NOS Nieuws - Algemeen

Minister Faber van Asiel vindt het te vroeg om al conclusies te trekken over de grenscontroles die tien dagen geleden zijn begonnen. Op de controles komt flinke kritiek van organisaties die bij de uitvoering betrokken zijn. Onder meer de Nederlandse Politiebond (NPB), de Marechausseevereniging en de Europese vakbondskoepel voor politie, grenspolitie en militaire politie (EU.Pol.) vinden dat de controles niet werken .

Faber stelde de controles in om illegale migranten tegen te houden. Volgens de bonden is dat maar beperkt mogelijk, vooral door een tekort aan personeel om het goed te doen. Ook noemen ze de controles "minder effectief" dan de gewone controles en denken ze dat de surveillances die wel effect hebben er negatief door beïnvloed worden.

Faber vindt het voor zulke conclusies te vroeg, zei ze in een debat in de Tweede Kamer. Ook voelt ze er niets voor om al in januari de eerste cijfers van de grenscontroles met de Kamer te delen, zoals de Kamer graag wil. Ze denkt eerder dat het maart wordt. "We gaan over enige tijd evalueren, het is nu nog een te korte tijdspanne".

Te weinig personeel

Hoofdbestuurder Koen Simmers van de NPB en EU.Pol zei vanochtend in het NOS Radio 1 Journaal dat de zogeheten zwaardere controles alleen gaan werken als er veel meer mensen en middelen beschikbaar zijn dan nu het geval is. Voorheen werkte de marechaussee volgens hem vooral informatie-gestuurd, "nu dat veranderd is haal je juist mensen bij die operaties weg". Zwaardere controles zijn volgens hem met de huidige capaciteit helemaal niet haalbaar.

Faber spreekt tegen dat de controles de andere taken van de marechaussee beïnvloeden. "Ik heb begrepen dat er verenigingen zijn die dat zeggen, maar die vertegenwoordigen niet de marechaussee als geheel. De marechaussee staat bekend als efficiënt, ik ga er niet in mee dat ze hun taken niet kunnen uitvoeren."

In het debat noemde JA-21 Kamerlid Eerdmans de antwoorden van Faber "weinig overtuigend". Volgens Eerdmans was Faber "trots op de foto gegaan als er in de eerste dagen vijftig tot honderd mensen bij de grens waren tegengehouden".

Duitse wetenschappers hebben een algoritme ontwikkeld dat in staat is om het verschil te 'ruiken' tussen Schotse en Amerikaanse whisky. De kunstmatige intelligentie was zelfs beter in het herkennen van aromastoffen dan een panel van elf menselijke experts, schrijven de onderzoekers in het wetenschappelijke blad Communications Chemistry. Twee geurvoorspellingsalgoritmen, OWSum en CNN genaamd, kreeg zestien whisky's voorgezet, negen Schotse en zeven Amerikaanse. De AI wist het onderscheid in meer dan 90 procent van de gevallen juist te maken, en bovendien de belangrijkste noten in de verschillende whisky's vast te stellen. In de Amerikaanse whisky's was caramel het meest karakteristieke geurelement, in de Schotse zaten vaker appelachtige en rookachtige elementen. OWSum stelde de vijf meest specifieke noten van elke whisky beter vast dan de menselijke experts.

Hoewel slechts zestien whisky's onder de loep zijn genomen, denken de onderzoekers dat hun methode relatief eenvoudig kan worden opgeschaald. "Ons model kan ook worden gebruikt met onbekende samples", zegt hoofdonderzoeker Andreas Grasskamp van het Fraunhofer Institute for Proces Engineering and Packaging in het Duitse Freising.

De onderzoekers hoeden zich ervoor om de AI nu al een superieure whisky-kenner te noemen. "We claimen nog niet dat het algoritme de gevoeligheid en accuratesse van de menselijke neus in alle opzichten overtreft", aldus Grasskamp.

Wijn en bier

In theorie moet het mogelijk zijn om met deze methode alle drank en voeding te analyseren die een uitgesproken aroma hebben, denkt Grasskamp. Wijn is een voor de hand liggende kandidaat. "De uitdaging zit in de details. De vraag is of het wijn-aroma uitgesproken genoeg is voor de AI." AI wordt overigens al gebruikt om het aroma en de smaak van wijn en bier te analyseren. Het Nederlandse bedrijf Meron bijvoorbeeld zet algoritmes in om de smaak van de honderdduizenden wijnen in zijn assortiment te analyseren.

Personalisering en verbetering

Zelfs het aanpassen van de smaak van drank op basis van algoritmen is niet langer toekomstmuziek. Belgische wetenschappers verbeterden eerder dit jaar al de smaak van twee biertjes. Ook voor whisky kan dat mogelijk worden. "Als je de moleculen kent die voor het aroma zorgen, dan kun je onderzoeken wat er gebeurt als je de concentratie van deze moleculen verandert", denkt Grasskamp. Hij sluit ook de personalisering van whisky niet uit, door bepaalde moleculen te vervangen. "Maar daarvoor zijn meer onderzoek en data nodig". Ook zou de techniek kunnen worden gebruikt om te kijken of een drank wel voldoet aan wat het label belooft. "Namaakproducten worden steeds beter vervalst. Afhankelijk van de kwaliteit zou het mogelijk moeten zijn om ze te herkennen op basis van een analyse van de geurstoffen".

Claude gaat in 2025 voor Nederland naar het Eurovisie Songfestival in het Zwitserse Basel.

De 21-jarige zanger is bekend van hits als Ladada (Mon Dernier Mot), Layla en Écoutez-moi. De teksten van zijn nummers zijn een combinatie van Nederlands en Frans.

De artiest, die op zijn 13e uit Congo vluchtte, zegt dat hij vereerd is om straks namens Nederland op het podium te staan. "Ik heb er heel veel zin in en kan niet wachten om Europa het nummer te laten horen."

Het Eurovisie Songfestival vindt plaats op 13, 15 en 17 mei in Basel in Zwitserland.

'Hitgevoelige song'

Claude werd gekozen uit 331 inzendingen, waaronder enkele van grote namen uit de muziekindustrie, zoals Anouk, Douwe Bob en Gerard Joling.

"Als selectiecommissie hebben we dit jaar gekozen voor een betekenisvolle, verbindende en hitgevoelige song met internationale uitstraling die moeiteloos de harten van jonge én oude songfestivalkijkers kan veroveren", aldus de selectiecommissie, die bestond uit Cornald Maas, Jacqueline Govaert, Sander Lantinga, Hila Noorzai, Carolien Borgers en Jaap Reesema.

Met welk liedje Claude zal deelnemen, wordt naar verwachting in maart bekendgemaakt.

Congo

De uit de Democratische Republiek Congo afkomstige Claude Kiambe vluchtte op 13-jarige leeftijd met zijn moeder en broers en zussen naar Nederland, waar hij voor het eerst kennismaakte met Eurovisie Songfestival.

Na het winnen van een talentenjacht en deelname aan The Voice Kids brak hij in 2022 door met zijn debuutsingle Ladada (Mon Dernier Mot). De Franse versie van het nummer deed het goed in meer dan 15 landen. In Italië bereikte hij er de top-10 mee.

Afgelopen seizoen was hij een van de deelnemers van het populaire programma Beste Zangers. Dit jaar kwam zijn debuutalbum Parler Français uit en was hij een van de Ambassadeurs van de Vrijheid.

