NOS Nieuws - Algemeen

Meerdere oud-jeugdspelers van profvoetbalclubs ervaren mentale klachten nadat ze bij een jeugdopleiding hebben gezeten. Dat blijkt uit gezamenlijk onderzoek van Trouw en NRC die spraken met tientallen mensen, onder wie veel oud-jeugdspelers en hun ouders.

Zo vertelt oud-profvoetballer Mike Busse hoe zijn trainer naar hem schreeuwde toen hij een keer de bal verloor en ploeggenoten in de kleedkamer maanden later het voorval in herinnering brachten.

"Wie foutjes maakt, wordt al gauw afgestraft. Daar heb ik nog steeds last van", zegt Busse, die de jeugdopleiding van Ajax doorliep, tegen Trouw en NRC.

Joshua Zimmerman, die werd gescout door Almere City spreekt van een "aanslag op je zelfvertrouwen".

Ook Finn Berk heeft negatieve ervaringen. Hij werd als jongen van 9 gescout door AZ en ervaarde binnen de jeugdopleiding een angstcultuur. Trouw en NRC begonnen hun maandenlange onderzoek na het verschijnen van een boek van Berk daarover.

Volle laag

"Als je niet goed presteerde, kreeg je de volle laag van de trainer", vertelt Berk aan de NOS. Ook maakten trainers knorgeluiden en werden tassen van spelers door kleedkamers gegooid. "We waren nog zo jong. Ergens raakte je eraan gewend, maar het was niet leuk."

Berk kreeg naar eigen zeggen tal van denigrerende opmerkingen te verduren. "Het wordt toch nooit wat met jou, je bent het AZ-logo niet waard, je bent een trage slak."

En ook tussen de ploeggenoten was de sfeer hard vanwege de concurrentiestrijd. "Er staat enorm veel druk op. Iedereen is puur voor zichzelf bezig. Je hebt elf eenlingen in het veld staan."

Ook kwamen pesterijen geregeld voor. Zo vertelt Berk dat voetbalschoenen werden verstopt of veters uit schoenen werden gehaald. "We deden het allemaal. Ik ook. Maar op een gegeven moment dacht ik: zo wil ik niet meer zijn. Dat is klaar."

'Bredere maatschappelijke uitdaging'

In een reactie aan de NOS laat de KNVB weten dat het de afgelopen jaren meerdere maatregelen heeft genomen om de veiligheid van jonge voetballers te waarborgen. Dat is onder andere gedaan dankzij meerdere onderzoeken. Zo moeten clubs voldoen aan licentie-eisen waarbij jeugdopleiders pedagogische kwalificaties moeten hebben.

Ook moeten clubs beleid hebben tegen grensoverschrijdend gedrag. De bond zegt dat er onderzoek gedaan blijft worden naar de cultuur bij clubs en dat daarvan wordt geleerd.

De KNVB zegt verder ook dat er "nooit ruimte mag zijn voor grensoverschrijdend gedrag" en dat de voetbalbond zijn verantwoordelijkheid neemt.

"Toch blijft dit een bredere maatschappelijke uitdaging. Hoe we met elkaar omgaan en welke grenzen we bewaken, vraagt om een doorlopend gesprek met clubs, ouders en voetballers."

De Britse premier Keir Starmer heeft een grote hervorming van het gezondheidsstelsel in Engeland aangekondigd. Hij wil toezichthoudende organisatie NHS England ontmantelen. De National Health Service (NHS) is het Britse zorgstelsel, waarin zorg gratis is voor alle permanente inwoners van het VK.

De NHS blijft bestaan, maar NHS England wordt volledig opgeheven en de taken worden in twee jaar tijd overgedragen aan het ministerie van Volksgezondheid. Volgens Starmer worden zo onnodig dubbele structuren geëlimineerd. Het vrijgekomen geld wordt besteed aan behandelingen van patiënten, zei Starmer.

13.000 personeelsleden

NHS England werd in 2013 opgericht door de Conservatieve minister van Volksgezondheid Andrew Lansley. De organisatie heeft als doel om de NHS meer onafhankelijkheid en autonomie te geven. De organisatie levert toezicht op "de levering van veilige en effectieve diensten", is te lezen op de website. Er werken zo'n 13.000 mensen.

Bij het ministerie van Gezondheid werken 3300 mensen. Een deel van de NHS England-personeelsleden gaat mogelijk bij het ministerie werken. Minister Streeting van Volksgezondheid denkt dat in totaal zo'n 50 procent van het personeel overbodig wordt. Volgens hem worden zo "honderden miljoenen Britse ponden bespaard".

Hoewel de aankondiging vandaag komt, was al enkele dagen duidelijk dat er iets ophanden was. NHS England kondigde al aan dat er drie belangrijke bestuursleden aan het eind van de maand stoppen. Directeur Amanda Pritchard, die ook aankondigde te stoppen, zei dat de bestuursleden weggingen omdat er veranderingen aan zaten te komen.

De Filipijnse oud-president Duterte zit vast in de gevangenis van het Internationaal Strafhof (ICC) in Scheveningen. Een woordvoerder van het ICC laat aan de NOS weten dat Duterte eerst een medische keuring heeft gehad, zoals de regels voorschrijven, voordat hij werd overgebracht naar het detentiecentrum in Scheveningen.

De 79-jarige Duterte kwam gisteravond aan in Nederland, maar verdween na zijn komst van de radar. Het was lang onduidelijk of de oud-president al direct na zijn aankomst was verplaatst naar de gevangenis of niet. Vanwege verschillende beelden waaruit bleek dat hij met een ambulance werd vervoerd, werd er gespeculeerd over zijn gezondheid.

Duterte wordt door het ICC vervolgd voor 43 moorden in de Filipijnen. Deze vonden plaats tussen 2011 en 2019. Onder zijn regime werden duizenden drugsdealers en drugsverslaafden gedood, omdat dit in zijn ogen noodzakelijk was in de strijd tegen drugs. Duterte was van 2016 tot 2022 president van de Filipijnen. De misdaden dateren ook uit de periode dat hij burgemeester was van Davao City.

Wanneer Duterte voor het eerst voor de rechter moet verschijnen is onduidelijk, waarschijnlijk is dat morgen of volgende week, meldt de woordvoerder.

DigiD had vanmiddag last van een storing vanwege een ddos-aanval. Op allestoringen.nl werden de eerste meldingen rond 14.30 uur gedaan.

Een ddos-aanval is een cyberaanval waarbij een grote hoeveelheid data naar een computer of netwerk wordt gestuurd. Doel daarvan is om een website, server of netwerk te overbelasten waardoor die niet gebruikt kan worden.

Door de storing konden gebruikers niet inloggen op websites van bijvoorbeeld de Belastingdienst.

Verholpen

Logius, de overheidsinstelling die DigiD beheert, zegt dat de storing van korte duur was en inmiddels is verholpen. Wie achter de aanval zit, is niet bekend.

Begin maart had DigiD ook te maken met een storing. Die werd toen veroorzaakt door een grote ddos-aanval. Toen konden gebruikers moeilijk inloggen bij de Belastingdienst om aangifte te doen.

