Toen wetenschapper Michael Zemp naar de Sarenne-gletsjer keek, dacht hij even dat hij het verkeerde satellietplaatje voor zich had. "De gletsjer was letterlijk weg." De ijskap in de Franse Alpen, lange tijd een populair zomers skigebied, staat nu op de groeiende lijst van verdwenen gletsjers. De Sarenne is een extreem voorbeeld van een brede trend.
Sinds het jaar 2000 is 39 procent van de ijsmassa in de Alpen gesmolten. En dat is bovenop de smelt van de eeuw daarvoor. Wereldwijd is circa 5 procent verdwenen van het ijs in gletsjers buiten de ijskappen van Groenland en Antarctica.
Dit blijkt uit het meest complete onderzoek naar gletsjers tot dusver, woensdag gepubliceerd in het wetenschappelijke vakblad Nature.
Lokaal gevaarlijkOnder leiding van Zemp verzamelden wetenschappers gegevens uit de hele wereld. Naast de metingen die onderzoekers deden op de gletsjers, ging het ook om diverse soorten metingen met satellieten.
Het krimpen en verdwijnen van gletsjers heeft diverse gevolgen, zegt Zemp, hoogleraar aan de Universiteit van Zürich en directeur van de wereldwijde monitoringsdienst voor gletsjers World Glacier Monitoring Service. "Het beïnvloedt de beschikbaarheid van zoet water, kan lokaal leiden tot gevaarlijke situaties en veroorzaakt zeespiegelstijging."
Na het uitzetten van water door opwarming levert smeltwater van gletsjers de voornaamste bijdrage aan de zeespiegelstijging tot dusver. Als alle gletsjers smelten leidt dit tot een wereldwijde zeespiegelstijging van circa 32 centimeter.
Steeds snellerBovenal illustreren smeltende gletsjers volgens Zemp hoe de aarde opwarmt. En die smelt gaat steeds sneller. De afgelopen elf jaar ging een derde meer ijs verloren dan dezelfde periode ervoor.
Dit is zeker niet de eerste schatting van de afname van gletsjers. "Maar die hadden allemaal hun eigen problemen," zegt Bert Wouters, poolonderzoeker aan de TU Delft. Het onderzoek begon met metingen direct op de gletsjers. Alleen gebeurde dat maar bij 50 tot 100 makkelijk toegankelijke gletsjers. "Er zijn ongeveer 275.000 gletsjers wereldwijd."
Omdat de toegankelijke gletsjers sneller dan gemiddeld smelten, gaf dit onderzoek een te pessimistisch beeld. Daarna ontdekten wetenschappers hoe ze satellietmetingen konden gebruiken. Ze maken bijvoorbeeld driedimensionale plaatjes van gletsjers. Daarvoor werden ze gefotografeerd vanuit twee hoeken. Radarsatellieten werden gebruikt om de hoogte van gletsjers in de gaten te houden.
Zwaartekracht metenWouters werkt vooral met satellieten die meten hoe sterk de zwaartekracht lokaal werkt. Meer ijs leidt namelijk tot een sterkere werking van de zwaartekracht. Op die manier kun je zien hoeveel ijsmassa er aanwezig is. Als een gletsjer (deels) smelt, neemt de zwaartekracht in de bergen wat af. En in zee, waar het smeltwater heen gaat, neemt die juist toe.
"Dit is de eerste schatting die is gebaseerd op alle gegevens die we hebben", zegt Wouters, die zelf ook meewerkte aan het onderzoek. Voor elke regio werden de gegevens gebruikt die daar de beste inschatting gaven.
NOS-weerman en klimaatwetenschapper Peter Kuipers Munneke reisde in 2021 naar de smeltende Morteratschgletsjer in de Zwitserse Alpen:
Zo heeft het in de Alpen geen zin om te kijken met radarsatellieten (de hellingen zijn te steil) of zwaartekrachtsatellieten (de ijskappen zijn te klein en versnipperd). En dus werd de schatting gebaseerd op driedimensionale satellietbeelden en metingen in het veld.
In het poolgebied zijn juist weer nauwelijks veldmetingen omdat het zo afgelegen is. Aangezien de ijskappen uitgestrekt zijn, levert dat wel goede metingen op van de zwaartekracht.
Nog te redden"Het is natuurlijk geen grote verrassing dat gletsjers smelten", zegt de Zwitserse ijsonderzoeker Michael Zemp. "Maar we zien nu dat ze elk decennium meer te lijden hebben."
