NOS Nieuws - Algemeen

Een stuk Limburgs weiland op Vlaamse bodem wordt na een kleine 200 jaar definitief van België. Het stuk land hoorde lange tijd op papier nog bij Nederland, maar de gemeente Weert heeft de grond nu aan België verkocht.

Het gaat om een hectare grond in natuurgebied Stramprooierbroek, dat op de grens van België en Nederland ligt. Tot aan de Belgische Opstand in 1830 hoorde het bij Nederland en had de vroegere gemeente Stramproy het in eigendom.

Toen België in 1839 definitief onafhankelijk werd, werden de grenzen getekend en viel het lapje grond binnen de Belgische grenzen. Maar op papier bleef de gemeente Stramproy, inmiddels onderdeel van Weert, de eigenaar, schrijft regionale omroep L1.

Onduidelijkheid

De Vlaamse natuurorganisatie Limburgs Landschap, die het natuurgebied beheert, heeft sinds 2011 de wens om de grond over te nemen. De gemeente Weert heeft toen ingestemd met de verkoop, maar de daadwerkelijke overdracht liet op zich wachten.

In een raadsvoorstel over de verkoop schreef het gemeentebestuur vorig jaar februari dat dat voornamelijk kwam vanwege onduidelijkheid over het eigendom van andere percelen in het gebied.

'Overdracht niet eenvoudig'

"Een gemeente heeft normaal gesproken geen grond buiten de eigen grenzen", zei Henk Creemers, bestuurslid van de Heemkundegroep Stramproy en oud-medewerker van de gemeente Weert, eerder tegen L1. "In dit geval gaat het ook nog eens om grondgebied in het buitenland. Dat is best apart natuurlijk."

Toen Creemers nog bij de gemeente werkte, heeft hij zich wel eens gebogen over deze kwestie. "Zo'n overdracht is niet eenvoudig. Met dit stukje grond zal dat wel lukken, maar er zijn ook paden en weggetjes in het gebied die waarschijnlijk nog van Stramproy zijn. Dat moet echt nog uitgezocht worden."

In Stramprooierbroek liggen ook nog andere percelen van verschillende eigenaren. "Daar zitten ook erfgenamen uit Stramproy bij, die dus nog een stukje grond in België hebben", zegt Creemers.

Bod gedaan

Inmiddels lijkt de verkoop nu echt rond. Het is niet duidelijk hoeveel België heeft betaald voor de grond, maar in een voorstel van het gemeentebestuur van Weert stond dat er een bod was gedaan van bijna 30.000 euro.

Een woordvoerder van de gemeente Weert zegt tegen L1 dat het stukje grond vandaag wordt overgedragen aan België. "De Vlaamse organisatie Limburgs Landschap gaat het verder ontwikkelen en de natuur beheren", zegt de woordvoerder.

Een autobestuurder die vanmiddag in Rotterdam op de vlucht sloeg na een stopteken van de politie kwam niet ver: in een zijstraat knalde het voertuig tegen een paaltje. De drie inzittenden maakten zich daarop uit de voeten en zijn nog niet aangehouden.

De korte achtervolging begon op de Mathenesserdijk in stadsdeel Delfshaven, in het westen van de stad. Volgens de politie viel de auto op vanwege het rijgedrag van de bestuurder. Toen agenten de auto een stopteken gaven, ging die ervandoor.

Even verderop, in de Jan Kruijffstraat, knalde het voertuig tegen een paaltje. De inzittenden, drie mannen, gingen er daarna te voet vandoor. Op straat vonden agenten bij de auto twee vuurwapens, meldt regionale omroep Rijnmond.

De auto is weggesleept voor verder onderzoek. Volgens de politie had het voertuig een vals kenteken. Volgens Rijnmond is te zien dat over een Frans kenteken een Nederlands kenteken was gehangen.

Intussen gaat de zoektocht naar de verdachten door. In de directe omgeving zoekt de politie onder meer met een helikopter naar de verdachten.

