Het Britse Lagerhuis begint deze ochtend een debat over een wetsvoorstel dat hulp bij zelfdoding legaal maakt. Later vandaag volgt de eerste van een reeks stemmingen die duidelijk moeten maken of er voldoende politieke steun is voor de wet.
Het wetsvoorstel richt zich op mensen als Helen Skelton. Vier jaar geleden bleek ze terminale borstkanker te hebben. Volgens de diagnose had ze nog vier tot vijf jaar te leven. Vandaag leidt de 56-jarige Skelton nog altijd een vol leven, maar ze voelt ook dat "de dood voortdurend boven mijn hoofd hangt".
Ze weet van andere kankerpatiënten dat de laatste fase van haar leven gepaard kan gaan met ondraaglijke pijn. Skelton is psychotherapeut van beroep en weet als geen ander wat voor trauma dat kan veroorzaken voor patiënten en hun naasten. "Ik ben allergisch voor morfine, dus ik heb maar beperkte mogelijkheden voor het verlichten van mijn pijn. Mijn gezin zal uiteindelijk het verdriet van mijn dood moeten dragen. Maar ik zou ze graag willen beschermen tegen het trauma als ze me ondraaglijk zien lijden."
De Britse bevolking lijkt er allang klaar voor te zijn. Twee derde is voorstander van legalisering van hulp bij zelfdoding, zo blijkt al jaren uit opiniepeiling na opiniepeiling. Alleen de politiek lag tot nu toe dwars. De laatste keer dat het Lagerhuis debatteerde over een vergelijkbare wet, was in 2015. Toen stemde een ruime meerderheid tegen.
Nieuwe verhoudingenGaat dat nu veranderen? Na de zege van Labour bij de verkiezingen in juli zijn de politieke verhoudingen drastisch veranderd. Negen jaar geleden waren de Conservatieven nog in de meerderheid en daar kwam traditioneel het grootste verzet vandaan. Maar in het huidige Lagerhuis is hun rol een stuk kleiner.
Initiatiefnemer is Labour-parlementariër Kim Leadbeater. "De huidige wetgeving voldoet niet. We hebben geweldige palliatieve zorg, maar voor sommige terminale patiënten is het niet voldoende om hun lijden en ondraaglijke pijn te verlichten. Zij zouden de keuze moeten hebben voor hulp bij zelfdoding."
Haar voorstel gaat veel minder ver dan de Nederlandse euthanasiewet, die bijvoorbeeld ook non-terminale patiënten de mogelijkheid biedt om een einde te maken aan hun leven. Voor Leadbeater is dat een bewust keuze.
"We willen een robuuste wet", zei ze bij de presentatie van haar voorstel. "Ik weet dat sommige mensen willen dat deze wet nog veel verder gaat, maar ik maak me zorgen over het ontbreken van bepaalde veiligheidsgaranties. Daarom wil ik dat dit alleen van toepassing is op terminale patiënten."
Het debat verloopt niet volgens de klassieke partijlijnen. Premier Starmer is voorstander van een wetswijziging, maar anderen binnen de Labour-regering, zoals de ministers van Justitie en Volksgezondheid, hebben zich juist tegen het wetsvoorstel gekeerd.
Het wetsvoorstel leidt dan ook tot ongebruikelijke politieke coalities. De Conservatieve leider Kemi Badenoch, afkomstig van de uiterst rechterflank van haar partij, heeft de handen ineengeslagen met het uiterst linkse Labour-parlementslid Dianne Abbott. Samen verzetten ze zich tegen de wet. De voormalige Conservatieve oud-premier David Cameron, die in 2015 nog tegen een vergelijkbaar wetsvoorstel stemde, heeft zich nu voorstander verklaard.
Verzet komt ook van patiëntenHet verzet in het Verenigd Koninkrijk komt deels uit de traditionele hoek, zoals de kerken. De katholieke aartsbisschop Vincent Nichols waarschuwt voor een hellend vlak en wijst naar Nederland als schrikbeeld. "Ervaring uit andere landen laat zien dat de wet steeds verder wordt uitgebreid. Mijn angst is dat kwetsbare patiënten een steeds grotere druk voelen om een einde te maken aan hun leven. Het recht op sterven verandert in een plicht tot sterven."
Maar het verzet komt ook van anderen. Neem Miro Griffiths, die zichzelf als links en progressief beschrijft. Hij heeft een aandoening die zijn spieren geleidelijk verlamt. Sinds zijn jeugd zit hij in een rolstoel. Griffiths vreest dat de palliatieve zorg eronder gaat lijden als patiënten de optie krijgen van hulp bij zelfdoding.
Maar zijn verzet is principiëler van aard. Hij is een groot voorvechter van de rechten van gehandicapten. Het wetsvoorstel ondermijnt volgens hem die rechten. "Als gehandicapte maak je je voortdurend zorgen. Is er adequate zorg voor gehandicapten? Krijgen we genoeg hulp in de samenleving? We vechten al jaren voor waardigheid in ons leven, maar die hebben we nog steeds niet. Deze wet concentreert zich enkel op waardigheid in sterven, maar negeert de waardigheid in leven."
