden met veel doden.

Volgens hem wordt het moeilijk om het precieze dodental vast te stellen, omdat er vermoedelijk veel moslims zijn omgekomen. Op het eiland is de islam de belangrijkste religie. Volgens islamitische voorschriften moeten overledenen binnen 24 uur worden begraven.

Daarnaast leven volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken meer dan 100.000 migranten zonder verblijfsvergunning op Mayotte dat uit twee eilanden bestaat.

Deze Franse journalist toont hoe verwoestend de orkaan is geweest:

Op Mayotte werden windstoten gemeten van 226 kilometer per uur. Prefect Bieuville zei eerder dat het "de krachtigste en meest verwoestende tropische orkaan" is die Mayotte in negentig jaar heeft getroffen.

Wegen en huizen zijn beschadigd of verwoest, met name in de sloppenwijken op het eiland. Ook het belangrijkste ziekenhuis van Mayotte en de luchthaven hebben schade opgelopen. Persbureau AFP sprak een inwoner die zei zich in "een apocalyptische omgeving" te bevinden. "Er blijft niets over van de sloppenwijken."

Hulpverlening

Frankrijk heeft reddingswerkers en andere hulpverleners naar het eiland gestuurd. Volgens het Franse ministerie van Binnenlandse Zaken zijn meer dan 1500 agenten ingezet om de bevolking bij te staan en mogelijke plunderingen te voorkomen. Frankrijk is begonnen met het aanvoeren van hulpgoederen over zee en door de lucht.

De Franse president Macron zegt dat zijn gedachten bij zijn landgenoten op Mayotte zijn "die de meest verschrikkelijke uren hebben doorgemaakt."

Kerkrade staat komende week stil bij het einde van de mijnbouw in de stad. Vrijdag is het vijftig jaar geleden dat de laatste kolenmijn in Kerkrade werd gesloten. Decennia later is de gemeente nog steeds bezig met de naweeën van de mijnbouw. Want oude mijnschachten kunnen leiden tot verzakkingen en schade aan huizen.

De gemeente Kerkrade heeft de afgelopen jaren daarom twaalf oude mijnschachten gesaneerd. Momenteel wordt een dertiende schacht gevuld met een cementmengsel.

Het zijn oude mijnschachten die relatief ondiep zijn, zo'n veertig meter. Ze zijn na sluiting van de mijn met puin gevuld en raakten in de vergetelheid. In 2017 is Kerkrade begonnen met het opsporen en saneren van de mijngangen.

Kijk hier hoe dat saneren gaat:

Mijnbouw kan flinke problemen veroorzaken. In 2011 ontstond er een verzakking in de parkeergarage van een winkelcentrum in Heerlen. Vier jaar geleden raakten kabels en leidingen beschadigd bij een sinkhole in Kerkrade. Beide incidenten waren een gevolg van verzakte mijnschachten.

Van veel oude mijnschachten was onduidelijk waar ze lagen. De gemeente Kerkrade is sinds 2017 met 200 jaar oude kaarten naar de vergeten schachten op zoek. Er stonden 54 schachten op verschillende kaarten vermeld. Daarvan zijn er 25 daadwerkelijk teruggevonden, de rest ligt deels onder bebouwing.

Cement

De mijnschachten worden een voor een gevuld met cement. Per schacht duurt dat zo'n drie maanden. Om een schacht van 40 meter diep af te dichten, is ruim honderd ton cement nodig.

Het zijn vooral schachten van mijnen van voor 1850, die minder diep waren. Maar ook toegangs- en werkbuizen van de latere industriële mijnen kunnen een risico vormen. Zo ligt er het centrum van Kerkrade een mijngang op een plek waar een zorgcentrum gepland staat.

Daal hier zelf af in de mijnen:

Israël gaat zijn nederzettingen op de bezette Golanhoogten uitbreiden. De regering heeft een plan van premier Netanyahu daarover goedgekeurd. Het is onduidelijk of dit ook gepaard gaat met het annexeren van meer gebied.

