NOS Nieuws - Algemeen

Jongeren schatten de risico's van vuurwerk nog altijd veel te laag in, concludeert de politie na het bekijken van alle vuurwerkincidenten van vorig jaar. Dat waren er 21.000 in totaal.

De incidenten varieerden van het te vroeg afsteken van legaal vuurwerk tot het verkopen van illegaal vuurwerk of zelfs aanslagen op huizen met vuurwerkbommen. Het merendeel van de 10.000 geregistreerde betrokkenen was volgens de politie jonger dan 25 jaar. Bijna de helft was zelfs minderjarig.

Deze jongeren onderschatten volgens de politie vooral de gevaren van het zware, illegale vuurwerk. "Zij hebben niet het vermogen om de consequenties van hun handelen te overzien en verknallen daarmee letterlijk hun toekomst", zegt Tolga Koklu, landelijk portefeuillehouder vuurwerk bij de politie.

Wapen

Tot nu toe heeft de politie dit jaar al 80.000 kilo vuurwerk in beslag genomen. Dat is vergelijkbaar met vorig jaar. Illegaal vuurwerk blijft makkelijk verkrijgbaar, merkt de politie. "Via sociale mediakanalen koop je voor 10 tot 15 euro een zwaar explosief", zegt Koklu.

Aanvankelijk leidde zulk zwaar vuurwerk vooral tot vandalisme, maar inmiddels is het ook een wapen geworden. Dit jaar telt de politie al bijna 1100 aanslagen op huizen en andere panden, vaak gepleegd met vuurwerk.

Ook hierbij blijken jongeren betrokken, zegt de politie. "We zien dat zij vaak worden ingezet om aanslagen te plegen, maar ze gebruiken zulke explosieven ook om onderlinge ruzies uit te vechten."

Totaalverbod

Al jaren lobbyt de politie voor een Europees verbod op zwaar vuurwerk. Nu mag het in sommige landen wél geproduceerd en verkocht worden, waardoor het zware vuurwerk ook in Nederland belandt. Komend voorjaar praten Europese politiediensten over een gezamenlijke aanpak.

De politie blijft daarnaast pleiten voor een algeheel vuurwerkverbod in Nederland, ook al is dat voor minister Van Weel van Justitie en Veiligheid onbespreekbaar. "Explosies zijn een apart fenomeen en ik zie het als iets anders dan vuurwerk", zei hij eerder deze week.

Handhaven wordt wel makkelijker met een totaalverbod, verwacht de politie. "We hoeven niet meer na te denken of iets legaal of illegaal is", zegt Koklu. "Daarnaast kunnen we ook criminele organisaties beter aanpakken en buitenlandse producenten veel beter op hun verantwoordelijkheden aanspreken."

Meer jonge slachtoffers

Sinds 2020 mag in Nederland rond de jaarwisseling alleen nog siervuurwerk worden verkocht. Knalvuurwerk en vuurpijlen zijn verboden.

Het aantal gewonden door dit type vuurwerk is sindsdien gedaald, zegt VeiligheidNL, het kenniscentrum voor letselpreventie. Tegelijkertijd vielen er juist aanzienlijk meer slachtoffers door zwaar, illegaal vuurwerk. Vooral het aandeel jongeren tussen de 12 en 15 jaar nam flink toe.

Dat het knalverbod meer jongeren naar de illegale markt heeft gedreven, kan volgens VeilligheidNL niet worden uitgesloten, al is het volgens de organisatie nog te vroeg om daar conclusies aan te verbinden. De politie denkt niet dat er een rechtstreeks verband is, maar ziet de populariteit van zwaar vuurwerk vooral als een gevolg van toegenomen verkrijgbaarheid.

Het is voor jongeren gemakkelijk om aan zwaar vuurwerk te komen. NOS Stories maakte er deze video over:

De Amerikaan die verdacht wordt van de moord op de topman van 's lands grootste zorgverzekeraar is uitgeleverd aan New York. Onder begeleiding van zwaarbewapende politiemensen werd Luigi Mangione getransporteerd vanuit de staat Pennsylvania, waar hij vastzat.

Mangione wordt ervan beschuldigd begin deze maand CEO Brian Thompson van UnitedHealth Group te hebben doodgeschoten voor een hotel in Manhattan. Het slachtoffer zou spreken tijdens een evenement voor investeerders van het miljardenbedrijf. Vijf dagen later werd Mangione gearresteerd in Pennsylvania, een aangrenzende staat van New York.

De 26-jarige verdachte verzette zich eerst tegen uitlevering. De politie in New York had om de uitlevering gevraagd. Maar volgens Mangiones advocaten is er geen bewijs dat hij de schutter is.

Gisteren stemde Mangione tijdens een hoorzitting in om uitgeleverd te worden. Hij werd direct overgedragen aan minstens twaalf NYPD-agenten die in de rechtszaal aanwezig waren. Ze begeleidden hem naar een vliegtuig naar Long Island, vanwaar hij met een helikopter werd overgevlogen naar Manhattan.

Doodstraf

Behalve op staatsniveau wordt Mangione nu ook federaal aangeklaagd. Volgens openbare rechtbankstukken wordt hij beschuldigd van stalking, moord met een vuurwapen en een vuurwapenovertreding. Moord met een vuurwapen kan de doodstraf opleveren, hoewel federale aanklagers nog niet hebben aangegeven of ze die straf zullen eisen.

Eerder deze week werd in de staat New York een aanklacht tegen Mangione ingediend waarin hij wordt beschuldigd van moord met een terroristisch motief. Als hij schuldig wordt bevonden, kan hij levenslang in de gevangenis krijgen zonder kans op vervroegde vrijlating. De staat New York kent geen doodstraf.

Notitieboekje

Volgens de federale aanklacht bevatte een notitieboekje dat Mangione bij zich had tijdens zijn arrestatie verschillende handgeschreven pagina's waarin hij dreigementen uitte richting de zorgverzekeringssector en met name rijke leidinggevenden. Een aantekening uit oktober beschreef een plan om de CEO van een verzekeringsmaatschappij uit te schakelen tijdens een investeerdersconferentie. Ook had hij een handgeschreven brief bij zich waarin zorgverzekeraars als "parasieten" werden bestempeld

De moord op de 50-jarige CEO van UnitedHealth leidde tot een stortvloed aan verhalen over wrok tegen Amerikaanse zorgverzekeraars. Bij de rechtbank in New York stonden sympathisanten van Mangione met borden waar onder meer "Luigi heeft ons bevrijd" op stond. Autoriteiten riepen het Amerikaanse publiek eerder op om zijn gewelddadige actie te verwerpen.

Het Tijdelijk Noodfonds Energie dat tienduizenden huishoudens met lage inkomens hielp om hun hoge energiekosten te betalen is voor 2025 gestopt. De overheid, energieleveranciers, banken, gemeenten en maatschappelijke organisaties konden het niet eens worden over de financiering van het fonds, blijkt uit een Kamerbrief.