Claude treedt ook op op de eerstvolgende editie van Pinkpop.

Gedragscode

Lange tijd was niet duidelijk of AVROTROS wel een deelnemer zou sturen naar de komende editie van het muziekevenement. De omroep twijfelde daarover na de diskwalificatie van Joost Klein op de finaledag van het Songfestival van dit jaar in Malmö.

Pas in oktober, na gesprekken met de EBU, besloot de AVRTROS weer mee te doen. De EBU zegt de nodige veranderingen te hebben doorgevoerd. Zo komt er een gedragscode, een vaste begeleider voor artiesten en mag niet meer gefilmd worden in de artiestenzones achter de schermen.

Klein kreeg van AVROTROS de gelegenheid om zich in Basel revancheren, maar dat aanbod heeft hij afgeslagen.

Twee agenten zijn vrijgesproken van mishandeling tijdens een coronaprotest, ruim drie jaar geleden. De mannen gebruikten geweld bij de aanhouding van een demonstrant, maar volgens de rechter was dat rechtmatig.

Op het Malieveld in Den Haag kwamen demonstranten op 14 maart 2021 samen om hun onvrede te uiten over de coronamaatregelen. Ook voor demonstraties gold dat slechts een maximum aantal mensen mocht samenkomen.

Toen dat aantal werd overschreden, gaf de burgemeester van Den Haag een noodbevel om de demonstratie te beëindigen. De sfeer sloeg snel om. In plaats van dat demonstranten vertrokken, kwamen er alleen maar meer mensen naar het Malieveld. Er werd onder meer met stenen en vuurwerk naar agenten gegooid.

Startkabel

De ME en hondengeleiders kwamen in actie toen waarschuwingen van de politie niets opleverden. Een van de demonstranten die weigerden weg te gaan, gooide een startkabel naar een agent en rende op hem af.

Een hondengeleider zag dat gebeuren en greep in. De demonstrant kreeg een politiehond boven op zich en verzette zich door de bek en de oren van de hond vast te pakken en de kop heen en weer te bewegen.

De hondengeleider sloeg de man een paar keer met zijn wapenstok, net als de ME'er die de hondengeleider te hulp schoot. Omdat de man zich bleef verzetten, liet de hondengeleider de hond in zijn been bijten en werd hij nog een paar keer met de wapenstok geslagen.

Een omstander maakte beelden van het voorval:

De rechtbank zegt zich te realiseren dat de aanhouding voor de demonstrant heftig was, maar benadrukt dat hij de mogelijkheid had om weg te gaan. Volgens de rechtbank zocht hij in plaats daarvan de confrontatie en gebruikte hij geweld tegen de politie.

Het Openbaar Ministerie had een taakstraf van twintig uur geëist tegen de hondengeleider. Volgens het OM was de ME'er ook schuldig, maar hoefde hij geen straf te krijgen omdat hij reageerde op een situatie die door een collega was veroorzaakt.

President Biden heeft in de nadagen van zijn presidentschap een ambitieus nieuw klimaatdoel gesteld. De Verenigde Staten moeten per 2035 tussen de 61 en 66 procent minder broeikasgassen uitstoten dan in 2005. Met minder dan een maand te gaan voordat Biden het stokje overdraagt aan aankomend president Trump, is het wel de vraag wat hiervan terecht gaat komen.

"Ik ben trots dat mijn regering de meest gedurfde klimaatagenda uitvoert in de Amerikaanse geschiedenis", vertelde Biden over zijn nieuwe klimaatdoel. "Om het voor elkaar te krijgen, stellen we ambitieuze doelen." Hij wil onder meer de hoeveelheid windenergie op zee flink opvoeren. Ook wil hij dat er 35 procent minder methaan wordt uitgestoten.

Biden verwacht dat zijn klimaatplannen vele duizenden banen opleveren, en ook meer betaalbare energie, schonere lucht en een gezonder milieu. "Samen zullen we deze existentiële dreiging omvormen tot een kans die je als land maar één keer per generatie krijgt", zei Biden, doelend op de economische kansen die de energietransitie ook biedt. "Ik weet dat we dit kunnen."

Impact van Trump

Het nieuwe klimaatdoel komt niet op een onverwacht moment: in het Parijsakkoord hebben landen in 2015 afgesproken dat ze uiterlijk komende februari nieuwe aangescherpte klimaatdoelen presenteren, dus rond deze tijd worden wel meer nationale klimaatdoelen verwacht. Wel werd met spanning uitgekeken naar het Amerikaanse doel, omdat Bidens opvolger Trump de klimaatambities van Biden bepaald niet deelt.

Team-Trump heeft niet gereageerd, maar tijdens Trumps vorige presidentschap stapte de VS uit het klimaatakkoord van Parijs. Ook voor Trumps komende termijn wordt dit verwacht. Verder belooft Trump veel van Bidens klimaatbeleid ongedaan te maken en hebben hij en zijn bondgenoten zich uitgesproken voor het uitbreiden van de productie van fossiele brandstoffen, de grootste bron van door de mens veroorzaakte klimaatverandering.

Eerder doel buiten bereik

Trumps presidentschap kan een stok in het wiel steken bij de uitvoering van Bidens klimaatdoelen, maar diens ambities en de werkelijkheid liepen al uit de pas. Biden bepaalde in 2021 dat de VS per 2030 tussen de 50 en 52 procent minder broeikasgassen moet uitstoten dan in 2005. Ook vóór Trumps overwinning waren er grote twijfels over de haalbaarheid van dat doel: 37 procent reductie werd waarschijnlijker geacht.

De Democratische klimaatgezant Podesta benadrukt dat klimaatbeleid door meer factoren wordt bepaald dan alleen de bewoner van het Witte Huis. "Klimaatleiderschap vindt op de grond plaats, in onze steden en staten; van Phoenix tot Pittsburgh, van Boise tot Baltimore", zei hij. "De Biden-Harris-regering mag op het punt van vertrekken staan, maar we geloven in Amerika's vermogen om dit nieuwe klimaatdoel te steunen."

Europa heeft in 2023 ruim 43 miljard euro opgehaald met het verkopen van rechten waarmee bedrijven CO2 mogen uitstoten. 1,3 miljard euro daarvan kwam ten goede aan Nederland, blijkt uit cijfers van het Europees Milieuagentschap.

De cijfers gaan over het eerste jaar dat landen dit geld moeten uitgeven aan klimaatprojecten. Voordien werd het alleen aangemoedigd, maar was het niet verplicht. Waar Nederland het precies aan uitgeeft is lastig te volgen, omdat het geld niet geoormerkt is.

In 2017 bedroegen de Europese inkomsten uit CO2-rechten nog fors minder: 5 miljard euro. Omdat de CO2-prijs sindsdien is gestegen, nemen de inkomsten toe. Het Europees Milieuagentschap verwacht dat dit in toekomst alleen nog maar meer zal worden.

Helft van de uitstoot in de EU

Europese lidstaten verdienen dus sinds een paar jaar goed aan dit emissiehandelssysteem (ETS), dat al bestaat sinds 2005. Het is bedacht om bedrijven die veel uitstoten te stimuleren om te verduurzamen en daarmee hun CO2-uitstoot naar beneden te brengen, want uitstoten kost geld. Ongeveer 10.000 bedrijven (die dus veel uitstoten) in 30 landen moeten deze rechten kopen. Samen zijn zij verantwoordelijk voor ongeveer de helft van alle CO2-uitstoot in de EU.

