NOS Nieuws - Algemeen

Bij een grote brand en een explosie in een portiekflat in Ede is één persoon om het leven gekomen. Het hele woningblok is ontruimd, maar de meeste mensen mogen inmiddels weer naar huis.

De oorzaak van de brand is nog niet bekend, maar de Veiligheidsregio Gelderland-Midden gaat ervan uit dat er "geen sprake is van explosieven, want daar hebben we geen aanwijzingen voor", zegt een woordvoerder.

Hoe de brand wel is ontstaan, wordt nog onderzocht. Het vuur is inmiddels onder controle.

Ontruiming

De brand woedde rond 03.15 uur in twee woningen aan de Ernst Casimirlaan. De Veiligheidsregio spreekt tegenover de NOS van een "korte, felle brand", die een flinke explosie veroorzaakte. Daardoor zijn de voor- en achtergevel van de flat naar buiten geblazen.

Vanwege de hevigheid van de brand moesten zo'n 30 tot 35 mensen hun huis verlaten, aldus de woordvoerder. Twee inwoners konden door de grote hoeveelheid rook in het trappenhuis hun woning niet verlaten. Zij zijn door de brandweer van het balkon gehaald. Het ambulancepersoneel heeft deze mensen nagekeken, zij bleven ongedeerd.

De hulpdiensten rukten met veel materieel uit. Er waren zo'n twaalf brandweerwagens en zo'n 60 hulpverleners:

Bewoners werden in eerste instantie buiten opgevangen, maar konden na verloop van tijd naar een nabijgelegen verzorgingshuis.

Het hele woningblok van 24 woningen werd ontruimd. Inmiddels zijn 18 woningen weer vrijgegeven volgens de burgemeester. Die mensen zijn weer thuis.

Mensen van drie andere woningen hebben minder geluk. De verwachting is dat die voor langere tijd onbewoonbaar zijn. De overige woningen worden waarschijnlijk in de loop van de dag weer vrijgegeven.

Bij een explosie in een toilet in de Chileense hoofdstad Santiago zijn zeker 35 middelbare scholieren gewond geraakt. Volgens de politie waren de leerlingen molotovcocktails aan het maken in de wc's.

Van de scholieren liepen er tien ernstige brandwonden op. Van hen verkeren er vijf in levensgevaar, meldt onder meer de Chileense krant La Cuarta. De leerlingen van het Internado Nacional Barros Arana (INBA) zouden zich gisteren iets voor 11.00 uur lokale tijd hebben opgesloten in de toiletten om een molotovcocktail te maken. Die zouden ze hebben willen gebruiken bij een demonstratie.

Vloeistof

In de toiletten werden onder meer flessen met brandbare vloeistof aangetroffen. Ook vond de politie er witte overalls. Die kunnen volgens de politie gebruikt worden door demonstranten om zichzelf onherkenbaar te maken.

De gemeente laat strafrechtelijk onderzoek uitvoeren. Een gemeenteambtenaar stelt in de Chileense krant Las Últimas Noticias dat hoewel de slachtoffers minderjarig zijn, zij mogelijk door volwassenen zijn aangespoord om de explosieven te maken.

De douane heeft bij een controle in de haven van Vlissingen 600 kilo cocaïne gevonden in een pallet met bananen.

De drugs werd gevonden met behulp van speurhonden. De partij bananen kwam uit Ecuador en had naar Denemarken vervoerd moeten worden. De cocaïne had een straatwaarde van zo'n 45 miljoen euro en is vernietigd.

De actie werd gevoerd met hulp van de politie en de Koninklijke Marechaussee. De douane meldt niet of er mensen zijn opgepakt.

Het Amerikaanse ministerie van Justitie heeft Elon Musk gewaarschuwd dat het mogelijk tegen de wet is om kiezers miljoenen te geven om zich te laten registreren om te stemmen. Dat melden bronnen binnen justitie aan CNN.

Musk is een aanhanger van Donald Trump en geeft miljoenen dollars uit aan steun voor zijn presidentscampagne. Hij beloofde afgelopen zaterdag onder meer via zijn politieke actiecomité 1 miljoen dollar (omgerekend zo'n 927.000 euro) per dag te geven aan mensen die een grondwetpetitie ondertekenen als ze geregistreerd zijn voor de verkiezingen. Doel hiervan is om Trump-kiezers in swing states over te halen naar de stembus te gaan.

De kiezers moeten daarvoor een petitie tekenen waarin steun voor het eerste en tweede amendement van de Amerikaanse grondwet wordt uitgesproken. Hierin staan onder meer de vrijheid van meningsuiting, vrijheid van godsdienst en het recht op wapenbezit verankerd. Alleen kiezers die zich hebben geregistreerd als stemmer kunnen de petitie tekenen. Onder hen verloot Musk dagelijks 1 miljoen dollar tot de presidentsverkiezingen van 5 november.

Alleen voor swing states

De petitie is te tekenen in zeven swing states: Georgia, Nevada, Arizona, Michigan, Wisconsin, North Carolina en Pennsylvania. Niet alleen hebben kiezers die zich registreren om te stemmen en de petitie tekenen kans op de enorme geldprijs, ook kunnen zij geld verdienen als zij andere mensen de petitie laten tekenen (en zich dus te registreren als stemmer als ze dat niet al hadden gedaan). In zes staten krijgen zij per verwijzing 47 dollar, in Pennsylvania 100 dollar. Dit is de swing state waarin de meeste kiesmannen te winnen zijn (19 in totaal).

Vooral Democraten, maar ook sommige Republikeinen, vragen zich af of deze actie wel legaal is. Het ministerie van Justitie liet al eerder weten verzoeken te hebben gehad om te kijken naar het prijssysteem van Musk. Volgens nationale wetten mogen mensen niet worden betaald om te gaan stemmen. En nu is Musk volgens bronnen bij CNN dus ook gewaarschuwd door het ministerie.

Musk ontkent iets fout te doen met zijn actie. "Je kan lid zijn van welke politieke partij dan ook of helemaal niet lid zijn en je hoeft niet eens te stemmen", zei hij. Musk ging niet in op het mogelijke juridische probleem dat de verkiezing alleen open is voor geregistreerde kiezers.

Winnaars

Inmiddels hebben meerdere mensen het geld gekregen. Afgelopen weekend kregen de eerste twee winnaars een cheque van 1 miljoen dollar uit handen van Musk. Beide winnaars droegen kleding van de presidentscampagne van Trump. Van latere winnaars is alleen een foto te zien, zonder dat Musk naast hen staat.

De Tesla-baas is sinds dit jaar een groot voorstander van Trump. Hij stond tijdens een campagnebijeenkomst op het podium met de presidentskandidaat en gaf naast de loterij al tientallen miljoenen uit aan de campagne van Trump.

Een melkveehouder uit het Friese dorp Sint Jacobiparochie is onbedoeld het middelpunt geworden van een oplichtingszaak. Een oplichter gebruikte de bedrijfsgegevens van de boer om trekkers aan te bieden die helemaal niet bestonden.

De oplichter deed zich voor als verkoper van tractoren en plaatste op Facebook advertenties. Daarvoor gebruikte hij de gegevens van onder meer melkveehouder Jos Faassen.

De slachtoffers dachten dat ze een nieuwe tractor hadden gevonden, maar wanneer zij naar het melkveebedrijf van Faassen reisden, ontdekten ze dat ze waren opgelicht. Enkelen hadden al een aanbetaling gedaan. "Het is wel sneu voor die mensen. Ze hadden het vrij snel door toen ze hier aankwamen", zegt Faassen tegen Omrop Fryslân.