Staatssecretaris Jurgen Nobel schrijft dat er niet genoeg aanvullende financiering is toegezegd door de partijen. Volgens de staatssecretaris kan er niet worden voldaan aan alle "juridische en financiële eisen" die nodig zijn voor een samenwerking tussen de overheid en private bedrijven, zoals dat in 2023 en 2024 wel het geval was met het Tijdelijk Noodfonds Energie.

Voorafgaand aan de ministerraad lichtte Nobel dit toe: "We hadden een verhouding nodig van twee derde, een derde, dat is niet gelukt." Die verhouding zou neerkomen op 60 miljoen euro van de overheid, 30 miljoen euro van het bedrijfsleven, maar Nobel wilde geen bedrag noemen. "Maar die 60 miljoen blijft beschikbaar voor huishoudens die het nodig hebben."

Enorm gestegen prijzen

Door de oorlog in Oekraïne rezen de energieprijzen de afgelopen jaren de pan uit. Huishoudens met weinig geld konden daarom een aanvraag doen bij het noodfonds voor extra hulp bij het betalen van hun energierekening. Dit was mogelijk voor alleenstaanden met een bruto maandelijks inkomen tot 3200 euro en voor samenwonenden tot 4480 euro. Ze moesten minstens acht tot tien procent van hun inkomen aan energiekosten uitgeven.

In zulke gevallen betaalde het tijdelijke noodfonds een deel van de energierekening. In 2024 werd 84 miljoen euro in het fonds gestoken. Gemiddeld kregen de huishoudens 97 euro per maand, voor een periode van zes maanden.

Energieleveranciers teleurgesteld

De stopzetting van het fonds betekent dat huishoudens met lagere inkomens in 2025 geen beroep meer kunnen doen op deze steun. Energieleveranciers reageren teleurgesteld.

Essent vindt het onbegrijpelijk dat het kabinet er niet in is geslaagd om het noodfonds om te zetten in een landelijk energiefonds. "Politieke moed lijkt telkens plaats te maken voor bureaucratische hobbels en aarzelingen", laat een woordvoerder weten.

Volgens Essent klopt de uitleg van de staatssecretaris niet. "In de brief wordt de indruk gewekt dat energieleveranciers niet bereid waren een financiële bijdrage te doen en dat daardoor een doorstart onmogelijk is. Dit is onjuist en in strijd met de waarheid", zegt de Essent-woordvoerder.

Inzetten op verduurzaming

Het kabinet zegt dus 60 miljoen euro te hebben gereserveerd voor ondersteuning van kwetsbare huishoudens, maar dit zal niet op dezelfde manier werken als het vorige noodfonds. Volgens het kabinet zal in de toekomst worden ingezet op verduurzaming, "omdat dat kan leiden tot een lager energieverbruik en minder kosten." Dat zou dan betaald worden via het zogenoemde Social Climate Fund dat vanaf 2026 beschikbaar is.

Het Tijdelijk Noodfonds Energie reageert teleurgesteld. Het Noodfonds zegt het zeer spijtig te vinden dat de gereserveerde 60 miljoen euro niet wordt gebruikt om het fonds voort te zetten, zoals de afgelopen twee jaar is gedaan. "Wij stonden klaar om deze steun te verlenen en niets stond ons in de weg om dat ook weer te doen."

De gemeente Apeldoorn koopt het voormalige kantoor van verzekeraar Centraal Beheer in het centrum van de stad. Het onder architectuurliefhebbers beroemde gebouw, dat ook wel 'de Apenrots' wordt genoemd, staat sinds 2013 leeg. De gemeente wil nu onder meer woningen in het gebied laten bouwen.

Het gebouw in het Hertzberger Park is in 1972 ontworpen door architect Herman Hertzberger en is een gemeentelijk monument. 'De Rots' wordt wereldwijd geroemd om het unieke kubusontwerp. De aan elkaar geschakelde betonnen 'blokken' met open ruimtes worden gezien als een van de allereerste kantoortuinen.

Nadat Centraal Beheer in 2013 verhuisde naar een andere locatie, kwam het gebouw leeg te staan. Meerdere partijen maakten de afgelopen jaren plannen voor het gebied, maar daar kwam steeds niets van terecht. Sindsdien is het gebouw in verval geraakt, schrijft Omroep Gelderland.

'Verloedering van het gebouw al jaren een doorn in het oog'

Nadat de laatste eigenaar van het kantoorgebouw vorig jaar failliet ging, besloot de gemeente te onderzoeken of zij het kantoor zelf kon kopen. Dat is nu gelukt.

Volgens de gemeente moet het Hertzberger Park een "bruisende plek" worden. Het idee is dat er in het gebied woningen, kantoren en maatschappelijke functies zoals cultuur en zorg komen. "De precieze invulling zal in de komende maanden verder vorm krijgen", aldus de gemeente.

Volgens verantwoordelijk wethouder Peter Messerschmidt is de verloedering van het gebouw de gemeente al jaren een doorn in het oog. "Hertzberger Park is een ontzettend herkenbare plek in Apeldoorn. Zeker als je met de trein komt is het markante gebouw van Herman Hertzberger ons eerste visitekaartje", zegt hij. "Het is echt eeuwig zonde dat het pand zo verpaupert."

Achter de schermen werken de EU, de NAVO en de Oekraïense president Zelensky aan een plan om vredesonderhandelingen tussen Oekraïne en Rusland mogelijk te maken. Op de EU-top in Brussel was Zelensky te gast om met de Europese regeringsleiders de voorwaarden te bespreken waaronder hij bereid is met Rusland te onderhandelen.

De EU-landen zullen het snel eens moeten worden over de vraag hoe ze Oekraïne gaan helpen om zo sterk mogelijk aan de onderhandelingstafel plaats te kunnen nemen.

Garanties

Mocht Rusland aan tafel willen, en mocht er in het nieuwe jaar een bestand komen tussen de strijdende partijen, dan kan dat alleen met stevige veiligheidsgaranties, zo zei president Zelensky.

Hij benadrukte dat de Russische leider Poetin in zijn ogen niet te vertrouwen is. "Hij is heel gevaarlijk voor iedereen. Voor hem doen mensenlevens er niet toe. Ik denk dat hij gek is. Hij houdt ervan mensen te vermoorden."

Als op 20 januari Donald Trump aantreedt als nieuwe president van de Verenigde Staten zal de druk toenemen om snel tot een deal te komen. "Welcome Donald", zei Zelensky daarover. Om vervolgens te benadrukken dat een staakt-het-vuren alleen zin heeft als er een goed plan ligt voor de toekomst van Oekraïne.

Plan Macron

Vorige week spraken de Franse president Macron en de Poolse premier Tusk al met elkaar in Warschau. Toen ging het over de mogelijke inzet van Europese troepen om een bestand in Oekraïne te bewaken. Poolse media schreven toen dat het om 40.000 troepen zou kunnen gaan. Maar welke aantallen exact nodig zijn, is niet duidelijk.