Naast de Alpen gaat het snel in de Kaukasus, het westen van de Verenigde Staten en tropische gebieden. "In al deze regio's verliezen gletsjers elk jaar zoveel ijs dat we ze gaan verliezen als we geen actie ondernemen."
"Er is niet alleen slecht nieuws", zegt Zemp. "We kunnen veel gletsjers nog redden. Elke tiende van een graad minder opwarming voorkomt het verlies van gletsjers, en de problemen die dat veroorzaakt."
Uiteindelijk is volgens hem het enige wat echt helpt dat mensen minder broeikasgassen uitstoten, zoals CO2, die opwarming van de aarde veroorzaken. Het lokaal bedekken van gletsjers met witte doeken kan het onvermijdelijke hoogstens enige tijd uitstellen.
In de Alpen is veel van de smelt in ieder geval niet meer te vermijden. Zelfs in de meest gunstige scenario's verdwijnt deze eeuw meer dan de helft van het resterende ijs.
In Rotterdam is een 20-jarige man aangehouden op verdenking van het plaatsen van berichten op sociale media waarin jihadistisch gedachtegoed wordt verheerlijkt. De man werd in zijn woning opgepakt.
In zijn huis vond de politie materiaal waarop hij vermoedelijk te zien is met een bivakmuts, een beschermend vest en een machete. Deze spullen werden in het huis aangetroffen en zijn in beslag genomen. Ook zijn gegevensdragers meegenomen.
De man wordt verdacht van lidmaatschap van een terroristische organisatie. Het verspreiden en verheerlijken van jihadistisch gedachtegoed is strafbaar.
Er zijn geen aanwijzingen gevonden dat de man concrete plannen had om een aanslag te plegen.
Drie extremistische islamitische predikers die van plan waren te komen spreken op de Ramadan Expo mogen van het kabinet het land niet in. Dat hebben de ministers Van Weel (VVD) en Faber (PVV) bekendgemaakt. Zij hebben daarvoor onder andere advies ingewonnen bij de NCTV.
"Voor haatzaaierij en het vergoelijken van geweld is absoluut geen plek in Nederland", zegt Van Weel. "Onze dijken kunnen niet hoog genoeg zijn om haat, agressie en geweldsverheerlijking te weren", zegt Faber. "Ik wil ze hier gewoon niet hebben en ik denk de meeste Nederlanders ook niet."
Het kabinet geeft hiermee gehoor aan een motie van de Tweede Kamer van JA21 en de VVD. Alleen GL-PvdA, Denk en PvdD stemden tegen. De Kamer wilde dat het kabinet ingreep omdat "deze predikers pedofilie verheerlijken, homoseksualiteit vergelijken met anaalkanker en de gruwelijkheden van 7 oktober door Hamas 'een leugen' vinden".
Utrecht stopte samenwerkingDe Ramadan Expo is op 22 en 23 februari in de Jaarbeurs in Utrecht. Er zijn gescheiden ruimtes voor mannen en vrouwen. Vorig jaar stopte de gemeente Utrecht de samenwerking met de Dawah-groep die de Expo organiseert "vanwege het herhaaldelijk uitnodigen van omstreden sprekers", zo meldde RTV Utrecht. Burgemeester Dijksma zei echter niet te kunnen verbieden dat zij komen spreken.
De politie heeft twee minderjarige jongens aangehouden voor het versturen van dreigmails naar een middelbare school in Deventer. Een van de verdachten werd maandag aangehouden, de ander gisteren, laat de politie weten. Het is onbekend of de jongens leerling zijn van de middelbare school.
De e-mails waren gericht aan verschillende locaties van het Etty Hillesum Lyceum in de Overijsselse plaats. Ze werden verstuurd op 30 september, 1 oktober en 10 februari en veroorzaakten flinke onrust.
Op 1 oktober bleven alle vier de locaties gesloten nadat in een mail gedreigd werd met een schietpartij. Daarnaast ging op sociale media een bericht rond met de tekst: "Ik zal iedereen doden zonder genade en niemand sparen."
Ook deze maand ontvingen medewerkers en leerlingen van de school een dreigbrief. Daarin zou het gaan over aanslagen op middelbare scholen.
OpgeluchtDe verstuurde dreigmails hebben veel impact gehad op zowel de leerlingen als de ouders, schrijft de directie van het Etty Hillesum Lyceum in een brief aan ouders en leerlingen.
"We zijn opgelucht dat de politie erin geslaagd is twee verdachten aan te houden", aldus de school. "Het toont aan dat het plegen van strafbare feiten (uiteindelijk) niet onbestraft blijft."