Het Europees Parlement is akkoord met een lening van 35 miljard euro aan Oekraïne. De lening wordt betaald uit rente over Russische tegoeden, die grotendeels bij banken in Europa zijn ondergebracht. Oekraïne mag zelf bepalen hoe het de miljarden uitgeeft.

Met 518 stemmen stemde het Europees Parlement vanochtend in met de lening. 56 leden stemden tegen, en 61 onthielden zich van stemming.

De voorzitter van het Europees Parlement Roberta Metsola sprak na de stemming van een "historisch moment" en zei dat het Europees Parlement hiermee "duidelijk maakt dat Rusland moet betalen voor de vernietigingen in Oekraïne".

De Europese leiders waren het vorige week al eens met een voorstel van de Europese Commissie over financiële hulp voor Oekraïne. Eerder waren de leiders van de G7 al akkoord over het lenen van 46 miljard euro aan Oekraïne. De G7 is het overlegorgaan van zeven grote, invloedrijke industrielanden (Verenigde Staten, Canada, Frankrijk, Duitsland, Italië, Japan en het Verenigd Koninkrijk).

Brede steun

In eerste instantie wilde Europa de rente rechtstreeks aan Oekraïne schenken, maar toen werd besloten dat de Europese landen miljardenleningen voor Oekraïne afsluiten, met de rendementen op de Russische tegoeden als onderpand.

De lening aan Oekraïne geniet brede steun in het Europees Parlement. De sociaaldemocraten, de centrumrechtse EVP, het liberale Renew, de Groenen en de rechts-conservatieve ECR zijn voorstander van het snel beschikbaar maken van de miljarden aan Oekraïne.

De fractie Patriotten voor Europa, waar ook de PVV deel van uitmaakt, en de fractie Europa van Soevereine Naties waren tegen de lening. De Oostenrijkse FPÖ'er Petra Steger van deze laatstgenoemde groep noemde de lening "een stap in verdere escalatie. Zo drijft u Europa de oorlog in", zegt ze.

Verschillende leden van Patriotten voor Europa, onder wie de aanwezige PVV-Europarlementariërs, stemden wel in met de lening.

De aanleg van een speciale passage voor vissen in de Afsluitdijk gaat twee jaar langer duren. Dat zegt de provincie Friesland in een reactie op vragen van Omrop Fryslân. Volgens de provincie heeft de vertraging verschillende oorzaken.

Sinds 2019 wordt gewerkt aan de aanleg van de zogenoemde vismigratierivier. De nieuwe passage moet het voor trekvissen als zeeforel, haring en aal makkelijker maken om van de Waddenzee naar het IJsselmeer te zwemmen en terug.

Trekvissen hebben zoet en zout water nodig. Momenteel kan een beperkt aantal vissen al tussen de Waddenzee en het IJsselmeer pendelen door de sluizen in de Afsluitdijk, maar vanwege de stroming is dat alleen weggelegd voor de sterke zwemmers.

Met de nieuwe passage kunnen grotere aantallen heen en weer zwemmen. Ook vissen die niet trekken, zoals de baars en snoekbaars, zouden baat hebben bij deze passage, denken de initiatiefnemers.

Verschillende oorzaken

Het project moest in 2025 klaar zijn, maar nu is dus duidelijk dat de aanleg vertraging heeft opgelopen. Eén van de oorzaken is volgens de provincie dat de passage wordt aangelegd terwijl de Afsluitdijk ook werd versterkt. Die combinatie pakte niet altijd even goed uit, aldus de provincie.

Verder zegt de provincie dat bijvoorbeeld de coronapandemie en de oorlog in Oekraïne leidden tot stijgende kosten en vertragingen.

Een ander probleem heeft te maken met zand dat nodig is om het gekronkelde deel van de vismigratierivier aan te leggen. Het idee was dat het zand uit de vaargeul tussen de sluis bij Kornwerderzand en Urk zou komen wanneer Rijkswaterstaat de geul zou uitgraven en verdiepen. Maar dat project is tijdelijk stopgezet, waardoor er dus geen zand beschikbaar is voor de aanleg van de passage.

