NOS Nieuws - Algemeen

Duitsland belooft nog eens 300 miljoen euro aan steun voor Syrië. Het geld is bedoeld voor de VN en hulporganisaties die daarmee het voedselprogramma, gezondheidsdiensten en noodopvang zullen regelen in het land.

De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Baerbock maakte de bijdrage in Brussel bekend voorafgaand aan de donorconferentie voor Syrië. Het is de negende keer sinds 2017 dat de conferentie gehouden wordt. Voor het eerst zal er ook een formele vertegenwoordiging van de Syrische regering aanwezig zijn.

De conferentie wordt georganiseerd door de EU, maar ook verschillende Arabische landen en vertegenwoordigers van de VN zullen aanwezig zijn. Er wordt gesproken over het organiseren van noodhulp voor Syrië en hoe de macht in het land verdeeld moet worden. Baerbock benadrukte voor aanvang van de conferentie dat Europa achter de inwoners van Syrië staat en dat ze voor een vreedzaam Syrië is. Eind vorig jaar doneerde Duitsland ook al tientallen miljoenen euro's.

Legitiem

Namens Syrië zal de minister van Buitenlandse Zaken aanwezig zijn. De Syrische vertegenwoordigers zullen vooral proberen te laten zien dat ze legitiem zijn en dat de huidige regering de spanningen tussen de verschillende bevolkingsgroepen onder controle heeft.

Syrië gaat nog altijd gebukt onder strenge economische sancties vanuit het Westen, wat de wederopbouw bemoeilijkt. Later vandaag zullen de EU-ministers van Buitenlandse Zaken afzonderlijk spreken over het eventueel versoepelen van sancties om de nieuwe autoriteiten aan te moedigen.

Geweld in Syrië

De bijeenkomst komt op een opvallend moment. Nadat de groepering HTS in december vorig jaar de macht greep door de regering van president Assad ten val te brengen, bleef het enige tijd rustig in het land. Tot begin deze maand, toen er in het noordwesten hevige gevechten losbraken tussen de nieuwe Syrische machthebbers en aanhangers van de verdreven president Assad. Daarbij kwamen meer dan duizend mensen om het leven.

Het geweld ontstond toen aanhangers van Assad zeker vijf militairen van HTS had vermoord. Bij wraakacties werden burgers van de alawitische minderheid aangevallen, vermoord en verdreven. De gevluchte oud-president Assad behoort ook tot die minderheid. Huizen en auto's werden in brand gestoken. Duizenden mensen sloegen op de vlucht voor de moordpartijen.

EU-buitenlandchef Kallas noemt de recente gewelddadigheden in Syrië "zeer zorgwekkend". "Het laat zien dat de hoop in Syrië echt aan een zijden draadje hangt." Ze wil meer actie om de situatie in Syrië te verbeteren.

Kallas noemt het wel positief dat de nieuwe regering onafhankelijk onderzoek laat doen naar het geweld. Ook prijst ze de nieuwe voorlopige grondwet in het land. Ze benadrukt daarbij dat alle groepen en vrouwen in Syrië gelijke rechten moeten hebben.

Onrust Syrisch/Libanese grens

Naast het geweld in het noordwesten is het ook onrustig aan de grens tussen Syrië en Libanon. Syrische staatsmedia schrijven dat na confrontaties met Hezbollah drie Syrische militairen zijn ontvoerd en gedood. Hezbollah ontkent elke betrokkenheid.

Vorige maand waren er ook al dagenlang gevechten tussen het Syrische leger en gewapende groeperingen aan de Libanese kant van de grens. Het Libanese leger is in groten getale aanwezig in de grensregio. Zij hebben met het leger van Syrië gesproken om de spanningen te verminderen.

Een verslaggever van Al-Arabiya en zijn team in Syrië overleefden maar net een mortieraanval, vermoedelijk afgeschoten door Hezbollah in Libanon:

De scanauto's van de gemeente Noordwijk hebben onterecht duizenden parkeerovertredingen gesignaleerd. Dit heeft geleid tot een hoog aantal parkeerboetes, waarvan een groot deel succesvol werd aangevochten. De gemeente Noordwijk gaat onderzoek doen.

Sinds vorig jaar maakt de kustgemeente volledig gebruik van scanauto's. Daar zitten camera's in die nummerborden registeren om te controleren of er betaald is.

In totaal werden in 2024 zo'n 41.000 parkeerboetes opgelegd door deze auto's. Het blijkt geen vlekkeloos systeem: 7100 bezwaarmakers kregen gelijk en bij hen wordt de boete kwijtgescholden.

In totaal werd 9700 keer bezwaar gemaakt, een stuk meer dan in andere jaren. Ter vergelijking: in 2023, toen de scanauto een paar maanden dienst deed bij wijze van een proef, werden bijna 11.000 boetes uitgedeeld waarvan de helft door een scanauto. Destijds kwamen zo'n 2700 bezwaren binnen, waarvan 1912 gegrond werden geacht.

Parkeerapp

Vooral mensen die ondanks gebruik van een parkeerapp een boete op de mat zagen vallen, kregen vaak gelijk. De scanauto had dan vaak niet het juiste nummerbord te pakken, schrijft Omroep West. 2500 bezwaarmakers hoefden de boete niet te betalen na het laten zien van de bankafschriften.

Maar ook autoverhuurbedrijven kregen vaak onterecht een geldstraf. Daarnaast deelde een scanauto soms onterecht boetes uit terwijl er sprake was van laden en lossen, of omdat een parkeermeter niet werkte.

Het veel hogere aantal bezwaren is "zorgwekkend", zegt raadslid Mariette Alkemade (VVD). "We vinden het van groot belang dat wij als kustdorp klantvriendelijk blijven."

'Menselijke maat voorop'

De gemeente Noordwijk gaat onderzoek doen naar hoe het kan dat de scanauto er vaak naast zit. Alkemade wil daarnaast via een motie regelen dat "de menselijke maat" voorop blijft staan. Ook wil ze zien of het proces rondom naheffingsaanslagen wordt verbeterd.