Slachtoffers uit het hele land

Er kwamen zeker vijf mensen naar de boerderij. Volgens Faassen hadden sommige slachtoffers honderden kilometers afgelegd. "Op een gegeven moment kwam er zelfs een vrachtwagen aanrijden met mensen uit Polen, die nauwelijks Engels spraken", vertelt hij. "Ze hadden een vrachtwagen geregeld om de trekker op te halen."

Een ander slachtoffer, een man uit Limburg, had een aanbetaling van 650 euro gedaan voor een trekker die hij voor zijn neef in Tsjechië wilde kopen. "Hij wilde de trekker nog eens goed bekijken voordat hij hem mee zou nemen, maar er was natuurlijk niets", zegt Faassen.

Opgelucht

De melkveehouder deed aangifte van identiteitsfraude. Hij wist ook het nummer van de oplichter te achterhalen en nam contact op. "Ik heb hem een paar keer gebeld. Eerst wist hij van niets, maar later bekende hij. Hij dreigde zelfs: 'ik stuur het hele Oostblok op jullie af en plaats nog veel meer advertenties'", vertelt Faassen. "Maar een paar dagen later nam hij de telefoon niet meer op. Toen werd het stil. Hij was opgepakt."

Volgens Omrop Fryslân is de verdachte een 30-jarige man uit Utrecht. Hij zou een bekende zijn van de politie en in het verleden vaker zijn veroordeeld, onder meer voor oplichting en bedreiging.

Faassen is opgelucht dat de zaak eindelijk tot een einde komt. Hij heeft wel medelijden met de slachtoffers. "Die man uit Limburg, hij heeft nooit meer iets gezien van zijn geld."

De Verenigde Staten zeggen voor het eerst bewijs te hebben gezien van de aanwezigheid van Noord-Koreaanse troepen in Rusland. De Amerikaanse minister van Defensie Lloyd Austin heeft dat vandaag aan journalisten laten weten.

Austin zei dat het "heel, heel ernstig" zou zijn als Noord-Korea zich voorbereidt om samen met Rusland te gaan vechten in Oekraïne, zoals Zuid-Korea en Oekraïne beweren. Hij zei echter ook dat het nog maar de vraag is wat de Noord-Koreaanse troepen in Oekraïne gaan doen.

In Seoul melden Zuid-Koreaanse parlementsleden dat Noord-Korea 3000 troepen naar Rusland heeft gestuurd en dat er nog duizenden zullen volgen. Dat aantal is twee keer zo hoog als een eerdere schatting van de Zuid-Koreaanse inlichtingendienst.

De Verenigde Staten vermoeden dat 3000 Noord-Koreaanse militairen worden getraind op militaire bases in Oost-Rusland. Dat meldt John Kirby, woordvoerder van de Nationale Veiligheidsraad van de VS.

Volgens Kirby is vastgesteld dat de Noord-Koreaanse soldaten tussen begin en half oktober per schip zijn vervoerd vanuit de Noord-Koreaanse regio Wonsan naar de Oost-Russische stad Vladivostok. Vervolgens zijn ze naar verschillende militaire trainingslocaties in Oost-Rusland gebracht.

Volgens de inlichtingendienst van Zuid-Korea zouden Noord-Koreaanse militairen worden voorzien van Russische uniformen en identiteitsbewijzen uit Siberische regio's als Jakoetië en Boerjatië. De lokale bevolking in Siberië heeft deels vergelijkbare uiterlijke kenmerken als de bevolking in Noord-Korea.

Het Kremlin heeft de beweringen van Seoul over de troepeninzet van Noord-Korea eerder afgedaan als nepnieuws. Een Noord-Koreaanse vertegenwoordiger bij de Verenigde Naties in New York noemde het tijdens een bijeenkomst op maandag "ongegronde geruchten".

Escalatie van het conflict

De BBC heeft de Belarussische president Loekasjenko gevraagd naar de beweringen dat Noord-Koreaanse troepen in Oekraïne zouden worden ingezet. Hij deed die af als "onzin", meldt de Britse zender. "Poetin zou nooit proberen een ander land te overtuigen om zijn leger te betrekken bij de 'speciale operatie' van Rusland in Oekraïne", zei Loekasjenko.

De Belarussische president zei verder dat het "een stap in de richting van escalatie van het conflict zou zijn als de strijdkrachten van welk land dan ook aan de frontlinie zouden staan".

Die woorden komen overeen met die van NAVO-chef Mark Rutte eerder deze week. Ook hij zei dat het een "aanzienlijke escalatie" zou zijn als Noord-Korea troepen stuurt naar Oekraïne om samen met de Russen te vechten.

Het totaal aantal woningbranden veroorzaakt door een accu van een elektrische fiets, scooter of step is vorig jaar bijna verdubbeld. Accu's en batterijen waren vorig jaar de oorzaak van 5 procent van het totaal aantal woningbranden. Het jaar ervoor was dit nog 3 procent.

Het is een ontwikkeling die niet helemaal tegen te gaan is, omdat er meer accu's en batterijen worden gebruikt. Niet alleen voor e-bikes of e-scooters, maar ook voor telefoons, tablets en laptops en speelgoed. Toch zijn er dingen die je kunt doen om zo'n accubrand te voorkomen.

Blijf in de buurt

Er zijn meerdere momenten waarop het mis kan gaan, zegt Richard Weurding, algemeen directeur van het Verbond voor Verzekeraars. "En het is belangrijk om je daar bewust van te zijn. Zeker omdat twee derde van alle ernstige brandwonden in en om het huis worden opgelopen."

Vaak zitten opladers te lang in het stopcontact, waardoor de accu te heet wordt en er kortsluiting kan ontstaan. Haal de oplader dus altijd uit het stopcontact als de accu vol is, adviseert Weurding.

Een minder bekend risico zijn accu's die te lang niet zijn opgeladen. Gebruik je de accu weinig? Laad hem dan alsnog eens per drie maanden op, zegt Weurding. Een niet-gebruikte accu loopt leeg en kan daardoor beschadigen.

Het is ook belangrijk om altijd de originele accu's en opladers van een voertuig of apparaat te gebruiken. Namaak-opladers kunnen je accu beschadigen en brandgevaarlijk zijn. Gebruik ook nooit een verlengsnoer. Bovendien is het belangrijk om in de buurt te blijven tijdens het opladen. "Je hoeft er niet met een krant naast te gaan zitten, maar het is wel goed om regelmatig te gaan kijken."

Accu laten checken

Meerdere veiligheidsregio's en Brandweer Nederland hebben zich verenigd in het initiatief Ik laad accuraat. Via deze website geven ze tips om brand door accu's en batterijen zoveel mogelijk te voorkomen. "We hebben steeds meer spullen in huis die we willen opladen. Wij zien dat je met een paar tips zo'n brand kan voorkomen", zegt Marc Corijn van Brandweer Haaglanden.

Een groot risico voor brand zijn accu's die van binnen kapot zijn, legt Corijn uit. "En dat zie je vaak niet aan de buitenkant." Laat je accu dus regelmatig checken door een specialist. Doe dat ook nadat er iets mee gebeurd is, bijvoorbeeld na een val met je elektrische fiets.

Brandveiligheidsdeskundige Marc Corijn laat zien wat er gebeurt als het misgaat:

Corijn heeft nog meer tips om brand te voorkomen. "Laad je accu bij voorkeur overdag op, zodat je erbij bent. Eigenlijk moet je zo'n accu nooit alleen laten. En leg hem op een harde ondergrond, dan kan de warmte weg. Dek de accu ook nooit af tijdens het opladen."

