NOS Nieuws - Algemeen

Frankrijk heeft voor het eerst erkend dat het Franse koloniale leger in1944 verantwoordelijk is geweest voor een bloedbad onder Senegalese militairen. Dat kostte aan tientallen en mogelijk honderden mensen het leven.

In een brief aan de Senegalese regering geeft president Macron toe dat een ruzie over "gerechtvaardigde" salarisclaims gebeurtenissen in gang zetten die eindigden in een slachting. "Het is belangrijk dat de oorzaken en de feiten van deze tragedie voor zover mogelijk worden vastgesteld."

De Senegalese president Faye zegt dat het tijd wordt dat de volledige waarheid over deze pijnlijke gebeurtenis bekend wordt. "We wilden deze geschiedenis al lang afsluiten en we denken dat de Franse toezegging volledig en oprecht is."

Ongewapend

De omgekomen Senegalezen dienden bij de Tirailleurs Sénégalais, een in 1857 opgerichte militaire eenheid die onder meer in de Eerste en Tweede Wereldoorlog aan Franse zijde meevocht.

In 1944 ontstond onrust onder de Senegalezen over het niet uitbetalen van achterstallige soldij en bonussen waar ze aanspraak op maakten. De Fransen vatten dat op als muiterij. Op 1 december 1944 opende het koloniale leger het vuur op de merendeels ongewapende Senegalezen.

De Franse autoriteiten zeiden destijds dat daarbij 35 Senegalezen waren omgekomen. Meerdere historici zeggen dat het er honderden zijn geweest.

Morgen is het tachtig jaar geleden dat het bloedbad in Thiaroye plaatsvond. Dat wordt herdacht op de militaire begraafplaats daar.

Frankrijk verliest invloed

De erkenning door Macron komt in een tijd dat Frankrijk in Afrika snel aan invloed verliest. Veel landen in met name West-Afrika maakten tot ver in de vorige eeuw deel uit van het Franse koloniale rijk. Nadat de dekolonisatie bleven de banden vaak nauw.

Dat kwam onder meer tot uiting in Franse militaire aanwezigheid, maar de afgelopen jaren hebben meerdere voormalige koloniën de Fransen weggestuurd. Gisteren maakte Tsjaad een eind aan de militaire samenwerking met het voormalige moederland.

In Senegal zijn nog 350 Franse militairen gelegerd. President Faye heeft gezegd dat ook hij die wil wegsturen.

"Hij smaakt veel beter dan andere bananen", zei de koper van een peperdure banaan na een eerste hap. Crypto-investeerder Justin Sun heeft het stuk fruit, dat aan een muur met ducttape is vastgeplakt als onderdeel van een kunstwerk, vrijdag ogenschijnlijk opgegeten voor het oog van de pers in Hong Kong. Ogenschijnlijk, want de banaan die hij verorberde was niet het stuk fruit dat bij het kunstwerk hoorde.

Sun hield voorafgaand aan het persmoment, dat ook werd gelivestreamd, een toespraak waarin hij het kunstwerk Comedian bestempelde als "iconisch". Ook zei hij dat het eten van de banaan "deel kan uitmaken van de geschiedenis van het kunstwerk". De aanwezigen kregen onder meer gebak in de vorm van een banaan.

Veiling

De publiciteitsbewuste crypto-investeerder baarde vorige week opzien door op een veiling in New York voor 6,2 miljoen dollar (bijna 5,9 miljoen euro) Comedian te kopen. Daarvoor kreeg hij een banaan, tape, echtheidscertificaat en instructies voor hoe hij de banaan zelf aan de muur kon vastplakken.

De nieuwe eigenaar zei na afloop van de veiling al dat hij van plan was om de banaan van het door de Italiaan Maurizio Cattelan bedachte kunstwerk te nuttigen.

Justin Sun komt zijn belofte na en eet een banaan:

Maar de opgegeten banaan is niet dezelfde als die van de veiling in New York, die voor 35 cent was gekocht bij een fruitkraam in de Amerikaanse stad. Voor het persmoment werd in Hong Kong een verse aangeschaft.

Volgens The New York Times was de eigenaar van de fruitkraam in tranen uitgebarsten nadat hij had gehoord dat zijn banaan voor miljoenen was geveild. "Ik ben arm. Ik heb nooit zoveel geld gehad. Ik heb nog nooit zoveel geld gezien," zei de 74-jarige Shah Alam.

Na het horen van Alams verhaal beloofde Sun om 100.000 bananen bij hem te kopen. De crypto-investeerder noemde de reactie van de fruitverkoper "aangrijpend". Hij is van plan om de bananen in de hele wereld uit te delen om de "prachtige verbintenis tussen het dagelijks leven en kunst te vieren".

Het lukt maar niet om de inflatie omlaag te krijgen. In november stegen de prijzen opnieuw verder, met maar liefst 4 procent. Dat blijkt uit een eerste snelle raming van het Centraal Bureau voor de Statistiek. De inflatie ligt in Nederland zelfs bijna twee keer hoger dan het Europees gemiddelde. Hoe komt dat toch?

1. Waarom blijft de inflatie maar oplopen?

Door verschillende oorzaken. Waar energie en brandstof dit jaar goedkoper werden, stegen de prijzen van diensten en voedingsmiddelen. In de snelle raming wordt wel veel op één hoop gegooid, waardoor onderscheid maken lastig is. Energie en brandstof worden bijvoorbeeld samen berekend. Ook worden voeding, tabak en sterke drank samen opgeteld. Huurprijzen vallen weer onder diensten.

2. Zijn er grote verschillen in al die prijsstijgingen?

Enorm. Neem wonen. In juli mochten verhuurders de huur verhogen met maximaal 5,8 procent. Wie een koophuis heeft en de rente op de hypotheek lang heeft vastgezet, merkt de grootste stijging van deze woonlasten in dertig jaar tijd niet.

Datzelfde geldt voor voedingsmiddelen. Wie niet rookt, merkt niets van de in april verhoogde accijns op een pakje sigaretten of shag. Waar energie vorige maand nog 2,7 procent goedkoper werd, blijven de prijzen nu op ongeveer hetzelfde niveau. Maar ook hier zijn er verschillen, stipt hoofdeconoom Peter Hein van Mulligen van het CBS aan. "Benzine en diesel aan de pomp zijn in de afgelopen maanden weer stukken duurder geworden. En dat heeft blijkbaar een flinke impact."

3. Toch merk ik dat boodschappen doen duurder wordt. Waarom?

Omdat meer producten duurder zijn geworden. In januari ging al een extra belasting in op frisdranken, sappen en plantaardige melkproducten, de zogenoemde verbruiksbelasting. Daar moet weer een speciale suikertaks voor in de plaats komen.

