Aggregator

De Australische binnenlandse veiligheidsdienst heeft zes jaar geleden onderzoek gedaan naar banden tussen een van de daders van de aanslag bij Bondi Beach in Sydney en een cel van terreurgroep Islamitische Staat (IS). Dat meldt de Australische zender ABC News op basis van bronnen bij een antiterreureenheid.

In de auto van de schutters is volgens de bronnen een IS-vlag gevonden na de aanslag gisteren. De eenheid die de aanslag onderzoekt, gaat ervan uit dat de daders trouw hadden gezworen aan de terreurgroep.

Bij de aanslag gisteren op een Joods festival in Sydney, waar het feest Chanoeka werd gevierd, vielen 16 doden, inclusief een van de schutters. Vijf gewonden verkeren in kritieke toestand. De daders waren een 24-jarige man en zijn 50-jarige vader.

Volgens ABC News kreeg veiligheidsdienst ASIO de 24-jarige zes jaar geleden in beeld nadat de politie plannen voor een terroristische aanslag van IS had verijdeld. Hij zou nauwe banden hebben gehad met IS-terrorist Isaak El Matari, die een straf van zeven jaar cel uitzit voor het beramen van een IS-opstand.

'Geen directe dreiging'

Matari had zichzelf benoemd tot de Australische bevelhebber van IS. Hij maakte deel uit van een cel van de terreurgroep, samen met verschillende mannen, die ook zijn veroordeeld voor terroristische misdrijven. Ook zij zouden banden met de 24-jarige Bondi Beach-schutter hebben gehad, schrijft de Australische omroep.

ASIO-directeur Mike Burgess bevestigt dat een van de daders van de aanslag "bekend is bij de veiligheidsdienst", zonder te specificeren welke van de twee in 2019 in beeld kwam. Burgess zegt dat er destijds geen sprake was van een directe dreiging.

De schutters openden gisteren even na 18.30 uur het vuur:

De Australische premier Albanese zegt dat hij een voorstel gaat doen voor strengere wapenwetten. Die wetten werden in 1996 al strenger gemaakt toen iemand bij een schietpartij 35 mensen doodde.

Toch is het tegenwoordig nog mogelijk om een wapenvergunning te krijgen voor onbepaalde tijd. Daar wil Albanese van af. "De omstandigheden van mensen kunnen veranderen. Mensen kunnen in de loop van de tijd radicaliseren."

De 50-jarige dader in Bondi Beach, die door de politie werd gedood, had een vergunning voor zes vuurwapens die bij hem thuis werden gevonden. Hij mocht de wapens gebruiken voor schietsport, recreatief jagen en het bestrijden van ongedierte. Hij was ook lid van een schietclub.

'Een van slachtoffers was Holocaustoverlevende'

De Australische autoriteiten hebben geen details bekendgemaakt over de identiteit van de slachtoffers. Maar via Australische media wordt daarover wel steeds meer duidelijk. Het jongste slachtoffer is een meisje van 10. Ook de rabbijn die het Chanoeka-feest op het strand had georganiseerd werd vermoord.

Een ander slachtoffer is een man die de Holocaust had overleefd. Zijn vrouw zou dat buiten het ziekenhuis tegen verslaggevers hebben gezegd. De Franse president Macron zegt dat ook een Fransman is vermoord en volgens het Israëlische ministerie van Buitenlandse Zaken had een van de slachtoffers de Israëlische nationaliteit.

Vlaggen halfstok

Volgens Australische media is de aanslag bij Bondi Beach de ergste in Australië sinds die in 1996. Het hoofd van de politie in New South Wales liet weten dat er verschillende onderzoeken gaande zijn, waaronder een onder leiding van het terrorismebestrijdingscommando van de politie.

Hij zei ook dat er een onderzoek is ingesteld naar de schoten die zijn afgevuurd door de politie op de daders. De 50-jarige vader werd daarbij gedood. Zijn zoon raakte zwaargewond.

In het hele land zijn vlaggen halfstok gehangen als teken van rouw. Premier Albanese heeft de plek van de aanslag bezocht en er bloemen neergelegd. Hij sprak van "een donkere dag" in de geschiedenis van Australië.

In Chili heeft de ultrarechtse José Antonio Kast de presidentsverkiezingen gewonnen. Hij kreeg meer dan 58 procent van de stemmen in de tweede ronde. De communistische Jeannette Jara bleef steken op ruim 41 procent. Ze heeft haar nederlaag erkend.

Chili kiest met de uitslag voor een flinke verschuiving naar rechts. De verkiezingscampagne stond vooral in het teken van criminaliteit en migratie. Kast heeft beloofd daar hard tegen op te treden. Hij wil strengere controles aan de grenzen, illegale migratie strafbaar stellen en migranten zonder papieren uitzetten. Ook wil hij nieuwe gevangenissen bouwen en het leger inzetten in probleemwijken. Daarnaast wil hij miljarden aan bezuinigingen doorvoeren.

Vergeleken bij veel andere landen in Zuid-Amerika is Chili een relatief veilig land. De afgelopen jaren is het geweld wel toegenomen. Vooral door de instroom van migranten uit Venezuela en de opkomst van georganiseerde misdaad zijn de politieke tegenstellingen toegenomen.

Voor het eerst gold er bij deze verkiezingen een stemverplichting in Chili. Ruim 15 miljoen kiesgerechtigden gingen naar de stembus. In de eerste ronde waren andere kandidaten, onder wie de centrumrechtse Evelyn Matthei en de reactionaire Johannes Kaiser afgevallen.

Strenggelovig

Kast komt uit een invloedrijke familie. Zijn vader kwam uit Duitsland en was een voormalig Wehrmacht-officier en NSDAP-lid uit Beieren. Hij emigreerde na de Tweede Wereldoorlog naar Chili en richtte daar een fabriek voor vlees- en worstproducten op.

Zijn zoon José Antonio Kast is vader van negen kinderen en strenggelovig katholiek, tegen het homohuwelijk en abortus. Hij richtte de Republikeinse Partij op in Chili en probeerde al twee keer eerder president te worden. In 2021 verloor hij van de huidige president Gabriel Boric.

Felicitaties

Kast wordt vaak vergeleken met de Amerikaanse president Trump, mede door de manier waarop hij campagne heeft gevoerd. Daarin sprak hij over het 'deporteren' van illegale migranten en zei hij een hoge muur langs de grens te willen bouwen.

De Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Marco Rubio heeft Kast gefeliciteerd met de overwinning. Ook financiële markten reageerden positief op zijn verkiezing. Chili is de grootste koperproducent van de wereld en een belangrijke leverancier van lithium. Beleggers verwachten van de nieuwe president minder regulering vanuit de overheid.

Nina Jurna, correspondent Latijns-Amerika

"De nieuwgekozen Kast is de meest rechtse leider sinds de militaire dictatuur in het land onder leiding van oud-generaal Augusto Pinochet die aan de macht was tussen 1973 en 1990. Bovendien is van Kast bekend dat hij persoonlijk een groot bewonderaar is van Pinochet, onder wiens regime duizenden mensen werden vermoord, verdwenen, gemarteld of gevangen werden gezet.

Wat deze uitslag ook laat zien is dat ultrarechtse en Trump-gezinde leiders in Latijns-Amerika fors aan terrein winnen, op een moment dat de Verenigde Staten druk bezig is invloed en macht in de regio te verstevigen.

Chili komt nu in het rijtje van voormalige linkse landen waar de afgelopen jaren een ruk naar rechts plaatsvond zoals Argentinië onder leiding van president Javier Milei, Ecuador, en recentelijk nog Bolivia."

Het dodental in Marokko door plotselinge overstromingen is opgelopen naar 37 mensen, melden plaatselijke autoriteiten aan Medi 1 TV. 14 mensen werden ter plaatste behandeld door medisch personeel.

De overstromingen in de provincie Safi, ruim 300 kilometer ten zuiden van de hoofdstad Rabat, werden veroorzaakt door hevige regenval. In een uur viel er zoveel regen dat huizen en winkels onderliepen in het oude centrum van de stad Safi. Veel wegen raakten onbruikbaar.

Ook elders in het land is wateroverlast gemeld. In de provincie Tinghir werd het lichaam van een overleden persoon in een auto gevonden nadat het voertuig door een overstroming was meegesleurd. Naar twee vermisten wordt nog gezocht. In de stad Fnideq, in het noorden van het land, liepen parkeergarages en auto's onder water.

Veel bewoners kwamen vast te zitten in het verkeer. Er is een reddingsoperatie opgestart. De meeste gewonden hebben het ziekenhuis verlaten.

Marokko heeft de laatste dagen te maken met storm langs de kust en hevige regen en sneeuwval in het Atlasgebergte. Vanwege de zware weersomstandigheden en de onrustige zee was eerder al het veerbootverkeer over de Straat van Gibraltar stilgelegd.

Correspondent Samira Jadir in Marokko:

"Gezien de droogte waar het land de afgelopen acht jaar onder heeft geleden, zien veel Marokkanen dit als iets positiefs deze winter. In de zuidelijke stad Safi is dit echter op een drama uitgelopen. De stad die bekendstaat om zijn pottenbakkers kwamen de woningen en winkels in minder dan een uur tijd onder water te staan.

Op sociale media zijn heftige beelden te zien van een kolkende stroom water die door de straten raast en van slachtoffers die levenloos in het water drijven. Een oudere vrouw die zich aan de oude stadsmuur vastklampte, kon nog worden gered. De hulpdiensten zijn momenteel op zoek naar vermisten, al is het nog niet precies duidelijk om hoeveel mensen het gaat.

De inwoners van het stadje hebben direct na de ramp flinke kritiek geuit op de lokale autoriteiten. Zo melden burgers dat de riolering van Safi niet deugt en totaal niet is berekend op een plotselinge overstroming zoals deze. Ook zou de hulpverlening te laat op gang zijn gekomen en hekelen de inwoners de lokale bestuurders die sinds de overstroming nog niet te zien of te horen zijn geweest.

Aan de andere kant van het land in Errachdia zorgt hevige regenval ook voor problemen. Daar zijn uit voorzorg mensen geëvacueerd. Niet alleen omdat sommige wijken onder dreigen te lopen. Bij veel oude gebouwen die op een traditionele manier zijn gebouwd, is er instortingsgevaar. Ook uit het stadje Tinghir komen berichten dat de regen daar heeft gezorgd voor een noodsituatie."

De Amerikaanse gezant Witkoff zegt dat er vandaag veel vooruitgang is geboekt in de gesprekken over een einde aan de oorlog in Oekraïne. Bij de gesprekken in Berlijn spraken hoge functionarissen van Oekraïne en de Verenigde Staten vijf uur lang met elkaar over een Amerikaans voorstel.

Naast Witkoff zaten ook de Oekraïense president Zelensky, Trumps schoonzoon Jared Kushner en de Duitse bondskanselier Merz aan tafel.

Over de resultaten is niets bekendgemaakt, maar Witkoff zegt dat er diepgaande gesprekken zijn gevoerd.

Morgenochtend gaan de gesprekken verder. Het doel was het ontwikkelen van een gezamenlijk standpunt voor een akkoord met Rusland.

Geen NAVO-ambitie meer

Eerder vandaag zei Zelensky dat hij de ambities van zijn land om lid te worden van de NAVO heeft laten varen, een belangrijke koerswijziging voor Oekraïne. Het land wilde graag lid worden om veiligheidsgaranties tegen Rusland te hebben. Nu Oekraïne die ambitie opzegt, hoopt Zelensky dat hij andere veiligheidsgaranties krijgt.

Rusland noemt een NAVO-lidmaatschap van Oekraïne steeds als grote bedreiging voor het land. President Poetin heeft daarom al vaak geëist dat Oekraïne ervan af zou zien. Verder wil Poetin dat Oekraïne grondgebied afstaat aan Rusland, maar die optie werd door Zelensky vandaag opnieuw verworpen.

De politie heeft zondagavond een overleden persoon gevonden op de snelweg A79 bij Valkenburg in Zuid-Limburg. Het is niet bekend wie het is en hoe de persoon om het leven is gekomen.

Rond 21.00 uur kreeg de politie meerdere meldingen dat er iemand op de rijbaan lag. Eenmaal ter plaatse bleek de persoon overleden.

De snelweg is afgezet. De beelden kunnen als schokkend worden ervaren:

De A79 tussen Maastricht en Heerlen is in de richting Maastricht voorlopig dicht.