Het is belangrijk om altijd een rookmelder in de ruimte te hebben hangen waar accu's worden opgeladen, ook als dat in een schuur of garage is. "Als er dan wat gebeurt, ben je in een vroeg stadium gealarmeerd", zegt Corijn.

Verzekering

Volgens Weurding is een accubrand in principe gewoon verzekerd via de inboedelverzekering. "Je dient een claim in en wanneer er geen sprake is van bijvoorbeeld extreme nalatigheid wordt er uitgekeerd", zegt hij. "Er wordt verwacht dat je erop let wat je doet, maar een ongeluk kan altijd gebeuren."

De conceptbrief van premier Schoof over de 'asielnoodmaatregelenwet' die vandaag is uitgelekt levert kritische reacties op van asieladvocaten, Vluchtelingenwerk Nederland en andere betrokkenen.

In de conceptbrief van Schoof staat dat de spreidingswet snel moet worden ingetrokken, "zo mogelijk dit jaar". Burgemeester Jaap Velema (D66) van de gemeente Westerwolde, waar Ter Apel ligt, zegt via zijn woordvoerder dat het aanmeldcentrum in Ter Apel hier niet direct mee geholpen is.

"We zien dat er op dit moment weinig instroom is, maar dat er juist problemen zijn met de uitstroom en doorstroom", zegt de woordvoerder.

"We zien niet hoe de aangekondigde maatregelen met betrekking tot het intrekken van de spreidingswet en het afschaffen van de regeling rond de huisvesting van statushouders de huidige situatie in Ter Apel gaat verbeteren. Er ligt al een uitnodiging aan de minister om in gesprek te gaan over hoe ze op korte termijn de situatie in Ter Apel gaat verbeteren."

Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA) wil nog niet reageren. "Het zijn uitgelekte plannen en daar hebben wij geen reactie op", zegt een woordvoerder. Ook de Vereniging van Nederlandse Gemeenten (VNG) wil nog niet inhoudelijk reageren.

Vluchtelingenwerk Nederland is niet te spreken over de voorgenomen plannen. "Het kabinet is willens en wetens bezig om het asielstelsel te ontwrichten", zegt bestuursvoorzitter Frank Candel. "Je denkt na het hoofdlijnenakkoord 'kan het nog erger' en ze zijn er weer in geslaagd", zegt hij.

"Het kabinet wil de rechten van erkende vluchtelingen inperken, waardoor ze in een vacuüm geplaatst worden. Tegelijkertijd willen ze dat mensen gaan werken, maar om te werken moet je de taal kennen en een plek hebben om te wonen. Als je alle mogelijkheden ontneemt, dan is de kans dat ze gaan werken heel klein."

In de brief van Schoof wordt er nog een aantal maatregelen genoemd die de asielprocedure strenger en soberder moeten maken. Candel zegt dat voor erkende vluchtelingen "elk perspectief op deelname aan de samenleving" ontnomen wordt.

"Ik moet ook nog zien welke gemeente zit te wachten op plekken waar mensen zitten zonder perspectief. Je organiseert op deze manier getto's. Nu worden vluchtelingen gekoppeld aan stad of dorp, als je dat loslaat dan hangen mensen letterlijk in niemandsland."

'Langere procedures'

Bestuurslid Maartje Terpstra van de Vereniging van Asieladvocaten valt op dat ongehuwde partners niet kunnen nareizen. "Met name omdat we dat altijd hebben gedaan voor de lhbti-gemeenschap", zegt ze in het NPO Radio 1-programma Nieuws & Co. "Zij vluchten juist omdat ze vervolgd worden en vaak niet kunnen trouwen."

Ook dat de toegewezen huisvesting altijd geaccepteerd moet worden door statushouders is opvallend, zegt Terpstra. "Dat zou dan huisvesting zijn die eigenlijk niet bestemd is voor Nederlandse mensen. Het meest zorgwekkende daaraan is dat ze dan ook niet makkelijk integreren, want ze blijven bij elkaar zitten. Dan is het lastiger om de Nederlandse taal te leren en om werk te vinden, dus het lost niets op. Het creëert problemen."

Daarnaast is Terpstra kritisch over de afspraak om bepaalde delen van Syrië als veilig te bestempelen. "Dan ben je eigenlijk op een niet-objectieve wijze een land veilig aan het verklaren. Door dit soort maatregelen komen er juist meer rechtszaken en gaan procedures langer duren in plaats van korter."

Ook de grenscontroles, die er vanaf eind november moeten komen, kunnen averechts werken, stelt Terpstra. "Dat betekent voor asielzoekers meestal dat ze mensensmokkelaars in moeten schakelen. Het werkt verder vaak etnisch profileren in de hand en dat wil je ook voorkomen."

De uitgelekte brief van Schoof begint met de opmerking dat Nederland in een asielcrisis zit en dat het asielsysteem "in de huidige vorm onhoudbaar" is. Terpstra is het daar volstrekt mee oneens, zegt ze. "Het asielsysteem is niet onhoudbaar, maar wat wel onhoudbaar dat er telkens door verschillende kabinetten wordt afgeschaald. Wat nodig is, is een consistent beleid."

Dat betekent volgens Terpstra dat er genoeg geld en genoeg mensen moeten zijn voor de IND. "Daarmee kun je ervoor zorgen dat er snel en goed beslist wordt. Dat lukt niet met iedere keer weer een ander pakket maatregelen, dat eigenlijk meer politiek bedoeld is dan daadwerkelijk bestuurlijk iets oplost."

De politie heeft gisteravond een 15-jarige jongen uit Rotterdam aangehouden die vermoedelijk een explosie wilde veroorzaken bij een woning in Almere. Het is de derde keer deze week dat er in de Almeerse woonwijk Europakwartier een explosief is gevonden.

Volgens de politie zagen bewoners van de Roemeniëstraat gisteravond rond 23.00 uur iemand rondlopen met een mogelijk explosief. Zij waarschuwden de politie en kort daarna vonden agenten in de straat een vuurwerkbom.

Het explosief kon worden veiliggesteld door de Explosieven Opruimingsdienst Defensie (EOD). Aan de hand van het signalement kon kort daarna de verdachte worden aangehouden, meldt Omroep Flevoland.

Eerdere incidenten

In de nacht van maandag op dinsdag was er in diezelfde Roemeniëstraat een explosie bij een woning. Er raakte niemand gewond. Vanochtend werd even verderop bij de Hongarijeplaats nog een explosief gevonden. Dat explosief kon worden veiliggesteld door de EOD.

Waarom de explosieven in de wijk zijn geplaatst, is nog niet duidelijk. Ook is niet bekend of er een verband is tussen de incidenten. De politie doet daar onderzoek naar. Omroep Flevoland meldt dat er begin september in de Roemeniëstraat ook al een explosie was bij een woning. Sindsdien is er in de straat cameratoezicht.

Buurt bezorgd

Hoewel er nog veel onduidelijk is, maken verschillende buurtbewoners zich zorgen over de veiligheid in hun wijk. Bewoners zeiden gisteren tegen de regionale omroep dat ze niet meer fijn wonen in de woonwijk en bang zijn voor een nieuw incident. "We voelen ons hier onveilig. Je weet niet of het bij ons kan gebeuren", zei een buurtbewoner.

Vervoersbedrijf Qbuzz mag een order van 45 elektrische bussen bij de Deurnese bussenbouwer Ebusco annuleren. Dat heeft de rechtbank in Utrecht bepaald, nadat Ebusco met een kort geding probeerde af te dwingen dat Qbuzz toch voor de bestelde bussen betaalt.