De maandelijkse inflatie wordt steeds met de prijzen van een jaar geleden vergeleken. Daarom tellen die belastingen nog altijd mee, legt voedselspecialist Sebastiaan Schreijen van het economisch bureau van Rabobank uit: "Vorig jaar betaalde je die verhoogde belasting op een pak appelsap niet en nu wel."

Datzelfde geldt voor de met de jaarwisseling ingevoerde hogere accijns op alcohol. De impact van de hogere accijns op tabak per 1 april werd volgens Schreijen pas langzaam zichtbaar in de inflatie, omdat winkels eerst hun oude voorraad met een lagere accijns mochten opmaken. Daarnaast zijn bepaalde producten ook flink duurder geworden door gestegen grondstoffenprijzen: "Koffie, chocola en zuivel bijvoorbeeld," zegt Schreijen.

4. Is de inflatiepijn minder als je niet huurt, autorijdt of rookt en geen alcohol of fris drinkt?

Voor een groot deel wel. "Zonder de overheidsmaatregelen van hogere accijns op tabak, alcohol en frisdrank zou de inflatie in de supermarkt uitkomen op 1,5 tot 2 procent", rekent Schreijen van Rabobank uit. "Dat is redelijk vergelijkbaar met de prijsstijgingen in de omliggende landen."

Zo'n conclusie trekt Van Mulligen ook over de vaste lasten: "De hoge huurstijging in Nederland zorgt ervoor dat de inflatie hier hoger is dan in de rest van Europa. Benzine en diesel is nu ook een oorzaak. Maar ook daarnaast is het leven duurder geworden. We zien eigenlijk allemaal kleine dingetjes die een aanjagend effect hebben op de inflatie."

5. Klopt het dat de hoge lonen de inflatie blijven opdrijven?

Klaas Knot, de president van De Nederlandsche Bank, waarschuwt al enige tijd voor te hoge looneisen omdat Nederland vooral een diensteneconomie is. "De dienstensector is zeer arbeidsintensief, dus de inflatie wordt dan vooral bepaald door de loonkosten", zei hij in september nog bij Nieuwsuur.

Vakbonden noemen dat onzin. Die vinden dat bedrijven alle loonsverhogingen compenseren met prijsverhogingen. Ze wijzen naar de bedrijfswinsten die aanhoudend hoog blijven. Wie er gelijk heeft is nog lastig te zeggen. "Een trend waarin hoge lonen zorgen voor hogere prijzen, die voor nog hogere lonen zorgen, is vrij zeldzaam in Nederland. Dus het zou me verbazen als dat nu wel het geval is.", zegt Van Mulligen. "Maar: er is ook geen direct bewijs om te zeggen dat het helemaal niet aan de orde is."

De prijs van koffie piekt. Maar waarom? Podcast De Dag legt het uit.

Premier Schoof wil dat de coalitie in één keer afspraken maakt met de oppositiepartijen over hun bezwaren tegen de kabinetsplannen. Naast de onderhandelingen die nu bezig zijn over de onderwijsbezuinigingen, vindt hij dat er meteen ook gepraat moet worden over ontwikkelingshulp en zorg. Verschillende oppositiepartijen hebben ook op die terreinen problemen met een aantal maatregelen.

Schoof vindt dat de gang van zaken nu veel te veel onrust geeft. "We kunnen niet week in week uit dezelfde discussie krijgen", aldus de premier in het wekelijkse NOS Gesprek met de minister-president. Hij heeft de coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB gevraagd om alle onderwerpen die voor de oppositie lastig zijn in een "totaalpakket" te bespreken.

De afgelopen maand zag het kabinet zich tot twee keer toe gedwongen om plannen aan te passen: medio november ging de btw-verhoging op cultuur, media en sport van tafel. En afgelopen week waren de coalitiepartijen PVV, VVD, NSC en BBB genoodzaakt om opnieuw naar de onderwijsbezuinigingen te kijken waarover ze afspraken hebben gemaakt.

Sinds woensdag worden daarover achter de schermen gesprekken gevoerd met oppositiepartijen D66, CDA, ChristenUnie, SGP en JA21. Er is nog geen uitkomst bekend. Die gesprekken zijn nodig omdat de coalitie in de Eerste Kamer geen meerderheid heeft. Daarom is het sluiten van deals met de oppositie noodzakelijk; maatregelen kunnen anders sneuvelen in de senaat.

Zinnige voorstellen

Schoof vindt het niet slecht om met de oppositie zaken te doen. "In goed overleg, met zinnige voorstellen, dan lijkt mij dat een goed en democratisch proces", zegt hij in het tv-gesprek.

Het moet alleen wel beheersbaar blijven, is zijn boodschap aan de vier coalitiepartijen. Die bepalen uiteindelijk of ze bereid zijn om hun afspraken aan te passen, niet het kabinet.

De premier zegt er niet bij hoe zo'n "totaalpakket" met de oppositie besproken zou moeten worden. Bij de onderwijsonderhandelingen bijvoorbeeld is er haast bij, omdat er volgende week een officiële stemming is over de begroting.

Geld over

Het kabinet heeft dit jaar 3,2 miljard euro over en dat komt bijvoorbeeld doordat er geen geld aan projecten is uitgegeven wegens een tekort aan personeel. Ook kost de opvang van asielzoekers minder dan begroot.

Het overschot kan overigens niet ingezet worden om de onderwijsbezuinigingen ongedaan te maken. Het gaat om "incidenteel geld", dat wil zeggen dat de minister van Financiën zo'n voordeel maar een jaar kan benutten. De bezuinigingen bij onderwijs zijn structureel, dus voor de langere termijn.

Hoe zit het met de sfeer en de onderlinge verhoudingen in de coalitie? En wat betekent de terugkeer van NSC-voorman Pieter Omtzigt? Het NOS-programma Rondje Binnenhof duikt er in:

Natuurbeheerorganisatie Het Groninger Landschap heeft tot haar eigen verrassing een boerderij geërfd. De eigenares overleed op 90-jarige leeftijd, en heeft de organisatie het huis nagelaten. Het Groninger Landschap is er blij mee, maar gaat het wel slopen en vervangen door een ander huisje.

De boerderij ligt verscholen tussen hoge bomen in het buitengebied van het Groningse dorp Niebert. Volgens natuurbeheerder Bert Speelman van Het Groninger Landschap was het daarom nog een behoorlijke opgave om de woning te vinden.

"Toen we hier voor het eerst kwamen dachten we: waar staat het huisje dan? Je ziet hier alleen een groene waas van bomen", zegt hij tegen RTV Noord. "We vonden alleen een smal wandelpad en toen we dat afliepen, stond daar achter de bosjes ineens een boerderij."

Verrassing

Waarom de weldoenster, die in 2021 overleed, de woning nalaat, weet hij niet. "We kenden haar niet", zegt Speelman. "Maar toen ze was overleden bleek tot onze verrassing dat ze dit boerderijtje aan ons had nagelaten."