Het kantoor van de premier zegt in een verklaring dat het besluit is genomen "in het licht van de oorlog en het nieuwe front in Syrië". Israël is van plan zijn bevolking op de Golanhoogten te verdubbelen. Er wordt onder meer geïnvesteerd in onderwijs, hernieuwbare energie en de oprichting van een studentendorp.

"De versterking van de Golan is de versterking van de staat Israël, en dat is vooral in deze tijden belangrijk", staat in de verklaring. "We blijven het gebied vasthouden, we zullen het laten floreren en we zullen ons er vestigen." Op de Golanhoogten leven zo'n 20.000 Israëliërs in enkele tientallen nederzettingen naast zo'n 20.000 Syriërs, grotendeels druzen.

Na de val van het regime van de Syrische president Assad, een week geleden, trok het Israëlische leger de bufferzone met Syrië in. Minister Sa'ar van Buitenlandse Zaken sprak van een tijdelijke stap met als doel de veiligheid van Israël te waarborgen. Ook zijn er in een week tijd honderden luchtaanvallen uitgevoerd op doelen in Syrië, waaronder volgens Israël opslaglocaties voor chemische wapens en raketten.

Israël veroverde de Golanhoogten op Syrië in de Zesdaagse Oorlog van 1967. In de jaren 70 werd er in overleg met Syrië een bufferzone ingesteld, waar geen militairen actief mogen zijn.

Israël annexeerde het gebied in 1981. Op de Verenigde Staten na beschouwt de internationale gemeenschap het bergmassief als onrechtmatig bezet gebied. Na de val van het Assad-regime zei premier Netanyahu dat de afspraak over de bufferzone niet meer geldig is.

De Golanhoogten grenzen behalve aan Syrië ook aan Libanon en Jordanië. Het gebied is voor al deze landen, inclusief Israël, van groot militair-strategisch belang.

Er wordt al jaren gesproken over het uitbreiden van de nederzettingen op de Golanhoogten. Zo werd in 2021 nog een plan van toenmalig premier Bennett goedgekeurd om 7300 woningen voor kolonisten te bouwen in een tijdsbestek van vijf jaar. Syrië noemde dat plan destijds "gevaarlijk en ongekend". Een nieuwe reactie op de plannen is er nog niet.

In de Nauernasche Vaart in Krommenie zijn aan het begin van de middag twee doden gevonden. Iemand zag de lichamen in het water en waarschuwde de hulpdiensten, meldt NH.

Een duikteam heeft de doden geborgen. Over de doodsoorzaak is nog niets gezegd. De politie onderzoekt of sprake is van een misdrijf en probeert de identiteit van de doden vast te stellen.

In Teheran is de val van president Assad hard aangekomen: ze zijn hun belangrijke bondgenoot kwijt en daarmee ook Syrië als strategische partner. Het regime van Assad was een belangrijke schakel in de zelfverklaarde 'as van het verzet' van voornamelijk sjiitische regeringsleiders en militante bewegingen die door Iran werden gesteund.

Voor Iran was het al geen voorspoedig jaar. In Libanon raakte Hezbollah, veruit Irans belangrijkste bondgenoot, sterk verzwakt na een jaar oorlogsvoering met Israël. In Gaza is er van Hamas weinig meer over na luchtaanvallen en gevechten. En Iran werd zelf ook hard geraakt door Israëlische bombardementen op Iraanse doelen in Syrië en door raketaanvallen op eigen grondgebied.

De Syrische rebellen die nu de macht hebben, zijn klaar met Iran, werd afgelopen week nog eens benadrukt. Kort na de val van Assad bestormden rebellen de Iraanse ambassade in Damascus. In zijn eerste toespraak zei rebellenleider al-Sharaa, eerder bekend als al-Jolani, dat Assad van het land "een plaats van Iraanse hebzucht" maakte en dat Syrië nu "gezuiverd" is van Assad en zijn bondgenoten Hezbollah, Rusland en Iran.

