NOS Nieuws - Algemeen

Het aantal zogenoemde soevereinen in Nederland is in de loop van de jaren aanzienlijk gegroeid tot "enkele tienduizenden" en lijkt alleen maar verder toe te nemen. Een klein deel van hen is bereid zich actief tegen de overheid en andere instituties te verzetten, desnoods met geweld.

Dat staat in een analyse van de soevereinenbeweging in Nederland (ook bekend als autonomen), die is opgesteld door veiligheidsdienst AIVD, de nationale politie en de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding en Veiligheid (NCTV).

Bij verschillende aanhangers van dit gedachtegoed zijn vuurwapens aangetroffen, staat verder in de analyse. Geregeld komen inmiddels kleinere geweldsincidenten voor, bijvoorbeeld in reactie op verkeerscontroles, aanhoudingen of huisuitzettingen.

De toon van het stuk is nog iets bezorgder dan in een vergelijkbare publicatie van de AIVD vorig jaar over "anti-institutioneel extremisme". Daarin werd nog benadrukt dat de geschiedenis van de autonomen in Nederland geweldloos is, al was toen ook al de waarschuwing te horen dat deze manier van denken tot escalaties zou kunnen leiden.

Geen huur betalen

Soevereinen geloven dat de overheid geen legitieme macht over hen heeft en dat ze zelf mogen bepalen of zij zich aan wetten en regels houden. Soms betalen zij bijvoorbeeld geen belastingen, de verplichte ziektekostenverzekering of verkeersboetes meer en in extreme gevallen ook geen huur of hypotheek.

Gevolg kan zijn dat achterstallige betalingen oplopen, mensen uit hun huis worden gezet en dat er confrontaties met deurwaarders en de politie ontstaan, in de vorm van bedreigingen en fysiek verzet. Zo is er al eens een deurwaarder vastgehouden en werd een politieagent belaagd toen hij een soeverein vroeg naar haar rijbewijs.

De opstellers van de analyse voorspellen dat er in de toekomst alleen maar meer van dit soort incidenten ontstaan, omdat soevereinen zichzelf steeds verder in de problemen brengen. Zij wijzen erop dat er nog onvoldoende onderzoek is naar de gevolgen voor kinderen, bijvoorbeeld als die thuis worden gehouden van school. "Het risico is dat kinderen tussen wal en schip vallen en aan het maatschappelijk zicht worden onttrokken."

Voedingsbodem groter door coronamaatregelen

De groei van de beweging is waarschijnlijk mede veroorzaakt door het handelen van de overheid. Zo hebben de coronamaatregelen de voedingsbodem vergroot voor het beeld van een 'kwaadaardige elite' die de bevolking wil onderdrukken en tot slaaf maken. Die elite bestaat in deze overtuiging overigens niet alleen uit politici, ambtenaren en rechters, maar ook uit onder anderen journalisten en wetenschappers.

Het is een aantrekkelijk verhaal, stellen de AIVD en de andere schrijvers, voor allerlei mensen die zich onvoldoende gehoord voelen door de overheid. Niet alleen vanwege de coronajaren, maar ook door de toeslagenaffaire, de moeizame afhandeling van de aardbevingsschade in Groningen, de stikstofcrisis, woningnood en gestegen energieprijzen. Maar het verlies van vertrouwen kan ook (gedeeltelijk) te maken hebben met persoonlijke problemen en klachten.

Fantasiedocumenten

Verreweg het grootste deel van de soevereinen heeft daarbij overigens geen gewelddadige plannen; zij accepteren de geldende wet- en regelgeving voor ten minste een belangrijk deel. Zij willen vooral zo onafhankelijk mogelijk leven binnen het huidige systeem, via bijvoorbeeld een eigen moestuin, eigen onderwijs en een eigen medisch systeem. Hun organisaties stimuleren weliswaar dat mensen zich uitschrijven uit de samenleving (soms via de verkoop van fantasiedocumenten als 'diplomatieke paspoorten' en zelfbedachte kentekens), maar zij dragen daarbij wel uit dat iedereen zich aan de wet moet houden.

Een kleinere groep van enkele duizenden mensen gaat een stap verder en verwerpt die wetten helemaal. Zij lopen het grootste risico diep in de financiële problemen te komen, al dan niet aangemoedigd door zogenoemde aanjagers, die documenten, advies en andere diensten aanbieden waarvan zij beweren dat je er soeverein mee kunt worden. Eind vorig jaar zijn twee van die zelfbenoemde juridisch adviseurs aangehouden op verdenking van belastingfraude, verduistering en valsheid in geschrifte.

Tribunalen

De kleinste categorie van enkele tientallen tot honderd mensen trekt volgens het rapport de uiterste consequentie uit deze manier van denken en gelooft dat een gewelddadig treffen met de overheid in de toekomst onvermijdelijk is. Zij dreigen veronderstelde vertegenwoordigers van de elite met 'burgerarresten' of 'tribunalen' en verspreiden adressen van deurwaarders, politiemensen en ambtenaren in eigen online chatgroepen.

Sommigen binnen deze categorie bekwamen zich daadwerkelijk in vechtsporten en verzamelen wapens. "Zulke voorbereidingen zijn vaak defensief van aard, hoewel er ook aanhoudingen zijn verricht wegens bedreiging met geweld tegen ambtenaren, het bezetten van of een aanslag plegen op een gemeentehuis en het 'arresteren' van een rechter", schrijven de opstellers van de analyse. Zij trekken daarbij een vergelijking met de Duitse Reichsbürger, waarvan leden anderhalf jaar geleden werden opgepakt vanwege het plannen van een staatsgreep.

Vorig jaar maakten we deze video over de toename van het aantal mensen dat zich onttrekt aan regels en wetten:

De overstromingen in het zuiden van Rusland en delen van Kazachstan leiden tot steeds meer problemen. In totaal zijn volgens de autoriteiten zo'n 100.000 mensen geëvacueerd. In de Russische stad Orsk is het waterpeil inmiddels iets gezakt. Maar stroomafwaarts, tot ver in Kazachstan, moet de piek nog komen.

Afgelopen vrijdag begaf een dam in Orsk het als gevolg van hevige regenval. Vier dagen later staan in totaal zo'n 14.000 huizen onder water, zo blijkt uit vrijgegeven statistieken vanuit beide landen. Het is onduidelijk of er slachtoffers zijn gevallen.

Honderden agenten

De lokale autoriteiten van Orsk melden dat het waterpeil nu langzaam zakt. In het oude centrum stond het water op het piekmoment ongeveer een meter hoger dan normaal. Volgens de laatste berichten worden stroom- en watervoorziening weer opgestart. Ook zijn 900 extra agenten ingezet om plunderingen te voorkomen, zo meldt staatspersbureau RIA Novosti.