VVD-leider Yesilgöz heeft in de Tweede Kamer verbazing en irritatie gewekt met een lezing over religie en integratie. Op een partijbijeenkomst in Amsterdam zei ze vorige week dat religie geen invloed hoort te hebben op het openbare leven. Aanleiding was het geweld in Amsterdam na de voetbalwedstrijd Ajax-Maccabi Tel Aviv.
"In een seculiere samenleving hoort religie geen invloed te hebben en zeker geen controle over het openbare leven", zei Yesilgöz. "Op het moment dat geloof een georganiseerd karakter krijgt of een politiek karakter zoals het islamisme, dan wordt het echt heel gevaarlijk. Vanuit de orthodoxie bekeken, of het nou het jodendom is, het christendom of de islam - het geloof moet zich aanpassen aan de vrije samenleving. Het is niet andersom."
CDA, SGP, ChristenUnie en Denk vinden dat ze hiermee veel te ver gaat. Volgens deze partijen beperkt Yesilgöz de liberale vrijheden in Nederland, zoals de vrijheid van geloof, van onderwijs en van vereniging. Minderheden hebben altijd de ruimte gehad binnen de grenzen van de wet naar hun eigen geloof en eigen opvattingen te leven en dat moet zo blijven vinden zij.
Verbazing over 'gemak waarmee vrijheden ter discussie worden gesteld'SGP-Kamerlid Van Dijk verbaast zich over "het gemak waarmee belangrijke vrijheden even ter discussie worden gesteld door een partij die altijd pal heeft gestaan voor de klassieke persoonlijke vrijheden, als waarborg tegen een almachtige overheid".
Volgens ChristenUnie-leider Bikker zijn het Leger des Heils en voedselbanken voorbeelden van instellingen waar burgers, door hun geloof geïnspireerd, actief zijn in het openbare leven. Daarom past het niet het geloof achter de voordeur te duwen, vindt zij.
Denk-voorman Van Baarle zegt dat Yesilgöz vooral de islam en moslims wil raken om op die manier zetels van de PVV terug te winnen: "Als liberaal is ze ongeloofwaardig".
Timmermans: strijd met geschiedenis van dit landDe kritiek komt niet alleen van deze vier partijen. Ook GroenLinks-PvdA vindt dat Yesilgöz de plank misslaat. Op een ledenbijeenkomst zei partijleider Timmermans zaterdag: "Ik begrijp niet dat de VVD met de geschiedenis van die partij zich zo laat betoveren door een agenda die de verdeeldheid in dit land alleen maar zal aanjagen en die het niet mogelijk zal maken de verschillen te overbruggen. Dat radicale afwijzen van godsdienst is zó in strijd met de geschiedenis van ons land."
Een specifiek punt waarover de partijen botsen met de VVD betreft de positie van weekendscholen. De VVD wil toezicht van de Onderwijsinspectie op weekendscholen, omdat daar soms opvattingen worden verspreid die in strijd zijn met de gelijkwaardigheid van bijvoorbeeld mannen en vrouwen en van homo's en hetero's. Ook het kabinet komt met plannen in die richting.
De kritische partijen erkennen dat dit soms gebeurt maar vinden dat in die situaties het strafrecht moet worden ingezet in plaats van alle weekend- en zondagscholen onder staatstoezicht te plaatsen. Want dan lijden volgens hen de goeden onder de kwaden. De Onderwijsinspectie zelf ziet het ook helemaal niet zitten om deze taak erbij te krijgen, aangezien dit geen regulier onderwijs is.
Gevolgen in Eerste KamerHet is niet uitgesloten dat de opstelling van Yesilgöz politieke gevolgen krijgt. Dat komt doordat de coalitie waar de VVD deel van uitmaakt geen meerderheid heeft in de Eerste Kamer. Daardoor moeten de regeringspartijen geregeld bij andere fracties 'shoppen' om steun te krijgen. Deze week bijvoorbeeld onderhandelt de coalitie met onder meer CDA, CU en SGP over steun voor de onderwijsbegroting.
SGP-Kamerlid Van Dijk laat er geen misverstand over bestaan dat zijn partij de opstelling van de VVD zal meewegen als die partij hierin volhardt: "Als er pogingen worden gedaan het christelijke geloof achter de voordeur te duwen en te miskennen wat we allemaal te danken hebben aan onze christelijke traditie, dan wordt onze liefde voor dit kabinet bepaald niet groter en zullen wij vaker misschien gaan opereren in het nadeel van dit kabinet." De SGP heeft in de Eerste Kamer twee zetels.
Yesilgöz blijft bij haar kritiek, laat ze in een reactie weten. Iedereen heeft het recht te geloven wat hij of zij wil en om een eigen school te stichten. Maar onder het mom van eigen geloofsvrijheden mogen geen andere vrijheden worden beperkt, vindt ze. En ze blijft er ook bij dat weekendscholen onder overheidstoezicht moeten kunnen komen.