Op steeds meer plekken in Nederland rijden scanauto's. Ze nemen parkeerwachten veel werk uit handen. Met een auto kunnen zo'n 1200 kentekens per uur gecontroleerd worden.

Dat betekent ook dat de boetes en daarmee inkomsten voor gemeenten de afgelopen jaren explosief zijn gestegen.

Het kabinet wil niet dat Syriërs kortstondig teruggaan naar hun geboorteland zonder dat dit gevolgen heeft voor hun asielprocedure of verblijfsvergunning. De Tweede Kamer had een motie van GroenLinks-PvdA en CDA aangenomen, met steun van onder meer coalitiepartij NSC, waarin om een dergelijke regeling wordt gevraagd.

"Ik heb de motie besproken in de ministerraad", schrijft minister Faber (Asiel en Migratie) aan de Kamer, "en het kabinet heeft besloten de motie niet uit te voeren". Volgens haar zou een dergelijke regeling niet stroken met het asielrecht.

GroenLinks-PvdA en CDA hopen dat Syriërs na een kort bezoek aan hun thuisland een betere afweging kunnen maken over hun terugkeer. Een soortgelijke regeling was er in de jaren 90 voor oorlogsvluchtelingen uit Bosnië. Volgens de indieners werkt Turkije, waar veel Syriërs verblijven, al met een dergelijke regeling.

150.000 Syriërs

Maar Faber ziet er dus niks in. "Als Syrische asielzoekers of houders van een vergunning voor bepaalde tijd terugkeren naar Syrië, daar veilig zijn en vervolgens weer veilig kunnen terugkeren, is dat een indicator dat van asielgerelateerde vrees geen sprake (meer) is", aldus de minister.

Sinds het begin van de burgeroorlog in 2011 zijn ongeveer 150.000 Syriërs naar Nederland gevlucht. Eind vorig jaar viel het regime van president Assad.

Er zijn nog steeds gewapende groepen actief in het land en de afgelopen tijd vond er veel geweld plaats, onder meer tegen de alawitische minderheid. Verder staat de economie er slecht voor, is er bijna geen water en stroom en is er een groot gebrek aan huisvesting.

De Duitse politie heeft de partner gearresteerd van de vrouw die gisteren in brand werd gestoken in een tram in de stad Gera. De man meldde zich vanochtend iets voor 09.00 uur bij het politiebureau van de Oost-Duitse plaats.

De vrouw werd gisteren overgoten met een vloeistof en daarna in brand gezet. Medepassagiers drukten op de noodknop, waarna de tram tot stilstand kwam. De dader sloeg op de vlucht.

De bestuurder van de tram probeerde het vuur uit te krijgen met een brandblusser. De 46-jarige vrouw werd met ernstige verwondingen naar het ziekenhuis gebracht.

De politie zei gisteren ook al dat de dader vermoedelijk de echtgenoot van de vrouw was, een 46-jarige man van Georgische afkomst. Om de man de vinden, werd er een foto van hem verspreid.

De burgemeester van Valkenburg, Daan Prevoo, wil een crowdfunding-actie starten voor de herbouw van de Wilhelminatoren. Dat vertelt hij aan de NOS. De toeristische trekpleister en rijksmonument stortte gisteren in de vroege ochtend in, door nog onbekende oorzaak. Er vielen geen gewonden.

Prevoo hoopt later deze week met meer details naar buiten te treden over de inzamelingsactie, maar denkt dat er uit heel Nederland geld gedoneerd zal worden. "Welke Nederlander is er niet in Valkenburg geweest?"

Hij voegt eraan toe het heel bijzonder te vinden dat zijn gemeente "nu al voor de tweede maal is ontsnapt aan een ramp: eerst de klimaatramp, en nu de ingestorte toren. In beide gevallen waren er gelukkig geen slachtoffers."

Bij de grote overstroming in 2021 raakten zo'n 2300 huizen beschadigd, en bleek de materiële schade na afloop zo'n 400 miljoen euro te bedragen. Er raakte niemand gewond.

Geluk bij een ongeluk

De 30 meter hoge toren, gebouwd in 1906, stortte gisterochtend rond 05.30 uur in. Dat is een geluk bij een ongeluk geweest, zegt Prevoo, want de toren was een toeristische trekpleister, omringd door een rodelbaan, een kabelbaan en allerlei horecazaken.

"Als het een paar uur later was gebeurd, had het hier vol gezeten met gezinnen, die op een zonnige zondag hierheen waren gekomen. Dan hadden we pas echt een drama gehad."

De burgemeester gaat vanochtend eerst overleggen met de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed, "om te bekijken wat er van de toren toch nog behouden kan blijven". En later vandaag zal er contact zijn met de Onderzoeksraad voor Veiligheid, om onderzoek te doen naar de oorzaak van het plotselinge instorten van de toren.

Inwoners van Valkenburg kunnen nog niet geloven dat de Wilhelminatoren er niet meer is:

Het is niet goed te achterhalen hoe energieleveranciers de kosten vaststellen voor het terugleveren van energie van zonnepanelen. Dat zegt de Consumentenbond in een oproep aan de leveranciers om de berekeningen duidelijker te maken.

Het gaat om energie die van zonnepanelen komt, maar die niet wordt gebruikt door het huishouden dat de panelen bezit. Die niet-gebruikte energie kan het huishouden leveren aan het energiebedrijf waar het een contract mee heeft.

Dat bedrijf maakt kosten om de energie te verwerken. Die 'terugleverkosten' mag het bedrijf doorberekenen, maar alleen als ze ongeveer gelijk zijn aan de werkelijke kosten.

Dit geldt alleen voor huishoudens met zonnepanelen die ongeveer de energiebehoefte van dat huishouden dekken. Voor huishoudens met veel meer zonnepanelen gelden andere regels. Want zij worden gezien als energieproducenten.

Niet duidelijk

Volgens de Consumentenbond is het dus niet duidelijk hoe energiebedrijven de terugleverkosten berekenen. Daardoor is niet goed te bepalen of de in rekening gebrachte kosten wel redelijk zijn, zoals de Autoriteit Consument en Markt (ACM) voorschrijft.