Optimistisch

Bronnen die bij het project betrokken zijn, zeggen tegen Omrop Fryslân dat de vertraging een extra kostenpost van zo'n tien miljoen euro kan veroorzaken. Er wordt echter ook gekeken naar goedkopere oplossingen. De provincie zegt daarom nog niet vooruit te kunnen lopen op mogelijke extra kosten.

Volgens de provincie wordt momenteel gekeken naar oplossingen met onder andere Rijkswaterstaat en bouw- en baggerbedrijf Boskalis, dat het laatste deel van de vismigratierivier aanlegt. Ondanks de vertraging blijft de provincie optimistisch: "Tot nader order gaan we ervan uit dat we de vismigratierivier realiseren."

In Duitsland is een eerste besmetting vastgesteld met de nieuwe variant van mpox. Dat melden Duitse media, die zich baseren op informatie van het Robert Koch Instituut, het Duitse RIVM.

Mpox is een virusinfectie die vaak begint met koorts, hoofdpijn, spierpijn, gezwollen lymfeklieren, rillingen en vermoeidheid. Het belangrijkste symptoom is huiduitslag in de vorm van pokken. In het Westen is de ziekte zelden dodelijk.

Volgens het Duitse gezondheidsinstituut heeft de persoon de besmetting opgelopen in het buitenland.

Vooral in Afrika

Mpox komt voor bij jong en oud, vooral in Afrikaanse landen. Daar komt een erg besmettelijke en gevaarlijke vorm van mpox voor. Het zou in Duitsland gaan om die zogenaamde Clade Ib-variant, de ernstige variant van het virus.

In Nederland duikt het virus ook af en toe op, zoals eerder deze maand in Eindhoven. Het gaat dan om een mildere variant van het virus. Sinds april 2022 heeft het RIVM bij meer dan 1300 mensen die variant vastgesteld. De Clade Ib-variant is hier nog niet gemeld.

Het virus wordt overgebracht door nauw of intiem contact. In Europa komt het voornamelijk voor bij mannen die seks hebben met mannen, maar het kan ook bij de dagelijkse verzorging en verpleging overgaan van mens tot mens.

Het Robert Koch Instituut gaat ondanks het nieuwe geval vooralsnog niet uit van een verhoogd risico op Clade Ib-virussen in Duitsland. Het instituut houdt de situatie nauwlettend in de gaten.

Noodsituatie

In augustus heeft de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) de opmars in Afrika van een nieuwe variant van het mpox-virus, voorheen bekend als het apenpokkenvirus, aangemerkt als een internationale noodsituatie. Het uitroepen van de noodsituatie volgt na een forse uitbraak in de Democratische Republiek Congo, waarna het ook in omringde landen opdook.

Twee weken voor de Amerikaanse verkiezingen zijn er al 15 miljoen stemmen uitgebracht. The New York Times schrijft dat meerdere staten een recordopkomst meldden op de eerste dag dat er vervroegd gestemd kon worden.

Onder meer in Louisiana en swing state North Carolina was de opkomst nog nooit zo hoog op die dag. In Georgia, een andere belangrijke swing state, wordt vrijwel elke dag een dagrecord gebroken en hebben al ruim 1,5 miljoen mensen hun stem uitgebracht.

Onder hen is ook de 100-jarige oud-president Jimmy Carter. Zijn familie maakte op zijn verjaardag 1 oktober bekend dat de hoogbejaarde staatsman stemmen op Harris belangrijker vond dan de 100 halen. Zijn poststem ging er op 16 oktober uit, een dag nadat de stemlokalen opengingen.

Kiezers in Georgia vertellen op wie ze hun vervroegde stem uitbrengen en waarom:

Volgens The New York Times is de vervroegde opkomst te danken aan de coronapandemie en de presidentsverkiezingen die destijds in 2020 werden gehouden. Vervroegd of per post stemmen deden veel Amerikanen toen om lange rijen bij de stembus te vermijden.

