NOS Nieuws - Algemeen

Bij een botsing tussen twee treinen in Slowakije zijn ongeveer dertig mensen gewond geraakt. Er zouden vijf zwaargewonden zijn. De trein van Nitra naar de hoofdstad Bratislava kwam in botsing met een andere trein, net buiten het station van Pezinok. In de treinen zaten vooral studenten, die op weg waren naar Bratislava.

Volgens de eerste berichten was het geen frontale botsing. Ook is geen van beide treinen ontspoord, zegt de politie. De directeur van de spoorwegen zegt dat een van de twee treinen waarschijnlijk door rood is gereden.

De hulpdiensten rukten massaal uit en het rampenplan werd in werking gesteld. Elf gewonden zijn naar ziekenhuizen in Bratislava gebracht. De overige passagiers zijn met bussen geëvacueerd van de plek van het ongeluk.

Onderzoek ingesteld

Een passagier zegt tegen nieuwssite SME dat de trein remde, waarna er een klap volgde. "De sfeer is rustig en het treinpersoneel kwam onmiddellijk informeren hoe de passagiers eraan toe waren."

Het treinverkeer is in beide richtingen gestremd.

Premier Fico zegt dat er een onderzoek wordt ingesteld naar de oorzaak van het ongeluk. Er moet bekeken worden of er sprake was van een technisch defect of een menselijke fout. Morgenochtend komt het kabinet in spoedzitting bijeen.

Vorige maand kwamen twee sneltreinen frontaal met elkaar in botsing in Slowakije. Daarbij raakten zo'n honderd mensen gewond. De oorzaak was waarschijnlijk een menselijke fout.

In Amsterdam is vanavond stilgestaan bij de Kristallnacht. Precies 87 jaar geleden werden Joden in nazi-Duitsland het slachtoffer van een georganiseerde klopjacht. "Nu zijn Joden opnieuw bang", zei de Duitse minister Karin Prien op de herdenking in de Portugese Synagoge.

Net als andere sprekers waarschuwde Prien voor de gevaren van het opgelaaide antisemitisme. Het was de eerste keer dat een Duitse minister aanwezig is bij de jaarlijkse en zwaar beveiligde herdenking in Amsterdam.

Onderwijsminister Prien is van Joodse afkomst en geboren in de stad:

Amsterdam was een toevluchtsoord voor haar grootouders, die Duitsland in de jaren 30 hadden verlaten. "Daarvoor ben ik Amsterdam nog steeds enorm dankbaar", zei Prien in het Nederlands.

De aanslagen door Hamas op 7 oktober 2023 in Israël hebben de angst onder Joodse mensen aangewakkerd, vervolgde Prien. Ze legde ook een link met de Maccabi-rellen in Amsterdam een jaar geleden. "We hebben in Amsterdam gezien hoe snel haat in geweld kan veranderen."

De minister sprak desondanks ook van positieve ontwikkelingen. Ze verwees naar de wapenstilstand in Gaza tussen Hamas en Israël. "Dat geeft me hoop." Verder benoemde ze de inzet van maatschappelijke organisaties om antisemitisme en discriminatie aan te pakken.

Wat was de Kristallnacht?

In de nacht van 9 op 10 november 1938 werden verspreid over Duitsland en Oostenrijk Joden aangevallen, opgepakt of vermoord. Het was de eerste grootschalige pogrom sinds de nazi's aan de macht waren gekomen. Winkels van Joden werden geplunderd, synagogen in brand gestoken en huizen en begraafplaatsen vernield.

Honderden mensen werden omgebracht. Naar schatting 30.000 opgepakte Joden werden afgevoerd naar concentratiekampen. De Kristallnacht wordt ook wel de nacht van het gebroken glas genoemd. Het was de opmaat voor de genocide op Joden, de Holocaust.

Auteur Jessica Durlacher vertelde op het podium dat haar vader een jaar voor de Kristallnacht uit Duitsland was gevlucht. Gerhard Durlacher werd uiteindelijk in Nederland alsnog opgepakt en overleefde verschillende concentratiekampen, maar zijn ouders werden door de nazi's vermoord. "Ze waren wel gevlucht, maar het had niets geholpen."

Ook zij legde een verband met de huidige spanningen in de maatschappij. Sinds de oorlog tussen Israël en Gaza losbarstte in 2023 zijn Holocaustherdenkingen extra beladen geworden. "Het roept zelfs agressie op, alsof het een vals beroep op deernis is. Die agressie is niet gericht tegen de regering in Israël die deze oorlog voert, maar tegen de voltallige Israëlische bevolking en diaspora."

Het aantal meldingen van geweld tegen of discriminatie van Joden is onverminderd hoog, zegt Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding Eddo Verdoner tegen de NOS. Hij verwijst naar cijfers van de politie, die vorig jaar 880 antisemitische incidenten registreerde. Dat is evenveel als het jaar ervoor. In 2022 lag dit aantal nog fors lager: 549. Deze toename heeft alles te maken met de oorlog in Gaza.

Druk van antisemitisme

Wanneer je inzoomt op de hoeveelheid zaken die het OM heeft vervolgd, wordt de omvang van het probleem volgens Verdoner beter zichtbaar. Ruim een derde van alle behandelde discriminatiezaken vorig jaar had betrekking op antisemitisme. Dat aandeel lag nog hoger in 2023: toen was dat 48 procent van alle gevallen.

"Joden vormen slechts 0,3 procent van de bevolking. Dus niet alleen is het aantal incidenten hoog, de kans dat je zoiets meemaakt als Jood is heel erg groot", zegt hij. "We zien dat Joodse Nederlanders steeds meer de druk voelen van antisemitisme. Juist daarom is de herdenking van de Kristallnacht zo belangrijk."

Volgens Verdoner proberen Joden vaker hun identiteit te verbergen. "Als ze een taxi of eten bestellen gebruiken ze bijvoorbeeld een andere naam, omdat ze niet herkend willen worden. Dat is erg treurig." Hij zegt ook dat het lastiger wordt voor Joden om een zaal te huren voor religieuze evenementen uit vrees voor anti-Israëlische demonstraties.

De Yunus Emre-moskee in Emmeloord heeft te maken met een reeks bedreigingen en intimidatie. Dat meldt de Islamitische Stichting Nederland (ISN) waar de moskee onder valt. Vanochtend is bij de ingang een tas met versnipperde korans aangetroffen, met daarop teksten als "stop islamisering" en "geen moskee in onze straat".

Het was niet het eerste incident deze week. De imam van de moskee zegt maandag telefonisch bedreigd te zijn. De anonieme beller zei dingen als "we laten moskeeën instorten met jullie erin", "alle moslims het land uit" en "we willen geen moskee". Een woordvoerder van ISN zegt tegen de NOS dat de kinderen van de imam bij het gesprek aanwezig waren en de uitspraken hadden gehoord.