De ACM liet vorige week weten dat de terugleverkosten sterk zijn gestegen. De toezichthouder gaat onderzoeken hoe energiebedrijven de kosten berekenen. Volgens de Consumentenbond lopen de verschillen tussen de energiebedrijven op tot honderden euro's per jaar.

De Consumentenbond roept energiebedrijven op één vaste methode te gebruiken voor het berekenen van de terugleverkosten. Dat zou vergelijken makkelijker maken.

Vanaf volgend jaar is het al wettelijk geregeld dat er één methode wordt gebruikt. "Tot die tijd blijft het puzzelen," zegt een woordvoerder van de Consumentenbond.

Zzp'ers treffen vaker clausules aan in hun contracten waarin opdrachtgevers financiële risico's doorschuiven naar de zzp'er zelf. Mogelijke boetes en naheffingen worden doorgeschoven, terwijl dat juridisch gezien niet altijd helemaal mag.

Met dit soort clausules willen opdrachtgevers zzp'ers verantwoordelijk stellen voor de naheffingen en boetes die opdrachtgevers kunnen krijgen als blijkt dat de zzp'er een schijnzelfstandige is. De zzp'er is dan in feite een werknemer over wie de werkgever dus allerlei premies had moeten betalen.

Sinds begin dit jaar is de Belastingdienst actief aan het handhaven tegen schijnzelfstandigheid, al worden er dit jaar overigens nog geen boetes uitgedeeld.

Ongeldig

De schrik zit er bij sommige zzp'ers goed in na het lezen van de passages, want het gaat om bedragen die in potentie kunnen oplopen tot duizenden euro's. De NOS sprak met zzp'ers en las de desbetreffende clausules uit hun contracten. Juristen bevestigden aan de NOS dat hier passages tussen zitten die onwettig zijn.

Hoeveel opdrachtgevers soortgelijke passages toevoegen, is moeilijk te zeggen. Zelfstandigenvereniging ZZP Nederland krijgt sinds begin dit jaar elke dag minstens één zzp'er aan de lijn die niet weet wat hij met dit soort clausules aan moet. Ter vergelijking: de vereniging kreeg in eerdere jaren helemaal geen vragen over dit onderwerp. Vooral in de zakelijke dienstverlening en ICT-sector staan vaak soortgelijke clausules in contracten, hoort de vereniging.

Arbeidsrechtjurist Bastiaan van Rossum beoordeelt dagelijks overeenkomsten tussen opdrachtgevers en zzp'ers en treft ook steeds vaker dit soort bepalingen aan. Toch is de juridische waarde hiervan beperkt, vertelt de jurist. Want bepalingen die in strijd zijn met de wet, gelden simpelweg niet. Ook niet als de zzp'er zijn handtekening eronder heeft gezet.

Juristen benadrukken dat er altijd al soortgelijke verhaalsbedingen in sommige contracten stonden. "Maar we zien steeds vaker dat opdrachtgevers proberen aansprakelijkheidsrisico's rondom schijnzelfstandigheid expliciet op de zzp'er af te wentelen", vertelt Van Rossum.

IT-zzp'er R. trof zo'n onwettige passage aan in zijn contract. Hij wil anoniem blijven omdat hij spreekt over zijn huidige opdrachtgever. "De opdracht klonk alsof het aan alle zelfstandigeneisen voldeed, waarom dan zo'n passage in het contract?"

Hij vroeg zijn opdrachtgever of de passage anders geformuleerd kon worden, maar daar wilde deze niets van weten. "Dat vond ik flauw. Zij zijn een veel groter bedrijf dan ik. Ik loop veel meer risico."

Hij legde de passage voor aan een jurist, die aangaf dat deze niet rechtsgeldig was. "Uiteindelijk heb ik het met een dubbel gevoel ondertekend, want ik had liever gehad dat we tot een oplossing kwamen. Ik ondertekende het alleen omdat ik wist dat de passage niet wettelijk geldig was, en dus geen stand zou houden als het tot een rechtszaak zou komen."

Ook de opdrachtgever van zzp'er Z. wilde onwettige passages in haar contract niet aanpassen. De opdrachtgever in kwestie is een bemiddelingsbureau via wie de zzp'er bij een gemeente werkte. "Ze dreigden vervolgens zelfs met het niet betalen van mijn factuur."

De zzp'er bleef weigeren het contract in deze vorm te ondertekenen, waarna het tussenbureau de relatie per direct opzegde. "Dit alles kostte me heel veel energie."

Angst en misinformatie

"De enige effectieve manier om schijnzelfstandigheid te voorkomen, is door de arbeidsrelatie inhoudelijk aan te passen", zegt jurist Van Rossum. "Dat is honderd procent effectiever dan dit soort schijnoplossingen." Opdrachtgevers handelen veel vanuit angst en misinformatie, zien betrokkenen.

En het schrikt zzp'ers ook af, ziet de jurist. "Waarmee je eigenlijk het tegenovergestelde bereikt." Ook voorzitter Cristel van de Ven van zzp-brancheclub VZN herkent dit. "Er zijn zzp'ers die dergelijke contracten niet willen tekenen en daardoor werk kwijtraken."

Noodweer en tornado's in grote delen van de Verenigde Staten blijven aanhouden. Na het Middenwesten en verscheidene zuidelijke staten krijgen ook meer oostelijke staten te maken met zwaar noodweer.

Het dodenaantal is inmiddels opgelopen tot boven de veertig. In Amerikaanse media schommelen de precieze aantallen, mogelijk doordat er in verschillende staten meerdere mensen worden vermist. Ook is er in veel gebieden grote verwoesting aangericht.

Gebouwen werden uit elkaar getrokken, hele bossen braken als luciferhoutjes af:

Het extreme weer bestrijkt een gebied waar zo'n honderd miljoen mensen wonen. Naast de stormen en tornado's wordt er in Oklahoma en Texas onder meer gewaarschuwd voor bosbranden, die worden aangewakkerd door de harde wind. Onder meer in Oklahoma zijn honderden huizen verwoest door meer dan honderd branden. Ook zijn door de harde wind meerdere vrachtwagens omgewaaid.