De Marathon Rotterdam mag in 2026 toch 6000 tot 8000 extra lopers verwelkomen. Dat betekent dat er in het jubileumjaar mogelijk 25.000 mensen aan de start staan, schrijft de regionale omroep Rijnmond.
De Marathon Rotterdam wordt in 2026 voor de 45ste keer gehouden. Jaarlijks doen er 17.000 mensen aan mee. Het loopevenement in de havenstad heeft grote ambities en wilde komend jaar uitbreiden naar 30.000 lopers. De startbewijzen zijn snel uitverkocht en meer deelnemers zetten de marathon internationaal nog meer op de kaart, aldus directeur Wilbert Lek.
'Onhaalbaar'De fikse uitbreiding die de organisatie van de Marathon Rotterdam wilde, bleek niet haalbaar, zei het Rotterdamse college vorige week. De veiligheid van deelnemers en toeschouwers zou in gevaar komen bij zoveel lopers, zei burgemeester Carola Schouten. Bovendien gooit een NAVO-top volgend jaar roet in het eten, omdat die ook grote politie-inzet vereist.
Een week later gaat burgemeester Schouten toch akkoord met een voorstel van GroenLinks om uitbreiding naar 25.000 lopers over twee jaar mogelijk te maken. Er zullen meer beveiligers, verkeersregelaars en extra medische posten in worden gezet. Ook zal het parcours worden aangepast.
"Rotterdam laat zich met dit iconische evenement van zijn mooiste kant zien. De beelden van de lopers over de Erasmusbrug gaan de hele wereld over", zei Judith Bokhove van GroenLinks.
Het leven is opnieuw flink duurder geworden. In november zijn de prijzen 4 procent hoger dan een jaar eerder, meldt het Centraal Bureau voor de Statistiek. In oktober lag de inflatie met 3,5 procent ook al ver boven het doel van 2 procent.
De inflatie wordt vooral aangejaagd door de almaar stijgende voedselprijzen. Voedsel was deze maand 6,2 procent duurder dan een jaar geleden. Hieronder vallen bij de snelle raming overigens ook de duurder geworden tabak en drank. Ook diensten werden opnieuw flink duurder.
Vorige maand werden de stijgingen nog gedempt door lagere energieprijzen. In oktober waren stroom en gas 2,7 procent goedkoper. Deze maand waren ze nog maar 0,1 procent goedkoper dan een jaar geleden.
Met de hoge inflatie loopt Nederland behoorlijk uit de pas in Europa. Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom bij het CBS, kan niet verklaren waar het verschil vandaan komt. "Het effect van de huurverhogingen en de hogere accijns op tabak zijn er wel uit. Maar toch blijft de inflatie doorstijgen."
Lonen en prijsstijgenEconomen discussiëren over de oorzaak van de hoge inflatie. Een deel van hen wijst naar de hoge lonen, terwijl anderen de verklaring zoeken in de hoge bedrijfswinsten.
Van Mulligen zegt daarover: "Het is een beetje een kip-en-ei-verhaal. Bij prijsstijgingen draaien bedrijven direct hogere omzetten, terwijl lonen voor langere tijd worden vastgelegd. Of de hoge inflatie nu door de hoge winsten komt is op basis van deze cijfers niet te zeggen. De winsten kunnen in ieder geval niet verklaren waarom de inflatie in een maand tijd ineens zo omhoog schiet."
Of Nederland in een loon-prijs-spiraal is terechtgekomen, waarin hogere lonen prijsverhogingen aanjagen, en prijsverhogingen weer leiden tot hogere lonen, blijft vooralsnog gissen. Volgens Van Mulligen is zo'n trend vrij zeldzaam in Nederland: "Dus het zou me verbazen als dat nu wel het geval is. Maar er is ook geen direct bewijs om te zeggen dat het helemaal niet aan de orde is."
Ook Europese stijgingHoewel de Europese inflatie duidelijk lager is, loopt die wel degelijk ook op. In november steeg de Europese inflatie naar 2,3 procent, blijkt uit cijfers van het Europese bureau Eurostat. In oktober was de inflatie in de lidstaten van de Europese Unie nog 2 procent.
Net als in Nederland, stegen ook op Europees niveau de prijzen van voedingsmiddelen (2,8 procent) en diensten (3,9 procent) het sterkt.
De twee datakabels in de Oostzee die vorige week werden beschadigd, zijn gerepareerd. Er wordt nog onderzocht of er sprake was van sabotage. Centraal in dit onderzoek staat een Chinees vrachtschip, de Yi Peng 3.
Begin vorige week vielen twee communicatiekabels in de Oostzee uit. Het waren de Aurelion-communicatiekabel, tussen het Zweedse eiland Gotland en Litouwen, en een datakabel tussen de Finse hoofdstad Helsinki en de Duitse havenstad Rostock.
