NOS Nieuws - Algemeen

In haar eerste grote toespraak sinds haar vertrek als vicepresident en de nederlaag als Democratische presidentskandidaat heeft Kamala Harris zich scherp uitgelaten over Donald Trump. Ze riep de Amerikanen op om gezamenlijk op te staan tegen de Republikeinse president en tegen wat zij noemt "de ernstigste door de mens veroorzaakte economische crisis in de moderne presidentiële geschiedenis".

Wereldwijd leidden de ingevoerde importheffingen van Trump tot onrust en beurzen die rood kleurden. "Het lokt duidelijk een recessie uit", zei Harris, die de importheffingen "roekeloos" noemde.

Harris sprak een kwartier lang op een gala in San Francisco. Ze prees de moed van de Amerikanen die zich uitspreken "en zeggen dat het niet oké is om gerechtelijke bevelen te overtreden en om Amerikaanse burgers of wie dan ook zonder eerlijk proces vast te houden en te laten verdwijnen." Ze doelde op de uitzetting van honderden Venezolanen vorige maand, ondanks een gerechtelijk verbod, naar een beruchte megagevangenis in El Salvador.

Conservatieve plannen

De Democrate waarschuwde ook dat de ogenschijnlijke "chaos" van Trumps eerste honderd dagen het resultaat is van lang gekoesterde plannen van conservatieven achter Trump. Zij zouden de president gebruiken om hun eigen belangen te behartigen.

"Het is een agenda om te snijden in het openbaar onderwijs, de overheid te laten krimpen en de diensten te privatiseren", zei Harris. "En dat alles terwijl de rijksten belastingverlaging krijgen."

Toekomst Harris ongewis

Hoe de politieke carrière van Harris zich verder zal ontwikkelen, is onbekend. In haar speech gaf ze daar geen duidelijkheid over. Er wordt gespeculeerd dat ze een gooi gaat doen naar het gouverneurschap in haar thuisstaat Californië. De tweede termijn van Democraat Gavin Newsom daar loopt volgend jaar af.

Het is ook niet uitgesloten dat Harris zich wederom kandidaat stelt voor de presidentsverkiezingen. De eerstvolgende verkiezingen zijn in 2028.

Peter Gillis kan zijn vakantieparken toch voor 185 miljoen euro verkopen aan de koper die zich eerder terugtrok. Dat heeft de rechter vandaag bepaald in een kort geding.

Dit jaar werd bekend dat tien vakantieparken waren verkocht, maar de drie financiers die zouden meedoen, lieten kort daarna weten dat ze ervan afzagen, omdat de Belastingdienst beslag had gelegd op de parken.

Daarop spanden vastgoedondernemer en realityster Gillis en zijn familie een kort geding aan. Daarin eisten zij dat de verkoopovereenkomst zou worden nageleefd en de rechter geeft hen nu gelijk.

De koper zal geen last hebben van de beslagen, oordeelt de rechter. Met de opbrengst van de verkoop van de parken kan Gillis de Belastingdienst betalen en dan worden de beslagen opgeheven. Zowel de koper als de financiers zullen er geen last van hebben en daarom moet de koop doorgaan.

Binnen drie dagen

Het bedrag van 185 miljoen euro moet binnen drie dagen worden overgemaakt naar de notaris, valt te lezen in het vonnis.

Wie de drie financiers zijn, is nog steeds onduidelijk. De koper moet dat ook binnen drie dagen bekendmaken. Doet hij dat niet, dan moet hij een hoge dwangsom betalen, iedere dag dat hij daar niet aan voldoet. Dat bedrag loopt na tien dagen op tot 500.000 euro per dag.

Grootschalige belastingfraude

Gillis raakte met zijn onderneming verschillende keren in opspraak, schrijft Omroep Brabant. De parken werden illegaal bewoond en onlangs werd hij veroordeeld tot zes maanden cel voor grootschalige belastingfraude. Die zaak loop nog, want Gillis is in hoger beroep gegaan.

De parken moesten al eerder sluiten en de familie had geen zicht op heropening. Daarom zocht Gillis een koper.

Precies dertig jaar geleden, op 1 mei 1995, begon de eerste Nederlandse muziekzender op tv. TMF (The Music Factory) bestaat inmiddels al veertien jaar niet meer, maar heeft een blijvende indruk achtergelaten op de Nederlandse muziek. "TMF was de shit vroeger".

De eerste videoclip die werd uitgezonden was Too Much Love Will Kill You van Brian May. Het was het begin van een doorbraak in de Nederlandse muziekindustrie.

Vj's als Bridget Maasland, Sylvana Simons, Ruud de Wild, Sascha Visser, Tooske Ragas en Daphne Bunskoek werden er bekend. Miljoenen Nederlanders groeiden op met de Hitzone-cd's van TMF en de TMF Awards.

Zangeres Sita won meerdere TMF Awards en kijkt daar met plezier op terug:

Véras Fawaz (31) is regisseur van videoclips van artiesten als Joost Klein, Goldband en Bizzey. "Ik ben opgegroeid in Stadskanaal, in het noorden. TMF was de plek waar we konden dromen van de wereld."

TMF was in Nederland lang populairder dan andere muziekzenders als MTV en The Box. Het leidde ertoe dat er ook in België, het Verenigd Koninkrijk en Australië een TMF-zender werd gestart. De zender breidde ook uit met programma's over games en speelde in op de opkomst van de mobiele telefoon met sms-spelletjes tijdens videoclips.

Volgens Fawaz had TMF in die tijd veel invloed op de muziekwereld. "Het was bijna een kweekvijver. TMF was lekker Nederlands, met Nederlandse figuren en de TMF Awards. TMF was de shit vroeger."

In de loop van de jaren traden traden artiesten uit binnen- en buitenland op bij de TMF Awards:

Vandaag verschijnt op Videoland een documentaire over TMF. Daarin komt ook de schaduwkant van het succes naar voren. Verschillende vj's van toen zeggen dat ze een burn-out kregen van de lange werkweken die ze moesten maken.

Jeroen Post zegt dat hij "over het randje is gegaan": "Ik werd wakker met hartkloppingen. Ik ben er anderhalf jaar goed ziek van geweest", zegt hij in de documentaire. Ook Miljuschka Witzenhausen zegt dat ze "vaak letterlijk is omgevallen".

Ook is er kritiek op een van de oprichters van de zender, Lex Harding. Hij zegt in de documentaire dat hij zocht naar "lekkere wijven, mooie meiden om op televisie te presenteren". Hij erkent dat het er vroeger anders aan toe ging dan nu. "Waren opmerkingen overschrijdend naar de maatstaven die nu worden gehanteerd? Zeer zeker. Er werd gevloekt, gescholden en mensen werden uitgelachen."

Volgens De Telegraaf heeft Harding bezwaar gemaakt bij de makers van de documentaire vanwege het beeld dat van hem wordt geschetst, maar heeft dat tot niks geleid.

Renate Gerschtanowitz (toen nog Verbaan) schrijft op Instagram dat ze met een "warm gevoel" terugkijkt op haar tijd bij TMF. "Het is nooit meer zo leuk geweest als in die tijd!" De verhalen over wantoestanden herkent ze niet, zegt ze: "De meeste kunstjes qua contracten, werkdruk en seksisme zijn me geflikt na die tijd."