If you live in a major city, you’ve probably seen a street performer with some variety of slapophone. It’s a simple musical instrument that typically uses different lengths of PVC …read more

Het dodental van de aanslag op een joods festival op Bondi Beach in de Australische stad Sydney is opgelopen naar zestien. Onder de dodelijke slachtoffers is een kind van 10.

Een van de twee schutters, een man van 50, is door de politie doodgeschoten. De autoriteiten tellen hem ook mee in het dodental.

42 mensen moesten naar het ziekenhuis, meldt de politie van New South Wales, onder wie vier kinderen en twee politieagenten. De tweede schutter, een man van 24, is door de politie opgepakt en zwaargewond naar het ziekenhuis gebracht.

Volgens de politie gaat het om een vader en zoon. De vader had een wapenvergunning voor zes wapens. Volgens de politie waren er buiten de vader en de zoon geen andere daders bij de aanslag betrokken.

Vijf personen verkeren in kritieke toestand, de overigen zijn ernstig gewond, maar stabiel.

Lichtjesfeest

De aanslag gebeurde tijdens de viering van Chanoeka, het joodse lichtjesfeest. Twee mannen stapten uit een voertuig en openden even na 18.30 uur lokale tijd vanaf een brug met zware wapens het vuur op de menigte.

Volgens de politie waren er zo'n duizend mensen op het festival afgekomen.

Het schieten zou zeker 10 minuten hebben geduurd:

Meerdere agenten wisselden schoten met de twee mannen, waarbij twee agenten schotwonden opliepen.

De autoriteiten spreken van een terroristische aanslag gericht tegen de joodse gemeenschap in Sydney. "Wat we gisteren zagen, was een daad van pure kwaadaardigheid, een daad van antisemitisme, een terroristische aanslag op onze kust, op een iconische Australische locatie, Bondi Beach, dat geassocieerd wordt met vreugde, met families, met feestelijkheden", zei de Australische premier Albanese. Hij noemde het "een zwarte dag in de geschiedenis van ons land."

Bij een demonstratie bij het Concertgebouw in Amsterdam hebben pro-Palestijnse betogers vanavond rookbommen afgestoken. De politie heeft 22 mensen aangehouden, onder meer voor het bezit van vuurwerk.

Ongeveer 200 mensen demonstreerden op het Museumplein tegenover de concertzaal tegen het optreden van de Israëlische voorzanger Shai Abramson. Bij het protest werden leuzen geroepen die gericht zijn tegen de zanger. Abramson is omstreden vanwege zijn banden met het Israëlische leger. Hij was commandant en voorzanger bij officiële gelegenheden van het leger.

Hekken omgegooid

De demonstranten waren ingesloten door hekken om er zo voor te zorgen dat ze op het plein bleven. Een van de hekken werd een aantal keer omgegooid en weer teruggezet.

Met de organisatie van het protest was in een kort geding afgesproken dat dertig demonstranten in stilte mochten protesteren bij het Concertgebouw. De overige betogers moesten op het Museumplein blijven.

De Mobiele Eenheid was op het Museumplein om demonstranten te verhinderen richting het Concertgebouw te gaan. Als ze dat toch probeerden, waarschuwde de politie, kon er geweld worden gebruikt.

Rond 21.30 uur hebben de demonstranten het Museumplein verlaten.

Ingangen geblokkeerd

Eerder vandaag was er ook een kort protest waarbij demonstranten twee ingangen van het Concertgebouw blokkeerden. De politie heeft ook daar arrestaties verricht.

Beelden van dat protest:

Abramson zou vanavond in het Concertgebouw optreden tijdens het jaarlijkse chanoekaconcert, maar het Concertgebouw vroeg de stichting die dat organiseerde om de voorzanger te vervangen. Volgens de concertzaal staat "zijn aanwezigheid haaks op de missie van het Concertgebouw om mensen te verbinden met muziek".

De stichting weigerde dat, maar uiteindelijk werd er een compromis gesloten. Er werd afgesproken dat Abramson wel zou optreden als religieus voorzanger in twee besloten concerten. De opbrengst daarvan wordt door het Concertgebouw gedoneerd "aan een goed doel dat de sociale cohesie in de stad bevordert".

Ook zo'n 200 pro-Israëlische betogers hadden zich verzameld in de buurt van het Concertgebouw. Zij waren eerder al vertrokken.

Bewakers van een gevangenis in Peru hebben Joran van der Sloot zwaargewond aangetroffen in zijn cel. Het is onduidelijk wat er in de cel is gebeurd. Volgens de Peruaanse krant La República heeft hij een poging gedaan om een einde aan zijn leven te maken.

Medewerkers van de gevangenis in Challapalca vonden Van der Sloot volgens het ministerie van Justitie toen ze bezig waren met het uitdelen van het ontbijt aan gevangenen. Ze hebben hem de nodige zorg en hulp gegeven tot zijn toestand weer stabiel was. Wel staat hij nog onder medisch toezicht en wordt hij continu in de gaten gehouden door het medisch personeel van de gevangenis.

Joran van der Sloot zit in Peru een celstraf van 28 jaar uit voor de moord op studente Stephany Flores in 2010. Ook is hij in de Verenigde Staten veroordeeld tot twintig jaar cel voor het afpersen van de moeder van de Amerikaanse tiener Natalee Holloway. Zij verdween in 2005 tijdens een vakantie op Aruba na een avond met Van der Sloot en haar lichaam is nooit gevonden. Voor de verdwijning van Holloway is hij nooit veroordeeld.

Twee dagen geleden maakte Netflix bekend een driedelige documentaire te maken over de verdwijning van Natalee Holloway, waarin haar moeder volgens de streamingsdienst voor het eerst het volledige verhaal zou vertellen.

Hulp nodig?

Denk je aan zelfdoding of maak je je zorgen om iemand? Praten over zelfdoding helpt en kan anoniem via de chat op www.113.nl of telefonisch op 113 of 0800-0113.

De weg naar Slovjansk in de Oekraïense Donbas is overdekt met netten, tegen de Russische aanvalsdrones. In het centrum van het stadje staat luitenant Olena te wachten. Zij is een van de verdedigers van de Donbas. De Russen willen ook het laatste deel van deze Oost-Oekraïense regio innemen. Dat is een belangrijk gespreksonderwerp in Berlijn, waar Europeanen, Amerikanen en Oekraïners vandaag praten over een mogelijk einde aan de oorlog.

