NOS Nieuws - Algemeen

Voor het eerst in decennia hebben burgerautoriteiten van Israël en Libanon direct met elkaar gesproken. Een Libanese oud-ambassadeur en een Israëlische veiligheidsadviseur schoven aan bij een overleg waar normaal alleen militairen aan meedoen.

Het feit dat de twee vijandelijke staten na 40 jaar op deze manier in overleg zijn gegaan, wordt beschouwd als belangrijke eerste stap in de verbetering van de relaties. Het overleg ging onder meer over het broze bestand tussen Hezbollah en Israël, dat met regelmaat wordt geschonden.

De bijeenkomst in Zuid-Libanon duurde drie uur. Het concrete resultaat is onduidelijk. De Israëlische premier Netanyahu zei dat er is gepraat over eventuele economische samenwerking tussen de buurlanden op de langere termijn en het herstel van diplomatieke betrekkingen. De Libanese premier Salam noemde dat echter voorbarig en benadrukte dat er nog een lange weg te gaan is.

Pas als er vrede is bereikt, kan volgens Salam de relatie met Israël worden genormaliseerd. Daarna is pas een inhoudelijk gesprek over economische samenwerking mogelijk. Libanon erkent Israël al sinds de oprichting in 1948 niet als staat.

'Goede sfeer'

De bijeenkomst vond plaats op het hoofdkwartier van de VN-vredesmacht in de Libanese stad Naqoura. Ook een Amerikaanse delegatie nam deel aan de gesprekken. De bijeenkomst is onderdeel van het toezicht op de wapenstilstand tussen Israël en Hezbollah.

Volgens Netanyahu vonden de gesprekken plaats in een "goede sfeer". Netanyahu herhaalde ook de eis van Israël dat Hezbollah zich volledig moet ontwapenen. Israël meldde na afloop dat zijn er afspraken zijn gemaakt over vervolggesprekken.

Het Witte Huis lijkt Israël en Libanon onder druk te zetten om diplomatiek nog een stap verder te gaan. Washington was een van de bemiddelaars bij de totstandkoming van het bestand tussen beide landen, inmiddels een jaar geleden.

Midden-Oostencorrespondent Daisy Mohr:

"Symbolisch is dit een bijzondere stap, een uitbreiding van het bestaande mechanisme, waar vooral de Amerikanen al langer op aandringen. Maar aan Libanese kant ligt dit alles bijzonder gevoelig. Het land is sinds 1948 in oorlog met Israël en vooral Hezbollah kan zich hierin niet vinden. Hoewel er nu een jaar een staakt-het-vuren tussen Hezbollah en Israël is, zijn er vrijwel dagelijks schendingen van Israëlische kant en vreest men hier voor verdere escalatie. Israël vindt dat de ontwapening van Hezbollah veel te langzaam gaat. Hezbollah heeft duidelijk aangegeven niet te willen ontwapenen, zeker niet zolang Israël nog altijd vijf strategische punten in Zuid-Libanon bezet houdt. Dat plaatst de Libanese regering in een lastige positie.

Als je Libanezen vraagt wat ze hiervan vinden, krijg je uiteenlopende reacties. Libanon is een zwaar verdeeld land en dit kan tot interne spanningen leiden. Veel Libanezen zijn tegen toenadering, maar er zijn zeker ook mensen die zeggen dat de oorlog met Israël al die jaren niets heeft gebracht en dat het wellicht beter is de banden aan te halen. Dit is een eerste stap, dus we moeten niet verwachten dat het volgende week vrede is. De aanhoudende vrees voor verdere escalatie is hiermee dan ook niet verdwenen."

Het is maar de vraag of het uitzonderlijke overleg leidt tot verlenging van het staakt-het-vuren tussen Hezbollah en Israël. De afgelopen tijd hadden Israëlische en Amerikaanse functionarissen juist gewaarschuwd dat er mogelijk een nieuw Israëlisch offensief tegen de militie in Libanon komt.

Hezbollah weigert de wapens neer te leggen zolang Israël niet een reeks concessies doet. Zo eist de gewapende groepering dat Israël zijn aanvallen op Libanees grondgebied stopt en zich terugtrekt uit delen van Zuid-Libanon. De Israëlische regering is dat echter niet van plan voordat Hezbollah al zijn wapens inlevert.

Sinds de ingang van het bestand zijn volgens Libanon ruim 300 mensen gedood door Israëlische bombardementen. Volgens de mensenrechtentak van de VN gaat het om zeker 127 burgerslachtoffers. Israël houdt vol dat het alleen militaire installaties van Hezbollah aanvalt.

Op een begraafplaats in Dordrecht zijn sinds 2013 zeker dertig doodskisten in de grafkelders geopend, terwijl de nabestaanden daar niet van op de hoogte zijn gebracht. Dat blijkt uit onderzoek van een onafhankelijk adviesbureau. Het college van burgemeester en wethouders noemt de kwestie "bijzonder pijnlijk".

De kisten op begraafplaats Essenhof werden geopend om een stofje toe te voegen dat de ontbinding van de lijken moest bevorderen. In de grafkelders is minder zuurstof aanwezig; daardoor duurt het ontbindingsproces langer. Op de begraafplaats liggen zo'n 1200 mensen.

Tot vier keer toe openden beheerders van de begraafplaats de kisten om te beoordelen of de chemicaliën die werden toegevoegd effect hadden. Daarbij zijn ook foto's gemaakt van de stoffelijke overschotten, die in bezit zijn van de gemeente Dordrecht. De foto's worden bewaard om eventueel als bewijs te dienen in een mogelijke strafzaak, schrijft regionale omroep Rijnmond.

Excuses van college

"Dit is ernstig en had nooit zo mogen gebeuren", zegt wethouder Marc Merx. "Er is onvoldoende stilgestaan bij de mensen die hier hun dierbaren hebben begraven. Dit soort vergaande maatregelen had nooit zonder hun toestemming mogen plaatsvinden. Daarvoor bied ik namens het college mijn excuses aan."

Nabestaanden van dertig overledenen zijn tijdens een speciale bijeenkomst op de hoogte gebracht van de onderzoeksresultaten. Daarbij was ook Slachtofferhulp aanwezig.

Landelijke steun

De gemeente laat weten dat het Openbaar Ministerie en de arbeidsinspectie op de hoogte zijn gesteld "gezien de ernst van de feiten", maar dat die geen aanleiding zien voor een onderzoek.

Uit het onderzoek is verder gebleken dat medewerkers van de begraafplaats bij het werk in de grafkelders mogelijk gezondheidsrisico's lopen. Onderzoeksinstituut TNO doet hier verder onderzoek naar.

De Amerikaanse veteraan Charles Shay is op 101-jarige leeftijd overleden in Frankrijk. Shay hoorde bij het inheemse volk Penobscot. Hij zette zich op hoge leeftijd in voor erkenning van de bijdrage van inheemse bewoners aan de bevrijding van West-Europa tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Zelf kreeg Shay meerdere onderscheidingen voor zijn deelname aan de invasie van Normandië, waaronder de hoogste Franse onderscheiding.

Tijdens de landing aan de Franse kust in 1944 sprong de destijds 19-jarige Shay, die als medicus bij het leger zat, meerdere keren de zee in om zwaargewonde militairen in veiligheid te brengen. Een paar jaar later ging Shay opnieuw bij het Amerikaanse leger tijdens de Koreaanse oorlog (1950-1953).

Erkenning inheemse volken

De veteraan woonde sinds enkele jaren in Frankrijk, niet ver van de plek waar de geallieerde troepen aan land kwamen in Normandië tijdens D-day. Hij vertelde daarover enkele jaren geleden aan CBS News dat hij graag in Frankrijk wilde sterven.

"Ik geloof dat ik hier kan praten met de zielen van de mannen die hier nog steeds op het strand ronddwalen", zei hij. "Ik probeer hen gerust te stellen dat ze niet vergeten zijn."