Zo snel als TMF opkwam, zo snel verdween de zender ook weer van het toneel. Een hoop vj's vertrokken naar concurrenten. Na 2008 begon de populariteit snel af te nemen en in de eerste maanden van 2011 was de zender alleen nog van 06.00 uur tot 15.00 uur op tv.

Vanaf april dat jaar verdween TMF helemaal van tv, en ging het over naar online. Op 1 september 2011 werd TMF definitief opgeheven. Het betekende ook het einde van de TMF Awards; de laatsten werden in 2011 gewonnen door broers Ben en Dean Saunders en Caro Emerald.

Met het verdwijnen van TMF is volgens regisseur Fawaz het tijdperk van de videoclip niet voorbij. "Voor alle artiesten is een clip nog steeds een van de belangrijkste punten. In een clip kan je wegdromen." Volgens Fawaz wordt er nu wel nagedacht over de potentie van een clip voor social media: "Er worden bijvoorbeeld ook tiktoks van gemaakt".

Fawaz denkt met weemoed terug aan de zender. "Vroeger zat ik hele dagen voor de tv naar TMF te kijken om dezelfde clip nog een keer te zien. Maar het principe dat er bij een liedje een clip hoort, dat blijft."

De spanning stijgt rond Taiwan, dus gaat Japan in de diplomatieke aanval. Premier Shigeru Ishiba bezocht deze week achtereenvolgens Vietnam en de Filippijnen, waar hij defensieafspraken maakte om de weerbaarheid van beide landen te versterken.

Het bezoek komt kort na de rondreis van de Chinese president Xi Jinping. Geen toeval, door strategische partnerschappen in Zuidoost-Azië uit te bouwen wil Tokio een regionale verdedigingsgordel creëren tegen de groeiende druk van China.

"Japan en de Filippijnen zijn inmiddels partners", verklaarde Ishiba in Manilla. In Vietnam deelde hij dezelfde boodschap: "Onze samenwerking draagt bij aan regionale stabiliteit en welvaart", aldus de premier in Hanoi. President Ferdinand Marcos Jr. noemde de samenwerking een "gouden tijdperk" en prees Japan voor zijn "krachtige en oprechte steun" aan de Filipijnse veiligheidsambities.

Kustwacht

De twee landen hebben afgesproken te praten over een inlichtingenverdrag en een logistieke defensieovereenkomst voor gezamenlijke militaire operaties. Daarbij bevestigden de twee leiders dat de militaire samenwerking wordt uitgebreid, met nadruk op gezamenlijke oefeningen van de kustwacht.

Ondanks de nauwe banden met China stemde ook de Vietnamese premier Pham Minh Chinh in om een nieuwe "vice-ministeriële dialoog" op te zetten tussen de Japanse en Vietnamese ministeries van Defensie en Buitenlandse Zaken, waarvan de eerste bijeenkomst nog dit jaar zal plaatsvinden.

"De situatie rond Taiwan is ernstig", vertelt Hidetoshi Uchihara. "Een conflict kan niet uitgesloten worden, ook al wil niemand oorlog." Hij is gemeenteraadslid van het eiland Ishigaki, onderdeel van de zuidelijke Nansei-eilandenreeks dat grenst aan de Zuid-Chinese Zee en aan de noordwestelijke rand van de Filipijnse Zee.

De locatie van de eilanden maakt ze een brandpunt in de groeiende spanningen in Oost-Azië. Ishigaki ligt slechts 250 kilometer van Taiwan, het eiland Yonaguni zelfs op minder dan 110 kilometer. Het is een korte vaart naar de Taiwanstraat, een van de drukste en belangrijkste zeeroutes ter wereld.

Diezelfde route opent de toegang tot de Zuid-Chinese Zee, waar Japan niet alleen economisch afhankelijk van is (een groot deel van zijn handel gaat er doorheen) maar waar ook China zijn maritieme invloed stelselmatig uitbreidt. De Filipijnen en Vietnam worden er al regelmatig geconfronteerd met Chinese schepen.

Dagelijkse realiteit

Voor Uchihara is een mogelijke oorlog geen abstract risico, maar een dagelijkse realiteit: "We bevinden ons op een kruispunt van geopolitiek en geografie." In 2024 voerden Chinese marineschepen al zo'n tachtig keer nabij de eilanden, een verdriedubbeling van het jaar daarvoor. "Als er iets gebeurt rond Taiwan staan wij in de vuurlinie."

Correspondent Mustafa Marghadi ging vorig jaar mee op een schip met Filipijnse burgers die protesteren tegen de Chinese claim op visgronden:

Om het moeilijker te maken voor China om een potentieel conflict snel te winnen, en daarmee een afschrikeffect op te bouwen, levert Japan specialisten en uitrusting aan partnerlanden.

Zo stuurt het regelmatig mobiele eenheden van zijn eigen kustwacht om trainingen te verzorgen, heeft Vietnam inmiddels patrouille- en reddingsboten ontvangen, en hebben ook de Filippijnen een Japans radarsysteem gekregen en vijf kustwachtschepen afgenomen.

Noodscenario's

Ook op eigen bodem bereidt Japan zich voor. Op de Nansei-eilanden zijn de afgelopen jaren radarposten, luchtafweerinstallaties en marinebases gebouwd. Of Japan betrokken raakt in een conflict over Taiwan heeft Uchihara dus geen twijfels. "Met zo'n 50.000 Amerikaanse troepen en allemaal nieuwe legerbases hier is er geen ontkomen aan", vertelt hij.

"Daarom zijn er noodscenario's opgezet." In maart presenteerde Japan een evacuatieplan voor de 120.000 inwoners van deze eilanden.

Toch is het niet voldoende, vindt Uchihara. "Het is gewoonweg onmogelijk om de inwoners te beschermen in geval van oorlog. Dat kan ik met zekerheid zeggen." Terwijl de landelijke beleidsmakers in Tokio grootse plannen smeden om de eigen defensie op te bouwen en partnerlanden weerbaarder te maken, zitten de eilandbewoners te wachten op uitleg.

"Mensen vragen mij waar ze heen moeten als het zo ver is," vertelt Uchihara gefrustreerd. "En ik heb daar geen goed antwoord op."

Voorafgaand aan de brand waarbij gisteravond in een appartement in Raamsdonksveer iemand om het leven kwam, was er een explosie. Dat is te zien in een video.

Op de beelden is een grote vuurbal te zien in het appartement aan de Sint Theresiastraat, waarna brand uitbreekt. De identiteit van het slachtoffer is nog onbekend, laat een politiewoordvoerder weten.

Overbuurvrouw Hannie hoorde gisteravond een harde knal, vertelt ze aan Omroep Brabant: "En toen zag ik een heel grote vlam. Ik zag zelfs een gordijn naar buiten vliegen. Daarna volgde de ene na de ander knal."

De hele buurt is geschrokken, zegt ze. "Niemand weet wat er gebeurd is. Het is verschrikkelijk natuurlijk."

Gloednieuw

De appartementen werden enkele weken geleden opgeleverd en zijn dus gloednieuw. Het complex is volgens bewoners niet aangesloten op het gasnetwerk.

Bij de brand kwam gisteravond veel rook vrij. Omwonenden werd geadviseerd de ramen en deuren te sluiten en mechanische ventilatie uit te zetten. Naastgelegen woningen werden ontruimd.

Inmiddels is het onderzoek naar de toedracht van de brand volop gaande, zegt de politie. Die wil daarover nu nog niets zeggen.

