NOS Nieuws - Algemeen

Een orka die in 2018 bekend werd omdat ze haar overleden kalf voortduwde, lijkt nu weer op dezelfde manier te rouwen. Voor de kust van de staat Washington in de Verenigde Staten is de orka genaamd Tahlequah weer gezien terwijl ze het karkas van een dood kalf voortduwde, meldt het Amerikaanse centrum voor walvisonderzoek.

Het is niet ongebruikelijk voor orka's om hun dode kalveren tijdelijk mee te nemen, maar dat deze orka dit in 2018 2,5 week lang deed was uitzonderlijk. Normaal gesproken nemen de zoogdieren karkassen ongeveer een week met zich mee.

Diepbedroefd

He centrum voor walvisonderzoek zegt "diepbedroefd" te zijn over het doodgeboren kalf, met name omdat van de vier kalveren die Tahlequah kreeg, er twee vroeg doodgingen. Beide kalveren waren vrouwelijk.

In Canada en de Verenigde Staten gelden orka's als bedreigde diersoort. Door overbevissing is er te weinig zalm voor de orka's, waardoor ze moeite hebben met het produceren van nageslacht.

Het overlijden van oud-president Desi Bouterse maakt uiteenlopende reacties en emoties los in Suriname, het land waarop Bouterse meer dan veertig jaar zijn stempel drukte. Terwijl zijn aanhangers rouwen om hun leider en zich opmaken voor een grootse uitvaart vandaag en morgen, zijn de slachtoffers en nabestaanden nog altijd getraumatiseerd.

Veel minder bekend dan de geruchtmakende Decembermoorden in 1982, toen vijftien vooraanstaande tegenstanders van Bouterse werden vermoord, zijn de moorden op 29 november 1986 in het dorpje Moiwana in Oost-Suriname.

Militairen van het Nationaal Leger, waarvan Bouterse toen bevelhebber was, trokken dit dorp binnen en richtten een bloedbad aan: 39 dorpelingen, onder wie zwangere vrouwen en kinderen, werden koelbloedig vermoord. De verantwoordelijken voor het bloedbad werden nooit gestraft.

Het trauma zit nog diep verankerd in het leven van de overlevenden en nabestaanden van dit bloedbad. Een van hen is de nu 68-jarige Gari.

Hij ontsnapte ternauwernood aan de dood:

Het drama gebeurde tijdens de Binnenlandse Oorlog in Suriname die plaatsvond van 1986 tot 1992. Het Nationaal Leger vocht onder leiding van Bouterse tegen zijn voormalige lijfwacht en leider van het Junglecommando: Ronnie Brunswijk. De militairen zouden op zoek zijn geweest naar Brunswijk en ze hadden informatie gekregen dat hij zich in het dorp bevond.

"Maar er was helemaal niemand van het Junglecommando in het dorp. Er waren alleen maar ongewapende dorpelingen. Wij hebben op onze vlucht twee dagen lang door het bos gelopen met de kinderen", zegt Gari. Veel overlevenden kwamen terecht in buurland Frans-Guyana, waar tot op de dag van vandaag een grote gemeenschap vluchtelingen uit Moiwana woont.

In 2005 veroordeelde het Inter-Amerikaans Hof voor de Rechten van de Mens de staat Suriname voor de massamoord. Nabestaanden van slachtoffers moesten een schadevergoeding krijgen, de daders moesten worden vervolgd en er zouden fondsen beschikbaar worden gemaakt voor de heropbouw van het dorp. Oud-president Ronald Venetiaan bood zijn excuses aan in 2007, maar de militairen die het hebben aangericht zijn nooit gestraft.

Vertraagd

"Bouterse neem ik het persoonlijk niet kwalijk, want hij was niet hier, maar in Paramaribo", zegt Gari. "Natuurlijk was hij wel de leider van het leger en hij heeft het niet kunnen voorkomen. Maar de soldaten hadden ook kunnen zien dat ze niet met leden van het Junglecommando te maken hadden, maar met burgers."

Wat hij en veel nabestaanden ook belangrijk vinden, is dat de botten van hun vermoorde geliefden worden herbegraven op de plek waar het oude dorp lag. Na het bloedbad werden de stoffelijke overschotten in een massagraf begraven door het Junglecommando. Later werden de stoffelijke resten opgegraven en voor onderzoek naar Paramaribo gebracht. "We willen dat ze hier thuis, op de plek van het dorp, worden begraven", zegt Gari.

Monument

Rondom de plek maakte kunstenaar Marcel Pinas, zelf afkomstig uit het gebied, een monument ter nagedachtenis aan 'Moiwana'. De Binnenlandse Oorlog heeft blijvende littekens achtergelaten, ziet hij. Volgens Pinas had Bouterse moeten worden gestraft voor wat er in Moiwana is gebeurd. "Er is veel geleden hier. Maar uiteindelijk moeten we ons lot in eigen handen nemen en zelf ons gebied weer opbouwen. Met kunst probeer ik de mensen een stem te geven, om zo hun trauma te helpen verwerken."

Het loopt storm op de website van het grootste oorlogsarchief in Nederland. De site Oorlog voor de Rechter telde vanochtend, een dag na de opening, al 389.000 bezoekers.

Ook in het buitenland wordt de site geraadpleegd, met name door Joodse nabestaanden van Holocaustslachtoffers en -overlevenden. Maar nu de lang aangekondigde openheid van het archief in de praktijk tegenvalt, leidt dat tot frustratie.

"Ik heb gisteren de site bezocht, maar kreeg de melding 'er zijn nog 5500 wachtenden voor u'", zegt de van oorsprong Nederlandse Gideon van der Sluis (48), die in 2006 naar Israël emigreerde. Een groot deel van zijn Joodse familie, aan zowel vaders- als moederskant, is in de Tweede Wereldoorlog in de concentratie- en vernietigingskampen van nazi-Duitsland vermoord.

Van der Sluis weet aardig veel over het lot van zijn familieleden, maar er blijven onbeantwoorde vragen. Met name over twee broers van zijn opa. "De ene broer zou onderduiken in Limburg, maar is verklikt. De avond voordat hij met zijn gezin zou vertrekken, zijn ze allemaal opgepakt. De andere zat al ondergedoken in Den Haag, maar is met zijn vrouw opgepakt. Ook hij is verraden. Ik wil weten door wie."

Zo zijn er waarschijnlijk veel meer naar het buitenland geëmigreerde Joden die in het archief willen zoeken, denkt Van der Sluis. "Er zijn nabestaanden in Canada, de VS en Australië die net als ik het hele verhaal willen weten van hun familie. Ook omdat we dat willen doorvertellen aan onze kinderen."