De kabels zijn belangrijk voor internetverkeer, maar volgens telecombedrijf Telia zijn er geen grote storingen geweest als gevolg van de schade.
Finland, Zweden en Litouwen hebben een gezamenlijk onderzoeksteam opgericht. Er wordt onderzocht of er sprake is van sabotage.
OnderzoekHet Chinese vrachtschip Yi Peng 3 zou op beide plekken aanwezig zijn geweest, op het moment dat de kabels uitvielen.
Bekijk hieronder de route van het Chinese vrachtschip Yi Peng 3
De Yi Peng 3 ligt al een week voor anker bij het Deense eiland Anholt en wordt in de gaten gehouden door de Deense marine en kustwacht. Zweden heeft China formeel om medewerking gevraagd in het onderzoek naar de breuken. De Deense autoriteiten willen het schip onderzoeken en de bemanning horen, maar mogen niet aan boord gaan zonder toestemming van China.
Volgens de Amerikaanse krant Wall Street Journal vermoeden onderzoekers dat het schip bij het passeren van de kabels, het anker over de zeebodem trok.
Het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken zegt bereid te zijn met betrokken landen samen te werken, om te achterhalen wat de oorzaak van de schade is.
Een voormalige medewerker van kinderdagverblijven is in Australië veroordeeld tot levenslang voor het seksueel misbruiken van bijna zeventig meisjes. Ashley Paul Griffith (47) bekende in september schuld aan 307 misdrijven, waarvan 30 verkrachtingen, gepleegd tussen 2003 en 2022.
De slachtoffers waren tussen 1 en 7 jaar oud. De vergrijpen vonden plaats op elf kinderdagverblijven in Australië en een kinderopvang in de Italiaanse stad Pisa.
De rechter noemde de omvang en aard van de misdaden "verdorven" en "afschuwelijk" en sprak van "een ernstige vertrouwensbreuk". Griffith lijdt volgens de rechtbank aan een pedofiele stoornis, en de kans dat hij opnieuw misdrijven pleegt is groot. Daarom mag hij pas na 27 jaar verzoeken om voorwaardelijk op vrije voeten te komen.
Griffith werd gearresteerd in de zomer van 2022. De politie was hem op het spoor gekomen via duizenden foto's en video's van de misdrijven, die hij op het darkweb had geplaatst. Op deze beelden kwamen geen gezichten in beeld, maar er waren wel lakens te zien die worden verkocht aan kinderdagverblijven in de staat Queensland. Zo kwam de politie toch bij Griffith uit.
Een jaar later kwam naar buiten dat er 1623 aanklachten tegen hem lagen, waarvan 136 keer voor verkrachting. De meeste aanklachten werden uiteindelijk ingetrokken.
Griffith wordt in een aparte zaak ook nog beschuldigd van het misbruiken van een onbekend aantal kinderen in de staat New South Wales.
WantrouwenOuders legden emotionele verklaringen af na de uitspraak. Een moeder van een slachtoffer zei dat ze opgelucht was dat Griffith de rest van zijn leven in de gevangenis zal zitten. Ook zei ze dat ze zich verraden had gevoeld door het kinderdagverblijf waar haar kind zat en dat ze wantrouwig is geworden.
Dat gevoel leeft breder onder de ouders. Een vader sprak met trillende stem van een "vals gevoel van veiligheid" dat ouders ervaren als ze hun kinderen naar de kinderdagverblijven brengen waar het is gebeurd.
In de Georgische hoofdstad Tbilisi zijn pro-EU-betogers slaags geraakt met de politie. Duizenden mensen waren de straat op gegaan om te protesteren tegen het besluit van regeringspartij Georgische Droom om toetredingsgesprekken met de Europese Unie op te schorten.
De politie besloot even na middernacht om een einde te maken aan het protest, toen betogers probeerden op te rukken naar het parlementsgebouw. Daarbij werd ook met vuurwerk gegooid naar agenten en brand gesticht in de opgeworpen barricades.
Met wapenstokken, traangas en waterkanonnen probeerden ME'ers de menigte uiteen te drijven. In de vroege ochtend was het nog altijd onrustig in het centrum van de stad. Ook elders in het land waren protesten, met honderden betogers.
Bij het geweld raakten zeker 32 agenten en een onbekend aantal betogers gewond, melden lokale media. 43 betogers werden opgepakt.
Het is onrustig in de voormalige Sovjetrepubliek sinds de pro-Russische partij Georgische Droom in oktober de verkiezingen won. Hoewel de partij volhoudt te willen toetreden tot de EU, voerde die ook enkele wetten in die volgens Brussel indruisen tegen de democratische principes, zoals een beperking van rechten voor lhbti'ers en regels voor 'buitenlandse agenten'.
In juni schortte de EU daarom al de toetredingsgesprekken voor onbepaalde tijd op. Premier Kobachidze zei gisteren tot 2028 niet te willen praten en ook geen aanspraak te zullen maken op EU-gelden voor zijn land. Zijn uitspraken waren een reactie op de eis van het Europees Parlement de verkiezingen van vorige maand binnen een jaar over te doen.