Van die ruim 43 miljard euro, gaat 33 miljard euro direct naar de lidstaten. De rest gaat naar Europese fondsen waar bijvoorbeeld innovatieprojecten uit gefinancierd kunnen worden. Zo werd onlangs bekend dat er miljarden gaan naar de ontwikkeling van batterijen voor elektrische voertuigen en de productie van hernieuwbare waterstof.

Hieronder is te zien waar de Europese lidstaten hun geld in 2023 aan toekenden, vooral aan binnenlandse projecten dus. Twee derde van die uitgaven aan binnenlandse projecten ging naar energie, openbaar vervoer en mobiliteit. Uitgaven aan internationale projecten, bijvoorbeeld in de vorm van ontwikkelingssamenwerking, blijven ver achter: zo'n 100 tot 200 miljoen euro per jaar.

Na Duitsland, Polen, Italië, Spanje en Frankrijk, krijgt Nederland de meeste inkomsten uit deze CO2-markt. Duitsland heeft met de veiling 7,6 miljard euro opgehaald.

Uitgaven van Nederland onduidelijk

Het ministerie van Financiën kan niet zeggen waar Nederland dit geld precies aan uitgeeft. Een woordvoerder: "Volgens Nederlandse begrotingsregels worden inkomsten en uitgaven van elkaar gescheiden. Dat betekent dat ontvangsten, zoals van die van de CO2-rechten, in de regel niet worden geoormerkt voor bepaalde uitgaven."

Het geld is dus niet te volgen, maar Nederland moet wel precies even veel uitgeven als het binnenkrijgt. Dus Nederland moet minimaal die 1,3 miljard euro uitgeven, al mag het ook uit een ander potje komen. Het ministerie laat weten dat in 2023 het meeste verduurzamingsgeld is gegaan naar een subsidiepot om woningen te verduurzamen.

Minister Faber van Asiel en Migratie moet voorlopig ook na 1 januari opvang bieden aan 22 uitgeprocedeerde asielzoekers die nu in Rotterdam verblijven. Dat heeft de rechter bepaald.

Volgens de rechter wegen de belangen van de asielzoekers zwaarder dan die van de minister. "Doorslaggevend is hierbij geweest dat de mensen om wie het gaat anders mogelijk op straat belanden, terwijl een behoorlijk deel van hen psychisch of fysiek (zeer) kwetsbaar is en niet duidelijk is of er ergens anders onderdak voor de vreemdelingen beschikbaar is."

Faber zegt dat ze het rechterlijk besluit "natuurlijk" moet respecteren. "Zo gaat dat in dit land." Volgens haar is ze niet teruggefloten door de rechter, maar gaat het om iets tijdelijks.

Bed-bad-brood

De uitgeprocedeerde vreemdelingen verblijven op dit moment in de Landelijke Vreemdelingenvoorzieningen (LVV) in Rotterdam, waar ze onderdak en voedsel krijgen en ze zich kunnen wassen. Dit wordt ook wel de bed-bad-brood-regeling genoemd. Ze worden opgevangen om te voorkomen dat ze op straat zwerven en overlast veroorzaken.

Minister Faber maakte in september bekend dat ze de Rijksbijdrage voor de regeling volgend jaar stopt. De minister gaf als uitleg dat ze wil inzetten op "terugkeer, in plaats van gesubsidieerde opvang". Groningen en Amsterdam kondigden daarop aan door te gaan met de regeling en die zelf te financieren.

Rotterdam zei in oktober komend jaar wel te stoppen met de opvangregeling. Dat betekende dat de 45 mensen die daar verblijven er niet meer terecht zouden kunnen. 22 mensen hadden bezwaar gemaakt tegen dat besluit. Zij willen ook na die datum bij de LVV blijven en vroegen de voorzieningenrechter in een spoedprocedure om de minister te verplichten de opvang voort te zetten.

Ook spoedprocedure Utrecht

De minister is niet verplicht om het vervolg van de opvang in de huidige locatie aan te bieden. Behalve in Rotterdam, Groningen en Amsterdam kunnen uitgeprocedeerde asielzoekers ook terecht in Utrecht en Eindhoven.

De rechtbank Midden-Nederland boog zich gisteren over een andere spoedprocedure, van honderd mensen die bed-bad-brood krijgen in Utrecht. De rechter moet in die zaak nog uitspraak doen.

De Duitse Bondsdag heeft een pakket maatregelen aangenomen om de rechtsstaat te beschermen tegen 'vijanden van de democratie'. De maatregelen moeten de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht waarborgen. Hoewel de plannen niet specifiek zijn gericht op de AfD, is duidelijk dat het om de radicaal-rechtse partij gaat. Die keerde zich dan ook tegen de wetswijziging.

"Wanneer autocraten aan de macht komen, is de rechterlijke macht vaak het eerste doelwit", zei minister Faeser van Binnenlandse Zaken (SPD) vanochtend. Zulke 'sabotage van binnenuit' moet worden voorkomen. Er is nadrukkelijk gekeken naar Polen en Hongarije, waar met politieke meerderheden de rechterlijke macht onder politieke controle werd gesteld.

Een belangrijk deel van de maatregelen is gericht op het Grondwettelijk Hof. Het Hof in Karlsruhe kan wetten intrekken als ze in strijd zijn met de grondwet. Maar over het Hof zelf waren tot nu toe relatief weinig regels vastgelegd.

Benoemingen blokkeren

De 'Karlsruhe'-rechters worden gekozen door zowel de Bondsdag als de Bondsraad (vergelijkbaar met de Eerste Kamer in Nederland) met een twee derde meerderheid. De vrees is dat radicale partijen een derde van de zetels in de Bondsdag behalen en vervolgens die benoemingen kunnen blokkeren. Daar is nu wat op bedacht: als dat gebeurt, wordt de benoeming gedaan door de Bondsraad.

Dat klinkt technisch, maar er is volgens veel politici en juridische experts een acuut gevaar voor de Duitse democratie. In drie Oost-Duitse deelstaten won de AfD dit jaar een derde van de stemmen, de Sperrminorität. In Brandenburg heeft de partij al aangekondigd benoemingen van rechters op deelstaatniveau te blokkeren, als ze de rechter 'niet gekwalificeerd' vindt.

De AfD ziet de hoogste rechters als partijdig, omdat ze gekozen zijn door een 'partijkartel' waar de radicaal-rechtse partij buiten wordt gehouden. Dat weerspreken de andere partijen. De rechters zijn onpartijdig en oordelen vaak tegen de wens in van de politiek, benadrukken zij.

Poolse trucs

In de grondwet stond ook nog weinig over de samenstelling van het Hof, bijvoorbeeld over het aantal leden, de leeftijdsgrens en het aantal termijnen dat een rechter mag dienen. Dat bood ruimte voor een autocratische regering om simpelweg de spelregels aan te passen, bijvoorbeeld door de pensioenleeftijd van rechters te verlagen, om zo de rechtbank te kunnen vervangen. Ook dat is verholpen.

Zo zijn allerlei 'trucs' die in Polen, Hongarije en Israël met de rechtstaat zijn uitgehaald onderzocht, om te voorkomen dat eenzelfde scenario in Duitsland zich kan ontrollen. "Midden- en Oost-Europa heeft veel van ons geleerd, maar wij leren nu ook van hen", zei toenmalige justitieminister Buschmann (FDP) daarover.