Beperkte toegang

De zoekmogelijkheden in het archief zijn voor Van der Sluis nog beperkt. Nadat de Autoriteit Persoonsgegevens vorig jaar had gewaarschuwd voor mogelijke privacyschending van mensen die nog in leven zijn, is het oorspronkelijke plan om de dossiers van het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging online te zetten aangepast.

Voorlopig kunnen bezoekers online alleen op naam van mogelijke collaborateurs zoeken. Na het vinden van een dossier kunnen ze dan een afspraak maken om persoonlijk in het Nationaal Archief de dossierinhoud te bestuderen. Kopieën maken van documenten mag niet.

Uiteindelijk is het de bedoeling dat het archief volledig online komt. Dan zal het ook veel makkelijker geraadpleegd kunnen worden, al komt dat voor sommige overlevenden van de Jodenvervolging te laat. Misschien ook voor Pinchas Bar-Efrat (93) die oorspronkelijk Paul Manfred heette. Hij was nog een jongen toen hij moest onderduiken in Arnhem. Hij kwam tijdens een Amerikaans bombardement onder het puin terecht, maar overleefde de oorlog en emigreerde naar Israël. Daar werd hij onderzoeker.

Pinchas promoveerde op de vraag hoe Nederlandse burgers zich in de oorlog hebben gedragen tegenover hun Joodse landgenoten. Lange tijd richtte hij zich op die brede wetenschappelijke vraag, maar nu wil hij een kwestie van persoonlijker aard uitzoeken. "Mijn oom en tante zaten ondergedoken. Ze zijn verraden en in Sobibor vermoord. Ik weet wie hen heeft verraden, want die man is veroordeeld en zat 7 jaar in de gevangenis. Wat ik niet weet is waarom hij later strafvermindering kreeg en is vrijgelaten."

Om die vraag te beantwoorden, zal hij zowel in het archief van de Bijzondere Rechtspleging moeten zoeken, als in de dossiers die later zijn aangelegd in een tweede strafzaak. Maar naar Nederland reizen om te spitten in fysieke archieven is voor een man van zijn leeftijd een grote inspanning. De vraag is of uitgebreid digitaal zoeken voor hem op tijd wettelijk wordt geregeld.

Voor nabestaande Van der Sluis is een reis naar Den Haag ook niet zo maar geregeld, en bovendien heeft hij de namen niet van de verraders van de broers van zijn opa. Die namen zoekt hij juist. Daarom wacht hij met smart op meer zoekmogelijkheden in het systeem.

"Het hele archief zou nu online op verschillende manieren doorzoekbaar moeten zijn", zegt hij. "Ik snap de overwegingen om de privacy te bewaken, maar op deze manier worden wij nabestaanden benadeeld. Mijn familie is weggevaagd. Ik ben opgegroeid met die verhalen. Nu wil ik closure. Ik heb recht op die informatie."

De politierechter in Den Haag heeft de 19-jarige Bourak M. veroordeeld tot zes maanden gevangenisstraf. De Hagenaar gooide op oudjaarsavond vuurwerk naar twee voorbijfietsende politieagenten.

Het vuurwerk, een nitraat, ontplofte op een paar meter afstand van de agenten. Ze raakten niet gewond, maar waren wel geschrokken van het incident. "'Het is weer een kras op je ziel", citeert Omroep West een van hen.

"Geweld tegen hulpverleners en dit soort incidenten zorgen voor veel stress, ook bij het thuisfront. Ik blijf me vol inzetten, maar door dit soort gebeurtenissen wordt het steeds moeilijker. Je leven kan in een paar seconden verwoest zijn", aldus de agent.

Onder invloed

Na het incident rende M., die een blanco strafblad had, weg. Hij werd niet veel later aangehouden. M. verklaarde die avond onder invloed van alcohol te zijn geweest en gaf toe het vuurwerk te hebben gegooid. Hij ontkent echter dat hij dit in de richting van de agenten deed.

Ook zei hij niet te weten dat het om illegaal vuurwerk ging, maar de rechter ging daar niet in mee. "U had er al mee op straat gegooid, dus u wist wat het kon aanrichten", stelde de rechter tijdens de supersnelrechtzitting. "Het had ook de dood kunnen zijn als u goed gemikt had. Daar zijn genoeg voorbeelden van. Ik reken u dat zwaar aan."

De celstraf is gelijk aan de eis van het Openbaar Ministerie.

Of de Europese Unie de sancties tegen Syrië gaat opheffen, zal afhangen van het politieke proces in het land. Dat heeft de Duitse minister van Buitenlandse Zaken Baerbock gezegd na een ontmoeting met de leider van de Syrische rebellengroep HTS.

Het bezoek van Baerbock en haar Franse ambtgenoot Barrot is het eerste Europese bezoek sinds de val van het Assad-regime. "Het is een sterk signaal dat een nieuw politiek begin nu mogelijk is", zei Baerbock. Toch is het opheffen van sancties niet direct aan de orde, liet de minister doorschemeren.

De EU heeft benadrukt dat iedereen betrokken moet worden bij het constitutionele proces en het vormen van een nieuwe regering, ongeacht geslacht of etnische of religieuze groep, zei Baerbock. Ze legde de nadruk hierbij op het vrouwelijke deel van de bevolking. "We weten dat vrouwenrechten de maatstaf zijn van een samenleving. Ze geven aan hoe vrij het leven is voor iedereen."

Het was belangrijk om te horen dat de huidige machtshebbers dit begrijpen, zei Baerbock hierover. "Europa zal ondersteuning bieden, maar Europa zal geen nieuwe islamitische structuren sponsoren."

De afgelopen week zijn er veel positieve signalen geweest, zei Baerbock. Ook is er veel hoop dat de toekomst van Syrië vrij zal zijn voor iedereen. "Maar het is allerminst zeker dat dit zal gebeuren." Daarom wil de EU benadrukken dat het opheffen van de sancties afhangt van het politieke proces in Syrië, "want sancties hebben een doel".

In de video hieronder deelt de Syrische kunstenaar Nathalie Bahade haar hoop en zorgen over de toekomst voor Syrische vrouwen in het land:

Veel westerse landen stelden de afgelopen jaren sancties in vanwege de onderdrukking van de Syrische bevolking door het Assad-regime. Afgelopen voorjaar werden de sancties tegen het Syrische regime en aanhangers van het regime verlengd tot 1 juni 2025.

Rebellengroep HTS wordt door de VN en de EU daarnaast als terroristische organisatie bestempeld. De Verenigde Staten hebben eind vorige maand de premie van 10 miljoen dollar op het hoofd van de HTS-rebellenleider opgeheven.