Afgelopen vrijdag werd een dode vogel op de deurmat van de moskee gevonden. Over die incidenten zegt ISN ze niet "groter te willen maken dan dat het is". Maar toen een moskeeganger vanochtend voor het ochtendgebed de tassen met haatdragende teksten vond, belde het bestuur alsnog de politie. Er is aangifte gedaan, zegt ISN.

Verrast en overstuur

Het is onduidelijk wie er achter de bedreigingen zit. Het moskeebestuur zegt een goede verhouding te hebben met de gemeente en goed contact met de buurt. "Het is de eerste keer dat de moskee dit meemaakt sinds de oprichting", laat de ISN-woordvoerder weten. "Het bestuur is verrast en overstuur. Ze vinden het niet prettig dat ze op een plek van vrede zo gestoord kunnen worden."

De woordvoerder roept politiek Den Haag op om er rekening mee te houden dat moslims zich vaker onveilig voelen. "De afgelopen maanden waarschuwden wij al voor een zorgwekkende toename van bedreigingen en intimidatie tegen moskeeën, en riepen wij de politiek op tot het terugdringen van polarisatie en de bescherming van moslims en moskeeën."

De algemeen directeur van de BBC en de hoofdredacteur van BBC News hebben hun functie neergelegd vanwege een documentaire over de Amerikaanse president Trump. In de documentaire zijn twee delen van een toespraak van Trump uit januari 2021 aan elkaar gemonteerd.

Het gaat om de uitspraken: "We gaan naar het Capitool" en "We gaan vechten als de duivel". In werkelijkheid zat daar 50 minuten tussen. Door de montage leek het alsof de oproep om naar het Capitool te gaan ook een oproep was om te gaan vechten.

De twee BBC-kopstukken dienden hun ontslag in naar aanleiding van een publicatie dinsdag in The Daily Telegraph. Daarin werd geciteerd uit een intern memo van de BBC over de documentaire A Second Chance? van het journalistieke onderzoeksprogramma Panorama, die vorig jaar werd uitgezonden. De documentaire was gemaakt door de zelfstandige productiemaatschappij October Films Ltd voor de BBC.

Directeur Tim Davie erkent dat er fouten zijn gemaakt en zegt dat de discussie die is ontstaan over BBC News heeft bijgedragen aan zijn besluit.

Correspondent Fleur Launspach in Londen:

"De druk bouwde zich de afgelopen dagen op en nu zijn de hoogste koppen bij de BBC gerold. Er kwam kritiek vanuit het Witte Huis, The Daily Telegraph publiceerde het intern gelekte rapport en ook de politiek begon zich ermee te bemoeien.

De details zijn cruciaal: juist het feit dat Trump zijn supporters níet expliciet had opgeroepen om naar binnen te gaan, was een omstreden kwestie.

De BBC heeft ronduit een moeilijk jaar. De publieke omroep met een wereldwijd bereik kwam onder vuur te liggen door een reeks gevoelige kwesties: een documentaire over Gaza, waarvan de jonge verteller familie bleek van een Hamas-lid en een optreden op het Glastonbury Festival, waar punkrapgroep Bob Vylan opriep tot "dood aan het Israëlische leger" zonder dat de BBC ingreep of tijdig wegschakelde. De onafhankelijkheid van de omroep komt zo steeds opnieuw ter discussie te staan.

Tegelijk is het goed te bedenken dat juist The Daily Telegraph, de krant die deze kwestie aan het rollen bracht, erom bekendstaat de BBC graag en vaak te bekritiseren op zijn onafhankelijkheid. Ironisch genoeg staat diezelfde rechtse krant zelf allerminst bekend vanwege genuanceerde of kleurloze berichtgeving."

Hoofdredacteur Deborah Turness zegt dat de controverse over de documentaire een punt heeft bereikt waarop de BBC schade kan lijden en dat de eindverantwoordelijkheid bij haar ligt. Ze voegde eraan toe dat er fouten worden gemaakt, maar bestrijdt recente beschuldigingen dat BBC News systematisch bevooroordeeld is.

Het bestuur van de Britse omroep zegt het besluit te respecteren en prijst de twee voor hun werk. Davie werkte twintig jaar bij de BBC, waarvan de laatste vijf als algemeen directeur. Turness was sinds 2022 hoofdredacteur van de nieuwsafdeling.

Het aantal slachtoffers dat is geborgen na het omslaan van een schip met vluchtelingen voor de kust van Thailand is opgelopen tot zeven. Dertien mensen zijn gered door de Maleisische kustwacht. Er worden nog tientallen mensen vermist, hoeveel precies is niet duidelijk.

De passagiers waren vluchtelingen die met een schip met zo'n 300 opvarenden waren vertrokken uit Buthidaung in Myanmar, blijkt uit een eerste onderzoek van de Maleisische kustwacht. Toen het schip Maleisië naderde, zijn ze waarschijnlijk over drie kleinere boten verdeeld, die elk ongeveer honderd mensen aan boord zouden hebben genomen. Dat gebeurt vaker, omdat kleinere schepen minder snel door de Maleisische kustwacht worden opgemerkt.

Een van die boten is vermoedelijk donderdag omgeslagen in de buurt van het Zuid-Thaise eiland Tarutao. Waar en wanneer precies is nog onduidelijk. Een aantal opvarenden is afgedreven naar het noordelijke Maleisische eiland Langkawi.

Mensensmokkel

Onder de overlevenden zijn Rohingya en andere mannen uit Myanmar. Een van de slachtoffers is een vrouw uit de Rohingya-gemeenschap, de voornamelijk islamitische minderheid die wordt vervolgd in het overwegend boeddhistische Myanmar. Zij werd gisteren dood aangetroffen in zee. Vandaag zijn nog eens zes lichamen gevonden, nadat het gebied waarin werd gezocht was uitgebreid. Morgen wordt verder gezocht.

Het is nog onduidelijk of de andere twee boten er wel in zijn geslaagd om Maleisië te bereiken.

Volgens de Maleisische politie zijn er smokkelbendes actief die steeds meer migranten over gevaarlijke zeeroutes naar Maleisië brengen. De UNHCR heeft de autoriteiten in de regio opgeroepen om meer te doen om rampen als deze te voorkomen. Volgens de VN-vluchtelingenorganisatie zijn er dit jaar al 5200 Rohingya uit Myanmar vertrokken, van wie er 600 zijn omgekomen of vermist geraakt.

Veel Rohingya die op de vlucht zijn voor het geweld in eigen land, gaan naar Maleisië, vanwege de grote moslimgemeenschap daar. Vanwege de grote aantallen probeert Maleisië de toestroom in te dammen.