Het aanpassen van het Grondwettelijk Hof wordt nu zo goed als onmogelijk. Ook het toevoegen van een nieuwe rechterlijke instantie aan het Grondwettelijk Hof, zoals de beruchte tuchtkamer in Polen, kan alleen nog maar met een twee derde meerderheid.

Het is vrijwel uitgesloten dat de populistische partijen AfD en het linkse BSW bij de Bondsdagverkiezingen op 23 februari de meerderheid halen. Een derde van de stemmen, de Sperrminorität, is echter wel voorstelbaar.

De maatregelen zijn bovendien preventief en richten zich op de lange termijn, wanneer een antidemocratische partij misschien groter wordt. Die zorgen wordt serieus genomen; juist Duitsland weet uit haar geschiedenis hoe snel de democratie de nek kan worden omgedraaid.

Bijna 70 procent van de Duitsers zegt zich nu zorgen te maken over de toekomst van de democratie.

Haast geboden

Aan deze grondwetswijzigingen is lang gewerkt, door een brede coalitie van links tot rechts. Met de goedkeuring is haast geboden, vanwege de vervroegde verkiezingen op 23 februari. Nu hebben de democratische partijen nog de benodigde twee derde meerderheid voor deze grondwetswijzingen, maar volgend jaar mogelijk niet meer.

Hoewel in Duitsland de verkiezingscampagne in volle gang is, klonk er vandaag in de Bondsdag juist opvallende eensgezindheid bij alle voorstemmers: CDU/CSU, SPD, de Groenen, FDP en die Linke. "Dat wij juist nu hier samen staan, laat zien hoe belangrijk de democratische partijen de democratie vinden", aldus FDP'er Buschmann.

Subtropisch zwemparadijs Mosaqua in Gulpen gaat aan het eind van de kerstvakantie definitief dicht. Mosaqua trekt ruim 200.000 bezoekers per jaar en is veruit het grootste zwembad in Zuid-Limburg, maar de gemeente wil het financieel niet langer steunen.

"We kwamen met een businessplan, er was politiek gezien zelfs tot in Den Haag aandacht, we vonden een investeerder. Maar de gemeente wilde echt niet mee. Dat is heel zuur", zegt directeur Bertil Kaanen bij L1Nieuws. "We hebben geen kans gehad."

De geschiedenis van Mosaqua leest als een succesverhaal. Meteen na de opening in 1992 trok het bad al zo'n 250.000 bezoekers per jaar, waaronder duizenden diplomazwemmers. Zelfs tijdens de pandemie bleef het subtropisch zwemparadijs drukbezocht.

Dit jaar merkte Kaanen voor het eerst dat zijn zwembad gevaar liep. De gemeente Gulpen-Wittem sprak over "hoge operationele kosten" en "het significante onderhoud dat de komende jaren vereist is". Kortgezegd: de gemeente vond het zwembad te duur om te subsidiëren - zeker voor een gemeente die te maken heeft met krimp van de bevolking, ontgroening en vergrijzing.

Op 4 november, in de vierde opeenvolgende vergadering over het subtropisch zwemparadijs, besloot de gemeenteraad om geen gemeenschapsgeld meer in Mosaqua te stoppen. Het was 'close': 8 gemeenteraadsleden stemden voor, 7 tegen.

De helft van elk kaartje

De facto was daarmee het lot van het zwembad bezegeld, want zonder geld van de gemeente kan Mosaqua geen dag meer door. Naar verluidt draagt de gemeente nu aan elk kaartje ongeveer de helft bij.

Directeur Kaanen en zijn team waren nog niet overtuigd van de noodzaak tot sluiting Ze stelden dat de gemeente zich had gebaseerd op haalbaarheidsonderzoeken waarvan de uitkomst bij voorbaat vast stond. Ze wezen op de politieke lobby, tot in de Tweede Kamer toe: verschillende Kamerleden vroegen zich af waar kinderen in Zuid-Limburg diploma kunnen zwemmen als Mosaqua sluit.

Kind en zwembadwater

Ook vakbond FNV protesteerde. "Dat de gemeente Gulpen-Wittem niet voor alle kosten wil opdraaien, is nog te begrijpen. Maar dat ze daarmee het kind én het zwembadwater weggooit niet", schreef FNV-bestuurder Ingrid Koppelman aan de gemeenteraad. "Het is moeilijk uit te leggen dat u niet meer wilt investeren in de mensen uit de gemeente: opa's en oma's, schoolgaande kinderen, (aanstaande) moeders, verenigingen, moslima's. Investeren, simpelweg door te behouden wat u al heeft."

In de brief wees de FNV-bestuurder ook op het verdwijnen van 25 voltijdsbanen bij sluiting van het zwembad.

Gevecht met aandeelhouder

"Je vecht lange tijd met heel veel mensen om sluiting te voorkomen", vat directeur Kaanen de strijd met de gemeente nu samen. "Maar je hebt het gevoel dat het een gevecht is met je eigen aandeelhouder. Geen enkele mogelijkheid kwam op tafel. We introduceerden een investeerder die niet eens om tafel kon met de gemeente."

Bewindvoerder Marijke Schmitz heeft gisteren het faillissement aangevraagd. "Daarmee valt het doek voor Mosaqua, hetgeen Bestuur en Raad van Commissarissen, maar ook de werknemers ten zeerste betreuren", schrijft zij.

Activiteiten zoals diplomazwemmen of kinderfeestjes kunnen doorgaan tot en met zondag 5 januari, de laatste dag van de kerstvakantie. Een baantje zwemmen, zoals ook Kaanen zelf graag doet, kan ook nog tot die tijd.

Doorstart onmogelijk

Zoals een bewindvoerder altijd doet, houdt Schmitz een kleine slag om de arm voor de mogelijkheid als er op "zeer korte termijn" een oplossing komt. Maar een doorstart acht zij vrijwel onmogelijk omdat de gemeente Gulpen-Wittem al heeft besloten het zwembad komende zomer te slopen.

Khalid Kasem keert niet terug bij BNNVARA. De omroep laat weten dat de samenwerking met de presentator per direct is beëindigd. Een toelichting wordt niet gegeven. Kasem (46) was sinds eind januari al niet meer te zien op tv na beschuldigingen van omkoping in zijn tijd als advocaat.

Aanleiding was een bericht in het AD. Daarin werd gemeld dat Kasem in 2019 in een gesprek met zijn kantoorgenoot Peter R. de Vries zou hebben erkend dat hij een ambtenaar van de Dienst Justitiële Inrichtingen had omgekocht om een cliënt eerder vrij te krijgen. Kasem weersprak de beschuldiging, maar zijn plek aan de tafel van de talkshow Khalid & Sophie werd overgenomen door Jeroen Pauw.

In maart meldde de deken van de Amsterdamse orde van advocaten dat er geen aanwijzingen zijn voor omkoping. Wel kreeg Kasem een waarschuwing omdat hij "ongepaste uitlatingen" deed aan het adres van een cliënt om een factuur betaald te krijgen. Later concludeerde ook de Dienst Justitiële Inlichtingen tot de conclusie dat er geen aanwijzingen zijn voor omkoping. BNNVARA vond het toen nog te vroeg voor een terugkeer van Kasem "vanwege alle discussie rond zijn persoon". De omroep zei erbij dat zou worden besproken "wat dit voor de samenwerking op de lange termijn betekent".

Kasem schrijft op Instagram dat hij "verdrietig is om hoe het is geëindigd", maar "met veel warmte en trots" terugkijkt.