Barrot zei tijdens een ontmoeting met lokale leiders in de Syrische hoofdstad Damascus dat er in een soeverein en veilig Syrië "geen plaats is voor islamitisch terrorisme". Hij memoreerde daarbij hoe Frankrijk de Koerden in het noordwesten van Syrië de afgelopen jaren heeft ondersteund. "Een paar dagen geleden vielen we opnieuw een IS-doel aan, omdat we niet accepteren dat een heropleving van het islamitisch terrorisme het herstel van Syrië in gevaar kan brengen en de veiligheid van Frankrijk en Europa kan bedreigen."

'Proefballonnetjes'

De Syrische rebellenleider Sharaa zei onlangs in een interview met de Saudische staatszender Al Arabiya dat het tot vier jaar kan duren voordat er in het land nieuwe verkiezingen worden gehouden. Tot die tijd is de macht in handen van een overgangsregering.

Eerder deze week werd Maysaa Sabrine aangesteld als de voorlopige voorzitter van de centrale bank in Syrië. Ze is de eerste vrouw in het bestaan van de bank die die functie bekleedt. Dit kan worden gezien als een signaal dat de rebellengroep zich gematigd willen opstellen, al wordt dat beeld door sommigen ook met scepsis ontvangen.

Daaraan refereerde ook Baerbock. "Er werd ook de vraag gesteld of de positieve signalen slechts proefballonnetjes waren." Dat is de reden waarom de EU-ministers vandaag een bezoek brachten aan Syrië, zei Baerbock. Om uit eerste hand te vernemen of een politiek inclusief proces mogelijk is. "De kwestie van het opheffen van sancties is daar ook aan gelinkt."

De 33-jarige Abed Al-Attar uit Almere zit al 455 dagen vast in Gaza. "Of waren het er 454? Ik weet het niet meer", zegt hij aan de telefoon. Elke dag is onzeker voor hem en zijn ouders, voor wie hij zorgt. Het enige wat hem het afgelopen jaar op de been heeft gehouden, is zijn gezin in Nederland.

Attar reisde vorig jaar met zijn familie naar Gaza voor de bruiloft van zijn neef, die op 7 oktober 2023 zou plaatsvinden. Die dag was ook de terreuraanval van Hamas in Israël. "De ergste dag van ons leven", zegt Attar, die zonnepaneellegger is van beroep. De grenzen gingen dicht en Attar zat vast. Inmiddels is vrijwel zijn hele familie weer thuis in Nederland, behalve hij.

'Elke dag is onzeker'

"Ik ben aan het overleven", zegt hij. Het was moeilijk om hem aan de telefoon te krijgen, de verbinding is slecht. "Het leven hier is moeilijk, elke dag is onzeker." Er worden weinig producten geleverd op de lokale markt. Wat er is, is duur. "We hebben honger. Ik ben heel veel afgevallen in het afgelopen jaar."

Attar woont bij zijn ouders. Hun huis staat nog overeind, maar heeft veel schade door de vele bombardementen. Zo is ook het dak beschadigd in de kamer waar hij slaapt. "Als het regent, word ik helemaal nat en het is erg koud." Veel huizen in de straat waar hij verblijft, zijn volgens hem verwoest.

Tweede jaarwisseling zonder gezin

De Almeerder denkt elke dag aan zijn vrouw en twee jonge dochters (4 en 7) in Nederland. Dat houdt hem sterk. "Ik heb ze al meer dan een jaar niet gezien. Mijn dochters worden alleen maar groter en ik mis alles", zegt hij. Hij kijkt terug op een bijzonder moeilijke jaarwisseling, de tweede zonder zijn gezin. "Iedereen viert het nieuwe jaar, maar mijn vrouw en dochters zijn verdrietig."

In de eerste maanden dat Attar vastzat, vertelden hij en zijn vrouw hun dochters dat papa moest werken in het buitenland. De laatste maanden stelt zijn oudste dochter steeds meer vragen. "Ze vroeg aan mijn vrouw: 'Waar is papa? Papa komt niet meer terug!'" Zijn vrouw wist niet wat ze moest antwoorden. Attar merkt dat zijn oudste dochter zich veel zorgen maakt om hem. "Ze denkt elke dag aan mij."

Het ministerie van Buitenlandse Zaken zegt in contact te staan met de Nederlanders, maar veel hoort Attar niet. "Ze zeggen: 'We doen ons best, maar we hebben geen goed nieuws'."

Vorig jaar oktober daagde advocate Samira Sabir de Nederlandse Staat voor de rechter. De Staat zou niet genoeg hebben gedaan om Attar thuis te krijgen. "Ik verwacht niets van Nederland, zij hebben niets voor mij gedaan", aldus Attar. "Ik moet denk ik het einde van de oorlog afwachten om terug te keren naar mijn kinderen. Elke dag dat ik leef is een overwinning." De zaak loopt nog, Sabir hoopt volgende week met een update te komen.

Via LinkedIn blijft Attar aandacht vragen voor zijn situatie. Hij heeft het gevoel dat de politiek hem vergeet, hoewel hij een Nederlands paspoort heeft. Hij reageert regelmatig onder LinkedIn-berichten van politici. "Mijn kinderen zitten alleen in Nederland en ik zit vast in Gaza", reageerde hij op de nieuwjaarswens van minister-president Schoof.

Bier, wijn en sterke drank zouden net als sigaretten een waarschuwingslabel moeten krijgen waarop staat dat ze kankerverwekkend zijn. Dat zegt Vivek Murthy, de belangrijkste adviseur van de Amerikaanse federale overheid op het gebied van volksgezondheid.

Volgens Murthy zijn veel Amerikanen zich er niet bewust van dat alcoholische dranken het risico op allerlei soorten kanker verhogen, zoals borst-, darm- en leverkanker.

"Het directe verband tussen alcoholconsumptie en het risico op kanker is voor ten minste zeven soorten kanker bewezen. Ongeacht het type alcohol dat wordt geconsumeerd", staat in de verklaring van Murthy.

Richtlijnen herzien

Behalve een waarschuwingslabel adviseert Murthy ook dat de richtlijnen voor het drinken van alcohol moeten worden herzien, om voor de risico's te waarschuwen.

De consumptie van alcohol is in de Verenigde Staten na tabak en obesitas de belangrijkste oorzaak van kanker. Jaarlijks krijgen 100.000 mensen kanker door het drinken van alcoholische dranken. 20.000 mensen sterven jaarlijks aan kanker die is veroorzaakt door alcoholconsumptie, zegt Murthy.

Alcoholische dranken zijn in de VS wel al voorzien van een waarschuwingslabel waarop de consumptie van alcohol sterk wordt afgeraden aan zwangere vrouwen, automobilisten en mensen die een machine besturen.

Een half jaar na het faillissement van Co-Med hebben bijna alle gedupeerde patiënten weer een huisarts. Voor tien van de twaalf praktijken die werkten onder de vlag van Co-Med is de afgelopen zes maanden een oplossing gevonden. Dit voorjaar komen daar Twente en Bergen op Zoom bij.

