VN-commissie spreekt nu van genocide in Gaza: 'Niet ingrijpen maakt medeplichtig'
Een VN-commissie die geweld onderzoekt in Israël en de bezette Palestijnse gebieden zegt dat Israël zich in de Gazastrook schuldig maakt aan genocide. Volgens de onderzoekers tonen de uitlatingen en daden van Israëlische leiders aan dat er sprake is van de moedwillige vernietiging van het Palestijnse volk.
De onafhankelijke commissie is al jaren kritisch over het handelen van Israël en sprak in maart van dit jaar al over "genocidale daden" door Israël in Gaza. Israël noemde dat toen "irrelevante en antisemitische" opmerkingen die Hamas in de kaart spelen. De Israëlische VN-ambassadeur doet het rapport van vandaag onmiddellijk af als lasterlijk en "een eenzijdige aanval op Israël".
De commissie van experts van de VN-mensenrechtenraad zegt in Gaza vier van de vijf misdaden te zien die als genocide gekwalificeerd kunnen worden: moorden, het aanbrengen van ernstig lichamelijk of geestelijk letsel, het moedwillig verslechteren van overlevingskansen en het tegengaan van geboortes. Alleen voor het vijfde genocidemisdrijf, het gedwongen overplaatsen van kinderen, is geen bewijs genoemd.
Gewraakte uitsprakenDaarnaast wijst de commissie op uitspraken van Israëlische politici en militairen die zouden uitwijzen dat het gaat om moedwillig beleid. President Herzog, premier Netanyahu en oud-defensieminister Gallant worden met name genoemd, maar de commissie benadrukt geen uitspraken van andere hoofdrolspelers te hebben getoetst.
De commissie haalt citaten van de drie aan als bewijs dat Israël niet alleen Hamas als vijand ziet, maar alle Palestijnen. Zo sprak Netanyahu over wraakaanvallen op alle plekken waar Hamas zit "in die verdorven stad Gaza", waarmee hij de strijd volgens de commissie dus zelf breder trekt. Gallant sprak over een strijd tegen "menselijke beesten". Tegen beiden heeft het Internationaal Strafhof een arrestatiebevel uitgevaardigd.
Onafhankelijke commissieDe Onafhankelijke Internationale Commissie voor Onderzoek naar de Bezette Palestijnse gebieden inclusief Oost-Jeruzalem, en Israël werd door de VN-Mensenrechtenraad opgericht vanwege het in 2021 opgelaaide conflict tussen Israël en Hamas. Het onderzoekt schendingen van internationaal recht door beide partijen, maar Israël weigert medewerking omdat de commissie "vooringenomen" zou zijn. De driekoppige commissie verzamelt feiten en trekt juridische conclusies om te presenteren aan de Mensenrechtenraad, die dan vervolgens zelf besluit die wel of niet over te nemen.
"De internationale gemeenschap mag niet zwijgen over de genocidale campagne die Israël voert tegen het Palestijnse volk. Het negeren van tekenen en bewijs van genocide komt neer op medeplichtigheid", zegt hoofdonderzoeker Navi Pillay. "Elke dag dat er niets gebeurt gaan er levens verloren en kalft de geloofwaardigheid van de internationale gemeenschap verder af."
Als bewijs voor de conclusie wijst het rapport erop dat Israël zich op ongekende schaal schuldig maakt aan het doden van Palestijnen, hongersnood veroorzaakt door humanitaire hulp af te knijpen, systematisch onderwijs- en zorgfaciliteiten aanvalt en cultureel en religieus erfgoed vernietigt. De commissie wijst erop dat Israël een aanmaning van het Internationaal Gerechtshof om zich in te houden naast zich neer legt.
De commissie eist dat Israël een eind maakt aan de hongersnood, noodhulp weer toestaat en internationale hulpverleners toelaat tot Gaza. Ook moet er een eind komen aan de omstreden noodhulporganisatie GHF.
Brede ervaringDe 83-jarige Pillay heeft een brede ervaring op het gebied van mensenrechten als rechter in Zuid-Afrika, lid van het Rwandatribunaal en rechter bij het International Strafhof. Ze was tien jaar terug als VN-mensenrechtenchef al kritisch over het optreden van Israël in de Palestijnse gebieden. Zo sprak ze in een eerder conflict met Hamas over mogelijke oorlogsmisdaden door Israël.
Het land betichtte haar daarom al vaker van een "anti-Israëlische houding", al heeft de commissie waar ze voor werkt ook Hamas aangesproken op oorlogsmisdaden tegen Israël in het huidige conflict.
Onafhankelijke experts kozen er eerder al voor om te spreken van genocide of genocidaal geweld in Gaza. Zo gebruikt het NIOD de bewoording genocidaal geweld en voldoen Israëls acties aan de definitie van genocide volgens de in Den Haag gevestigde International Association of Genocide Scholars. Hulporganisaties spraken daar maanden eerder al van.
Uiteenlopende conclusiesVorig jaar zei ook speciaal VN-rapporteur Francesca Albanese voor de Palestijnse gebieden al dat er sprake is van genocide in Gaza. Het leverde haar sancties op van de VS en een Tweede Kamercommissie wilde haar niet spreken bij een bezoek aan Nederland. Huidig VN-mensenrechtenchef Volker Türk sprak zich recent nog uit over oorlogsmisdaden door Israël en "genocidale retoriek", maar legde een petitie van zijn medewerkers om voluit te spreken van genocide naast zich neer.
Hoewel verschillende VN-organen dus al eerder wezen op bewijs voor genocide in Gaza, wil secretaris-generaal Guterres dat woord tot nu toe niet in de mond nemen. Wel zei hij deze zomer dat het geweld "ernstiger is dan we in recente tijden hebben gezien" en hekelde hij de "onverschilligheid en het gebrek aan daadkracht" van de internationale gemeenschap in deze volgens hem "morele crisis voor het wereldwijde geweten".