De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) maakt zich zorgen over de privacy in het nieuwe Wetboek van Strafvordering. Het wetboek was verouderd en wordt herzien, maar de gegevensbeschermingsautoriteit zegt dat bij deze herziene versie het risico bestaat dat gegevens van onschuldige mensen in politiesystemen blijven hangen.

In het wetboek staat hoe autoriteiten te werk mogen gaan bij opsporing, vervolging en berechting van verdachten. In een brief aan het kabinet schrijft de AP dat het nieuwe wetboek belangrijke rechten en vrijheden niet genoeg beschermt, omdat er voor opsporing meer gegevens verzameld kunnen worden, ook van mensen die onschuldig zijn.

Als voorbeeld worden van verdachten van zware misdaden altijd vingerafdrukken afgenomen en foto's gemaakt. Deze gegevens kunnen ook voor andere zaken gebruikt worden.

Maar ook gegevens van onschuldige mensen kunnen blijven rondzweven. "De politie haalt bakken vol data binnen, ook van mensen met wie de verdachte bijvoorbeeld ooit gemaild, geappt of gebeld heeft, maar die niets met criminaliteit te maken hebben", zegt AP-voorzitter Aleid Wolfsen.

Opschonen

Wolfsen zegt dat er in de nieuwe wetten niet genoeg aandacht is voor het verwijderen van die gegevens. "Gaandeweg, of als zo'n zaak is afgelopen, moet je die systemen ook weer gaan schonen. Want anders blijven mensen die niets met strafbare feiten te maken hebben, heel lang in politiesystemen staan", zegt Wolfsen. "Dat kan hele nare, vervelende gevolgen hebben."

Wolfsen is het er zeker mee eens dat de politie meer bevoegdheden moet krijgen. "Zeker in de huidige tijd. Maar bij meer bevoegdheden horen ook meer verantwoordelijkheden", aldus Wolfsen.

Volgens de AP is in het nieuwe wetboek de balans tussen opsporing en bescherming van rechten zoek. De autoriteit adviseert dan ook het wetboek aan te passen voordat het ingaat. Sommige wetten lopen het risico te botsen met Europese wetten en zouden dan ook niet geldig zijn.

Er wordt al jaren aan het nieuwe wetboek gewerkt. Volgende week debatteert de Tweede Kamer naar verwachting nog een laatste keer over het nieuwe wetboek.

Het Russische leger is ten koste van Oekraïne opgerukt tot in het centrum en westelijke deel van de plaats Soedzja in Koersk. Dat heeft de NOS vastgesteld aan de hand van video's op sociale media. Daarin waren bijvoorbeeld gehesen Russische vlaggen en militairen op straat te zien.

Een zwaar Russische offensief dwingt de Oekraïense strijdkrachten steeds meer tot terugtrekken in Koersk. Het Oekraïense leger houdt nog maar een fractie van het Russische grondgebied bezet dat bij een verrassingsaanval in de zomer van 2024 werd ingenomen.

Het Russische ministerie van Defensie beweert vandaag dat heel Soedzja is ingenomen. Die claim is nog niet onderbouwd met bewijs. Om Gontsjarovka en Zaolesjenski, plaatsen die aan de (noord)oostkant direct grenzen aan Soedzja, lijkt nog te worden gevochten.

Het stadje Soedzja, met voor de oorlog enkele duizenden inwoners, was de grootste die Oekraïne had bezet. De plaats wordt gezien als logistiek belangrijk voor het Oekraïense leger.

Het Russische ministerie van Defensie heeft deze beelden vrijgegeven van de verwoesting in Soedzja, de video is op locatie geverifieerd:

Het Oekraïense leger heeft de Russische opmars tot in Soedzja nog niet bevestigd. Commandant der landstrijdkrachten Oleksandr Syrsky zei gisteren dat Rusland een "ongekend aantal aanvallen uitvoert" in de stad en omgeving. In de verklaring op Facebook zei hij dat Oekraïense militairen "als het nodig is, zich manoeuvreren naar gunstigere verdedigingslinies".

Onderhandelingen

Oekraïne zal zich waarschijnlijk gefaseerd terugtrekken uit Koersk, zeiden militaire experts maandag tegen de NOS.nl. Rusland lijkt alles op alles te zetten om de voor Poetin vernederende Oekraïense inname van het Russische grondgebied terug te draaien om zo sterk mogelijk te staan als het aan de onderhandelingstafel zou plaatsnemen.

President Poetin komt naar verwachting vandaag met een reactie op de door de VS en Oekraïne voorgestelde tijdelijke wapenstilstand.

'Bufferzone' in Oekraïne

In Russische staatsmedia wordt de opmars in Koersk als belangrijke overwinning gepresenteerd. Poetin bezocht gisteren een commandopost van het leger in Koersk. Hij gaf daarbij de opdracht om Oekraïne zo snel mogelijk te verslaan in de grensregio.

Ook wilde Poetin een "bufferzone" creëren, wat impliceert dat Rusland meer gebied zal bezetten direct over de grens in Oekraïne. In ruim drie jaar oorlog met Oekraïne heeft de Russische president zelden het front bezocht.

Het fusieproces van GroenLinks en de PvdA komt opeens in een stroomversnelling. De besturen van beide partijen stellen de leden vandaag in een mail voor een principebesluit te nemen over de oprichting van een nieuwe linkse en groene partij, op het gezamenlijke congres in juni. Dat is een jaar eerder dan aanvankelijk de bedoeling was.

In die nieuwe partij zouden de twee partijen vervolgens moeten opgaan. "Als de leden ja zeggen dan gaan we aan de slag met de oprichting van een nieuwe beweging, waar de beide partijen in opgaan. Zodat we daarna volle bak de inhoud kunnen induiken en daar onze energie op kunnen richten, want dat is waar het land naar snakt. Daar is heel erg veel behoefte aan en wij voelen een enorme urgentie die stap te zetten", zegt partijvoorzitter Esther-Mirjam Sent van de PvdA.

80 jaar PvdA

Het gaat dus om een principebesluit. Daarna moet de partij nog worden opgericht, moeten er statuten en een beginselprogramma worden geschreven en nog veel meer. Het oprichtingscongres van de nieuwe partij is dan in 2026, toevallig ook het jaar waarin de PvdA 80 jaar bestaat.

Frans Timmermans over hoe de nieuwe partij er wat hem betreft uit gaat zien:

Volgens Sent en haar collega Katinka Eikelenboom van GroenLinks zijn er een paar redenen om het besluit over de oprichting van een nieuwe partij een jaar te vervroegen. Enerzijds is er binnen beide partijen een steeds sterkere roep om samen te gaan. De actiegroep RoodGroen kwam onlangs nog met een manifest, ook partijleider Frans Timmermans pleitte ervoor en ook Kamerlid Habtamu de Hoop, maar ook de instabiliteit van het kabinet speelt een rol, erkent Eikelenboom.