De natuurorganisatie wist niet meteen zeker of ze de woning wilde hebben, zegt Speelman. De kleine boerderij, ook wel kneuterij genoemd, is al jaren onbewoond en is daardoor in verval geraakt.

"De executeur vroeg of wij die erfenis wilden aanvaarden. Daar hebben we wel even over nagedacht, want het is niet in al te beste staat", vertelt hij. "Als het ergens in de bebouwde kom had gestaan hadden we het niet gedaan, maar deze locatie is zo uniek en mooi dat we er erg blij mee zijn."

Over de eigenares is niet veel bekend. "Ze was stewardess bij de KLM, en later was ze verantwoordelijk voor de opvang van de belangrijke gasten op Schiphol", vertelt Speelman. "Ze had ook een huis in Amstelveen, maar trok zich zo nu en dan terug in dit boerderijtje. Ze was erg begaan met de natuur."

Dat blijkt ook uit een bijzondere bepaling die in het testament is opgenomen: de grote linde naast het boerderijtje moet goed verzorgd worden, zodat de boom zo oud mogelijk kan worden. "Het is een monumentale boom van zo'n 180 tot 200 jaar oud", schat Speelman. "Daar gaan we dus goed voor zorgen."

Sloop en herbouw

Hoewel Het Groninger Landschap blij is met de gift, is de organisatie van plan de woning te slopen. "Het is niet meer de moeite om dit huisje op te knappen", zegt Speelman. "We gaan het slopen, en bouwen een paar meter verderop een vakantiehuis. Zo krijgt de linde ook meer ruimte."

Wel probeert de organisatie zo veel mogelijk materialen van de woning te hergebruiken. "Van de bakstenen metselen we een nieuw fundament. De muren trekken we op uit elementen die zijn gevuld met stro uit ons eigen gebied."

Als het allemaal lukt met de vergunningen, moet de verbouwing volgend jaar beginnen. Speelman: "Dan kunnen we het vakantiehuis op deze prachtige plek in het voorjaar van 2026 in gebruik nemen."

Het Britse Lagerhuis heeft in een eerste stemming ingestemd met een wetsvoorstel dat hulp bij zelfdoding legaal maakt. Anders dan gebruikelijk mochten de leden zelf hun stem bepalen, los van het standpunt van hun partij. 330 parlementariërs stemden voor en 275 tegen.

Nu de eerste horde is genomen, zal het wetsvoorstel nog twee keer in stemming worden gebracht in het Lagerhuis (de zogenoemde second en third reading). Er kunnen dan nog amendementen worden toegevoegd en ook moet het Hogerhuis nog akkoord gaan voordat de koning zijn handtekening eronder kan zetten.

Als de wet inderdaad in werking treedt, wordt het voor mensen die terminaal ziek zijn onder strenge voorwaarden mogelijk om een einde te maken aan hun leven. Een arts kan patiënten dan een middel voorschrijven dat ze zelf moeten toedienen.

Twee derde van de Britten is voorstander van legalisering van hulp bij zelfdoding, blijkt uit opiniepeilingen. Politiek lag de kwestie tot nog toe echter gevoelig. Met de veranderde politieke verhoudingen sinds de verkiezingen in het Verenigd Koninkrijk is het draagvlak ook in het Lagerhuis toegenomen.

De parlementsleden die voor stemden zijn vooral van Labour en de Liberal Democrats, maar ook 23 Conservatieve Lagerhuisleden steunden het wetsvoorstel. Oud-premier Sunak was een van hen, en hij lichtte zijn keuze toe. Hij zei te geloven "dat we, waar mogelijk, lijden moeten voorkomen".

De beslissende stemming wordt volgend jaar verwacht.

Bij een spoorwegovergang in België is vanochtend een trein in botsing gekomen met een passagiersbus die daar was komen stil te staan. Passagiers in de bus waren op dat moment al uitgestapt.

Ook onder de inzittenden van de trein raakte niemand gewond, melden Belgische media. Er is wel veel schade.

Bekijk het moment van de botsing hier:

De aanrijding in Veldegem deed zich voor vier minuten nadat de bus op het spoor pech had gekregen. Volgens de Belgische spoorwegbeheerder Infrabel werd er te laat gebeld naar het noodnummer. Hierdoor was er geen tijd meer om het treinverkeer stil te leggen. "De treinbestuurder heeft nog een noodremming uitgevoerd, maar kon een aanrijding niet meer vermijden", zegt een Infrabel-woordvoerder tegen de VRT.

In de bus zaten vooral kinderen en jongeren. Die konden net op tijd door de chauffeur in veiligheid worden gebracht. Eén treinpassagier is "in shock" naar het ziekenhuis gebracht, aldus de VRT.

Door de botsing is de bus in tweeën gebroken. De trein is ontspoord en kwam een paar honderd meter verderop tot stilstand. De woordvoerder van Infrabel zegt tegen de VRT dat er veel schade is aan de bovenleiding en de bekabeling. "Ook de klemmen die de sporen bij elkaar houden, moeten hersteld worden, net als de bescherming aan het begin van de overweg. We verwachten dat we het hele weekend nodig zullen hebben om alles te herstellen. We hopen begin volgende week het treinverkeer op de lijn te herstellen."

De spoorwegovergang in Veldegem, tussen de plaatsen Torhout en Brugge, is volledig afgesloten. Doorgaand verkeer wordt omgeleid. Het treinverkeer tussen Brugge en Lichtervelde ligt ook stil. Voor reizigers zijn bussen ingezet. Door het ongeluk is het treinverkeer in de hele provincie West-Vlaanderen ontregeld. De Infrabel-woordvoerder zegt tegen VRT dat er wieltjes onder de trein moeten worden bevestigd om hem weer op het spoor te krijgen. Daarna moet de trein zelf naar Brugge kunnen rijden, is de verwachting. "Tegen vanavond zouden we alles weggehaald moeten hebben van de overweg."

Ook een huis dat aan de spoorwegovergang staat is beschadigd. Bewoner Nick Vermeulen was op het moment van het ongeluk niet thuis, zegt hij tegen de VRT. "Ik heb snel even binnen kunnen kijken en ik zag een grote barst in de muur. Er zijn wat zaken kapot, die van de muur zijn gevallen", zegt Vermeulen. "Als de bus iets verder was gevlogen, dan zou heel de gevel kapot geweest zijn. Het kon dus zeker erger. Het is wel schrikken, maar ik ben vooral blij dat er niemand ernstig gewond is."

De Veldzicht-kliniek voor asielzoekers met ernstige psychiatrische problemen blijft beschikbaar voor een deel van deze patiënten. Zij moeten dan wel in de categorie patiënten vallen die extra zorg en beveiliging nodig hebben, zegt minister Faber van Asiel en Migratie.