Daardoor zou eerder stemmen veel gangbaarder zijn geworden. Van de bijna 160 miljoen mensen die stemden in 2020, deden zo'n 100 miljoen mensen dat voor de officiële verkiezingsdag. Ruim 22 miljoen mensen hadden dat tweeënhalve week voor die dag al gedaan. Dat aantal lag toen dus hoger dan nu.

De officiële verkiezingsdag is dinsdag 5 november. In de peilingen gaan de Democraat Kamala Harris en de Republikein Donald Trump nek-aan-nek. In de zeven mogelijk doorslaggevende swing states (Arizona, Georgia, Michigan, Nevada, North Carolina, Pennsylvania en Wisconsin) gaan beide presidentskandidaten bijna gelijk op.

De productiemaatschappij van Blade Runner 2049 heeft Tesla-baas Elon Musk en filmproducent Warner Bros aangeklaagd. Zonder toestemming zouden er beelden van die film te zien zijn geweest bij een presentatie van Tesla's nieuwe robotaxi; de Cybercab.

Warner Bros organiseerde de robotaxi-presentatie eerder deze maand in een van hun filmstudio's. Volgens de Amerikaanse filmmaker Alcon hadden Tesla en Warner Bros enkele uren voor dat evenement gevraagd of ze beelden mochten gebruiken. Alcon zegt daar niet mee ingestemd te hebben, maar toch zouden de beelden bewerkt met AI zijn gebruikt voor de promotie.

Warner Bros was in 2017 overigens de distributeur van Blade Runner 2049, maar heeft volgens Alcon geen auteursrechten en mag dus ook niet zelf over de beelden bepalen.

Tijdens de presentatie zei Musk "Ik hou van Blade Runner", voordat hij uitlegde dat "de Cybercab niet zo dystopisch is als de film". Op de aantijging van Alcon hebben Tesla en Warner Bros nog niet gereageerd.

'Mag ik mijn designs terug?'

Alcon is niet blij met de zaak. Het filmbedrijf zegt niet geassocieerd te willen worden met Musk en zijn bedrijven wegens "zijn zeer gepolitiseerde, grillige en willekeurige gedrag, dat soms grenst aan haatzaaien". Ook zouden de beelden de valse illusie kunnen wekken dat de bedrijven samenwerken, zegt Alcon.

Elon Musk heeft al eerder verwezen naar de film, en zou volgens verschillende media daarbij hebben gesuggereerd dat het een inspiratiebron was voor Tesla's Cybertruck.

Op X zei filmregisseur Alex Proyas van een andere sci-film I, Robot, dat ook zijn ideeën zonder toestemming zijn gebruikt door Musk. Het evenement van Musk heette "We, Robot", waarop Proyas tweette: "Hoi Elon, mag ik mijn designs terug alsjeblieft?"

Nederland moet de opvang van derdelanders uit Oekraïne eerder kunnen stoppen dan de opvang van andere vluchtelingen uit dat land. Dat zegt de advocaat-generaal bij het Hof van Justitie van de Europese Unie in een belangrijk advies aan de Europese rechter.

Derdelanders zijn mensen uit andere landen die in Oekraïne werkten of studeerden toen daar de oorlog uitbrak. Net als Oekraïners vluchtte een deel daarvan naar Nederland.

De Nederlandse overheid vindt dat derdelanders een aparte categorie vluchtelingen zijn waarvoor andere regels geleden. Eerder had de Raad van State al besloten dat de tijdelijke bescherming eindigde op 4 maart 2024.

Verschillende mensen uit onder meer Algerije, Turkije, Pakistan en Nigeria hebben hun uitzetting uit Nederland bij de rechter aangevochten. Op het moment dat de oorlog uitbrak verbleven ze legaal in Oekraïne met een tijdelijke verblijfsvergunning.

Complexe rechtszaken

Omdat de rechtszaken van de derdelanders erg complex zijn hebben de Raad van State en de rechtbank Den Haag aan het EU-hof gevraagd om verduidelijking. De advocaat-generaal zegt nu dus in een advies dat een EU-lidstaat de tijdelijke bescherming vroegtijdig mag beëindigen.