Na dat gesprek was Tusk nog terughoudend over het idee. "Ik wil een einde maken aan speculaties over de inzet van Europese troepen in Oekraïne na een mogelijk vredesakkoord of staakt-het-vuren."

Ook vandaag op de top wilden EU-leiders nog niet op de zaken vooruitlopen. "Peace through strength" is het motto. Duidelijk is dat Zelensky gisteravond in de ambtswoning van NAVO-chef Rutte met Macron sprak over de mogelijke inzet van Europese militairen bij de naleving van een akkoord. "Ik steun zijn initiatief", zei Zelensky.

Toch ziet hij zijn land liever lid worden van de NAVO. Maar in aanloop daarnaartoe zou de inzet van westerse militairen nodig kunnen zijn om Poetin op afstand te houden, aldus Zelensky.

'Geen capitulatie'

Na afloop van de EU-top zei de net aangetreden Portugese voorzitter van de Europese Raad António Costa dat Oekraïne kan rekenen op de steun van de EU bij het bepalen van de strategie. "Niet tegen elke prijs, geen capitulatie, alleen Oekraïne zelf kan bepalen onder welke voorwaarden er een vredesakkoord kan komen."

Premier Schoof sluit zich daarbij aan. "Het eerste wat we met elkaar moeten doen is zorgen dat de situatie aan het front zodanig is dat Oekraïne sterk staat. Dan kan namelijk Oekraïne ook zelf besluiten onder welke condities zij uiteindelijk de onderhandelingen willen voeren."

Hongarije heeft asiel verleend aan Marcin Romanowski, een Poolse voormalige onderminister van Justitie die wordt verdacht van onder meer het verduisteren van overheidsgeld. Eerder op de dag werd in Warschau een Europees arrestatiebevel tegen hem uitgevaardigd.

Romanowski, die van 2019 tot 2023 plaatsvervangend minister van Justitie was, wordt beschuldigd van elf strafbare feiten, waaronder deelname aan een criminele organisatie en fraude. Hij zou omgerekend tientallen miljoenen euro's hebben weggesluisd uit een fonds voor slachtoffers van misdrijven. Zelf ontkent Romanowski alle beschuldigingen.

De politicus van de rechts-conservatieve partij Recht en Rechtvaardigheid (PiS) werd deze zomer opgepakt. Enkele dagen later werd hij weer vrijgelaten omdat hij immuniteit genoot als lid van de Parlementaire Assemblee van de Raad van Europa.

Inmiddels is deze immuniteit opgeheven. Begin deze maand beval een rechtbank daarom dat de politicus opnieuw moest worden gearresteerd. Sindsdien wordt hij gezocht.

'Politiek gemotiveerd'

Romanowski zou in Hongarije asiel hebben gekregen omdat de regering en het Openbaar Ministerie in Polen "zijn rechten en vrijheden schonden", zo schrijft de advocaat van Romanowski op X. Ook zou zijn cliënt in Polen "niet kunnen rekenen op een eerlijk proces vanwege de politieke betrokkenheid van enkele rechters".

Volgens de advocaat van de PiS-politicus is de zaak politiek gemotiveerd. Romanowski zou asiel hebben aangevraagd om "internationale aandacht te vestigen op de politieke repressie die oppositiepartijen in Polen treft".

De rechts-conservatieve partij PiS had jarenlang de meerderheid in het Poolse parlement, maar verloor die bij de verkiezingen in 2023. Sindsdien is premier Donald Tusk met zijn Burgercoalitie en een paar andere partijen aan de macht. Tusk beloofde corruptie onder de vorige regering te onderzoeken en de Poolse rechtsstaat te herstellen.

'Orbán krijgt moeilijke situatie'

Eerder vandaag waarschuwde Tusk zijn Hongaarse ambtgenoot Viktor Orbán dat hij Romanowski geen asiel moest geven. "Mocht Boedapest vreemde beslissingen nemen die in strijd zijn met het Europees recht, zoals het verlenen van politiek asiel of het negeren van het Europees arrestatiebevel, dan zou Victor Orbán degene zijn die in een moeilijke situatie zit, niet ik", zei Tusk.

Orbán heeft altijd warme banden gehad met PiS en werkte op Europees vlak veel samen met Polen onder de vorige regering. Sinds Tusk aan de macht is, is de relatie tussen beide landen bekoeld.

Na één dag in het Glazen Huis staat de teller van Serious Request op bijna 3 miljoen euro. Vanuit Zwolle wordt nog vijf dagen geld ingezameld voor Metakids, een organisatie die zich inzet voor onderzoek naar metabole ziekten bij kinderen.

Het bedrag dat sinds gisteren is opgehaald is beduidend hoger dan voorgaande jaren. In 2023 stond de teller na een dag op ongeveer 8 ton. Dat was al twee keer zo veel als in de vijf jaar ervoor.

Dit jaar was het eerste miljoen al binnen voor de actie officieel begon. Veel acties die mensen zelf organiseren zijn al weken bezig. Een van de dj's in het Glazen Huis, Wijnand Speelman, haalde zelf al 214.861 euro op door een dubbele marathon te rennen.

Speelman maakt, samen met zijn NPO 3FM-collega's Barend van Deelen en Sophie Hijlkema, non-stop radio vanaf het Rodetorenplein in Zwolle. De dj's wisselen elkaar af in diensten en leven een week op sapjes.

Meer dan verzoekplaten

Serious Request bestaat sinds 2004. Het idee van de actie is dat iedereen een plaat kan aanvragen in ruil voor een donatie aan een goed doel. Maar tegenwoordig voeren scholen, bedrijven en individuen op allerlei manieren actie om ook geld in te zamelen.

In de topjaren 2012 tot en met 2014 haalde Serious Request per editie ruim 12 miljoen euro op. De 3 miljoen euro die nu na de eerste dag al binnen is, is meer dan de totale opbrengst van sommige edities.

Een Duitse vrouw van 25 uit Ingolstadt is veroordeeld tot levenslang vanwege het vermoorden van een dubbelganger. Ook een 26-jarige Kosovaarse man moet levenslang de gevangenis in voor de moord.

Volgens de onderzoekers wilde de Iraaks-Duitse Shahraban K. vanwege familieconflicten haar eigen dood in scène zetten en een nieuw leven beginnen met de identiteit van de vermoorde vrouw.

Ze ging daarom op sociale media op zoek naar een dubbelganger en regelde een ontmoeting met haar. Bij die ontmoeting bracht ze het 23-jarige slachtoffer met hulp van de Kosovaarse man met 56 messteken om het leven.

Moordopdracht

Haar lichaam werd door de ouders van K. gevonden in K.'s Mercedes. Door de messteken was het gezicht van het slachtoffer volledig misvormd. Ze dachten dat het om het lichaam van hun dochter ging, maar uit onderzoek bleek dat het lichaam van de Algerijnse Khadidja M. uit Heilbronn was.