In zeker negen staten geldt een waarschuwing voor overstromingen door de hevige regenval. Honderdduizenden mensen zitten daar zonder stroom.

Missouri telt met twaalf doden tot op heden het grootste aantal slachtoffers. In Arkansas, Georgia en Oklahoma is de noodtoestand uitgeroepen.

Oostkust

Gisteren en vannacht bereikte de extreme weersomstandigheden de oostkust van de VS. Hoewel de kracht van de storm iets was afgezwakt kregen staten als New York, Pennsylvania, Maryland, New Jersey en Delaware tornadowaarschuwingen en moesten inwoners zich schrap zetten voor zware onweersbuien. Normaal gesproken komen tornado's in deze gebieden zelden voor.

Meteorologen waarschuwen voor gevaarlijke zware windstoten langs de gehele oostkust. Van Florida tot ver boven de stad New York kan daarbij ook veel regen vallen. Ook daar is veel schade gemeld.

President Trump zei dat het Witte Huis de stormen in de gaten houdt en dat alle lokale autoriteiten steun zullen krijgen bij het herstellen van de schade. Ook heeft hij troepen van de Nationale Garde, een onderdeel van het Amerikaanse leger, naar Arkansas gestuurd.

Het Witte Huis heeft ruim 250 vermoedelijke bendeleden uit Venezuela uitgezet naar El Salvador, ondanks een verbod van een Amerikaanse rechter. President Trump beriep zich hierbij op de Alien Enemies Act, een oorlogswet uit 1798 die tot nu toe slechts drie keer is gebruikt.

Het gaat om leden van Tren de Aragua, een criminele bende uit Venezuela die ook actief is in meerdere Latijns-Amerikaanse landen. Ook 23 leden van de Salvadoraanse bende MS-13 kwamen zondagnacht per vliegtuig aan in El Salvador.

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rubio schrijft op X dat het gaat om "buitenlandse vijandige leden" die "El Salvador bereid is vast te houden in hun zeer goede gevangenissen tegen een eerlijke prijs, wat ook onze belastingbetaler dollars zal besparen". Hij bedankte meteen president Nayib Bukele, "de sterkste veiligheidsleider in onze regio en een grote vriend van de VS".

Megagevangenis

De populistische, autoritaire en rechtse Bukele, die sinds 2019 president is van het land, is berucht om zijn harde aanpak van criminaliteit en georganiseerde misdaad. Volgens persbureau AP betaalt de Amerikaanse regering El Salvador meer dan 6 miljoen dollar (5,6 miljoen euro) om de bendeleden op te vangen. Dat is bijna 19.000 euro per gevangene per jaar.

Het Midden-Amerikaanse land houdt de bendeleden vast in een "opsluitingscentrum voor terroristen", beter bekend als Cecot. In die zwaarbeveiligde megagevangenis, de grootste van heel Latijns-Amerika, kunnen meer dan 40.000 zware criminelen en leden van georganiseerde misdaadgroepen gevangen worden houden.

Persbureau AP noemt Cecot "het kroonjuweel van Bukele's agressieve anti-criminaliteitspraktijken", waar gevangenen onder erbarmelijke omstandigheden leven. Ze mogen geen bezoek ontvangen, mogen niet naar buiten en worden niet voorbereid op terugkeer in de samenleving. Mensenrechtenorganisaties hebben eerder al alarm geslagen over de schrijnende omstandigheden in de megagevangenissen van El Salvador.

El Salvador heeft gelikte video's gedeeld waarop te zien is hoe de bendeleden zijn aangekomen:

Trumps besluit om de Alien Enemies Act in te zetten om de Venezolanen uit te zetten is omstreden. De wet is bedoeld om de nationale veiligheid te beschermen en kan worden ingezet in geval van oorlog of dreigende invasie. Het geeft de Amerikaanse president de bevoegdheid om vreemdelingen uit landen in oorlog met de VS uit het land te zetten of vast te zetten.

Trump stelt dat grensoverschrijdende drugscriminaliteit gelijkstaat aan een invasie en zette meerdere Latijns-Amerikaanse drugskartels al op een terreurlijst. Een federale rechter in de VS had zaterdag dit gebruik van deze wet geblokkeerd, maar op dat moment was het vliegtuig met de bendeleden al onderweg naar El Salvador.

Volgens het Witte Huis was de rechter "niet bevoegd om de deportatie te blokkeren". Karoline Leavitt, woordvoerder van het Witte Huis, schrijft dat de "Tren de Aragua-terroristen" een bedreiging vormden voor het Amerikaanse volk. "Nu ze gearresteerd zijn en overgebracht naar El Salvador, zijn talloze Amerikaanse levens gered." Trump noemt de uitgezette personen "monsters".

'Uitholling van mensenrechten'

Dat het Witte Huis een gerechtelijk bevel negeert komt niet als een verrassing. Trump liet eerder al weten gefrustreerd te zijn over rechterlijke beperkingen van zijn beleid, zoals het terugdraaien van massaontslagen of het ongeldig verklaren van presidentiële decreten.

Vorige maand opperde vicepresident Vance daarom al dat federale rechters helemaal niet bevoegd zijn om de Amerikaanse president op deze manier terug te fluiten: "Het zou ook illegaal zijn als een rechter probeert een generaal te vertellen hoe een militaire campagne moet worden gevoerd", redeneerde hij. De opmerkingen riepen de vraag op of Trump zich inderdaad niet gebonden acht aan gerechtelijke uitspraken.

De Amerikaanse tak van mensenrechtenorganisatie Amnesty International noemt het negeren van het gerechtelijk bevel "de volledige uitholling van de mensenrechten van Venezolanen" en zegt dat het gaat om "racistische aanhoudingen en uitzettingen door en van Venezolanen op basis van beweringen dat zij lid zijn van bendes".