Als gevolg van het faillissement kwamen in juli 50.000 Co-Med patiënten zonder huisarts te zitten. Zorgverzekeraars zochten voor hen een oplossing. Een deel van de patiënten kon worden ondergebracht bij andere praktijken in de buurt.

Wouter Breebaart startte in augustus als praktijkhouder in een voormalige Co-Med-praktijk (4000 patiënten) in Breezand in de kop van Noord-Holland. Hij woont zelf in Amersfoort en reist elke dag op en neer.

"Voor de patiënt is het belangrijk dat er een fysieke huisarts zit waar ze terechtkunnen. "Iemand die je kent, een vast gezicht, zonder afhankelijk te zijn van een digitale praktijk of een dokter op afstand", zegt Breebaart. "De reden dat Co-Med hier voet aan de grond kreeg, is dat er geen praktijkopvolging was."

Huisartsentekort in Twente

In Twente speelde het huisartsentekort al langer een grote rol. Het faillissement van Co-Med maakte het tekort aan huisartsen nijpend. 8000 Co-Med-patiënten kwamen zonder huisarts te zitten.

Om daar wat aan te doen is met hulp van verzekeraars, gemeente, vier zittende huisartsen en een regionale huisartsenorganisatie een daghuisartsenpost opgezet. De post gaat komend voorjaar open en is bestemd voor de helft van de voormalige Co-Med-patiënten. Voor de andere mensen die zonder huisarts zitten, moet nog een oplossing komen.

Passantenspreekuur

In Bergen op Zoom zaten 6500 patiënten (onder wie 4800 Co-Med-patiënten) zonder huisarts. Een deel van hen heeft intussen een nieuwe huisarts gevonden.

Voor 3850 voormalige Co-Med-patiënten wordt dit voorjaar een nieuwe praktijk geopend met twee nieuwe huisartsen. Die is opgezet door Huisartsen Coöperatie West-Brabant, samen met de zorgverzekeraars.

Een deel van de zorg is daar voor een deel fysiek en voor een deel digitaal. Tot de praktijk van start gaat, zijn patiënten aangewezen op een passantenspreekuur: dat is een inloopspreekuur voor mensen die op dit moment geen huisarts hebben. Mensen moeten zich daar eerst voor aanmelden via een app.

'Hulpvraag niet gehoord

Dat verliep het afgelopen half jaar lang niet altijd vlekkeloos, zegt Joey van Aken, wethouder van de gemeente Bergen op Zoom. "Mensen werden met hun hulpvraag verstoten. Zo liep iemand te lang door met een blaasontsteking, 'moest iemand lang wachten op de uitslag van een mammografie en lukte het iemand met een euthanasiewens niet om die in overleg met een huisarts te bespreken en daar afspraken over te maken."

Lange termijn

Van Aken is blij dat er een huisartsenpraktijk opent, wat de problemen op de korte termijn oplost. Volgens hem is het van belang dat er ook wordt gezocht naar een oplossing op de lange termijn. Hij benadrukt dat het huisartsenprobleem de komende jaren groter wordt.

Dat zegt ook Marjolein Tasche, voorzitter van de Landelijke Huisartsen Vereniging. "We moeten zorgen voor het opleiden van voldoende huisartsen. Verder moet er een toekomstgerichte vergoeding komen om een praktijk te openen. Ook moeten de administratieve lasten voor de praktijkhouder omlaag. Dat maakt het makkelijker om een praktijk te beginnen en huisvesting te regelen", zegt Tasche.

Grootste les

"Er is vergrijzing, maar de huisarts krijgt ook meer taken. Artsen willen hun praktijk goed overdragen als ze met pensioen gaan, maar je ziet ook dat ze snel ten prooi vallen aan commerciële ketens. Met Co-Med hebben we gezien wat dat betekent. In Bergen op Zoom plukken wij daar nu de zure vruchten van", zegt Van Aken.

De belangrijkste les van het faillissement van Co-Med is volgens Tasche dat huisartsenzorg en spoedzorg goed beschikbaar en bereikbaar moeten zijn. "Samen met de inspectie en verzekeraars moeten we hier alert op zijn."

"Ik hoorde een enorme knal en schrok me rot", zegt Rose (niet haar echte naam). Ze raakte in augustus haar huis kwijt. De burgemeester van haar woonplaats sloot haar woning na twee aanslagen met explosieven. Burgemeesters kunnen sinds vorig jaar makkelijker zo'n besluit nemen. Vaak belanden mensen hierdoor op straat en hulp blijft uit.

In 2024 steeg het aantal aanslagen met explosieven op woningen naar 771. Dat is een toename van bijna 30 procent vergeleken met 2023, meldt de politie.

In totaal waren er tot midden december 1234 incidenten met explosieven. Ook dat is een nieuw record. De regio Rotterdam voert net als vorig jaar de ranglijst aan (232 incidenten).

De Rotterdamse ombudsvrouw Marianne van den Anker riep in december burgemeesters ertoe op zorgvuldiger om te gaan met het sluiten van een woning na een explosie. Tot en met augustus vorig jaar gebeurde dat 28 keer.

"Mijn leven is eigenlijk verwoest," zegt Rose. Het vermoeden bestaat dat de aanslagen met explosieven te maken hebben met een conflict in het criminele circuit waar iemand uit de familie mee te maken heeft.

"Ik leef in een nachtmerrie en krijg geen hulp." Na een tweede aanslag startte de politie een onderzoek. Haar telefoon werd in beslag genomen en ze kreeg 30 minuten de tijd om haar spullen te pakken.

Een woningcorporatie mag na een sluiting op last van de burgemeester, zonder toetsing van de rechter het huurcontract ontbinden. Dit gebeurt volgens advocaat Angelique Bhagwandin geregeld.

"Afgelopen maanden heb ik tientallen soortgelijke zaken voorbij zien komen. Mensen weten niet hoe lang de woning gesloten wordt en wat de gevolgen zijn." Bhagwandin heeft begrip voor het standpunt van de burgemeester en de tijdelijke sluiting. "Maar het wringt wanneer dit een permanente sluiting wordt en cliënten die slachtoffer zijn als dader worden behandeld en dakloos raken."

Bij de woning van Rose werden in totaal vier aanslagen gepleegd. Na de tweede moest ze zelf nieuw onderdak regelen. "Hoe lang ik mijn woning uit moest, werd me niet verteld."

Intussen liepen de huurlasten van Rose gewoon door. "Ik snap volkomen dat de woning voor de veiligheid dicht moest, maar ik snap niet dat ik geen hulp kreeg."