"De tijd van vrouwen is gekomen." Het was de campagneslogan van Claudia Sheinbaum in aanloop naar de Mexicaanse presidentsverkiezingen in 2024. Sheinbaum zou de eerste vrouwelijke president van Mexico worden, een belangrijke gebeurtenis in een land waar de machocultuur nog altijd domineert. Vrouwen van alle generaties zagen in haar een voorbeeld. Het hoogste ambt van het land was niet langer alleen aan mannen voorbestemd.

Ruim een jaar later is Sheinbaum niet alleen een voorbeeld van wat vrouwen willen worden, ze is ook een voorbeeld geworden van wat vrouwen willen stoppen. Dat komt doordat haar nu zelf is overkomen wat zoveel Mexicaanse vrouwen meemaken: seksueel geweld.

Toen Sheinbaum vorige week van het presidentiële paleis naar een ministerie verderop in het centrum van Mexico-Stad liep, werd de populaire president staande gehouden door aanhangers die met haar op de foto wilden. Op beelden is te zien dat een man Sheinbaum van achter benadert, zijn arm om haar heen slaat, haar borsten betast en haar nek kust, tot een medewerker van de president ingrijpt.

Later reageerde de president op het voorval, die op het moment zelf niet doorhad wat er gebeurde. "Ik maak dit nu als vrouw mee, maar het is iets wat alle vrouwen in ons land meemaken", zei ze.

Zeven op de tien

Wat Sheinbaum overkwam, is verre van uniek voor veel Mexicaanse vrouwen. Uit onderzoek blijkt dat zeven op de tien vrouwen van boven de 15 jaar ooit slachtoffer worden van seksueel geweld. Sheinbaum liet weten aangifte te doen. "Als ik de misdaad niet aangeef, wat betekent dat dan voor de rest van de Mexicaanse vrouwen?" zei ze. Daarnaast lanceerde ze een plan waarmee seksuele intimidatie in iedere staat van Mexico strafbaar gesteld zou moeten worden. Ook moeten aanklagers en rechters bijgeschoold worden over geweld tegen vrouwen.

Hoewel het online steunbetuigingen regent voor de president, is er ook een bittere nasmaak voor veel feministische collectieven in het land. Mexico is een land waar dagelijks zeker tien vrouwen slachtoffer worden van femicide, waar veel geweldsmisdrijven tegen vrouwen niet vervolgd worden en waar vrouwen überhaupt geen aangifte durven te doen uit angst voor represailles.

María de la Luz Estrada is een van de prominentste vrouwenrechtenactivisten in Mexico. Volgens haar is er sinds het aantreden van Sheinbaum weinig verbeterd op het gebied van vrouwenrechten. "Je kan wel mooie publiciteitscampagnes hebben, vrouwen aanmoedigen om aangifte te doen, maar de waarheid is dat met name in de armere buurten vrouwen niet serieus worden genomen."

Huiselijk geweld is voor veel mensen in Mexico onderdeel van het dagelijks leven, zegt De la Luz Estrada. "Met name bij verdwijningen en bij vrouwenmoord moet direct gekeken worden naar het geslacht van het slachtoffer. Dat gebeurt niet. Daders komen versneld vrij omdat autoriteiten zeggen dat femicide een soort liefdesdrama is. En daar heeft deze president niets aan veranderd."

Vooruitgang onder Sheinbaum

Sinds het aantreden van Sheinbaum zijn er wel degelijk programma's en wetten ingevoerd die het leven van Mexicaanse vrouwen moeten verbeteren. Zo is ongelijke betaling op de werkvloer ongrondwettelijk geworden. Er is een nieuw pensioenstelsel voor vrouwen. Er moet een opvangsysteem komen waardoor alleenstaande vrouwen kunnen werken terwijl voor hun kinderen wordt gezorgd. En in steeds meer gemeenten en wijken zijn zogeheten puntas violetas opgericht, waar vrouwen een veilige haven kunnen vinden op het moment dat zij last hebben van intimidatie.

De la Luz Estrada vindt het hare van de maatregelen van de regering. "Vrouwen moeten geen veilige havens nodig hebben. Het zijn de daders die harder aangepakt moeten worden", zegt ze. "En het zijn de autoriteiten, van de rechters tot de aanklagers tot de politici die ons land besturen, die vrouwengeweld serieuzer moeten gaan nemen."

Een ander unicum onder Sheinbaum was de oprichting van een ministerie voor Vrouwenzaken. Ingrid Gómez Saracibar is de eerste staatssecretaris op dit ministerie en ze houdt zich bezig met de preventie van geweld tegen vrouwen.

Gómez Saracibar erkent dat er nog een lange weg is te gaan. "We proberen alle gemeenten in het land te bezoeken, om te horen waar vrouwen mee zitten en wat ze nodig hebben. Maar met name in plattelandsgebieden is er een machocultuur die heel moeilijk te doorbreken is. Dat gaat niet veranderen met één vrouwelijke president."

Het is al een lange tijd erg zacht herfstweer. Het is 's middags vaak warmer dan 10 graden en daarbij is het ook nog eens behoorlijk zonnig. Woensdag werd het zelfs bijna 19 graden.

Ook na het weekend blijft de wind uit het zuiden waaien en zijn de temperaturen aan de hoge kant. Meestal is het 12 tot 15 graden. Later deze week zou het zelfs nog iets warmer kunnen worden. In het zuiden zijn dan uitschieters richting 18 graden mogelijk.

Om verder vooruit te kijken naar de ontwikkelingen van het weer is de 'pluim' een manier om trends en veranderingen onder de loep te nemen.

Hieronder zie je de pluim van de temperatuur voor de komende 10 dagen:

Wat opvalt is dat op de korte termijn, tot en met donderdag, een geleidelijke stijging van de temperatuur het meest waarschijnlijk is. Het blijft voorlopig dus zacht.

Vanaf vrijdag gaat de rode lijn omlaag, maar wordt ook het grijze gebied rondom de lijn ineens een stuk groter. De rode lijn kan je zien als een gemiddelde en het gebied eromheen zijn de uitersten van de mogelijke temperatuur. Hoe groter dat gebied is, hoe onzekerder de weersverwachting. Kouder weer volgende weekend wordt dus wel een grotere mogelijkheid in vergelijking met de komende dagen.

Kou hangt dus in de lucht, maar komt die afkoeling er ook echt? Hoe dichter we bij dat kantelpunt in de buurt komen, hoe groter de zekerheid meestal wordt. Waarschijnlijk wordt daarom in de loop van de week duidelijk of we veel kouder weer krijgen of dat het vrij warm blijft.

De Britten sturen een anti-droneteam naar België na de incidenten met drones van de afgelopen weken. De Belgische defensieminister Francken bedankt het VK voor de snelle steun en solidariteit.