E-mailadres leerlingDe dreigmails werden verzonden via het e-mailadres van een leerling. Uit onderzoek blijkt dat die er niets mee te maken had, schrijft regionale omroep Oost. De school doet nu onderzoek hoe toegang is verkregen tot het account van de scholier.
De directie benadrukt in de brief dat leerlingen zorgvuldig moeten omgaan met wachtwoorden en persoonsgegevens, om te voorkomen dat derden kunnen mailen vanuit hun e-mailadres.
In Wenen is een jongen van 14 gearresteerd op verdenking van het plannen van een aanslag op het Westbahnhof in de Oostenrijkse hoofdstad. De voorbereidingen voor de aanslag zouden al in een vergevorderd stadium zijn geweest. De jongen wordt ook verdacht van lidmaatschap van een terroristische organisatie: hij zou aanhanger zijn geweest van Islamitische Staat.
De verdachte heeft de Oostenrijkse nationaliteit en is al op 10 februari aangehouden door speciale politie-eenheden en leden van de terrorismebestrijding. Bij een huiszoeking zijn tekeningen van aanslagen met messen en machetes op een station en op politiemensen gevonden. Ook vond de politie een handleiding voor het maken van explosieven, aluminium pijpen en messen.
Islamistisch motiefDe autoriteiten kwamen hem op het spoor nadat hij berichten met islamistische inhoud zou hebben verspreid op TikTok. Volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken weigert de jongen een verklaring af te leggen.
Afgelopen zaterdag stak een man uit Syrië vijf mensen neer op straat in Villach, in het zuiden van Oostenrijk. Een tiener van 14 kwam daarbij om het leven. Ook in dat geval gaat de politie uit van een islamistisch motief. De verdachte zou een geradicaliseerde moslim zijn met banden met IS.
In Brazilië is al ruim tien dagen een Britse journalist vermist. Van de 32-jarige Charlotte Alice Peet is na een reis naar São Paulo niets meer vernomen. Dat meldt ACIE, de belangenorganisatie voor buitenlandse journalisten in Rio de Janeiro. De organisatie zegt zich zorgen over haar te maken.
Volgens ACIE nam Peet vanuit São Paulo contact op met een vriendin in Rio de Janeiro over haar plannen om naar die stad te komen. Ze vroeg of ze bij haar kon logeren, maar de vriendin had geen plaats meer in haar huis.
Een paar dagen later nam Peets familie contact op met deze vriendin, omdat ze al dagen niets meer van Peet hadden vernomen. De familie heeft toen aangifte gedaan van vermissing.
AmbassadeACIE meldt dat de politie van São Paulo de zaak in behandeling heeft genomen. De Britse ambassade staat Peets familie bij en houdt contact met de lokale autoriteiten.
Peet werkte eerder als freelancer in Brazilië, vanwaaruit ze verslag deed voor Al Jazeera en Britse nieuwsorganisaties.
Harlingen investeert 40.000 euro in een proef voor het behoud en de verduurzaming van de bruine vloot. Het geld kan onder meer worden gebruikt voor een veiligheidscheck van bijvoorbeeld de masten van de historische schepen.
De Friese stad vindt dat het imago van de bruine vloot verbeterd moet worden na een aantal dodelijke ongelukken. "Er zijn al goede stappen gezet op het gebied van veiligheid, maar het kan nog beter", zegt wethouder Paul Schoute (VVD) van Harlingen bij Omrop Fryslân.
Bij de proef werken de Verenigde Bruine Zeilvaart Harlingen en de stichting Maritieme Erfgoed Alliantie samen met de gemeente. Het doel is om eigenaren van historische schepen te adviseren over duurzaam onderhoud van hun vloot in de toekomst. De veiligheid van de schepen speelt daarbij een grote rol.
"Je kan bijvoorbeeld masten scannen, met een soort röntgenfoto dus", stelt Schoute, "maar je kan natuurlijk niet bij elke boot langs. Dus daar heb je een servicestation voor nodig waar mogelijk zo'n apparaat wordt neergezet, zodat schepen periodiek hun masten kunnen laten scannen."
Dodelijke ongelukkenHet imago van de ongeveer 400 traditionele, deels houten zeilschepen in Nederland kreeg een knauw na twee dodelijke ongelukken in 2022 en een vernietigend rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid. In december 2023 besloot toenmalig minister Harbers tot een extra inspectie van alle schepen van de bruine vloot.
Volgens de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) hebben die inspecties geholpen. Achterstallig onderhoud en veel problemen werden, soms na enig aandringen, door de schippers verholpen.
"Het gaat dan om rotte rondhouten of drankgebruik", aldus Stefanie Spekreijse van de ILT eind vorig jaar bij Omrop Fryslân. Ook had een aantal schippers de tuigage niet op orde of waren er problemen met de papieren.