In de regionale hoofdstad Orenburg wordt de hoogste waterstand morgenmiddag verwacht. Er wordt gevreesd dat delen van de stad met een half miljoen inwoners onder water komen te staan. Op luchtbeelden is te zien dat het water bijna een groep flatgebouwen heeft bereikt.

Poetin niet naar rampgebied

Het Kremlin zegt dat er zware tijden voor de boeg liggen. Poetin houdt de situatie in de gaten, zo melden Russische staatsmedia, maar de president is vooralsnog niet van plan het rampgebied te bezoeken.

In de getroffen stad Orsk hebben inwoners gisteren gedemonstreerd tegen de lokale autoriteiten. Ze houden het bestuur verantwoordelijk voor de damdoorbraak en riepen Poetin op in actie te komen. Het Russische OM heeft een onderzoek ingesteld naar het incident.

In Kazachstan zijn ruim 85.000 burgers in veiligheid gebracht, zegt de minister van Noodgevallen. Er is geen informatie vrijgegeven over het aantal doden of gewonden. Engelstalige Kazachse media geven wel een opsomming van genomen maatregelen, zoals het plaatsen van 1.192.000 zandzakken.

Ook in het Kazachse rampgebied wordt nog veel meer wateroverlast verwacht. Het duurt vele dagen of soms zelfs ruim een week voordat het regenwater uit de bergen laaggelegen gebied bereikt. In diverse regio's geldt de noodtoestand.

Het is onduidelijk tot op welke hoogte de damdoorbraak in Rusland tot overstromingen in Kazachstan heeft geleid. De Kazachse noch Russische autoriteiten hebben daar iets over gezegd.

Kwetsbare jongeren grepen de afgelopen jaren vaker naar designerdrug 3-MMC, ondanks het verbod dat sinds 2021 geldt. Lachgas, dat in dezelfde tijd verboden werd, is minder populair geworden. Dat blijkt uit de Antenne Regiomonitor 2022-2023.

Onderzoekers van de Hogeschool van Amsterdam stelden de monitor samen in opdracht van expertisecentrum Verslavingskunde Nederland.

Ten opzichte van de vorige meting in 2020 is het gebruik van 3-MMC flink gestegen. Kwetsbare jongeren gebruiken de drug niet alleen vaker, maar ze gebruiken ook méér van het poeder per keer. Het gebruik van lachgas nam met de helft af.

Een onbereikbare groep

Voor het onderzoek spraken de onderzoekers met buurt- en jongerenwerkers uit 29 verschillende gebieden. Zij hebben zicht op kwetsbare jongeren met uiteenlopende problemen: van jongeren zonder vast huisadres tot jongeren die overlast veroorzaken of zich afzetten tegen hun religieuze omgeving. De helft van de jongeren die zijn onderzocht, is minderjarig.

Deze jongeren zijn niet altijd goed bereikbaar. "Ze vullen niet snel survey's in en laten hun drugs niet testen", vertelt onderzoeker Ton Nabben aan de NOS. Daarom worden ze vaak gemist in ander onderzoek en zijn theoretisch opgeleide gebruikers oververtegenwoordigd.

Goedkope partydrug

Uit eerder onderzoek bleek dat 3-MMC populair is in het algemeen. In februari meldde het Trimbos-instituut dat de drug drie keer vaker voorkomt in het uitgaansleven dan in 2020. Nu blijkt dat ook kwetsbare jongeren vaker 3-MMC gebruiken: een groep die minder uitgaat en nog thuis woont.

3-MMC komt vaak in poedervorm en heeft een effect dat lijkt op een combinatie van xtc en cocaïne. Het is een afgeleide van 4-MMC, een drug die na spraakmakende incidenten illegaal werd. De effecten van de twee drugs zijn vergelijkbaar, maar omdat het officieel een andere stof is, duurde het even voordat ook 3-MMC onder de Opiumwet viel.

Dat jongeren, ondanks het verbod, veel grijpen naar 3-MMC is voor Nabben geen verrassing. "Het is voor veel jongeren een goedkoop alternatief voor bijvoorbeeld cocaïne, waar je zo'n vijftig of zestig euro voor betaalt." Hij vertelt dat er ook jongeren zijn die specifiek voor de drug kiezen, omdat het zo'n euforisch gevoel geeft.

"En zo'n poedertje kun je gewoon bij je hebben", zegt hij. Het is moeilijk om een verbod dan te handhaven.

Lachgas

Dat is anders bij lachgas, dat in dezelfde tijd verboden werd. "Een verbod op lachgas is wat effectiever, omdat de tank die mensen daarvoor gebruiken veel meer opvalt dan zo'n zakje 3-MMC." Het is daardoor een stuk makkelijker te handhaven.

Nabben voegt toe dat drugstrends altijd een golfbeweging maken en de vraag naar lachgas langzaam is gaan verdampen.

Het oudste vrouwentijdschrift van Nederland, Libelle, bestaat 90 jaar. Gisteren begon de viering met een eenmalige theatershow en morgen ligt de jublieumeditie in de winkel. Ondanks de toenemende concurrentie van sociale media als Instagram en Facebook, heeft het tijdschrift nog altijd een trouwe schare fans. "Zware onderwerpen behandelen mag, maar je moet er niet van in een dip belanden."

De eerste Libelle verscheen op 13 april 1934. Een inhoudsopgave was er nog niet: het tijdschrift begon direct met een artikel over een beroemde Franse kapper, Antoine. "Deze haarkunstenaar Antoine zelf is, zoals men alleen uit het aanschouwen van zijn scheppingen wel kan vaststellen, een zeer interessante en uitzonderlijke persoonlijkheid", zo heette het.

Verder bevatte het tijdschrift onder meer tips voor het dragen van een middagjapon ("met een middagjapon kunnen wij ons gerust op weg begeven als wij voor een heelen dag uitgaan"), opvoedtips, een filmtip (musicalfilm Malle Gevallen), schoonmaaktips in de rubriek Voor de huisvrouw en doe-het-zelf-tips voor het maken van lampen en handtasjes.

In beeld: Libelle door de jaren heen:

Het blad bleef in de oorlog tot 1944 verschijnen. Er stonden onder meer tips in over hergebruik van kleding en recepten over rantsoenen, vertelde journalist Marjan van Marle in Het Parool. Zij schreef een boek over de geschiedenis van Libelle en Margriet (Je beste vriendin, 2022). "Ik weet dat artikelen van Joodse medewerkers niet meer werden gepubliceerd."

De bladen hebben nooit stelling genomen over de oorlog. Het waren geen ondergrondse bladen; ze wilden het nuttige met het aangename verenigen", zegt zij. Door onder meer papiertekort en een verbod van de Duitse bezetter mocht het blad na september 1944 niet meer verschijnen. Daarna verscheen Libelle, net als Magriet, weer in 1946. Van Marle: "Na de oorlog schreef Libelle min of meer: we weten allemaal hoe het geweest is, dus we gaan het er niet over hebben."