Voor Olena, een officier van de 93ste Brigade, is het opgeven van de rest van de Donbas onbespreekbaar. "Natuurlijk is dat niet acceptabel. Oekraïne stond, staat en zal blijven staan. We zullen geen enkele stap in hun richting zetten, omdat, als we dat doen, we alles en iedereen zullen verliezen."

Strijdlustig

Olena is klein van stuk en heeft een groene baseballpet over haar lange blonde haar getrokken. Ze heeft zich opgemaakt voor het Nederlandse bezoek, om de sporen van bijna vier jaar oorlog in haar gezicht te verhullen. Voorjaar 2023, bij onze eerste ontmoeting, was ze minder getekend.

Haar houding is onveranderd, Olena is nog altijd even strijdlustig. Ze wil niets weten van de suggestie, dat het Oekraïense leger aan het einde van zijn latijn is: "Absoluut niet. Oekraïne zal de oorlog winnen. Zeker weten. Zolang we nog kunnen, zullen we vechten tot de laatste druppel bloed." Olena komt uit een stad die is bezet door de Russen en heeft eigenlijk maar een doel: haar oude woonplaats bevrijden.

De wolken hangen vandaag laag in de Donbas. Het voelt een beetje veiliger, omdat het zicht van de Russische drones daardoor beperkter is. Veel militairen die deze regio verdedigen, zijn gelegerd in de dorpen rondom de steden Slovjansk en Kramatorsk. Olena rijdt in haar zilverkleurige Chinese SUV voorop naar een van de houten huisjes waar haar manschappen wonen. De meeste oorspronkelijke bewoners zijn al lang verdwenen, vanwege het oprukkende Russische leger en alle beschietingen.

In die huisjes zijn ook dronewerkplaatsen, waar mannen achter lange tafels zitten te solderen aan de vierarmige toestelletjes. Ook de Oekraïense drones zien met dit mistige weer veel minder. Daar maken de Russen gebruik van. Onder dekking van de nevel proberen ze de Oekraïense linies binnen te dringen.

Een Oekraïense dronepiloot van net 20 vertelt: "Je kunt de vijand vinden op 5 kilometer afstand, maar bijvoorbeeld ook op 500 meter afstand en overal ertussen. Ze proberen langs ons heen te komen."

Een klassieke frontlijn bestaat niet meer in Oekraïne, met een voorste loopgraaf van de Oekraïners en daar tegenover de Russen. Het huidige frontgebied lijkt nog het meeste op een potje schaak in de laatste fase van het spel, met stukken verspreid over het hele bord.

Man tegen man

Olena: "Op dit moment is het heel intens. Het kan zijn dat de positie wordt ingenomen, maar dat die binnen een uur weer wordt teruggepakt. Posities worden verdedigd, ingenomen en weer heroverd. Dat doen wij ook. De situatie is momenteel erg onzeker en heel onvoorspelbaar."

Een soldaat die herstelt van zijn verwondingen zegt: "Natuurlijk is de vijand actiever geworden, omdat onze drones niet ieder gebied kunnen controleren. Daar dringt de vijand binnen en komt dan rechtstreeks naar onze posities, dan gaat het man tegen man."

Bij deze zware gevechten zijn de Oekraïners altijd in de minderheid, zegt een soldaat die een voortand mist en Russisch en Oekraïens door elkaar praat: "Ze kunnen van elke kant komen en proberen ons dan te omsingelen en te pakken."

Als het goed is, zijn de verdedigers dan wel al gewaarschuwd door hun eigen drones. Het wachten op een Russische aanval, vindt een bedeesde soldaat met lange baard het ergst: "Angst en nog meer angst. Als de vijand dichterbij komt, begint je hoofd te bonzen en voel je je hartslag kloppen. Dat kan heel zwaar zijn. Ik wil rustig leven, want ik heb net een dochtertje gekregen." Hij laat een filmpje van haar zien, op zijn telefoon. Vertellend over het kleine meisje, klinkt zijn stem nog zachter.

Berlijn is ver weg

De soldaat wil naar huis: "Ik weet niet wie er gaat winnen. Ik wil dat het vrede wordt." Het behoud van de Donbas en westerse veiligheidsgaranties zijn hier allemaal abstracties die de militairen niet erg bezig houden. Bezien vanuit Slovjansk en Kramatorsk is Berlijn, waar wordt onderhandeld, heel ver weg.

Dan is de ontmoeting met de Nederlandse televisieploeg voorbij, maakt Olena duidelijk. De soldaten zetten hun helmen weer op, steken hun magazijnen met patronen terug in hun vesten. De luitenant zwaait ze uit met een 'God zij met jullie'. In de Donbas zit er voorlopig niets anders op dan gewoon doorvechten.

One part wants 3.3V logic. Another wants 5V. What do you do? Over on the [Playduino] YouTube channel, there’s a recent video running us through a not-so-recent concern: various approaches …read more

"Het eerste kaarsje dat wordt aangestoken bij de Chanoekaviering krijgt extra betekenis." Dat zegt de Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding over de aanslag op een joods festival op Bondi Beach in de Australische stad Sydney. "Onze gedachten zijn bij de slachtoffers."

Twee schutters openden het vuur even na 18.30 uur lokale tijd en doodden daarbij minstens elf mensen. De autoriteiten spreken van een terroristische aanslag tegen de joodse gemeenschap. Ook een van de twee schutters overleefde het niet. De ander ligt in kritieke toestand in het ziekenhuis.

Het is de eerste dag van het Chanoekafeest, het joodse 'feest van de lichtjes'. De viering ontstond ruim 2000 jaar geleden toen de Joodse tempel in Jeruzalem opnieuw werd ingewijd na een periode van onderdrukking.

Ook het Centraal Joods Overleg laat weten dat het "ontzet en geschokt" is door de schietpartij op het feest. Volgens de organisatie "creëren de aanhoudende aanvallen op synagogen en Joden wereldwijd, samen met de dagelijkse demonstraties die terrorisme en moord verheerlijken, een onaanvaardbaar klimaat van geweld en angst om openlijk Joods te zijn."