De Britse autoriteiten doen onderzoek naar mogelijke omkoping rond de bouw van een Microsoft-datacenter in het Noord-Hollandse Middenmeer. In het onderzoek zijn in het Verenigd Koninkrijk vijf panden doorzocht en drie arrestaties verricht.

De Britse overheidsinstantie voor grootschalige fraude, Serious Fraud Office (SFO), onderzoekt de relatie tussen het Britse bouw- en wegenbouwbedrijf Blu-3 en voormalige medewerkers van het wereldwijde bouwbedrijf Mace Group rond de bouw van het Microsoft-datacenter in de gemeente Hollands-Kroon.

Werknemers van Blu-3 worden ervan verdacht meer dan 3 miljoen pond (omgerekend 3,6 miljoen euro) aan steekpenningen te hebben betaald aan voormalige medewerkers van Mace Group. Het Amerikaanse techbedrijf Microsoft maakt geen deel uit van het onderzoek.

Meer dan zeventig SFO-rechercheurs doorzochten gisteren vier woningen en een bedrijfspand in onder meer Londen en Kent. Ook in Monaco vond een huiszoeking plaats.

Reactie

Blu-3 en Microsoft hebben nog niet op het bericht gereageerd. Bouwbedrijf Mace zegt de beschuldigingen uiterst serieus te nemen. "We zijn vastbesloten om het Serious Fraud Office volledig te ondersteunen bij het onderzoeken van beschuldigingen tegen voormalige medewerkers van de groep."

Microsoft kondigde in 2013 zijn eerste datacenter in het Noord-Hollandse Middenmeer aan. Op een bedrijventerrein langs de A7 zijn inmiddels twee grote datacenters gevestigd, een van Microsoft en een van Google.

De komst van de centra ging niet zonder slag of stoot. De afgelopen jaren was onder bewoners veel verzet tegen de komst van de datacentra. Een onderzoeksbureau concludeerde in maart dat de gemeente Hollands Kroon is tekortgeschoten in het informeren van inwoners.

Apple heeft in de Verenigde Staten een bevel van de rechtbank genegeerd en krijgt er daarvoor flink van langs van de rechter. Die eist dat Apple zich onmiddellijk aan de uitspraak houdt. De zaak is zelfs doorgestuurd naar justitie voor de mogelijke criminele vervolging van een manager van het bedrijf. Hij zou in de rechtbank hebben gelogen.

Het gaat om een uitspraak van de rechter uit 2021 in een zaak die Epic Games tegen het bedrijf had aangespannen. Die maker van het populaire schietspel Fortnite stapte naar de rechter omdat het bij elke aankoop via de App Store 30 procent moest afstaan aan Apple.

Na een jarenlange juridische strijd oordeelde rechter dat Apple de concurrentie in de weg heeft gestaan door die commissie te vragen op App Store-aankopen. De rechter oordeelde dat Apple appmakers moest toestaan om hun klanten erop te wijzen dat zij ook buiten de App Store aankopen konden doen.

27 procent commissie

Maar de manier waarop Apple dat deed, kan volgens de rechter niet door de beugel. Zo kregen Amerikanen die op een link klikten om buiten de App Store iets te kopen, grote waarschuwingen te zien dat zij de appwinkel zouden verlaten. Het doel was om ze bang te maken, waardoor zij de aankopen alsnog via de App Store zouden doen.

Bovendien moesten appmakers alsnog 27 procent commissie betalen over aankopen van digitale producten, zoals games, die buiten de App Store om werden gekocht. Dat is minder dan de 30 procent voor aankopen in de App Store, maar de kosten die ontwikkelaars moesten maken, maakten het verschil van 3 procentpunt niet goed.

Hoewel 27 procent minder is dan 30 procent, wist Apple dat deze optie voor ontwikkelaars niet rendabel was, schrijft de rechter. Bovendien rekende Apple daarvoor geen commissie voor aankopen buiten de App Store.

Apple moet per direct aan de slag

Met deze maatregelen heeft Apple "willens en wetens een gerechtelijk bevel van deze rechtbank geschonden", schrijft de rechter. "De rechtbank verbiedt het Apple om nieuwe concurrentieverstorende maatregelen te implementeren om het gerechtelijk bevel te negeren."

De rechter laat merken niet blij te zijn met Apples gedrag. "Dit is een bevel, geen onderhandeling. Er zijn geen tweede kansen als een partij opzettelijk een gerechtelijk bevel negeert."

Apple moet van de rechter per direct stoppen met de 27 procent commissie van aankopen buiten de App Store. Ook mag het bedrijf appmakers niet tegenhouden om gebruikers naar plekken buiten de App Store te wijzen.

Mogelijk strafbaar feit

De rechter laat ook beoordelen of een Apple-manager van de financiële afdeling onder ede heeft gelogen, een strafbaar feit. Roman zei in de rechtszaak dat Apple pas in 2024 besloot om een nieuwe commissie van 27 procent te vragen voor aankopen buiten de App Store. In werkelijkheid had het bedrijf dat al de zomer van 2023 besloten.

"De getuigenis van meneer Roman zat vol misleiding en regelrechte leugens", oordeelt de rechter. Het is aan justitie om te beoordelen of de Apple-manager daarvoor strafrechtelijk vervolgd wordt.

Ook in Europa aangepakt

De zaak gaat om Apples praktijken in de VS, maar ook in Europa wordt het bedrijf aangepakt. De Europese Commissie heeft Apple vorige week nog een boete van 500 miljoen euro opgelegd, omdat het er - net als in de VS - op aanstuurde dat aankopen via de App Store verliepen, waarmee het een commissie van 17 procent opstrijkt.

Apple heeft zestig dagen de tijd gekregen om appmakers meer ruimte te geven om tegen hun klanten te zeggen dat zij buiten de App Store goedkoper uit kunnen zijn. Het bedrijf is in beroep gegaan tegen de boete.

Vandaag is het zwemseizoen in open water begonnen. Vanaf 1 mei tot 1 oktober controleren waterbeheerders op die plekken regelmatig de waterkwaliteit en veiligheid. Dit jaar is er een opvallende plek om te zwemmen bij gekomen: de binnenhaven van het Marineterrein in Amsterdam.

Volgens het Nederlands Instituut Veiligheid Zwemlocaties (NIVZ) hebben steeds meer mensen de wens om in open water te zwemmen. In de stad gebeurt het nu vooral op 'wildzwemplekken'. Gemeenten hebben liever dat die plekken officiële zwemlocaties worden, waar wordt gecontroleerd, maar vanwege strenge regelgeving is dat niet zo makkelijk.

De beheerder van het Marineterrein Amsterdam is het gelukt om het voor elkaar te krijgen. Mensen zwommen al jaren bij de binnenhaven en nu is het een officiële zwemplek. "Er verandert niet zoveel, behalve dat mensen zeker weten dat de waterkwaliteit goed is en het veilig genoeg is om te zwemmen", zegt woordvoerder Rosa Peper. "We hebben het ook gedaan omdat we een testgebied zijn voor de leefbaarheid van een stad. Zwemmen in een stad is een goede indicatie van een gezond ecosysteem en gezonde mensen."

'Extreem gevoel van vrijheid'

Waarschijnlijk zullen een hoop mensen vandaag het water opzoeken. De temperaturen in Nederland nemen zomerse waarden aan van tussen de 24 en 29 graden.