Doe-het-zelf-tips

Na afloop van de bezetting bleef de formule ongeveer hetzelfde. Adviezen over mode, recepten, patronen en huishoudelijke tips vormden een belangrijk onderdeel, evenals columns en vervolgverhalen.

"De inhoud van die bladen was voor veel lezers probleemloos, herkenbaar en informatief", zegt Marloes Hülsken, universitair docent gendergeschiedenis aan de Radboud Universiteit. Ze deed onderzoek naar vrouwenbladen tussen 1950 en 1970. "Zeker in de jaren 50 en 60 was Libelle een enorme bron van informatie. Over recepten, patronen, opvoeding, allerlei zaken waar je als vrouw als je een huishouden begint informatie over kon gebruiken."

Eind jaren 60 schreef het blad als eerste grote Nederlandse vrouwenblad een artikel over de pil. Maar volgens Hülsken betekent dat niet dat Libelle vooruitstrevend of uitgesproken feministisch was. "Dat was op een moment dat veel vrouwen die informatie al hadden gekregen op een andere manier." Oud-hoofdredacteur Franska Stuy stelt dat het blad "meewiebelt met de tijdgeest."

"Toen er net een vrouwenblad kwam, ging het heel erg over hoe je dingen moest doen", zegt Stuy. "En in de jaren 50 was er weinig geld en was het grootste uitje voor mensen een puzzelrit of bijvoorbeeld langs de snelweg met een klapstoeltje picknicken. Die sfeer zie je ook in het blad terug. Je moest toen van heel weinig rondkomen. En met de ellende van nu wil men het graag even leuk hebben. Daar zorgt Libelle dan bijvoorbeeld voor."

Toch schuwde en schuwt het blad geen zware onderwerpen, stelt Stuy, die hoofdredacteur was van 1998 tot 2015. "Maar je moet er als lezer niet van in een dip raken." Toen zij als hoofdredacteur begon, werd verteld dat het blad "je beste vriendin was".

"Dat is een beetje vreemd, want een vriendin is toch iets anders dan een blad, maar zo voelde en voelt het nog steeds wel: alsof het blad weet waar jij over nadenkt, waar je mee zit en waar je meer over wil weten." En dat wordt dan gebracht in een soort 'verpakking' die "leuk en lekker voelt", zegt zij. "'Elke week een feestje', zoals ik dat op het blad gezet heb toen ik bij Libelle begon."

Trouw aan het merk

Waar het blad geruime tijd samen met Margriet de bladenmarkt domineerde, begon vanaf ongeveer 2000 de oplage te dalen. "Maar ik kan mij niet voorstellen dat dit soort vrouwenbladen echt verdwijnt", zegt Hülsken.

Dit type vrouwentijdschriften ontstond al eind negentiende eeuw. De functie van nieuwsbron en ontwikkelingsgerichtheid is voor veel lezers afgenomen, maar de bladen worden ook nog steeds gelezen omdat ze ontspanning bieden en vertrouwd zijn. Er is een groep die zeer trouw is aan het merk, zegt zij. "Dat zie je bijvoorbeeld aan de belangstelling voor de Libelle Zomerweek."

Op een feestavond voor Libelle in Leusden kwamen veel trouwe lezeressen af:

Bijna 600.000 keer heeft een minderjarige vorig jaar spullen gekocht met 'koop-nu-betaal-later'. Dat blijkt uit een onderzoek van toezichthouder Autoriteit Financiële Markten (AFM). De toezichthouder roept aanbieders als Klarna en Riverty op om snel mogelijk met een aanpak te komen die daar een eind aan moet maken.

De betaaldiensten liggen onder een vergrootglas. Bij de overheid en onder schuldhulpverleners leven al langer grote zorgen over de risico's van achteraf betalen. De diensten zouden jonge en kwetsbare consumenten te makkelijk verleiden om schulden te maken.

Nu vallen deze diensten nog niet onder de Europese richtlijnen voor consumentenkrediet, waardoor de regels minder streng zijn. Maar dat gaat veranderen vanaf eind 2026.

Tot die tijd moet de verandering vanuit de sector zelf komen. Vier grote aanbieders - Klarna, Riverty, in3 en Billink - kwamen daarom in oktober met een gedragscode. Daarin beloofden ze onder meer geen diensten meer aan te bieden aan minderjarigen.

Kopers moeten tegenwoordig hun leeftijd opgegeven om achteraf te kunnen betalen, waardoor zou minderjarigen uitgesloten moeten worden. Toch zeggen tientallen jongeren tegen de NOS dat ze dit jaar wel spullen hebben gekocht. De een voor een paar tientjes, de ander voor honderden euro's.

Volgens de AFM was het gemiddelde bedrag dat minderjarigen per transactie uitgaven vorig jaar 50 euro.

Verificatie omzeilen

Minderjarigen zeggen tegen NOS Stories dat de leeftijdscontroles bij de achterafbetaaldiensten makkelijk te omzeilen zijn. "Ze vragen wel of je 18 bent, maar dan voer je gewoon een andere geboortedatum in. En klaar, het is betaald." Andere jongeren menen helemaal geen vraag over hun leeftijd te hebben gekregen.

Zowel Klarna als Riverty noemen het omzeilen van de verificatie door minderjarigen fraude. "Dat nemen we extreem serieus", zegt een woordvoerder van Klarna. Volgens hem heeft het Zweedse bedrijf altijd al aan verificatie gedaan met het doel om minderjarigen uit te sluiten. "Vorige maand hebben we die verder aangescherpt met striktere controle van de klantdetails van alle nieuwe klanten door een extern bureau."

De gedragscode is een stap in de goede richting, erkent een woordvoerder van demissionair minister Weerwind (Rechtsbescherming). Zijn ministerie is samen met Sociale Zaken en Economische Zaken en Klimaat verantwoordelijk voor de koop-nu-betaal-later-diensten. "Maar er moeten nog wel wat stappen bij".

Geen harde leeftijdscheck

Afgelopen maand zaten ambtenaren van de ministeries nog om tafel met vertegenwoordigers van de sector. "Dat doen we vrijwel maandelijks", zegt de woordvoerder. Een van de zaken waar ze over spreken is dat de diensten nog steeds gebruikt worden door minderjarigen. "Er is geen harde leeftijdscheck, helaas." Samen met het ministerie van Financiën en Sociale Zaken wordt nu onderzocht hoe leeftijdsverificatie wettelijk kan worden afgedwongen.

Ook de AFM vindt dat de stappen die de sector tot nu toe heeft genomen nog niet voldoende zijn. "De aanbieders zullen nog verder moeten verbeteren in aanloop naar de nieuwe regelgeving", schrijft de toezichthouder.