'Strijden tegen antisemitisme'

Vanuit de hele wereld en ook Nederland is geschokt gereageerd op de aanslag in Australië. Demissionair premier Schoof heeft zijn steun aan de Australische premier betuigd en zegt op X dat "we naast de wereldwijde Joodse gemeenschap staan en blijven strijden tegen antisemitisme en haat".

Ook de Franse president Macron sprak zijn afschuw over de aanslag uit. "Frankrijk leeft mee met de slachtoffers, de gewonden en hun nabestaanden", schrijft hij op X. "We zullen onverminderd blijven strijden tegen antisemitische haat, die ons allen raakt, waar die ook toeslaat."

De Israëlische premier Netanyahu stelt dat hij de Australische leiders "maanden geleden" al had gewaarschuwd voor de gevaren van het niet aanpakken van antisemitisme. Volgens hem staat het Australische besluit om de Palestijnse staat te erkennen gelijk aan "olie op het antisemitische vuur gooien". "Het resultaat is de verschrikkelijke aanval op Joden die we vandaag zagen", aldus Netanyahu.

'Extra alert'

Ook in Nederland "is alertheid geboden", zegt de Nationaal Coördinator Terrorisme en Veiligheid (NCTV). De organisatie wijst persbureau ANP erop dat het dreigingsniveau voor een terroristische aanslag in Nederland op niveau 4 staat, de op een na hoogste categorie. Dat betekent dat er sprake is van substantiële dreiging.

De gemeente Den Haag laat aan het ANP weten dat de gemeente "extra alert" is na de aanslag in Sydney, maar wil niet zeggen of er extra veiligheidsmaatregelen zijn bij Chanoekavieringen. Er worden volgens de gemeente rondom Joodse instellingen "al langer zichtbare en onzichtbare veiligheidsmaatregelen getroffen".

Ook andere gemeenten zoals Amsterdam en Utrecht willen niets kwijt over eventuele extra veiligheidsmaatregelen.

Chanoekaviering Utrecht gaat 'als gewoon door'

Aryeh Leib Heintz, rabbijn van de Joodse gemeenschap in Utrecht, zegt tegen de NOS dat de Chanoekaviering als gewoon doorgaat. "Terroristen willen terroriseren, en wij willen niet dat dat de overhand krijgt."

Volgens hem komen er vele mensen, "joden en niet-joden" naar de viering. "We gaan de viering zoals altijd doen: we steken lichtjes aan en we gaan samen zingen", zegt hij.

Het lijkt erop dat Vanke, een van China's grootste vastgoedontwikkelaars, zijn obligatiehouders niet op tijd kan uitbetalen. Morgen moet het bedrijf ruim 241 miljoen euro overmaken aan investeerders, maar dat geld lijkt het niet te hebben.

Vanke had lange tijd de reputatie de best beheerde vastgoedontwikkelaar van China te zijn. Dankzij nauwe banden met de overheid werd het bedrijf gezien als een relatief veilige plek om geld te investeren. Maar dat lijkt tegen te vallen. Na vastgoedgiganten Evergrande en Country Garden lijkt de alsmaar aanhoudende vastgoedcrisis nu ook Vanke de das om te doen.

Onderhandelingen mislukt

De problemen zaten er al lange tijd aan te komen. 2021 markeerde een piekjaar voor Vanke. Het bedrijf gaf in dat jaar meerdere grote series binnenlandse obligaties uit, vele met een looptijd van drie tot vijf jaar. Veel van die leningen moet het nu aflossen. Weinig investeerders zullen brood zien in het door laten lopen van de obligaties, aangezien het land nog steeds in een vastgoedcrisis verkeert.

Vanke vroeg obligatiehouders in drie rondes om betalingsuitstel van honderden miljoenen euro's. In het eerste voorstel vroeg het bedrijf simpelweg om betalingsuitstel van een jaar zonder extra toezeggingen. Geen van de obligatiehouders stemde voor. De twee voorstellen die het bedrijf daarna deed, boden de obligatiehouders meer toezeggingen. Maar het vertrouwen in het bedrijf bleek onvoldoende. Geen van de voorstellen haalde genoeg stemmen.

Persbureau Reuters meldt dat het bedrijf inmiddels vijf dagen extra heeft gekregen om een oplossing te vinden. Maar het zal weinig uitmaken. De volgende groep beleggers staat al voor de deur. Over een kleine twee weken vervalt opnieuw een obligatie-uitgifte, dit keer ter waarde van 447 miljoen euro. Ook hiervoor heeft het bedrijf al om betalingsuitstel gevraagd.

Jarenlang bouwden Chinese vastgoedbedrijven veel schulden op; dat kon zolang de huizenprijs bleef stijgen, was de aanname. Maar daar maakte de Chinese overheid in 2020 een einde aan door strengere kredieteisen in te voeren. Ontwikkelaars die niet aan deze nieuwe eisen konden voldoen, kregen geen toegang meer tot nieuw kapitaal. Deze nieuwe financieringsbeperkingen in combinatie met terugvallende woningverkopen leidden ertoe dat in 2021 meerdere grote ontwikkelaars in de betalingsproblemen kwamen.

Vanwege de crisis stopten veel bouwprojecten, waardoor kopers hun nieuwe huis, waar ze wel al voor betaald hadden, niet kregen. Volgens de Amerikaanse zakenbank Goldman Sachs daalde de gemiddelde huizenprijs in China tussen 2020 en 2024 met 20 procent. En ook dit jaar blijven de prijzen dalen.

De daling in huizenprijzen gaat over meer dan alleen een plek om te wonen. Bij gebrek aan een goed sociaal vangnet gebruikten veel Chinezen vastgoed als belegging voor de oude dag. Door de prijsdalingen hebben veel mensen een groot deel van hun spaargeld verloren.

Deze onzekerheid, versterkt door de gevolgen van de coronapandemie, trekt tot op de dag van vandaag een zware wissel op de Chinese economie. In 2020, vlak voor het uitbreken van de vastgoedcrisis, berekende de Europese Centrale Bank dat ongeveer 15 procent van China's bruto binnenlands product direct verband hield met de bouw- en vastgoedsector. Hiermee was de sector een belangrijke factor bij economische groei. Ondanks vele stimuleringsmaatregelen van de overheid blijft het consumentenvertrouwen laag en zijn Chinezen terughoudend met het uitgeven van geld.