De Dienst Justitiële Inrichtingen heeft de behandelplekken in de kliniek in het Overijsselse Balkbrug nodig voor Nederlandse tbs'ers. Er is in tbs-klinieken al jaren een groot tekort aan plekken.

Gemeenten en hulporganisaties voor vreemdelingen vreesden dat er daardoor geen plek meer zou zijn voor asielzoekers, maar Faber belooft in een Kamerbrief dat er geen psychiatrisch patiënten "op straat worden gezet".

Zeven bedden

In de loop van volgend jaar moeten de betreffende patiënten worden ondergebracht in andere, 'gewone' zorginstellingen. Dat is een taak voor het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA). Voor ongedocumenteerde vreemdelingen met ernstige psychiatrische klachten, voor wie Veldzicht de enige geschikte opvangplek is, blijven zeven bedden beschikbaar.

"Met voorgaande herijking van de samenwerking tussen COA en Veldzicht zorgen we ervoor dat de patiënt meer op de juiste plek belandt", schrijft Faber. "Tegelijkertijd zetten we een eerste stap om op termijn extra capaciteit voor tbs-gestelden te creëren."

Onverantwoord

Het COA zegt in een reactie te snappen dat er naar extra tbs-plekken wordt gezocht. De dienst is wel bang dat mensen die veel zorg nodig hebben nu langer in de opvanglocaties moeten verblijven voor ze terechtkunnen in een zorginstelling. "De COA-locaties zijn niet geschikt voor mensen met psychiatrische problematiek."

Het COA noemt het onverantwoord om te stoppen met de zorg in Veldzicht, zolang er geen goed alternatief is.

Overlast

Veldzicht is gespecialiseerd in ernstige psychiatrische problemen bij mensen met een migratieachtergrond. Soms zijn ze veroordeeld tot tbs of worden ze verdacht van een misdrijf, maar niet altijd. Zo heeft de kliniek momenteel ook plek voor 35 asielzoekers met ernstige psychische problemen. Zij veroorzaken overlast op gewone opvanglocaties en worden daarom behandeld in Veldzicht. Het is de enige plek voor deze doelgroep.

Twee jaar geleden stak een asielzoeker drie medewerkers neer. Een medewerker kwam om het leven, de andere twee raakten zwaargewond. De man pleegde daarna zelfmoord. De Inspectie Justitie en Veiligheid oordeelde in een hard rapport dat de veiligheid in Veldzicht moest worden verbeterd.

Het Openbaar Ministerie doet onderzoek naar opruiende uitlatingen die afgelopen woensdag op het YouTubekanaal RoddelPraat zijn gedaan. Een van de presentatoren, Jan Roos, is aangehouden. Hij zal worden gehoord.

Het OM meent dat in de uitzending van RoddelPraat woensdag werd "opgeroepen tot geweld en een suggestie werd gedaan hoe om te gaan met journalisten op Ameland op en rond het Sunneklaas-feest".

In de aflevering raadde Roos Amelanders aan zich te verenigen met "hooivorken en fakkels". Ook deed hij een oproep om journalisten die verslag willen doen "van het eiland af te trappen". "Oprotten. Afmaken. Nog voordat ze de boot afkomen, neerknallen."

Co-presentator Dennis Schouten noemt de arrestatie van Roos op Instagram "weerzinwekkend". Volgens hem waren de uitspraken van Roos een grap. De arrestatie is een "ongekend lelijk trucje" van het Openbaar Ministerie, schrijft Schouten. Hij zegt ook dat de bewuste aflevering door YouTube offline is gehaald.

Sunneklaas

In 2023 maakten journalisten van PowNed op Ameland opnames tijdens Sunneklaas, waarna ze werden belaagd door een groep mensen. Toen de cameraploeg vervolgens in een auto wegreed, werden de PowNed-medewerkers achtervolgd en aangereden door een ander voertuig. Daarvan deelde PowNed later opnames.

Sunneklaas is een alternatief Sinterklaasfeest dat op Ameland wordt gevierd, maar waar niet-Amelanders maar weinig over weten. Wel is bekend dat bewoners van het Waddeneiland zich bij het feest verkleden en maskers dragen. Mensen die niet op het eiland wonen zijn doorgaans niet welkom.

Eerdere boetes wegens uitlatingen

Jan Roos kwam al eerder in de problemen door zijn uitlatingen in zijn YouTube-programma. In 2022 won zangeres Famke Louise een kort geding omdat de presentatoren onjuiste uitspraken over een lied van de zangeres hadden gedaan. Toen moesten de makers de betreffende aflevering van de rechter offline halen.

In juli dit jaar stonden de presentatoren voor de rechter omdat ze de buurman van Schouten hadden beledigd. In die uitzending vergeleken ze hem met een SS'er en betichtten ze hem van "het interesse hebben in de inhoud van onderbroeken van minderjarige jongens". Daarvoor kregen Roos en Schouten allebei een boete van 500 euro en werden ze verplicht de buurman een schadevergoeding van 1000 euro te betalen.

Ook John de Mol spande eerder een rechtszaak tegen de mannen aan vanwege uitingen in hun programma. De presentatoren beweerden toen dat De Mol getuigen had omgekocht in een mishandelingszaak tegen zijn zoon Johnny de Mol. Hiervoor moesten zij De Mol 5000 euro schadevergoeding en de gemaakte proceskosten betalen.

Premier Schoof hoopt dat PVV-staatssecretaris Vicky Maeijer van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) in zijn kabinet blijft. "Ik hoop dat we nog maanden - nee, jaren - door kunnen", zei de premier op vragen over het mogelijke plagiaat in Maeijers masterscriptie aan de rechtenfaculteit van de Rotterdamse Erasmus Universiteit.

Nieuwszender BNR haalde de scriptie uit 2009 door een fraudesoftwareprogramma en concludeert dat er honderden passages uit bestaande teksten zijn overgenomen.

Overschrijven

De Rotterdamse rechtenfaculteit gaat de scriptie van Maeijer onderzoeken. Het kopiëren van andere teksten zonder duidelijke bronvermelding mag niet. Wetenschappers moeten zelf onderzoek doen en het overschrijven van andermans werk doet afbreuk aan iemands geloofwaardigheid.

De premier benadrukt dat de staatssecretaris, verantwoordelijk voor langdurige en maatschappelijke zorg, "echt te goeder trouw" heeft gehandeld. Dat liet Maeijer gisteren ook via haar woordvoerder weten. Ze had haar scriptie naar eigen zeggen "met de beste intenties geschreven" en "hard gewerkt" om haar studie af te ronden.