Kort na de vondst van het lichaam werden K. en haar handlanger opgepakt. Tijdens de rechtszaak bleek dat K. ook opdracht had gegeven om haar zwager te laten vermoorden, maar zover is het nooit gekomen. Ze is wel veroordeeld voor die poging tot moord.

"Ik kan het eigenlijk nog steeds niet geloven", zegt Claude in de talkshow Eva over zijn deelname aan het Eurovisie Songfestival. "Tot een aantal maanden geleden zag ik mij daar echt niet staan. Ik durfde er niet over te dromen."

Maandag kreeg de 21-jarige zanger te horen dat hij was uitgekozen. Tot die tijd had hij niemand over zijn kandidatuur verteld, zelfs zijn moeder niet. "Ze kon het niet geloven."

Claude groeide op in een gezin met drie broers en drie zussen die ook allemaal zongen. Maar hij mocht meestal niet meedoen en moest thuis blijven om op zijn kleine zusje te passen.

"Ik ben de een na laatste in het gezin en ik was niet altijd heel goed met mijn stem. Ik kon die nog niet goed beheersen." Van zijn broers en zussen mocht hij pas meezingen als hij controle zou krijgen over zijn stem.

Dat hij straks voor een publiek van 200 miljoen mensen staat te zingen, daar is hij "onbewust" wel mee bezig, "maar ik voel me ready genoeg". Over die mentale druk heeft hij met een door AVROTROS ingehuurde coach gesproken "en als hij vond dat ik er niet klaar voor was, dan was het ook niet gebeurd".

'Meer rust voor de artiesten'

De coach vertelde hem dat het zwaar zou zijn, maar zei ook dat hij geloofde dat Claude het zou aankunnen. "Maar als hij had gezegd dat ik het niet had aangekund, had ik het waarschijnlijk toch gedaan", zegt de zanger met een grote grijns op zijn gezicht.

De EBU heeft na wat zich afgelopen jaar in Malmö heeft afgespeeld allerlei nieuwe maatregelen ingesteld. Zo worden artiesten niet meer direct gefilmd als ze van het podium komen en is er een safety manager aangesteld die waakt over het welzijn van de artiesten.

"Er is meer rust voor de artiesten", zegt Songfestivalkenner en lid van de selectiecommissie Cornald Maas. "Ik denk dat delegaties wel hard aan allerlei bellen gaan trekken als die maatregelen niet gerealiseerd worden. Dus daar verwacht ik wel wat van. In die zin denk ik dat Claude straks wel in een veilige haven is."

Over het liedje, dat pas op 6 november klaar was, mag Claude nog niets zeggen. "Behalve dat het tweetalig is. Welke twee talen wil ik nog even geheimhouden."

De zanger vindt het nummer het beste dat hij ooit heeft gemaakt:

Carolien Borgers van de selectiecommissie werd geraakt door het nummer. "Ik kreeg de eerste keer dat ik het hoorde kippenvel en bij het liveoptreden weer. Dat is normaal gesproken niet zo, want dan ben je eraan gewend. Maar toen ik je het live hoorde doen gebeurde er weer iets", zei ze aan de talkshowtafel tegen de artiest.

"Soms grijpt een nummer je en dat kan je niet uitleggen", valt commissielid Sander Lantinga haar bij. "Toen ik het hoorde dacht ik: ook als dit nummer niet naar het Songfestival zou gaan, zou dit wel de hit zijn waarmee hij mondiaal kan doorbreken."

"Een grote klap", "enorme consequenties", en "falend overheidsbeleid". De stikstofuitspraak die de Raad van State gisteren deed, komt bij vrijwel alle partijen hard aan en zorgt opnieuw voor onzekerheid in het toch al problematische stikstofdossier.

Door de uitspraak wordt het zogenoemd intern salderen van stikstofuitstoot aan banden gelegd. Tot gisteren konden bedrijven die een vergunning hadden voor een bepaalde hoeveelheid stikstofuitstoot maar minder uitstoten, de overgebleven ruimte gebruiken voor iets anders dat stikstofuitstoot oplevert.

Bijvoorbeeld een bedrijf dat een vergunning heeft voor vier stallen, maar er maar drie heeft. Het bedrijf kon binnen diezelfde vergunning nog een stal neerzetten. Of de ruimte binnen de vergunning gebruiken om een oude installatie te vervangen. Voor beide gevallen heeft de Raad van State nu een stokje gestoken.

'Illegaal gemaakt'

Het besluit geldt bovendien met terugwerkende kracht, tot 2020. Bedrijven die sinds dat jaar hun activiteiten op deze manier hebben uitgebreid, horen nu dat ze daar geen vergunning voor blijken te hebben.

"Deze groep is met terugwerkende kracht illegaal gemaakt", laat boerenorganisatie Agractie in een verklaring weten. "Ze moeten nu alsnog een vergunning aanvragen en het is maar de vraag of ze die krijgen."

Ook Arno Visser, bestuursvoorzitter van Bouwend Nederland, stipt dat aan. "Het vervelende is: niemand weet hoeveel projecten geraakt worden, nergens is ooit bijgehouden waar dat salderen is toegepast. Bedrijven moeten met terugwerkende kracht gaan kijken of ze nog wel voldoen aan de regels. En zo niet, of ze een nieuwe vergunning kunnen krijgen, met alle nieuwe regels die er inmiddels zijn."

Impact op alle sectoren

Minister Wiersma van Landbouw begrijpt dat veel bedrijven en ondernemers zich zorgen maken. "De consequenties van de uitspraak zijn enorm. Dit heeft impact op woningbouw, infrastructuur, alle sectoren die natuurvergunningplichtig zijn."

Wiersma zegt dat ze eerst zorgvuldig wil gaan kijken hoe de uitspraak geïnterpreteerd moet worden, maar dat de beslissing van de Raad van State het belang van nieuw beleid onderstreept.

Er is een aanpak op stikstof in de maak; de minister zegt vandaag dat ze eind januari verwacht "een eerste aanzet van het beleid op emissiesturing" naar de Tweede Kamer te sturen.

Overgangsfase

Voor de intern salderen-kwestie heeft de Raad van State een overgangsfase ingesteld tot 1 januari 2030. Bedrijven krijgen dus vijf jaar de tijd om hun vergunningen weer op orde te krijgen.

Volgens Bouwend Nederland-voorzitter Visser wordt het "ongelooflijk ingewikkeld" om dit allemaal uit te zoeken. "Er zijn 340 gemeenten en 12 provincies waar vergunningen aangevraagd worden, en nergens wordt dit centraal bijgehouden. Bovendien hebben provincies en gemeenten de mensen niet om hiernaar te kijken. Dit leidt tot onzekerheid en vertraging."

Op een schoolfeest in Nigeria zijn 35 kinderen om het leven gekomen. De politie vermoedt dat ze onder de voet werden gelopen toen de feestorganisatie eten en cadeaus begon uit te delen. Zes mensen raakten gewond.