De politie heeft twee mannen aangehouden in het onderzoek naar de explosie in Purmerend waarbij zondag iemand zwaargewond raakte. Na de explosie brak brand uit en moesten zes huizen worden ontruimd.

De verdachten zijn twee mannen van 19 en 20 uit Purmerend. De politie verdenkt de 19-jarige man van directe betrokkenheid bij de explosie aan de Maasstraat. De man van 20 zou een latere vergeldingsactie hebben voorbereid. De mannen zijn gisteravond aangehouden.

De twee mannen zitten in volledige beperkingen, wat wil zeggen dat ze alleen contact mogen hebben met hun advocaat. Vrijdag worden ze voorgeleid aan de rechter-commissaris. De politie sluit niet uit dat er nog meer aanhoudingen volgen.

Buurtbewoners zeiden eerder dat het niet de eerste explosie was in Purmerend. Eerder dit jaar was er een plofkraak en een explosie in een ander huis. De politie plaatste daarop camera's in de wijk.

Impact

Volgens de burgemeesters van Purmerend en Den Haag hebben explosies grote gevolgen voor de mensen die erdoor worden getroffen. Buurtbewoners helpen elkaar bij het verwerken van de gebeurtenissen en de gemeenten regelen onderdak voor mensen die hun huis uit moeten.

Ook zijn er bewonersavonden en wordt slachtofferhulp ingeschakeld.

Landelijke aanpak

Minister Van Weel van Justitie en Veiligheid uitte dinsdag zijn bezorgdheid over het toenemende aantal explosies. Hij noemde daarbij ook het voorbeeld van Den Haag, waar vorige week zes mensen om het leven kwamen. Hij spreekt niet meer van vuurwerk, maar van "een soort handgranaten" die voor de deur worden neergelegd.

Er wordt aangedrongen op een landelijke aanpak van het probleem. Van Weel zei daarover dat er al verschillende maatregelen zijn genomen. Zo werd eerder dit jaar een taskforce opgericht.

De politie zegt dat er dit jaar al 1100 aanslagen met explosies zijn geweest op woningen en bedrijven. Daarvoor zijn zo'n 500 verdachten opgepakt. In 80 procent van de gevallen worden cobra's gebruikt, die volgens de politie de kracht van een handgranaat hebben.

De verdachte van de dodelijke mesaanval op de Erasmusbrug in Rotterdam ontkent dat hij een terrorist is. Dat bleek op de eerste pro-formazitting. Bij het steekincident in september kwam een 32-jarige Duitser om het leven, een 33-jarige Zwitser raakte zwaargewond.

"Ik kan niet geloven wat er is gebeurd", zei een huilende 22-jarige Ayoub M. op de zitting waarbij de zaak nog niet inhoudelijk wordt behandeld. "Ik ben nooit een terrorist geweest en ik sta ook niet achter een terreurgroep."

Hij zat naar eigen zeggen in een psychose toen hij op de avond van 19 september op mensen instak.

Allahoe akbar

Het Openbaar Ministerie verdenkt Ayoub M. van moord, pogingen tot moord en bedreiging, alles met terroristisch motief. Zo verklaarden getuigen volgens de officier van justitie dat de verdachte meerdere keren "Allahoe akbar" riep.

Ook lijkt het er volgens het OM op dat de man op een drukbezochte plek zoveel mogelijk slachtoffers wilde maken, wat zou wijzen op een terroristisch motief. Verder is op de telefoon van de verdachte gezocht naar IS-onthoofdingsvideo's.

Volgens de officier van justitie lijkt het er sterk op dat "het heldhaftige optreden van omstanders" het leven van het tweede slachtoffer heeft gered. "Ze hebben in ieder geval voorkomen dat er nog meer slachtoffers zijn."

Ongelovigen

Eerder verklaarde M. dat het eerste slachtoffer, de Duitser Philipp, een "ongelovige" was en dat hij hem daarom aanviel. Hij zei dat alle mannen zonder baard ongelovigen zijn. Bij een later verhoor beweerde M. dat hij tijdens het steekincident in een psychose zat en dat hij zich er niets meer van kan herinneren.

De psychose was naar eigen zeggen het gevolg van verandering in zijn medicatie.

M. gaat later voor observatie naar het Pieter Baan Centrum, al laat dat onderzoek nog op zich wachten. Het OM wil eerst het medische dossier van M. krijgen om te onderzoeken of er sprake van een psychose kan zijn geweest. Ook het Pieter Baan Centrum moet dat dossier krijgen.

Waarschijnlijk wordt de zaak daarom pas volgend jaar na de zomer inhoudelijk behandeld.

Eerder veroordeeld

Ayoub M. werd al eerder veroordeeld voor geweldsincidenten. In 2022 stak hij zijn moeder met een mes in haar nek en keel. Ze overleefde die aanval.

Hij kreeg daarvoor tbs met voorwaarden opgelegd. Deskundigen zeiden toen dat de man lijdt aan een psychische stoornis.

Een kringloopbedrijf uit het Friese Burgum heeft een eerste druk van Het Achterhuis van Anne Frank verkocht voor 3550 euro. Het boek was op het nippertje gered uit de oudpapierbak.

"Een collega die we voor een ander filiaal aan het inwerken zijn vond het in de oudpapiercontainer en wilde het zelf kopen", zegt filiaalleider Andries Jan Hovinga van Omrin Estafette. "Ze vond het een historisch boek dat niet verloren mocht gaan."

"Omdat ik het niet zomaar mag meegeven hebben we op kantoor wat zitten googelen en toen kwamen we erachter dat het een eerste druk was. Toen begon het wel een beetje te kriebelen."

De kluis in

Het Achterhuis werd in juni 1947 gepubliceerd in een oplage van 3036 exemplaren. Al in december dat jaar volgde een tweede druk die ruim dubbel zo groot was en drie maanden daarna nog eentje van 10.500 stuks. In de loop der jaren werd het boek tientallen miljoenen keren verkocht in ruim 70 talen.

Een eerste druk van het oorlogsdagboek is dan ook veel waard. In 2021 werd in Leiden een exemplaar voor 10.000 euro geveild. Bijzonder daaraan was dat dat exemplaar nog een stofomslag had die vaak ontbreekt, ook bij de vondst in Burgum.

Hovinga zette het gevonden exemplaar op Marktplaats met een startbod van 250 euro. Dat bedrag liep al snel op. "'s avonds belde mijn leidinggevende dat er al 2000 euro was geboden."

Het was voor Hovinga aanleiding toch wat voorzichtiger om te gaan met het boek. "Het lag nog op mijn kantoor, waar het vaak een prettige chaos is", lacht hij. "Ik heb het de volgende ochtend toch maar keurig in de kluis gelegd."

Uiteindelijk bleven er drie gegadigden over die een eindbod mochten doen. De winnaar bood 3550 euro, het hoogste bedrag. Het boek is vandaag goed verzekerd op de post gegaan.

Geen vergeelde koopwaar

Dat het boek bijna met het afval was meegegaan, neemt Hovinga zijn collega die het weggooide niet kwalijk.

"We krijgen ontzettend veel boeken vergeeld, beschimmeld. Ons beleid is dat we die niet in de winkel zetten. Ze moeten er netjes uitzien, van goede kwaliteit en er mag niet in geschreven zijn. Oude boeken vissen we er wel eens uit, maar deze was niet opgemerkt."

"Er valt dus niemand iets te verwijten en we kunnen er grappen over maken. We zijn vooral blij dat we dit uit de papiercontainer hebben gered."