Hart

De premier zei op zijn wekelijkse persconferentie dat hij Maeijer een hart onder de riem wil steken. Hij vindt dat het lopende onderzoek niets afdoet aan haar huidige positie. "De staatssecretaris is de staatssecretaris en ik hoop dat ze blijft."

Maeijer kreeg in 2009 haar masterdiploma International & European Public Law. Haar scriptie ging over een zaak die een Saudische zakenman bij het Europees Hof van Justitie had aangespannen omdat zijn Europese tegoeden waren bevroren vanwege mogelijke banden met al-Qaida.

Van de 5 miljard euro die het kabinet uittrekt voor de agrarische sector, wordt voorlopig 1,25 tot 2,5 miljard gereserveerd voor boeren die vrijwillig met hun bedrijf stoppen. Eenzelfde bedrag wordt uitgetrokken voor innovatie van de sector. De precieze bedragen zijn nog onbekend.

Minister Wiersma erkent dat er ook na vandaag nog veel dingen op het gebied van stikstof en natuur nader moeten worden uitgewerkt en dat nog veel overleg nodig is: "Het is stapje voor stapje. Volgend jaar rondom de voorjaarsbegroting zullen we weer een stap verder zijn." Eerder werd ook al iets meer bekend over de behandeling van 'PAS-melders'.

500 miljoen naar natuur

Er gaat ook 500 miljoen euro naar de natuur. Dat geld is onder meer bestemd om weidevogels, zoals de grutto, te beschermen. Het totale aantal hectares boerenland voor zogenoemd agrarisch natuurbeheer wordt bijna verdrievoudigd.

Eerder kondigde de Europese Commissie stappen tegen Nederland aan omdat ons land onvoldoende doet om weidevogels te beschermen. Het aantal grutto's is fors afgenomen.

Eieren in machines

Staatssecretaris Rummenie wil boeren die hun land aantrekkelijker maken voor grutto's belonen. Hij spreekt van een langjarige en marktconforme vergoeding voor de bijdrage van boeren aan het landschap en aan het behoud en de versterking van de biodiversiteit.

Maar nieuwe natuurgebieden wil Rummenie niet. Daar is volgens hem in het dichtbevolkte Nederland geen ruimte voor.

Hij wil ook roofdieren zoals steenmarters bestrijden. Tot slot wil de staatssecretaris grutto's uitzetten in bestaande natuurgebieden en hij gaat ook kijken of in bepaalde gebieden eieren van grutto's in machines kunnen worden uitgebroed en dus niet worden opgegeten door andere dieren: "Ik wil gewoon alles inzetten wat kan."

Liefhebbers van de Top 2000 van NPO Radio 2 kunnen vanaf vandaag weer hun lijstje met favoriete nummers insturen. Net zoals voorgaande jaren zetten actiegroepen zich in om bepaalde liedjes zo hoog mogelijk in de "lijst der lijsten" te krijgen, die elk jaar zo'n 10 miljoen luisteraars bereikt.

In het verleden zijn diverse oproepen succesvol geweest. Zo stond Imagine van John Lennon in 2015 plotsklaps op nummer 1, na de aanslagen in Parijs. In hetzelfde jaar werd het intronummer van de anime-serie Pokémon de lijst in gestemd na een Facebook-actie, en het keert sindsdien elk jaar terug.

In 2021 stond het favoriete nummer van de in dat jaar vermoorde Peter R. de Vries, A Whiter Shade of Pale van Procol Harum, op de derde plek. Dat gebeurde na een oproep van collega-misdaadverslaggever Kees van der Spek.

Leed van Palestijnen

Ook dit jaar zijn er tal van oproepen om bepaalde nummers de lijst in te stemmen. De oproepen zijn uiteenlopend. Top 2000-fan Baukje Harmsma roept haar volgers op Instagram op om te stemmen op Palestijnse nummers. "Muziek verbindt en verenigt, legt bloot en heelt," schrijft ze bij de oproep.

Harmsma, die student is, hoopt met haar actie het gesprek over het leed van de Palestijnen op gang te houden. "Mensen voelen een bepaalde vorm van wanhoop", licht ze toe aan de NOS. "We doen wat we kunnen, maar er verandert te weinig."

Het idee kwam niet van Harmsma zelf, maar van haar moeder. "Wij zijn echt een Top 2000-gezin, wij luisteren altijd." Een nummer dat haar moeder voorstelde, is Hind's Hall van de Amerikaanse artiest Macklemore. Hij bracht dit nummer in mei dit jaar uit, om steun te betuigen aan de studentenprotesten in de Verenigde Staten.

'Hoeste meer, hoeste beter'

Niet alleen internationale kwesties zijn voer voor lobbyacties op sociale media. Netty Zander, bestuurslid van het Westfries Genootschap, hoopt meer streeknummers in de hitlijst te krijgen. Vorig jaar voerde ze ook al actie, met succes. Zander kreeg de West-Friese feestband Oôs Joôs in de Top 2000. "Het verbaasde me dat zo veel mensen erop stemden."

Na dat succes hoopt ze nu ook het muziektrio Skotwal in de hitlijst te krijgen. "Ik wil de West-Friese cultuur in heel Nederland verspreiden. Hoeste meer, hoeste beter! Op z'n West-Fries", lacht Zander. Ze gelooft dat de streektaal zorgt voor verbinding in de regio, vooral met nieuwkomers. "Het is toch mooi als je weet van de cultuur waarin je leeft."

Ze is vooral blij dat ook jongeren fan zijn van de taal en muziek. "Kinderen krijgen tegenwoordig geen West-Fries meer op school. Daarom vind ik het zo mooi dat jongeren de taal weer meer gaan waarderen. Oôs Joôs trekt nu echt volle zalen", zegt Zander.

Erkenning

Volgens Radio 2-zenderbaas Peter de Vries is het niet zo gek dat er zo veel verschillende oproepen zijn. "De lijst is voor ons een weergave van wat er is gebeurd in de maatschappij. Het is een soort muzikale omlijsting van het afgelopen jaar."

Hij zag een kanteling in 2015, na de succesvolle actie voor Imagine. "Het aantal oproepen is sindsdien echt gegroeid. We genieten van die betrokkenheid."

De hitlijst, waar Bohemian Rhapsody van Queen doorgaans bovenaan staat, wordt volgens de zenderbaas niet gekenmerkt door grote schokgolven. Vorig jaar zag De Vries wel een bijzondere groei aan Nederlandse nummers in de lijst. Vorig jaar waren Maan en Goldband de hoogste nieuwe binnenkomer. "We worden ieder jaar verrast en kijken er vol spanning naar uit."

Klanten van waterbedrijf Vitens moeten volgend jaar bijna 11 procent meer gaan betalen voor drinkwater. Voor een tweepersoonshuishouden komt dit neer op gemiddeld 23 euro extra per jaar, meldt Vitens.