Shay zette zich de afgelopen decennia in voor de erkenning van de rol die inheemse Amerikanen hebben gespeeld tijdens de oorlog. In 2017 werd op strand Omaha een gedenkteken geplaatst voor de 500 Amerikaanse en Canadese inheemse inwoners die hier vochten. Het gedenkteken is naar Shay vernoemd.

De veteraan zal in de buurt van het gedenkteken worden begraven, schrijven Franse media.

Van zwijgen tot spreker

Shay nam de laatste jaren actief deel aan herdenkingen en werd een bekende veteraan. Bij de herdenkingen tijdens de coronapandemie was hij soms de enige aanwezige Amerikaanse veteraan.

Lang zweeg de veteraan over wat hij had meegemaakt tijdens de Tweede Wereldoorlog. In 2012 verscheen een boek over zijn jarenlange ervaringen als inheemse Amerikaan in het Amerikaanse leger. Op de website van het Penobscot-volk wordt zijn militaire loopbaan uitgebreid beschreven.

Museum in tipi

Na twintig jaar bij het leger te hebben gewerkt kreeg hij een baan bij internationaal atoomagentschap IAEA in Wenen. Daarna werkte hij drie jaar als veiligheidsfunctionaris op het hoofdkantoor van de Hoge Commissaris voor Vluchtelingen van de VN in Genève.

Nadat hij in 1988 het huis en de tipi van zijn tante erfde keerde hij in de zomers terug naar het Penobscot-reservaat in de VS. In 2003 vestigde hij zich daar met zijn vrouw. Shay zette zich in voor het behoud en uitdragen van het culturele erfgoed van de Penobscot. Zo opende hij een museum in de tipi en schreef hij over het inheemse volk.

Geïnteresseerd in de Tweede Wereldoorlog?

Abonneer je dan hier op onze nieuwsbrief.

De Europese Commissie wil minder afhankelijk worden van belangrijke grondstoffen en zeldzame aardmetalen uit China. De materialen zijn essentieel voor het maken van bijvoorbeeld batterijen en chips, maar ook voor defensiematerieel en medische apparatuur. De Commissie heeft nu een plan gepresenteerd om de afhankelijkheid komende jaren af te bouwen.

In de kern moet de EU volgens de Commissie drie dingen gaan doen: meer grondstoffen uit de EU zelf halen, import uit niet-EU-landen beter spreiden en meer recyclen.

Batterijen uit Duitsland

Om dat voor elkaar te krijgen wil Eurocommissaris voor Industrie Sejourné komend jaar 3 miljard euro beschikbaar stellen. Het idee is om dat geld te investeren in concrete projecten binnen en buiten de EU die op korte termijn kunnen bijdragen aan het veiligstellen van essentiële grondstoffen.

Daarnaast komt er direct geld beschikbaar voor het winnen van lithium in Duitsland, bedoeld voor batterijen, en voor het in Groenland winnen van molybdeen, belangrijk voor bijvoorbeeld defensiematerieel.

Ook moeten lidstaten beter samenwerken bij het aanleggen van strategische voorraden en vaker gezamenlijk essentiële grondstoffen inkopen. Om daarbij te helpen wil de Commissie in 2026 een Europees Grondstoffencentrum opzetten dat gaat bijhouden waar essentiële grondstoffen beschikbaar zijn en hoe die het best kunnen worden ingekocht en opgeslagen.

Monopolie

China is vooral dominant op de markt voor zeldzame aardmetalen. Dat zijn zeventien scheikundige elementen die van groot belang zijn voor het maken van onder andere consumentenelektronica, elektrische auto's en windmolens. Op dit moment komt meer dan 90 procent van de bewerkte zeldzame aardmetalen en daarvan gemaakte magneten uit China.

De EU is bang dat China zijn grondstoffenmonopolie steeds maar zal inzetten als geopolitiek wapen. Dat die zorg niet ongegrond is, bleek toen China in april en oktober dit jaar de export van zeldzame aardmetalen en lithium magneten beperkte. De EU heeft op dit moment te weinig alternatieven om op terug te vallen.

Vuilnisbelt

Het actieplan van vandaag bouwt voort op de vorig jaar in werking getreden verordening rond kritieke grondstoffen. Daarin staat dat in 2030 niet meer dan 65 procent van een grondstof uit één land buiten de EU mag komen. Om dat mogelijk te maken probeert de EU de import uit landen buiten de EU beter te spreiden. Daarom maakt het blok zoveel mogelijk afspraken met landen die veel belangrijke grondstoffen in de grond hebben zitten, zoals Brazilië, Zuid-Afrika en Oekraïne.

Ten slotte richt het actieplan zich op het recyclen van essentiële grondstoffen. "Op dit moment wordt minder dan één procent van de zeldzame aardmetalen binnen de EU gerecycled," schijft de Commissie in het plan. De rest verlaat de EU, blijft ongebruikt of eindigt op de vuilnisbelt.

Om dat te voorkomen kondigt de Commissie exportbeperkingen aan voor gebruikte magneten van zeldzame aardmetalen. Ook komt er geld beschikbaar voor onderzoek naar recycletechnieken.

Stoppen met Russisch gas

Het grondstoffenplan past binnen de bredere strategie van de EU om minder afhankelijk te worden van andere landen. Vandaag bereikten het Europees Parlement en de EU-landen ook een akkoord over het volledig stoppen met het importeren van Russisch gas.

Eind 2026 wil de EU dat er geen vloeibar gas (LNG) meer vanuit Rusland komt. De deadline om te stoppen met gas via de pijplijn is september 2027.

De politie heeft een 19-jarige man uit Almere aangehouden in verband met de dodelijke schietpartij in Meppel, afgelopen vrijdag. Daarbij kwam een man van 26 uit Raalte (Overijssel) om het leven.

De rol van de verdachte bij de schietpartij wordt nog onderzocht. In tv-programma Opsporing Verzocht vroeg de politie deze week aandacht voor de zaak.

Het slachtoffer voelde zich al lange tijd onveilig. In januari ging er een explosief af bij zijn woning in Raalte. "Ik ben heel bang en voel mij niet veilig", zei hij toen tegen RTV Oost.

Camerabeelden

De schietpartij vond vrijdag tegen het einde van de middag plaats aan de Van Ewijcksingel in Meppel. De man werd nog gereanimeerd, maar de hulp kwam te laat. Hij overleed ter plaatse.

Buurtbewoners vertelden dat ze meerdere knallen hadden gehoord. Op beelden van een beveiligingscamera was te zien dat twee auto's na de schoten met hoge snelheid wegreden.

De afdeling voor acute zorg van het Zuyderland-ziekenhuis in Geleen blijft voor onbepaalde tijd dicht vanwege personeelstekort. De afdeling werd in augustus gesloten, aanvankelijk tot het einde van dit jaar. Het ziekenhuis meldt nu dat de sluiting tot 2030 kan duren, afhankelijk van de werving van personeel.

De acute zorg wordt sinds deze zomer voor het grootste deel uitgevoerd op de spoedeisende hulp op de locatie in Heerlen. Andere patiënten worden opgevangen op reguliere verpleegafdelingen in Geleen. De specialistische spoedpoli's op de locatie in Geleen blijven wel open.

Spoedeisende hulp

Het Zuyderland kampt al langer met een personeelstekort, schrijft L1 Nieuws. Het ziekenhuis heeft te maken met een grote uitstroom van collega's die met pensioen gaan, of een nieuwe baan hebben. Het ziekenhuis wil daarom medewerkers in Zuid-Europa werven, maar daarmee is het tekort nog niet opgelost.

In oktober vorig jaar werd al besloten om de spoedeisende hulp alleen op de locatie in Heerlen open te houden. De spoedeisendehulpafdeling die tot dat moment nog in Geleen zat, werd een acutezorgafdeling. Daar worden patiënten met plotselinge medische problemen geholpen.