"De inzet van een Brits anti-droneteam in België versterkt onze collectieve veiligheid en toont onze eenheid bij de aanpak van hybride dreigingen", schrijft Francken op X.

"Rusland is de grootste bedreiging momenteel en de illegale invasie van Oekraïne heeft aangetoond waar het land toe in staat is", zegt de chef-staf van het Britse leger Richard Knighton tegen de BBC. "We moeten ons zorgen maken over de Russen. We weten dat ze sabotageacties uitvoeren en bezig zijn met een hybride oorlog tegen ons."

Knighton benadrukt dat het nog niet zeker is of de drones die in het Belgische luchtruim zijn gespot Russisch zijn, maar dat het aannemelijk is dat ze door Moskou zijn gestuurd. "Het VK en de andere NAVO-bondgenoten steunen elkaar en daarom sturen we materieel en mensen naar België."

De afgelopen weken is het Belgische luchtruim meermaals geschonden door drones. De objecten zijn onder meer gezien boven delen van de legerbasis bij Marche-en-Famenne, in de Belgische Ardennen en het militaire vliegveld Kleine-Brogel.

Ook vanavond vliegverkeer bij Luik ontregelt

Vrijdag lag het luchtverkeer rond Luik en Brussel anderhalf uur stil, omdat er drones in de omgeving waren gespot. Gisteren lag het vliegverkeer rond Luik een half uur stil. En ook vanavond konden tijdelijk geen vliegtuigen landen of opstijgen vanwege de melding van drones in de buurt van het vliegveld.

Defensieminister Francken hamerde er onlangs op dat er veel te weinig middelen waren in het land om drones te detecteren en uit de lucht te schieten. Donderdag zei hij het luchtbewakingscentrum te gaan versterken.

Ook Frankrijk en Duitsland hebben materieel en personeel gestuurd om België te helpen, schrijft de Vlaamse omroep VRT.

Hybride oorlog

De Belgische minister van Justitie zegt dat het land bedachtzaam te werk moet gaan om het probleem aan te pakken. "We zitten zeker in een hybride oorlog waarin geen enkel instrument geschuwd wordt door derde landen om de stabiliteit in ons land te ondermijnen", zei ze tegen VRT. "De situatie is ernstig, maar er is geen reden voor paniek."

In heel Europa groeien de zorgen na incidenten met drones in onder meer Duitsland, Polen, Roemenië, Litouwen, Denemarken en Noorwegen. Met name boven luchthavens en militaire terreinen zijn ze gezien. Meestal is niet duidelijk om wat voor drones het ging of van wie ze waren, maar in sommige gevallen wordt Rusland verantwoordelijk gehouden.

De politie is een groot onderzoek gestart naar drie schietpartijen in Hoorn gisteravond. De incidenten vonden in korte tijd dicht bij elkaar plaats. Drie mensen zijn aangehouden. Twee personen, onder wie een van de aangehouden verdachten, raakten gewond.

De hulpdiensten werden zaterdag rond 18.30 uur gewaarschuwd na een schietpartij in de wijk Kersenboogerd. Daarbij raakte een iemand gewond. Het slachtoffer is naar het ziekenhuis gebracht.

Na de schietpartij zijn een 19-jarige man uit Hoorn en een jongen aangehouden. Bij de arrestatie zijn door de politie waarschuwingsschoten gelost, schrijft NH.

Drie incidenten

Een half uur later werd een woning aan het Winterkoninkje beschoten. "Een kogel is door het raam gevlogen. En in de woning waren mensen thuis. Gelukkig is er niemand gewond geraakt", zegt een politiewoordvoerder.

Niet lang daarna kreeg de politie een melding van een schietpartij aan de Juliana van Stolberglaan, een paar honderd meter verderop. In de straat troffen agenten een man aan die wegrende, maar ze wisten hem na een achtervolging aan te houden. De man, een 20-jarige Amsterdammer, bleek gewond en is naar het ziekenhuis gebracht. Daar werd hij aangehouden.

Geen wapens gevonden

Er zijn geen wapens gevonden bij de drie aangehouden verdachten. De politie houdt rekening met een verband tussen de schietpartijen en denkt dat meer mensen bij de incidenten betrokken zijn. "Wat dit met elkaar te maken heeft, die puzzel gaat de recherche maken", zegt de woordvoerder. "Het is een interessante puzzel om te leggen voor ons."

De politie vraagt getuigen zich te melden.

Hoelang duurde 2000 jaar geleden de reis per ossenkar van Utrecht naar Rome? Of lopend van Nijmegen naar Keulen? Een nieuwe digitale atlas van het Romeinse Rijk laat dat in een oogwenk zien. De online atlas brengt bijna 300.000 kilometer aan wegen uit de antieke oudheid in kaart.

De site met de kaart lijkt op een soort Romeinse Google Maps. Itiner-e heet het project, afgeleid van het Latijnse woord voor reis. Je kunt er routes op plannen en zien hoe het wegennet er rond 150 na Christus uitzag.

"Het is voortgekomen uit een enorme frustratie", zegt Tom Brughmans van de universiteit van Aarhus in Denemarken tegen New Scientist. "Het is het meest raadselachtige onderwerp in de Romeinse archeologie. We hebben een spreekwoord dat zegt: alle wegen leiden naar Rome. Dus waarom kan ik in vredesnaam niet alle Romeinse wegen downloaden? Waar zijn ze?"

Er waren wel digitale kaarten van het Romeinse Rijk, maar die waren niet zo uitgebreid. Brughmans en een aantal internationale collega's, ook uit Nederland, besloten het dus maar zelf te doen. Jarenlang werkten ze aan de atlas. Ze gebruikten aanwijzingen uit een berg studies naar het Romeinse wegennet en gingen zo de tracés van de oude heirbanen na, de verharde langeafstandwegen in het Romeise Rijk.

Niet alleen de hoofdwegen, maar ook de kleinere wegen. Ook luchtfoto's, satellietbeelden en oude topografische kaarten kwamen eraan te pas.

Er moet wel een voorbehoud worden gemaakt, waarschuwen de makers. Over de exacte loop van veel van de wegen bestaat nogal wat onzekerheid. Vooral over de secundaire wegen. Er zijn trajecten bij waarvan verondersteld wordt dat ze bestonden, maar waarvan dat niet zeker is. Op de kaart is die twijfel terug te vinden. Als je op een route klikt, wordt zichtbaar of de weg zeker, verondersteld of hypothetisch is.

De heirbanen waren ontzettend belangrijk voor het Romeinse Rijk, zowel voor het snel verplaatsen van legers als voor de economie en voor het bestuur van het immense gebied. Maar hoe de wegen precies liepen, is soms gokken. Het begin en einde van een weg is vaak wel bekend, maar daartussen kan het variëren. Van maar 2,8 procent van het wegennet is zeker dat het zich op of vlak bij het originele tracé bevindt.