Toch zegt Iran er klaar voor te zijn "om goede relaties met de nieuwe regering" aan te knopen, aldus Mohammed Javad Zarif, een van de vicepresidenten in het Iraanse kabinet. "We hebben altijd aan de zijde van het Syrische volk gestaan." De opperste leider, Khamenei, sloeg een andere toon aan. Hij zei dat de val van Assad het gevolg was van een plan van de Verenigde Staten en Israël, zijn grote vijanden.

De kans dat Iran goede banden krijgt met de nieuwe machthebbers lijkt klein. De rebellen zullen niet zomaar vergeten dat Iran en Rusland het regime van Assad al die jaren in het zadel hebben gehouden terwijl de president een bloedige oorlog uitvocht tegen zijn eigen bevolking. Tienduizenden burgers zijn spoorloos verdwenen, velen belandden in een van Assads beruchte martelkamers.

Invloed in Syrië

Iran heeft de afgelopen jaren veel geld en energie gestoken in zijn zogeheten proxies, aangevoerd door de Revolutionaire Garde. Dit eliteleger, onder leiding van ayatollah Khamenei, had stevig voet aan de grond in Irak en Syrië met eigen milities. Het steunt ook direct en indirect Hezbollah in Libanon, Hamas in Gaza en de Houthi's in Jemen. Zo wisten ze oorlog zelf buiten de deur te houden.

Ruim veertig jaar had Iran grote controle over Syrië. De Revolutionaire Garde had er tientallen militaire bases, fabrieken en magazijnen. Ook had het vóór de burgeroorlog grote invloed op de veiligheidsdiensten en de legerleiding van het land. Syrië was als grondgebied van groot strategisch belang om wapens te leveren aan Hezbollah in Libanon, een route die nu lijkt afgesneden.

Iraniërs vragen zich nu openlijk af waarom de regering tientallen miljoenen dollars in Syrië heeft gestoken en wat het allemaal waard is geweest, schrijft The New York Times. Op sociale media, in talkshows en kranten en bij bijeenkomsten krijgt de regering kritiek vanwege deze "rampzalige mislukking". Niet alleen van de bekende critici van de regering, ook van conservatieven.

Ook in politieke kringen zal er een felle discussie gevoerd worden, denkt Koert Debeuf, hoogleraar en Midden-Oostendeskundige aan de Vrije Universiteit Brussel. "De Revolutionaire Garde heeft zwaar verloren, dat zal ook intern bekritiseerd worden. Een paar jaar geleden stond Iran nog heel sterk, in een paar weken tijd is dat helemaal veranderd."

Nucleair programma

President Pezeshkian heeft toenadering gezocht tot het Westen en wil weer over een nucleaire deal praten. Maar in Teheran zijn ze er over hun buitenlandbeleid nog niet uit, zegt Ali Alfoneh, politiek analist aan de Arab Gulf States Institute in Washington. "Er is discussie in Iran of het regime een overeenkomst moet sluiten met Trump, of toch moet doorzetten met zijn nucleaire programma."

Of het Westen überhaupt opnieuw een deal wil sluiten is ook nog maar de vraag. Over een maand zit Trump opnieuw als president in het Witte Huis. In 2018 stapte hij eenzijdig uit de nucleaire deal die tussen Iran en westerse landen was gesloten, waarna het land weer gebukt ging onder zware sancties. Deze week zei Trump dat hij een oorlog met Iran zou overwegen om het nucleaire programma te stoppen.

Of Iran helemaal geen banden meer kan aanknopen met een nieuwe regering in Syrië moet nog blijken. Rusland, dat Assad asiel heeft verleend, vreesde met de machtsovername zijn militaire bases in Syrië te moeten opgeven, maar intussen is Moskou in gesprek met de rebellen, in de hoop dat zij de bases alsnog kunnen behouden.