Voor heel ernstige en levensbedreigende aandoeningen moeten mensen wel naar de spoedeisende hulp, in dit geval dus naar Heerlen. Een acutezorgafdeling is in die gevallen niet toereikend.

"En ik zeg ey dat is Lotje en Lotje is Frans. Ze is geboren in de bergen en ze brengt me croissants", was een tekst die alleen Utrechtse studenten konden meezingen. Tot het studentenlied Lotje begin dit jaar viraal ging door TikTok. Zulke nummers worden steeds vaker hits, blijkt uit Spotify Wrapped, het jaarlijkse muzikale overzicht dat de streamingdienst voor haar gebruikers maakt.

Zo staan Samuel Welten en Lola Young met hun nummers die op TikTok viraal gingen in de top 10 van meest gestreamde nummers in Nederland. Naast Jopke van Dobbenburgh en Roeland Beelen met hun Lotje.

Hoewel de muzieklijstjes van Spotify Wrapped enkel gebaseerd zijn op wat gebruikers op het muziekplatform beluisteren, spelen sociale media wel een rol in wat scoort. "We merken dat sociale media tegenwoordig belangrijke kanalen zijn voor muziekontdekking in brede zin", aldus een woordvoerder namens het bedrijf.

"Aan TikTok valt niet meer te ontkomen", zegt 3FM-dj Vera Siemons. De invloed van het Chinese sociale mediaplatform op de muziekwereld wordt volgens haar steeds zichtbaarder.

Zo verwierf Roxy Dekker grote bekendheid toen ze in 2023 met het nummer Anne-Fleur vakantie viraal ging. In maart van dit jaar verscheen haar debuutalbum Mama I Made It dat in Spotify Wrapped op nummer 1 in de top 10 van de dit jaar meest gestreamde albums in Nederland staat.

Trends

Artiesten spelen tegenwoordig in op sociale media, zegt presentatrice en radio-dj Veronica van Hoogdalem. "Vroeger was de vraag of een nummer draaibaar was op de radio, nu denken artiesten: zou dit viraal gaan?" Tijdens het schrijven van nummers wordt er volgens haar soms zelfs nagedacht over seconden die pakkend genoeg zijn voor een socialemediatrend.

Siemons ziet dat artiesten soms net zoveel video's plaatsen totdat een nummer viraal gaat, publiceren ze slechts delen van het nummer of doen ze voorkomen alsof ze een nummer pas bij een bepaald aantal likes uitbrengen.

Een meester in het slim gebruiken van sociale media is Frenna, zegt Van Hoogdalem. Hij is de meest gestreamde Nederlandse artiest van het jaar. Zo ging zijn nummer ZaaZaa, nummer 3 in de lijst van de dit jaar meest gestreamde nummers in Nederland, ook viraal op TikTok. Veel jonge gebruikers namen filmpjes op met een dansje op het nummer. "Zijn muziek is kwalitatief ook ontzettend goed", zegt de presentatrice.

Oorwurm

Van Hoogdalem en Siemons ontdekken zelf ook graag muziek via het platform. Via TikTok hoorde Van Hoogdalem Messy van Lola Young voor het eerst, nu nummer 4 in de lijst van meest gestreamde nummers in Nederland. Dat nummer zou ze zonder TikTok niet snel hebben ontdekt.

"Het is een oorwurm", zegt Siemons. "Iedereen vond het geweldig. Mensen werden het niet beu. Je hoorde het bij de bouwsteigers en bij de tandarts."

Internationaler

Wat opvalt in de overzichten is dat ook steeds meer niet-Engelstalige artiesten een groter publiek weten te bereiken. Hoewel de wereldwijde top 10 nog veelal uit Amerikaanse artiesten bestaat, is er een kleine verschuiving te zien.

Zo staat de Indiase Arijit Singh op nummer 9 in de lijst van meest gestreamde artiesten wereldwijd. En Rosé van de K-popband BlackPink staat met het nummer APT op nummer 3 in de lijst van meest gestreamde nummers wereldwijd. Ook de muziek van Netflix-succes K-pop Demon Hunters staat hoog in de lijsten.

"Dit sluit aan bij de bredere trend dat luistergedrag steeds internationaler wordt en dat muziek uit verschillende regio's een groter publiek bereikt", aldus de woordvoerder van Spotify.

Van Hoogdalem en Siemons beamen dat. Volgens Siemons raken luisteraars meer gewend aan muziek in verschillende talen. Van Hoogdalem merkt op dat mensen in het Westen zijn opgegroeid met Amerikaanse muziek en films. "Daardoor leek de wereld Engelstalig. Nu kijken muziekluisteraars verder."

Bad Bunny is dit jaar de meest gestreamde artiest wereldwijd. De Spaanstalige zanger, die in februari de halftimeshow van de Super Bowl zal verzorgen, stond in 2020, 2021 en 2022 ook al op nummer 1. "Laten we eerlijk zijn: Engelstalige Amerikaanse artiesten kennen we allemaal, dus dat is minder spannend", aldus Van Hoogdalem. "Maar een Bad Bunny, daar zit meer body achter."

Op een Duitse luchtmachtbasis is vandaag een geavanceerd Israëlisch raketafweersysteem in gebruik genomen. De Arrow heeft volgens de fabrikant een bereik van 2400 kilometer. Het systeem kan ballistische raketten neerhalen op ruim 100 kilometer hoogte, boven de atmosfeer.

Het is de eerste keer dat het afweersysteem buiten Israël is opgesteld, schrijft krant The Jerusalem Post. Duitsland heeft er ruim 3,5 miljard euro voor betaald. Het is het duurste defensiepakket dat Israël ooit heeft verkocht.

Op drie plekken in Duitsland komen Arrow-systemen te staan. Het eerste is nu zo'n 80 kilometer ten zuiden van Berlijn onthuld. "Hiermee beschermen we niet alleen onszelf, maar ook onze partners", zei minister Pistorius van Defensie.

Duitsland neemt hiermee volgens Pistorius de verantwoordelijkheid op zich om Europese NAVO-landen te beschermen. Hij zei niet expliciet waartegen, maar Rusland wordt beschouwd als de grootste bedreiging voor het militaire bondgenootschap.

Volledig operationeel in 2030

Het systeem bij luchtmachtbasis Schönewalde/Holzdorf is overigens nog niet volledig operationeel. Met de huidige apparatuur en bezetting kunnen beperkte beschermingsoperaties worden uitgevoerd, aldus de Duitse autoriteiten. Tegen 2030 moeten de Arrows volledig in gebruik zijn.

Het Arrow-systeem is minder bekend dan het Israëlische Iron Dome, maar is minstens zo belangrijk gebleken voor Israël. Met de onderscheppingsprojectielen werden dit en vorig jaar vele tientallen Iraanse ballistische raketten neergehaald. Eén zo'n onderscheppingsraket kost circa 2 miljoen euro. Het systeem is ontwikkeld door het Israëlische defensiebedrijf IAI en de Amerikaanse onderneming Boeing.

Verschil tussen Iron Dome en Arrow

Iron Dome, waarover alleen Israël beschikt, biedt bescherming tegen korteafstandsraketten. Arrow kan ook raketten met een veel groter bereik neerhalen. De installatie in Schönewalde/Holzdorf kan in theorie ballistische raketten neerhalen van de noordkust van Noorwegen en tot aan het Griekse eiland Kreta.

De Arrow-deal tussen Israël en Duitsland ligt gevoelig. De Duitse regering had een deel van zijn wapenleveranties aan Israël stopgezet, onder zware binnenlandse en internationale druk vanwege de vele duizenden burgerslachtoffers in Gaza door Israëlische bombardementen. Na de instelling van de wapenstilstand tussen Hamas en Israël zei Berlijn vorige maand dat de wapenexport weer volledig werd hervat.

Duitsland behoort tot de trouwste bondgenoten van Israël wereldwijd. Na de aanslagen in Israël door Hamas op 7 oktober 2023 stuurde het land extra wapens en munitie naar Israël. De gedeeltelijke stopzetting van deze export in augustus dit jaar kwam daarom onverwacht.