Vanochtend dook Jim Jansen, wetenschapsjournalist en fanatiek buitenzwemmer, het water van de binnenhaven in. "Het geeft echt een extreem gevoel van vrijheid. Het zwembad beperkt, na 25 à 30 meter moet je je weer omdraaien. Hier ben je de regisseur van je eigen film. Je bepaalt waar je jouw camera op richt: is het de boot of de prachtige architectuur?"

Veilig om in te zwemmen

Nederland telt ruim 700 zwemlocaties. Op een speciale website kunnen mensen zien waar het veilig is om te zwemmen. Rijkswaterstaat geeft daarnaast tips voor het zwemmen in open water. Zo adviseert de organisatie om ter plekke te kijken naar de kleur en geur van het water. Als water een groenblauwe kleur heeft en stinkt, zit er mogelijk blauwalg in.

Verder moeten zwemmers altijd kijken of er geen waarschuwingen hangen op de informatieborden bij de zwemplekken, en na het zwemmen in open water altijd douchen.

In Amsterdam wordt volgens de gemeente de waterkwaliteit van het zwemwater de afgelopen jaren al regelmatig gecontroleerd. Er mag nu het hele jaar door gezwommen worden in de binnenhaven, er komt echter geen toezicht. "Dus wel op eigen risico", aldus Peper.

De eigenaren van een slijterij in Groningen zijn klaar met winkeldieven die jaarlijks duizenden euro's aan schade veroorzaken. Daarom hebben ze op de ruiten en achter de kassa foto's van winkeldieven opgehangen, opgenomen met de beveiligingscamera's.

Eigenaar Bas Bergman vertelt RTV Noord meermaals aangifte te hebben gedaan. "Maar vrijwel allemaal zijn ze geseponeerd. Te weinig tijd, mankracht en bewijsmateriaal, zeggen ze."

Dat laatste is vooral frustrerend, vindt de Groninger, want hij zegt beelden te hebben aangeleverd van de bewakingscamera's. "Daarop is te zien dat er gestolen wordt."

'Inbreuk op privacy'

Nu moeten screenshots op een 'Wall of Shame' dieven afschrikken. Dat is in strijd met de Algemene verordening gegevensbescherming (AVG), zegt hoogleraar datadelen en communicatierecht Aline Klingenberg. Een "flinke inbreuk" op de privacy noemt ze het naming and shaming.

De slijterij is toch niet van plan de foto's weg te halen, hoewel de eigenaren weten dat het strafbaar is. "Van de privacywet mag het niet, maar volgens de wet mag je ook niet stelen", redeneert medewerker Petra Dijkema.

"We worden totaal niet ondersteund door de politie en daarom pakken we het nu zo aan."

Volgens de eigenaar ziet de politie haar 'wall of shame' door de vingers:

De slijterij heeft nog meer maatregelen genomen tegen diefstal. Zo hangt er op de ruit een briefje dat klanten verbiedt om met helm of pet binnen te komen. "We willen te allen tijde het gezicht herkenbaar hebben van de klant die bij ons in de winkel is", legt Dijkema uit.

Ook staat voor sommige flessen in het schap nu een kartonnen doos met een plaatje van de fles. "Zo is de fles minder makkelijk mee te nemen."

Collectief winkelverbod

Winkeldieven krijgen steeds vaker een collectief verbod voor winkelgebieden. Daarbij slaan winkeliers de handen ineen tegen personen die vaker de fout in gaan. Tientallen gebieden door heel Nederland maken er al gebruik van.

De redenering erachter is dat een verbod per winkel niet werkte, dan ging de dief gewoon naar de buurman. Met het collectieve winkelverbod zijn personen die herhaaldelijk overlast veroorzaken of een strafbaar feit plegen in het hele gebied niet meer welkom.

Als een winkelier iemand betrapt, kan de ondernemer behalve een individueel winkelverbod ook een collectieve waarschuwing voor 1 jaar geven. De dief is dan nog welkom in andere winkels, maar bij een nieuwe overtreding in een deelnemende winkel, krijgt deze persoon een collectief winkelverbod.

Ook Drenthe op de lijst

In Groningen geldt zo'n collectief winkelverbod nog niet. In Noord-Nederland is dat wel al in Leeuwarden, Sneek, Harlingen en Sellingen het geval.

Ook Emmen is dicht bij een collectief verbod, schrijft RTV Drenthe. "Veel winkeliers ervaren overlast", zegt supermarktmanager Rob Michielsen. Hij verwacht dat over een paar maanden met tientallen ondernemers zal worden gestart.

Zowel vanuit de Verenigde Staten als Oekraïne is positief gereageerd op de mineralendeal die beide landen hebben ondertekend. Afgelopen nacht sloten beide landen na maanden onderhandelen een overeenkomst. De deal geeft de Verenigde Staten toegang tot mineralen, olie, gas en andere natuurlijke hulpbronnen in Oekraïne.

Hoewel de volledige overeenkomst nog niet gepubliceerd is, is wel duidelijk dat de VS en Oekraïne een investeringsfonds oprichten waarbij beide partijen evenveel rechten hebben. De winst van het fonds wordt uitsluitend in Oekraïne geïnvesteerd en het land hoeft ook geen schuld terug te betalen aan de VS.

Geld terug

Met de overeenkomst kan president Trump aan het Amerikaanse volk laten zien dat zij iets terugkrijgen van al het geld wat de Amerikanen de afgelopen jaren aan Oekraïne hebben geschonken.

"Biden heeft ze 350 miljard dollar gegeven. We hebben een deal gesloten waarbij we in theorie veel meer krijgen dan die 350 miljard dollar", zei Trump in een interview met de Amerikaanse zender NewsNation. Verschillende internationale onderzoeken tonen overigens aan dat de VS zo'n 120 miljard dollar aan Oekraïne hebben geschonken.

Trump zei in Vaticaanstad met de Oekraïense president Zelensky de deal te hebben besproken, tijdens de uitvaart van paus Franciscus. Hij zegt dat de overeenkomst "een heel goede zaak" is voor Oekraïne, omdat "Rusland in deze oorlog veel groter en veel sterker is".

Minister van Financiën Bessent denkt dat Trump met de deal sterker staat in de onderhandelingen met Rusland. "Het toont Rusland dat de VS en Oekraïne op één lijn zitten."

Wederopbouw

Ook in Oekraïne wordt positief gereageerd op de deal. Buitenlandminister Sybiha noemt het "een belangrijke mijlpaal in het strategische partnerschap" tussen Oekraïne en de VS. Ook zegt hij dat de overeenkomst bedoeld is ter "versterking van de Oekraïense veiligheid en economie".

De Oekraïense premier Shmyhal zegt dat er geld vrijkomt voor de wederopbouw van zijn land en dat de economie ermee zal groeien.

Daarnaast behoudt Oekraïne de controle over de eigen grondstoffen en de infrastructuur en blijft ook de energiesector in Oekraïense handen. In eerdere voorstellen wilden de Amerikanen de kerncentrale bij Zaporizja in beheer nemen, in samenspraak met Rusland. Het Russische leger nam de kerncentrale kort na de invasie in 2022 in.

Signaal naar Rusland

De overeenkomst staat formeel los van de onderhandelingen over een staakt-het-vuren tussen Oekraïne en Rusland. Toch wil de regering-Trump een duidelijk signaal afgeven aan Rusland. In een verklaring zeggen de Verenigde Staten dat ze "zich inzetten voor vrede in een vrij, soeverein en welvarend Oekraïne". Ook waarschuwen ze dat "niemand die de Russische oorlogsmachine heeft gefinancierd zal profiteren van de overeenkomst".