Er wordt rekening gehouden met een kabinetscrisis en als er vervroegde verkiezingen komen, willen ze daar eigenlijk als nieuwe partij aan meedoen. "Het is eigenlijk een optelsom van een aantal zaken. Het is de instabiliteit van dit kabinet maar ook de kleur en de signatuur van dit kabinet, de internationale instabiliteit speelt ook een rol", aldus Eikelenboom. "We hebben het gevoel dat er enorme steun is voor onze koers, we zien een sterke groei van onze ledenaantallen, en denken dat we zo sterk mogelijk en zo snel mogelijk klaar moeten staan om samen een alternatief te bieden."

Niet onomstreden

De oprichting van een nieuwe partij waar GL en de PvdA in opgaan is niet onomstreden in de achterban van beide partijen. Met name bij de PvdA is er een kleine en vocale groep oudgedienden, onder wie oud-partijleider Ad Melkert, oud-Kamervoorzitter Gerdi Verbeet en oud-partijvoorzitter Hans Spekman, die grote bezwaren heeft. Zij vrezen dat er van het traditionele sociaaldemocratische gedachtengoed weinig overblijft en dat het een hoog-opgeleidenpartij wordt.

Maar sinds het samenwerkingsproces tussen beide partijen op gang is gekomen, na de Kamerverkiezingen van 2021, hebben de leden van beide partijen elke keer als er op congressen of in ledenreferenda beslissingen moesten worden genomen, met ruime meerderheid voor de samenwerking of voor verdergaande stappen richting samenwerking gestemd.

Meest belangrijk was het besluit om in 2023 samen met één lijst, één programma en één lijsttrekker, Timmermans, mee te doen aan de verkiezingen van 2023. Intussen heeft ook bijna 90 procent van alle partij-afdelingen besloten volgend jaar gezamenlijk aan de gemeenteraadsverkiezingen mee te doen. Daarom mag verwacht worden dat de leden op het juni-congres het licht massaal op groen zullen zetten voor een nieuwe roodgroene partij. Een naam voor de nieuwe partij moet overigens nog worden gevonden.

In armoede geboren

Het samenwerkingsproces van GL en de PvdA heeft een lange voorgeschiedenis en is eigenlijk in armoede geboren; de partijen hadden tot de verkiezingen van 2023, toen ze samen 25 zetels haalden, een reeks beroerde verkiezingen achter de rug. In 2017 leed de PvdA de moeder aller nederlagen en duikelde van 38 naar 9 zetels. GL wist daar maar beperkt van te profiteren en haalde toen 14 zetels.

In 2021 behaalde de PvdA 9 zetels en GL zakte naar 8. Vooral dat resultaat leidde tot een sterke roep om samenwerking en een fusie. Wat het proces ook hielp was dat beide partijen, ongeveer even groot, al sinds 2017 in de oppositie zitten en in die tijd hebben vastgesteld dat hun standpunten grotendeels overeenstemmen. De actiegroep RoodGroen, met vooral jonge leden uit beide partijen, heeft ook een belangrijke stimulerende rol gespeeld.

De Amerikaanse president Donald Trump komt met een nieuw handelsdreigement. Hij wil nu importheffingen van 200 procent invoeren op wijnen en champagne uit de Europese Unie. Dat meldt hij op zijn socialemediakanaal Truth Social.

President Trump benadrukt dat het om wijnen, champagne en alcoholische producten gaat die afkomstig zijn uit Frankrijk en andere Europese landen. "Dit wordt fantastisch voor de wijn- en champagnesector in de Verenigde Staten."

De aangekondigde maatregel is een reactie op de importheffingen van de EU op Amerikaanse producten, zoals whiskey, spijkerbroeken en motoren. Deze maatregel werd gisterenochtend door de voorzitter van de Europese Commissie Von der Leyen juist weer ingevoerd als tegenmaatregel op Amerikaanse importtarieven op staal en aluminium. Hierdoor moeten Amerikaanse bedrijven voortaan 25 procent extra belasting betalen op die producten die zij uit het buitenland halen.

Sinds Donald Trump plaats heeft genomen in het Witte Huis dreigt hij met allerlei verschillende heffingen die zijn belangrijkste handelspartners treffen. Vergelijkbare dreigementen zijn later (soms op dezelfde dag) ook weer ingetrokken. Het is dus nog maar de vraag of een importtarief van 200 procent daadwerkelijk wordt doorgevoerd.

De Staat kan niet aansprakelijk worden gesteld voor het leed dat afstandsmoeders is aangedaan. Dat heeft het gerechtshof in Den Haag in hoger beroep beslist. Duizenden veelal ongehuwde vrouwen stonden in de vorige eeuw hun pasgeboren kind af, vaak tegen hun wil.

Afstandsmoeder Trudy Scheele en vrouwenrechtenorganisatie Bureau Clara Wichmann spanden hoger beroep aan nadat de rechtbank in Den Haag hun eis in 2022 had afgewezen.

De rechtbank stelde destijds dat de druk om een kind ter adoptie af te staan vooral uit de hoek van maatschappelijke en religieuze organisaties kwam.

Ook het hof heeft nu bepaald dat de Staat niet aansprakelijk kan worden gesteld. Het hof zegt dat de persoonlijke omstandigheden van de duizenden vrouwen in bijna dertig jaar tijd "op relevante punten van elkaar verschillen" waardoor het niet als een grote claim kan worden behandeld.

Het hof benadrukt dat desondanks "niet ter discussie staat dat er sprake is van een zwarte bladzijde in de geschiedenis. Het is heel duidelijk dat dit een dossier vol leed is. Dat leed is reëel en invoelbaar."

Verjaard

Daarnaast is de zaak van afstandsmoeder Trudy Scheele volgens het hof verjaard. Ze had twintig jaar de tijd om de Staat aansprakelijk te stellen, maar deed dat uiteindelijk pas in 2019. Wel benadrukt het hof dat het leed niet verjaard is. "Dat verjaart nooit."

Scheele raakte in de jaren 60 als 22-jarige ongehuwd zwanger. Ze beviel bij de nonnen in Oosterbeek. Haar pasgeboren zoon mocht Scheele niet zien, tijdens de bevalling was ze geblinddoekt.

Haar boosheid ging over "het onrecht, de leugens en het bedrog". Pas na 50 jaar kreeg Scheele haar dossier onder ogen en ontdekte ze hoe haar zoon had geleden. Zo las ze in verslagen van een psycholoog dat haar kind "totaal achterliep in zijn ontwikkeling, voedingsstoornissen had en leed aan heimwee". Pas in 2018 kwam Scheele met hem in contact.

Dat de afstandsmoeders ook in hoger beroep niet in hun gelijk worden gesteld komt volgens het hof "waarschijnlijk als een nieuwe klap". De rechters benadrukken dat de uitspraak niet betekent dat de vrouwen zelf schuld hebben aan het afstaan van hun kind. "Uit het dossier en de zitting kwam naar voren dat moeders de vrees hebben dat het zo de geschiedenis in gaat, maar dat is dus niet zo."

De enorme zoutdam in het sluizencomplex van IJmuiden werkt niet goed. De dam was bedoeld om zout zeewater in het Noordzeekanaal tegen te houden en het dan terug te pompen naar zee. Maar nu blijkt dat de pompen onvoldoende water aanzuigen waardoor ze defect dreigen te raken.