De universiteit van Aarhus hoopt dat de online atlas niet alleen meer inzicht geeft in het Romeinse Rijk, maar ook bijdraagt aan de kennis over latere ingrijpende gebeurtenissen in Europa. Het vroege christendom, de volksverhuizingen en de enorme pandemieën die Europa overspoelden, zijn via het Romeinse wegennet verspreid, aldus Brughmans.

Veel moderne wegen volgen nog altijd de loop van de veronderstelde Romeinse wegen. Niet onlogisch, vindt archeoloog Adam Pažout, ook betrokken bij de digitale atlas. "De Romeinen hebben een enorme impact gehad met dit wegennet."

Zeker twee mensen zijn in de Filipijnen om het leven gekomen, nog kort voordat 'super-orkaan' Fung-wong aan land was gekomen. Zware regenval en harde windstoten van 185 tot 213 kilometer per uur teisteren vooral het oosten en het noorden van het land.

Op het laaggelegen oostelijke eiland Catanduanes verdronk iemand toen het water plotseling kwam opzetten en op Samar raakte iemand bedolven onder puin, meldden de autoriteiten. Meer dan een miljoen mensen zijn inmiddels geëvacueerd.

"De regen en wind waren zo hevig dat het zicht vrijwel nul was", zegt rampenbestrijder Roberto Monterola op Catanduanes tegen persbureau AP. "We hebben veertien mensen gered die vastzaten op het dak van hun huis in een laaggelegen wijk", vertelt hij. "Een vader belde in paniek dat het dak van zijn huis zou wegwaaien. We hebben hem en vier familieleden gered."

Voor twee derde deel van het land gelden waarschuwingen. Meer dan 30 miljoen mensen kunnen door de orkaan worden geraakt. Het meteorologisch instituut Pagasa waarschuwt dat de orkaan zich heeft ontwikkeld tot een 'super-orkaan' en dat de situatie op Catanduanes levensbedreigend is. Sommige dorpen zijn er overstroomd en hoge golven teisteren de kust.

Op Luzon, het dichtstbevolkte eiland van de Filipijnen, gelden de hoogste waarschuwingsniveaus voor storm. Onder meer in de hoofdstad Manilla, iets zuidelijker op Luzon, zijn uit voorzorg kantoren en scholen dicht. Ook luchthavens zijn gesloten en de kustwacht houdt schepen in de havens.

Veel plaatsen lopen het risico op overstromingen en aardverschuivingen. Op veel plekken is de stroom uitgevallen, ook verder naar het zuiden.

21ste storm

Fung-wong, die lokaal de naam Uwan heeft gekregen, kan nog krachtiger worden dan de orkaan Kalmaegi van afgelopen week, waarschuwen de autoriteiten. Fung-wong is de 21ste storm die de Filipijnen dit jaar treft. Gemiddeld zijn dat er jaarlijks zo'n 20.

Orkanen: niet vaker, wel heviger door klimaatverandering

Door klimaatverandering komen orkanen wereldwijd waarschijnlijk niet vaker voor, maar de zwaarste orkanen worden zeer waarschijnlijk wel nog heviger. In de afgelopen decennia is het aantal orkanen uit de zwaardere categorieën waarschijnlijk al toegenomen.

Dit komt doordat orkanen hun energie halen uit het zeewater: dus hoe warmer het water door klimaatverandering wordt, hoe meer kracht een orkaan krijgt. Ook valt er gemiddeld meer regen, en hevige regenval leidt in de praktijk tot de meeste schade. Daarnaast heeft de stijgende zeespiegel invloed: de stormvloed van een orkaan wordt hoger bij een hogere zeespiegel, waardoor laaggelegen gebieden sneller zullen overstromen.

De nieuwe orkaan dreigt de rampenbestrijding verder onder druk te zetten. De Zuidoost-Aziatische archipel herstelt zich nog van orkaan Kalmaegi, die in de Filipijnen 224 mensenlevens eiste en in Vietnam vijf.

Fung-wong zal vanaf maandag naar het noordwesten trekken en dinsdag naar het noorden, verwacht weerbureau Pagasa. Pas woensdag zwakt de orkaan wat af en trekt dan waarschijnlijk richting de Straat van Taiwan. Hij wordt donderdag op Taiwan verwacht, maar is dan flink in kracht afgenomen.

China bevestigt dat er uitzonderingen zijn gemaakt op het exportverbod voor chips van chipfabrikant Nexperia. Vorige week zaterdag kondigde China al aan dat het zou kijken naar uitzonderingen op het exportverbod. Sommige bedrijven konden een vrijstelling krijgen voor "in aanmerking komende exporten". Het Chinese ministerie van Handel bevestigt nu dat die uitzonderingen zijn gemaakt.

Het Duitse Aumovio, dat onderdelen maakt voor de auto-industrie, was donderdag de eerste leverancier die aankondigde dat het een uitzondering kreeg op het exportverbod. Eurocommissaris Sefcovic voor Handel sprak deze week van "welkome vooruitgang" in de onderhandelingen tussen China en Nederland.

Auto-industrie

Het Chinese exportverbod had grote gevolgen, omdat de producten van Nexperia in vrijwel elk elektrisch apparaat nodig zijn. Met name Europese automakers als Volkswagen hebben er last van, omdat zij veel gebruikmaken van de chips.

Fabrieken dreigen vanwege het exportverbod stil te vallen. Afgelopen week zei Sigrid de Vries van de Europese brancheorganisatie ACEA dat sommige autofabrikanten nog maar voor een aantal dagen chips hadden.

Woede Nederlandse ingreep

Nexperia heeft zijn hoofdkantoor in Nijmegen, maar de chips worden voornamelijk gemaakt in fabrieken in China. China stopte vorige maand met de export uit woede over Nederlandse ingrepen bij het bedrijf. Zo had een Nederlandse rechter de Chinese directeur uit zijn functie gezet. Verder dreigde volgens het ministerie van Economische Zaken een kennislek en een risico voor de Nederlandse en economische veiligheid.

Wanneer de chips daadwerkelijk geleverd worden, is nog onduidelijk.

Correctie van de redactie:

In een eerdere versie van dit bericht stond dat China het exportverbod grotendeels heeft opgeheven en dat alle Nexperia-chips die China produceert en die voor niet-militaire doeleinden zijn, het land weer uit mogen. Dat bleek later niet te kloppen. Het Chinese ministerie van Handel heeft slechts bevestigd dat China uitzonderingen heeft gemaakt op het exportverbod. De kop en tekst zijn daarom aangepast.