Dat het nu Vanke is dat in de problemen komt, leidt tot extra zorgen. In vergelijking met andere vastgoedgiganten heeft Vanke nauwere banden met de overheid. Zo is Vanke's grootste aandeelhouder Shenzhen Metro, een staatsbedrijf. En eerder riep de Chinese overheid banken al op om Vanke financiële steun te verlenen. Maar die oproep lijkt onvoldoende geholpen te hebben.

Wat de situatie extra gevoelig maakt, is dat de obligaties die Vanke nu moet aflossen binnenlands zijn uitgegeven. Met andere woorden: het zijn Chinezen die mogelijk hun geld verliezen. Eerdere wanbetalingen bij bedrijven als Evergrande en Country Garden troffen in directe zin vooral buitenlandse investeerders.

En daarmee staan de problemen bij Vanke symbool voor een veel breder gedragen angst, namelijk dat de vastgoedcrisis zo groot is dat zelfs de overheid niet meer lijkt te kunnen ingrijpen. Dit roept de vraag op: als zelfs investeringen in staatsgerelateerde bedrijven niet meer veilig zijn, waar dan nog wel?

De moeder van de twee kinderen die gisteren zwaargewond werden gevonden in een woning in Moergestel, is terecht. Ze was in het buitenland en is nu onderweg naar Nederland, zegt de politie. Verdere details wil een woordvoerder niet geven.

De jonge kinderen, van onder de 10, werden 's avonds gevonden nadat hun vader op de A58 tegen het verkeer in had gereden en zo een groot ongeluk had veroorzaakt. De kinderen bleken neergestoken. Ze zijn buiten levensgevaar. De politie onderzoekt wat er is gebeurd in het huis. Ook de vader ligt zwaargewond in het ziekenhuis.

Bij het ongeluk ter hoogte van Tilburg waren zeven auto's betrokken. Er ontstond een grote ravage. Inzittenden van andere auto's raakten lichtgewond.

Burgemeester Hans Janssen van de gemeente Oisterwijk, waar Moergestel onder valt, zegt erg geraakt te zijn door de vondst van de gewonde kinderen. Hij bezocht de straat waar ze werden aangetroffen en sprak met omwonenden.

De tweede dag van het jaarlijkse Dickens Festijn in Deventer is vandaag een stuk rustiger verlopen dan normaal. Bij de entree was amper een wachtrij. In de binnenstad konden bezoekers ongehinderd doorlopen.

Voor het eerst moeten bezoekers dit jaar toegang betalen: 6 euro. Maar de vraag is of dat mensen tegenhoudt. "De ticketprijs kan een oorzaak zijn, maar het is vandaag ook een stuk kouder dan gisteren", zegt Martijn Westerbrink van de organisatie bij RTV Oost.

Bovendien leek de toegangsprijs gisteren geen obstakel. Toen was het ouderwets aanschuiven en filelopen door de Deventer binnenstad. Er zijn nog geen officiële cijfers, maar de organisatie gaat ervan uit dat er gisteren tienduizenden bezoekers op de been waren.

Dit zijn beelden van de drukte gisteren:

Elk jaar staat een flink deel van de binnenstad een weekeinde lang in het teken van de boeken van Charles Dickens. Zo'n 950 vrijwilligers trekken vaak zelfgemaakte 19de-eeuwse kleding aan. Ze brengen zo de personages uit Dickens' boeken tot leven, waaronder natuurlijk A Christmas Carol.

Gemiddeld telt het Dickens Festijn zo'n 125.000 bezoekers. Maar dit keer wordt dat aantal waarschijnlijk niet gehaald. Vandaag hoefden mensen maar 5 minuten te wachten om te betalen en naar binnen te mogen. Ook in de winkelstraten en op de stadspleinen Brink en Grote Kerkhof was het duidelijk minder druk dan normaal op de zondag tijdens het evenement.

"Ik heb dit nog nooit zo gezien", reageert een horecaondernemer vlak bij de entree van het festijn.

Kwaliteit

De organisatie besloot tot entreegeld omdat de "kwaliteit van het festival zo gewaarborgd zou worden in een tijd van stijgende kosten". Kinderen tot 7 jaar konden wel gratis naar binnen. Ook mensen die niet veel te besteden hebben, hoefden niet te betalen. De organisatie stelde gratis tickets beschikbaar die werden verspreid via de voedselbank.

Organisator Westerbrink zegt dat de kleinere opkomst een risico was waar rekening mee werd gehouden tijdens het invoeren van toegangsgeld. "We wisten dat er mensen zouden zijn die dan niet komen. Qua aantallen loopt het daarom iets achter", zegt hij. "We waren het net aan het analyseren en vinden het ook mooi dat het gelukt is om de wachttijden te verkorten."

De pro-Palestijnse betogers die ruim anderhalve week een gebouw van de Universiteit Utrecht bezetten, zijn vanochtend vertrokken. De demonstranten eisten dat de universiteit alle banden met Israël zou verbreken, vanwege de oorlog in Gaza.

Om hun doel te bereiken, hadden de betogers zich op 2 december ingesloten in een gebouw aan de Drift in de binnenstad. Via Instagram lieten de demonstranten weten weg te zijn. Ze vinden het laf dat de universiteit in plaats van te praten, dreigde met een kort geding.

De universiteit had de demonstranten een ultimatum gegeven. Er zou een kort geding komen als de demonstranten niet voor 12.00 uur vanmiddag het pand zouden verlaten. De rechter zou dan beslissen of het pand ontruimd moest worden.

Volgens RTV Utrecht wisten beveiligers vanochtend eerst niet zeker of de demonstranten echt weg waren. Aan de binnenkant waren deuren gebarricadeerd met tafels en spanbanden en ook de luiken voor de ramen waren dicht. Alleen op de bovenste verdieping stond een klapraam open.

De demonstranten zeggen dat ze hun strijd niet hebben opgegeven, maar dat ze liever geen geld uitgeven aan juridische procedures. Het is nog niet duidelijk of de betogers schade hebben aangericht in het pand.

Aangiftes

De universiteit had woensdag al aangifte gedaan tegen de betogers vanwege veiligheidsrisico's in het pand en de grote impact op het onderwijs. Vanwege de bezetting moesten colleges van 1200 tot 1700 studenten worden verplaatst, ook vielen colleges uit.