"Met dit effect is helaas geen rekening gehouden", zegt Jan Rienstra van Rijkswaterstaat bij NH. "Bij de vooronderzoeken is vooral gekeken naar of de dam ook deed wat hij moest doen: zout- en zoetwater scheiden."

De aanleg van de experimentele zoutdam was groot nieuws, een jaar geleden toen de twee pijlers van ruim 27 meter hoog, 8 meter breed met een gewicht van bijna 3 miljoen kilo werden geplaatst. Rijkswaterstaat (RWS) sprak over "een soort zoutwaterbrievenbus".

Drinkwater

Het probleem is dat bij het schutten van elk schip in IJmuiden een grote golf zout zeewater het Noordzeekanaal instroomt. Met gevolgen voor de land- en tuinbouw rond het kanaal, want bloemen en planten kunnen slecht tegen zoutwater. Bovendien kan het zoute water via het grondwater ook in het drinkwater terechtkomen.

Met de zoutdam hoopte RWS verdere verzilting te voorkomen. Omdat zoutwater zwaarder is dan zoetwater, zakt het naar de bodem. Via de pompen in het spuigemaal wordt dat water teruggepompt naar zee. Het zoete water wordt door de zoutdam tegengehouden en blijft in het Noordzeekanaal.

Van tevoren hield Rijkswaterstaat al rekening met een lager waterpeil door het instromen van zoutwater, juist omdat dat zwaarder is dan zoetwater. Maar nu blijkt dat de zoutdam tot een grotere daling van het waterpeil leidt dan verwacht en dat gebeurt vlak voor de pompen van het gemaal. Ook is het moeilijk om het waterpeil snel te verlagen als er veel regen wordt verwacht, schrijft RWS.

Een te laag waterpeil kan schade veroorzaken aan de pompen. En daar zit nu de grootste zorg van RWS omdat de pompen in het spui- en gemaalcomplex in IJmuiden een cruciale rol spelen in het waterbeheer in een groot deel van West-Nederland. "Als de pompen het niet doen, krijgen vier miljoen Nederlanders natte voeten", aldus Rienstra.

Deur open

Kennisinstituut Deltares heeft een aantal tijdelijke oplossingen voorgesteld, die nu worden beproefd. De belangrijkste is dat RWS de zakdeur van de zoutdam openzet. Die deur zit er om onderhoud aan de dam vanaf het water mogelijk te maken. Nu de zakdeur openstaat, stroomt er zoet(er) water langs de zoutdam richting zee. Het waterpeil bij het gemaal stijgt en de pompen kunnen weer goed werken.

Nadeel van die oplossing is dat er weer meer zoutwater 'onderlangs' in het Noordzeekanaal terechtkomt. Om dat te voorkomen, zou het gebruik van de zeesluizen beperkt moeten worden, zegt Deltares.

RWS zegt de komende tijd "ervaring op te willen doen" met de tijdelijke oplossingen, maar gaat ook op zoek naar een blijvende oplossing. Zo wordt al gewerkt aan renovatie van het spui- en gemaalcomplex, waarbij er plannen zijn om de pompen dieper onderwater te plaatsen. Vooralsnog staat het begin van de werkzaamheden aan de nieuwe spui-installatie voor 2028 gepland.

Het Amerikaanse milieuagentschap EPA gaat tientallen impactvolle milieu- en klimaatmaatregelen terugdraaien. Het is onder meer de bedoeling om niet langer klimaatneutrale kolencentrales na te streven per 2030. Ook maatregelen tegen luchtvervuiling en waterverontreiniging worden versoepeld. Amerikaanse media spreken van een aardverschuiving in klimaat- en milieubeleid.

Het door Trump aangestelde hoofd van de milieubeschermer, Lee Zeldin, stelt ook de breed gedragen wetenschappelijke vaststelling dat broeikasgassen de volksgezondheid en welvaart bedreigen ter discussie. Daarmee wordt in feite de bijl gelegd aan de wortel van al het Amerikaanse klimaatbeleid, aangezien dat principe het uitgangspunt is van vrijwel al dat beleid.

Zeldin zelf spreekt van "de ingrijpendste dag van deregulering in de Amerikaanse geschiedenis". "We drijven een dolk door het hart van de klimaatveranderingsreligie en we luiden Amerika's Gouden Eeuw in", duidde de EPA-topman in een opiniestuk in The Wall Street Journal de breuk met jaren aan klimaat- en milieubeleid.

31 maatregelen

In totaal worden 31 maatregelen in meer of mindere mate teruggedraaid of afgezwakt. Zo wordt bijvoorbeeld de definitie van rivieren die beschermd worden tegen vervuiling versoepeld, wat meer ruimte geeft aan vervuiling door bijvoorbeeld industrie en landbouw. Ook maatregelen tegen kwik- en roetvervuiling worden geschrapt.

Verder moet het beleid voor de vergroening van de auto-industrie mogelijk op de schop. Zeldin wil de strengere uitstootregels voor auto's die de regering-Biden instelde herzien, omdat hij hierin een oneerlijk voordeel ziet voor makers en verkopers van elektrische auto's.

Verkiezingsbelofte

De ingrijpende koerswijziging van het milieuagentschap is een verkiezingsbelofte van president Trump, die eerder ook aankondigde de VS uit het klimaatverdrag van Parijs te halen. Hij en de leden van zijn regering zien veel milieu- en klimaatbeleid als schadelijk voor de Amerikaanse economie. Door de regels nu terug te draaien, wil Zeldin "het volledige potentieel van Amerika ontketenen".

Zeldin stelt in zijn opiniestuk dat het terugdraaien van de regels neerkomt op een besparing van "biljoenen dollars aan reguleringskosten en verborgen belastingen". "Als gevolg hiervan zullen de kosten van onderhoud voor Amerikaanse families lager worden, en zullen essentiële zaken zoals auto's, het verwarmen van je huis en het draaien van een bedrijf betaalbaarder worden."

Critici reageren met afgrijzen op de stappen van het milieuagentschap, en willen die aanvechten. "Vandaag is de rampzaligste dag in de geschiedenis van het EPA. Het terugdraaien van deze regels is niet alleen een schande, maar een bedreiging voor iedereen", reageert Gina McCarthy, die onder Obama leiding gaf aan het EPA. "Het agentschap heeft zijn missie om het welzijn van Amerikanen te beschermen volledig losgelaten."

In Frankrijk is een onderzoek gestart naar de veronderstelde mishandeling van een invalide man in een rolstoel door een politieagent. Het incident was dinsdag in Clermont-Ferrand en werd gefilmd door een buurtbewoner.

Op de beelden is een man in zijn elektrische rolstoel te zien, omringd door agenten. Eén van de politiemensen slaat vervolgens hard met zijn vuist op het hoofd van de invalide man, die zich probeert te verweren met zijn handen.

De Franse justitie bevestigt dat er geweld is gebruikt. Volgens het OM reed het slachtoffer met zijn elektrische rolstoel af op de agenten en riep hij beledigingen naar ze. "Hij wilde inrijden op de politiemensen of ze omverrijden. Daarom was het nodig hem tegen te houden."