De Europarlementariërs vinden dat nodig omdat er onregelmatigheden zijn vastgesteld bij de verkiezingen, zoals het kopen van stemmen en intimidatie. De regering erkent dat er dingen misgegaan kunnen zijn, maar stelt dat de verkiezingen overwegend probleemloos verliepen. Kobachidze sprak gisteren dan ook van "een stortvloed aan beledigingen".
"We blijven op het pad richting de Europese Unie, maar zullen niet toestaan dat we constant worden gechanteerd en gemanipuleerd. Dat is respectloos naar ons land", zei hij. Volgens hem dient Europa zijn land meer respect te tonen, "geen chantage en beledigingen". Bemoeienis met het kiesproces noemde hij het aanjagen van een revolutie in Georgië.
'Coup'Zijn grootste opponent, president Zoerabisjvili, zegt juist dat Georgische Droom een coup heeft gepleegd en de oorlog heeft verklaard aan de eigen bevolking. Terwijl 80 procent van de Georgiërs meer aansluiting wil bij de EU, zoekt de regering immers toenadering tot Rusland, het land dat twee afvallige regio's in het land ondersteunt. "Op dit pad is er geen Georgische staat meer, geen onafhankelijkheid en geen toekomst behalve in Rusland."
Zoerabisjvili bezocht gisteravond de protesten in Tbilisi. Hoewel ze als president vooral een ceremoniële functie heeft, geldt ze als het boegbeeld van het verzet tegen Georgische Droom. Dat zal echter niet heel lang meer duren: halverwege volgende maand loopt haar ambtstermijn af. De kans is groot dat de kandidaat die Georgische Droom naar voren heeft geschoven haar opvolgt.
De premier en president staan in het land lijnrecht tegenover elkaar:
De EU-ambassadeur in het land, Pawel Herczynski, zegt dat het beleid van Kobachidze ingaat tegen de wil van het volk en de lijn die voorgaande regeringen hadden ingezet.
"Ik vind dat erg verdrietig en hartverscheurend."
Zelfs bij de Ierse verkiezingen dringt het immigratiethema zich steeds nadrukkelijker op. Dat is opvallend in een land dat bekendstaat om zijn ruimhartigheid en tolerantie. Ieren emigreerden eeuwenlang over de hele wereld en koesteren het Ierse motto céad míle fáilte, wat 'honderdduizend welkomsten' betekent.
Juist daarom was het land precies een jaar geleden geschokt door extreemrechtse rellen in de hoofdstad Dublin, na een steekpartij waarbij kinderen gewond raakten. Toen geruchten de ronde deden dat de dader een migratieachtergrond had, braken er gewelddadige protesten uit. Een boze menigte stak voertuigen in brand en droeg borden met de tekst 'Irish Lives Matter'.
Vandaag kiezen de Ieren een nieuwe Dáil Éireann, zoals ze hun parlement noemen.
Migranten doelwitIn het jaar dat volgde op de rellen leidde desinformatie op sociale media steeds vaker tot demonisering van asielzoekers. Migratiecentra werden doelwit van demonstraties en intimidaties. Het roept serieuze vragen op: is Ierland nog zo tolerant als het zichzelf graag ziet? Of zijn de opvattingen over migratie ook in Ierland aan het veranderen?
Ierland heeft geen grotere politieke partij die zich profileert op anti-immigratiesentiment. Hoewel de spanningen in de samenleving wel degelijk voelbaar zijn, heeft dit zich nog niet vertaald in een breed gedragen politieke beweging.
En daarin onderscheidt Ierland zich voorlopig van buurlanden, zoals Engeland waar Nigel Farage 4 miljoen stemmen kreeg, of Nederland waar 2,5 miljoen mensen hun stem gaven aan Geert Wilders, of Duitsland met zijn AfD en Frankrijk, waar het radicaal-rechtse Rassemblement National een derde van de stemmen kreeg.
Steeds meer onlineIn Ierland profileren vooral onafhankelijke kandidaten zich met anti-immigratieretoriek. Zij slagen er niet in om samen een krachtig front te vormen en blijven klein in vergelijking met de drie grote partijen: Fianna Fáil, Fine Gael en Sinn Féin. Voorlopig ontbreekt een charismatische leider die de rechtse onvrede weet te bundelen.
Wel ziet Aoife Gallagher, die extreemrechtse activiteiten onderzoekt voor het Institute of Strategic Dialogue, dat het anti-immigratiesentiment online meer georganiseerd wordt.
"Nu zien we consistent - een paar keer per week - oproepen om migranten aan te vallen," vertelt ze. "We zien dat mensen migranten opwachten buiten de asielcentra, om ze te confronteren en te bedreigen. Dit geweld is nieuw voor Ierland, dat lange tijd juist positief stond tegenover migranten die het land binnenkwamen."