Voor het eerst sinds 2020 vertrekt vanavond een NASA-missie naar Mars. Of eigenlijk twee, want de Escapade-missie bestaat uit twee satellieten die om de rode buurplaneet gaan draaien. Voornaamste taak: ze gaan 3D-beelden maken van de zonnewind rond Mars.

Dat is tenminste de bedoeling. Eerst moet de lancering in Florida goed gaan. De Escapade-sondes gaan de ruimte in met de New Glenn, het nieuwe werkpaard van Jeff Bezos' ruimtevaartbedrijf Blue Origin. De raket heeft er pas een enkele vlucht opzitten, in januari dit jaar. Die verliep probleemloos (afgezien van de mislukte landing van de herbruikbare booster na de lancering). Bij deze vlucht staat meer op het spel: er is een belangrijke lading aan boord.

Na de lancering volgt nog een noviteit: de sondes volgen een 'slimme' route naar Mars. Die voert ze niet direct naar de planeet, maar via een plek tussen de zon en de aarde van waaruit ze in 2026 naar Mars gekatapulteerd kunnen worden. Die route is langer, maar maakt missies minder afhankelijk van het tweejaarlijkse lanceerraam waarbinnen de aarde en Mars dicht bij elkaar staan.

Blue en Gold

De twee Marssatellieten heten Blue en Gold. Als de reis goed verloopt, komen ze in september 2027 aan bij Mars. Na een testfase krijgen de twee ESCApe and Plasma Acceleration and Dynamics Explorers - zoals de Escapade-missie voluit heet - verschillende banen. Vandaaruit moeten ze gezamenlijk een 3D-kaart maken van de zonnewind rond de planeet.

NASA maakte een Hollywood-achtige trailer voor de missie:

Al jaren rijden er karretjes over Mars en draaien er satellieten om de planeet. Uit foto's en metingen van die verkenners hebben planeetwetenschappers geconcludeerd dat Mars in een ver verleden rivieren en meren had, en ook een veel dikkere atmosfeer. Dat veranderde zo'n 4 miljard jaar geleden. Het magnetisch veld van de planeet begon te verdwijnen.

Dat onzichtbare schild beschermde Mars tegen de zonnewind, een stroom van geladen deeltjes. Die zonnewind beroofde de planeet langzaam maar zeker van zijn dampkring. Nu heeft die nog maar een dichtheid van 1 procent van die van de aarde.

De Escapade-missie moet vastleggen hoe de zonnewind de ijle Marsatmosfeer tegelijkertijd van energie voorziet en ook kapotmaakt. Het team van wetenschappers wil begrijpen hoe dat proces precies werkt. "Dat is een belangrijk stukje van de puzzel van de klimaatevolutie van Mars", zegt Robert Lillis, hoofdonderzoeker van de missie. "Escapade geeft ons een 'stereoperspectief', twee verschillende gezichtspunten tegelijkertijd."

Magnetische bellen

Het magnetische veld rond Mars is niet helemaal weg. Er zijn magnetische 'bellen' die ontstaan door interactie van de zonnewind met de atmosfeer. De twee sondes kunnen die regio's korte tijd na elkaar bestuderen - van 2 tot 30 minuten - en zo het enorm dynamische systeem in kaart brengen. Met een enkele sonde zit daar uren tussen, te lang om goed te begrijpen wat zich er precies afspeelt.

Kennis over de wisselwerking tussen de zonnewind en de ijle Marsatmosfeer kan ook behulpzaam zijn bij toekomstige missies naar Mars. Radiogolven kunnen op Mars gereflecteerd worden door de ionosfeer, een laag met elektrisch geladen atomen in de dampkring, wat gevolgen heeft voor communicatie en navigatie. Uit de metingen van Blue en Gold is mogelijk zelfs af te leiden of er ergens nog vloeibaar water onder de grond zit. Ook die informatie is belangrijk voor bemenste missies naar de planeet.

De lancering van Escapade, gepland voor vanavond om 20.45 uur (Nederlandse tijd), is hier te volgen.

Mohamed Hassan vluchtte net voordat de massamoorden begonnen uit Al-Fasher in de Sudanese regio Darfur. Met zijn peuters in een kruiwagen wist hij te ontkomen. Twee weken later weet hij nog steeds niet hoe het met zijn vader is die achterbleef. En dat geldt voor veel families.

Hassan zit op een matje op de grond in een buitenwijk van de hoofdstad Khartoem. Samen met zijn drie kinderen en vrouw is hij net aangekomen bij familie. Op zijn telefoon kijkt hij naar de gruwelijke video's die uit zijn stad komen. Hoe levenloze lichamen in een greppel liggen, hoe mannen worden geëxecuteerd en hoe de milities van de RSF in terreinwagens op mensen jagen die proberen te vluchten.

Hassan kijkt niet zomaar, hij speurt. Hij stopt bij de gezichten. Zit zijn oude vader tussen de slachtoffers? Hassan ontvluchtte Al-Fasher zo'n week voordat de stad werd overgenomen door de RSF. Bij een controlepost van de paramilitairen zei hij dat hij zijn land ging bewerken. Ze sloegen hem, maar lieten hem wel in leven toen hij geld betaalde.

Het was een gok, vertelt hij. Vluchten, of onze dood tegemoetzien in Al-Fasher. Zijn kinderen werden steeds magerder en de volledige overname was ophanden. Maar zijn oude vader liet hij noodgedwongen achter. De tocht door de woestijn was voor hem te zwaar.

Tienduizenden vluchtelingen

De Sudanese paramilitairen van de Rapid Support Forces namen Hassans stad twee weken geleden in. Honderdduizenden burgers die in de stad vastzaten, werden overgeleverd aan bruut etnisch geweld. Hoeveel doden er zijn gevallen, weet niemand. Hoeveel achterblijvers er nog zijn ook niet. In de stad zouden zeker een kwart miljoen mensen wonen. Tot nu toe zijn er tienduizenden vluchtelingen geteld. Waar is de rest?

Via de telefoon spreken we ook met de 17-jarige Sudanees Duda Hamid. Hij weet wel wat er met zijn oudere broer is gebeurd. Geëxecuteerd door de RSF. Ooggetuigen die uit Al-Fasher zijn gevlucht, vertelden zijn familie dit nieuws.

Het verhaal van Hamids broer, de 29-jarige Mohamed, is bijzonder. Hij was het afgelopen jaar een van de Sudanezen die vanuit El-Fasher aan de wereld doorgaven wat er gebeurde in de stad. Ook de NOS sprak herhaaldelijk met hem.

Hij beschreef hoe de aanvallen intensiever werden, burgers veevoer aten en dat er Colombiaanse huurlingen bij de oorlog betrokken zijn. En hij riep om hulp. Hij had gezien wat de milities in een vluchtelingenkamp buiten Al-Fasher in april hadden aangericht. Daar staken ze zijn huis in brand en verkrachtten en vermoordden ze mensen. Al-Fasher zou het volgende doelwit zijn. De RSF was bruut. Kon de wereld iets doen?