De burgemeester van Clermont-Ferrand, Olivier Bianchi, noemt het geweld "buitenproportioneel en niet te rechtvaardigen". Politica Marianne Maximi, die namens kiesdistrict Clermont-Ferrand in de Franse Tweede Kamer zit, is naar de politie-inspectie en justitie gestapt. "Wat je op de video ziet, is absoluut geen proportioneel gedrag van een agent. Zelfs als er beledigingen zijn geuit, is het onacceptabel dat je een stomp uitdeelt aan iemand die in een rolstoel zit."

De beelden van de klap:

De landelijke politie is een onderzoek gestart. Dat moet duidelijk maken wat er is gebeurd en of agenten buiten hun boekje zijn gegaan.

Zwart gat

De jongens uit de wijk die het incident filmden en online zetten, zeiden tegen de lokale pers dat er niet alleen een stomp is uitgedeeld. Het zou vooraf al tot een handgemeen zijn gekomen. De betreffende agent zou de man in de rolstoel eerst bij zijn keel hebben gegrepen. "Toen ik mijn telefoon pakte, liet de agent de wurggreep los en deelde hij die klap uit."

De jongens bevestigen dat de man beledigingen riep naar de agenten, maar zeggen dat hij geen fysiek gevaar vormde voor de politie. "Het enige wat hij kan doen, is praten. Want hij is gedeeltelijk verlamd."

Het slachtoffer zelf, de 39-jarige Raphaël, zei tegen de lokale televisie: "De agent greep me bij mijn keel en gaf me daarna een stomp. Wat er daarna gebeurde, weet ik niet meer: het was één zwart gat." Volgens de tv had de man blauwe plekken en bloeduitstortingen op zijn oog en neus.

Rassendiscriminatie

De Franse politie komt vaker in opspraak. In juni 2023 werd een 17-jarige jongen in Nanterre doodgeschoten door een agent, toen hij weg wilde rijden tijdens een politiecontrole. Eerder deze maand besloot het OM dat de betreffende politieman daarvoor moet voorkomen.

Tijdens de demonstraties van de Gele Hesjes, in 2018 en 2019, raakten in een jaar tijd zo'n 2500 mensen gewond omdat de politie met rubberkogels op demonstranten schoot en traangasgranaten inzette om groepen betogers uit elkaar te drijven.

Vorig jaar stapten organisaties als Amnesty International naar de Verenigde Naties omdat de Franse politie zich schuldig zou maken aan rassendiscriminatie. De Franse ombudsman constateerde dat iemand met een zwart of Arabisch uiterlijk twintig keer zo veel kans heeft te worden gecontroleerd door de politie als anderen.

De zangstemmen van Nederlandse artiesten zijn te herkennen in muziek die met kunstmatige intelligentie (AI) is gemaakt. Stemmen die lijken op die van onder anderen Jan Smit, Trijntje Oosterhuis en Herman van Veen zijn te horen in een met AI gemaakt nummer.

Dat lied is gemaakt met AI-muziekgeneratoren Udio, Riffusion en Sonauto, zegt een van de makers, Matties Grooten. Dit zijn programma's die met behulp van kunstmatige intelligentie muziek creëren. Grooten experimenteerde met de AI-muziekmakers en zette een nummer in elkaar waarin de Nederlandse artiesten te herkennen zijn.

Hij en zijn collega's van muziekstudio manglemoose vroegen de AI-programma's om muziek te maken in de stijl en met de zangtechniek en het stemgeluid van Nederlandse artiesten. De beste resultaten monteerde hij in elkaar tot een nummer waarmee hij wilde aantonen dat de AI-bedrijven "over de rug van artiesten" stemmen van Nederlanders gebruiken.

Verslaggever Jeroen Schutijser ging bij hem langs om het nummer te beluisteren:

Met de opkomst van kunstmatige intelligentie die zelf muziek kan maken, kwam ook de vraag of de AI-bedrijven daarvoor zonder toestemming auteursrechtelijk beschermd werk gebruiken. De creatieve sector zegt dat er op grote schaal diefstal plaatsvindt, maar in Nederland zijn er geen gevallen van artiesten die zich daar via de rechter tegen verzetten.

De NOS heeft de artiesten uit Grootens nummer gevraagd of zij de AI-bedrijven toestemming hebben gegeven om hun zangstem te gebruiken. De stichting die de rechten heeft op het werk van de overleden Ramses Shaffy en vertegenwoordigers van Herman van Veen en Youp van 't Hek laten weten dat dit niet het geval is. De overige artiesten gingen niet op deze vraag in.

Dat er geen rechtszaken plaatsvinden, komt onder meer doordat het lastig om te bewijzen dat een met AI-gemaakt nummer is gebaseerd op bestaand werk. Met het AI-nummer waarin bekende stemmen herkenbaar te horen zijn, wil Grooten aantonen dat dit wel degelijk het geval is.

"In het nummer zitten meerdere Nederlandse artiesten van wie ik denk: het kan niet anders dan dat dit rechtstreeks getraind is op werk van die artiesten", zegt Grooten. "Het is niet eerlijk dat je stem wordt gebruikt voor een AI-systeem, zonder dat daar een vergoeding voor is."

'Schadelijk voor artiesten'

Hoewel het geen direct, hard bewijs is, is het wel een sterke aanwijzing dat de AI-bedrijven hun programma's hebben getraind op het werk van Nederlandse artiesten, vindt ook Stichting Brein. De organisatie treedt namens de muziekindustrie op tegen onrechtmatig gebruik van het werk van artiesten.

"Voor artiesten is dit heel schadelijk", zegt directeur Bastiaan van Ramshorst. "Deze stemmen zijn heel herkenbaar. Dus kan de indruk ontstaan dat het jouw nummer is. Terwijl de kwaliteit van dit voorbeeld - laten we eerlijk zijn - erbarmelijk slecht is. Voor zangers is de stem het handelskenmerk. Daarom moet er tegen opgetreden worden." Brein onderzoekt nog wat de stichting kan doen.

De NOS heeft Udio, Riffusion en Sonauto gevraagd om te bevestigen of te ontkennen dat zij het werk van de Nederlandse artiesten hebben gebruikt om hun AI te trainen. Er kwam geen reactie van de Amerikaanse bedrijven.

Geen auteursrecht op zangstem

Artiesten die willen voorkomen dat hun stem herkenbaar uit AI-programma's naar boven komt, kunnen zich niet beroepen op het auteursrecht. Een muziekstuk (tekst en compositie) is auteursrechtelijk beschermd, maar de zangstem zelf niet, legt Dirk Visser uit. Hij is hoogleraar intellectueel eigendomsrecht aan de Universiteit Leiden en staat als advocaat de creatieve sector bij.

Artiesten die bezwaar willen maken, moeten zich dan op de privacywet beroepen, zegt Visser. "Want je stem is een persoonsgegeven. Die mag je niet zomaar gebruiken. Als Paul de Leeuw of wie dan ook kan bewijzen dat een AI-stem verwarrend veel op zijn stem lijkt, zal een rechter al snel zeggen dat dit onrechtmatig is."