HuizencrisisGallagher zag de afgelopen jaren verschillende elementen samenkomen: prominente coronasceptici die na de pandemie en de komst van meer dan 100.000 Oekraïense vluchtelingen tegen immigratie begonnen te protesteren. De Ierse woningcrisis is koren op hun molen; ondanks het feit dat asielzoekers niet op dezelfde wachtlijsten staan als Ierse burgers, wordt het tekort aan huizen toch vaak toegeschreven aan de hoge immigratiecijfers.
De huizencrisis in Ierland is het hoofdthema bij de verkiezingen. Er is een schrijnend woningtekort en veel Ieren worden geconfronteerd met torenhoge prijzen. En dat terwijl Ierland op papier stinkend rijk is. Waar landen als het VK en Frankrijk worstelen met enorme tekorten op de begroting, heeft Ierland al drie jaar een begrotingsoverschot van vele miljarden.
Muzikant Martin Leahy reist wekelijks naar Dublin om zijn protestlied tegen de hoge huizenprijzen te laten horen:
Dankzij de lage belastingtarieven trekt Ierland internationale techgiganten en farmaceutische bedrijven aan, die de staatskas met miljarden euro's aan belastinginkomsten vullen. Maar niet alle inwoners profiteren daarvan. Het land mag dan rijk zijn, dat betekent niet dat het iedereen geluk en welvaart brengt. De verkiezingen staan vooral in het teken van de negatieve gevolgen, zoals de woningcrisis, de torenhoge prijzen en de groeipijnen die de snel groeiende economie met zich meebrengt.
Volgens Gallagher biedt dat vruchtbare grond voor anti-immigratieretoriek: "Je hebt situaties waarin Ieren niet in staat zijn om een huis te kopen, en waarin huren explosief stijgen. Naar asielzoekers wijzen die het land binnenkomen en voorrang krijgen, is een krachtig vertoog dat bij velen aanslaat - al is het feitelijk onjuist."
Ierland heeft zich lang tegen het anti-immigratiegeluid teweergesteld, maar nu verwacht Gallagher dat rechtse en nationalistische groepen terrein zullen winnen. Niet genoeg om te regeren - wel voldoende om een voet aan de grond te krijgen in de politiek.
Goedemorgen! Het is Black Friday, traditioneel de start van het kerstseizoen in de VS maar nu vooral een consumptiefeestdag. En in Peking wordt er vanaf 10.00 uur geschaatst voor de wereldbekerwedstrijden.
Eerst het weer: de dag begint grijs en nevelig, maar later breekt de zon geregeld door. Er staat weinig wind en het wordt 4 tot 7 graden.
Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de files en werkzaamheden. Check hier de dienstregeling voor het spoor.
Wat kan je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?Een conceptplan dat de twaalf provincies hebben opgesteld voor de omgang met de wolf is uitgelekt. Doordat een gedeputeerde uit Noord-Brabant het naar de Provinciale Staten stuurde, kwam het beleidsstuk al op de website van de Brabantse Staten te staan. In het plan worden de vereisten aangescherpt voor schadevergoedingen na een aanval, zo moet de boer bewijzen dat er voldoende preventieve maatregelen waren genomen. Daarnaast mag een wolf alleen worden gedood als het dier een probleemgeval is dat binnen één week meermaals vee heeft aangevallen.
Schapenhouders zijn kritisch. Zij vinden de definitie van 'probleemwolf' onduidelijk. "Wat is meermaals?", vraagt een woordvoerder zich af. "Zulke vage omschrijvingen zijn onacceptabel." Een Vlaamse wolvenexpert snapt dat vanwege de verschillende situaties in provincies er niet preciezere richtlijnen kunnen komen, maar vindt dat er te veel partijen betrokken zijn bij het beleid. Hij vindt dat het Rijk meer de regie moet pakken.
Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:Een Nederlandse waterdrone helpt voorkomen dat er Oekraïense soldaten sneuvelen bij bevoorrading van de troepen. De Nederlandse hulporganisatie 'Protect Ukraine' ontwikkelde een op afstand bestuurbare boot die benodigdheden naar het front kan brengen, bijvoorbeeld naar de Oekraïense mariniers die vechten aan de overkant van de Dnipro bij Cherson.
Fijne dag!
Australië is het eerste land waar sociale media voor jongeren onder de 16 jaar worden verboden. Of dat in de praktijk veel uithaalt en of het veel navolging in Europa gaat krijgen is echter twijfelachtig. Vijf vragen over een mogelijk socialemediaverbod voor kinderen onder de 16.
Hoeveel kinderen onder de 16 gebruiken sociale media?Wereldwijd is dat lastig te becijferen. Trimbos schat dat in Nederland ongeveer 9 op de 10 scholieren in het voortgezet onderwijs bijna dagelijks actief zijn op sociale media. Bij 4,8 procent van de kinderen van 12 tot en met 16 jaar is sprake van problematisch gebruik, stelt het instituut. Onder problematisch gebruik wordt verstaan dat gebruikers symptomen van verslaving vertonen zoals aan niets anders kunnen denken.