Bang om de wandaden van de RSF bloot te leggen was de jonge Sudanees niet. Hij wist dat het een risico was. Volgens zijn jongere broer waren milities doelgericht naar Mohamed op zoek toen ze het centrum binnenliepen. "Maar hij wilde bij zijn mensen blijven, voor hen koken bijvoorbeeld. Daar waar hij een verschil kon maken."

Hulp was hard nodig. Want het leven was al heel lang zwaar in de stad, vertelt ook Hassan, op zijn matje in de hoofdstad Khartoem. "Al maandenlang vielen er doden. De afgelopen tijd namen de aanvallen toe. Droneaanvallen, beschietingen. Honderd, tweehonderd projectielen per dag en doelgericht op burgers."

Eten kwam de stad nog nauwelijks binnen. De eerste maanden werd er nog veel gesmokkeld door handelaren, maar dat werd steeds moeilijker. De milities knepen de stad steeds verder af. "Veel mensen stierven, vooral ouderen, door een gebrek aan voedsel en medische hulp. We bleven mensen begraven, tientallen per dag."

Hassan pakt zijn telefoon. Iedere dag probeert hij zijn vader vanuit Khartoem te bellen. Hij pakt zijn telefoon. Geen gehoor. Sinds de stad is overgeleverd aan de RSF is er geen contact meer met mensen in Al-Fasher. "Ik denk dat ze hem zullen vermoorden." Hassan duikt in elkaar en snikt.

Bekijk ook deze special over de moordpartijen gepleegd door de RSF in de stad Al-Fasher:

De bestuurder van een fatbike is afgelopen nacht door de politie van de snelweg gehaald. De man fietste op de A50 bij Eindhoven tegen het verkeer in op de vluchtstrook.

"Levensgevaarlijk!", noemen agenten van de politie Best-Oirschot de actie van de man op Instagram. De bestuurder van de fatbike bleek onder invloed van alcohol. Hij heeft twee bekeuringen gekregen, schrijft Omroep Brabant.

Volgens Rijkswaterstaat komt het zo'n 4000 keer per jaar voor dat iemand met de fiets, scooter, scootmobiel of te voet op een snelweg terechtkomt.

Zo'n 100 mensen worden vermist nadat een boot is gezonken bij de grens tussen Thailand en Maleisië. Het vaartuig met migranten vertrok drie dagen geleden uit de plaats Buthidaung, in het westen van Myanmar.

Tien mensen hebben het ongeluk overleefd en één lichaam is inmiddels geborgen, meldt de Maleisische maritieme autoriteit. De dode is een vrouw uit de Rohingya-gemeenschap, de voornamelijk islamitische minderheid die wordt vervolgd in het overwegend boeddhistische Myanmar.

Ook onder de overlevenden zijn twee Rohingya-mannen. Verder hebben zeker drie Myanmarese mannen en een man uit Bangladesh het ongeluk overleefd.

Dit zijn de eerste beelden van de reddingsactie op zee:

De groep was onderweg naar Maleisië en stapte aanvankelijk aan boord van een groot schip, met in totaal 300 opvarenden. Toen ze de grens naderden, kregen ze de instructie om over te stappen op drie kleinere boten met elk ongeveer honderd mensen, om niet door de autoriteiten te worden opgemerkt, meldt persbureau Reuters op basis van lokale bronnen. Wat er met de twee andere boten is gebeurd, is nog onbekend.

Er gebeuren vaker bootongelukken met Rohingya-vluchtelingen. Vaak gaat het om boten van slechte kwaliteit die niet bestand zijn tegen hoge golven. Vanwege het geweld in Myanmar tegen de Rohingya zijn in de afgelopen jaren meer dan een miljoen van hen ontheemd geraakt.

De Lago-raffinaderij op Aruba gaat definitief dicht. Dat heeft premier Eman aangekondigd tijdens een bezoek van zijn Nederlandse demissionaire ambtgenoot Schoof.

De Lago-raffinaderij was ooit een van de grootste ter wereld, en tijdens de Tweede Wereldoorlog een van de belangrijkste leveranciers van brandstof aan de geallieerde strijdkrachten. Nadat eigenaar Exxon zich in 1985 had teruggetrokken, werd het complex al deels ontmanteld. De raffinaderij had sindsdien verschillende eigenaren. Het complex raakte ondanks een revisie in 1990 verouderd. Het wordt niet meer gebruikt voor de raffinage van olie, alleen voor bijvoorbeeld opslag.

De Arubaanse regering wil het complex in San Nicolas, in het zuiden van Aruba, nu volledig ontmantelen. Het uitgestrekte terrein moet een nieuwe bestemming krijgen waarbij duurzaamheid centraal staat. Nederland gaat helpen bij de ontmanteling en sanering van het terrein.

Eman sprak van een enorme beslissing voor Aruba. "Bijna een eeuw lang was de raffinaderij het kloppend hart van Aruba's industriële tijdperk," zei de premier met Schoof aan zijn zijde. "Generaties Arubanen hebben hun leven rond deze fabriek opgebouwd. Maar de toekomst vraagt om moed. Vandaag sluiten we dat hoofdstuk niet alleen met herinneringen aan de bijdrage van de raffinaderij, maar vooral met overtuiging om een nieuw hoofdstuk te openen van vernieuwing, duurzaamheid en het gemeenschappelijk goed."

Het gebied schoon en klaar te maken voor die nieuwe ontwikkelingen is een "enorme uitdaging voor een klein eiland als Aruba", benadrukte Eman. Hij vroeg daarbij om hulp van Nederland.

'Moedig en visionair'

Schoof prees het "moedige en visionaire" besluit van de Arubaanse regering. "Een belangrijke stap richting een duurzame en veerkrachtige economie", aldus de demissionaire premier. Hij zei zich te realiseren dat veel mensen op Aruba voor de Lago-raffinaderij hebben gewerkt. ""Dat maakt dat dit ook een emotioneel besluit is voor de Arubaanse bevolking. Maar duurzaamheid vereist moedige besluiten."

Nederland stelt 50 miljoen euro beschikbaar om het Arubaanse elektriciteitsnet te versterken. Daardoor moet het meer zonne- en windenergie aankunnen.

Schoofs korte bezoek aan Curaçao en Aruba valt tussen de klimaattop in Brazilië en een internationale bijeenkomst in Colombia. Hij beloofde ook Curaçao tientallen miljoenen om het stroomnet te versterken om de weg vrij te maken naar meer duurzame elektriciteit.