Er is nog geen Nederlandse artiest die de stap naar de rechter heeft gezet, zegt Visser. "Je moet wel diepe zakken en veel lef hebben om tegen dit soort techbedrijven te procederen." Ook lijken er nog geen commerciële nummers met nepstemmen van Nederlandse artiesten te zijn uitgebracht, zoals met Drake en The Weeknd wel gebeurde. "Er kan van alles, maar het gebeurt nog niet. Ik zeg niet dat er daarmee geen probleem is, maar dat het probleem nog niet groot genoeg is."

De Belgische politie heeft een onbekend aantal mensen gearresteerd in een onderzoek naar corruptie binnen het Europees Parlement. Het onderzoek richt zich tegen de Chinese telecomgigant Huawei, zeggen bronnen tegen onderzoeksplatform Follow the Money (FTM), dat het nieuws met Belgische media als eerste bracht.

Lobbyisten van Huawei zouden steekpenningen hebben betaald aan Europarlementariërs in ruil voor politieke steun. 21 adressen zijn doorzocht in België en Portugal, waarbij documenten en spullen in beslag zijn genomen. Er hebben geen huiszoekingen plaatsgevonden bij leden van het Europees Parlement.

Ongeveer vijftien (voormalig) Europarlementariërs zouden zijn gefêteerd met voetbaltickets, reizen naar China, cadeaus en mogelijk contanten. Betalingen aan Europarlementariërs zouden door een Portugees bedrijf gefaciliteerd zijn. De corruptie zou regelmatig en heel discreet hebben plaatsgevonden van 2021 tot nu.

Huawei speelt met zijn technologie een centrale rol in de geopolitieke spanningen tussen de VS, Europa en China. De Europarlementariërs zouden in ruil voor de cadeaus zijn aangespoord om Huawei toegang te laten houden tot de Europese markt. Het bedrijf was voor FTM niet bereikbaar voor commentaar.

Niet de eerste keer

Het is niet het eerste recente omkoopschandaal in het Europarlement. In 2022 barstte de 'Qatargate' los, nadat Qatar en Marokko zouden hebben geprobeerd om besluiten van het Europees Parlement te beïnvloeden door steekpenningen te betalen.

Spil zou de Griekse vicevoorzitter van het Europees Parlement zijn, Eva Kaili. Zij werd met drie andere verdachten opgepakt op verdenking van corruptie, witwassen en lidmaatschap van een criminele organisatie. Bij huiszoekingen werd 1,5 miljoen euro in cash aangetroffen. De zaak loopt nog steeds en drie van de verdachten, onder wie Kaili hebben de beschuldigingen altijd ontkend.

Ook voor Huawei is het niet de eerste keer dat het bedrijf in negatieve zin opvalt. Vaker werd gespeculeerd dat de Chinese overheid via de telecomgigant spioneert, of dat probeert. Huawei heeft die beschuldigingen ook altijd ontkend.

Premier Schoof is niet van plan de wens van de Tweede Kamer uit te voeren om niet in te stemmen met de Europese defensieplannen. Ingewijden zeggen dat de premier op zijn strepen staat en de Kamermotie die dinsdag is aangenomen niet gaat uitvoeren. Daarom is vanochtend crisisoverleg in de coalitie geweest en wordt er vanaf 17.00 verder gepraat.

Een meerderheid van de Kamer wil dat Schoof geen akkoord geeft op het miljardenplan van de Europese Commissie om de defensie-uitgaven fors op te voeren. De Kamer is bang voor financiële risico's, omdat de plannen deels betaald moeten gaan worden door het aangaan van gezamenlijke schulden en het oprekken van de begrotingsregels. Drie van de vier regeringspartijen (PVV, NSC en BBB) hebben de motie van JA21 gesteund.

Schoof vindt dat hij daardoor in een onwerkbare situatie terecht is gekomen. Aan de andere kant houden de drie coalitiefracties vast aan hun verzet tegen het plan. Daarom heeft de premier de coalitiepartners vanmorgen uitgenodigd op zijn ministerie. Na drie uur overleg was er nog geen overeenstemming.

De fractievoorzitters verlieten allemaal het ministerie. NSC-leider Omtzigt was lopend en werd gevolgd door journalisten:

De vier partijen gaan over wat er is besproken overleggen met hun eigen fracties. BBB-leider Van der Plas zei na afloop dat het een goed gesprek was:

Schoof heeft namens Nederland al ingestemd met "de contouren" van het Europese defensieplan, dat ongeveer 800 miljard euro behelst. Het kabinet wil uitdrukkelijk ook meepraten over hoe de landen geld gaan lenen en hoe de lasten daarvan worden verdeeld. Maar met de 'opdracht' van de Kamer aan Schoof om namens Nederland helemaal tegen te zijn, is het lastiger voor Nederland om daar een belangrijke stem in te hebben.

Alleen komen te staan

De speelruimte van Schoof en andere ministers in Brussel, zoals Heinen (Financiën) en Brekelmans (Defensie), wordt beperkt. Nederland zou alleen kunnen komen te staan in Europa, vrezen voorstanders van het Europese defensieplan. En ook zullen andere EU-landen zich afvragen wat het woord van Schoof waard is. Daarbij komt dat het herbewapeningsplan ook zonder de steun van Nederland doorgaat. Er zijn genoeg andere landen die er wel mee in willen stemmen.

Voor de premier was deze situatie onwerkbaar, zeggen bronnen. Daarom wil hij nieuwe afspraken maken met de drie coalitiepartijen die voor de motie hebben gestemd. Hij kan daarbij rekenen op steun van de VVD.

De leider van de VVD, Yesilgöz, was vanmorgen overigens niet bij het crisisoverleg. Lang bleef onduidelijk waarom dat was, totdat bleek dat ze een ontmoeting had in Oekraïne met president Zelensky.

De provincie Drenthe moet stoppen met het afschieten van reeën. Volgens de rechtbank kan de provincie onvoldoende aantonen dat reeën aanrijdingen veroorzaken en dus de verkeersveiligheid in gevaar brengen.

De rechtszaak was aangespannen door dierenrechtenorganisaties Fauna4Life en Animal Rights, Zij betoogden dat er geen een op een verband bestaat tussen het aantal reeën en de verkeersveiligheid. "In Smilde is de populatie sterk afgenomen, maar blijft het aantal aanrijdingen stabiel", aldus een woordvoerder van Fauna4Life bij RTV Drenthe. "Op andere plekken zien we dat er groei in de populatie is, terwijl het aantal aanrijdingen ook daar stabiel blijft."

De provincie Drenthe verleende eerder ontheffing voor afschot tot het jaar 2029, juist om te voorkomen dat de dieren zouden worden aangereden. Volgens de provincie zou het alleen al in Drenthe gaan om 600 aanrijdingen met reeën per jaar.

Maar volgens de rechtbank is er geen inzicht in het aantal aanrijdingen in iedere zogenoemde wildbeheereenheid in de provincie en is er ook helemaal geen inzicht in de aard en ernst van die aanrijdingen. Bovendien zei de rechter dat alternatieven voor afschot, zoals het plaatsen van wildspiegels op gevaarlijke plekken langs de weg, slecht zijn onderzocht.