Voor Oekraïne zal het tekenen van de overeenkomst voelen als extra steun in de oorlog tegen Rusland. De VS heeft nu namelijk een belang bij Oekraïens succes.

Vanuit het Kremlin is nog niet gereageerd op de deal. Wel zegt Dmitri Medvedev van de Russische Veiligheidsraad dat president Trump Kyiv eindelijk gedwongen heeft te betalen voor de Amerikaanse hulp. "Nu zullen ze militaire goederen moeten betalen met de nationale rijkdom van een land dat gaat verdwijnen."

Geen veiligheidsgaranties

In de overeenkomst zijn geen veiligheidsgaranties opgenomen, al was dat aanvankelijk wel een van de grote wensen van Oekraïne. Volgens de Amerikanen zal de aanwezigheid op Oekraïens grondgebied betekenen dat Rusland meer terughoudend zal zijn.

Het zal nog jaren duren voordat er daadwerkelijk grondstoffen worden gewonnen in Oekraïne. Daarvoor moeten onder meer flinke investeringen worden gedaan. Daarnaast bevinden zich een aantal locaties in een gebied dat nu onder controle staat van het Russische leger.

Negen op de tien Nederlanders staan komende zondag 4 mei op de een of andere manier stil bij Dodenherdenking. Verreweg de meesten van hen (85 procent) doen mee aan de twee minuten stilte om 20.00 uur, blijkt uit het jaarlijkse Vrijheidsonderzoek van het Nationaal Comité 4 en 5 Mei.

De beweegredenen van de 10 procent die de Nationale Herdenking langs zich heen laat gaan zijn divers. Dit jaar is voor het eerst in het onderzoek ook de stelling opgenomen dat "herdenken betekenisloos is als vandaag de dag nog steeds oorlogen plaatsvinden". Ruim de helft (54 procent) van de 'niet-herdenkers' blijkt het daarmee eens.

De stelling is onder andere actueel omdat er zondag in Den Haag een alternatieve herdenking wordt gehouden, waarin behalve aan de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust ook aandacht wordt besteed aan de Palestijnse slachtoffers in Gaza. De organisatoren verwachten daar zo'n 500 deelnemers.

De huidige herdenking op de Dam "schuurt", vindt Tessa Terpstra, een van de organisatoren. "Voor ons is herdenken lessen trekken uit het verleden en stilstaan bij het huidige leed. Daar is te weinig ruimte voor op de Dam. De vertegenwoordigers daar zeggen 'nooit meer', maar negeren daarbij dat er al anderhalf jaar een genocide is in Gaza."

Het Nationaal Comité 4 en 5 Mei, organisator van de dodenherdenking op de Dam en de viering van Bevrijdingsdag, zegt in het algemeen "de roep om aandacht voor slachtoffers van conflicten wereldwijd" te begrijpen. "Wij vinden het belangrijk om aandacht te hebben voor oorlog en (on)vrijheid vandaag de dag", laat een woordvoerder weten.

Maar, voegt zij er aan toe, de Nationale Herdenking op 4 mei is niet het moment om hierbij stil te staan. "Het is een Nationale Herdenking, waarin Nederlandse slachtoffers van oorlogsgeweld en onderdrukking centraal staan."

"Dan herdenken we de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog in Europa en in Zuidoost-Azië. Sinds 1961 doen we dat ook met de slachtoffers van oorlogssituaties en vredesoperaties waarbij Nederland betrokken was na de Tweede Wereldoorlog. "

Uit het onderzoek van het Nationaal Comité onder 1200 Nederlanders blijkt echter dat de meeste herdenkers het breed zien. Op de vraag "Wie herdenkt u op 4 mei?" vormen de Nederlandse slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog het meest gegeven antwoord. Maar 56 procent noemt ook "alle slachtoffers uit de hele wereld van alle oorlogen".

Overwegingen die te maken hebben met de actuele angst voor oorlog zijn bij het herdenken steeds belangrijker geworden, valt het comité op. Acht op de tien herdenken onder meer om uit te dragen dat men nooit meer oorlog wil, 64 procent doet dit (ook) uit angst dat zoiets weer kan gebeuren, 56 procent vindt het belangrijk vanwege de Oekraïne-oorlog en 48 procent noemt de oorlog in het Midden-Oosten.

Zelf vervolgd

Nieuw dit jaar in het Vrijheidsonderzoek is dat er extra vragen zijn voorgelegd aan zo'n 150 mensen die zelf te maken hebben gehad met vervolging tijdens de Tweede Wereldoorlog of die familieleden hebben bij wie dat het geval was.

Zij mochten onder meer laten weten of zij het een goede zaak zouden vinden als op 4 mei ook de slachtoffers van huidige oorlogen en geweld wereldwijd zouden worden herdacht. Wat blijkt: 52 procent van deze specifieke groep is het daarmee eens, 18 procent niet, 30 procent is neutraal.

De oudste persoon ter wereld, de Braziliaanse non Inah Canabarro Lucas, is gisteren overleden. Ze was sinds eind vorig jaar volgens Guinness World Records de oudste persoon ter wereld.

Canabarro nam het stokje over van Tomiko Itooka, de Japanse vrouw die in december overleed op 116-jarige leeftijd.

Dat Canabarro het op 116-jarige leeftijd zou schoppen tot oudste mens ter wereld, kwam voor velen als een verrassing. In haar kinderjaren was ze volgens haar neef zo mager dat veel mensen dachten dat ze niet oud zou worden.

Het katholieke geloof speelde de belangrijkste rol in haar leven. Ze groeide op in een groot gezin en koos voor een leven als non. Een andere zuster sprak vol lof over haar. Ze noemde Canabarro "een veerkrachtig persoon" die "altijd gericht is op anderen en niet op zichzelf".

Liefde voor voetbal

Op 110-jarige leeftijd kreeg Canabarro de apostolische zegen van de onlangs overleden paus Franciscus. Net als Franciscus had Canabarro een voorliefde voor voetbal. Ze was fan van de Braziliaanse voetbalclub Internacional uit haar woonplaats Porto Alegre, die een jaar na haar geboorte werd opgericht.

"Wit of zwart, rijk of arm, wie je ook bent, Inter is het team van het volk", zei Canabarro vorig jaar in een video ter gelegenheid van haar verjaardag. De club staat op Instagram stil bij haar overlijden en schrijft dat Canabarro haar leven wijdde aan "vriendelijkheid, geloof en liefde voor de club".

Met het overlijden van Canabarro is Ethel Caterham nu de oudste persoon ter wereld. De Britse 115-jarige vrouw woont in de buurt van Londen.

De 17-jarige Hugo zag zijn kans schoon toen de Julianabrug bij de Zaanse Schans de afgelopen dagen kapot was. Door het defect konden honderden toeristen niet bij het station komen en Hugo besloot hen met zijn boot te hulp te schieten.

Toen Hugo zag dat de brug kapot was, belde hij meteen al zijn vrienden. Samen met zes van hen zette hij een veerdienst op. Vijf euro per overvaart vroegen ze. En zo verdiende Hugo in drie dagen tijd honderden euro's.

"Mensen moesten hun trein of vlucht halen", vertelt hij vanaf het water tegen regionale omroep NH. "Dan zou ik ook liever vijf euro uitgeven aan een bootje dan aan een nieuw vliegticket."