Wat is de reden achter het verbod in Australië?De Australische premier Albanese zegt dat er een "duidelijk verband is tussen de opkomst van sociale media en de verslechterde mentale gezondheid" van jongeren.
Uit meerdere onderzoeken blijkt dat jongeren zich vaker eenzaam voelen en ontevreden zijn over hun leven als ze veel gebruikmaken van sociale media. Wetenschappers zijn het echter oneens over hoe groot dat effect is en of dat een direct gevolg is.
Hoe wordt er in Europa gekeken naar het Australische verbod?Verschillende landen zeggen met belangstelling te kijken naar het Australisch voorbeeld en te kijken of een verbod wenselijk is. Noorwegen is daar het meest uitgesproken in. Dat land zegt expliciet een verbod voor jongeren onder de 15 jaar te willen.
In Frankrijk zei president Macron eerder dat hij voor een Europese regelgeving is waarbij jongeren onder de 15 alleen met door hun ouders opgelegde restricties online mogen. Een commissie van Franse wetenschappers had eerder geadviseerd tot 15 jaar sociale media te verbieden. De Deense premier Frederiksen sprak zich al uit voor een leeftijdsverbod van 15 jaar voor de hele Europese Unie. De Britse staatssecretaris van Technologie Kyle zegt een verbod "in overweging te nemen".
Nederland is geen voorstander. In Nederland mogen jongeren onder de 16 alleen met toestemming van hun ouders een account aanmaken. Staatssecretaris Szabó (Digitalisering) zegt dat "het kabinet erkent dat het in de praktijk moeilijk kan zijn om te bepalen wanneer ouderlijke toestemming vereist is, omdat er sprake is van een gebruiker, die jonger is dan 16 jaar. Dit betekent echter niet dat socialemediagebruik tot 16 jaar moet worden verboden".
Wat zeggen tegenstanders van zo'n verbod?Die zien het verbieden als een verregaande maatregel die in de praktijk weinig uithaalt. In de eerste plaats is het verbod makkelijk te omzeilen. Ook de voorganger van Szabó, Van Huffelen erkende dat. "De praktijk is weerbarstig en kinderen die de leeftijd van 16 jaar nog niet hebben bereikt, zijn veelal vindingrijk om mechanismen van het platform te omzeilen, om zo alsnog zonder toestemming een account aan te maken."
Dat blijkt ook uit reacties van sommige jongeren in Australië op het verbod. Zo zegt een jongen in gesprek met NOS-correspondent Meike Wijers dan gewoon via een VPN (een verbinding waarbij het lijkt alsof je in een ander land bent) op sociale media te gaan:
Tegenstanders zeggen dat het niet per se sociale media zijn die een negatief effect op jongeren kunnen hebben, maar vooral de tijd die zij achter hun scherm doorbrengen. Een verbod op sociale media doet daar weinig aan: zij kunnen immers nog steeds op bijvoorbeeld Netflix of Pinterest.
Bovendien hebben sociale media ook een lerende functie voor jongeren, zeggen zij. "De adolescentie is een belangrijke periode in de ontwikkeling van een mens. Het is een kritische periode voor het leren van sociale en emotionele vaardigheden die je nodig hebt om als volwassene te functioneren", zegt hoogleraar ontwikkelingspsychologie aan de UvA Wouter van den Bos. Jongeren leren die vaardigheden door fouten te maken in een omgeving waarin risico's zijn, legt hij uit. "Ze missen bij een verbod de kans om te leren omgaan met sociale media."
Hij vergelijkt het met deelname aan het verkeer. "Dat is ook gevaarlijk, daar moet je ook in opgroeien. Je kan niet een kind tot zijn achttiende helemaal niet laten deelnemen aan het verkeer en dan in een auto zetten."
Ook de Consumentenbond is niet voor een volledig verbod, maar wil betere handhaving van de privacyregels.
Wat doen socialemediakanalen zelf?Instagram voerde dit jaar een systeem in waarbij jongeren onder de 16 jaar hun instellingen niet meer zonder toestemming van hun ouders mogen wijzigen. De standaard instelling voor jongeren onder de 18 staat op privé waardoor alleen gebruikers die zij zelf volgen hun posts kunnen zien.
TikTok-moederbedrijf Bytedance kwam vorig jaar met een timer voor de app waarbij TikTok na een uur gebruik op slot gaat voor minderjarige jongeren. Maar daarna kan gewoon weer met een wachtwoord worden ingelogd.
Gisteren maakte het bedrijf bekend een leeftijdsbeperking in te voeren voor het gebruik van schoonheidsfilters. Tot 18 jaar mogen gebruikers geen gebruik meer maken van filters waarmee hun uiterlijk drastisch wordt veranderd.
Ook zegt Bytedance strenger te gaan toezien dat gebruikers onder de 13 worden geweerd, maar de vraag is hoe waterdicht dat soort checks zijn.