Onvoldoende onderbouwd

Het idee dat het voor de verkeersveiligheid nodig is om reeën af te schieten, is dus onvoldoende onderbouwd, concludeerde de rechtbank.

Drenthe gaat niet in beroep tegen de uitspraak. Gedeputeerde Egbert van Dijk zegt te wachten op een nieuw plan van de faunabeheerseenheid. Dat is een samenwerkingsverband van vertegenwoordigers van boeren, jagers, terreinbeheerders en natuurbeschermers. Komt die eenheid met "sluitende cijfers en een betere onderbouwing" dan sluit Van Dijk een nieuwe ontheffing voor afschot van reeën niet uit.

Wildbeheer complex

"Het beheren van wild is complex en doe je om een zorgvuldige balans te vinden tussen verkeersveiligheid, natuurbescherming en de belangen van boeren", aldus de Drentse gedeputeerde.

Het blijft in Drenthe wel toegestaan om reeën af te schieten als ze ernstig ziek zijn of gewond zijn geraakt, bijvoorbeeld door een aanrijding.

Drenthe is niet de eerste provincie waar Fauna4Life en Animal Rights succes boeken via de rechter. Ook in Zeeland en Flevoland mogen op last van de rechter geen reeën worden afgeschoten. Animal Rights toonde zich eerder zeer tevreden over die uitspraken: "Het is winst voor de reeën. Deze dieren horen niet overgeleverd te worden aan de bloedlust van jagers en de willekeur van provinciale bestuurders."

Een vergadering van een commissie van het Amerikaanse Huis van Afgevaardigden is dinsdag plots beëindigd na een opmerkelijke discussie over Sarah McBride. De afgevaardigde uit Delaware is het eerste openlijk transgender lid van het Congres.

De Republikeinse voorzitter van de commissie Keith Self kondigde haar aan als "meneer McBride". Zij reageerde daarop meteen door Self te bedanken als "mevrouw de voorzitter".

De hoogste Democraat in de commissie Bill Keating greep in en vroeg Self zijn woorden te herhalen. Die noemde McBride nogmaals een man. Dat schoot in het verkeerde keelgat bij Keating, die benoemde dat McBride een door het volk gekozen vertegenwoordiger is. Hij verweet Self "geen fatsoen" te hebben, in een directe verwijzing naar een bekende uitspraak van een advocaat die het midden jaren 50 in het Congres opnam voor een slachtoffer van het mccarthyisme.

Self probeerde die opmerkingen te negeren en door te gaan met de vergadering, maar Keating hield hem tegen. "U zult niet met mij doorgaan, tenzij u een gekozen vertegenwoordiger op de juiste manier introduceert."

Als reactie daarop sloeg Self met zijn voorzittershamer en stelde de zitting uit. Terwijl mensen de zaal verlieten, is te zien hoe Keating McBride op de schouder klopte.

De bijeenkomst had eigenlijk moeten gaan over het ministerie van Buitenlandse Zaken en het beleid over wapens, internationale veiligheid en Amerikaanse hulp aan Europa.

Twee geslachten

Na uitspraken van Donald Trump weigeren verschillende Republikeinen de identiteit van trans personen te erkennen. Trump zei in zijn inauguratietoespraak dat er slechts twee geslachten zijn.

Ook daarna trok hij rechten voor trans personen in. Zo moeten trans militairen op korte termijn uit dienst en dreigt Trump om trans sporters in aanloop naar de Olympische Spelen van 2028 de toegang tot de VS te ontzeggen.

Keating en Self werden na afloop om een reactie gevraagd door journalisten. Self heeft nog niet gereageerd en Keating wilde geen commentaar geven, omdat hij vond dat de beelden voor zich spreken.

McBride zei later ze dat ze ondanks de uitspraken van collega's enorm trots is dat ze Delaware mag vertegenwoordigen in het Congres. "Ik wil proberen om van deze wereld een betere plek te maken."

Minister Barry Madlener komt met een proef waarbij watertaxi's 's nachts een snelle overtocht kunnen maken tussen Ameland of Terschelling en het vasteland. Daarmee zou er een eind komen aan het huidige, nachtelijke isolement van de twee Waddeneilanden.

"Ik ben in overleg met de bestuurders van de Waddeneilanden en de watertaxiondernemers over de voorbereiding van een pilot", schrijft de minister in een brief aan de Tweede Kamer. Hij wil voor de zomer met een uitgewerkt plan komen.

De pilot is goed nieuws voor de eilanden, want die zitten nu op slot als de laatste veerboot is vertrokken. Alleen bij noodgevallen is een ambulancehelikopter beschikbaar om mensen naar het ziekenhuis op het vasteland te brengen.

De nachtelijke bereikbaarheid van de eilanden was tot 1 januari 2023 wel goed geregeld. Er voeren op afroep watertaxi's. Maar de exploitanten stopten daarmee omdat er op de Waddenzee 's nachts uit veiligheidsoverwegingen niet harder dan 20 kilometer per uur mocht worden gevaren.

Aanvaring

Die maximumsnelheid gold al veel langer, maar werd vanaf 1 januari 2023 ook gehandhaafd. Justitie besloot daartoe na de aanvaring tussen een (snel)veerboot en een watertaxi bij Terschelling. Bij dat ongeluk op 21 oktober 2022 kwamen vier mensen om het leven. De veerboot voer 55 km/uur, de watertaxi 28 km/uur.

Toch was de handhaving van de regels reden voor de exploitant van de watertaxi's om de nachtelijke service te stoppen. "Voor ons is zo'n langzame overtocht gewoon niet te doen", zegt een woordvoerder van Veltman Marine Service op Ameland. "Wij zijn een bergings- en sleepdienst en deden die watertaxi erbij. Daarvoor zetten we crewtenders in, schepen die bedoeld zijn om mensen vlot over te zetten - en niet gebouwd zijn om langzaam te varen."

Schrijnende gevallen

De exploitant vervolgt: "Zo'n langzame overtocht staat niet in verhouding tot het doel dat je ermee wilt bereiken: bij eilanders die 's nachts naar het vasteland willen, gaat het vrijwel altijd om schrijnende gevallen. Dan moet je een vlotte overtocht garanderen."

"Het is alsof je een hek om Amsterdam zet als het donker is geworden", reageerde burgemeester Leo Pieter Stoel van Ameland bij Omrop Fryslän. "Dat is in Amsterdam ondenkbaar en dat zou het hier ook moeten zijn."

Uitzonderingssituaties

Nadat ook de provincie Friesland en vrijwel de gehele Tweede Kamer daarop hadden aandrongen, komt de minister nu met het voorstel waarbij watertaxi's 's nachts toch harder dan 20km per uur mogen varen. Maar het gaat nadrukkelijk om een proef, zo blijkt uit zijn woorden. "Met als doel om in kaart te brengen in welke gevallen een verruiming van de uitzonderingssituaties mogelijk is en hoe we dat in de praktijk kunnen gaan vormgeven".