NH voer een stukje mee met Hugo:

"Ik heb heel veel toeristen overgevaren", zegt hij trots. "Ik denk wel 350 mensen." Hij vindt het fijn dat hij mensen heeft kunnen helpen. "Je helpt ze toch nog aan een leuke vakantie, want zoiets als een kapotte brug kan echt wel een beetje de sfeer verpesten."

Kapotte sensor

De Julianabrug is de meest directe verbinding tussen de Zaanse Schans en het spoor en wordt door veel toeristen gebruikt. De brug was defect door een verkeerd afgestelde sensor, laat een woordvoerder van de provincie weten.

Opvallend is dat de brug het elke dag tussen 14.00 uur en 15.00 uur begaf. Mogelijk kwam het door de hitte. Dat wordt nog onderzocht.

Volgens de woordvoerder zou het probleem nu opgelost moeten zijn en kunnen de hordes toeristen vandaag gewoon de hele dag gebruik maken van de Julianabrug.

Jammer voor Hugo, die een mooi vakantiebijbaantje had gevonden. "Van mij mag de brug vandaag weer stuk gaan."

Een effectieve maatregel om de jeugd te beschermen of regelrechte censuur om critici een toontje lager te laten zingen? Met verkiezingen in aantocht vragen de Albanezen zich af wat de werkelijke reden is achter het verbod op TikTok.

Het is nu zes weken geleden dat de populaire filmpjes-app op zwart ging. Albanië nam deze vergaande stap als eerste land in Europa. India, Nepal en Iran deden de van oorsprong Chinese app al eerder in de ban.

Aanleiding voor het Albanese verbod was de dood van een 14-jarige jongen in hoofdstad Tirana, afgelopen november. Een medeleerling had hem op school neergestoken met een mes, na een ruzie. Die zou zich voorafgaand aan het geweld deels hebben afgespeeld op TikTok, iets wat de ouders van het slachtoffer met klem ontkennen. Hun zoon zou de app niet eens op zijn telefoon hebben gehad. De dader zou zijn daad vervolgens verheerlijkt hebben op de app.

Voor premier Edi Rama reden genoeg om de app te verbieden, in eerste instantie voor een jaar. "TikTok laat alleen uitschot en schurken zien", zei hij in december. "We gaan deze schurk een jaar lang uit onze buurt verjagen."

Afleidingsmanoeuvre

Het verbod is een hard gelag voor de ruim 1,5 miljoen gebruikers in het land, met minder dan 2,5 miljoen inwoners. Het is noodzakelijk om kinderen te beschermen, volgens Rama. De regering zegt dat tijdens 1300 bijeenkomsten 65.000 ouders en docenten zijn geraadpleegd. Negen op de tien van hen zou voor ingrijpen zijn.

Wie deze mensen zijn en waar en wanneer die ontmoetingen plaatsvonden, is niet duidelijk. Een verzoek van de NOS om toelichting op de maatregel door de regering, blijft onbeantwoord.

Critici spreken van een afleidingsmanoeuvre: geweld en pestgedrag pak je volgens hen niet aan door apps te verbieden. Bovendien is er meer dan alleen TikTok. "Als je TikTok afsluit, hebben we Instagram nog. En als je dat blokkeert, hebben we Snapchat", zegt Adela Pinjolli (20).

Pinjolli zit met haar zus Ida (29) op een terras in de hoofdstad Tirana, telefoon in de hand. Zelf deelt de student op TikTok foto's van producten in de supermarkt met haar ruim duizend volgers, om te laten zien hoe snel alles duurder wordt en hoe moeilijk het is om rond te komen.

Ze gebruikt een VPN-verbinding om het verbod te ontduiken. De blokkade is sowieso vooralsnog verre van waterdicht. Via wifi is TikTok vaak gewoon toegankelijk. Via mobiele data meestal niet, zeggen gebruikers op straat, maar voor houders van buitenlandse simkaarten dan vaak weer wel.

Het is ook niet zo makkelijk om een app te blokkeren, zeggen technische experts. "Het lukt onze regering niet om de wet te handhaven om zo geweld te voorkomen. Dus proberen ze het maar door TikTok te verbieden", zegt Ida Pinjolli. "En dan werkt de blokkade niet eens helemaal. Het is grote onzin."

Censuur vanwege verkiezingen

Anderen spreken van regelrechte censuur. Ze wijzen op het moment dat de blokkade inging. Op 11 mei zijn er parlementsverkiezingen in Albanië en een deel van de oppositie zegt voor de campagne afhankelijk te zijn van TikTok.

Zo'n oppositiepoliticus is Arlind Qori, lijsttrekker van de linkse partij Beweging Samen. "Wij maken als nieuwe partij veel gebruik van sociale media en dan vooral van TikTok. Dat heeft een veel democratischer algoritme en is goedkoper dan andere platforms", zegt hij.

Qori heeft 51.000 volgers en meer dan een miljoen likes in de app en is daarmee naar eigen zeggen de op een na populairste politicus op TikTok. "Via TikTok hebben we op een goedkope manier 500.000 kiezers bereikt. Geld voor tv hebben we niet. Bovendien zijn de grote tv-stations in handen van oligarchen en die negeren ons, want ons politieke programma is juist gericht tegen hen."

Zijn partij gebruikt TikTok nog wel, maar voelt zich gemankeerd. "Vooral voor oudere kiezers, en anderen die niet technisch onderlegd zijn, is het niet zo eenvoudig om een VPN-verbinding op te zetten."

Qori is niet de enige die vraagtekens zet bij de werkelijke intentie en het effect van het TikTok-verbod. Organisaties van journalisten en voorvechters van digitale rechten zijn naar het Consitutioneel Hof gestapt, omdat ze vinden dat het verbod in strijd is met de vrijheid van meningsuiting en dus de grondwet. Maar de kans op een uitspraak nog voor de verkiezingen is klein.

Goedemorgen! In het Verenigd Koninkrijk zijn lokale verkiezingen waarbij kiezers een nieuwe 'county council' kunnen kiezen. Dat is vergelijkbaar met een Nederlandse gemeenteraad. En in restaurant De Librije in Zwolle is een condoleance voor genodigden om afscheid te nemen van topkok Jonnie Boer.

Eerst het weer: Vandaag is het zonnig en met een wind uit zuidelijke richtingen wordt het op grote schaal zomers warm. De maxima liggen tussen 24 en 29 graden.

Ga je vandaag op pad? Dit is het overzicht van de files en wegwerkzaamheden en hier lees je over de situatie op het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

De Amerikaanse en Oekraïense regering zijn het eens geworden over een veelbesproken mineralendeal. De deal geeft de Verenigde Staten toegang tot mineralen, olie, gas en andere natuurlijke hulpbronnen in Oekraïne. Met de deal wordt een investeringsfonds opgericht waarbij de opbrengsten gebruikt worden voor herstel van Oekraïne.

De VS geeft nog niet veel details over de deal, maar rept bij monde van minister van Financiën Scott Bessent wel over een deal waarmee "de twee landen samen kunnen werken en samen kunnen investeren om ervoor te zorgen dat onze gezamenlijke middelen, talenten en capaciteiten het economisch herstel van Oekraïne kunnen versnellen".