Tweede Wereldoorlog

De Alien Enemies Act is slechts drie keer eerder gebruikt, voor het laatst tijdens de Tweede Wereldoorlog. Toen werd die gebruikt om Duitsers, Italianen en Japanse Amerikanen die in de VS woonden vast te zetten. Hoewel ze geen directe relatie hadden met de vijand van de geallieerden, werden ze gezien als een bedreiging vanwege hun afkomst.

Het is niet bekend wie de Venezolanen zijn en voor welke misdrijven ze zijn veroordeeld. Venezuela heeft de deportaties van de VS bekritiseerd en zegt dat het land "ten onrechte de Venezolaanse migratie criminaliseert". Venezuela weigert de landgenoten terug te nemen vanwege de onmin tussen de twee landen.

Goedemorgen! De nieuwe premier van Canada gaat naar Parijs en Londen voor een bezoek aan president Macron en premier Starmer en medewerkers en studenten van de Universiteit van Amsterdam (UvA) leggen hun werk neer uit protest tegen de bezuinigingen.

Eerst het weer: In de zuidelijke regio's begint de dag met wolkenvelden. Vanmiddag is het overal volop zonnig en er waait een matige oostenwind. De temperatuur loopt op naar 8 graden in Groningen en 10 graden in Limburg.

Ga je vandaag op pad? Dit is het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De Amerikaanse president Donald Trump en zijn Russische ambtgenoot Vladimir Poetin bellen morgen over de toekomst van Oekraïne. Dat heeft Trump vanochtend verteld aan journalisten aan boord van het Amerikaanse regeringstoestel Air Force One.

Volgens Trump zal er gesproken worden over "het verdelen van bepaalde bezittingen". "We zullen praten over land. We zullen praten over energiecentrales." De belafspraak is nog niet door Rusland bevestigd.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Het Vaticaan heeft voor het eerst sinds zijn ziekenhuisopname een foto van paus Franciscus gepubliceerd. De 88-jarige kerkleider werd ruim een maand geleden in een ziekenhuis in Rome opgenomen met ademhalingsproblemen als gevolg van een dubbele longontsteking.

Op de foto zit de paus in een rolstoel in de kapel bij zijn kamer in het ziekenhuis. Volgens het Vaticaan is hij aan het bidden na de eucharistieviering.

Fijne dag!

De brandweer heeft afgelopen nacht in Leeuwarden een bewoner uit een brandend huis gered. Dat meldt de veiligheidsregio Fryslân.

De brand brak rond 02.20 uur uit op de begane grond van een appartementencomplex aan de Albert Schweitzerstraat, in het noordoosten van de Friese hoofdstad. Hierbij kwam veel rook vrij en zeven woningen werden ontruimd.

Volgens de veiligheidsregio konden de meeste bewoners zichzelf in veiligheid brengen, maar was er voor één bewoner geen veilige uitweg meer.

Deze persoon is via een hoogwerker van de brandweer uit de woning gehaald.

Niemand hoefde naar het ziekenhuis, hoewel één bewoner is nagekeken vanwege het inademen van rook. Rond 03.40 uur was de brand onder controle.

Vijf woningen zijn onbewoonbaar verklaard vanwege rook- en brandschade. De bewoners worden opgevangen.

Bijna heel Cuba heeft het afgelopen weekend zonder stroom gezeten. Vrijdagavond viel de stroom op het eiland uit, waardoor de bijna elf miljoen inwoners in het donker zaten.

Gisteravond laat werd de stroomvoorziening grotendeels hersteld. Inmiddels heeft bijna iedereen weer stroom, hoewel nog maar de helft van de dagelijks benodigde elektriciteit wordt opgewekt.

Door de stroomstoring lag het openbare leven in hoofdstad Havana voor een groot deel stil. In winkels kon niet worden afgerekend, restaurants sloten de deuren en verkeerslichten bleven uit. Ook het internet- en telefoonverkeer werd getroffen, net als andere nutsvoorzieningen.

Toen de stroom weer aanging, klonk er gejuich uit wijken, beschrijft persbureau Reuters.

Stroomstoringen op Cuba komen vaker voor. Afgelopen weekend was de vierde landelijke stroomstoring sinds oktober.

De oorzaak lag deze keer in een onderstation in een buitenwijk van Havana, waar kortsluiting was. Dat leidde tot een kettingreactie waardoor het sterk verouderde elektriciteitsnet helemaal stilviel.

In een flat op studentencampus Uilenstede in Amstelveen heeft vannacht korte tijd brand gewoed. Hierbij hebben tientallen bewoners tijdelijk hun woning moeten verlaten.

De brand woedde op de vijfde etage en brak rond 00.30 uur uit. Volgens de brandweer was de brand snel onder controle. Hoe de brand ontstond, is nog niet bekend.

De meeste bewoners konden rond 01.30 uur weer terug naar hun studentenwoning. Voor zover bekend is er niemand gewond geraakt.

Jan Versteegt, die jarenlang weerman was op NPO Radio 2, is op 72-jarige leeftijd overleden. Hij was al geruime tijd ziek.

Versteegt begon zijn carrière als weerman eind jaren 80 bij de lokale omroep van Amersfoort. Hierna richtte hij in het Gelderse Tolkamer een educatief weercentrum op. Later was Versteegt ook te horen op Radio Gelderland en Radio Drenthe, waar hij bij de laatste omroep de bekende weerman Jan Pelleboer opvolgde.

Tussen 1994 en 2006 had Versteegt een vaste rubriek in het Radio 2 TROS-programma Gouden Uren. In zijn weerpraatjes maakte hij vaak gebruik van amateur-weerwaarnemers.

Weerwebsite

Na het stopzetten van zijn weerrubriek op de landelijke radio heeft Versteegt nog enige tijd lezingen gegeven. Na een aantal financiële tegenvallers verdween hij uit beeld en emigreerde hij naar Frankrijk. Daar onderhield hij volgens Omroep Gelderland nog korte tijd een eigen weerwebsite.

Versteegt overleed afgelopen zaterdag in een ziekenhuis in Rotterdam.

Het Vaticaan heeft voor het eerst sinds zijn ziekenhuisopname een foto van paus Franciscus gepubliceerd. De 88-jarige kerkleider werd ruim een maand geleden in een ziekenhuis in Rome opgenomen met ademhalingsproblemen als gevolg van een dubbele longontsteking.