Volgens de rechter houdt Ebusco zich niet aan de afspraken, omdat het bedrijf te laat was met het leveren van de bussen. Qbuzz heeft zich eerder redelijk opgesteld tegenover de busfabrikant, toen bleek dat de bestelde bussen niet op het afgesproken moment geleverd konden worden. Ebusco zou juist onvoldoende hebben bewezen dat ze alsnog voor de uiterlijke leverdatum van 1 december afgeleverd kunnen worden, vindt de rechter.

Beide partijen willen tegenover de NOS nog niet reageren op de uitspraak.

Vertrouwen kwijt

Maandagochtend maakte Ebusco bekend dat een klant een order van 59 bussen heeft geannuleerd. Die klant blijkt Qbuzz te zijn. Het OV-bedrijf had eerder ook al beslag gelegd op enkele rekeningen van de elektrische bussenbouwer, omdat Ebusco een schadevergoeding voor de vertraagde levering van 1,2 miljoen euro niet betaald had. Om zowel de annulering van de order als de bevriezing van de bankrekeningen ongedaan te maken, was Ebusco naar de rechter gestapt.

De advocaat van Qbuzz verklaarde dat het vervoersbedrijf het vertrouwen in de bussenbouwer volledig was kwijtgeraakt. De bussen hadden eind maart al geleverd moeten worden, en sommige bussen zelfs maanden daarvoor. Maar Qbuzz heeft ze nog steeds niet gekregen.

Ebusco verklaarde dat 45 van de 59 bussen al waren geproduceerd en dat er 30 klaar staan voor levering. Het bedrijf zei dat het problemen heeft met de productie vanwege een personeelstekort en onderdelen die te laat arriveren.

De rechter gaf Qbuzz niet alleen gelijk over het annuleren van de levering. Ook de beslaglegging op de rekeningen van Ebusco was volgens de rechter geoorloofd en hoeft niet opgeheven te worden.

Salarissen

Eerder zegden Connect Bus en Keolis vanwege onvrede over niet ontvangen bestellingen al orders voor tientallen bussen af. Het kwijtraken van de order van Qbuzz kan een nieuwe duw richting de afgrond voor Ebusco zijn. De advocaat van het bedrijf stelde in het kort geding dat deze week de salarissen niet betaald kunnen worden als het niet bij de eigen bankrekeningen kan.

Hoe het er verder voorstaat bij het bedrijf zal morgenochtend blijken, wanneer aandeelhouders geïnformeerd worden over de financiële situatie van Ebusco. Morgenmiddag gaan aandeelhouders stemmen over een plan om nog eens 36 miljoen euro op te halen via de uitgifte van nieuwe aandelen. Eind vorig jaar hadden zij al ongeveer 60 miljoen euro extra geïnvesteerd. Geen van de grote aandeelhouders heeft nog publiekelijk toegezegd akkoord te gaan met het plan om nieuwe aandelen uit te geven.

VVD-leider Yesilgöz staat niet afwijzend tegenover de deal die de coalitiepartners PVV en NSC hebben gesloten over het asielbeleid. "Ik heb een positieve grondhouding", zei ze nadat ze in het Catshuis was bijgepraat over de plannen. "Ik heb een aantal vragen gesteld. We praten morgen verder." Meer wilde ze niet zeggen.

Haar collega Van der Plas van BBB liet zich ook positief uit over het onderhandelingsresultaat van de twee kemphanen op dit thema, PVV en NSC. "Ik vind dat er hard gewerkt is door Wilders en Van Vroonhoven. Het gaat om het resultaat. Wij zijn redelijk positief." Ze wil het nog wel met haar fractie bespreken voordat ze definitief akkoord gaat.

Vanmiddag lekte via de NOS uit dat PVV en NSC onder leiding van premier Schoof hebben afgesproken dat er geen gebruik zal worden gemaakt van het staatsnoodrecht om de instroom van asielzoekers in te perken. De Eerste en Tweede Kamer mogen gewoon hun oordeel geven over een wet met maatregelen.

De SGP, die waarschijnlijk belangrijk is voor een meerderheid in de Eerste Kamer, reageert ook positief. Partijleider Stoffer vindt dat de coalitie tegemoetkomt aan de wens van de partij om niet te makkelijk te kiezen voor het noodrecht.

Spreidingswet intrekken

PVV-leider Wilders heeft inmiddels op X bevestigd dat hij niet zijn zin heeft gekregen over de inzet van het noodrecht. "Maar wel met spoed strenge asielmaatregelen! Erg blij mee!", schrijft hij. Wilders hoopt dat de hele coalitie ermee zal instemmen.

Opvallend in de voorlopige afspraken is de mogelijkheid om Syrische asielzoekers en statushouders terug te sturen naar delen van hun land waar het veilig is. Verder wordt de spreidingswet, die gemeenten dwingt om opvang te regelen, zo snel mogelijk ingetrokken en worden gemeenten niet meer verplicht om een bepaald aantal statushouders te huisvesten.

Statushouders die niet kunnen doorstromen naar een huis worden ondergebracht in sobere voorzieningen die ze niet mogen weigeren. De verblijfsvergunning voor onbepaalde tijd verdwijnt, na drie jaar wordt de aanvraag opnieuw beoordeeld.

'Probleem alleen maar groter'

Linkse oppositiepartijen reageren afwijzend op de uitgelekte plannen. SP-leider Dijk vindt dat het kabinet het asielprobleem alleen maar groter maakt dan het al is. "Het biedt geen oplossing voor de problemen die er zijn." Volgens Dijk moet er vooral iets gedaan worden aan de lange procedures, waardoor het systeem vastgelopen is.

"Mensen zitten tot twee jaar in de opvang en dat is peperduur. Allerlei beunhazen verdienen daar goed geld aan met hun hotels en cruiseschepen." Dat de spreidingswet weer wordt ingetrokken betekent volgens Dijk dat de rijkste twintig gemeenten die nu geen mensen opvangen nog steeds niets hoeven te doen en dat het probleem nog meer op het bordje komt van gemeenten in het noorden, zoals Westerwolde, waar Ter Apel onder valt.

Ook ChristenUnie-leider Bikker vindt dat het kabinet de verkeerde richting kiest. "Ze kiezen voor problemen in plaats van oplossingen. Als mensen lang in de opvang zitten integreren ze niet." Wel is ze net als Dijk tevreden dat het parlement zich gewoon kan gaan uitspreken over de plannen.

D66-voorman Jetten vindt dat Wilders "na vier maanden politiek theater door de knieën is gegaan". Volgens hem is er veel tijd verloren, maar zal zijn partij de voorstellen op inhoud beoordelen. "We gaan kijken of ze leiden tot minder instroom, betere opvang. Of dat het vooral stoere taal en gebakken lucht is."

'NSC sluit deal with the devil'

Ronduit negatief is Denk-leider Van Baarle. "NSC heeft een 'deal with the devil' gesloten", zegt hij. "Het extreemrechtse gedachtegoed van Wilders wordt nog meer genormaliseerd door onmenselijke plannen door te voeren."

Hij is geschokt dat de coalitie Syriërs wil gaan terugsturen, terwijl het in Syrië niet veilig is. Over de 'sobere opvang' van statushouders zegt hij: "Ze worden opgehokt in een soort kampen".

De grootste oppositiepartij, GroenLinks-PvdA, wil pas reageren als het definitieve plan er ligt. Het is de bedoeling dat het kabinet er aanstaande vrijdag een besluit over neemt.