Voor de proef uit gaat een gespecialiseerd onderzoeksinstituut uitzoeken aan welke eisen de vaartuigen en bemanning moeten voldoen voor een veilige nachtelijke overtocht. En dan is ook nog de vraag of de pilot mag doorgaan omdat de Waddenzee een Natura 2000-gebied is met tal van beschermde vogels en anderen dieren. Een verhoging van nachtelijke snelheid moet worden getoetst aan de natuurwetgeving.

Verslaggever Gerri Eickhof neemt na 37 jaar afscheid van de NOS. Hij gaat met pensioen en maakt zondag zijn laatste item voor het NOS Journaal. Zijn laatste bijdrage aan de YouTube-serie Rondje Binnenhof verschijnt volgende week.

Eickhof is een van de langstzittende verslaggevers bij de NOS. Hij begon in 1988 als freelancer bij de buitenlandredactie van het NOS Journaal. Even later ging hij in vaste dienst aan de slag voor de binnenlandredactie, waar hij ook chef werd. Uiteindelijk werd hij verslaggever en die baan bleef hij jarenlang doen. In 2023 sloot Eickhof aan bij Rondje Binnenhof.

Hij deed verslag uit binnen- en buitenland. "Ik heb reportages gemaakt in acht verschillende oorlogen op drie verschillende continenten, soms wel twee, drie, vier maanden per jaar", vertelt Eickhof.

"Dat was niet altijd fijn, ik heb daardoor meer doden gezien dan een gemiddelde begrafenisondernemer bij het eerste lustrum. Ook heb ik een keer of tien gevangengezeten bij persvijandige groepen of regimes, meestal gelukkig maar een paar uur. En ik ben een keer ontvoerd, een dieptepunt." Dat gebeurde in 1999, in Belgrado.

Kenmerkende stijl

In zijn werkbiografie schrijft Eickhof ook dat hij zijn werk het leukste beroep vindt dat hij zich kon voorstellen. "En hoewel we tegenwoordig als journalisten, en zeker als journalisten van de NOS, regelmatig worden uitgescholden en belaagd, zou ik met niemand willen ruilen."

Hij staat bekend om zijn kenmerkende stijl en eigenzinnige toon. In 2020 presenteerde hij zijn verslag over camping-wc's deels in rijmvorm. Jaren eerder verwierf hij online faam met een kritische bijdrage in het NOS Journaal na het ontslag van trainer Marco van Basten bij Ajax. Ook zijn winteritems met de iconische bontmuts met flappen leverden zeker op sociale media veel reacties op.

De aankondiging van de regering-Trump om importheffingen af te kondigen tegen Canada leidde in de afgelopen weken tot een vastberadenheid onder Canadezen om producten te kopen uit eigen land, in plaats van Amerikaanse. Nu de EU ook is getroffen door Amerikaanse importheffingen, lijkt in Europa een soortgelijke beweging te ontstaan.

Zo delen op verschillende internetfora tienduizenden mensen Europese alternatieven voor Amerikaanse producten met elkaar. In Nederland is het vooralsnog geen groot thema, maar in andere Europese landen lijkt de beweging op stoom te komen. Een Franse Facebookgroep heeft inmiddels bijna 20.000 leden en gebruikers van Reddit hebben zelf een site opgezet met Europese alternatieven.

Rabobank-econoom Olaf Zwijnenburg legt uit dat dergelijke acties door sociale media binnen een mum van tijd een groot publiek bereiken. "Dat kan zowel positieve als negatieve gevolgen hebben voor de verkoop. Er ontstaat ineens in een heel hoog tempo een beweging in Europa om Amerikaanse producten te boycotten als reactie op recente politieke beslissingen van Trump."

Zwijnenburg stelt dat deze ontwikkeling een sentiment toont van groeiende onvrede over de Amerikaanse politiek in Europa.

Volgens retaildeskundige Kitty Koelemeijer zijn Nederlanders zeer gehecht aan Amerikaanse merken. "Made in America was voor veel producten een aanbeveling, net als bijvoorbeeld kleding met Made in Italy. Dat gaat er nu een beetje vanaf."

ING-econoom Dirk Mulder benadrukt dat het voor consumenten niet makkelijk is om zomaar over te stappen. Volgens hem storen mensen zich misschien wel aan de wereldwijde politieke situatie, maar is een verandering in gedrag niet eenvoudig. "We zijn gewend aan bepaalde producten, bepaalde smaken en daar moet je dan afscheid van nemen".

Nederlanders zijn volgens hem ook een stuk nuchterder en minder nationalistisch dan bijvoorbeeld Fransen of Denen. Overstappen op meer Europese producten is uiteindelijk goed voor de economie in Europa, zegt Mulder, maar er zijn ook nadelen. "Vergeet niet dat van bijvoorbeeld Coca-Cola hier in Nederland de flesjes worden gebotteld. Op het moment dat je gaat boycotten, raak je dat misschien kwijt, inclusief het kantoor en de banen."

Huismerk is doorgaans Europees

Het is voor Nederlandse consumenten ook niet makkelijk om te zien welke producten Amerikaans zijn. Het merk Honig heeft voor veel mensen bijvoorbeeld een oer-Hollands imago. Toch is het al ruim twintig jaar in handen van het Amerikaanse Kraft Heinz.

Een Deense supermarkt sprong daarop in en lanceerde een label om Europese producten te identificeren. Retaildeskundigen zien dergelijke labels in Nederlandse supermarkten niet zitten. Kitty Koelemeijer: "Als je producten gaat labelen moet de consument er voordeel van hebben, dit lijkt me dat niet te doen. De klant wordt al overspoeld met informatie en dan gooi je er nog meer bovenop."

In andere Europese landen, zoals Spanje, zetten sommige klanten Amerikaanse merken ondersteboven om zo andere klanten te informeren. Retaildeskundige Eelco Hos zegt dat er een makkelijkere manier is om zo goed als zeker te zijn van een Europees product: koop het huismerk. Die merken zijn eigendom van de supermarkt zelf en worden voor het grootste deel in Europa geproduceerd.

InRetail, de branchevereniging voor non-food, ziet nog geen grootschalige acties met bijvoorbeeld stickers, maar verwacht deze trend wel in de winkelstraat terug te gaan zien.

Naast voedsel zijn er ook veel Amerikaanse diensten en platforms ingeburgerd in Europa. Volgens ING-econoom Mulder kan overstappen bij de een makkelijker gaan dan bij de ander. "Het moet geen ongemak opleveren. Een andere browser of zoekmachine kan wel, maar weggaan van diensten als Gmail is veel moeilijker."

Wat zeker is, is dat er is op dit moment meer aandacht en waardering is voor spullen die uit Europa zelf komen, ongeacht hoe sterk de beweging die pleit voor Amerikaanse alternatieven nog wordt. Rabobank-econoom Olaf Zwijnenburg: "Je moet de macht van de klant niet onderschatten. Consumenten verwachten tegenwoordig veel meer van merken dan alleen goede spullen. Ze willen ook weten hoe hun favoriete merk in politieke en maatschappelijke discussies staat."