Luchtvaartmaatschappij Transavia heeft een boete van 46.000 euro gekregen van de Nederlandse Arbeidsinspectie vanwege het inzetten van zestig stagiairs als volwaardige werknemers. De stagiairs hebben daarnaast met terugwerkende kracht recht op loon en toeslagen. Dat kost de luchtvaartmaatschappij in totaal 623.000 euro.

De inspectie begon vorig jaar met een onderzoek naar Transavia nadat er meerdere meldingen waren binnengekomen. Uit dat onderzoek bleek dat er in totaal zestig studenten van vijf verschillende mbo-instellingen oneerlijk zijn behandeld.

Transavia verwachtte al dat het een boete zou krijgen en een woordvoerder zegt dat die ook al is voldaan. "We hebben kennisgenomen van het rapport en zullen ons erin verdiepen", klinkt het.

Arbeidsrelatie

Het onderzoek spitste zich toe op studenten die tussen februari 2022 en juni 2022 stage liepen bij de luchtvaartmaatschappij. Zij kregen dezelfde taken en verantwoordelijkheden als een steward of stewardess en hadden hetzelfde werkschema. Volgens de inspectie was er daardoor sprake van een arbeidsrelatie en werden de studenten onderbetaald.

De Arbeidsinspectie heeft ook gesprekken gevoerd met verschillende onderwijsinstellingen en de Inspectie van het Onderwijs. Dat deed de arbeidsinspectie om duidelijk te maken dat tijdens de stages "het leeraspect centraal moet staan". De Arbeidsinspectie heeft benadrukt dat werkgevers stagiairs niet als volwaardige werknemers mogen inzetten.

De politie heeft vannacht op de A50 twee mannen aangehouden die meer dan 40.000 euro contant geld in hun auto hadden liggen. Het bedrag zat volgens de politie in twee boterhamzakjes.

De twee werden bij Epe gecontroleerd omdat hun kentekenplaat herkend werd. Volgens de politie gedroegen de mannen zich tijdens de controle verdacht en vertelden ze "een vreemd verhaal", waarna werd besloten de auto te doorzoeken. In de auto vond de politie twee pakketten met geldbiljetten, meldt RTV Drenthe.

Het is onduidelijk hoe de mannen aan het geld zijn gekomen. De politie vermoedt dat dat geld is verdiend door criminele activiteiten. Daarop zijn de twee aangehouden op verdenking van witwassen.

Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens heeft geoordeeld dat Zwitserland "enkele mensenrechten" heeft geschonden door niet genoeg te doen tegen klimaatverandering. Dat is gebeurd in een zaak die was aangespannen door een groep van zo'n 2000 oudere Zwitserse vrouwen, die bezorgd zijn over de klimaatverandering.

Het is voor het eerst dat een internationaal hof een uitspraak doet in een dergelijke klimaatzaak. Bij het hof in Straatsburg liepen gelijktijdig nog twee andere klimaatzaken, maar die zijn niet-ontvankelijk verklaard; nationale rechters moeten eerst nog naar die zaken kijken. Dat betekent dat het hof er geen inhoudelijke uitspraak over doet.

De uitspraak in de zaak over Zwitserland zou verstrekkende gevolgen kunnen hebben, in eerste instantie voor de Zwitserse regering. Uitspraken van het hof zijn bindend. Rechters kunnen boetes opleggen als landen zich niet aan een vonnis houden. Ook kan de uitspraak een precedentwerking hebben voor andere klimaatzaken.

De president van Zwitserland, Viola Amherd, kan nog niet in detail ingaan op de uitspraak, omdat ze eerst het hele vonnis wil lezen. Ze benadrukte wel dat klimaat een belangrijk beleidspunt is van haar land, "dus ik wil graag de precieze gronden weten", zei Amherd.

"Duurzaamheid is erg belangrijk voor Zwitserland, net als biodiversiteit en de ambitie om klimaatneutraal te worden. We werken aan deze doelen en dat blijven we ook doen. Daar verandert deze uitspraak niets aan."

Demissionair klimaatminister Jetten zegt dat de drie zaken allereerst duidelijk maken dat er "te lang veel te weinig" is gedaan tegen klimaatverandering, omdat politici in de ogen van Jetten eigenlijk geen rechterlijke uitspraken nodig moeten hebben voor goed klimaatbeleid.

Dat de Zwitserse vrouwen gelijk hebben gekregen, maakt volgens de minister "extra duidelijk dat het nodig is om door te gaan met onze klimaatmaatregelen".

De zaken bij het hof waren aangespannen door drie groepen burgers uit verschillende Europese landen: de groep van Zwitserse 'klimaatoma's', zes Portugese jongeren en een burgemeester uit Frankrijk. Allen zeiden dat hun mensenrechten worden geschonden door klimaatverandering en het gebrek aan actie daartegen door overheden.

Zo stelden de Zwitserse vrouwen dat ze vanwege klimaatverandering gevaar lopen door hittegolven en hittestress. Een burgemeester van een Noord-Frans kustplaatsje vond dat zijn land te weinig doet tegen klimaatverandering, en dus tegen zeespiegelstijging.

En de Portugese jongeren waren naar het hof gestapt om 32 landen (waaronder Nederland) aan te klagen voor het verergeren van de klimaatcrisis, waardoor volgens hen hun leefomgeving wordt bedreigd.

Teleurgesteld

Voor de uitspraak hadden tal van demonstranten zich verzameld voor het hof in Straatsburg, onder wie klimaatactiviste Greta Thunberg. Een van de Portugese jongeren die de zaak hadden aangespannen, reageerde teleurgesteld op het oordeel van de zeventien rechters. "Want ik had echt gehoopt dat we allemaal zouden winnen", zei Sofia Oliveira tegen persbureau Reuters.

"Maar het belangrijkste is dat in het geval van de Zwitserse vrouwen overheden verplicht zijn om hun uitstoot meer te verlagen, om mensenrechten te beschermen. Dus hun overwinning is ook een overwinning voor ons, en dus een overwinning voor iedereen."

Rokers die boven de 60 zijn hebben meer aan een CT-scan om hun leven te verlengen, dan aan een programma voor stoppen met roken. Dat zegt universitair hoofddocent van het Erasmus MC Carlijn van der Aalst in het NOS Radio 1 Journaal, na berichtgeving in het AD. Er kunnen met een vroege scan zelfs "tot tien levensjaren mee worden gered."

Op dit moment wordt er alleen een CT-scan gedaan als mensen klachten hebben die met longkanker te maken kunnen hebben. Jaarlijks overlijden er 10.000 mensen aan longkanker, blijkt uit de meest recente cijfers van de Nederlandse Kankerregistratie.