Waan van de dagToch toonde Spekreijse zich bezorgd, vooral over schippers die het met de regels niet zo nauw nemen. "Die verpesten het voor anderen", zei ze. "We hopen dat goede schippers anderen gaan aanspreken op hun gedrag. Vooral ook omdat de enkelen die de zaken niet goed op de rit hebben, voor een negatief imago zorgen voor de volledige sector."
De Verenigde Bruine Zeilvaart Harlingen (VBZH) erkent dat schippers soms nogal eigenzinnig zijn. Juist daarom is de vereniging blij met de 40.000 euro en de proef. "Wij schippers zijn wel een beetje eigenheimers af en toe. We hebben het altijd heel erg druk met de waan van de dag", aldus zegt Gijs van Hesteren, voorzitter van de VBZH. Het schip moet veilig, het schip moet goed, het schip moet klaar voordat de gasten komen. Dus denken op de langere termijn is best lastig."
De strafzaak tegen twee bedrijven en twee leidinggevenden die verantwoordelijk zijn voor de productie en verkoop van de Stint is uitgesteld, meldt het Openbaar Ministerie. De verdedigende advocaten hebben onlangs nieuwe technische rapporten aan het OM voorgelegd en die wil justitie aan deskundigen voorleggen voordat de rechtszaak begint.
De zaak is het gevolg van een ongeluk 2018. Toen botste een elektrische bolderkar van het merk Stint met daarin kinderen van een kinderdagverblijf met een trein in de buurt van station Oss West.
Bij het ongeluk kwamen vier kinderen tussen de 4 en 8 jaar oud om het leven en raakten de bestuurster en een kind gewond. Het voertuig zou niet geremd hebben voor de spoorwegovergang.
Uit onderzoek van het OM is onder meer gebleken dat de Stint geen goede remconstructie en remschakelaar had en dat de gashendel niet in orde was. Na het ongeluk kwamen er meerdere meldingen over eerdere incidenten met voertuigen van Stint.
Schadelijk product en doorstartDe bedrijven en leidinggevenden worden vervolgd voor het plegen van meerdere strafbare feiten. Volgens het OM wisten ze dat de Stint een schadelijk product was. Ook worden de verdachten beschuldigd van valsheid in geschrifte.
Het OM stelt dat uit eerder onderzoek is gebleken dat bij het verzoek om de Stint als bijzondere bromfiets aan te merken werd beweerd dat een verplichte veiligheidskeuring was doorlopen, terwijl dit niet zo was.
Een maand na het ongeluk werd de Stint door toenmalig minister Van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat van de weg gehaald. Later dat jaar werd het bedrijf failliet verklaard, om in 2020 een doorstart te maken onder de nieuwe naam BSO-bus. Deze voertuigen zijn goedgekeurd door de RDW.
De inhoudelijke behandeling zou eigenlijk in maart en april plaatsvinden. Het OM heeft niet bekendgemaakt wanneer de strafzaak nu gaat beginnen en heeft de slachtoffers en nabestaanden op de hoogte gebracht van het uitstel.
Meta, het moederbedrijf van Facebook, discrimineert op basis van geslacht bij het tonen van advertenties aan Facebookgebruikers. Dat oordeelt het College voor de Rechten van de Mens. De zaak tegen het techbedrijf was aangespannen door onder meer Bureau Clara Wichmann, een stichting die zich inzet voor vrouwenrechten en gendergelijkheid.
Onderzoek in 2022 en 2023 bracht een duidelijke genderongelijkheid in Meta's advertentie-algoritme aan het licht. Dit algoritme bepaalt aan wie advertenties worden getoond. Zo kregen bijna uitsluitend vrouwen een vacature voor de functie van receptionist te zien en werd een vacature voor monteur bijna uitsluitend getoond aan mannelijke Facebookgebruikers. De advertentieteksten zelf waren genderneutraal opgesteld.
Daardoor is er volgens Bureau Clara Wichmann geen sprake van gelijke kansen bij beide groepen om voor hen interessante vacatures te zien. Ook worden door het algoritme bestaande ongelijkheden en stereotypen versterkt en in stand gehouden.
Eerste keerHet is waarschijnlijk de eerste keer dat een officieel Europees mensenrechtenorgaan vaststelt dat het algoritme van een platform op sociale media discrimineert op basis van geslacht.