De politie waarschuwt via sociale media voor fraude en ticketoplichting bij de Formule 1-race komend weekend in Abu Dhabi. Veel fans willen graag bij de allesbeslissende ontknoping zijn, drie coureurs maken namelijk nog kans op de wereldtitel, onder wie Max Verstappen. De politie vreest voor tientallen gedupeerden.

Teamleider van het Landelijk Meldpunt Internetoplichting (LMIO) Gijs van der Linden ziet allerlei malafide websites en verkopers. Dat gebeurt vaker bij grote sportevenementen, "verkopers maken misbruik van alle liefhebbers van de sport".

Wie nu bijvoorbeeld via Markplaats op zoek gaat naar kaartjes voor de wedstrijd, komt verschillende advertenties tegen. Soms van particuliere verkopers die zeggen niet te willen of kunnen gaan. Andere advertenties bieden verschillende pakketreizen aan: geïnteresseerden hoeven enkel maar een WhatsAppbericht te sturen. Ook zijn andere webwinkels actief die de wedstrijdkaarten aanbieden.

Dat is iets wat Van der Linden herkent. "We kunnen bij sites die we niet vertrouwen niet altijd zien voor hoeveel geld kaarten worden aangeboden. Je moet vaak eerst een WhatsAppbericht sturen, waarna een verkoper contact met je opneemt."

Het LMIO ziet een netwerk van malafide websites. Momenteel is het team in gesprek met justitie over hoe er actie kan worden genomen tegen de oplichters.

Ticketprijzen van 300 tot 3500 euro

De afgelopen jaren zijn bij de politie honderden aangiftes binnengekomen voor ticketfraude bij autosporten. Waarschijnlijk zijn er meer slachtoffers van ticketfraude, maar slechts één op de vijf doet aangifte. Na de race in Zandvoort in 2021, toen de Grand Prix daar na jaren weer voor het eerst werd gehouden, deden honderd mensen aangifte van online oplichting, zegt Van der Linden. "Kaarten, die dus niet echt waren, werden toen aangeboden voor bedragen van 300 tot 3500 euro."

Op dit moment is er in verband met de wedstrijd van komend weekend nog geen aangifte gedaan van ticketfraude, maar dat is niet gek, zegt Van der Linden. "Mensen komen er pas daar achter dat ze zijn opgelicht, wanneer ze met de gekochte tickets niet binnenkomen."

De politie kan in verband met onderzoek nog niet zeggen welke onbetrouwbare verkoopsites zij in het vizier hebben. Wie kaarten wil kopen voor de wedstrijd, en ook voor andere evenementen, doet er goed aan om te kopen via officiële verkoopsites, raden zij aan.

Gestegen ticketprijzen

Bij meerdere reisorganisaties zijn de prijzen voor het komende Formule 1-weekend de afgelopen dagen flink omhooggeschoten. Een weekendtrip voor twee personen kost bij GP Travel inmiddels ruim 2600 euro. Losse tickets voor de wedstrijd op zondag zijn niet meer beschikbaar.

Het Yas Marina Circuit in de hoofdstad van de Verenigde Arabische Emiraten heeft plek voor 60.000 man.

Iets bestellen bij een Chinese webshop wordt zeer binnenkort duurder. Het kabinet wil begin januari een pakkettoeslag invoeren voor pakketjes van buiten de Europese Unie, waardoor een gemiddelde bestelling zo'n 6 euro duurder wordt. Dat blijkt uit een conceptwetsvoorstel in handen van de NOS.

Door de enorme vlucht van het aantal pakketjes heeft de douane het zo druk dat de dienst niet meer aan haar eigenlijke werk toekomt: het controleren van vracht op veiligheid en het innen van invoerrechten en belastingen.

De toeslag gaat gelden voor pakketjes tot 150 euro. Die zijn nu nog vrijgesteld van douanekosten, maar er komen er inmiddels dagelijks ongeveer één miljoen van naar Nederland. 80 tot 90 procent daarvan komt van Chinese webwinkels als AliExpress, Temu en Shein. Ieder pakketje moet door de douane worden ingeklaard en dat is zo langzamerhand niet meer te doen.

Schatkist

Niet al die pakketjes gaan overigens naar Nederlandse consumenten. Een groot deel gaat uiteindelijk naar andere EU-landen, maar komt wel via Nederlandse havens en vliegvelden de unie binnen.

De toeslag, die officieel een 'handling fee' heet, wordt 2 euro per productregel in de bestelling. Omdat in een gemiddeld pakket drie verschillende producten zitten, betekent het een gemiddelde kostenstijging van 6 euro.

Hoe werkt het?

Stel, je koopt vier dezelfde voetbalshirts bij een Chinese webshop, dan betaal je 2 euro toeslag. Als je in dezelfde bestelling ook nog twee paar dezelfde voetbalsokken bestelt, dan loopt de toeslag op naar 4 euro. Zie je ook nog een paar voetbalschoenen, dan is de totale heffing 6 euro.

Iedere nieuwe productregel in de bestelling kost 2 euro extra.

Met de huidige hoeveelheid pakketjes zou dat 2 miljard euro per jaar opleveren, geld dat voor een deel naar de Nederlandse schatkist gaat, al is niet duidelijk hoeveel. De hoop is natuurlijk dat er veel minder besteld gaat worden.

De opbrengst kan voor een deel ingezet worden om de douane te versterken. Het kabinet wil met de toeslag ook de Nederlandse webwinkels en gewone winkels beschermen, die veel last hebben van de concurrentie uit China.

Niet wachten op EU

Binnen de EU wordt ook gewerkt aan een gezamenlijke regeling met hetzelfde doel, maar die gaat waarschijnlijk pas op 1 november volgend jaar in. Frankrijk, België en Luxemburg vinden dat te lang duren en gaan op zeer korte termijn, het liefst volgende maand, een eigen heffing invoeren van 2 euro per product.

Nu al is Nederland koploper als het gaat om de invoer van pakketjes van buiten de EU, maar als onze buurlanden de toeslag invoeren vreest het kabinet een waterbedeffect. Dan worden die pakketjes waarschijnlijk via Nederland verstuurd, mogelijk elke dag meer dan drie miljoen.

"De Nederlandse markt wordt dan nog meer dan nu overspoeld door een tsunami aan e-commerce-zendingen", staat in de toelichting. "De gevolgen hiervan zullen stilstaande containers in de haven van Rotterdam en het stilvallen van de doorvoer van goederen op Schiphol zijn."

Frankrijk, België en Luxemburg willen de toeslag per 1 januari invoeren, maar zowel in België als Frankrijk is het de vraag of dat ook echt op die datum lukt. Het zou ook een paar weken later kunnen worden. Het Nederlandse kabinet wil de heffing daarom pas in laten gaan als de buurlanden ook zo ver zijn.

Doorberekenen

De pakkettoeslag moet worden betaald door de vervoerders, zoals Post NL, DHL en FedEx. Maar die zullen die vrijwel zeker doorberekenen aan de consumenten. De vervoerders vinden dat ze te weinig voorbereidingstijd hebben als de heffing al in januari ingaat.

Het wetsvoorstel ligt op dit moment bij de Raad van State. Als die positief adviseert, wordt het besproken in de ministerraad. Ingewijden verwachten dat het daar zonder veel problemen zal worden goedgekeurd.

De Tweede Kamer nam vorige week nog een motie aan van de ChristenUnie, waarin het kabinet gevraagd wordt om zo snel mogelijk een toeslag op pakketjes van buiten de EU in te voeren.

De Roemeense marine heeft vanmiddag een zeedrone in de Zwarte Zee vernietigd. Het ministerie van Defensie van Roemenië meldt dat de aanval werd gedaan omdat het vaartuig een gevaar was voor de navigatie op zee.