Gisteren werd opnieuw aangifte gedaan vanwege bekladding en vernieling aan verschillende andere gebouwen van de UU. Volgens de universiteit was dat ook het werk van pro-Palestijnse demonstranten.

Over het beëindigen van de banden met Israël zei de universiteit gisteren dat vernielingen en intimidatie nooit een middel zijn om standpunten af te dwingen. Sinds mei worden geen nieuwe samenwerkingen met Israël aangegaan, maar lopende projecten gaan wel door.

Eind september werd een gebouw van de universiteit twee dagen bezet.

Bewoners van buurtschap Het Woold in Winterswijk proberen om de bouw van drie grote windmolens net over de grens in Duitsland tegen te houden. Ze gaan vanuit Nederland bezwaar maken.

"We weten dat de molens onherstelbare schade veroorzaken aan natuur en gezondheid. Het is aan ons om dat duidelijk te maken", zegt bioloog Mark Hessels bij Omroep Gelderland.

Het grensgebied tussen Winterswijk en de Duitse stad Bocholt bestaat uit een coulisselandschap vol oude landerijen, bossen en een halfopen veengebied. Veel mensen in Het Woold met z'n nog geen duizend inwoners noemen het "onbegrijpelijk" dat er op deze locatie "industriële windturbines" van zo'n 250 meter hoogte worden gepland.

De plannen voor de windmolens op de grens zijn ontwikkeld na een tijdelijke wetswijziging in Duitsland in 2022. In feite was dat een noodwet die de bouw van windmolens moest versnellen, toen het land in een energie- en economische crisis kwam. De Duitse grensstad Rhede wees een 'windgebied' aan, pal op de grens met Nederland en schrapte vanwege de urgentie de verplichte Duitse milieueffectrapportage (MER).

Protestborden

Voor veel Duitse grensbewoners zat er niets anders op dan zich te schikken. Wel lieten zij protestborden plaatsen. Ook riepen ze de hulp in van de bewoners van Het Woold, de gemeente Winterswijk en de provincie Gelderland.

"Er is nauwelijks onderzoek gedaan naar de gevolgen voor de Nederlandse kant. Dat is onacceptabel", zei Ricarda Kleffel van de werkgroep Windmolenvrij Woold bij de lokale omroep Regio8.

De actie had succes, want na de protesten en officiële verzoeken van de Nederlandse overheden, besloten de Duitsers alsnog een MER uit te voeren. Die ligt nu bij de officiële vergunningsaanvraag voor de drie windmolens ter inzage.

Bevestiging

Voor de Nederlanders is het rapport een bevestiging van wat ze al vreesden. Binnen een straal van 2 kilometer liggen 27 woningen die hinder ondervinden van de geplande turbines. Het gaat om laagfrequent geluid (brommen, dreunen of zoemen) en schade aan de natuur, zegt Tanja van der Ree, die een logeerboerderij in het gebied heeft.

Bioloog Mark Hessels vreest dat het aantal insecten zal afnemen en ecosystemen verstoord raken. Plaagdieren zouden daardoor juist vaker gaan voorkomen, denkt hij.

Een aantal bewoners van Winterswijk zegt ook financieel schade te zullen ondervinden, bijvoorbeeld omdat hun huizen minder waard worden. In Nederland bestaat daarvoor het begrip planschade, waarbij gedupeerde bewoners compensatie kunnen krijgen. Maar in de Duitse wetgeving bestaat planschade niet en is er waarschijnlijk nauwelijks financiële compensatie.

Bezwaarmaken

Nederlandse grensbewoners kunnen tot 19 januari bezwaar maken. Gemakkelijk is dat niet. "Een overvloed aan informatie, inclusief veel Duitse termen en wetgeving, maakt het erg moeilijk voor Nederlanders om hun weg in deze dikke dossiers te vinden", stelt Ricarda Kleffel.

Toch heeft ze er vertrouwen in dat het lukt om de bouw tegen te houden. Als 'Duitsland' niet luistert, bestaat de mogelijkheid van een rechtszaak bij het Europese Hof. "Dat moet via een Duitse advocaat, maar die hebben wij, net als de gemeente Winterswijk en de provincie Gelderland. Hopelijk komt het niet zover, maar als het moet, doen we dat."

Intussen plant Rhede meer windmolens langs de grens. In januari wordt het volgende besluit verwacht.

De politie heeft aanhoudingen verricht bij een kleine demonstratie voor het Concertgebouw in Amsterdam. Daar werd geprotesteerd tegen de aanwezigheid van een Israëlische zanger die banden heeft met het leger. Een politiewoordvoerder wil nog niet zeggen hoeveel mensen er zijn gearresteerd.

Bekijk hier beelden van de demonstratie en een arrestatie:

Pro-Palestijnse betogers blokkeerden vanmiddag kort twee ingangen van het Amsterdamse podium, maar werden daar volgens een woordvoerder van het Concertgebouw snel door de politie weggehaald. De betogers stonden voor de artiesteningang en een zij-ingang.

De demonstranten vinden dat zanger Shai Abramson vanwege zijn banden met het Israëlische leger niet zou mogen optreden. Hij is ex-commandant en voorzanger bij officiële gelegenheden van het leger.

Kort geding

Aanvankelijk werd het protest voor de deur van het Concertgebouw nog verboden door de gemeente. Die wees het nabijgelegen Museumplein aan als locatie voor het protest. Verschillende actiegroepen vonden dat te ver weg van het muziekgebouw en stelden dat het demonstratierecht daarmee beknot werd. Zij spanden een kort geding aan tegen burgemeester Halsema.

In die zaak stelden demonstranten voor dat zij vandaag om 12.45 uur bij een ingang aan de zijkant van het gebouw geruisloos zouden demonstreren en om 18.00 uur nogmaals met een groep van dertig mensen. Andere demonstranten zouden dan wel op het Museumplein hun onvrede over de komst van de zanger uiten.

De rechter ging in dit voorstel mee en stond een "stil en statisch" protest toe, met maximaal twintig demonstranten tussen 12.45 uur en 13.30 uur bij de zij-ingang van het gebouw. Ook moesten de betogers zelf ordehandhavers meenemen. Het versperren van ingangen werd verboden. "U blokkeert de ingang niet en gaat ook niets roepen."