Zestigplussers hebben de meeste kans op longkanker, omdat zij vaak in hun tienerjaren al zijn begonnen met roken. Voor hen is er "geen weg meer terug, omdat ze al in een risicogroep zitten", aldus Van Der Aalst. "Het is wel zo dat stoppen met roken altijd helpt, zeker voor jongeren. Maar het helpt niet meer de ontwikkeling van longkanker tegen te gaan voor deze mensen."

Schade beperken

Wat nog wel kan, is de schade zo veel mogelijk beperken door zo vroeg mogelijk longkanker op te sporen. Dat moet volgens de onderzoekers van het Erasmus MC met een CT-scan, die bij voorkeur elke twee jaar moet worden gemaakt.

"Het effect van zo'n CT-scan om longkanker vroeg op te sporen is wel vijf tot tien keer effectiever dan het aanbieden van een stoppen-met-roken-programma. Er kunnen tot tien levensjaren mee worden gewonnen en dat is enorm."

Dat komt volgens de onderzoekers neer op 1000 tot 1100 sterfgevallen per jaar onder zestigplussers die kunnen worden voorkomen.

Bevolkingsonderzoek

Het liefst ziet Van der Aalst dat er dat er een bevolkingsonderzoek komt onder deze doelgroep. Net als bij darm- en baarmoederhalskanker worden mensen boven een bepaalde leeftijd dan opgeroepen om zich te laten onderzoeken op voorstadia van kanker. Het Erasmus MC deed zelf al eerder een proefbevolkingsonderzoek bij deze doelgroep.

Een officieel bevolkingsonderzoek gaat via het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. De Gezondheidsraad is bezig met het voorbereiden van een advies over het invoeren van een longkankerscreening in Nederland. Het is niet duidelijk wanneer dat advies klaar is.

Het gaat beter met de financiële situatie van veel Nederlandse huishoudens, maar er blijven groepen achter. Zo blijft een op de drie huishoudens moeite hebben met rondkomen. Dat stelt het Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting (Nibud) in het rapport Geldzaken in de praktijk 2024. Het is het zesde jaar dat het rapport verschijnt.

Er blijft dus een groep die minder controle heeft op zijn inkomsten omdat die elke maand anders zijn of niet voldoende. Verschillende zaken spelen een rol bij die financiële kwetsbaarheid, zoals spaargeld, de energietransitie en toeslagen.

Het is niet de eerste keer dat dit geconcludeerd wordt. Dat gebeurde recent ook in een rapport van adviesbureau Deloitte, twee weken geleden, of toezichthouder De Nederlandsche Bank een maand geleden.

Makkelijk rondkomen

Het percentage huishoudens dat makkelijk of zeer makkelijk kan rondkomen is sinds 2018 gestegen van 34 naar 42 procent. "Natuurlijk zijn we blij met deze cijfers", zegt Nibud-directeur Arjan Vliegenthart. "Maar tegelijkertijd heeft een aantal groepen minder controle over hun inkomsten."

Huurders ervaren minder controle over hun financiën dan kopers, net als huishoudens met lage of wisselende inkomens en jongvolwassenen. Volgens het Nibud gaan deze groepen in het algemeen bewust met hun geldzaken om, maar neemt dat de onzekerheid niet weg.

Een op de drie huishoudens heeft dus moeite met rondkomen. Van die groep kan iets minder dan de helft weleens rekeningen niet voldoen, het merendeel heeft moeite met boodschappen betalen.

De (tijdelijke) maatregelen die de overheid de afgelopen tijd heeft genomen om de koopkracht te herstellen hebben dus wel voor veel mensen geholpen, concludeert het Nibud, maar niet voor iedereen.

In januari concludeerde het Nibud al dat de koopkracht van de meeste huishoudens stijgt, behalve van de allerarmsten. Alleenstaande minima moeten in 2024 zelfs inleveren, van 40 tot 60 euro per maand.

Niet genoeg spaargeld

Volgens het Nibud sparen de meeste mensen, wat dus positief is. Maar het is volgens het instituut nog niet voldoende: 40 procent van de huishoudens spaart minder dan 10 procent van het inkomen. En een op de drie huishoudens heeft het gevoel niet genoeg spaargeld achter de hand te hebben.

Waar het Nibud zich vooral zorgen over maakt is de groep met heel weinig spaargeld. Vliegenthart: "Een op de vijf huishoudens heeft minder van 1000 euro op de spaarrekening. Dan kan je een tegenslag nauwelijks opvangen, dat maakt hen heel kwetsbaar."

'Niet achteraf, maar vooraf'

Nog zo'n onzekerheid: 10 procent van de huishoudens kan niet goed inschatten wat komend jaar het inkomen zal zijn. Toeslagen kunnen huishoudens helpen die een wisselend of laag inkomen hebben, maar die dragen wel bij aan de onzekerheid.

Vliegenthart: "De afhankelijkheid van toeslagen is toegenomen, terwijl ook de Commissie Sociaal Minimum heeft geconstateerd dat het stelsel te ingewikkeld en ontoegankelijk is geworden. De onzekerheid die dat met zich meebrengt, moet worden opgelost door niet achteraf, maar vooraf zekerheid te bieden. Dat geeft grip op je geld en op je leven."

Of iemand daadwerkelijk recht had op de toeslagen, wordt namelijk achteraf berekenend. Als diegene toch te veel heeft verdiend dan moet de toeslag deels of helemaal worden terugbetaald. Je weet dus niet wat daadwerkelijk je inkomen is. Het Nibud ziet dat een op de vijf huishoudens niet checkt of ze recht hebben op toeslagen. Ruim een op de tien weet niet waar ze die informatie kunnen vinden.

Energietransitie

Verder ziet het Nibud ongelijkheid in de energietransitie, wat ook al langer gesignaleerd wordt. Volgens instituut kan bijna een op de tien huishoudens de verduurzaming van zijn huis niet betalen. Een op de vijf kan het niet omdat ze afhankelijk zijn van een verhuurder of de vve, of omdat de woning niet verduurzaamd kan worden.

Vliegenthart: "Er zijn enorme stappen gezet en inkomens zijn gestegen, maar de meer lastige uitdaging komt nog."

In een ruim 23 jaar oude moordzaak heeft de politie vanochtend een 50-jarige man uit Doetinchem opgepakt. Hij wordt ervan verdacht dat hij op 9 oktober 2000 de destijds 34-jarige Tonny ter Horst heeft doodgeschoten in Terborg in de Achterhoek.

De politie wil niet zeggen hoe de man in beeld is gekomen. Wel was er de afgelopen weken veel aandacht voor de zaak. Het onderzoek naar de dood van Ter Horst werd half maart heropend nadat er nieuwe informatie was binnengekomen en het televisieprogramma Opsporing Verzocht was op 19 maart live op de plek waar Ter Horst om het leven werd gebracht. Er kwamen twintig tips binnen.