Het college oordeelt dat Meta ervoor moet zorgen dat het algoritme geen stereotypen in stand houdt. Volgens het college heeft het bedrijf van Mark Zuckerberg niet aangetoond dat het aan deze zorgplicht voldoet. Daarom moet Meta aanvullende maatregelen nemen om te voorkomen dat zijn advertentie-algoritme discrimineert.
Niet bindendHet oordeel van het college is niet bindend, maar Bureau Clara Wichmann verwacht dat Meta het oordeel van het college serieus zal nemen. De organisatie overweegt om ook een rechtszaak aan te spannen in Nederland, maar zegt eveneens open te staan voor "een constructieve dialoog" met Meta over een eerlijker systeem.
De uitspraak komt kort nadat Meta had aangekondigd met zijn interne programma voor diversiteit, gelijkheid en inclusie te stoppen en de drempel voor wat het platform als haatzaaien en discriminatie beschouwt, te verlagen.
De Oekraïense president Zelensky heeft op een persconferentie hard uitgehaald naar Donald Trump. De Amerikaanse president zei gisteravond in zijn buitenverblijf in Mar-a-Lago in Florida dat Oekraïne nieuwe verkiezingen moet houden en dat Zelensky nog maar populair is onder 4 procent van zijn eigen bevolking.
Trump leeft in een "desinformatiebubbel", reageerde Zelensky. "Wij hebben die desinformatie ook gezien. We begrijpen dat die uit Rusland komt."
Zelensky won de laatste verkiezingen, in 2019, in Oekraïne met een straatlengte voorsprong. Zijn ambstermijn liep in mei vorig jaar af, maar is verlengd omdat door de oorlog geen nieuwe verkiezingen kunnen worden gehouden. Een Oekraïens onderzoeksinstituut becijferde in december dat 52 procent van de Oekraïners nog vertrouwen heeft in hem. In een vandaag gepubliceerde update is dat volgens The Kyiv Independent in de maanden daarna gestegen naar 57 procent.
NoodtoestandHet is onduidelijk hoe betrouwbaar die peilingen zijn. Zeker is dat het houden van verkiezingen in Oekraïne op dit moment niet mogelijk is. Vanwege de oorlog is de noodtoestand van kracht. De grondwet verbiedt in die situatie het houden van verkiezingen.
Daar komt bij dat het houden van verkiezingen praktisch onmogelijk is vanwege de miljoenen Oekraïners die in eigen land op de vlucht zijn of in het buitenland verblijven. Ook kan de veiligheid van de stembusgangers niet worden gegarandeerd omdat Rusland elk moment elke plek in het land kan bombarderen.
Zelensky gaf de persconferentie voordat hij de Amerikaanse gezant voor Oekraïne en Rusland Keith Kellogg ontvangt. Daar zal ook de militaire top van Oekraïne bij zijn. In dat gesprek komt zeer waarschijnlijk ook Trumps verwijt aan de orde dat Oekraïne de oorlog met Rusland begonnen is.
Dat is onjuist. Rusland bezette in 2014 het Oekraïense schiereiland de Krim, daarna volgden gevechten in de provincies Loegansk en Donetsk en op 24 februari 2022 de grootschalige Russische invasie in de rest van het land.
Oekraïne wist de Russen dankzij Westerse steun tegen te houden en terug te dringen en zelfs een stukje van de Russische regio Koersk te veroveren. Het afgelopen half jaar rukten de Russen langzaam maar zeker weer op, ten koste van zware verliezen aan beide kanten.
Goede gesprekkenKellogg zei voorafgaand aan het bezoek dat hij "goede, stevige gesprekken" hoopt te hebben. Die zullen ook gaan over de garanties die Oekraïne bij een eventueel bestand moet krijgen om te voorkomen dat Rusland de oorlog hervat.
"We begijpen dat die noodzakelijk zijn, zei Kellogg bij aankomst op het treinstation van Kyiv. "We begrijpen heel goed dat de onafhankelijkheid en de soevereiniteit van deze natie belangrijk zijn." Hij zei dat wat hij van de gesprekken leert, zal overbrengen aan Trump en zijn minister van Buitenlandse Zaken Rubio.
GrondstoffenOekraïne is bereid om Amerikaanse bedrijven toe te laten bij de winning van zeldzame aardmetalen en andere grondstoffen in Oekraïne. Volgens de nieuwszender NBC News hopen de Amerikanen 50 procent van de zeldzame aardmetalen binnen te halen.
Maar in een interview met CNN Türk temperde Zelensky die hoop. "Wij zijn geen wingebied voor grondstoffen voor welk continent dan ook", zei hij. Ook zegt hij dat hij investeringen wil toelaten zodra de gebieden die door Rusland zijn bezet, zijn bevrijd.