Een paar dagen nadat Rose bij haar ouders was ingetrokken, was ook daar een explosie. Ook haar ouders moesten door een burgemeesterssluiting hun woning verlaten. Bhagwandin stond hen bij en uiteindelijk konden de ouders hun woning behouden. Rose woonde maandenlang bij een vriendin en vond een woning op de particuliere markt.

Mensen schakelen Bhagwandin in om de sluiting van hun woning terug te draaien. "Als de woning eenmaal gesloten is, volgt een lang juridisch traject dat bijna niet te winnen is," zegt de advocaat. "Ik probeer in contact te komen met de gemeente, woningcorporatie en de politie. Dan benadruk ik dat het hier gaat om slachtoffers en niet om criminelen." Het doel hiervan is de woning te behouden voordat de huurovereenkomst wordt ontbonden.

Ze benadrukt dat het voorkomen van contractontbinding lastig is. "Een tijdelijke sluiting door de burgemeester wordt uiteindelijk een permanente sluiting door de woningcorporatie."

De advocaat pleit er daarom voor om bewoners na een aanslag met een explosief te vragen vrijwillig hun huis te verlaten. "Dan kan een woningcorporatie niet meer buitengerechtelijk het contract ontbinden."

Het contact tussen de gemeente, woningcorporatie en de politie loopt stroef, zegt Bhagwandin. "Mijn cliënten hebben behoefte aan één persoon die in contact staat met deze drie partijen."

Bescherming

"Het sluiten van een woning is zeker niet bedoeld als strafmaatregel", zegt een woordvoerder van de Rotterdamse burgemeester Carola Schouten. "Het doel is om herhaling te voorkomen en de bewoners en buren te beschermen. En wanneer iemand door een woningcorporatie uit huis is gezet, is het verder aan de betreffende woningcorporatie."

Verschillende woningcorporaties hebben veel schade opgelopen door de aanslagen. De schade voor de grootste woningcorporatie in Rotterdam, Woonstad, bedraagt over het afgelopen jaar het recordbedrag van bijna drie miljoen euro. Deze corporatie heeft een explosieteam om na aanslagen met explosieven slachtoffers op te vangen.

De naam van Rose is gefingeerd. Haar echte naam is bekend bij de redactie.

Het KNMI waarschuwt voor zondagochtend in het hele land voor gladheid door sneeuw. De 1 tot 5 centimeter dikke laag kan gladheid veroorzaken, ook zal het zicht beperkt zijn.

De hinder duurt niet lang. In de loop van de ochtend gaat de sneeuw over in regen: eerst in het zuidwesten en aan het begin van de middag ook in het noordoosten.

Code geel geldt vanavond vanaf 21.00 uur al het midden, noorden en oosten van het land. Dat is omdat er winterse buien vallen en natte weggedeelten kunnen bevriezen. Dat geldt ook voor morgenochtend.

Weerwaarschuwingen in het VK

In het Verenigd Koninkrijk heeft het weerkundig instituut twee waarschuwingen afgekondigd vanwege de sneeuw en kou. Het kwik daalt daar komend weekend tot enkele graden onder 0.

Op sommige plaatsen in het binnenland wordt tot 30 centimeter sneeuw verwacht. Ook kan het glad zijn door ijzel. Mensen die boven de 65 jaar oud zijn wordt aangeraden extra waakzaam te zijn, omdat zij een hoger risico lopen op hartaanvallen, beroertes en borstinfecties door de kou.

In Arles, een stad in het zuiden van Frankrijk, heeft een gevangene vier mensen van het medisch personeel en een bewaker urenlang gegijzeld. Franse media melden dat het ging om drie verpleegkundigen en een psychiater. De gijzelnemer, een 37-jarige man die vastzit vanwege verkrachting, zou naar een andere gevangenis overgeplaatst willen worden.

Minister Darmanin van Binnenlandse Zaken liet op X weten dat de gijzelingsactie is beëindigd. Er zijn geen gewonden gevallen, zei hij. Hij bedankte het personeel van de gevangenis en de politie voor hun inzet.

In de gevangenis in Arles zitten veelal gevangenen die lange straffen uitzitten en die een veiligheidsrisico met zich meebrengen, bericht Le Monde. In maart 2022 werd in deze gevangenis de Corsicaanse nationalist Yvan Colonna aangevallen. Colonna was veroordeeld vanwege de moord op de gouverneur van Corsica in 1998. Hij overleed aan zijn verwondingen.

De Spaanse stad Barcelona gaat bestuurders van elektrische stepjes die zich misdragen in het verkeer beboeten. Vanaf 1 februari riskeren bestuurders een prent van maximaal 500 euro als ze geen helm dragen of over de stoep rijden.

Het gebruik van deelstepjes is volgens de gemeenteraad van de Catalaanse stad sterk gestegen sinds de coronapandemie. De raad schat in dat er meer dan 40.000 ritten per dag mee gemaakt worden. De stepjes zijn populair onder toeristen, maar ook door telefoondieven en zakkenrollers worden ze veel gebruikt als vluchtvoertuig na een diefstal.

In de nieuwe regels staat dat de e-stepjes een maximumsnelheid van 25 kilometer per uur mogen hebben. Als ze harder kunnen rijden is een rijbewijs verplicht. "Deze maatregelen moeten de veiligheid verbeteren en leiden tot een gedragsverandering bij bestuurders", stelt Adrìa Gomila, die zich voor de gemeenteraad bezighoudt met mobiliteit.

Verbod in Parijs

In Parijs stemden inwoners in 2023 in een bindend referendum in met het verbieden van elektrische deelstepjes. In de Franse hoofdstad was de elektrische step populair, maar er gebeurden veel ongelukken. In 2022 raakten 500 mensen gewond bij ongelukken met de e-stepjes.

90 procent van de mensen die stemden was voor een verbod. De opkomst was niet hoog: minder dan 8 procent van de 1,4 miljoen stemgerechtigden kwam naar de stembus.

De computerstoring die vanmiddag op luchthavens door heel Duitsland problemen veroorzaakte, is verholpen, meldt de Duitse politie.

De landelijke storing trof de systemen die de federale politie gebruikt om passagiers te controleren die in Duitsland arriveren.

Volgens het ministerie van Binnenlandse Zaken was er sprake van een technische storing in het informatiesysteem van de federale politie. De oorzaak is nog niet vastgesteld.

De luchthavens Berlijn Branderburg en Dusseldörf bevestigen dat de systemen weer werken. De vier uur durende storing leidde niet tot het annuleren van vluchten.

Lange rijen

Op de luchthaven in Düsseldorf stonden vanmiddag lange rijen. Düsseldorf Airport zei tegen de omroep WDR dat de storing reizigers trof van buiten het Schengengebied en de EU. Luchthavenpersoneel deelde flesjes water uit.