De zogenoemde 'Sea Baby' werd zo'n 66 kilometer ten oosten van de Roemeense havenstad Constanta door de mariniers opgeblazen.

Een woordvoerder van het Roemeense ministerie van Defensie wilde tegen persbureau Reuters niet zeggen of het om een Oekraïense drone gaat, maar bevestigt dat het een Sea Baby was. Dit type drone werd ontwikkeld door Oekraïne, nadat Rusland het land in 2022 was binnengevallen.

Het ministerie schrijft dat Roemeense strijdkrachten samen met militaire diensten van omringende landen de zee al sinds het begin van de oorlog in Oekraïne in de gaten houden.

Het is niet bekendgemaakt of de Sea Baby een acuut gevaar vormde voor schepen die in de buurt van de zeedrone waren. Ook is niet bekend of er vaker aanvallen worden uitgevoerd tegen dit type onbemande vaartuigen.

Het Roemeense ministerie van Defensie deelde op X beelden van de aanval op de Sea Baby:

Het is opmerkelijk dat Roemenië vandaag een missie uitvoert waarbij een drone wordt vernietigd omdat zeedrones afgelopen vrijdag Russische olietankers hebben aangevallen. Een dag daarna eiste Oekraïne de aanval op door beelden ervan te delen.

Het betrof twee schepen die in de buurt van de Turkse kust voeren onder de vlag van Gambia. Volgens de database van OpenSanctions waren deze vaartuigen onderdeel van de Russische schaduwvloot. Deze schepen worden gebruikt om sancties tegen Moskou te ontlopen.

Daarnaast claimde gisteren een tanker die vaart onder Russische vlag dat deze was aangevallen. Dat schip voer zo'n 130 kilometer ten noorden van Turkije en had volgens de Turkse autoriteiten zonnebloemolie aan boord. Turkse media meldden dat dit schip was aangevallen door drones.

Hier bekijk je beelden van de aanval die Oekraïne deelde:

Negentig kinderen uit de Zuid-Oekraïense stad Otsjakiv komen volgend jaar naar de gemeente Utrechtse Heuvelrug voor een korte vakantie. De gemeente hoopt dat de kinderen in Nederland op adem kunnen komen van het oorlogsgeweld in hun thuisland en roept inwoners op om te helpen.

In Otsjakiv, een kuststadje tussen Odesa en Mykolajiv, krijgen kinderen al sinds het uitbreken van de grootschalige oorlog in 2022 ondergronds onderwijs. Een derde van de stad ligt door aanhoudende Russische artillerie- en droneaanvallen in puin.

Vanwege de voortdurende dreiging voor Russische aanvallen is buitenspelen vaak te gevaarlijk, zegt burgemeester van de Utrechtse Heuvelrug Frits Naafs. De burgemeester schetst een treurig beeld van het dagelijkse leven van de kinderen, schrijft RTV Utrecht.

Daarom schiet de gemeente nu te hulp. Vorig jaar ging de Utrechtse Heuvelrug een stedenband aan met Otsjakiv. Om de vriendschap kracht bij te zetten komen volgend jaar drie keer dertig kinderen van 7 tot 17 jaar naar Nederland. De kinderen zijn allemaal één of beide ouders door de oorlog verloren. Ze worden niet opgevangen in gastgezinnen, maar gezamenlijk op een locatie.

Medische spullen

Naast het aanbieden van de vakantie gaat de gemeente ook medische spullen naar de stad opsturen. Het gaat onder meer om couveuses, ic-bedden en operatiekamertafels afkomstig uit ziekenhuizen in de regio.

De gemeente wordt daarbij geholpen door Johan Oldenburg, een ondernemer uit Leersum die vaker hulp heeft verleend aan Oekraïne. De situatie van de Oekraïense kinderen grijpt hem aan. "Het is heel ellendig. Oekraïne heeft niet om deze oorlog gevraagd, maar zij zeker niet", zegt hij.

Hulp gevraagd aan inwoners

De eerste groep met kinderen komt op 18 januari. De gemeente roept inwoners en ondernemers op om te helpen bij de opvang van de kinderen. Zo moet er gekookt worden en wil de gemeente de kinderen tot rust laten komen door activiteiten zoals knutselen en muziekles. "Het moet geen kermis worden", zegt burgemeester Naafs.

Hij is blij dat de gemeente op deze manier kan helpen en hoopt dat veel inwoners ook een steentje bij willen dragen. "We kunnen echt van betekenis zijn."

De EU moet de bevroren Russische tegoeden gebruiken om Oekraïne te financieren. Dat staat in een voorstel dat de Europese Commissie vandaag presenteert, ondanks stevig verzet van België. De leiders van de 27 EU-landen moeten het later deze maand eens worden over hoe zij Oekraïne van geld willen voorzien.

Oekraïne komt volgens het IMF de komende twee jaar 135 miljard euro tekort. De Commissie stelt vandaag voor om tweederde van dat tekort, 90 miljard euro, op te vangen. "De rest is aan internationale partners", aldus Commissievoorzitter Von der Leyen. De Europese steun is bedoeld om de Oekraïense maatschappij draaiende te houden en om militair in te zetten.

Het gaat om Russisch geld dat de EU als sanctie bevroren heeft nadat Rusland in 2022 Oekraïne was binnengevallen. De Commissie stelt voor dit geld via een leenconstructie aan Oekraïne te geven. Oekraïne zou het alleen terug hoeven te betalen als Rusland na de oorlog de schade van de oorlog aan Oekraïne terugbetaalt. EU-landen staan garant voor de risico's.

Verzet België

Voor het inzetten van de Russische tegoeden is volgens de Commissie steun van een ruime meerderheid van de lidstaten nodig. De regeringsleiders en staatshoofden van de EU-landen komen op 18 december bij elkaar in Brussel. Zij moeten dan een besluit nemen over hoe de EU-landen Oekraïne willen financieren, want Oekraïne heeft het geld in het tweede kwartaal van 2026 al nodig.

De Commissie dringt al langer aan op het gebruik van de bevroren Russische tegoeden. Maar die optie stuit op stevig verzet uit met name België. Het grootste deel van die tegoeden staat namelijk geparkeerd in Brussel, bij de financiële instelling Euroclear. België vreest daarom op te moeten draaien voor de kosten wanneer Rusland naar de rechter stapt omdat het zijn geld terug wil.

De Belgische premier Bart de Wever schreef vorige week een brief aan Commissievoorzitter Von der Leyen, waarin hij nogmaals zijn zorgen uiteenzette over het plan. "Het voorstel is fundamenteel verkeerd", schreef hij daarin. Naast rechtszaken is De Wever ook bang internationale verdragen te schenden en het vertrouwen in de euro aan te tasten.

Afgelopen weken probeerden ambtenaren van de Europese Commissie de Belgen te overtuigen dat EU-landen de risico's eerlijk zullen delen. Dat is vooralsnog niet gelukt. "We gaan geen risico van honderden miljarden op Belgische schouders laden. Vandaag niet, morgen niet, nooit", zei De Wever vanochtend. De Belgische minister van Buitenlandse Zaken Prevót vindt het voorstel van de Commissie vandaag nog niet bevredigend. "We hebben een frustrerend gevoel niet te worden gehoord."

Maar de Europese Commissie blijft inzetten op deze constructie. "We hebben heel goed naar de Belgische zorgen geluisterd", zegt Von der Leyen. "We hebben in dit voorstel veiligheidsgaranties ingebouwd om de lidstaten te beschermen en de risico's zo klein mogelijk te maken."

Gezamenlijk lenen

Omdat het onduidelijk is of het plan voor de Russische tegoeden zal slagen, legt Von der Leyen vandaag ook een alternatief op tafel: gezamenlijk lenen. Geld uit de EU-begroting dient als garantie voor die lening. Maar voor dat plan is steun van alle EU-landen nodig.