Op de foto zit de paus in een rolstoel in de kapel bij zijn kamer in het ziekenhuis. Volgens het Vaticaan is hij aan het bidden na de eucharistieviering.

Aan de beterende hand

Het Vaticaan stuurt dagelijks persberichten de wereld in met daarin informatie over het ziekbed van de paus. Meermaals werd gemeld dat het beter ging met de paus, maar het Vaticaan schreef ook een aantal keer dat hij een terugval had gehad met acute ademhalingsproblemen.

Inmiddels lijkt de paus Franciscus al langere tijd aan de beterende hand te zijn. Hij krijgt nog steeds zuurstof toegediend en krijgt ademhalingstherapie om zijn ademhaling te verbeteren. Sinds maandag is gezondheidstoestand van de paus volgens het Vaticaan niet meer zorgwekkend.

Die berichten werden hoopvol ontvangen in Argentinië:

Het is nog niet bekend wanneer de paus het ziekenhuis kan verlaten en of hij zijn werkzaamheden volledig kan hervatten.

Na 37 jaar in dienst van het NOS Journaal was vandaag de laatste bijdrage te zien van Gerri Eickhof. De eigenzinnige televisieverslaggever gaat met pensioen, na een lange carrière vol uiteenlopende verhalen uit binnen- en buitenland.

Het onderwerp van de laatste bijdrage waren de opgelopen spanningen in Bosnië en Herzegovina. Niet toevallig een onderwerp waar hij in het verleden ook geregeld verslag van deed. Na de massamoord in Srebrenica in 1995 bracht hij zeker tien keer een bezoek aan het gebied.

Eickhof begon in 1988 als freelancer bij de buitenlandredactie, en kwam niet veel later bij de binnenlandredactie in vaste dienst. Daarmee was het buitenland niet meteen verleden tijd: in zijn eerste jaren als verslaggever ging hij nog geregeld de grens over, omdat de NOS nog niet zo'n uitgebreid correspondentennetwerk had als tegenwoordig.

Bekijk hier een aantal momenten uit zijn verslaggeverscarrière:

Het bracht hem onder meer in Kosovo, Rwanda, Irak, vaak voor rampen en oorlogen. "In dat kader heb ik reportages gemaakt in acht verschillende oorlogen op drie verschillende continenten, soms wel twee, drie, vier maanden per jaar", schrijft Eickhof in een terugblik. "Dat was niet altijd fijn, ik heb daardoor meer doden gezien dan een gemiddelde begrafenisondernemer bij het eerste lustrum."

Veelvraat

Later was de verslaggever vrijwel alleen nog maar binnen de landsgrenzen te vinden. Vervelen deed hij zich daar niet. "Dat mooie en ongekend interessante binnenland. Iedere plek, ieder mens en vooral: iedere dág heeft een verhaal dat je kunt en moet begrijpen in een groter geheel van veel meer plekken, mensen en dagen, kortom in het geheel van Nederland."

Een typische generalist, zo omschrijft hij zichzelf. "Een veelvraat." Eickhof bereidde zich vaak grondig voor, of probeerde dat in ieder geval, want daar gaf het nieuws niet altijd tijd voor. "En dan wordt het gewoon het het betere stamp- en trekwerk waarbij het de kunst is om toch de spijker op de kop te slaan."

Geen pretje

Zoals dat gaat bij een generalist was geen dag hetzelfde. Zo deed Eickhof verslag van de nasleep van de ramp met de MH17, de Schipholbrand en de moord op Theo van Gogh, maar stond hij ook meer dan eens op een viaduct om te vertellen over verkeershinder door het winterweer.

In een reportage over de stoelgang op de camping in tijden van corona permitteerde Eickhof het zich om iets van zijn dichtkunsten te tonen. "Zelfs voor doorgewinterde kampeerders is het warempel geen pretje, om steeds te moeten poepen op een chemisch toiletje", klonk het in de Nederlandse huiskamers.

Berucht is zijn beklag over de toestand bij Ajax na het ontslag van Marco van Basten in 2009, destijds de opening van het Journaal om 20.00 uur. Eickhof begon zijn live bijdrage nog met enige distantie, maar bij de tweede vraag van presentator Philip Freriks nam hij uitgebreid de tijd om zijn eigen frustraties over de Amsterdamse club te delen, waarbij hij het stadion "die megalomane vliegende schotel" noemde.

Later verklaarde Eickhof dat hij die dag was ingevlogen voor de live bijdrage, maar eigenlijk ziek was en "onder de pillen" zat.

Kouder dan -4

Op ijskoude dagen was het dragen van bontmuts vaste prik. Hij kostte 11 euro, vertelde Eickhof later. Zijn criterium was: "Als het kouder is dan 4 graden onder nul dan doe ik de bontmuts op." En ook: "Ik geloof niet dat het afdoet aan mijn geloofwaardigheid."

Een aantal luchtige bijdragen:

De laatste jaren was hij de 'buitenstaander' in Rondje Binnenhof, naast politiek duiders Xander van der Wulp en Marleen de Rooy. Komende week is zijn laatste bijdrage in de online serie te zien.

Daarmee komt er voor Eickhof na 37 jaar een eind aan een bijzondere loopbaan, als een van de langstzittende verslaggevers bij de NOS.

Hij staat op de Unesco-werelderfgoedlijst en de Portugezen zijn er trots op: de Dourovallei, met zijn oogverblindende heuvels vol druivenstruiken in lange rijen naast elkaar. Maar hoe lang is dit nog vol te houden, vragen boeren in de omgeving zich af. Zij slaan alarm, want de Dourovallei is in gevaar.

De Dourovallei is vernoemd naar de gelijknamige rivier die van diep in Spanje naar Porto loopt. Vruchtbare grond en een aangenaam klimaat zorgen voor de perfecte omstandigheden om druiven te verbouwen. En dat wordt dan ook volop gedaan. Overal waar je kijkt zijn de wijnvelden te zien.