De politie heeft een 27-jarige verdachte aangehouden voor het neersteken van een 76-jarige vrouw uit Den Dolder. De vrouw overleed ter plaatse. De verdachte is een patiënt van Fivoor, een psychiatrische kliniek in hetzelfde dorp.

Omstanders waarschuwden gistermiddag de hulpdiensten toen ze het slachtoffer op straat zagen liggen. Aanvankelijk werd gedacht dat de vrouw onwel was geworden, maar ze bleek te zijn neergestoken. Het incident gebeurde op de Duivenhorst, niet ver van het terrein van de kliniek.

De politie startte een onderzoek en gaf een signalement van de mogelijke dader vrij. Medewerkers van de kliniek herkenden hierin een van de patiënten en waarschuwden de politie. De verdachte werd vanochtend aangehouden en wordt verhoord.

Niet ontsnapt

De aangehouden patiënt is niet uit de instelling ontsnapt, benadrukt een woordvoerder van de instelling bij RTV Utrecht. Patiënten op de afdeling van de verdachte hebben verschillende vrijheden, zoals begeleid verlof of de mogelijkheid om zelfstandig naar buiten te gaan. De kliniek geeft geen informatie over de omstandigheden waaronder het steekincident heeft plaatsgevonden.

Medewerkers van de instelling zijn geschrokken van de mogelijke betrokkenheid van een van de patiënten bij de steekpartij: "Onze gedachten en ons medeleven gaan uit naar de nabestaanden van het slachtoffer, aan wie wij alle sterkte toewensen. Ook denken wij aan al onze buren, voor wie het gebeurde een grote schok moet zijn."

Michael P.

Michael P., die in 2017 Anne Faber doodde tijdens een verlof, werd eveneens behandeld bij Fivoor. P. zat op een andere afdeling dan de man die vanochtend werd aangehouden, zegt een woordvoerder van de kliniek tegen de regionale omroep.

Neil Young gaat toch optreden op het Britse festival Glastonbury. De zanger zei eerder dat hij een optreden als headliner had geweigerd, maar krabbelt nu terug.

De 79-jarige zanger zei eerder dat hij en zijn band niet wilden optreden omdat de BBC "wilde dat wij dingen op een manier zouden doen die wij niet zagen zitten". Waar hij precies op doelde, is niet bekend. De BBC is al sinds 1997 partner van Glastonbury, een van de grootste openluchtfestivals van Europa.

Op zijn website schrijft Young vandaag: "Door verkeerde informatie die ik heb ontvangen besloot ik om niet te spelen op Glastonbury, het festival waar ik altijd van gehouden heb. Gelukkig staat het weer op ons programma en ik kijk ernaar uit om er te spelen."

'Houden van hem'

De organisatie van Glastonbury laat op Instagram weten dat ze blij zijn met het nieuws. "Neil Young is ons heel dierbaar. Hij doet dingen op zijn eigen manier en daarom houden we van hem. We kunnen niet wachten om hem hier weer te verwelkomen."

Normaal gesproken zendt de BBC het festival bijna integraal uit, maar de laatste keer dat Young op het festival stond, in 2009, mocht de zender van hem slechts vijf nummers van zijn set uitzenden. De BBC zei toentertijd dat Young dat niet wilde om "het mysterie van een liveconcert te behouden". Het is niet bekend of het optreden van de band dit jaar wel op tv te zien zal zijn.

Glastonbury is dit jaar van 25 tot en met 29 juni. Andere namen van artiesten zijn nog niet bekendgemaakt.

De Amerikaanse president Biden heeft een bod van Nippon Steel om een Amerikaans staalbedrijf over te nemen geblokkeerd. Het Japanse staalbedrijf wilde US Steel voor bijna 15 miljard (zo'n 14,5 miljard euro) dollar kopen. De Amerikaanse president liet eerder al weten de overname te zullen tegenhouden.

Biden vindt dat het bedrijf in Amerikaanse handen moet blijven. Volgens hem zou de overname "een van Amerika's grootste staalproducenten onder buitenlandse controle plaatsen en risico's creëren voor onze nationale veiligheid en onze cruciale toeleveringsketens".

US Steel is de op één na grootste Amerikaanse staalproducent. Biden sprak zich vorig jaar maart al uit tegen de overname. De Amerikaanse vakbond United Steelworkers was ook tegen de deal. De vakbond was bang dat door de overname veel banen zouden worden geschrapt.

Juridische stappen

US Steel zei eerder dat juist het tegenhouden van de overname duizenden banen op het spel zou zetten. Het bedrijf wordt dan gedwongen om fabrieken in het land te sluiten, zei US Steel eerder.

Nippon Steel heeft juridische stappen aangekondigd tegen het besluit van Biden. Het aandeel US Steel is vandaag op beurzen in de VS en Europa in waarde gedaald.

Precies een maand na de mislukte machtsgreep van president Yoon is de rust in Zuid-Korea nog niet teruggekeerd. De inmiddels op non-actief gezette president verschanst zich in de presidentiële ambtswoning. De poging van vannacht om hem te arresteren mislukte. Het arrestatieteam werd tegengehouden door de presidentiële garde, wat loyale militairen en duizenden van zijn aanhangers.

Toch laten de gebeurtenissen van vannacht en de afgelopen weken zien dat de democratie in Zuid Korea diepgeworteld is, meent journalist en Korea-deskundige Casper van der Veen. "Het is nu precies een maand geleden dat Yoon de militaire noodtoestand afkondigde die door het parlement bijna direct werd weggestemd. Veel mensen zeiden toen tegen mij: 'Ik dacht dat Zuid-Korea een stabiele democratie was, maar ik had het blijkbaar verkeerd'. Waarop ik dacht: iemand probeert iets autocratisch en het mislukt eigenlijk meteen. Dat geeft me juist vertrouwen in die democratie."

De gebeurtenissen daarna versterkten dat vertrouwen. Yoon werd geschorst en wordt nu vervolgd. Hij verzet zich hardnekkig, maar er is nog geen schot gelost en geen slachtoffer gevallen. "Ik zie een krachtige democratie die een poging tot een machtsgreep heel snel de kop indrukt", zegt Van der Veen.

Ook de houding van de media draagt bij aan dat beeld. Yoon plaatste de media op 3 december onder het gezag van het militaire bestuur dat hij in het leven had geroepen. Dat had geen enkel effect. "Vervolgens zijn de media gaan doen wat ze altijd deden: kritisch verslag doen van wat er gebeurt", aldus Van der Veen.

Ook van Yoons verbod op politieke activiteiten kwam niets terecht. Politici klommen over de hekken van het parlement om de noodtoestand te herroepen. En twee derde van het parlement stemde op 14 december voor zijn afzetting, onder wie enkele leden van Yoons eigen conservatieve partij.