Of die steun er komt, is zeer onzeker. Landen als Nederland en Duitsland zijn traditioneel geen voorstander van gezamenlijke leningen. Daarnaast moeten ook meer Ruslandgezinde landen als Slowakije en Hongarije akkoord gaan.

Uitkeringsinstantie UWV is jarenlang tekortgeschoten bij het aansturen van de controles op WIA-uitkeringen. Maar ook het arbeidsongeschiktheidsstelsel deugt niet. De Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen (WIA) moet daarom fundamenteel worden aangepast. Dat concludeert de Algemene Rekenkamer na onderzoek in opdracht van het ministerie.

In september 2024 werd bekend dat tienduizenden mensen jarenlang een te hoge of te lage WIA-uitkering kregen. Iemand heeft recht op een WIA-uitkering als diegene langer dan twee jaar ziek is en daardoor niet of minder kan werken. Bij de berekening hoeveel iemand nog kan werken, werden fouten gemaakt.

"Er is een veelvoud aan dingen waar het is misgegaan", vertelt Pieter Duisenberg, president van de Algemene Rekenkamer. "Men was heel druk bezig met het wegwerken van de wachtlijsten en niet met het juist vaststellen van de uitkeringen. Ook de politiek heeft niet opgelet en keek vooral naar de aantallen."

De wet staat daarnaast bekend als enorm complex en werd door de Algemene Rekenkamer eerder al als "onuitvoerbaar" bestempeld. "Het is cruciaal om de WIA eenvoudiger te maken. Voor de uitvoerbaarheid voor het UWV, voor de politiek om het te kunnen controleren, maar vooral ook voor de mensen thuis. Nu is het voor hen ook te complex om te checken of wat je krijgt klopt."

Duisenberg is blij dat D66 en CDA het onderwerp aanstipten in hun formatiestuk dat ze gisteren presenteerden. Hierin geven de partijen aan het stelsel te willen vereenvoudigen en de instroom te verminderen.

Voorzitter van de Landelijke Cliëntenraad Fatma Koser Kaya pleit ook voor de vereenvoudiging. "Met een eenvoudiger WIA besparen we ook nog eens geld in de uitvoering én voorkomen we fouten. Het is al lang duidelijk dat financiële prikkels niet leiden tot een kortere route naar werk. Betere begeleiding wel."

Waar ging het mis?

Naast de ingewikkeldheid van het systeem, en dus de foutgevoeligheid, veroorzaakte de coronacrisis in 2020 nog extra problemen, concludeert de Rekenkamer.

De meeste fouten werden gemaakt in de periode tussen 2020 en 2024. Bij het thuiswerken vonden er minder kwaliteitscontroles plaats en was er onderling minder hulp. Volgens de Rekenkamer werden er hierdoor meer fouten gemaakt en werden deze ook lange tijd niet opgemerkt.

"Hierdoor was niet duidelijk wat de gevolgen van fouten waren voor uitkeringsgerechtigden, zijn signalen genegeerd en werden veel meer fouten gemaakt dan voorheen", aldus de Rekenkamer. Ook hadden medewerkers te maken met verouderde IT-systemen en is er al tijden een tekort aan verzekeringsartsen. Bij een kwart van de beoordelingen uit deze periode is door ontoereikende rapportages ook niet meer na te gaan of ze juist zijn.

Het UWV laat weten zich te herkennen in de conclusies van de Rekenkamer. "Wij vinden dit bijzonder pijnlijk. Cliënten verwachten van het UWV dat hun uitkering juist wordt vastgesteld."

Volgens de Rekenkamer schoot dus ook het ministerie tekort. Daar was te weinig aandacht voor de bedrijfsvoering bij UWV en werd er niet altijd doorgevraagd. Ook had de minister een te afwachtende houding bij het vereenvoudigen van de regelgeving.

Tienduizenden mensen

Bij 43.000 mensen is mogelijk een fout gemaakt. Eerder dit jaar hebben zij hiervan bericht gekregen. Sindsdien zijn 3000 mensen op de hoogte gesteld dat er bij hen in ieder geval geen fout is gemaakt, laat het UWV weten.

Het UWV schat dat mensen met een te lage WIA-uitkering gemiddeld 2745 euro bruto te weinig ontvingen gedurende de hele periode, variërend van kleine bedragen tot ruwweg 25.000 euro. De Rekenkamer acht dit realistische bedragen.

De andere 40.000 mensen zitten nog in onzekerheid. Het UWV laat weten druk bezig te zijn met de berekeningen. Eerder werd bekend dat mensen die te veel geld hebben ontvangen, dit niet terug hoeven te betalen. Mensen die te weinig hebben ontvangen, worden hiervoor gecompenseerd.

De Rekenkamer voegt toe dat er waarschijnlijk 400 mensen zijn die helemaal geen uitkering hebben gekregen terwijl ze er wel recht op hadden, en 1600 die wel een uitkering kregen, maar hier eigenlijk geen recht op hadden.

Een nabetaling kan invloed hebben op de hoogte van je inkomen en dat kan weer gevolgen hebben voor bijvoorbeeld je recht op huurtoeslag. Het UWV werkt samen met het ministerie aan een regeling om nadelige gevolgen, zoals terugvorderingen van huur- of zorgtoeslag, te voorkomen.

Het UWV wacht op die regeling met het informeren van mensen die een verkeerde uitkering hebben ontvangen, zodat gelijk duidelijk is wat hier de gevolgen van zijn. "We weten dat dit niet snel genoeg gaat voor iedereen die met onduidelijkheid zit. We willen dit zorgvuldig doen en zo goed mogelijk oplossen." Halverwege 2026 begint het UWV met het herstellen van verkeerd vastgestelde uitkeringen.

Meer dan tweederde van de NAVO-bondgenoten heeft steun toegezegd aan Oekraïne. Dat kondigde NAVO-secretaris-generaal Rutte aan op een persconferentie na een ontmoeting in Brussel met de buitenlandministers van de NAVO-leden. In totaal gaat het om meer dan 4 miljard dollar, zei Rutte.

Het geld gaat naar zaken op de Prioritised Ukraine Requirements List (PURL), een lijst waarop Oekraïne aangeeft welke luchtverdediging, munitie en andere spullen het hardst nodig zijn. Nederland kondigde eerder deze week aan daar 250 miljoen euro aan bij te dragen.

Rutte zei dat Rusland "steeds roekelozer gedrag ten opzichte van de NAVO" vertoont. Hij noemde onder meer het schenden van het NAVO-luchtruim en cyberaanvallen. "Deze incidenten onderstreepten de noodzaak van voortdurende waakzaamheid."

Defensief bondgenootschap

"We willen allemaal dat het bloedvergieten stopt", zei Rutte. Hij zei dat het echter niet zeker is dat de recente pogingen om tot een akkoord te komen zullen slagen. Daarom moet de NAVO Oekraïne blijven steunen, benadrukte hij. Hij prees de toewijding van de Amerikaanse president Trump en het doorbreken van de "patstelling" in de onderhandelingen.

De NAVO is een defensief bondgenootschap en blijft dat, zei Rutte ook. "Maar vergis u niet, we zijn bereid om te doen wat nodig is om onze bevolking van 1 miljard en ons grondgebied te verdedigen."

Dat geldt voor alle bondgenoten, zei Rutte. Gevraagd of er een "plan b" is voor als de VS zich terugtrekt antwoordde Rutte ontkennend. Zo'n plan is volgens hem niet nodig.

Rutte kreeg meerdere kritische vragen van journalisten over wat er precies besproken wordt. Hij zei niet overal even duidelijk op te kunnen antwoorden omdat hij de onderhandelingsgesprekken niet in gevaar wilde brengen.

Ontmoeting in Moskou

Gisteren ontmoette VS-gezant Witkoff de Russische president Poetin in Moskou voor besprekingen over het beëindigen van de oorlog in Oekraïne. Voorafgaand aan die ontmoeting beschuldigde Poetin de Europese landen ervan de onderhandelingen te saboteren. Hij verweet Europa dat het inspanningen van de Amerikaanse regering belemmert en geen vrede wil. Andersom geldt hetzelfde verwijt.