Ter Horst werd doodgeschoten door twee vluchtende overvallers op straat. De man was op de bewuste avond op bezoek bij zijn broer en zus, en wilde daarna nog naar een buurman die een coffeeshop runde in huis.

Die coffeeshop werd op dat moment overvallen, maar de overval mislukte. Tijdens de vlucht van de overvallers kwamen ze Ter Horst tegen. Ze schoten hem van dichtbij neer, Ter Horst overleed ter plekke.

Aanwijzingen

De politie had al wel een paar aanwijzingen in de zaak. Zo was al duidelijk dat de twee daders reden in een rode BMW. Ook werd hun wapen een paar weken na de dood van Ter Horst gevonden, door een wandelaar op de Paasberg. En een van de daders sprak met een Achterhoeks accent.

De politie heeft een tweede persoon aangehouden vanwege de dood van Duncan Zwakke, in oktober 1989. Het gaat om een 62-jarige man uit Zutphen. Gisteren werd er ook al een man opgepakt vanwege de zaak, een man van 60 uit Eerbeek.

Beide mannen worden verdacht van betrokkenheid bij de verdwijning of dood van Zwakke en worden de komende tijd verhoord.

De destijds 31-jarige Zwakke werd op dinsdag 17 oktober 1989 voor het laatst gezien in het centrum van Zutphen. Hij was technicus bij een bedrijf in Dieren. Zijn lichaam werd nooit gevonden.

De zaak van Zwakke is door de politie al jaren bestempeld tot een coldcase-zaak. Op de zogeheten coldcasekalender van de politie stond onder meer dat Zwakke "vermoedelijk iets deed met drugs".

Vorige week deed de politie nog onderzoek in een pand in Zutphen en ook gingen rechercheurs met een sonarboot de IJssel op, op zoek naar sporen die "mogelijk kunnen leiden naar het vinden van Duncan". Het onderzoek naar de verdwijning van Zwakke werd vorige maand heropend.

Tussen Meppel en Zwolle reden vanochtend geen treinen vanwege een aanrijding. Hierdoor was het treinverkeer tussen het noorden en de rest van het land urenlang grotendeels stilgelegd. Inmiddels rijden de treinen weer.

Het traject bij Meppel is belangrijk voor de treinverbindingen van en naar Noord-Nederland. Omdat het treinverkeer was stilgelegd, gingen er geen treinen naar onder meer Groningen en Leeuwarden.

NS had bussen ingezet tussen de stations van Meppel en Zwolle. Reizigers moesten rekening houden met een vertraging van een uur. Volgens RTV Drenthe wachtte op station Meppel een groot aantal reizigers op verder vervoer.

In Haïti zijn politieke leiders het eens geworden over het instellen van een overgangsraad die een einde moet maken aan de politieke instabiliteit en het aanhoudende bendegeweld. De negenkoppige raad heeft een mandaat tot 7 februari 2026, meldt persbureau AFP dat de plannen heeft ingezien.

In de raad komen vertegenwoordigers van de grootste politieke partijen, de particuliere sector en het maatschappelijk middenveld. Zeven leden mogen stemmen en twee zijn waarnemer. Er zijn drie prioriteiten: veiligheid, constitutionele en institutionele hervormingen en verkiezingen.

De eerste taak van de overgangsraad is het aanstellen van een nieuwe premier die samen met de raad een regering zal vormen van het Caribische land. Die tijdelijke regering moet het land leiden totdat er "democratische, vrije en geloofwaardige verkiezingen" kunnen worden gehouden. Niemand van de raad of van de tijdelijke regering mag als kandidaat meedoen aan die verkiezingen.

Hoewel er concrete plannen zijn voor een overgangsraad, houdt het bedegeweld aan in Haïti:

Leden van de overgangsraad hebben de plannen aan de Caribische samenwerkingsorganisatie Caricom gestuurd. De plannen ontstonden vorige maand op een Haïti-overleg tussen Caricom, de VN en een aantal andere landen. De raad moet nog wel worden goedgekeurd door de vertrekkende regering van premier Henry.

Die diende vorige maand zijn ontslag in. Met leiders van landen in het Caribisch gebied en de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Blinken werd afgesproken om nieuwe verkiezingen te houden en tot die tijd een overgangsraad in te stellen.

Maar de onderhandelingen om een overgangsraad op te richten verliepen zeer moeizaam. Meerdere vooraanstaande Haïtiaanse politici voelden er niets voor om in zo'n raad plaats te nemen. Ook een voormalige rebellenleider zag niks in het voorstel.

Jarenlange crisis

Haïti verkeert al jaren in een crisis. Dat komt onder meer door natuurgeweld, politieke instabiliteit en daaruit voortvloeiend geweld. In 2021 kwam het bendegeweld tot een kookpunt toen premier Moïse werd vermoord.

Daarna kwam interimpremier Henry aan de macht. Hij beloofde snel met nieuwe verkiezingen te komen, maar maakte die belofte niet waar. Sinds 2016, toen Moïse aan de macht kwam, zijn er geen verkiezingen meer geweest.

Onder leiding van Henry was er nauwelijks sprake van centraal gezag in Haïti. Bendes houden het land in een wurggreep. De autoriteiten hebben totaal geen grip op dat geweld. Met name in hoofdstad Port-au-Prince maken de bendes de dienst uit.

Duizenden gevangenen vrij

Vorige maand vielen ze verschillende gevangenissen binnen en lieten duizenden gevangenen vrij. Ook werden regeringsgebouwen en politiebureaus aangevallen. De bendes legden ook de haven en het vliegveld plat. Sindsdien geldt de noodtoestand in het land.

Het bendegeweld heeft aan zeker 1500 mensen het leven gekost, meldde de VN anderhalve week geleden. Honderden mensen raakten gewond en uit de hoofdstad zijn tot nu toe zeker 53.000 mensen gevlucht voor het geweld.

De problemen in Haïti komen voort uit het koloniale verleden. In de video hieronder leggen we uit hoe het misgaat in het land:

De instroom van het aantal migranten wordt bepaald door hoe het gaat met de economie in Nederland. Dat concludeert het Centraal Planbureau (CPB) in een nieuw onderzoek. Vooral arbeids- en studiemigratie is de afgelopen twintig jaar fors toegenomen, terwijl asielmigratie volgens het CPB "geen duidelijke trend" laat zien en "zeer volatiel" is.

De onderzoekers van het CPB keken naar de afgelopen zeventig jaar. Ze schrijven in het rapport dat er meer immigratie is naar Nederland als het goed gaat met de economie, en dat er juist sprake is van emigratie als het slechter gaat met de economie.