Ook een grote meerderheid van de bevolking wil niet met Yoon verder. De dag dat hij werd afgezet, stond nog maar 11 procent van de Zuid-Koreanen achter hem.

Verdenking

Van der Veen dacht direct na de machtsgreep al dat de politieke carrière van Yoon voorbij was en dat denkt hij nog steeds. Hij vindt het vreemd dat Yoon dat zelf niet begrijpt. "Maar het denken en handelen van Yoon wekken wel vaker verbazing op."

Yoon wordt verdacht van machtsmisbruik en aanzetten tot een opstand. Het ambt van president beschermt hem niet tegen zo'n aanklacht. Hij heeft al drie keer geweigerd om naar de rechtbank te komen om zich te laten horen. Dat betekent in Zuid-Korea dat je gearresteerd mag worden en dat is wat de politie de afgelopen nacht probeerde.

Het arrestatiebevel is geldig tot maandag, daarna moeten de aanklagers opnieuw naar de rechter om een arrestatiebevel aan te vragen. Het is afwachten of dit weekend een nieuwe poging volgt om hem uit zijn paleis te halen.

Obstructie rechtsgang

De druk op de presidentiële garde neemt ondertussen toe. Meerdere leden van de garde zijn aangeklaagd voor obstructie van de rechtsgang. Mogelijk staken ze nu hun verzet tegen de arrestatie van Yoon om zichzelf niet verder in de nesten te werken.

Verder is de afzettingsprocedure nog altijd niet afgerond. Het laatste woord is aan het constitutioneel hof. Daar loopt een procedure, maar het is nog onduidelijk wanneer die wordt afgerond.

Zo'n twee weken lang leefden de inwoners van het Rotterdamse stadsdeel IJsselmonde in onzekerheid en angst. In korte tijd werden daar drie mannen neergeschoten. Alle drie bezweken ze aan hun verwondingen.

Gisteravond laat hield de politie Sendric S. aan in de zaak, tot grote opluchting van de omwonenden. Wat heeft zich in de voorbije weken afgespeeld en hoe kwam de politie de man op het spoor? Een tijdlijn van de gebeurtenissen in het Rotterdamse stadsdeel van de afgelopen twee weken.

21 december 2024 - Eerste slachtoffer

Op zaterdagavond wordt rond 21.30 uur op de Reyerdijk een 63-jarige man zwaargewond aangetroffen. Hij blijkt in zijn hoofd te zijn geschoten en wordt door de hulpdiensten gereanimeerd. Twee dagen na het incident overlijdt de man.

De politie tast volledig in het duister en brengt een zogenoemd Team Grootschalige Opsporing (TGO) op de been. Minimaal twintig rechercheurs en specialisten doen onderzoek naar het incident.

"Digitaal onderzoek, tips uitzoeken, getuigen spreken, camerabeelden bekijken en buurtonderzoek. We zetten man en macht in om de verdachte op te sporen", vertelt hoofdcommissaris van de politie-eenheid Rotterdam Fred Westerbeke later over die periode.

28 december 2024 - Tweede slachtoffer

Een week later wordt weer een man zwaargewond gevonden in IJsselmonde. Om 22.00 uur vinden voorbijgangers een 58-jarige man op het Roelantpad. Hij overlijdt dezelfde avond nog in het ziekenhuis.

Agenten ter plaatse vinden een kogelhuls op de plaats delict. Een tweede TGO wordt opgezet. De politie vermoedt een verband tussen de twee schietpartijen. "Al snel wordt duidelijk dat het om dezelfde schutter ging", aldus Westerbeke.

30 december 2024 - Aanhouding

Het onderzoek is in volle gang, maar tot een duidelijk signalement van de vermoedelijke dader komt het nog niet. Wel wordt een 20-jarige Amsterdammer aangehouden. De politie zegt "nadrukkelijk de optie open te houden dat de man niet de feitelijke schutter is". De man zit nog altijd vast.

31 december 2024 - Beelden van schutter

Een dag later deelt de politie beelden waarop de vermoedelijke schutter van beide incidenten te zien is. Op de beelden is te zien dat een man achter het tweede slachtoffer loopt en steeds dichterbij komt. Het vermoeden rijst dat dat de man is die betrokken is bij het schietincident.

Ook wordt duidelijk dat de slachtoffers van de twee schietpartijen met dodelijke afloop geen link hadden met de criminaliteit. "Voor zover bekend hadden de twee geen banden met het criminele circuit", zegt de politie.

Er is geen duidelijk beeld van de dader en er volgt ook geen gouden tip. Het lukt de politie niet om de man op te sporen. "Dag en nacht wordt er keihard gewerkt aan de zaak. We hebben alles op alles gezet om de verdachte te vinden en om nieuwe slachtoffers te voorkomen", zegt hoofdcommissaris Westerbeke.

2 januari 2025 - Derde slachtoffer

In het nieuwe jaar komt de zaak in een stroomversnelling. Op 2 januari om 2025 om 10.10 uur wordt een 81-jarige man zwaargewond gevonden aan de Bommelerwaard. Ook hij blijkt te zijn neergeschoten. Later op de avond komt het bericht dat hij aan zijn verwondingen is bezweken.

Terwijl het onderzoek verdergaat deelt de politie nieuw, beter beeld van de vermoedelijke schutter. Getuigen en buurtbewoners worden opgeroepen zich te melden met informatie. Het Openbaar Ministerie looft 30.000 euro uit voor de gouden tip die leidt tot de aanhouding van de schutter.

De opsporingsdiensten gaan ervan uit dat één schutter verantwoordelijk is voor de drie schietpartijen. "We hebben nog totaal geen reden gevonden waarom deze drie mannen waren gekozen. Het is mogelijk dat het gaat om willekeur."

Het leidt tot een uitzonderlijke oproep van de politie voor de buurt IJsselmonde. "Ga niet alleen naar buiten. Vermijd donkere, afgelegen plekken."

Om 19.00 uur wordt een man na een tip gecontroleerd in de wijk. Later blijkt het om de vermoedelijke schutter van de schietpartijen te gaan. Omdat de man niet helemaal voldoet aan het signalement en er bovendien nog geen naam is, laat de politie de man gaan. Wel wordt er een foto van hem genomen en worden zijn identiteitsgegevens geregistreerd.

Vier uur later, omstreeks 23.00 uur, doet de politie invallen op twee adressen. Via verschillende tips, een beter signalement en de foto die de politie eerder heeft genomen, komen de twee woningen naar boven als mogelijke plek waar de verdachte zich bevindt.

De vermoedelijke schutter wordt aangetroffen in een woning aan de Emelissedijk en gearresteerd. Ook wordt er een vuurwapen gevonden.