Vorig jaar verhoogde Vitens zijn prijzen met eenzelfde percentage. Dat is volgens het bedrijf opnieuw nodig omdat het "flinke investeringen" moet doen. Het gaat bijvoorbeeld om het zoeken van nieuwe locaties om grondwater op te pompen. Verder wil Vitens meer zuiveringsinstallaties bouwen en waterleidingen vervangen.

Het bedrijf wijst erop dat de vraag naar drinkwater zal toenemen als gevolg van economische groei en klimaatverandering.

Inflatie

Een andere reden om de prijzen voor bijvoorbeeld een douchebeurt of het draaien van een wasje te verhogen is de inflatie, zegt Vitens. Vanochtend bleek uit cijfers van het CBS dat de inflatie deze maand 4 procent bedraagt ten opzichte van een jaar geleden.

Met bijna zes miljoen klanten is Vitens de grootste drinkwaterleverancier van Nederland. Het bedrijf is actief in Overijssel, Gelderland, Utrecht, Friesland, Flevoland, en enkele gemeenten in Drenthe en Noord-Holland.

Extra onderzoek door aardbevingen

Vitens is niet het enige waterbedrijf dat zijn prijzen verhoogt. Vandaag kondigde ook Waterbedrijf Groningen aan dat het meer geld gaat vragen van klanten. De prijs zal rond de 13 procent omhooggaan. Dit heeft ook te maken met de aardbevingen in de regio, vertelt een woordvoerder.

"We sorteren voor op onderhoud door andere partijen. Als bijvoorbeeld elektrakabels worden geplaatst, dan ligt de grond open. Dat is een moment voor ons om onze waterleidingen te gaan onderzoeken en ze op tijd te vervangen voordat er leidingen barsten."

Waterleveranciers Brabant Water, Oasen in Zuid-Holland, PWN in Noord-Holland en WMD in Drenthe kwamen recent met gelijksoortig nieuws. Ook in die regio's gaat het soms om prijsverhogingen boven de 10 procent.

De Nederlandse gemeenten stappen uit de overleggen met het kabinet en de zorgsector om de gezondheidszorg toegankelijk en betaalbaar te houden. Dat hebben ze besloten in de algemene ledenvergadering van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten.

93,4 procent stemde voor een resolutie om te stoppen met de samenwerking. De belangrijkste reden is de bezuiniging van het kabinet op gemeentelijke budgetten voor gezondheidsprojecten.

Het besluit is potentieel een groot probleem voor het kabinet en de zorgsector in het algemeen. Want met het terugtrekken van de gemeenten komt de uitvoering van het Integraal Zorgakkoord (IZA) in gevaar. En dit is vooralsnog de enige strategie om de zorg tot 2040 voor iedereen overeind te houden.

Een fundament van het akkoord is het terugdringen van de behoefte aan zorg via de gemeente. Zo moet het zogeheten sociaal domein van de gemeenten, waaronder bijvoorbeeld schuldhulpverleners en jeugd- en maatschappelijk werkers vallen, een deel van de groeiende behoefte aan medische hulp bedwingen.

Wachtlijsten ggz

Zo zijn er gevallen bekend van mensen op ggz-wachtlijsten die last hebben van depressieve gevoelens zonder dat er een medische oorzaak is. Zij hebben bijvoorbeeld stress die wordt veroorzaakt door schuldenproblematiek. Daar kunnen psychiaters en psychologen weinig tegen doen, maar maatschappelijk werk van gemeenten via schuldsanering wel.

De afgelopen jaren was sowieso de gedachte leidend dat gemeenten door het verbeteren van de leefomstandigheden en leefomgeving aan preventief gezondheidsbeleid moeten doen. Want hoe beter het algemene welzijn van burgers, hoe kleiner de kans dat ze langdurig zorg nodig hebben. Denk aan hulp om weer aan het sporten te komen of aan buurthuizen voor ouderen om eenzaamheid tegen te gaan.

Ter ondersteuning van het zorgakkoord werd daarom door het vorige kabinet een tweede akkoord gesloten, het Gezond en Actief Leven Akkoord. Een van de afspraken was dat de gemeenten tot 2026 jaarlijks 300 miljoen euro extra kregen om de leefomgeving voor hun burgers te verbeteren.

Financieel ravijnjaar

Het kabinet-Schoof wil echter bezuinigen op deze financiële middelen, tot groot ongenoegen van de gemeenten. Ze verwachten bovendien nog meer financiële tegenspoed. Vanaf 2026 dreigen ze miljarden euro's uit het gemeentefonds mis te lopen.

De oorzaak daarvan zijn onafgemaakte plannen van het vorige kabinet. Rutte IV wilde vanaf 2026 ingrijpend bezuinigen op het gemeentefonds, een van de belangrijkste inkomstenbronnen van de gemeenten. De belofte was wel dat er een nieuw financieringssysteem zou komen om gemeenten financiële stabiliteit te geven.

Maar na de val van dat kabinet in 2023 zijn plannen voor de overgang naar een nieuw financieringssysteem niet afgemaakt. Ondertussen houdt het oude systeem in 2026 op te bestaan en dreigen de gemeenten in één klap zo veel geld te verliezen dat sluitende begrotingen onmogelijk worden. Ze noemen het jaar 2026 al enige tijd een "financieel ravijnjaar".

'Gelijkwaardige partij'

De gemeenten wijzen erop dat ze in het Integraal Zorgakkoord stapten onder de belofte dat zo'n ravijnjaar zou worden voorkomen én dat er structureel geld zou komen voor preventie en gezondheidsbeleid. Een oplossing voor 2026 is nog niet in zicht en zorgminister Agema bezuinigt op preventie en publieke gezondheid.

De minister betreurt hun besluit om zich terug te trekken, zegt ze in een reactie. "De zorg kent grote uitdagingen en de IZA-partijen zetten hier samen hun schouders onder. Gemeenten hebben hierin een belangrijke rol. Ze zijn altijd welkom om terug te keren aan tafel."

Volgens Nathalie Kramers, wethouder in Leeuwarden en bestuurslid van VNG, zijn de gemeenten niet alleen vanwege de bezuinigingen uit het akkoord gestapt. Het is volgens haar ook belangrijk dat gemeenten als gelijkwaardige partij aan tafel zitten met partners zoals zorgverzekeraars en het ministerie. Bovendien vindt ze dat het niet alleen dit ministerie is dat de kar moet trekken, maar dat zorg en preventie de aandacht van het hele kabinet vereist.

ProRail en de vakbonden FNV, CNV en VHS zijn het na lang onderhandelen eens geworden over een nieuwe cao. Beide partijen spreken van een "gezamenlijk en gedragen resultaat". Maandag worden de details van het akkoord bekendgemaakt.