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Gisteren was de tweede Nationale Geluidmeetdag. Met een app kan iedereen doorgeven hoe stil of luidruchtig de buitenomgeving is. De bedoeling is dat dat adviezen oplevert over hoe de omgeving beter kan worden ingericht.

Fijne dag!

De meeste vervuilende bedrijfswagens die met een buitenlands kenteken rijden, kunnen in veel gevallen ongestraft een uitstootvrije zone binnenrijden. De camera's die kentekens registereren, mogen niet worden gebruikt voor auto's met een buitenlands kenteken omdat dat tegen de Europese afspraken ingaat, meldt AD op basis van een Kamerbrief van staatssecretaris Jansen (Openbaar Vervoer en Milieu).

Met onder meer België en Duitsland heeft Nederland al wel verdragen voor verkeersovertredingen. Jansen verwacht daarom dat dit jaar nog geregeld is dat ook auto's met een Belgisch kenteken door het camerasysteem geregistreerd kunnen worden en dat eigenaren boetes toegestuurd kunnen krijgen. Voor auto's met een Duits kenteken is dat lastiger, stelt de staatssecretaris "omdat zij (Duitsland, red.) pas gegevens delen ná een aangetoonde overtreding, terwijl voor zero-emissiezones juist vooraf gegevens nodig zijn".

Lokaal onderzoek

Het is niet bekend hoeveel auto's met buitenlandse kentekens de zones zijn binnengereden, meldt Jansen. Wel heeft de gemeente Rotterdam lokaal onderzoek gedaan. Van alle auto's die de zone in Rotterdam binnenreden, hadden er tussen de 2,4 en 3,7 procent een buitenlands kenteken.

Eigenaars van vervuilende bedrijfswagens met een buitenlands kenteken ontlopen weliswaar een boete die automatisch wordt uitgeschreven na cameraregistratie, maar kunnen alsnog een boete ontvangen. Naast camera's worden namelijk ook handhavers ingezet die in het gebied boetes kunnen uitschrijven, bijvoorbeeld op laad- en losplekken.

Op dit moment telt Nederland zestien gemeenten met een zero-emissiezone waaronder Amsterdam, Den Haag, Eindhoven, Rotterdam, Groningen en Zwolle. twaalf andere gemeenten voeren de komende maanden en jaren zo'n zone in. De eerste zes maanden dat de zone is ingevoerd, worden nog geen boetes uitgedeeld.

De zones zijn bedoeld om zeer vervuilende bedrijfswagens te weren. Stapsgewijs mogen die de komende jaren het gebied niet meer in. Het is de bedoeling dat uiteindelijk alleen nog emissievrije bedrijfsvoertuigen het gebied in mogen. Iedere twee maanden informeert Jansen de kamer over de voortgang van de zones.

De Amerikaanse en Oekraïense regering zijn het eens geworden over een veelbesproken mineralendeal. De deal geeft de Verenigde Staten toegang tot mineralen, olie, gas en andere natuurlijke hulpbronnen in Oekraïne.

Zowel vicepremier van Oekraïne Joelia Svyrydenko als het Amerikaanse ministerie van Financiën maakten de deal rond middernacht (Nederlandse tijd) bekend. De mineralendeal staat los van onderhandelingen over een eventueel staakt-het-vuren tussen Oekraïne en Rusland. Met de deal wordt een investeringsfonds opgericht waarbij de opbrengsten gebruikt worden voor herstel van Oekraïne.

De VS geeft nog niet veel details over de deal, maar rept bij monde van minister van Financiën Scott Bessent wel over een deal waarmee "de twee landen samen kunnen werken en samen kunnen investeren om ervoor te zorgen dat onze gezamenlijke middelen, talenten en capaciteiten het economisch herstel van Oekraïne kunnen versnellen".

Onduidelijk hoe geld wordt besteed

In het fonds gaan Oekraïne en de VS gezamenlijk investeren in de Oekraïense grondstoffenindustrie. Oekraïne stort 50 procent van de winst dat het behaalt uit nieuwe contracten binnen de grondstoffenindustrie in het fonds. Hoe dat geld wordt besteed en hoe de VS daar baat bij heeft, is nog altijd onduidelijk.

Nu de Oekraïense regering akkoord is, moet het Oekraïense parlement er nog mee instemmen. De mineralendeal kent een lange aanloop. Trump en zijn regering tonen sinds hun aantreden interesse in de waardevolle grondstoffen die in de Oekraïense bodem zitten.

Bekijk in deze video welke grondstoffen Oekraïne rijk is:

In eerste instantie eiste de VS dat het op termijn 500 miljard dollar aan zeldzame mineralen zou mogen winnen in Oekraïne - als "compensatie" voor de Amerikaanse wapensteun aan Oekraïne - maar die eis ging al snel van tafel.

Geen veiligheidsgaranties

Ook Kyiv deed flinke concessies. Oekraïne wilde in eerste instantie dat een mineralendeal gepaard zou gaan met Amerikaanse veiligheidsgaranties - ter bescherming tegen Rusland - maar dat is niet in de getekende overeenkomst opgenomen.

Trump maakte al snel duidelijk dat hij dat niet ziet zitten. Volgens de Amerikaanse president is zo'n overeenkomst al een soort veiligheidsgarantie; de Amerikaanse aanwezigheid op Oekraïens grondgebied zal hoe dan ook betekenen dat Rusland meer terughoudend is, redeneerde hij.

Volgens minister Bessent ziet Trump het partnerschap als een manier om te tonen dat Oekraïne en de VS "zich inzetten voor duurzame vrede en welvaart in Oekraïne". Hij stelt dat "geen enkele staat of persoon die de Russische oorlogsmachine heeft gefinancierd mag profiteren van de wederopbouw van Oekraïne".

Ruzie

De mineralendeal leek al eerder rond te zijn, maar onderhandelingen liepen steeds op het laatste moment spaak. Eind februari leken de landen klaar om de overeenkomst te ondertekenen, maar de ontmoeting tussen Zelensky en Trump in het Oval Office liep uit op een felle ruzie.

De krabbels werden nooit gezet en de VS pauzeerde de militaire hulp en inlichtingen aan Oekraïne. De toch al moeizame relatie tussen Kyiv en Washington bereikte daarmee een nieuw dieptepunt.

Ook gisteren was tot het laatste moment onzeker of de partijen er samen uit zouden komen. Vanmiddag stelde de Oekraïense premier Sjmyhal dat Kyiv "binnen 24 uur" zou kunnen tekenen, maar even later spraken ingewijden over hindernissen die op het laatste moment waren ontstaan.

Frustratie

Over de onderhandelingen over een mogelijk staakt-het-vuren tussen Rusland en Oekraïne liet de Amerikaanse president Trump de laatste weken juist zijn frustratie blijken. De VS heeft meermaals gedreigd dat het zich terug zal trekken als de strijdende partijen niet snel een akkoord sluiten.

De Nederlandse economische groei zal dit jaar en volgend jaar een stuk minder zijn als de Amerikaanse president Trump zijn importheffingen doorzet. Dat verwacht het Centraal Planbureau (CPB). Voor dit jaar voorziet het CPB in dat geval een groei van 1,5 procent in plaats van 1,9 en voor 2026 0,9 procent in plaats van 1,5.

Op 2 april kondigde Trump voor allerlei landen en regio's importheffingen aan. Voor de EU was dat 20 procent. Daardoor wordt de export van goederen van hier naar de VS duurder en minder aantrekkelijk. Na een week pauzeerde Trump die heffingen voor de meeste landen alweer, voor 90 dagen, maar in dit onderzoek gaat het CPB er dus vanuit dat die heffingen van 20 procent er wel komen.