Chanoekaconcert

Abramson zou in eerste instantie optreden bij het jaarlijkse chanoekaconcert dat vanavond plaatsvindt. Vanwege zijn banden met het Israëlische leger vroeg het Concertgebouw de stichting die het concert organiseert hem te vervangen. Volgens de concertzaal stond zijn aanwezigheid "haaks op de missie van het Concertgebouw om mensen te verbinden met muziek".

Toen de Stichting Chanukah Concert dat verzoek weigerde, schrapte het Concertgebouw het concert.

Uiteindelijk kwamen de concertzaal en de stichting tot een compromis, waarin werd besloten dat de zanger niet zou optreden tijdens het chanoekaconcert, maar in plaats daarvan zou optreden als religieus voorzanger in twee besloten concerten. Daar kunnen alleen genodigden naartoe.

Om 18.00 uur vindt er nog een protest plaats bij het Concertgebouw en op het Museumplein. Volgens persbureau ANP is er veel politie aanwezig.

Voor veel Joodse Nederlanders begint vanavond Chanoeka. Dit 'feest van de lichtjes' ontstond ruim 2000 jaar geleden toen de Joodse tempel in Jeruzalem opnieuw werd ingewijd na een periode van onderdrukking.

Een gevoel van uitsluiting en onderdrukking is voor sommige Joodse Nederlanders weer actueel door oplevend antisemitisme. Vorig jaar en in 2023 registreerde de politie 880 antisemitische incidenten, ruim meer dan in 2022. Toen was dat aantal 549.

De NOS sprak Joodse Nederlanders over hun ervaringen met antisemitisme, van wie sommigen zijn of haar verhaal niet publiekelijk durft te delen.

De ervaringen hebben veel overeenkomsten. Joodse Nederlanders merken dat kritiek op Israël en antisemitisme steeds meer door elkaar lopen, ze voelen zich regelmatig gedwongen om zich te verantwoorden voor de oorlog in Gaza, worden uitgescholden of durven hun davidster niet meer te dragen.

Noot van de redactie

De NOS sprak met deze Joodse Nederlanders vóór de aanslag op een joods festival in Sydney. Om deze reden benoemen zij de aanslag niet in de interviews.

Drie Joodse Nederlanders vertellen over hun ervaringen met antisemitisme en gevoelens van isolement:

Jules van Hessen, dirigent

"Mensen verwachten van Joodse Nederlanders dat je afstand doet van het beleid van Israël, anders ben je fout. Als je zegt: 'Ik vind het complex, ik voel me niet in de positie om een standpunt in te nemen', dan ben je fout. Terwijl ik denk: mijn vak is muziek, mijn politieke standpunt is niet relevant voor mijn publiek.

In mijn werk merk ik dat projecten die met Jodendom te maken hebben, worden gecanceld. Dan wordt er gezegd: 'Het is nu niet de goede tijd ervoor, om iets te doen met Joods zijn.'

Ik ben er zelfs vrienden door kwijtgeraakt. Mensen vinden iets van de situatie in Gaza, koppelen mij daaraan en denken: Jules zullen we maar even niet meer bellen. Dat vind ik erg.

Het Joodse leven is ook enorm veranderd sinds 7 oktober 2023. Als we een vergadering of concert hebben met een Joodse inslag, is de locatie eerst geheim. Pas op de dag zelf wordt die bekendgemaakt. Dat gebeurt veel, dat is geen zieligdoenerij.

Kinderen die naar een Joodse school gaan, zitten tegenwoordig in een soort vesting. Dat is een groeiende zorg in de gemeenschap. Steeds vaker klinkt de vraag: voelen we ons hier nog wel thuis?"

Yaël Hersbach, student aan Universiteit Utrecht

"Ik doe een fellowship bij StandWithUs Nederland, een organisatie die antisemitisme bestrijdt door middel van educatie. Ik organiseer evenementen om een gemeenschap te creëren waarin Joodse en Israëlische studenten zich veilig voelen. Antisemitisme is er naar mijn mening altijd al geweest, maar het was eerst minder geaccepteerd om het te uiten. Toen de oorlog begon, veranderde dat.

In september 2023 kwam ik terug uit Israël nadat ik daar een jaar had gewoond, een maand later begon de oorlog. Toen ik op Instagram een story over Israël had geplaatst, schreven tientallen mensen dat ze me wilden verkrachten, verbranden of zelfs onthoofden. Mensen maakten zich er boos over dat ik in Israël heb gewoond, of over mijn Joodse achtergrond. Ik nam de bedreigingen eerst niet serieus, tot mensen achter mijn locatie probeerden te komen en dreigden om mijn familie iets aan te doen. Toen heb ik online mijn naam veranderd en mijn profiel op privé gezet.

Op mijn universiteit willen sommige studenten weten of ik het wel of niet eens ben met de term genocide. Mensen verwachten dat ik mezelf daarover verklaar, terwijl ik denk: waarom? Als mensen daadwerkelijk geïnteresseerd zijn in mijn mening, dan sta ik 100 procent open voor een gesprek. Maar als ze alleen maar een echo van hun eigen standpunt willen horen, dan zie ik geen nut in het gesprek.

Ik vind het lastig dat antisemitisme geaccepteerd wordt. Familie, vrienden en zelfs vreemden vinden het onverstandig dat ik mijn davidster draag in het openbaar. 'Je weet niet wat voor reactie het oproept', zeggen ze dan. Ik vind dat zorgelijk, want mijn davidster is het probleem niet, een antisemitische reactie wel."

Aryeh Leib Heintz, rabbijn in Utrecht

"Ik kan niet over straat in bepaalde wijken in Utrecht, zonder dat ik word nageroepen. Dan roepen ze bijvoorbeeld: 'vuile rotjood'. Ik probeer het te negeren, maar soms is dat onmogelijk, bijvoorbeeld als iemand je aanvalt. Je moet wel een olifantenhuid hebben.

Sinds 7 oktober 2023 is overal antisemitische propaganda te vinden. Dat brengt ons in gevaar. Ik hoor het ook van andere Joodse Nederlanders: of ze nu behoudend Joods zijn of niet behoudend Joods, ze hebben veel last van antisemitisme. Sommigen zeggen dat ze dachten te weten wie hun vrienden zijn, maar dat die ook bleken mee te doen met antisemitische kreten."

PLA (polylactic acid) has become the lowest common denominator in FDM 3D printing, offering decent performance while being not very demanding on the printer. That said, it’s often noted that …read more