Gisèle Pelicot heeft aan het begin van de middag op de stoep van de rechtbank in Avignon een reactie gegeven op de vonnissen in haar zaak. Ze zei dat ze ontroerd is en dat het proces "een zeer moeilijke beproeving" voor haar was. Pelicot zei verder dat haar gedachten bij haar kinderen en kleinkinderen zijn. "Het is ook voor hen dat ik deze strijd heb gevoerd."

De 72-jarige zei ook dat ze meevoelt met alle families die door "deze tragedie" zijn getroffen en met slachtoffers die niet erkend zijn. "We delen dezelfde strijd."

Bekijk hier de reactie van Pelicot:

De veroordelingen vanochtend in de verkrachtingszaak rond Pelicot hebben ook geleid tot felle reacties bij de rechtbank. Veel vrouwen die er zijn om Pelicot te steunen, vallen over het feit dat veel verdachten een lagere straf hebben gekregen dan geëist. 'Schaam je justitie', scandeerde een menigte na afloop van de rechtszaak in Avignon.

Dominique Pelicot, de ex en hoofdverdachte in de zaak, kreeg vanochtend de maximale straf van 20 jaar, zoals door justitie geëist. Een deel van de vijftig andere mannen die terechtstonden, kreeg echter een lagere straf dan gevraagd door het OM. Zes veroordeelden komen per direct vrij omdat ze hun celstraf al in voorarrest hebben uitgezeten.

Het leidde tot een soms gespannen sfeer bij de rechtbank en ook tot opstootjes. Zo waren er woordenwisselingen tussen advocaten van de verdachten en de aanwezige betogers. Veroordeelden die via de ingang weer naar buiten wilden werden uitgejoeld. De politie moest ingrijpen toen aanwezigen een verdachte te lijf gingen, zag verslaggever Mattijs van de Wiel.

'Verkeerd signaal'

Ook de drie kinderen van Gisèle Pelicot, die aanwezig waren, vinden de veroordelingen te mager. In een verklaring die ze via persbureau AFP hebben vrijgegeven staat dat ze teleurgesteld zijn over de vonnissen voor de medebeklaagden van hun vader.

Buiten de rechtszaal werd door een deel van het publiek ook verbolgen gereageerd. Aanwezigen benadrukken dat het ondenkbaar was dat er vrijspraken zouden volgen, maar dat het ook onvoorstelbaar is dat veroordeelden vanavond thuis kunnen slapen. "Welk signaal geef je hiermee af aan vrouwen die slachtoffer zijn van seksueel geweld?", zei een van hen.

Buiten de rechtbank werden verdachten uitgefloten:

Anderen zien ook een positieve uitkomst. Een vrouwenactivist die erbij is zegt tegen de BBC dat met de uitspraak sprake is van een doorbraak "voor Pelicot en zoveel andere vrouwen". De vrouw zegt dat Pelicot haar anders naar haar eigen ervaringen heeft laten kijken.

Gisèle Pelicot zelf heeft steevast benadrukt dat haar proces niet alleen over haarzelf gaat maar over alle vrouwen die slachtoffer zijn van seksueel geweld. Zij koos er, tot verrassing van velen, bewust voor om het proces in het openbaar plaats te laten vinden. Niet zij moet zich schamen, zei ze herhaaldelijk, maar de daders van seksueel geweld.

Pelicot sprak eerder de hoop uit dat de enorme belangstelling voor haar zaak vrouwen die slachtoffer zijn van seksueel misbruik zal helpen. In het proces zei ze dat ze niet moedig was, maar "vastbesloten" om zaken te veranderen. "Dit is niet alleen mijn strijd, maar die van alle slachtoffers van verkrachting."

Moedig

Onderwijsminister Anne Genetet zegt vandaag in een reactie dat het proces "ons eraan herinnert dat we een collectieve verantwoordelijkheid hebben: respect, instemming en gelijkheid in onze samenleving tot niet-onderhandelbare principes maken."

Ook de voorzitter van het Franse parlement, Yaël Braun-Pivet, legt de nadruk op "de moed" van Gisèle Pelicot. Zij heeft volgens haar een stem gegeven aan vele slachtoffers. "De wereld is met dank aan jou niet langer dezelfde."

La Fondation des Femmes, een organisatie voor vrouwen, reageert met gemengde gevoelens op de uitkomst van het proces dat vier maanden duurde. De organisatie prijst Pelicots rol, en concludeert dat "de schaamte van kant wisselt". "Wij delen echter het onbegrip en de teleurstelling over sommige van de vonnissen die zijn uitgesproken, die ondanks de getuigenissen en het bewijsmateriaal, lager zijn dan de eisen voor zware verkrachting."

Tegen de uitspraak kunnen het OM en de verdachten nog in beroep. Gisèle Pelicot zelf zei in haar verklaring na afloop dat ze de vonnissen respecteert. Ze zei ook dat ze nooit spijt heeft gehad dat ze er niet voor heeft gekozen gebruik te maken van haar recht om het proces achter gesloten deuren te houden.

Nederland mag eerder stoppen met het opvangen van derdelanders dan van andere vluchtelingen uit Oekraïne. Dat heeft het Hof van Justitie van de Europese Unie bepaald. De uitspraak sluit aan bij het advies dat de advocaat-generaal in oktober gaf aan het hof.

Derdelanders zijn mensen die voor de oorlog uitbrak in Oekraïne studeerden of werkten. Zij verbleven op dat moment legaal in Oekraïne met een tijdelijke verblijfsvergunning. Toen de oorlog begon, vluchtte een deel van hen, net als Oekraïners, naar Nederland.

In Nederland kregen ze dezelfde bescherming als andere mensen uit Oekraïne, maar Nederland vindt dat ze een aparte categorie vluchtelingen vormen, waarvoor andere regels gelden. De Raad van State besloot in januari om de tijdelijke bescherming op 4 maart op te heffen.

Onder meer mensen uit Algerije, Turkije, Pakistan en Nigeria spanden daarop een rechtszaak aan tegen de Staat, om uitzetting tegen te gaan. Gezien de complexiteit van die zaken stapte de Raad van State naar het hof in Luxemburg voor verduidelijking. Drie zaken werden daarna tijdelijk stilgelegd.

'Uitspraak is schokkend'

Het hof heeft het advies van de advocaat-generaal dus overgenomen. Dat betekent concreet dat derdelanders het recht op werk, onderwijs en opvang van de gemeente kunnen verliezen als Nederland daartoe besluit.

Hulporganisatie MiGreat noemt de uitspraak schokkend. "De uitspraak maakt duidelijk dat discriminatie op basis van nationaliteit, en dus afkomst, geaccepteerd wordt door de rechters van de Europese Unie", zegt directeur Roos Ykema tegen persbureau ANP.

"Mensen die voor dezelfde oorlog vluchten, maar een andere nationaliteit en huidskleur hebben, lopen nu het risico hun verblijfsrecht te verliezen. Het Nederlandse en Europese migratiebeleid is een gelegaliseerde vorm van racisme, met de goedkeuring van rechters."

NOC*NSF stopt met het topsport- en opleidingsprogramma voor turners in de Maaspoort in Den Bosch. De turners, ook de tienertalenten, moeten naar een andere locatie. Genoemd worden Rotterdam, Hoofddorp of Heerenveen.