Doordat het beter gaat met de economie, hebben werkgevers meer mensen nodig. Als die mensen niet in Nederland te vinden zijn, worden ze uit het buitenland gehaald. "We stellen dat migratie in belangrijke mate wordt bepaald door de vraag naar arbeid", aldus de onderzoekers.

Volgens het CPB ging de komst van buitenlandse werknemers ook verder omhoog door de uitbreiding van de Europese Unie. In 2004 kwamen veel Midden- en Oost-Europese landen bij de EU. Inwoners van die landen kregen daardoor het recht om ook in andere EU-landen aan de slag te gaan.

Risicovolle strategie

Verder zit er in het onderzoek een historische les en een waarschuwing. CPB-onderzoekers zien het als "een risicovolle strategie" om mensen uit het buitenland te halen voor laaggeschoold werk dat er over een aantal jaren waarschijnlijk minder is.

Dat gebeurde in de jaren 70 al, toen veel 'gastarbeiders' nog werkten in de maakindustrie en de mijnbouw, sectoren die daarna flink kleiner werden of zelfs verdwenen. Er volgde grote werkloosheid onder werknemers die zich al in Nederland hadden gevestigd.

"Het is daarom wenselijk om arbeidsmigranten aan te trekken die vooral vaardigheden met zich meebrengen waar in de toekomst ook nog vraag naar zal zijn", schrijft het CPB. Naar welke arbeidsmigranten er in de toekomst geen vraag meer zou zijn, wordt niet benoemd.

Maar laaggeschoolde arbeidsmigratie is in Nederland te vinden in onder meer de landbouw, fabrieken en in distributiecentra. Vaak werken deze mensen via uitzendbureaus en op flexibele contracten.

Bij schoonmaakbedrijf Atalian kan men niet zonder arbeidsmigranten, zei de directie eerder tegen de NOS:

De CPB-onderzoekers zien ook dat het voor werkgevers interessanter is om mensen uit het buitenland te halen als de arbeidsmarkt flexibel is. Dat houdt in dat werknemers minder ontslagbescherming, meer flexibele contracten en/of een lager minimumloon hebben. Daarin hebben Nederlanders minder interesse dan arbeidsmigranten.

Gezinsmigratie

De mogelijkheden van Nederland om rechtstreeks beleid op migratie te voeren zijn al sinds 1950 beperkter geworden door internationale afspraken, schrijven de onderzoekers. Dat komt door internationale vragen en door afspraken in Europees verband.

Ook signaleren ze dat Nederland de afgelopen jaren ongeveer evenveel asielaanvragen krijgt per inwoner als andere Europese landen. Maar Nederland wijst wel iets meer verzoeken toe aan mensen uit onveilige landen als Syrië, Somalië, Jemen en Eritrea. Daarvandaan komen relatief veel asielaanvragen binnen, mogelijk omdat er in Nederland al gemeenschappen bestaan uit deze landen.

Asielmigratie bedraagt zo'n 12 procent van de totale jaarlijkse immigratie, maar leidt er wel het vaakst toe dat mensen lang blijven. Na tien jaar is nog ongeveer driekwart in Nederland.

Gezinsmigratie is de grootste categorie immigratie. Dat betekent dat arbeidsmigranten hun gezin ook naar Nederland halen. In 1999 kwam nog een kwart van de gezinsmigranten van binnen de EU, tegenwoordig is dat ongeveer de helft.

In Frankrijk zijn opnieuw resten gevonden van peuter Émile, melden meerdere Franse media op basis van de politie. De jongen van 2 jaar oud verdween vorig jaar en was sindsdien vermist.

De politie trof ook nu stoffelijke resten aan bij het gehucht Le Haut-Vernet, in het zuidoosten van Frankrijk. Daar werden eind maart ook al kleding en de schedel van de vermiste peuter gevonden.

De nieuwe resten blijken na onderzoek van Émile te zijn. De botten zijn gevonden in de open lucht "en zijn niet begraven", meldt de krant Le Parisien.

De vondst heeft nog niet tot meer duidelijkheid geleid over de doodsoorzaak van het jongetje. Eerder ging de politie uit van een misdrijf. Op basis van een reconstructie van de route wordt er nu verder onderzoek gedaan.

Émile was op de dag van zijn verdwijning, begin juli vorig jaar, bij zijn grootouders in Le Haut-Vernet. Hij werd voor het laatst gezien in een steegje bij het huis van zijn opa en oma. Die waren volgens media bezig om de auto klaar te maken voor een ritje.

Na Émiles verdwijning werden in het dorp meerdere zoekacties op touw gezet. Honderden vrijwilligers zochten mee naar de vermiste peuter. Op de geopende tiplijn kwamen 1200 meldingen binnen.

Nederlandse banken gaan het kabinet niet helpen om een goklimiet voor klanten in te stellen. Ze willen de privacy van klanten bewaken en willen niet meekijken met hun gokgedrag.

Minister Weerwind van Rechtsbescherming had de Tweede Kamer beloofd om banken te vragen meer te doen om gokproblemen te voorkomen. Een eerste gesprek tussen het ministerie en banken staat deze week gepland. Ook de Nationaal Rapporteur Verslavingen adviseert om banken om hulp te vragen.

Maar banken zien dat totaal niet zitten. "We zien de omvang van het aantal mensen met problematische gokschulden, maar we zijn verbaasd dat de oplossing van deze problemen bij de banken wordt neergelegd", zegt Ronit van der Schaaf, van de Nederlandse Vereniging van Banken.

Privacy

In de politiek wordt gewerkt aan een wet waarin goklimieten worden ingesteld, maar het kan jaren duren voordat die is ingevoerd. De gedachte was dat banken sneller zouden kunnen helpen. Als een gokker te veel geld overmaakt van zijn rekening naar gokbedrijven, zouden banken moeten ingrijpen.

Banken moeten van de wet controleren of er geen geld van rekeningen wordt witgewassen of gebruikt wordt voor terrorismefinanciering, maar los daarvan mogen ze transacties niet monitoren. "Op dit moment kunnen we daar niet zomaar naar kijken en dat is maar goed ook", zegt Van der Schaaf. "Daar hechten wij en onze klanten aan."

Minister Weerwind verwees in een debat met de kamer naar Britse banken die het mogelijk maken voor klanten om betalingen aan gokbedrijven te blokkeren. In Nederland heeft Revolut die optie. Volgens Nederlandse banken is zo'n plan hier niet in de maak. Bovendien is er een landelijk register, Cruks, waar mensen zich voor een gokstop kunnen aanmelden.

Op de pof gokken

De banken zeggen dat er andere oplossingen zijn, zonder hun hulp, die makkelijker zijn om in te voeren. "We zien andere oplossingen, zoals het beperken van reclame en het aanpakken van het op de pof gokken met je creditcard. Die oplossingen zijn, sneller, effectiever en ook goedkoper", aldus Van der Schaaf.