In en rond Lissabon zijn rellen uitgebroken nadat een man door de politie werd doodgeschoten. Volgens de politie zijn er afgelopen nacht 60 gevallen van brandstichting of vernieling geweest in de Portugese hoofdstad. De politie en de regering proberen om de rust te laten terugkeren.

De onrust begon in de achterstandswijk Cova da Moura. Maandagochtend werd daar de 43-jarige Odair Moniz neergeschoten door de politie. Hij zou zich hebben verzet bij zijn arrestatie en daarbij de politie met een mes hebben bedreigd. De man overleed kort daarna in het ziekenhuis.

Het leidde tot grote verontwaardiging onder bewoners van de wijk, die betwijfelen of het politieoptreden proportioneel was en denken dat er racisme in het spel was. Moniz was van Kaapverdische afkomst.

Op sociale media ging bovendien een verhaal rond dat dinsdagavond een grote politie-inval zou zijn geweest in het huis van het slachtoffer. Ongeveer vijftien zwaar bewapende agenten zouden zonder huiszoekingsbevel met geweld het pand zijn binnengevallen en de familie hebben lastiggevallen. De politie ontkent dat voorval nadrukkelijk.

Bussen en vuilnisbakken in brand

Al snel breidde de onrust zich uit naar andere wijken en voorsteden van Lissabon, met name naar gebieden waar ook veel migranten wonen. Die onrust mondde uit in de hevigste rellen in de recente geschiedenis van de stad, schrijven Portugese media.

De politie meldt dat er twaalf voertuigen in brand zijn gestoken, waaronder twee bussen. Talloze vuilnisbakken gingen in de fik en er werd met stenen gegooid. Vier mensen raakten gewond, twee van hen zijn politieagenten. Drie mensen zijn opgepakt voor brandstichting en mishandeling.

Intussen proberen de autoriteiten de situatie te beteugelen. Ook vandaag is de sfeer nog altijd gespannen, melden lokale media. President Rebelo de Sousa maande vandaag tot kalmte. De minister van Binnenlandse Zaken noemde het doodschieten van de man een "ongelukkig incident" en zegt dat het ministerie permanent in contact staat met alle veiligheidsdiensten om de orde te herstellen, en "iedereen die aan deze rellen heeft deelgenomen voor het gerecht te brengen".

De politieagent die Moniz neerschoot, zit vast en het incident wordt onderzocht.

Benfica-Feyenoord

De wijken waar de brandstichtingen en vernielingen van gisteravond plaatsvonden, zijn niet ver van het stadion van voetbalclub Benfica, waar Feyenoord vanavond op bezoek is voor een Champions League-duel. De wedstrijd wordt bestempeld als een "hoog risico-evenement". Ook rond het stadion is veel politie aanwezig en er zijn straten afgezet.

Dinsdagavond werden tientallen Feyenoord-supporters volgens lokale media bij een café vlak bij het stadion aangevallen door aanhangers van Benfica. Volgens de politie heeft die confrontatie "geen ernstige gevolgen" gehad.

Nederland doet mee aan het Eurovisie Songfestival van volgend jaar in Zwitserland. Joost Klein heeft de kans gekregen om mee te doen, maar dat heeft hij geweigerd, zegt omroep AVROTROS.

Lange tijd was het onduidelijk of AVROTROS zou meedoen, vanwege een incident met Klein op het Songfestival van dit jaar in Malmö. De omroep zegt maandenlang te hebben gesproken met organisator EBU en voldoende garanties te hebben gekregen dat er structurele veranderingen worden doorgevoerd bij het muziekfestival.

Klein werd ervan beschuldigd dat hij voor de halve finale in Malmö achter de schermen een dreigende beweging had gemaakt naar een cameravrouw. Daarop werd hij uit de wedstrijd gehaald door organisator EBU. Vanwege gebrek aan bewijs zag het Zweedse Openbaar Ministerie af van een rechtszaak tegen Klein.

'Pas gisteravond beslissing genomen'

In de talkshow Eva ging Klein in op de vraag waarom hij afziet van deelname komend jaar. "Het was een lastige keuze. We hadden heel goede hoop en hebben er maanden over nagedacht, maar we dachten ook: misschien is die magie de magie van vorig jaar. Misschien is er niet veel veranderd bij de EBU en het is ook een heel slopend proces. We hebben rond het Songfestival elke dag gewerkt, zes maanden lang."

Klein had desondanks wel een nieuwe act klaar. "We hebben de beslissing pas gisteravond genomen. We hadden een liedje en alles was al ready, maar het voelde gewoon niet goed", zegt artistiek manager Gover Meit, ook te gast in de talkshow van Eva Jinek. "Ik denk dat ik meer spijt zou hebben van het wel doen, dan van het niet doen."

Doodsbedreigingen

De periode na het Songfestival leverde Klein de nodige stress op. Samen met zijn vrienden is hij de hele wereld over getoerd, maar hij werd ook geconfronteerd met de nadelen van zijn bekendheid, vertelt hij. "Ik krijg doodsbedreigingen, ik heb beveiliging, een sigaret roken op straat zit er niet in." Meit: "Er is best veel agressie losgekomen. Naarmate de zomer vorderde, kwamen er duistere krachten uit het internet los die bloed ruiken."

Het optreden en dealen met de media kostte daarbij veel energie, wat ook meespeelt bij de beslissing om het Songfestivalavontuur niet te herhalen komend jaar. "Ik ben gewoon kapot, heel moe", zei Klein. "Dat is gewoon de waarheid. Ik ben een independent artiest, er zit geen machine achter. Gewoon drie vrienden en wat iPhones. Het doet me pijn om niet te gaan, maar ik denk dat het beter is."

Televiziergala

De druppel, of een van de druppels, was de kritiek die Klein kreeg na het Gouden Televizier-Ring Gala waar hij in het publiek zat vorige week. Hij zou hebben zitten zwaaien tijdens de herdenking van overleden BN'ers en zou zijn weggelopen na afloop van de speech van André van Duin. Zelf zegt Klein het zwaaien achteraf gezien te betreuren. Hij benadrukt pas na de speech van Van Duin te zijn weggelopen, omdat hij naar de wc moest.

Voor zijn team was de kritiek na het gala wel een eyeopener, zegt Meit. "We zijn gewoon nog niet eens begonnen en het begint al, dachten we. Elk optreden dat Joost doet, komt onder een loep terecht."

Klein zegt nog steeds geraakt te zijn door zijn diskwalificatie. "Dat doet me nog steeds heel veel pijn, ik kan niet liegen. Ik heb er flink om gehuild. Dit liedje (Europapa) betekent de wereld voor mij." Over de aanleiding van de diskwalificatie, de aanvaring met de cameravrouw, wil hij nog steeds niets zeggen. "Er is niet zo veel gebeurd. Ik denk dat vader in de ochtend bij het voetbal heftiger was dan wat daar nou echt is gebeurd. Het is gewoon een politiek spelletje."

Gisèle Pelicot (72) wilde haar man in de rechtbank van Avignon niet aankijken. Zij was opgeroepen als getuige. Hij zit er als verdachte.

Dominique Pélicot (71) zou Gisèle tien jaar lang hebben verkracht en hebben laten verkrachten door tientallen andere mannen terwijl hij haar had verdoofd met slaapmiddelen.

"Ik kan hem niet in de ogen kijken, dat is te moeilijk", zei ze. "We zijn 50 jaar samen geweest. We hebben drie kinderen en zeven kleinkinderen. Ik snap nog steeds niet waaróm hij het heeft gedaan. Waarom deed hij het?"