"Het is maar bij ons neergegooid en wij moeten maar kijken wat we ermee doen", reageert olympisch turner Jermain Grünberg (24). "Ze zijn met heel veel problemen gekomen, maar met weinig oplossingen."

Tilburger Grünberg traint al van jongs af aan in de Maaspoort en beschouwt de hal als een tweede huis. "Maar over een half jaar zou ik hier niet meer verder kunnen. Dat zou heel vervelend zijn. Ons leven gaat erdoor veranderen", zegt hij tegen de lokale omroep DTV Nieuws.

Sportkoepel NOC*NSF zegt voor verhuizing van het topsport- en opleidingsprogramma te hebben gekozen vanwege "het rendement van de Bossche locatie in de afgelopen jaren op sportief gebied". Ook lopen er op andere locaties in Nederland nog financiële verplichtingen waar de sportkoepel niet zomaar onderuit zou kunnen.

Onlogische keuze

Remco Boer, directeur van turnbond KNGU, laat weten dat de bond pas laat op de hoogte is gebracht van het besluit om te vertrekken uit Den Bosch. "Geografisch gezien lijkt het een onlogische keuze", zegt hij bij Omroep Brabant.

Minder diplomatiek is de reactie van de vader van de 12-jarige Stijn van Gaalen. Hij wijst erop dat zijn zoon, een tienertalent, vrijwel elke dag heen en weer reist vanuit Zuid-Limburg.

De jongen gaat naar een middelbare school in Rosmalen, vlak bij Den Bosch, om na schooltijd te kunnen trainen in de Maaspoort. "Het is echt een besluit dat als donderslag bij heldere hemel over ons uit is gestort", zegt Stijns vader.

Afstanden onhaalbaar

Ook de moeder van de 11-jarige Hylke de Rouw is boos. Hylke zit nog op de basisschool, maar traint nu drie keer per week mee met de talenten in Den Bosch, in de hoop volgend jaar te worden toegelaten tot het officiële talentenprogramma. Zijn moeder: "De afstanden naar de andere locaties zijn onhaalbaar, zeker in combinatie met school en 20 tot 24 uur trainen per week."

De gemeente Den Bosch zegt "onaangenaam verrast" te zijn door het besluit van NOC*NSF. "Het wijkt ook af van de berichten die we tot dan toe hadden ontvangen over de toekomst van het topsportprogramma. De turnbond had eerder aangegeven het in Den Bosch te willen houden. Ze wilden het zelfs uitbouwen", stelt wethouder Marianne van der Sloot (CDA). Maar in die wens van de KNGU gaat NOC*NSF dus niet mee.

Sprankje hoop

Voor jonge turners als Stijn en Hylke is er nog een sprankje hoop. De KNGU wil proberen om talentontwikkeling in de regio te behouden. "De ondersteuning vanuit NOC*NSF valt in belangrijke mate weg, maar samen met de clubs willen we zoeken naar de mogelijkheden voor een vervolg", aldus KNGU-directeur Boer.

NOC*NSF benadrukt dat er voor de topsporters in het programma een afbouwregeling zal zijn, zodat zij bijvoorbeeld het schooljaar kunnen afmaken of herplaatst kunnen worden.

Uitvaartondernemer Mijndert Rebel uit Huizen bezorgt de rouwpost sinds afgelopen zomer zelf. Uit onvrede over PostNL heeft hij zijn eigen 'bezorgdienst' opgericht die de rouwkaarten op de fiets rondbrengt.

"PostNL haalt misschien hun target van 95 procent, maar dat betekent dat bij elke 100 kaarten vijf mensen de kaart niet op tijd hebben en de uitvaart missen", zegt de uitvaartondernemer bij NH Nieuws. "Dat kan natuurlijk niet."

Rebel zegt zich al langer te ergeren omdat rouwkaarten te laat, verkeerd of helemaal niet bezorgd worden. Afgelopen zomer zag hij de problemen toenemen. "In eerste instantie hoorden we af en toe signalen dat er een enkele kaart niet was aangekomen. Maar deze zomer raakte ineens een hele set kaarten vermist", zegt hij. "Toen was voor ons de maat wel vol."

Belangrijkste kaart

Rouwkaarten worden nu bezorgd door inwoners van Huizen. Zoals Loes Veelo-van de Kuinder, die deze week begon en op de fiets honderd rouwkaarten rondbracht. "Het is de belangrijkste kaart die je kunt ontvangen", zegt ze. "Ik vind het een fantastisch idee. Als mensen hun post niet op tijd krijgen voor een crematie of begrafenis, dan zou ik dat heel vervelend vinden."

Voor elke kaart die ze bezorgt, krijgt Veelo-van de Kuinder een klein bedrag. Maar daarvoor doet ze het niet. "Ik ben net gestopt met werken, ik houd van fietsen en zo blijf je zelf in beweging", zegt ze.

Alleen in juli

PostNL geeft toe dat er afgelopen zomer problemen waren met de bezorging van rouwkaarten in het gebied van uitvaartondernemer Rebel.

"In het specifieke geval van Huizen hebben we helaas te maken gehad met een tekort aan postbezorgers in de maand juni 2024", reageert Jelger Zee van PostNL. "Deze tekorten proberen we altijd intern op te lossen, bijvoorbeeld door bezorgers af en toe van wijk te laten wisselen of door een externe partij te vragen de bezorging (tijdelijk) op zich te nemen. De bezorging in Huizen was in juli weer op peil. Dus werd de rouwpost weer binnen 24-uur bezorgd."

"PostNL heeft een speciaal proces voor rouwpost", benadrukt hij. "Rouwpost wordt door de verzender ingeleverd in een blauwe verzamelenvelop met een unieke barcode. Door de herkenbare envelop en speciale rouwzegels zijn onze medewerkers extra alert op deze belangrijke poststukken. Mocht er iets misgaan, heeft PostNL een getraind team dat vertraagde rouwpost opspoort en indien nodig snel een calamiteitsoplossing biedt, zoals een spoedbezorging of een brief inclusief uitvaartdatum vanuit PostNL."

Omliggende dorpen

De uitvaartondernemer in Huizen vertrouwt daar niet op. Rebels rouwkaarten worden soms dezelfde dag nog bezorgd, soms de volgende ochtend. De uitvaartondernemer overweegt om zijn 'bezorgdienst' op korte termijn uit te breiden: "Als dit goed werkt, gaan we kijken of we het ook in omliggende dorpen kunnen doen", zegt hij.

De Franse president Macron is aangekomen op Mayotte. Het Franse overzeese gebied, een eilandengroep in de Indische Oceaan ten oosten van Mozambique, werd op 14 december zwaar getroffen door orkaan Chido. Behalve Macron zijn ook ongeveer twintig artsen en verplegers naar het eiland gereisd.

Macron heeft per helikopter een rondvlucht boven het hoofdeiland gemaakt om de schade te bekijken. Daarna ging hij naar het ziekenhuis in de hoofdstad Mamoudzou

Later bezoekt de president een van de getroffen woonwijken.

Het Franse leger zegt tegen persbureau AP dat er een schip met 180 ton aan hulpgoederen en materieel onderweg is naar de eilandengroep de Comoren, waar Mayotte in de buurt ligt.

Aantal doden onduidelijk

Bij de orkaan zijn zeker 31 mensen om het leven gekomen en meer dan 1500 mensen gewond geraakt, van wie er 200 in kritieke toestand verkeren. Het exacte aantal doden is nog niet bekend.

De autoriteiten vrezen voor honderden of misschien wel duizend doden. Duizenden mensen zitten nog zonder water en elektriciteit.