De vakbonden leggen de uitkomst van de onderhandelingen komende week voor aan hun leden. Als de achterban instemt, zijn nieuwe stakingen op het spoor van de baan. De bedoeling is dat er op 10 december een definitief akkoord ligt.

Vakbonden CNV en VHS waren al eerder akkoord gegaan met een loonsverhoging van 8 procent, maar FNV ging voor een plus van 13 procent. ProRail noemde dat "niet realistisch". De spoorbeheerder wilde niet verder gaan dan 8 procent.

Stakingen

Vanwege de moeizame onderhandelingen legden verkeersleiders de afgelopen weken meermaals het werk neer. Op deze actiedagen werd telkens in een andere regio gestaakt, met gevolgen voor een groot deel van het land.

Afgelopen dinsdag werd duidelijk dat de stakingen geen vervolg zouden krijgen, omdat ProRail en de FNV weer om de tafel gingen.

ProRail en de bonden waren sinds april met elkaar in gesprek over een nieuwe cao. Op 1 juli werd een onderhandelingsresultaat bereikt, maar de uitkomst werd weggestemd door de achterban van de FNV.

Het kabinet is zeer ontstemd over de manier waarop Israël een rapport heeft verspreid met beschuldigingen over de aanvallen op Israëlische voetbalsupporters en Joden in Amsterdam. Die boodschap is aan Israël overgebracht, laat minister Van Weel van Justitie en Veiligheid weten.

De "publieke aantijgingen" kunnen negatieve gevolgen hebben voor de personen en organisaties waar het over gaat en deze manier van openbaar maken "druist in tegen de principes van onze democratische rechtsorde", staat in de Kamerbrief over de kwestie.

"Het gaat om beschuldigingen die mogelijk strafrechtelijke gevolgen hebben", zei Van Weel na afloop van de ministerraad. "We willen dat soort informatie van bevriende landen wel ontvangen, maar dan via de officiële kanalen en niet via de media." Het kabinet heeft nog geen conclusies getrokken over de juistheid van de beschuldigingen in het rapport.

Rapport naar aantal Kamerleden

Kort voor het Kamerdebat over de gewelddadigheden in Amsterdam stuurde het Israëlische ministerie van Diaspora en Bestrijding Antisemitisme een document getiteld Dutch-based organizations with ties to Hamas behind the November pogrom in Amsterdam naar een aantal Kamerleden.

Er worden zes Nederlandse pro-Palestina-organisaties in verband gebracht met de gewelddadigheden en banden met Hamas. De stichting Palestijnse Gemeenschap Nederland (PGNL) had volgens het rapport "een grote, aanjagende en organiserende rol", staat verder in de brief van het kabinet. "Deze aantijgingen, noch een onderbouwing ervan, zijn via de formele kanalen met de Nederlandse autoriteiten gedeeld."

Het kabinet heeft de Israëlische regering duidelijk gemaakt dat dit een ongewenste manier is. "Dit willen we niet meer zo zien", zegt Van Weel. De beschuldigingen in het rapport worden onderzocht.

Het Openbaar Ministerie in Amsterdam heeft zeven verdachten opgeroepen om voor de rechter te verschijnen naar aanleiding van de ongeregeldheden rond Ajax-Maccabi Tel Aviv op 7 november. De zeven mannen, tussen de 19 en 32 jaar, moeten op woensdag 11 en donderdag 12 december verschijnen voor de rechtbank in Amsterdam.

Alle verdachten zijn afkomstig uit Nederland. Drie van hen wonen in Amsterdam, de andere verdachten in Monnickendam, Utrecht, Den Haag en de omgeving van Eindhoven. De Brabander (22 jaar) wordt verdacht van poging tot doodslag, poging tot zware mishandeling en openlijke geweldpleging.

De andere zes worden onder meer verdacht van openlijke geweldpleging of medeplichtigheid daarbij rond de wedstrijd of in de nacht die daarop volgde. Ook diefstal met geweld, groepsbelediging en vuurwerkbezit behoren tot de beschuldigingen.

Zes andere verdachten

Het OM meldt dat nog zes andere verdachten zijn voorgeleid wegens de ongeregeldheden rond de wedstrijd en op het Plein 40-45, een paar dagen later. Twee van hen zijn inmiddels weer vrij. Drie zitten nog in voorlopige hechtenis en van een is de voorlopige hechtenis geschorst.

Deze zes verdachten zullen op een later moment nog voor de rechter moeten komen. Drie van de zes zijn minderjarig. Hun zaken worden daarom achter gesloten deuren behandeld.

Bekijk hier een feitenrelaas over het geweld rond Ajax-Maccabi Tel Aviv:

Bij de politie en het OM zijn meerdere aangiftes binnengekomen tegen Maccabi-supporters en tegen mensen die Maccabi-supporters zouden hebben aangevallen, meldt het OM.

De politie blijft intussen beelden van de ongeregeldheden analyseren. In het programma Opsporing Verzocht zijn de afgelopen twee weken beelden van vijftien verdachten eerst geblurd getoond. Inmiddels zijn tien van deze vijftien mensen ook ongeblurd getoond. De aandacht in Opsporing Verzocht leidde tot de aanhouding van drie mensen.

Vanwege een kapotte bovenleiding bij Amsterdam Duivendrecht rijden er minder treinen tussen Amsterdam en Utrecht en Amsterdam-Zuid en Hilversum. De problemen begonnen iets na 06.00 uur. Veertig reizigers zijn uit een sprinter geëvacueerd.

Het is nog onduidelijk waardoor de bovenleiding kapot is gegaan. Volgens een woordvoerder van ProRail kan het lang duren voor daar meer over bekend is. "Als we er überhaupt achter kunnen komen."

De schade aan het spoor is groot. Over een stuk van ongeveer 600 meter is de bovenleiding kapot. Ook is het dak van de sprinter beschadigd, omdat de bovenleiding daarop is gekomen. ProRail verwacht dat de treinen morgen weer volgens de dienstregeling rijden.

Slechtste dag van het jaar

De kapotte bovenleiding komt bovenop alle andere problemen waar de NS deze week mee kampte. Een verzakt spoor, gladheid, werkzaamheden en storm Conall maakten dat het spoorwegbedrijf een 'hoofdpijnweek' heeft.

Maandag was voor treinreizigers de slechtste dag van het jaar. Die dag kwam 72,3 procent van de reizigers met minder dan vijf minuten vertraging aan op de bestemming. Normaal gesproken is dat zo'n 90 procent.

Verzakt spoor

De problemen begonnen in de nacht van zaterdag op zondag toen tussen station Groningen en Groningen Europapark verzakkingen werden ontdekt. Die ontstonden door werkzaamheden voor een nieuwe fietstunnel. Daarbij zijn damwanden geplaatst en is zand afgegraven, maar veel zand onder het spoor werd door hevige regenval weggespoeld.