Tijdens het bezoek kwamen ook de spanningen in het Caribisch gebied ter sprake. "Ik heb benadrukt dat Nederland niet betrokken is bij de militaire acties van de VS in de regio", meldde Schoof later op sociale media. "We houden de situatie nauwlettend in de gaten en blijven in nauw contact met de premiers van de landen in het Koninkrijk."

China gaat het gebruik van buitenlandse chips verbieden in datacenters die zijn gebouwd met staatssteun. Dat meldt persbureau Reuters. Volgens het persbureau gaat de maatregel in met terugwerkende kracht. Datacenters in aanbouw die voor minder dan 30 procent af zijn, moeten hun buitenlandse chips eruit halen.

De maatregelen van Peking zijn een volgende stap in China's streven technologisch onafhankelijk te zijn. En daarvan zijn Amerikaanse techbedrijven de dupe. Zij voelen al geruime tijd de hete adem van China in de nek.

Minder Nvidia

Er geldt al jaren een Amerikaans exportverbod naar China op de meeste chips van Nvidia. In april legde de VS plots ook een exportverbod op voor Nvidia's H20 AI-chip, die het bedrijf nota bene speciaal heeft ontwikkeld voor de Chinese markt. Dat verbod duurde niet lang: enkele maanden later werd het weer opgeheven.

Maar voor China was het hek al van de dam. De Chinese overheid vroeg z'n bedrijven om de Nvidia-chips links te laten liggen en waar mogelijk voor binnenlandse chips te gaan. Sommige techgiganten werd de inkoop van Nvidia-chips zelfs verboden. Dat verbod lijkt zich nu uit te breiden naar de datacentra.

Het is een gewaagde zet. Chinese chips lopen technologisch nog generaties achter op hun Amerikaanse tegenhangers en beschikken daardoor over aanzienlijk minder rekenkracht. Toch lijkt de Chinese overheid er vertrouwen in te hebben dat de eigen chips krachtig genoeg zijn om het groeiende aantal datacentra, en het alsmaar groeiende belang ervan, draaiende te houden.

Meer datacentra

Geen land ter wereld heeft zo veel datacentra en rekenkracht als de VS. Maar China is aan een opmars bezig. Vorig jaar keurde de Chinese overheid een plan goed voor de bouw van tien datacenterclusters. Een miljardeninvestering. Daarnaast kunnen datacenters die Chinese chips gebruiken ook rekenen op lagere elektriciteitskosten, een van de grotere kostenposten van datacenters.

Datacentra zijn van groot economisch en strategisch belang voor China. Ze vormen de ruggengraat van snelgroeiende sectoren als kunstmatige intelligentie, e-commerce en digitale communicatie. Tegelijk zijn ze een strategisch middel om de afhankelijkheid van buitenlandse technologie en markten te verkleinen en zo de technologische zelfredzaamheid van het land te versterken. Dat zijn kerndoelen van China's ontwikkelingsplannen.

Amerikaanse ontevredenheid

De beslissing van Peking om buitenlandse chips uit de datacentra te weren, komt op een moment dat de wereldwijde strijd om dominantie in kunstmatige intelligentie verder oploopt. In een recent interview met de Financial Times zei Nvidia-topman Jensen Huang dat China "de AI-race zal winnen".

Volgens Huang leiden de exportrestricties op geavanceerde chips ertoe dat China versneld inzet op binnenlandse innovatie. Daarnaast is hij kritisch over de regeldrift in het Westen, iets wat volgens hem de AI-innovatie afremt. En dat terwijl Peking regelgeving versoepelt en energiekosten voor datacenters verlaagt. Huang staat in die kritiek niet alleen.

Deze week riep ook topman Sam Altman van OpenAI, het bedrijf achter ChatGPT, de Amerikaanse regering opnieuw op om wettelijke belastingvoordelen uit te breiden. Het bedrijf wil dat ook AI-datacenters, serverfabrikanten en energie-infrastructuur daarvoor in aanmerking komen.

In een brief die OpenAI eind vorige maand al aan het Witte Huis stuurde, verwijst het expliciet naar China, dat "een voorsprong opbouwt in energiecapaciteit en infrastructuur die nodig is voor de volgende generatie AI-systemen".

Zelfvertrouwen

In China worden de oproepen van de Amerikaanse CEO's stilletjes aanschouwd. Honderden industrie-experts kwamen dit weekend samen op China's grootste jaarlijkse Wereldinternetconferentie in Wuzhen. Hooggeplaatste partijfunctionarissen en leiders van China's grootste telecom- en techbedrijven spraken het publiek vol zelfvertrouwen en trots toe.

Waar de sprekers tijdens de openingsceremonie over elkaar heen vielen over het creëren van een "geïntegreerde", "gezamenlijke" en "open" digitale toekomst, werd er met geen woord over de ontkoppeling met de VS gerept.

Goedemorgen! NASA lanceert vanavond een raket die twee satellieten richting Mars moet brengen en voor het eerst spreekt een Duitse minister bij de herdenking van de Kristallnacht in Amsterdam.

Eerst het weer: in het oosten kan nog wat lichte regen vallen. Vanuit het westen breekt op veel plaatsen de zon door en het wordt een zachte herfstdag, met 12 tot 14 graden.

Ga je op pad? Hier vind je het overzicht van de files en hier lees je waar werkzaamheden en storingen zijn op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Nog geen week na de vorige dodelijke orkaan, bereiden inwoners in de Filipijnen zich voor op een nieuwe orkaan: Uwan. De storm komt naar verwachting vanavond (rond 11.00 uur Nederlandse tijd) aan land. Meer dan 100.000 mensen zijn geëvacueerd uit de oostelijke en noordelijke regio's.

Het meteorologisch instituut Pagasa waarschuwt dat de orkaan zich heeft ontwikkeld tot een "super-orkaan" en dat de situatie op de eilandengroep Catanduanes levensbedreigend is. De nieuwe storm zou nog heviger kunnen zijn dan de orkaan van een paar dagen geleden. Die eiste van zeker 200 mensen het leven.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Bij de klimaattop in de Braziliaanse stad Belém staat ontbossing hoog op de agenda. Maar hoeveel bos verdween er eigenlijk op aarde? NOS op 3 zocht het uit:

Fijne dag!

Bij een schietincident op het knooppunt Kralingseplein in Rotterdam is een vrouw gewond geraakt. De politie heeft twee mannen aangehouden.

Het slachtoffer is naar het ziekenhuis gebracht. De politie heeft niet bekendgemaakt hoe ze eraan toe is. Ook is onduidelijk of het slachtoffer en de verdachten bekenden van elkaar waren.

Op beelden is te zien dat de hulpdiensten een gedeelte van de weg op het knooppunt hadden afgezet. Er waren meerdere ambulances, een brandweerauto en politiewagens uitgerukt. Ook werd er met een helikopter gezocht.

Een auto is met een bergingsauto van de weg gehaald.