"Mayotte ligt in puin", zei een beveiligingsmedewerker van het vliegveld tegen Macron toen hij uit het toestel stapte. "De daken zijn weg, er is helemaal niks meer", zei ze. "We kunnen nergens schuilen."

Een overlevende tussen het puin van haar verwoeste woning eerder deze week:

Mayotte, dat tussen het Afrikaanse vasteland en het eiland Madagaskar ligt, is het armste Franse overzeese departement. Chido wordt gezien als de zwaarste orkaan die het eiland in honderd jaar heeft getroffen.

Vooral sloppenwijken zijn verwoest, mogelijk liggen er nog veel mensen onder het puin.

Sywert van Lienden moet met zijn zakenpartners Bernd Damme en Camille van Gestel terechtstaan voor oplichting van de Staat. Het bezwaar dat de drie ondernemers in de zaak van hun omstreden mondkapjesdeal voor deze aanklacht hadden ingediend werd vanmiddag door de rechter verworpen.

Volgens hun advocaten "wist het ministerie van Volksgezondheid van de hoed en de rand". Zij kochten de mondkapjes niet in via de liefdadigheidsstichting van Van Lienden en zijn zakenpartners, maar via een apart commercieel bedrijf. Omdat het ministerie van Volksgezondheid dit volgens hen wist, vonden zij dat er van oplichting geen sprake kan zijn.

De rechter verwees naar het door het Openbaar Ministerie opgebouwde strafdossier van meer dan 17.000 pagina's. Dat toont volgens hem aan dat de officier van justitie niet lichtvaardig tot vervolging is overgegaan.

Ook werd het pleidooi van de advocaten van de drie ondernemers volgens de rechter met argumenten bestreden door het OM. "Die lezingen staan haaks op elkaar. Ook dit debat in de rechtbank laat zien dat het pleit hierover niet op voorhand kan worden beslecht."

Het bezwaar tegen de aanklacht van oplichting werd daarom ongegrond verklaard. Als Van Lienden en zijn zakenpartners de aanklacht van tafel hadden gekregen was een groot onderdeel van de strafzaak tegen hen weggevallen.

Na afloop van de zitting gaf Van Lienden een korte reactie:

Volgens de advocaten van de drie heeft de Staat zich pas als slachtoffer bij het Openbaar Ministerie gemeld nadat er artikelen waren verschenen over de mondkapjesdeal in de media en verontwaardiging was ontstaan in de Tweede Kamer. "Er is een volkskruistocht begonnen met een zoektocht naar een kop van Jut. Zij worden nu op de kar gehesen om tentoon te stellen aan het volk."

Ook werd benadrukt dat het ministerie geen aangifte heeft gedaan. "Daar is maar één reden voor: de Staat is helemaal niet opgelicht. Een andere reden om geen aangifte te doen is omdat de Staat anders een valse aangifte zou doen."

Ministerie zag geen verschil

Het OM stelde dat het ministerie van Volksgezondheid niet zat te springen om een relatie met de liefdadigheidsstichting aan te gaan, omdat het geen tweede kanaal wilde om hulpmiddelen te verspreiden. Het ministerie ging toch overstag omdat de stichting steeds bekender werd, terwijl Van Lienden alle successen deelde op Twitter en daarin de "falende overheid" bekritiseerde: "Dat opende een politiek deurtje".

De ambtenaren gingen er volgens het OM vanuit dat het bedrijf Relief Good Alliance (RGA) van de drie ondernemers eigendom was van hun Stichting Hulptroepen Alliantie (SHA). "Eén ambtenaar verklaarde niet te hebben geweten wat het verschil was: 'Ik dacht dat het de Engelse vertaling was. En dat het geen winstoogmerk had'."

Volgens het OM werden de namen van de stichting en de bv steeds door elkaar gehusseld om verwarring te zaaien. "RGA was een lege huls. Het had geen website, geen kantoor, geen e-mailadres, geen personeel, geen testruimte. Ze konden de deal alleen sluiten door de naamsbekendheid van de stichting. Er is misbruik gemaakt van een dubbelrol." Aangestipt werd dat de eerste winstuitkeringen al enkele dagen na de eerste betaling van de order werden overgeschreven aan persoonlijke bv's van de ondernemers.

Meer aanklachten

Als de aanklacht van oplichting van de Staat was vervallen, bleef nog wel de aangifte van Randstad over. Ook de stichting en een vrijwilliger deden aangifte. Het uitzendconcern stelde kosteloos vijftien medewerkers ter beschikking aan de stichting van Van Lienden en zijn partners. Achteraf ontdekte Randstad dat mede dankzij het werk van het "om niet" uitgeleende personeel miljoenen waren verdiend.

De eigenaresse van de bruidswinkel aan de Tarwekamp in Den Haag zegt dat ze "net als de rest van Nederland" veel vragen heeft over het hoe en waarom van de dodelijke explosie in de portiekflat waarin haar winkel was gevestigd. Bij de explosie op 7 december kwamen zes mensen om het leven.

In een verklaring van haar advocaat Richard Korver vraagt ze zich onder meer af waarom twee van de vier opgepakte verdachten achter de explosie niet langer zijn vastgehouden toen ze twee weken voor de explosie werden opgepakt in Oosterhout. Ze hadden toen materialen bij zich die mogelijk voor een aanslag bedoeld waren, zoals jerrycans en zwaar vuurwerk.

"Dat had wellicht veel ellende voorkomen", aldus de vrouw.

Verder leeft ze "zeer mee" met de nabestaanden van de slachtoffers en gewonden en zou ze haar medeleven graag willen tonen. "Zij vindt het verschrikkelijk dat zij dat nu om veiligheidsredenen niet in persoon kan doen", aldus Korver.

'Veel leugens verspreid'

De jonge vrouw doet vandaag ook anoniem haar verhaal in De Telegraaf. Daarin zegt ze dat ze voor haar gevoel "iets" moet zeggen, ook al moet ze van de politie vanwege het lopende onderzoek zwijgen, "want er worden zoveel leugens verspreid". Ze zegt in het interview "iedere seconde" te denken aan de slachtoffers.

Tijdens de explosie was ze niet in Den Haag. Daarna had ze snel contact met de politie en heeft ze volledig meegewerkt met het onderzoek. Verder zegt ze dat ze "door alle speculaties mijn familie en ik de smerigste drek over ons heen krijgen".

Korver schrijft ook dat het zijn cliënte "pijn" doet hoe er onder meer op sociale media over haar "onheus" is gesproken. "Zij roept een ieder op zich te houden aan de feiten."

De vrouw zegt verder te worden bedreigd en onderwerp te zijn van roddel en achterklap. Ook is ze bang dat ze later nogmaals doelwit wordt. "Mensen die zoiets doen kunnen zelfs vanuit de gevangenis nog dingen plannen. Ik hoop echt dat de politie mijn familie en mij wil beschermen."

Ex-vriend

Vorige week maakte de politie bekend dat de bruidswinkel mogelijk het doelwit was van de explosie. Het is nog niet duidelijk waardoor de hevige ontploffing is veroorzaakt. Gisteren werd bekend dat een van de aangehouden verdachten de ex-vriend is van de eigenaresse van de bruidswinkel.

Tegenover het AD liet de politie weten dat er inmiddels rekening mee wordt gehouden dat het motief voor de aanslag niet in de criminele sfeer ligt, maar in de relationele sfeer.