"Poetin denkt dat hij het langer volhoudt dan wij, maar wij gaan nergens heen", zei Rutte hierover. Hij noemde de toegezegde steun als teken hiervan.

Grote afwezige vandaag is de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rubio. Hij stuurde zijn onderminister naar Brussel. "Hij werkt heel hard, ik accepteer dat hij er morgen niet is", zei Rutte gisteren hierover.

Op Sumatra groeit de frustratie over de hulpverlening na de dodelijke overstromingen en aardverschuivingen van de afgelopen dagen. Er zijn al 804 doden geteld, en er worden nog zeker 650 mensen vermist. Maar de grootste frustratie is dat nog duizenden mensen na een krappe week nog steeds niet zijn geholpen.

De overstromingen in Indonesië zijn van zeldzame proporties, het is de grootste natuurramp in zeker 8 jaar. Sumatra is een van de grootste eilanden op aarde en nagenoeg het hele noorden is na zware moessonregens getroffen door overstromingen en aardverschuivingen. Er is enorm veel schade. "Mijn huis is vernield. En ik hoop dat de overheid ons zal helpen," zegt Rosmina uit Noord-Sumatra tegen persbureau AFP.

Logistieke uitdagingen

Maar Sumatra is logistiek lang niet zo ontwikkeld als het naburige Java. Vooral in de centrale delen van het eiland zijn weinig wegen. En als er één weg is beschadigd door deze ramp, kunnen hulpverleners direct een heel gebied niet bereiken. "Het is logistiek een hele uitdaging om op de ramp te reageren", zegt Ade Soekadis van de hulporganisatie Mercy Corp Indonesia tegen Channel News Asia.

De overheid heeft in die gevallen helikopters en ander vliegend materieel ingezet om afgelegen gebieden te helpen, maar volgens de lokale overheden is dat niet genoeg. Er ontstaan tekorten aan rijst en brandstof. "Het is ook heel moeilijk om schoon water te vinden", zegt slachtoffer Zamzani tegen AFP. Maar een lokale politicus in Atjeh meldt ook een tekort aan medicijnen. "Mensen worden ziek," zegt hij tegen het Indonesische Kompas TV.

Geen noodtoestand

Veel hulporganisaties roepen president Prabowo daarom op om de nationale noodtoestand uit te roepen. Maar dat weigert hij voorlopig te doen. Volgens hem hebben de lokale overheden de situatie onder controle en is er geen noodzaak voor een nationale noodtoestand. De voorzitter van gezamenlijke parlementen in Indonesië onderschrijft dat ook. "De rampendienst, het leger en de politie reageren snel. De situatie is nu adequaat."

De nationale noodtoestand is heel zeldzaam in Indonesië. Die werd uitgeroepen na de tsunami in 2004 en tijdens de covid-pandemie. Zelfs na de tsunami in 2018 waarbij meer dan 4000 doden op Sulawesi vielen, werd de noodtoestand niet uitgeroepen. Desondanks voeren hulporganisaties de druk op om het nu toch te doen, zodat lokale overheden sneller aan hulpfondsen komen om slachtoffers te helpen.

In deze video vertelt een vrouw uit het getroffen gebied over de overstromingen:

Op de achtergrond borrelt er nog meer woede bij de bevolking. Al decennia wordt oerbos legaal en illegaal gekapt op Sumatra. Reliwati Siregar zag dit allang aankomen. Hij komt uit Tapanuli, het gebied in Sumatra waar een kwart van de doden zijn gevallen. "Kwaadaardige handen hebben de bossen hier gekapt. En nu betalen we de prijs", zegt hij tegen persbureau Reuters.

Veel milieudeskundigen zijn het met hem eens dat ontbossing de aardverschuivingen hebben versterkt. Bossen hadden de zompige grond op hun plaats kunnen houden. En Tapanuli is een van de plekken waar veel bos is gekapt.

Maar de ontbossingsdiscussie lijkt er een voor later. Op dit moment moeten de reddingsdiensten de getroffen Sumatranen eerst van voedsel, medicijnen en onderdak voorzien. Voor Hamida Telaumbaunua bijvoorbeeld, die tegen Channel News Asia zegt dat ze haar huis en haar hele inboedel kwijt is. "Het is zwaar om na te denken over wat de toekomst ons brengt. Ik ben nu hier, en dat is ok. Maar later... ik weet niet wat er zal gebeuren."

Meer Aziatische landen geteisterd door noodweer

Behalve Indonesië gaan de afgelopen weken nog meer landen in de regio gebukt onder de gevolgen van extreem weer. In Sri Lanka kwamen minstens 165 mensen om het leven en zijn honderden nog vermist na hoogwater en aardverschuivingen door zware regenval.

Ook in Thailand worden dodelijke slachtoffers gemeld. Daar zijn minimaal 185 mensen om het leven gekomen door noodweer met overstromingen en aardverschuivingen als gevolg. Daarnaast vielen ook in Vietnam en Maleisië doden door de gevolgen van overstromingen.

Er zijn weinig plekken op NAVO-grondgebied waar je beter zicht hebt op Rusland dan in Narva. Alleen de gelijknamige rivier scheidt de derde stad van Estland van het Russische Ivangorod aan de overkant.

Langs beide oevers staan forten, daarbovenop de NAVO- en Estse vlag aan de ene kant, wapperend aan de overkant het Russische wit-blauw-rood. Aan allebei de kanten staan vissers in het water, via een 100 meter lange grensbrug kunnen Esten en Russen de oversteek maken. Om af te schrikken staan over de hele lengte betonblokken.

"Het is volstrekt logisch dat hier permanent militairen komen", zegt burgemeester Katri Raik, oud-minister van Binnenlandse Zaken van Estland. Ze wijst door haar raam. "De Russen zitten 200 meter van het stadhuis. We willen onze Estse soldaten hier hebben, en ook onze NAVO-partners."

Militaire basis

In april besloot de regering dat het stadje een eigen militaire basis krijgt, ook al is 130 kilometer verderop al een NAVO-basis met onder anderen Britse militairen. Een paar honderd mannen en vrouwen moeten Narva gaan beschermen, inmiddels is een terrein aangewezen waar die gelegerd worden.

NAVO-landen in het oosten delen een 2500 kilometer lange grens met Rusland. Bekijk in deze special hoe landen die proberen te verdedigen:

Narva dankt zijn bekendheid vooral aan de twijfelachtige eer in een mogelijk 'Narva-scenario' terecht te komen, waarbij Poetin de stad in bezit wil krijgen. In 2022 zinspeelde de Russische president daar al eens op. Bijna iedereen spreekt Russisch en een deel van de inwoners steunt het Kremlin, hoewel niemand weet om hoeveel mensen dat gaat. Betrouwbare cijfers ontbreken.

Duidelijk is wel dat niet iedereen enthousiast is over de voorgenomen militaire basis. "Waarom uitgerekend zo dicht op de Russische grens?", verzucht de gepensioneerde Irina, die samen met haar vriendin net terugkomt van Engelse les. "We hebben al NAVO-troepen in Estland, waarom moeten hier nóg meer soldaten, je weet dat ze daar in Rusland boos om worden." Haar vriendin knikt instemmend maar zwijgt.

Het is een gevoelig onderwerp, mensen met aarzelingen over de basis kiezen hun woorden zorgvuldig. In Estland zijn publieke pro-Russische uitingen als Sovjetvlaggen verboden. Veel inwoners op straat in Narva houden liever hun mond over mogelijke sympathieën voor het Kremlin.

Je uitspreken vóór een militaire basis blijkt eenvoudiger. "Onze generatie is niet gewend om te vechten", zegt een jongeman. "We hebben die militairen nodig om ons te beschermen. Dat is geen provocatie van Rusland, maar een goede zet van ons land."