Het drama speelde zich af op een islamitische middelbare school in de zuidwestelijke stad Bashorun. Daar werd een festival gehouden met duizenden gasten.

De politie heeft acht mensen gearresteerd, onder wie het schoolhoofd. Het onderzoek naar de oorzaak van de verdrukking loopt nog. De Nigeriaanse president Bola Tinubu zegt dat het van belang is om te achterhalen of er sprake was van nalatigheid.

Ook roept Tinubu de lokale overheid op om er alles aan te doen om een vergelijkbaar incident in de toekomst te voorkomen. "De veiligheid van onze kinderen staat voorop", aldus de president.

Economische crisis

In het verleden zijn er vaker mensen omgekomen in Nigeria op momenten dat er gratis voedsel werd uitgedeeld. Hoewel Nigeria veel olie produceert, verkeert het land in de ergste economische crisis in twintig jaar.

Door de inflatie zijn voedsel en basisbenodigdheden voor veel Nigerianen onbetaalbaar geworden. In augustus gingen nog duizenden werkloze jongeren de straat op om te demonstreren tegen onder meer de stijgende kosten van levensonderhoud.

Vanaf morgen mogen zware voertuigen niet meer rijden over een viaduct over de A15 bij knooppunt Valburg in Gelderland. Rijkswaterstaat zegt op dit moment niet te kunnen garanderen dat het viaduct veilig genoeg is voor zwaar verkeer.

Het viaduct ligt op de Tielsestraat (N836) en gaat tussen Valburg en Herveld over de A15. Voertuigen zwaarder dan 30 ton, zoals beladen vrachtwagens, moeten vanaf morgen omrijden of worden via de aansluiting Elst of de aansluiting Andelst omgeleid. De alternatieve routes zullen worden aangegeven met borden.

Problemen in de constructie

Eerder werd al bekend dat zwaar vrachtverkeer niet meer over de A12-viaducten bij knooppunt Velperbroek, bij Arnhem, mogen rijden. Uit onderzoek bleek dat de viaducten te onveilig zijn omdat de stalen wapening in het beton sneller veroudert dan verwacht.

Ook bij het viaduct over de A15 zijn problemen in de constructie gevonden, meldt Omroep Gelderland. "Er is een fout in het ontwerp gevonden die we meer zien bij viaducten met dit type constructie", zegt een woordvoerder van Rijkswaterstaat tegen de omroep. "Daarnaast is er smeltwater met strooizout in de constructie gedrongen wat ook tot beschadigingen kan leiden."

Voorzorgsmaatregel

Omdat niet zeker is of het viaduct momenteel veilig genoeg is voor het gewicht van zwaar verkeer, is uit voorzorg besloten om die zware voertuigen te laten omrijden. "Er zijn voor deze brug geen gegevens bekend. Die gegevens zijn nodig om te bepalen hoe groot het probleem is en hoe we het op kunnen lossen", zegt de woordvoerder.

De komende maanden gaat Rijkswaterstaat verder onderzoek doen naar de constructie van het viaduct. "Dan kan het achteraf ook nog meevallen en mag er misschien wel weer zwaar verkeer overheen, maar voor nu nemen we deze voorzorgsmaatregel."

"Rusland is de afgelopen twee, drie jaar alleen maar veel sterker geworden." Dat citaat geeft de rode draad weer van de marathon-sessie waarmee Vladimir Poetin traditioneel de balans van het jaar opmaakt. Gedurende 4,5 uur beantwoordde de Russische president tientallen vragen van journalisten en Russen uit het hele land. Van tevoren waren bij het Kremlin meer dan twee miljoen vragen ingediend.

Poetin jongleerde als gebruikelijk met feiten en cijfers die moeten aantonen dat de Russische economie sneller groeit dan waar ook in het Westen. Volgens hem bedroeg de groei in de afgelopen twee jaar 8 procent, waar de Verenigde Staten bleven steken op 5 tot 6 procent en de Europese Unie op 1 procent. Poetin hamerde opnieuw op de historisch lage werkloosheid en stijgende lonen, al blijft de hoge inflatie voor hem 'een bron van zorg'. Over nijpende problemen als het groeiende tekort aan arbeidskrachten repte hij niet.

'Russische troepen rukken op'

Ook op het slagveld gaat het Rusland voor de wind, betoogde Poetin. Het Oekraïense leger is 'uitgeput' en de Russische troepen rukken volgens hem gestaag op en 'heroveren' dagelijks veel terrein. Dat gebeurt volgens hem zowel in de door Rusland geannexeerde delen van Oost-Oekraïne als in de Russische provincie Koersk, waar het Oekraïense leger begin augustus binnenviel.

"Het gaat daarbij niet om 100, 200 of 300 meter, onze militairen heroveren grondgebied met vierkante kilometers tegelijk, elke dag." Op een vraag van een dorpsbewoner uit Koersk over wanneer de Oekraïense troepen daar geheel zijn verdreven zegt Poetin dat hij geen datum kan noemen, maar dat dat beslist zal gebeuren.

Het succes van de Russische troepen schrijft Poetin deels toe aan de groeiende productie van de eigen defensie-industrie. "We doen dat zelfverzekerd, in een hoog tempo, wat je niet kunt zeggen over onze tegenstanders", pochte hij. Hij stelde zelfs een 'duel' voor met de inzet van raketten, waarbij Rusland een ballistische Oresjnik-raket - die onlangs is afgevuurd op de Oekraïense stad Dnipro - zou lanceren en het Westen zou proberen die te onderscheppen. Volgens Poetin is dat onmogelijk, alle westerse claims daartoe ten spijt.

Onderhandelingen

Gevraagd naar de mogelijkheid van een compromis met Kyiv herhaalde Poetin zijn mantra dat Rusland altijd bereid is tot onderhandelen, maar dat Oekraïne steeds dwarsligt. Dat de onderhandelingen in Istanbul begin 2022 mislukten is volgens hem te wijten aan de toenmalige Britse premier Boris Johnson - 'die met dat mooie kapsel' - die zei dat Oekraïne "moest doorvechten tot de laatste Oekraïner". "En dus vechten ze. Spoedig zullen er geen Oekraïners meer zijn die nog willen vechten."

Poetin heeft eerder meermaals gezegd dat Rusland bereid is tot onderhandelingen met Kyiv op basis van de Istanbul-akkoorden, "maar wel met inachtneming van de huidige realiteit". Dat komt erop neer dat Oekraïne in de optiek van het Kremlin moet instemmen met het verlies van de door Rusland geannexeerde provincies.

Bashar al-Assad

Met de aankomende Amerikaanse president Donald Trump zegt Poetin ondanks geruchten over een telefoongesprek meteen na de presidentsverkiezingen al vier jaar geen contact meer te hebben gehad, maar hij is bereid hem te ontmoeten "op ieder gewenst moment, als hij dat wil". Ook met de afgezette Syrische president Bashar al-Assad zal Poetin "beslist gaan praten". Poetin zegt Assad nog niet te hebben gezien sinds diens aankomst in Moskou.