Het advies is nog geen oordeel. Het EU-hof gaat nu een uitspraak doen, mogelijk al over enkele weken. Daarbij laat het hof het advies van de advocaat-generaal meestal zwaar meewegen.

Tijdelijke bescherming

De Richtlijn Tijdelijke Bescherming is aan het begin van de eeuw ingesteld door de Europese Unie. Doel was dat mensen die op de vlucht zijn hulp krijgen en tegelijk de asielsystemen in de lidstaten niet te veel belasten. Mensen die eronder vallen hebben recht op opvang, medische zorg, onderwijs en werk.

Het is aan de Europese Raad om te bepalen of de tijdelijke bescherming in werking treedt en voor hoelang. In maart 2022, na het uitbreken van de oorlog in Oekraïne, gebeurde dat voor het eerst.

In de begindagen van de oorlog was er vanuit Europa bepaald dat die richtlijn gold voor iedereen die vanuit Oekraïne was gevlucht. Vlak daarna werd besloten dat de richtlijn alleen opgaat voor iedereen met de Oekraïense nationaliteit en mensen met een permanente Oekraïense verblijfsvergunning en niet voor derdelanders. Deze derdelanders hebben die beslissing in de rechtszaak aangevochten.

Tegenstrijdige uitspraken

Vervolgens deden rechters daarover tegenstrijdige uitspraken, waardoor er ongelijkheid ontstond. Daarom boog de Raad van State zich over de situatie. Die oordeelde dat de derdelanders in maart 2024 naar hun geboorteland moesten vertrekken.

Omdat de Raad van State zich in dat oordeel baseerde op Europese Unie recht, zagen rechtbanken weer de mogelijkheid om een eigen oordeel aan de beslissing te geven. Ook was er veel onvrede omdat de datum van vertrek steeds veranderde.

Omdat er nog steeds vragen waren hoe de Europese regels moesten worden uitgelegd, werd het Europese Hof ingeschakeld.

Telecombedrijf Vodafone krijgt een boete van 2,25 miljoen euro omdat het systemen met gevoelige informatie niet goed had beveiligd. Het gaat om systemen die worden gebruikt voor gerechtelijke taps, waarmee politie en veiligheidsdiensten verdachte telefoontjes kunnen afluisteren.

Volgens de Rijksinspectie Digitale Infrastructuur faalde de beveiliging van Vodafone in 2021 en 2022 op meerdere manieren. Het datacenter waar de gegevens stonden opgeslagen was niet goed afgesloten, waardoor ook onbevoegden bij de data konden. Zo was het hek rond de servers niet hoog genoeg, waardoor iemand eroverheen zou kunnen klimmen.

Ook werd niet goed bijgehouden wie wanneer toegang had tot de ruimte en kon personeel dat geen bevoegdheid had ook bij de informatie komen. Daarnaast waren er geen systemen om inbraken snel genoeg op te merken.

Vodafone maakt bezwaar

Vodafone is het niet eens met de boete. Het bedrijf stelt dat er voor zover bekend geen incidenten zijn geweest waarbij onbevoegden toegang kregen tot de data. Daarnaast noemt Vodafone de hoogte van de boete buitensporig en wijst het erop dat KPN eerder een lagere boete van 450.000 euro kreeg voor vergelijkbare overtredingen.

De Rijksinspectie zegt dat Vodafone verbeteringen heeft doorgevoerd en dat de beveiliging inmiddels op orde is.

Jaarlijks tappen de AIVD en de MIVD op enkele duizenden apparaten de gesprekken en berichten af. Telecombedrijven moeten van de wet die gegevens bewaren en beveiligen voor veiligheidsdiensten.

In een hotel aan de Katwijkseweg in Wassenaar zijn vanochtend twee overleden personen gevonden. Ze zouden onder verdachte omstandigheden zijn omgekomen. De politie doet onderzoek.