'Dag in dag uit propaganda'

De burgemeester kent de gemengde gevoelens onder haar ongeveer 50.000 inwoners maar al te goed. "Veel mensen kijken Russische televisie. Dag in dag uit zenden die propaganda uit over de NAVO. Ze blijven herhalen dat de oorlog Oekraïnes eigen schuld is. Logisch dat mensen gaan denken dat ons rustige stadje vernietigd wordt als hier een militaire basis komt."

Estland staat bekend als 'hardliner' binnen de NAVO. Decennialang bezetten de Russen de Baltische staat; die ervaringen delen de Esten graag in het bondgenootschap. Met argusogen kijken ze naar de gesprekken tussen de Amerikanen en de Russen over een einde aan de oorlog in Oekraïne.

De burgemeester van Narva volgt de vergadering van de NAVO-ministers van Buitenlandse Zaken in Brussel vandaag nauwgezet. "Vrede kan alleen betekenen dat Oekraïne zijn eigen land terugkrijgt", zegt ze. "En mijn inwoners zijn bezig met de vraag waar de Russische troepen daarna heengaan, komen ze dan deze kant op?"

Ze maakt zich zorgen over de rol van de Amerikanen in het bondgenootschap. Buitenlandminister Rubio ontbreekt vandaag in Brussel. Volgens topman Rutte moet daar niets achter gezocht worden en is Rubio druk met andere dingen. Maar het is zeer uitzonderlijk dat de VS niet zijn hoogste diplomatiek buitenlandvertegenwoordiger stuurt.

En hoewel Rutte keer op keer bezweert dat de VS "volledig toegewijd" is, weet de burgemeester niet zo zeker of Trump bereid is haar stad te verdedigen als het erop aankomt. "Dat hangt ervan af wat voor dag hij heeft, het is onvoorspelbaar geworden", zegt ze. "Maar laat het duidelijk zijn: Narva is deel van Estland, van Europa en van de NAVO. Er wordt veel gesproken over de vraag of Narva de volgende prooi van Poetin is. Het antwoord is 'nee'."

In Spanje is een 56-jarige Nederlander aangehouden die verdacht wordt van het leiden van een criminele organisatie en het organiseren van internationale drugstransporten. Ook zijn zoons van 31 en 23 werden door de Nederlandse politie opgepakt, in Den Haag en Haarlem.

De verdachten kwamen in beeld na het kraken van het criminele communicatiesysteem Sky ECC in 2021. In Nederland werden daarbij door de politie 80 miljoen berichten onderschept. Er is volgens een woordvoerder van de politie sindsdien "zoveel bewijsmateriaal dat alleen de daders er nog bij moeten worden gezocht".

De 56-jarige man woont in Spanje, waar hij is opgepakt is niet bekendgemaakt. Hij staat aangemerkt als High Value Target. Daarom hecht ook Spanje veel belang aan zijn aanhouding. Hij werd opgepakt door de Landelijke Eenheid Opsporing en Interventies in samenwerking met de Spaanse politie.

Dure horloges

Tot nog toe worden de verdachten in verband gebracht met zes onderschepte cocaïnetransporten van in totaal bijna 600 kilo. Die werden onderschept in Nederland, het Verenigd Koninkrijk en Spanje.

In Nederland zijn tien panden doorzocht en in Spanje één. Daarbij werden zaken als gegevensdragers (zoals telefoons of harde schijven), dure horloges, auto's en een kleine hoeveelheid drugs inbeslaggenomen. Verder nam de politie 150.000 euro in beslag, deels in contanten, deels op rekeningen. In Spanje werden ook gegevensdragers, administratie en een auto in beslag genomen.

De twee verdachten in Nederland zitten vast voor verhoor en worden vrijdag voorgeleid aan de rechtercommissaris. De vader zit vast in Spanje. Het is nog onbekend wanneer hij wordt voorgeleid en overgeleverd.

In Duitsland zijn bendes actief die gebruikt frituurvet van restaurants en snackbars stelen. Het nieuwsprogramma Die Tagesschau meldt dat de dieven de frituurolie vervolgens over de Nederlandse grens smokkelen en verkopen.

Zij breken bij binnenplaatsen van bars en (fastfood)restaurants in en gieten de afgewerkte olie over in lege jerrycans, of stelen hele tonnen gebruikt frituurvet.

Horecaondernemers verkopen normaal gesproken hun gebruikte frituurvet aan recyclingbedrijven, die het vervolgens weer verkopen of verwerken voor de productie van biobrandstof. De verkoop van 1000 kilo verwerkt frituurvet levert volgens het Duitse nieuwsprogramma zo'n 900 euro op.

Volgens een recyclingondernemer die Tagesschau sprak heeft de diefstal hem dit jaar al 40.000 euro gekost. Landelijk zou het gaan om miljoenen euro's per jaar.

Landelijk probleem

Omdat het aanvankelijk vooral om losse incidenten leek te gaan, was de omvang van het probleem lange tijd onduidelijk voor de Duitse politie. Wel is gebleken dat de diefstallen in het hele land voorkomen.

Ondanks druk van de deelstaatministers van justitie, is er landelijk nog geen actie ondernomen om de diefstallen aan te pakken. Daarom heeft de recyclingondernemer die het Duitse nieuwsprogramma sprak zelf stappen ondernomen. Zo heeft hij tonnen waarin hij het frituurvet vervoert uitgerust met gps-volgsystemen. Hij ontdekte dat het gestolen frituurvet naar Nederland wordt gesmokkeld.

Het is niet duidelijk waarom de gebruikte olie naar Nederland wordt gebracht. Frans van Rooij van de Nederlandse branchevereniging voor frituurders ProFri denkt niet dat het gestolen vet uit Duitsland legaal in Nederland wordt doorverkocht, omdat hier strenge regels voor de inkoop zijn.

"Bedrijven die het oude vet innemen en verwerken, moeten dat ook registreren. Die kunnen gestolen vet echt niet zomaar innemen." Hij heeft ook geen meldingen ontvangen van ondernemers van wie het oude frituurvet is gestolen. Dat komt volgens hem doordat in Nederland strengere regels gelden voor het bewaren van het vet. Zo moeten afvalcontainers worden opgeslagen en afgesloten.

Strengere regels

Dat het vet een gewild product is voor kwaadwilligen, verbaast hem niet. "Frituurolie is duurder geworden. Sinds de oorlog in Oekraïne begon, is de prijs enorm gestegen." Ook nu is de olie nog twee keer zo duur als voor de oorlog, zegt hij.

Ook de politie in Nederland denkt dat frituuroliediefstal niet vaak in Nederland voorkomt. Een woordvoerder laat weten dat de politie diefstallen wel registreert, maar daarbij niet vermeldt om welk product het gaat. "Maar ik durf met bijna 100 procent zekerheid te zeggen dat frituurdiefstal in Nederland niet voorkomt."

Een uitzendbureau uit Rotterdam heeft een boete van 427.500 euro gekregen omdat het zestig buitenlanders zonder vergunning heeft laten werken tijdens de Dutch Grand Prix in Zandvoort vorig jaar. Dat maakt de Nederlandse Arbeidsinspectie bekend.

De mensen kwamen voornamelijk uit Colombia en werkten als afwasser of keukenhulp. Ook voerden ze volgens de inspectie andere werkzaamheden uit in de horeca en de catering tijdens het evenement.

Ook het zogeheten 'inlenende' bedrijf, dat de mensen heeft ingezet, krijgt een boete. Dat moet 405.000 euro betalen. De inspectie zegt dat het bedrijf naliet te controleren of ze daadwerkelijk mochten werken.

Daarnaast hebben het uitzendbureau uit Rotterdam en het bedrijf ook een zogenoemde 'waarschuwing preventieve stillegging' gekregen. Dat houdt in dat de inspectie de werkzaamheden kan stilleggen als binnen vijf jaar soortgelijke overtredingen worden geconstateerd.