De herstelwerkzaamheden duurden langer dan verdacht. Zo ontstond er twee keer een zinkgat en spoelde er vanwege storm Conall nog meer zand onder het spoor weg. Ook moest het herstelwerk door hevige regenval tijdelijk worden gestaakt.

Volgens ProRail rijden er pas vanaf morgen weer treinen tussen station Groningen en Groningen Europapark.

De gevechten die deze week uitbraken in Syrië hebben een vluchtelingenstroom van duizenden mensen veroorzaakt. Burgers trekken weg uit het frontgebied voor hun eigen veiligheid.

Islamitische rebellen begonnen dinsdag een groot offensief tegen regeringstroepen in de provincie Idlib. Doordat de aanval het regeringsleger overviel, lukte het de opstandelingen sindsdien grote vorderingen te boeken: ze kregen enkele strategische plaatsen in handen en bereikten de buitenwijken van de stad Aleppo.

Het zijn de zwaarste gevechten sinds een bestand uit 2020 een wankel evenwicht bracht in Syrië. De rebellen hielden alleen een deel van het noordoosten nog in handen nadat president Assad hen met de hulp van Rusland en Iran had verdrongen uit de rest van het land.

In het land woedt al een burgeroorlog sinds de Arabische Lente van 2011. Zeker een half miljoen mensen zijn daarbij om het leven gekomen.

14.000 op de vlucht

De afgelopen dagen kwamen volgens het Syrisch Observatorium voor Mensenrechten circa 240 mensen om. De rebellen van Hayat Tahrir al-Sham (HTS) zouden zeker 135 mensen hebben verloren, het regeringsleger ruim 80.

Onder de slachtoffers zouden ook zeker 20 burgers zijn, onder wie kinderen. Zo kwamen er volgens Syrische staatsmedia vier mensen om toen een studentenflat van de Universiteit van Aleppo door een projectiel van de rebellen werd geraakt.

Volgens de VN zijn zeker 14.000 mensen het geweld ontvlucht, van wie de helft minderjarig is. Steun aan de ontheemden verloopt moeizaam doordat vanwege de strijd veel hulporganisaties hun werk hebben opgeschort. In Idlib zijn bijvoorbeeld tientallen voedselprojecten gesloten en is de bezetting van medische faciliteiten afgebouwd.

Russische steun

"Ik stond ontbijt klaar te maken voor mijn kinderen toen ik een vliegtuig hoorde overvliegen", zegt de 50-jarige Samira Suleiman vanuit een klein vluchtelingenkamp tegen persbureau AFP. "We zijn meteen de woestijn in gerend tot een auto ons hierheen kon brengen."

Een andere ontheemde vrouw zegt dat het Syrische regeringsleger aanvallen uitvoerde op haar wijk. Het krijgt daarbij hulp van Russische militairen, die nog altijd luchtmacht- en marinebases in het land hebben om president Assad te ondersteunen.

Het Kremlin zei vandaag dat het hoopt dat de regering van Syrië de rust zo snel mogelijk herstelt. Het biedt daarom naar eigen zeggen ondersteuning met aanvallen op bolwerken van de rebellen.

Boerenorganisaties zijn zeer kritisch over nieuwe maatregelen van minister Wiersma om de problemen van PAS-melders aan te pakken. Dat zijn boeren die eerst konden volstaan met een melding van de berekende stikstofbelasting voor kwetsbare natuur, maar sinds een uitspraak van de Raad van State in 2019 een vergunning nodig hebben. Hun bedrijf is daardoor feitelijk illegaal en de betrokkenen kunnen vaak geen lening krijgen of hun bedrijf makkelijk verkopen.

Het vorige en het huidige kabinet beloofden een oplossing te zoeken, maar die kwam er maar voor een kleine groep. BBB-minister Wiersma erkent dat de betrokken boeren "al veel te lang wachten", maar volgens haar is het heel lastig gebleken om PAS-melders te legaliseren. Gisteren maakte ze nieuwe plannen bekend.

Drie jaar niet handhaven

Handhavingsverzoeken dreigen in de loop van volgend jaar weer door de rechter te worden ingewilligd, nu het 'legalisatieprogramma' voor PAS-melders afloopt. Wiersma hoopt dat af te wenden door dat programma te verlengen. Ook de komende drie jaar wordt afgezien van het handhaven van de regels.

De minister erkent dat dit geen rechtszekerheid biedt. Uiteindelijk is het aan de rechter en de provincies. Wiersma wil verder vooral inzetten op 'maatwerk'.

'Falend beleid'

Landbouworganisatie LTO Nederland vindt dat de minister de verantwoordelijkheid voor het legaliseren van bedrijven te veel bij individuele boeren legt: "Boeren en tuinders dreigen wederom de dupe te worden van falend beleid."

Volgens LTO blijven PAS-melders nog langer in onzekerheid verkeren, "terwijl de overheid de bal vooruit blijft trappen". De organisatie vindt dat niet te verantwoorden "in een situatie waarin bedrijven als Schiphol of aanleg van infrastructuur wel gelegaliseerd worden".

Boerenorganisatie Agractie noemt de aanpak van Wiersma uitstel van executie. "De PAS-melders zitten door de schuld van de overheid al jaren in onzekerheid en kunnen hun bedrijf niet ontwikkelen", zegt de organisatie. "Dit had al lang geregeld moeten zijn. Niet uitstellen, maar oplossen dus!" Volgens Agractie had de minister beter op de situatie moeten anticiperen.

En ook het Nederlands Agrarisch Jongeren Kontakt zet grote vraagtekens bij de lijn van het kabinet. Ook deze organisatie benadrukt dat de onzekere periode nog niet voorbij is. "Zonder legalisatie is de toekomst van een PAS-melder onzeker en daarom zullen wij met de politieke partijen en met het ministerie in gesprek gaan om oplossingen aan te dragen, zodat legalisatie gaat plaatsvinden en wordt versneld."

'Geen mogelijkheid onbenut'

Wiersma zei vanochtend in een toelichting op haar plannen dat ze geen "mogelijkheid onbenut wil laten" om tot een oplossing te komen en volgens haar is maatwerk daartoe de beste weg. Het kabinet vraagt PAS-melders om, met hulp van de overheid, te onderzoeken of het mogelijk is om via aanpassingen in de bedrijfsvoering minder stikstof uit te stoten: "Dit kan bijvoorbeeld door gebruik te maken van innovaties of van een schadevergoeding voor de kosten die voor legalisatie worden gemaakt." Om de boeren te ondersteunen, wil ze 'zaakbegeleiders' inzetten.

De plannen die dit kabinet had om de stikstofwet aan te passen; waardoor veel PAS-melders onder de wettelijke grens zouden vallen, staan ook nog op losse schroeven, al probeert de minister nog wel te kijken of dit toch niet alsnog kan.