Maar er hangen donkere wolken boven de vallei. Dit wordt het eerste jaar in de geschiedenis dat de wijn -en portboeren waarschijnlijk subsidie krijgen om een deel van hun druiven weg te gooien.

Vooral kleine en middelgrote producenten maken zich zorgen. Victor Herdeiro is een van hen. "Ik besloot deze wijngaarden over te nemen, omdat mijn ouders te oud werden", vertelt Herdeiro. Ooit begon zijn opa met het cultiveren van het stuk land. "De Dourostreek heeft nog nooit zo'n crisis meegemaakt", zegt de wijnboer.

De oorzaken

Daarvoor noemt hij verschillende oorzaken. Ten eerste worden op steeds meer plekken druiven verbouwd. De markt raakt volgens Herdeiro verzadigd. Door het heuvelachtige gebied is het hier duurder om de druiven te telen. Hierdoor kunnen ze niet concurreren met veel wijn uit bijvoorbeeld Spanje en Chili.

Daarnaast wordt port steeds minder gedronken. En juist voor de port kunnen ze hun druiven normaal gesproken duurder verkopen. Om geen overvloed aan port te produceren, stelt de overheid steeds strengere regels.

Ten slotte zien veel boeren in de regio dat er goedkopere Spaanse wijn de grens over wordt gesmokkeld en wordt verkocht als Portugese wijn uit de Dourovallei. "Er is geen strikte controle", klaagt Herdeiro. "Vrachtwagens die eigenlijk één lading mogen lossen, komen met dezelfde papieren meerdere ladingen brengen bij coöperaties of exportbedrijven, zonder dat de autoriteiten het merken."

Dat is iets dat Rui Paredes ook heeft zien gebeuren. Hij is de voorzitter van Casa do Douro, een organisatie van wijn- en portboeren in de regio. "Er was gebrekkige controle en handhaving", erkent hij. "Het vrije verkeer van goederen binnen de EU werd in het verleden verkeerd geïnterpreteerd, als excuus om buitenlandse wijn ongecontroleerd te importeren." Hij is ervan overtuigd dat nu het probleem zichtbaar is, er wat aan gedaan kan worden.

De producentenorganisatie is blij dat de overheid in principe heeft ingestemd met een subsidie voor de boeren. "We moeten voorkomen dat er een overschot ontstaat, waardoor wijn tegen spotprijzen wordt verkocht."

Op de lange termijn willen de producenten de regering een andere strategie voorleggen. Bijvoorbeeld het omzetten van overtollige wijn in brandewijn, die ook nodig is voor het maken van portwijn. Dat wordt namelijk toegevoegd aan portwijn tijdens het fermentatieproces. Die likeuren worden momenteel nog geïmporteerd.

Oplossingen moeten er snel komen, ziet ook José Leite Pereira. Hij vertegenwoordigt Cave Santa Marta, een coöperatie die de druiven van kleine boeren verwerkt. "De afgelopen twee jaar hebben we een productievermindering van 20 procent gehad. Geen enkele sector kan overleven als je plotseling 20 procent van je productie moet inleveren."

Duidelijke regels

"Heel veel boeren weten nu niet of ze aan het einde van het jaar hun druiven überhaupt kunnen verkopen", vertelt Leite Pereira. Het is volgens hem cruciaal dat de regering voor de volgende oogst duidelijke regels stelt om de situatie te verbeteren. Maar ondertussen is de regering in Portugal net gevallen en de verkiezingen zijn pas half mei, wat alles nog onzekerder maakt.

De mannen vinden dat de regering de Dourovallei prioriteit moet geven. "We bevinden ons in een Unesco-werelderfgoedgebied", zucht Leite Pereira. "En de landschappen zijn cruciaal. Als de kleine wijnboeren stoppen en in plaats daarvan fruitbomen planten, zal het landschap drastisch veranderen. Het werelderfgoed dat toeristen aantrekt, zou verdwijnen uit de streek."

En dat zou catastrofaal zijn voor de mensen die er wonen, zoals boer Victor Herdeiro. Ook hij denkt dat als dit zo doorgaat, de streek zoals hij nu is zal verdwijnen. "Met een grote sociale ramp als gevolg. Over drie tot vier jaar zou dit het einde van de regio kunnen betekenen. De inwoners kennen hier geen ander werk en er zal honger en armoede zijn."

Defensie is hard op zoek naar locaties voor nieuwe oefenterreinen en kijkt daarvoor onder meer naar beschermde natuurgebieden. Dat leidt tot weerstand van actiegroepen en natuurorganisaties. Die vinden dat er te weinig oog is voor de milieuschade die door de militaire activiteiten wordt aangericht.

Dinsdag overhandigde actiegroep Veluwezoom Bomvrij een petitie met ruim 43.000 handtekeningen aan de defensiecommissie van de Tweede Kamer. Ze maken daarmee bezwaar tegen de mogelijke komst van een militair oefenterrein voor het oefenen met zware explosieven op de Terletse Heide. Dat is een Natura 2000-gebied net boven Arnhem bij de Veluwezoom. De petitie wordt gesteund door natuurorganisaties, gemeenten en de provincie Gelderland.

Naast de Terletse Heide kijkt Defensie ook naar Lelystad en de Kollumerwaard in Friesland als mogelijke oefenterreinen. In december vorig jaar vielen vijf andere locaties al af op basis van omgevings-, milieu-, geluids- en natuureisen.

Minister van Defensie Brekelmans ervaart natuurregels als beperkende factor. "Poetin zal niet stoppen bij een Natura 2000-gebied in Estland. Om de paraatheid van onze krijgsmacht te kunnen garanderen, moet er voor Defensie een uitzondering komen op sommige Europese regels."

Maanlandschap

Maar actiegroep Veluwezoom Bomvrij vreest dat een militair oefenterrein op de Terletse Heide leidt tot de vernietiging van het unieke natuurgebied. "Door de geplande oefeningen ontstaat er een maanlandschap", zegt woordvoerder en ecoloog Ruben Smit. "Door dit soort zware explosieven ontstaan er grondtrillingen, waardoor de bodem verzakt. Bovendien wordt het gebied afgezet met een hek, waardoor dieren er niet meer in of uit kunnen."