In Groot-Brittannië is het niet toegestaan om met je creditcard te gokken, in Nederland mag dat wel.

"Het is de vraag of een beperking van het gebruik van creditcards effectief is tegen onmatig online gokken", zegt een woordvoerder van Weerwind. Gokkers kunnen geld van hun creditcard namelijk overmaken naar een betaalrekening, en dan vervolgens dat geld online vergokken.

Bovendien zijn er volgens het ministerie geen signalen dat creditcards 'overmatig' worden gebruikt. "Het ministerie geeft de voorkeur aan oplossingen die een grote groep spelers kunnen beschermen." Het ziet goklimieten via de bankrekening daarom als een effectievere route.

Goedemorgen! Vandaag doet het Europees Hof uitspraak in een aantal klimaatzaken. En de voetbalvrouwen spelen een EK-kwalificatiewedstrijd tegen Noorwegen.

Eerst het weer: er is vrij veel bewolking, daarbij trekken enkele lichte buien over het land. Bij een matige tot krachtige zuidwestenwind, met aan de kust windstoten tot 80 km/u, wordt het maximaal 11 tot 13 graden. Morgen volgt vriendelijker en droger weer, maar donderdag gaat het alweer regenen.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. En hier zie je waar wordt gewerkt aan het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Dit is er vannacht gebeurd:

Het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) registreerde vorig jaar een recordaantal antisemitische incidenten. Het was met 379 2,5 keer zo hoog als het jaar ervoor. Vooral op scholen zag het CIDI een sterke stijging.

Het aantal incidenten nam vooral sterk toe na de terroristische aanval van Hamas op 7 oktober, maar ook daarvoor was al een stijgende trend te zien, zegt het CIDI.

De toename op scholen noemt het CIDI het zorgwekkendst. De organisatie kreeg verhalen van Joodse leerlingen die zich gedwongen zagen naar een andere school te gaan, uit angst lang thuis bleven of hun achternaam veranderden. Volgens CIDI is er onder docenten gebrek aan kennis en daadkracht om in te grijpen.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

In Noord-Amerika was gisteren een zonsverduistering. In een smalle baan over onder meer de steden Dallas en Montreal was de verduistering totaal. Honderden miljoenen Amerikanen genoten van het spektakel.

Deze video is ook zonder speciaal eclips-brilletje veilig te bekijken:

Weekblad De Groene Amsterdammer en onderzoeksplatform Investico publiceren vandaag de veelbesproken jaarcijfers van de stichting Forum voor Democratie uit 2016, toen Forum zich inzette voor het Oekraïne-referendum. De cijfers bevatten geen aanwijzingen dat de stichting toen donaties uit Rusland of andere buitenlanden heeft gekregen, schrijven De Groene Amsterdammer en Investico.

"Overigens zou het uitermate opmerkelijk zijn als een organisatie of politieke partij eventueel uit Rusland afkomstige giften expliciet zou vermelden in het jaarverslag", schrijft De Groene Amsterdammer er wel bij.

Twee weken geleden vroegen GroenLinks-PvdA en D66 meermaals aan Forum-leider Baudet of hij de jaarcijfers openbaar wilde maken. De kwestie liep zo hoog op dat Baudet na afloop van het debat Kamerlid Klaver (GroenLinks-PvdA) dreigde "op zijn bek te slaan" als hij er nog een keer naar vroeg.

Baudet erkende de dag erna dat hij dat niet had moeten doen, maar de jaarcijfers bleven verborgen. Ook bij de Kamer van Koophandel waren ze niet te vinden.

Rechtszaak

Maar volgens De Groene Amsterdammer en Investico maken de jaarcijfers onderdeel uit van het dossier van een rechtszaak uit 2017. Forum spande een proces aan tegen de Nederlandse Staat, vanwege de afhandeling door het kabinet van de uitslag van het referendum. Een meerderheid was tegen het associatieverdrag tussen Oekraïne en de EU, maar uiteindelijk werd het wel geratificeerd.

Om aan te tonen dat Forum 'belanghebbende' was, moest de stichting de jaarcijfers met de donateurs overleggen.

Er staan vooral kleine donaties in, van minder dan 1000 euro, schrijven de twee media. De PVV van Wilders stopte 20.000 euro in de stichting, om 'onderzoek' mogelijk te maken. Er werd in totaal zo'n twee ton opgehaald. Maar er staan geen expliciet uit Rusland afkomstige bedragen of donaties uit het buitenland in de cijfers vermeld.

'Man en paard'

Onlangs maakten de Tsjechische autoriteiten bekend dat er een Russisch 'desinformatienetwerk' was opgerold, dat West-Europese politici zou hebben betaald voor pro-Russische standpunten. Tsjechische media noemden ook Nederland. Al gauw werden er verdenkingen uitgesproken richting Forum voor Democratie, vanwege de Kremlin-vriendelijke koers van die partij.

Maar harde bewijzen voor Russische inmenging in Nederland zijn er niet. De Tweede Kamer vroeg vorige week in een spoeddebat nog om man en paard aan het kabinet, maar die duidelijkheid kwam er niet. Forum weigerde aan het debat deel te nemen.

Voor de tiende maand op rij is er wereldwijd een warmterecord gebroken. Sinds het begin van de metingen was de maand maart nog nooit zo warm als dit jaar, blijkt uit gegevens van de Europese klimaatdienst Copernicus.

De gemiddelde temperatuur wereldwijd was 14,14 graden. Het oude record stamt uit maart 2016. Toen was het gemiddeld 14,03 graden, 0,11 graad kouder.

Tussen april 2023 en maart 2024 was de gemiddelde temperatuur wereldwijd 1,58 graad hoger dan het pre-industriële gemiddelde (van 1850 tot 1900). Daarmee zit de wereld opnieuw boven de drempel van 1,5 graad opwarming. Die mijlpaal wordt door klimaatwetenschappers als zorgwekkend gezien, omdat er onomkeerbare gevolgen worden verwacht voor de aarde bij dergelijke opwarming.

In het klimaatakkoord van Parijs werd in 2015 met 195 landen afgesproken om de opwarming van de aarde te beperken tot maximaal 2 graden en liefst tot 1,5 graad.

Waarom die 1,5 graad zo belangrijk is, zie je in deze video:

Ook de temperaturen boven het zeeoppervlak waren in maart weer iets hoger dan de maand ervoor. Het was gemiddeld boven zee 21,07 graden, 0,01 graad meer dan in februari. Dat is met uitzondering van de gebieden rond de Noord- en Zuidpool.

"Het feit dat deze trend al zo lang zichtbaar is, baart ons veel zorgen", zegt vicedirecteur Burgess van Copernicus tegen persbureau Reuters. "We zien deze records maand in, maand uit. Dat geeft echt aan dat ons klimaat verandert, en snel ook."