Een databank met inktsporen van geldautomaten moet helpen in de strijd tegen Nederlandse plofkrakers, die vooral over de grens actief zijn. Het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) heeft zo'n databank opgezet om verdachten te kunnen koppelen aan specifieke plofkraken.
Een van de maatregelen die banken nemen tegen plofkraken, is het toevoegen van veiligheidsinkt aan geldcassettes. Wanneer criminelen een geldautomaat opblazen, raakt in ieder geval een deel van het geld besmeurd met inkt en daardoor onbruikbaar.
De gekleurde, onuitwisbare inkt belandt niet alleen op biljetten, maar ook vaak op de kleding van plofkrakers. Als de politie ergens geld of een jas vindt met inktresten, worden die naar het NFI gestuurd voor nader onderzoek. Iedere veiligheidsinkt heeft namelijk unieke kenmerken. Door deze microscopisch kleine deeltjes te bekijken, kan het NFI bepalen uit welke geldautomaat de inkt afkomstig is.
"Wij kijken dus of er een plofkraak is gepleegd waarbij dezelfde inkt met dezelfde kenmerken is gebruikt", vertelt onderzoeker Michiel Grutters van het NFI. De politie kan dan aantonen dat een verdachte plofkraakgeld in handen heeft gehad en dus mogelijk bij het misdrijf betrokken was.
"Het komt ook regelmatig voor dat we verdachten op de vlucht aantreffen met inkt op hun handen of in de auto", zegt Jos van der Stap, plofkraakspecialist bij de politie. "Het inktonderzoek kan dan bewijzen dat zij op de plaats delict zijn geweest."
100 miljoen euro buitIn de nieuwe databank van het NFI zitten inktgegevens van geldautomaten uit Nederland en Duitsland. Twee jaar geleden deed het NFI nog slechts vier inktonderzoeken, dit jaar waren het er al 70.
Die toename komt vooral door de vele plofkraken in Duitsland. Daarbij is de afgelopen vijf jaar meer dan 100 miljoen euro buitgemaakt, voornamelijk door Nederlandse criminelen. Zij slaan hun slag over de grens sinds geldautomaten in Nederland betere beveiliging hebben of helemaal zijn weggehaald.
Toch zijn ook Duitse banken bezig met een inhaalslag op beveiligingsgebied. Voor het eerst is het aantal plofkraken daar flink gedaald. Dit jaar waren er tot nu toe 165 plofkraken, tegenover 370 vorig jaar. Naast betere beveiliging is de daling vermoedelijk ook een gevolg van de arrestatie van tientallen Nederlandse plofkrakers.
Criminelen trekken verderDe politie ziet intussen dat plofkrakers steeds verder reizen in Europa. Er zijn ook al explosies bij geldautomaten geweest in Zwitserland, Oostenrijk, Frankrijk en Tsjechië, mogelijk gepleegd door Nederlandse criminelen.
Het NFI wil de databank dan ook het liefst uitbreiden met gegevens uit andere Europese landen. Volgens het forensisch instituut is het initiatief een goede aanvulling op de eerder opgerichte glasdatabank. Daarmee kan worden achterhaald of glassplinters afkomstig zijn van een bepaalde plaats delict, zoals bijvoorbeeld een plofkraak.
Het ongeluk met een Nieuw-Zeelands marineschip vorige maand is veroorzaakt door een reeks menselijke fouten. De bemanning van het onderzoeksschip had niet door dat de automatische piloot nog was ingeschakeld en nam daardoor verkeerde beslissingen, is de belangrijkste conclusie van militaire onderzoekers.
De HMNZS Manawanui deed begin oktober onderzoek voor de kust van Samoa, een eilandengroep in Oceanië. Het schip liep vast op een rif en er brak brand uit, waarna het marineschip zonk. Alle 75 mensen aan boord werden gered. Het was voor het eerst dat een Nieuw-Zeelands marineschip zonk in vredestijd.
Schout-bij-nacht Garin Golding en defensieminister Judith Collins stelden na het ongeluk een onderzoek in om de oorzaak te achterhalen. De eerste conclusies zijn nu bekend, begin volgend jaar volgt een uitgebreider rapport.
Op een persconferentie zei Golding dat het schip niet reageerde op een koerswijziging. De bemanning op de brug realiseerde zich niet dat de Manawanui nog steeds op stuurautomaat stond en zocht de oorzaak van het probleem in de besturing. Er ging kostbare tijd verloren, het schip veranderde niet van koers en raakte het rif.
Zorgen lekkende brandstof"De stuurautomaat werd niet uitgeschakeld toen dat had moeten gebeuren", zei Golding. "Dit incident heeft gevolgen gehad voor onze reputatie en we zullen het accepteren, oplossen en ervan leren."
Het wrak van het schip ligt nog onder water en in Samoa zijn zorgen over mogelijk lekkende brandstof. Volgens de Nieuw-Zeelandse marine is er geen gevaar omdat de meeste diesel is verbrand.