Het Westen ziet de val van Assad als een nederlaag voor Rusland. "Ik verzeker u dat dat niet het geval is", aldus Poetin. Volgens hem mengde Rusland zich tien jaar geleden in de Syrische burgeroorlog om te voorkomen dat er een terroristische enclave zou ontstaan. Maar als de terroristen van toen nu zijn veranderd en banden aanknopen met Europa en de Verenigde Staten, "dan betekent dat dat ons doel is bereikt".

Moskou staat volgens Poetin in direct contact met de nieuwe machthebbers in Damascus en met de Syrische buurlanden. Punt van discussie zijn daarbij de Russische luchtmachtbasis Khmeimim en het marine-steunpunt in de Syrische havenstad Tartus.

Het verlies daarvan zou voor Rusland grote gevolgen hebben en de bevoorrading van operaties in Afrika drastisch bemoeilijken. Poetin stelt voor de bases te gebruiken voor de aanvoer van humanitaire hulp naar Syrië, een idee dat volgens hem in Damascus is ontvangen "met begrip en de wens dat gezamenlijk te organiseren".

Op drie snelwegtrajecten kan vanaf volgend jaar ook overdag 130 kilometer per uur worden gereden. Dat heeft minister Madlener (PVV) van Infrastructuur en Waterstaat bekendgemaakt. Het gaat om de A6 tussen Lelystad-Noord en de Ketelbrug, het grootste deel van de Afsluitdijk en de A7 tussen Winschoten en de grens met Duitsland.

Op de drie trajecten zijn geen bezwaren op het gebied van stikstof, geluid, luchtkwaliteit en verkeersveiligheid, blijkt uit onderzoek van het ministerie van Infrastructuur. In een brief aan de Tweede Kamer schrijft Madlener dat de inzet is om de maximumsnelheid op de trajecten uiterlijk in het tweede kwartaal van 2025 te verhogen.

Het gaat nog maar om een beperkt aantal kilometers Nederlandse snelweg. Later wil de minister kijken of er nog andere stukken snelweg zijn waar de maximumsnelheid weer verhoogd kan worden.

Het nieuwe kabinet heeft beloofd dat de maximumsnelheid weer verhoogd zou worden waar dat kan. Maar het was al duidelijk dat het niet mogelijk zou zijn om overal weer 130 te rijden waar dat voor 2020 ook het geval was. Toen werd de maximumsnelheid verlaagd, vanwege de te hoge stikstofuitstoot.

Begin oktober kwamen vier trajecten "in beeld" waar mogelijk 130 kilometer per uur gereden kan worden. Naast de drie bovengenoemde stukken snelweg ging het ook om de A37 tussen knooppunt Holsloot en aansluiting Zwartemeer. Het onderzoek naar dat traject loopt nog en wordt naar verwachting in januari afgerond.

Met de kerstdagen in het vooruitzicht vertrekt ook de eerste stroom wintersporters richting de Alpen. Kerst is de laatste jaren niet bepaald sneeuwzeker gebleken in het gebied, hoewel het zeker op de hogere pistes vaak wel goed kwam. Wat dat betreft ziet het er voor dit jaar heel aardig uit.

Tot en met vrijdagochtend trekt een zone met eerst regen en geleidelijk steeds vaker sneeuw over de Alpen. De sneeuwgrens daalt tot ruim onder de 1000 meter. Er wordt 10 tot 30 centimeter verse sneeuw verwacht, met de meeste sneeuw in Zwitserland. Vrijdag zelf verloopt op een enkele sneeuwbui na toch meestal droog, met geregeld zon.

Reisweer

Zaterdag is het goed reisweer: het is dan vrijwel overal droog op de route naar de Alpen toe. Zondag gaat het waaien en weer flink sneeuwen, tot in de dalen. De meeste sneeuw valt aan de west- en noordkant van de Alpen. In die gebieden blijft het tot kerstavond doorsneeuwen en in Oostenrijk zelfs tot Eerste Kerstdag.

Tijdens de kerstdagen lopen de temperaturen in de skigebieden wel wat op, maar omdat het droog is en vrij helder, lijden de meeste pistes daar niet meteen onder. Al met al zijn de vooruitzichten dus heel behoorlijk.

Voorlopig geen winterweer in Nederland

In Nederland is van winterweer voorlopig geen sprake. Vrijdag is er wat zon en is het langer droog, zaterdag valt er in de middag wat regen en zondag is het ronduit buiig. De kerstdagen lijken droog te verlopen, met misschien wat zon en vrij hoge temperaturen.

De Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied heeft nieuwe stappen gezet om ervoor te zorgen dat Tata Steel zich "aan de wet gaat houden".

De milieudienst dreigt met twee boetes van in totaal bijna 27 miljoen euro, en nieuwe stappen in een procedure die uiteindelijk kan leiden tot sluiting van een van de fabrieken in IJmuiden. Het concern moet de dwangsommen betalen als het de uitstoot van schadelijke stoffen niet terugdringt.

De toezichthouder en het staalconcern zijn al langere tijd verwikkeld in een juridisch gevecht over het beperken van de uitstoot van schadelijke stoffen.

Te veel uitstoot

De omgevingsdienst heeft op basis van metingen geconcludeerd dat de twee kooksgasfabrieken de normen overschrijden. In de kooksgasfabrieken worden steenkolen op hoge temperatuur gestookt tot het kooksgas eruit komt en er kooks overblijven. Het staalconcern stelt dat de metingen niet kloppen.

Het gaat om de uitstoot van "zeer zorgwekkende stoffen", waaronder zware metalen. Volgens de toezichthouder overschrijdt het concern in de ene fabriek tot vijf keer en in de andere tot twintig keer de norm voor verschillende schadelijke stoffen. Tata Steel krijgt acht weken om maatregelen te treffen waarmee de overtredingen stoppen.

De omgevingsdienst heeft daarnaast een vervolgstap gezet in een al langer lopende procedure die ertoe kan leiden dat de vergunning voor kooksgasfabriek 2 wordt ingetrokken. De toezichthouder gaf in oktober al een eerste waarschuwing af. Het onderzoek is nu afgerond.

De toezichthouder heeft nu Tata Steel twaalf maanden gegeven om kooksgasfabriek 2 te laten voldoen aan de wettelijke eisen. Het bedrijf moet daarvoor binnen zes weken een plan van aanpak opstellen. Gebeurt dit niet, dan gaat de omgevingsdienst het intrekken van de vergunning voorbereiden.

Intrekking van de vergunning van de kooksgasfabrieken "zou een funest effect hebben op de interne processen binnen ons bedrijf", zei Tata Steel eerder. De fabrikant is dan genoodzaakt om aardgas en kooks in te kopen en dat zou "een groot nadelig effect hebben op onze financiële positie". Het bedrijf staat er financieel niet goed voor.