Gisèle Pelicot mocht in de rechtbank voor het eerst officieel haar zegje doen. Ze had al eerder gesproken, binnen en buiten de rechtszaal, zelf en bij monde van haar advocaat, maar nu kreeg ze voor het eerst de ruimte en de tijd om te praten ten overstaan van verdachten en publiek.

"Je was een lieve vader", zei ze over de man die ze 'Meneer Pelicot' noemde. "Je luisterde. Je was iemand die je kon vertrouwen. We hebben samen gelachen en gehuild. We vierden samen verjaardagen en Kerst. Hoe heb je me zo kunnen verraden? Het was verraad en het was onmetelijk verraad. Je hebt me volledig verwoest. Hoe moet ik dit te boven komen? Ik ben 72 en ik weet niet of dat me nog gaat lukken in de jaren die me nog resten."

Gisèle Pelicot kreeg applaus na afloop van de zitting:

Bij Dominique Pelicot werden in 2020 thuis op zijn computer duizenden foto's en video's gevonden van verkrachtingen van zijn vrouw. Hij bleek van 2011 tot 2020 tientallen mannen thuis te hebben uitgenodigd. Hij verdoofde Gisèle met slaapmiddelen en liet de mannen haar daarna misbruiken, zegt de Franse justitie. En dat filmde hij. Hij verkrachtte haar ook zelf. De video's worden vertoond in de rechtbank.

Naast Dominique Pelicot staan 50 andere mannen terecht die geïdentificeerd werden dankzij die video's. Ze kunnen 20 jaar cel krijgen als ze worden veroordeeld. De rechtszaak duurt nog tot eind december.

Veel van de verdachten bestrijden dat sprake was van verkrachting. Ze vertelden de rechter bijvoorbeeld dat ze niet wisten dat Gisèle buiten bewustzijn was. Andere mannen zeiden dat Dominique ernaast stond, dus dat het daarom geen verkrachting was.

Demonstraties

De zaak heeft veel losgemaakt in Frankrijk. Vanwege de omvang van de gruweldaden maar ook omdat Gisèle Pelicot erom heeft gevraagd de rechtszaak openbaar te houden, toegankelijk voor pers en publiek. Ook de video's mochten van haar door iedereen gezien worden. In de Franse pers wordt ze alom geprezen voor haar moed omdat ze publiekelijk naar buiten treedt over wat haar is aangedaan.

Als ze de rechtbank binnenkomt wordt er geapplaudisseerd door het publiek. Op verschillende plaatsen in Frankrijk zijn demonstraties gehouden om haar te ondersteunen. En in de politiek wordt vanwege de rechtszaak gepraat over een betere aanpak van verkrachting.

Tijdens haar verhoor vandaag richtte Gisèle Pelicot zich tot andere Franse vrouwen. "Ik wil dat vrouwen die net als ik een slachtoffer zijn, zich niet schamen. Ze moeten zeggen: als mevrouw Pelicot het kan, dan kan ik het ook."

Flory Anstadt, de bedenker van het kindertelevisieprogramma Kinderen voor Kinderen, is op 95-jarige leeftijd overleden. Dat maakte haar familie vandaag bekend. Ze werd in 1928 geboren in Amsterdam als Flory ten Camp.

Ze begon in 1955 bij de VARA, waar ze tot haar pensioen in 1987 bleef werken. Ze ontmoette er ook de van oorsprong Poolse journalist, schrijver en regisseur Milo Anstadt, met wie ze van 1959 tot 1970 getrouwd was.

Ze schreef onder meer het televisieprogramma Koning Oidipoes en maakte later verschillende documentaires en andere programma's voor de omroep.

In 1980 bedacht ze het kinderkoor en het gelijknamige televisieprogramma Kinderen voor Kinderen, dat sinds dat jaar bijna jaarlijks een album uitbrengt met liedjes voor kinderen.

Ze kwam met het idee voor Kinderen voor Kinderen dankzij het programma 't Spant erom, waarin leerlingen van scholen tegen elkaar streden en moesten zingen.

Gooise r

Bekende hits van Kinderen voor Kinderen zijn Op een onbewoond eiland, Ik heb zo waanzinnig gedroomd en Bewegen is gezond. Anstadt won in 1981 een Edison voor het programma en een jaar later een Gouden Harp.

Anstadt zag Kinderen voor Kinderen daarna door de jaren heen veranderen. De eerste jaren kwamen de kinderen vrijwel uitsluitend uit het Gooi, wat goed te horen was aan de Gooise r. De beperkte selectie had een praktische reden: het was handig dat kinderen uit de buurt van Hilversum kwamen omdat er soms meerdere keren per week werd gerepeteerd.

Ik heb zo waanzinnig gedroomd, de eerste hit van Kinderen voor Kinderen in 1980:

Later kwam daar - na de nodige kritiek - verandering in. "Kinderen komen nu uit heel Nederland", zei Kinderen voor Kinderen-eindredacteur Florence van Duijvendijk bij het 40-jarig jubileum in 2020. "Daarnaast is vijftien jaar enorm ingezet op diversiteit. Nu kan iedereen die de cd-cover bekijkt, zichzelf erop terug zien."

Bij alle veranderingen bleven de thema's min of meer gelijk. Het gaat nog steeds bijvoorbeeld over huisdieren, pesten, verhuizen, opa's en oma's, ziekte, verlies en scheiden. Maatschappelijke thema's als protest tegen bont en vlees eten zijn geëvolueerd tot zorgen over het klimaat.

Serieus dus, maar daarin moet Kinderen voor Kinderen nooit doorschieten, zei Anstadt, die vond dat een beetje humor en lef er ook bij hoorden. "Een aantal volwassenen neemt het nu veel te serieus. Dat is nooit de bedoeling geweest van Kinderen voor Kinderen."

De familie van Flory Anstadt heeft laten weten dat de uitvaart in besloten kring plaatsvindt.

De 36-jarige modeprominent Martijn N. is door de rechtbank in Amsterdam veroordeeld tot anderhalf jaar gevangenisstraf, waarvan acht maanden voorwaardelijk, voor ontucht met twee minderjarigen. Hij is vrijgesproken van de verkrachtingen waarvoor hij was aangeklaagd. De slachtoffers van de ontucht waren destijds 15 jaar oud.

N. is daarnaast veroordeeld voor een aanranding, waarbij het slachtoffer letsel opliep.

Het Openbaar Ministerie eiste vorige week acht jaar cel, onder meer vanwege acht verkrachtingen en twee pogingen daartoe. De rechter acht die niet bewezen.

Oude wetgeving

De rechter benadrukt dat de nieuwe zedenwet van 1 juli nog niet van kracht was in de periode waarin het misbruik plaatsvond. Tot die datum waren de criteria voor het bewezen verklaren van verkrachting - zoals geweld, dreigen met geweld of dwang - veel strenger dan nu het geval is. Op basis van de oude wet is geen sprake van dwang door bijvoorbeeld geweld, oordeelt de rechtbank.

Over een poging tot zware mishandeling in 2015 in Stockholm oordeelt de rechter dat N. daar niet voor kan worden vervolgd, omdat het OM in Zweden de zaak destijds al geseponeerd had vanwege onvoldoende bewijs. N. was daar met een vriend, toen een ruzie uitliep op geweld, waarbij de vriend gewond raakte. Het OM woog dat wel mee in de eis.

Bij de man is een persoonlijkheidsstoornis vastgesteld. Daardoor was N. volgens de rechter verminderd toerekeningsvatbaar.