3 januari 2025 - Opluchting

Op een persconferentie over de zaak spreekt hoofdofficier van justitie Hugo Hillenaar van "een nachtmerrie". Voor de nabestaanden, voor de buurtbewoners en voor Rotterdam.

Maar, zegt Hillenaar: nu heerst er opluchting. Dat voelen ook de bewoners van het stadsdeel in Rotterdam. "Je bent wel op je hoede. Je weet niet hoe hij eruitziet, ze wisten niks", zegt een bewoner over de afgelopen weken. Een ander zegt ondanks de opluchting toch nog wel even achterom te kijken als hij naar huis loopt.

Volgende week donderdag en vrijdag gaan medewerkers van apotheken door heel Nederland opnieuw staken. Bijna 2000 apotheken zijn die dagen dicht, melden vakbonden CNV en FNV.

Sinds september voeren medewerkers in het hele land actie. Eerst deden ze dat met een estafettestaking, waarbij apotheken om de beurt de deuren sloten. In november, tijdens de eerste landelijke staking, trokken zo'n 10.000 medewerkers naar het Malieveld in Den Haag om te protesteren tegen de hoge werkdruk en om een hoger salaris te eisen.

Eind vorige maand zouden apothekersassistenten meerdere dagen het werk neerleggen. Zo'n 1950 apotheken zouden daardoor negen dagen gesloten zijn. De branchevereniging voor apotheken spande daarop een kort geding aan vanwege mogelijke gezondheidsrisico's voor patiënten. Enkele dagen voor kerst verbood de rechter de staking.

'Geduld is op'

Volgende week gaan apotheekmedewerkers verder met de acties omdat er nog geen afspraken zijn gemaakt over hogere lonen. "Het geduld van de medewerkers is op", zeggen cao-onderhandelaars Ralph Smeets (FNV) en Albert Spieseke (CNV). "Hun boodschap is luid en duidelijk: geef ons waar we recht op hebben, want ons krijg je niet klein. Als er niet snel een akkoord komt, zullen er landelijke stakingen blijven volgen."

De vakbonden eisen een loonsverhoging van 6 procent met terugwerkende kracht vanaf 1 juli 2024. De werkgevers willen niet verdergaan dan een loonsverhoging van 2 procent.

'Pijnlijk'

Smeets en Spieseke zeggen dat de actiebereidheid onder de groep "groter dan ooit" is. "De rechter benadrukte in zijn vonnis het enorme belang van de apotheekmedewerkers voor de volksgezondheid. Wij vinden het ronduit pijnlijk dat juist deze mensen, die zo vitaal zijn, zo lang en zo hard moeten knokken voor een fatsoenlijke beloning."

De vakbonden benadrukken dat de spoedzorg gegarandeerd blijft tijdens de landelijke staking. Patiënten kunnen in noodgevallen medicijnen krijgen, maar zullen daarvoor mogelijk naar een andere apotheek moeten.

Geen geld

Een woordvoerder van de werkgeversorganisatie reageert dat het geen kwestie van onwil is dat er niet aan de salariseisen tegemoet kan worden gekomen. "We snappen dat het lastig te begrijpen is dat er weinig schot in de zaak zit. Tegelijkertijd zitten we als werkgevers klem. De bedragen die nodig zijn om aan de salariseisen te voldoen zijn er simpelweg niet. We hopen dat we weer in gesprek kunnen, ook met verzekeraars."

Een proef in een gevangenis in Middelburg heeft een positief resultaat opgeleverd. In de Kleinschalige Voorziening Middelburg (KVM) konden gedetineerden bijvoorbeeld naar hun werk of studie, naar de tandarts, of naar een gesprek op de school van hun kind. Uit de pilot blijkt dat met deze detentievorm de kans op herhaling van strafbaar gedrag afneemt.

De proef is vier jaar lang gehouden op het terrein bij gevangenis Torentijd, in een gebouw zonder tralies of hekken. Mensen die een korte straf uitzitten of hun straf bijna hadden uitgezeten, konden daar terechtkomen. Overdag hadden ze een nuttige dagbesteding zoals een baan, 's avonds zaten ze vast.

De pilot was opgezet vanuit het idee dat mensen met deze manier van straffen hun leven na detentie makkelijker kunnen oppakken. Gevangenen die in een normale gevangenis zitten, raken naast hun vrijheid vaak ook hun werk, gezin en inkomen kwijt.

'Gewoon naar je werk'

Marco werkt bij de KVM en zag met eigen ogen de voordelen van de proef. "Mensen leven en slapen hier, maar gaan overdag gewoon naar hun werk. Doordat ze hun eigen salaris verdienen, kunnen ze het thuisfront blijven ondersteunen en hun woning behouden", zegt hij tegen Omroep Zeeland. "Op die manier dring je het risico op herhaling van het misdrijf terug en bovendien kost het de maatschappij een stuk minder geld."

Wie het idee krijgt dat een verblijf in de KVM geen echte straf is, heeft het mis, volgens Marco. "Vanaf 21.30 uur zit je op je kamer, tot 07.00 uur in de ochtend. Daarnaast weten we 24 uur per dag waar je bent en wat je doet. Je mag weliswaar naar de winkel om boodschappen te doen of naar de sportschool, maar alles is volgens afspraak."

Professionals en gedetineerden positief

De proef liep tot en met mei 2024. Staatssecretaris Coenradie van Justitie en Veiligheid schrijft in een brief aan de Tweede Kamer dat de resultaten positief zijn. Zowel de professionals als de gedetineerden zijn over de proef te spreken. "De evaluatie onderstreept dat de KVM bijdraagt aan de re-integratie in de samenleving", schrijft Coenradie.

Volgens de staatssecretaris kan de KVM ook het landelijk cellentekort verlichten en is er bij deze vorm van detentie minder personeel nodig. Ze wil daarom het concept van de KVM juridisch vastleggen. Daarvoor is een wetswijziging nodig.

Hele straf in deze setting

Omdat de proef is afgelopen, zijn er geen gedetineerden meer die bij de KVM hun straf uitzitten. Ondanks de positieve resultaten van de pilot, kan de KVM nog niet worden voortgezet. Het grootste obstakel is dat een juridische basis voor deze vorm van detentie ontbreekt, zegt directeur Madelon van den Berg van de Penitentiaire Inrichting (PI) Middelburg.

"Tijdens de proef was dat juridisch geregeld, maar om dit voort te zetten, moet er iets in de wet veranderd worden. Volgens de huidige regels kan iemand niet zijn hele straf in een open setting doorbrengen."

Van den Berg hoopt dat het kabinet inzet op een wetswijziging zodat deze alternatieve gevangenis kan blijven bestaan. "De politiek is nu aan zet. Als ze slim zijn, gaan ze hier serieus naar kijken. Deze vorm van detentie is 60 tot 70 procent goedkoper dan detentie achter de muur."