Vraagtekens bij metingen

Tata Steel stelt in een persbericht dat het de totstandkoming van deze beslissing pijnlijk vindt. Volgens het concern ligt het op koers om deze fabrieken te verbeteren. "Wij zijn het niet eens met de inhoud en de achterliggende reden van de aanzegging."

Daarnaast stelt het staalbedrijf vraagtekens bij de metingen die bij de fabrieken zijn uitgevoerd. "De metingen zijn op meerdere onderdelen aantoonbaar incompleet èn onjuist uitgevoerd."

Vertegenwoordigers van Duitsland, Zweden, Denemarken en Finland zijn aan boord gegaan van het Chinese vrachtschip Yi Peng 3, in het Kattegat tussen Denemarken en Zweden. De vier landen denken dat het schip verantwoordelijk is voor de vernieling van twee datakabels in de Oostzee.

Een maand geleden vielen twee ondergrondse telecomkabels uit, waaronder een bijna 1200 kilometer lange glasvezelverbinding tussen de Finse hoofdstad Helsinki en de Duitse havenstad Rostock.

De andere kabel van ruim 200 kilometer lang verbindt het Zweedse eiland Gotland en Litouwen. Inmiddels zijn beide kabels gerepareerd.

Vijf uur lang

Volgens de Deense omroep DR zijn meer dan twintig experts vandaag vijf uur aan boord geweest. "We hebben met de bemanning kunnen praten en de technologie kunnen bekijken", zei de Zweedse onderzoeksleider Jonas Beckstrand, die er verder weinig over wilde zeggen.

Eerder zei de Zweedse premier Ulf Kristersson dat Zweden duidelijkheid wil over wat er is gebeurd en verwacht dat China meewerkt.

De Yi Peng 3 kwam in het vizier omdat de Chinese bulkcarrier in de buurt van de kabels voer toen ze beschadigd raakten. Het Chinese vrachtschip vertrok half november uit de Russische haven Ust-Luga en had Port Said in Egypte als eindbestemming.

"Wij moeten blijkbaar hangen, linksom of rechtsom", verzucht Camille van Gestel tijdens de regiezitting van de strafzaak rond de mondkapjesdeal die hij samen met Sywert van Lienden en Bernd Damme met de overheid sloot. "Ik heb de indruk dat ik hier mijn onschuld moet bewijzen. Publiekelijk ben ik al lang veroordeeld. En dat gaat je niet in de koude kleren zitten."

Het woord van de zakenpartners was het emotionele moment op de eerste zittingsdag van de strafzaak bij de rechtbank Rotterdam. Voor Van Lienden betekende het veel, zei hij. "Ik kan eindelijk hardop drie woorden zeggen: ik ben onschuldig. Dat ik dit moet zeggen zou niet nodig moeten zijn. Ik heb de afgelopen jaren bitter weinig gemerkt van een onschuldpresumptie. Ik ben blij dat een onafhankelijke partij hier nu over kan oordelen."

Met een brok in de keel vertelde de voormalige opiniemaker hoe hij werd gearresteerd. "Ik werd tegen de muur gedrukt. Er waren twee mannen met pistolen die schreeuwden. Zo ver kan een valse beschuldiging dus reiken, dacht ik."

Desinformatie

Volgens hem werd hij twee nachten wakker gehouden in de cel en verhoord door mensen die zijn naam en bedrijfsnaam niet konden spellen. Justitie legde beslag op zijn bankrekeningen en huis: "Ik heb geen geld voor rechtsbijstand. Er werd een oorlogskas opgebouwd om mij civiel kapot te maken."

Met het lekken van informatie bouwde justitie volgens Van Lienden een spiegelpaleis van desinformatie op om hem en zijn zakenpartners tot kop van Jut van de coronacrisis te maken: "De juridische brij wordt elke keer groter."

Na afloop van de zitting gaf Van Lienden een korte reactie:

Tegenover het emotionele verhaal van de drie zakenpartners staat een ruim 17.000 pagina's dik strafdossier dat het Openbaar Ministerie tegen hen opbouwde. Het OM beschuldigt hen van het oplichten van uitzendbureau Randstad. Het uitzendpersoneel dat ter beschikking was gesteld aan een liefdadigheidsstichting, zou in feite hebben gewerkt bij een commercieel bedrijf waar het trio miljoenen mee verdiende.

Ook worden de drie beschuldigd van valsheid in geschrifte. Ze zouden Coolblue met opzet een vervalst kostenoverzicht hebben gestuurd, waarop de webwinkel besloot een half miljoen aan kosten voor eigen rekening te nemen. Ook een vrijwilliger deed aangifte toen hij ontdekte gratis voor het bedrijf van de drie te hebben gewerkt

En tot slot: het oplichten van de Staat door verwarring te zaaien over de liefdadigheidsstichting en hun commerciële bedrijf voor een mondkapjesdeal van 100 miljoen. "Het geld dat zij hiermee verdienden is weggesluisd naar hun persoonlijke bv's", betoogde de officier van justitie.

'Hoop te zeggen'

Hoewel de strafzaak pas later inhoudelijk wordt behandeld, trok Van Lienden al flink van leer. Over de aanklacht van Randstad wil hij "een hoop gaan zeggen", Coolblue zou per ongeluk een verkeerd opgesteld kostenplaatje hebben gekregen en volgens Van Lienden volledig zijn terugbetaald, "met rente".

De vrijwilliger noemde Van Lienden een "handelaar". Hij kondigde aan dat hij over hem verklaringen, documentatie en correspondentie zal overleggen die zullen bewijzen dat de vrijwilliger een deal wilde. "Hij wilde eerst tonnen verdienen, daarna miljoenen euro's verdienen. Maar dat vind ik niet terug in het strafdossier."

Een verzoek om de aanklacht van oplichting van de Staat van tafel te krijgen, omdat de overheid "van de hoed en de rand" zou hebben geweten, werd door de rechter afgewezen.

'100 procent belazerd'

Na de drie ondernemers vertelde de advocaat van Randstad dat de uitzender geen geld wil, maar "uit boosheid" aangifte heeft gedaan: "Veel medewerkers hebben een grote deuk in hun vertrouwen in de medemens opgelopen. Zij voelen zich 100 procent belazerd. Sommigen hebben hier nog schade van. Randstad voelt zich hiervoor verantwoordelijk."

Coolblue ging niet in op Van Liendens bewering dat het half miljoen is terugbetaald. Indirect sprak de advocaat van de webwinkel dit wel tegen, omdat Coolblue dit geld terugeist. Coolblue eist daarnaast excuus "aan alle medewerkers die zich met hart en ziel hebben ingezet."

De Stichting Hulptroepen, waar de drie ondernemers uit zijn gezet, kondigde een nieuwe aangifte aan. Die wordt gebaseerd op nieuwe feiten die uit het onderzoek naar voren komen. De goodwill van de stichting zou ook zijn misbruikt voor andere winsten. De stichting eist alles terug om de vrijwilligers te betalen en de rest aan de Stichting Long Covid te schenken.