Dates

N. nam contact op met de slachtoffers via sociale media, waaronder Facebook en Instagram. Hij nam de jongens en mannen mee op dates, waarbij hij hen ook thuis uitnodigde. Hij werd hardhandig en agressief op het moment dat hij seks wilde.

Eerder ontkende N. dwang te hebben gebruikt. In de rechtszaal zei N. geraakt te zijn door de beschuldigingen, maar "het anders te hebben beleefd".

In 2021 beschuldigden 28 mannen de modeprominent van gewelddadig en seksueel grensoverschrijdend gedrag in gezamenlijke onderzoeken van Het Parool en NRC. Elf van hen deden uiteindelijk aangifte. Door een hoog aantal zedenzaken en de onderbezetting bij politie en justitie heeft de rechtszaak drieënhalf jaar geduurd.

Moam

N. is de ex-directeur van het inmiddels opgeheven modeplatform Moam, waarmee hij faam maakte in de modewereld. Moam was een platform waar jong modetalent gekoppeld werd aan bekende ontwerpers. Onder meer Rabobank, KLM en Disney werkten met Moam samen. Ook ontwierp N. een kledinglijn voor Hema.

Wie weleens op een foodtruckfestival rondloopt, ziet een enorme verscheidenheid aan keukens en smaken. Dat brede aanbod weerspiegelt de grote toename van eenpersoonsbedrijven in de evenementencatering. Tussen 2007 en 2024 is dit aantal bijna vertienvoudigd, blijkt uit cijfers van het CBS.

Het totale aantal bedrijven in de evenementencatering verzesvoudigde in deze periode: van 4240 naar 27.110. De zzp'ers zijn daar dus in grote mate verantwoordelijk voor: het aantal zelfstandige eventcateraars groeide van 2565 in 2007 naar 24.400 in 2024.

Koninklijke Horeca Nederland (KHN) tekent aan dat het niet zeker is dat alle bedrijven die ingeschreven staan bij de Kamer van Koophandel daadwerkelijk actief zijn. Volgens KHN is er sprake van "een bredere trend waarin zelfstandigen verschillende mogelijkheden openhouden om flexibel in te spelen op uiteenlopende opdrachten".

Oude koeientrailer

Een van de vele zelfstandige cateraars is Niki Schepers (34) uit Enschede. Ze werkte jarenlang in de horeca en besloot rond de coronaperiode om een eigen bedrijf te starten: 't Smelt. Met een foodtrailer gespecialiseerd in alles wat smelt - kazen, chocola - staat Schepers op festivals en evenementen.

Het idee voor 't Smelt begon met oude koeientrailer, die bij de woning van Schepers stond. "Ik dacht: het is leuk om daar een foodtruck van te maken. Toen heb ik hem met vrienden en familie helemaal verbouwd." Ze wilde met de foodtruck "iets anders doen dan wat iedereen doet; de standaard hamburgers". Na een brainstorm werd het fondue.

Schepers ziet de laatste jaren steeds meer verschillende foodtrucks op festivals, vaak gerund door eenpitters. "De concurrentie neemt toe."

Eigen draai

Ook Titia Hartvelt (59) van Toetjes van Titia uit Hilversum zegt dat er veel zzp'ers in de cateringsector zijn, "maar iedereen wel met een eigen draai, een eigen specialisme". Zelf begon ze in 2019 met haar bedrijf in desserts en taarten, omdat ze de keuze in restaurants vaak maar beperkt vond. "Altijd maar weer de crème brûlée en tiramisu."

Hartvelt levert haar toetjes en taarten aan horecabedrijven, en werkt ook als cateraar op feesten en partijen. Ze is er - vijf jaar na de start van haar bedrijf - behoorlijk veel tijd aan kwijt. "Zo'n 30 uur per week, en ik werk daarnaast nog 32 uur als verslaggever."

Ze zou wel vaker op vakantie willen, maar los daarvan vindt Hartvelt de drukte prima. "Ik heb het geluk dat ik maar vijf uur slaap nodig heb, dan hou je veel tijd over."

Een meerderheid in de Tweede Kamer steunt het besluit van het kabinet om een groep van mogelijk 200 Afghaanse beveiligers en bewakers toch niet naar Nederland te laten komen. Dat bleek tijdens de voortzetting van een eerder debat in de Tweede Kamer.

De ministers Veldkamp, Brekelmans en Faber meldden eind vorige maand aan de Kamer dat een afgebakende groep bewakers die (zonder in dienst te zijn van de Nederlandse staat) de Nederlandse ambassade en de Nederlandse missie hebben bewaakt niet in aanmerking komen voor overbrenging. Daarmee ging het kabinet in tegen een eerder plan van het vorige kabinet.

Oppositie zeer kritisch

Bij een groot deel van de oppositie leidde het besluit tot beroering. In een debat werden drie weken geleden al veel kritische vragen gesteld en in het vervolg vielen ook vandaag harde woorden, zoals "gevaren worden gebagatelliseerd", "een slap verhaal", "schandalig", "gewekte verwachtingen worden niet geëerbiedigd", en "het kabinet maakt belachelijke bewegingen".

Veel oppositiepartijen maken zich zorgen over het lot van de achtergebleven Afghanen, die volgens hen soms bedreigd en gemarteld worden vanwege hun eerdere werk voor Nederland. Onder hen zouden ook doden zijn gevallen.

Maar een meerderheid van in elk geval de coalitiepartijen kan zich vinden in de afwegingen van het kabinet. Minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken zei dat Nederland verantwoordelijkheid heeft genomen en dat sinds de machtsovername door de Taliban in Afghanistan in 2021 4670 Afghaanse burgers in aanmerking zijn gekomen voor overbrenging naar Nederland. Het grootste deel van hen is inmiddels al hier en 64 mensen moeten nog komen.

'Causaal verband moeilijk vast te stellen'

Hij zei ook dat moeilijk objectief is vast te stellen dat mensen bedreigd worden omdat ze jaren geleden voor een particulier Afghaans bedrijf de Nederlandse ambassade hebben bewaakt.

De minister benadrukte dat het kabinet eigenlijk de lijn volgt van eerdere kabinetten. Maar hij nam afstand van wat zijn voorgangers hebben gedaan op de "allerlaatste dagen van het demissionaire kabinet". Zij hebben toen de wil uitgesproken om een aanvullende groep Afghanen alsnog over te brengen. Maar volgens Veldkamp was er niets gedaan om dat plan voor te bereiden en was er ook geen aandacht besteed aan de organisatie en de financiën.

'Geen besluit genomen'

Hij zei dat er dus niet echt een besluit door het vorige kabinet was genomen, en dat er alleen een passage over is opgenomen in een stuk dat eigenlijk voor andere zaken was bedoeld. "Daarmee verdiende dit alles geen schoonheidsprijs", zei hij over de manier waarop zijn voorgangers dit hebben aangepakt.

Het nieuwe kabinet zal dit voornemen dus niet uitvoeren, maar zich wel houden aan het al eerder afgesproken beleid, dat volgens Veldkamp "afgewogen, redelijk, ruimhartig en zorgvuldig" is. Het kabinet wil daarbij ook blijven kijken naar schrijnende gevallen, benadrukte hij. Volgens de minister zijn er tot nu toe veertig keer Afghanen als schrijnend geval toegelaten die niet aan de criteria voldeden.

De regeringspartijen konden daarmee leven (de PVV deed overigens niet mee aan de voortzetting van het debat). Ook NSC-woordvoerder Kahraman, die eerder sprak van een duivels dilemma, is blij dat het kabinet oog wil blijven houden voor schrijnende gevallen. Hij riep de ministers op daarbij 'ruimhartig en barmhartig' te werk te gaan.