Wim Zwijnenburg, projectleider Humanitaire Ontwapening bij vredesorganisatie PAX, noemt ook geluidsoverlast. "Zowel dieren als mensen hebben hier last van."

PAX raadt Defensie dan ook aan om niet in Nederland uit te breiden. "Het is logischer om, in het kader van meer Europese eenheid, samenwerking te zoeken in landen waar er meer terrein is, juist omdat Nederland zo klein is."

Defensiespecialist Peter Wijninga noemt het willen verplaatsen van oefenterreinen naar het buitenland "een typisch Nederlandse reactie". "We willen wel meer aan defensie doen, maar we willen er zelf geen last van hebben."

Wijninga beaamt dat andere landen inderdaad meer ruimte hebben, maar dat betekent volgens hem niet dat er alleen in het buitenland kan worden geoefend. "Dan verplaats je de overlast", zegt Wijninga.

Kees Klein Goldewijk, universitair docent milieu-natuurwetenschappen aan de Universiteit Utrecht, stelt dat oefenterreinen in de natuur zelfs voordelen kunnen bieden. "Militaire oefenterreinen hebben juist een verbeterde biodiversiteit, doordat ze zijn afgesloten voor publiek." Dat komt ook naar voren uit onderzoek van Defensie.

Volgens Wijninga komt dit ook doordat de dieren wennen aan de aanwezigheid van militairen. "Zelfs als er met zware explosieven wordt geoefend."

'Appels met peren'

Smit vindt dat te makkelijk. "Deze locatie is niet te vergelijken met andere oefenterreinen waar veel minder vaak en minder zwaar geoefend wordt. Dat is echt appels met peren vergelijken."

Volgens Smit is het absurd dat Defensie aan de Natura 2000-regeling wil tornen. "Dit zou gevolgen hebben voor alle natuurgebieden in Europa, omdat geen enkel natuurgebied dan meer veilig is."

Ook Smit is voorstander van oefenen in andere landen. Hij begrijpt dat het tot op zekere hoogte gaat om het verplaatsen van de overlast, maar vindt dat argument niet geheel terecht. "Er zijn grote oefengebieden aan de oostgrens waar we samen kunnen oefenen die een stuk meer afgelegen zijn. Dat zijn bovendien minder kwetsbare gebieden."

De ecoloog begrijpt dat Defensie goed kijkt naar de mogelijkheden om Nederland te beschermen, maar vindt dat de belangen niet goed worden afgewogen. "Ik vind dat de kwaliteit van je eigen leefomgeving niet in gevaar moet komen onder het mom van oorlogsdreiging."

Welk gebied uiteindelijk in aanmerking komt als militair oefenterrein, wordt de komende maanden duidelijk. Een onafhankelijke partij doet momenteel onderzoek naar de milieueffecten. Eind mei maakt Defensie bekend welke locatie de voorkeur krijgt, waarna belanghebbenden 6 weken de tijd hebben om bezwaar te maken. Eind 2025 moet de kogel definitief door de kerk zijn.

De brandwondencentra in Groningen, Beverwijk en Rotterdam bereiden zich voor op de opvang van slachtoffers van de brand in een discotheek in Noord-Macedonië. Dat bevestigt een woordvoerder van de Nederlandse Brandwondenstichting.

Het is volgens de woordvoerder nog niet bekend of er ook daadwerkelijk slachtoffers van de brand naar Nederlandse brandwondencentra komen. Bij de brand in de discotheek kwamen 59 mensen om het leven en raakten 155 slachtoffers gewond, van wie 22 in kritieke toestand verkeren.

Op deze beelden is het ontstaan van de brand te zien:

"De ernst van de brandwonden wordt bekeken en vervolgens bepaalt de overkoepelde brandwondenorganisatie, de European Burns Association, of ook in Nederland mensen worden behandeld aan hun verwondingen", aldus de woordvoerder.

Corruptie

De brand ontstond vannacht in club Pulse in de stad Kocani doordat vuurwerkfonteinen werden aangestoken tijdens een concert. Het plafond vloog vervolgens in brand, waarna de vlammen zich snel verspreidden.

Er waren zo'n 500 mensen in de club aanwezig, terwijl er maar 250 kaarten waren verkocht. De Noord-Macedonische autoriteiten gaan onderzoeken of corruptie een rol heeft gespeeld. Er zijn al meer dan tien verdachten opgepakt.

Liefhebbers van zon kunnen de komende week hun hart ophalen, want het wordt stralend weer en langzaamaan ook een beetje warmer.

Morgen trekken nog een paar wolken over het zuiden, maar die verdwijnen snel en daarna is de lucht in vrijwel het hele land strakblauw.

Het wordt met 8 tot 11 graden ook al iets warmer dan in het weekend. Het blijft wel stevig doorwaaien uit het oosten. Daardoor is het voor het gevoel soms kouder. De gemiddelde temperatuur voor deze tijd van het jaar is 11 graden.

Heerlijk om naar buiten te gaan

De dagen daarna wordt het stapsgewijs warmer. Van ongeveer 12 graden op dinsdag gaan we later in de week naar temperaturen van 17 of 18 graden. Met een beetje geluk wordt het net 20 graden in het zuiden.

Het gaat minder hard waaien en het blijft stralend zonnig. Al die elementen samen zorgen voor prachtig lenteweer. Perfect dus om op het terras te zitten, te klussen in de tuin of buiten te sporten.

Nachten blijven wel koud

Het verschil in temperatuur tussen dag en nacht blijft wel erg groot. Zeker aan het begin van de week zorgt de wolkeloze hemel en zwakke wind ervoor dat het licht of zelfs matig kan vriezen.

Het vriest matig als de temperatuur onder -5 graden komt. Omdat er geen regen valt is er in elk geval geen gevaar voor gladheid.

Vrijdag is het ook droog, maar verschijnt er wel bewolking. Zaterdag valt er weer regen en dan komt een einde aan een prachtige lenteweek.