In de oorlog tussen Israël en Hamas gaat het deze week volop over een ophanden zijnde deal over een staakt-het-vuren in Gaza, in ruil voor de vrijlating van gijzelaars. Zowel bij Israël en Hamas als bij ander betrokkenen bij de onderhandelingen klinken optimistische geluiden. Het is de vraag of een bestand ook werkelijk aanstaande is.

Hoe complex het onderhandelingsspel tussen de partijen is, bleek dinsdag nog. Persbureau Reuters schreef kort na 15.00 uur opeens dat premier Netanyahu onderweg zou zijn naar Caïro, op basis van bronnen rond de onderhandelingen. In de Egyptische hoofdstad onderhandelen de strijdende partijen indirect met elkaar, met Qatar en Egypte als bemiddelaars.

Met Netanyahu in Caïro was een deal volgens de bronnen nog slechts een kwestie van dagen. Het werd wereldwijd meteen opgepakt als groot nieuws. Maar de woordvoerder van de premier haalde er snel een streep door: Netanyahu was niet in Caïro, zei hij. En nee, hij was ook niet onderweg. Later bleek dat Netanyahu een bezoek had gebracht aan door Israël bezet gebied in Syrië.

In slakkentempo naar elkaar toe

De verwarring over het wel of niet afreizen van Netanyahu naar Caïro onderstreept hoe lastig de stand van zaken te peilen is.

Uit de laatste berichten over de gesprekken spreekt wel nog steeds optimisme. De partijen zouden, weliswaar in slakkentempo, naar elkaar toe bewegen. Arabische en ook Amerikaanse bemiddelaars werken onophoudelijk aan een raamwerk voor een deal, waarbij de verschillen tussen de partijen op onderdelen die voorheen breekpunten waren aanzienlijk kleiner lijken te zijn geworden.

Hamas zou zich bijvoorbeeld flexibeler dan in eerdere gesprekken opstellen als het gaat om een staakt-het-vuren in verschillende fasen, waarbij Israëlische militairen ook na de deal in ieder geval tijdelijk nog in de Gazastrook en de corridors tussen Gaza en Israël blijven.

Israël zou op zijn beurt bereid zijn om ook Palestijnen vrij te laten die voor ernstige misdrijven zijn veroordeeld. Zij zouden dan wel in ballingschap moeten leven, buiten Gaza. De gevangenen zouden moeten worden geruild voor gijzelaars en lichamen van overleden gijzelaars, die stapsgewijs worden vrijgelaten en -gegeven.

Giswerk

Wat in Caïro allemaal precies op tafel ligt en wat de grootste struikelblokken zijn, blijft giswerk. Dat heeft ook te maken met de vele verschillende belangen die een rol spelen, en stuk voor stuk doorslaggevend kunnen zijn.

Ook andere factoren compliceren de zaak. Zo blijft onduidelijk wat de effecten zijn van de liquidaties van de vele Hamas-kopstukken en het verzwakken van de belangrijkste bondgenoot Hezbollah op de opstelling terreurbeweging.

Bij Israël speelt de invloed van de ultrarechtse politici in het kabinet van Netanyahu een belangrijke rol. Zij willen geen deal. Een van die ministers, Smotrich, zette deze week druk op de zaak door een akkoord met Hamas als een "ernstige fout" te bestempelen. Het is de vraag hoe vatbaar Netanyahu is voor die druk, ook omdat het gevolgen zou kunnen hebben voor zijn politieke en persoonlijke toekomst.

Netanyahu heeft voor vandaag een topoverleg gepland met een aantal kabinetsleden over de onderhandelingen, schrijft The Times of Israel. Ook heeft hij volgens de krant het aantal mensen dat betrokken is bij de onderhandelingen verminderd. Zo wordt de kans kleiner dat een van zijn ultrarechtse ministers een deal vooraf al torpedeert, aldus The Times of Israel.

Bij dit alles komt nog dat Donald Trump vanaf 20 januari president is. De Israëlische nieuwszender Channel 12 stelt op basis van bronnen dat er na gesprekken met gezanten van Trump zorgen zijn over het inzicht van die gezanten in de complexiteit van de materie.

Het zou de noodzaak om een deal onder Biden nog voor elkaar te krijgen vergroten.

Oorlog gaat door

Of en wanneer die deal er komt, blijft onduidelijk. Het Duitse persbureau DPA schreef vandaag op basis van Egyptische bronnen dat er mogelijk binnen tien dagen een akkoord is. The Jerusalem Post heeft het over de "komende weken".

Ondertussen gaan ook tijdens de gesprekken de bombardementen in Gaza volop door en blijft de humanitaire situatie erbarmelijk.

Dat er na een maandenlange stilte überhaupt uitvoerig gesproken wordt over een staakt-het-vuren is daarom voor inwoners van Gaza voorlopig misschien wel het beste nieuws.

Het gedigitaliseerde deel van het oorlogsarchief wordt toch in beperkte vorm toegankelijk. Minister Bruins heeft besloten een tijdelijke voorziening in te stellen.

Vorige maand had de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) hem gewaarschuwd tegen het online openstellen van het archief. Volgens de toezichthouder kan het leiden tot privacyschending van mensen die nog leven.

Samen met de toezichthouder is een tijdelijke voorziening opgesteld. Daardoor mogen onderzoekers en nabestaanden het digitale archief raadplegen in de studieruimte van het Nationaal Archief in Den Haag. Raadpleging buiten de studieruimte is niet toegestaan, en mensen die geen goede reden hebben om gegevens in te zien, krijgen helemaal geen toestemming.

Naar verwachting kan dit in het eerste kwartaal van volgend jaar. "Dit oorlogsarchief is van onschatbare waarde voor historisch onderzoek, het levend houden van de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog, en voor nabestaanden die op zoek zijn naar informatie", zei Bruins over het oorlogsarchief.

Collaboratie-archief

Per 2 januari zouden ruim 300.000 dossiers voor iedereen in te zien zijn via www.oorlogvoorderechter.nl. Dat betekent dat gegevens van honderdduizenden Nederlanders die in de Tweede Wereldoorlog met de bezetter hebben gecollaboreerd of daarvan werden verdacht, openbaar zouden worden.

Sommige nabestaanden zaten er niet op te wachten dat verhalen van hun familie op straat komen te liggen. En nabestaanden van slachtoffers waren bang dat geheelde wonden weer open zouden gaan.

Na overleg met de AP is de tijdelijke voorziening tot stand gekomen. Het aantal plekken in de studieruimte van het Nationaal Archief is beperkt. Mensen die de gegevens willen inzien, moeten vooraf toestemming vragen, en kopiëren is niet toegestaan.

Dezelfde voorwaarden gelden voor het papieren archief. "Deze oplossing is verre van ideaal, maar ik vind het belangrijk om verbeterde toegankelijkheid te bieden aan met name nabestaanden van slachtoffers en onderzoekers", aldus Bruins.