De inzet van het omstreden staatsnoodrecht gaat van tafel, maar er komen wel vergaande asielmaatregelen. Dat hebben PVV, NSC en premier Schoof afgesproken, blijkt uit een conceptbrief van Schoof, die is ingezien door de NOS. De afgelopen dagen voerden PVV, NSC en de premier zelf overleg over de kwestie.

Vanmiddag sluiten de andere twee coalitiepartijen, VVD en BBB, aan bij het asieloverleg in het Catshuis. Volgens de conceptbrief komt er een gewone wet, die in tegenstelling tot noodrecht wel aan het parlement voorgelegd moet worden, en een aantal andere maatregelen.

In de nieuwe wet, die in de brief "asielnoodmaatregelenwet" wordt genoemd, moet komen te staan dat asielvergunningen voor onbepaalde tijd helemaal worden afgeschaft en dat vergunningen voor bepaalde tijd nog maar voor drie jaar gelden. Nu is dat vijf jaar.

De vergunning voor drie jaar is volgens het document "meer in lijn met omliggende landen". Deze voornemens stonden voor een groot deel ook al in het hoofdlijnenakkoord van de vier partijen, maar nu wordt meer duidelijk over de invullingen en hoe het geregeld moet worden.

Taakstelling statushouders

In de nieuwe wet, die volgens de conceptbrief "zo snel mogelijk" wordt uitgewerkt en ingediend bij de Tweede Kamer, staat ook dat nareizen van meerderjarige kinderen en ongehuwde partners onmogelijk moet worden. Ook regelt de wet dat mensen makkelijker "ongewenst" kunnen worden verklaard na een veroordeling.

In de kabinetsbrief naar aanleiding van de gesprekken met PVV en NSC staan ook andere voornemens op het gebied van asiel, die voor een deel al bekend waren. Schoof schrijft bijvoorbeeld dat de Spreidingswet snel moet worden ingetrokken, "zo mogelijk dit jaar". Dat de coalitie van die wet af wil, was al bekend, maar tot nu toe was het voornemen om dat later te doen.

Verder staat in de conceptbrief dat de 'taakstelling statushouders' voor gemeenten wordt geschrapt. Dat betekent dat gemeenten geen opdracht van het Rijk meer krijgen om een bepaald aantal mensen met een asielvergunning een huis te geven. Om de statushouders toch te laten doorstromen uit asielzoekerscentra komen er "sobere voorzieningen". Statushouders mogen de aangeboden woonruimte niet weigeren.

Delen Syrië veilig

Verder wordt volgens de plannen het landenbeleid voor Syrië "aanzienlijk aangescherpt". Bepaalde delen van dat land worden mogelijk "nog dit jaar" als veilig bestempeld. Asielzoekers uit die gebieden die nog geen status hebben, kunnen dan worden teruggestuurd. En volgens de plannen kan dan ook worden "gekeken" naar het terugsturen van Syriërs die al wel een verblijfsvergunning hebben.

In het document staat verder dat er vanaf eind november grenscontroles komen. Dat kan door een beroep te doen op artikel 25 van de Schengengrenscode. "Irreguliere migranten", bijvoorbeeld mensen die in een ander land al asiel hebben aangevraagd, worden dan direct teruggestuurd naar Duitsland of België.

Op tafel liggen ook het voornemen om dwangsommen in het vreemdelingenrecht af te schaffen, het voornemen om nog maar 200 vluchtelingen per jaar op te nemen in VN-verband (nu zijn dat er nog 500), en het plan voor 50 tot 100 extra cellen om "uitgeprocedeerde asielzoekers of illegalen" op te sluiten "teneinde deze mensen uit te zetten". Verder wordt er nog een aantal maatregelen genoemd die de asielprocedure strenger en soberder moeten maken.

Over deze ideeën spreken de coalitiepartijen vandaag dus met zijn vieren, onder leiding van Schoof. Als BBB en VVD instemmen met deze plannen, is de verwachting dat het kabinet er komende vrijdag in de ministerraad over besluit.

'Asielsysteem onhoudbaar'

NSC en PVV onderhandelden de afgelopen tijd over asiel, omdat ze verschillend dachten over het noodrecht. De inzet daarvan om snel maatregelen te kunnen treffen, was voor de zomer afgesproken in het hoofdlijnenakkoord.

Maar NSC bleek toch bezwaren te hebben, omdat de partij vindt dat het noodrecht niet bedoeld is voor maatregelen die je ook met gewone wetgeving kunt nemen. PVV-leider Wilders hield lange tijd vol dat er voor hem geen andere optie was dan staatsnoodrecht, maar heeft dat nu toch losgelaten.

Met het noodrecht hadden de Tweede en Eerste Kamer pas achteraf goedkeuring moeten geven aan de asielmaatregelen. Voor de plannen waarover PVV en NSC het nu eens zijn geworden, geldt dat niet. Beide Kamers moeten er van tevoren hun goedkeuring aan geven.

Dat het noodrecht is losgelaten, betekent volgens Schoof niet dat de situatie niet nijpend is. Zijn (concept)brief begint met de opmerking dat Nederland in een asielcrisis zit en dat het asielsysteem "in de huidige vorm onhoudbaar" is.

Bij een aanval op een Turks luchtvaartbedrijf in de buurt van Ankara zijn zeker 5 doden en 22 gewonden gevallen. De Turkse minister van Binnenlandse Zaken liet aan het einde van de middag weten dat twee van de drie daders zijn uitgeschakeld.

De aanval vond plaats bij het bedrijf TUSAS. Het is een staatsonderneming die betrokken is bij geavanceerde projecten die belangrijk zijn voor de Turkse defensie-industrie. Er werken volgens de laatste gegevens meer dan 17.000 mensen.

Over de toedracht is nog veel onduidelijk. Het lijkt erop dat drie gewapende personen de aanval openden op het bedrijf. Op beelden die veel worden gedeeld op sociale media en die geverifieerd zijn door de NOS zijn een harde explosie te horen en geweervuur van een automatisch wapen.

Na de explosie breekt een brand uit:

De aanval vindt plaats terwijl de Turkse president Erdogan in het buitenland is. Hij neemt deel aan de BRICS-top in de Russische stad Kazan. De gastheer van de top, Vladimir Poetin, sprak zijn condoleances uit. Erdogan zei de "verachtelijke terroristische aanval" te veroordelen.

Steun voor Turkije kwam er ook van de NAVO. Secretaris-generaal Mark Rutte zegt op X dat hij Erdogan gesproken heeft en dat de NAVO Turkije bijstaat. Ook het Witte Huis laat weten de aanval met klem te veroordelen.

In een langer statement op X vulde Erdogan aan dat veiligheidstroepen "vanaf het eerste moment snel hebben ingegrepen en de terroristen hebben geneutraliseerd". Ook zei hij dat "geen enkele structuur, geen terroristische organisatie, [...] die het op onze veiligheid gemunt heeft, in staat zal zijn hun doelen te behalen".

De aanval is nog door niemand opgeëist en de daders zijn nog niet geïdentificeerd. De Turkse regering wijst inmiddels naar de Koerdische beweging PKK.

De PKK is in Turkije verboden, maar er is al langere tijd een discussie gaande over vredesbesprekingen met de Koerdische beweging. Gisteren nog hintte een hooggeplaatste politicus op een mogelijke vrijlating van PKK-kopstuk Abdullah Öcalan, die sinds 1999 een levenslange gevangenisstraf uitzit.

In Turkije zijn in het verleden ook aanslagen gepleegd door Islamitische Staat en links-extremistische groeperingen.