Het CPB is een onafhankelijk economisch onderzoeksinstituut dat gefinancierd wordt door de Rijksoverheid. De voorspellingen van het CPB worden door de overheid gebruikt bij het maken van beleid.

Grotere onzekerheid

Er zijn directe gevolgen van de heffingen, zoals minder export van Nederland naar de VS. Het effect daarvan op de economie is niet heel groot, omdat de goederenexport naar de VS maar 5,9 procent is van de totale Nederlandse export.

Toch leiden de heffingen tot onzekerheid over de economie, zegt het CPB, en daardoor zullen bedrijven minder willen investeren. Door de onzekerheid dalen hun investeringen in een jaar tijd met 5 procent, verwacht het CPB.

Voor de langere termijn verwacht het bureau een kleiner effect op de economische groei, want bedrijven hebben dan meer tijd gehad om zich aan te passen en nieuwe afzetmarkten te vinden voor hun producten.

Goedkopere dollar

Voor eind 2026 verwacht het CPB dat de Nederlandse economie door de heffingen 1 procent minder gegroeid zal zijn dan zonder heffingen. Voor de langere termijn is dat negatieve effect dus kleiner, namelijk rond de 0,5 procent.

De importheffingen zullen er niet toe leiden dat de inflatie in Nederland hoger wordt, verwacht het CPB. Dat komt vooral doordat de dollar sinds de aankondiging goedkoper is geworden. Daardoor betaalt Nederland minder voor import uit de VS. En ook aardolie wordt goedkoper door de gedaalde dollar, want de internationale oliehandel gaat in dollars.

Ook DNB verwacht kleine krimp

Ook De Nederlandsche Bank (DNB) kwam vanmorgen met een berekening van de gevolgen van de handelsoorlog met de VS. Net als het CPB verwacht de centrale bank dat de economie vooral volgend jaar veel minder sterk zal groeien. Vooral de chemische sector en machineproducten worden geraakt.

Heel veel duurder wordt het leven in Nederland niet, verwacht DNB. De inflatie loopt in het ergste geval maar "enkele tienden van een procentpunt" op.

Toch noemt ook DNB alle voorspellingen erg onzeker. Vooral omdat de waarde van de dollar momenteel hard daalt, terwijl handelstarieven doorgaans de Amerikaanse munt versterken. Dat beleggers de dollar niet meer vertrouwen valt lastig in macro-economische modellen te gieten.

Een uitzendbureau voor zorgmedewerkers heeft in het afgelopen halfjaar minstens 120 medewerkers ingezet op klussen waarvoor ze niet de juiste papieren hadden. Dat blijkt uit onderzoek van de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ), de Nederlandse Arbeidsinspectie en de politie. De ongediplomeerde uitzendkrachten werkten onder meer in de jeugdzorg en in de zorg voor mensen met een beperking.

Het gaat om het uitzendbureau Allround Care. Onderzoeksplatform Follow the Money (FTM) deed een rondgang langs zorginstellingen met de vraag of zij werkten met uitzendkrachten van het bureau. Daaruit kwamen de instellingen Enver, Amarant, Prisma, Raamwerk en Gemiva naar voren. Zij gaven aan een brief van de inspectie te hebben gekregen, omdat die wilde achterhalen of de Allround Care-medewerkers over de juiste diploma's beschikten.

Gemiva vroeg vervolgens bij Allround Care om de diploma's van de invalkrachten, maar een woordvoerder zegt tegen FTM dat ze die niet hebben ontvangen. Gemiva vroeg vervolgens de negen krachten die bij de instelling werkten zelf om hun diploma. "Van drie hebben we niets meer gehoord en drie wilden geen diploma's overleggen", aldus de woordvoerder. Gemiva heeft inmiddels het contract met Allround Care opgezegd.

'Diploma's verloren gegaan'

In een reactie aan FTM laat Allround Care weten dat de medewerkers de diploma's niet konden overleggen vanwege een technische storing bij het softwarebedrijf dat verantwoordelijk is voor de personeelsdossiers. Daardoor zou een deel van de diploma's verloren zijn gegaan.

Het bureau zegt ook dat het vooral wordt ingeschakeld bij hoge nood en dat snelle inzetbaarheid dan "essentieel" is. "Er wordt gewerkt met ervaren, flexibele zorgverleners, zoals leerlingen in de afrondende fase van hun opleiding of professionals met aantoonbare praktijkervaring en relevante certificering", aldus de advocaat van het bedrijf. Volgens hem waren de zorginstellingen ervan op de hoogte dat deze krachten (nog) ongediplomeerd waren.

De advocaat voegt toe dat zorginstellingen regelmatig ongediplomeerde medewerkers inzetten op functies waarvoor een diploma niet vereist is en dat de instellingen deze werkwijze pas recentelijk zijn gaan heroverwegen door druk van de inspectie.

Experiment tegen criminaliteit

Zorginstelling Gemiva brengt daar tegenin dat de krachten van Allround Care werden ingezet als begeleider in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking en dat daarvoor altijd een diploma nodig is. De medewerkers zouden ook langere tijd bij Gemiva hebben gewerkt, niet alleen in noodsituaties.

Het onderzoek naar dit uitzendbureau is onderdeel van een experiment waarbij de politie en de inspecties criminaliteit in de gezondheidszorg willen aanpakken, schrijft FTM. In een reactie aan de NOS bevestigt de inspectie niet dat het onderzoek doet naar Allround Care, maar wel dat er onderzoek wordt gedaan naar "dergelijke bureaus".

Begin dit jaar meldde Nieuwsuur dat er op grote schaal frauduleuze certificaten werden verstrekt in het mbo. Malafide bureaus verkochten kant-en-klare certificaten, waardoor mbo'ers makkelijker een zorgdiploma of een registratie als zorgmedewerker konden krijgen. Volgens de inspectie en het OM werd dit een verdienmodel voor criminele organisaties.

In het Eshtaolbos, ten westen van Jeruzalem in Israël, woedt een grote natuurbrand. Zeker achttien mensen zijn naar het ziekenhuis gebracht omdat ze rook hadden ingeademd.

Volgens de lokale brandweer is het vuur nog lang niet onder controle, omdat het zich snel verspreidt door de droogte en hoge windsnelheid.

Meerdere wegen, waaronder de belangrijkste snelweg tussen Jeruzalem en Tel Aviv, zijn door de bosbrand onbegaanbaar. Volgens de Israëlische nieuwssite The Times of Israel moesten enkele dorpen worden geëvacueerd.

Italië, Kroatië en Noord-Macedonië hebben blusvliegtuigen gestuurd. Het districtshoofd van de brandweer in Jeruzalem denkt dat het mogelijk de grootste brand ooit is in Israël.

Memorial Day

De oorzaak van de brand is nog onbekend. Die brak uit terwijl Israël Memorial Day herdenkt, ter nagedachtenis aan gesneuvelde soldaten en slachtoffers van aanslagen. Veel geplande evenementen op begraafplaatsen in Israël zijn geannuleerd.

Morgen wordt in Israël de onafhankelijkheid gevierd, maar door de brand kunnen veel evenementen niet doorgaan. In onder meer Tel Aviv, Jeruzalem en Ashkelon zijn de evenementen afgelast.