Rond 05.30 uur zijn verschillende hulpdiensten naar voormalig Hotel Wassenaar aan de Katwijkseweg in Wassenaar gestuurd. Het zou gegaan zijn om een melding "ongeval gevaarlijke stoffen". De brandweer heeft metingen verricht en is met groot materieel ter plaatse.

Het hotel is ontruimd. In het hotel zitten volgens regionale media voornamelijk arbeidsmigranten uit Oost-Europa. In het gebouw brengt uitzendbureau Lider Job arbeidsmigranten onder. De eigenaar van het uitzendbureau bevestigt aan de NOS dat de twee gevonden personen voor het uitzendbureau werkten.

Gemeenschap geraakt

Burgemeester Leendert de Lange van Wassenaar zegt in een reactie "met verdriet" te hebben kennisgenomen van het overlijden van de twee personen. "Dit raakt ons als gemeenschap, en mijn gedachten gaan uit naar de nabestaanden en iedereen die door dit verlies is getroffen", zegt De Lange.

"De politie onderzoekt de situatie zorgvuldig, en ik heb er vertrouwen in dat zij alles doen om duidelijkheid te verschaffen."

Anderhalf jaar nadat het Amerikaans Hooggerechtshof het landelijk recht op abortus schrapte, is de babysterfte in de Verenigde Staten flink gestegen. Uit onderzoek van kinderartsen blijkt dat er per maand honderden baby's meer stierven dan voorheen.

De overgrote meerderheid van de overleden baby's had aangeboren afwijkingen. Volgens de onderzoekers komt dit doordat in een deel van de Amerikaanse staten abortus verboden is. Iedere maand stierven er daardoor gemiddeld 247 meer baby's dan voorheen.

Na de uitspraak van het Hooggerechtshof in juni 2022 kwam de abortuswetgeving weer in de handen van de staten. De uitspraak werd gezien als historisch en verdeelde de Amerikanen.

Bijna de helft van de staten verbod

Vandaag de dag is in dertien van de vijftig staten abortus volledig verboden. Nog eens acht staten hebben wetgeving waardoor het niet volledig legaal is. Het gaat vooral om staten in het zuiden en het binnenland van de Verenigde Staten. Andere staten, zoals Californië en New York, hebben juist ruimhartige abortuswetgeving.

Volgens de onderzoekers zijn de resultaten pas het topje van de ijsberg. Ze verwijzen naar een eerder onderzoek waaruit bleek dat in staten waar abortus verboden is het aantal geboorten ook is gestegen. Daar zullen ook kinderen met geboortebeperkingen tussen zitten.

"Of de zwangerschap nu gewenst of ongewenst was, we weten dat veel van deze zwangerschappen in een abortus zouden zijn geëindigd als mensen toegang hadden gehad tot die diensten," zegt een onderzoeker.

Minder prenatale zorg

Volgens de onderzoekers leidt het abortusverbod er ook toe dat de stap naar prenatale zorg voor veel vrouwen groter wordt. Vooral vrouwen uit lagere sociale klassen die te maken hebben met bijvoorbeeld armoede of voedseltekort hebben hier last van. Deze factoren kunnen ook nog eens stress geven, wat het risico op problemen bij de zwangerschap of geboorte kan vergroten.

De artsen willen nog vervolgonderzoek doen naar het sterftecijfer onder moeders nadat het recht op abortus werd afgeschaft.

Tijdens zijn presidentschap benoemde Donald Trump drie conservatieve rechters van het Amerikaanse Hooggerechtshof, waarna het landelijke recht op abortus in 2022 werd afgeschaft. Eerder deze maand verdedigde voormalig first lady Melania Trump het recht op abortus. Daarmee draagt ze een ander standpunt uit dan haar man.

In noodopvanglocaties voor asielzoekers worden de rechten van kinderen geschonden. Dat zegt het Kinderrechtencollectief, een samenwerkingscollectief dat rapporteert aan de Verenigde Naties of Nederland de kinderrechten naleeft. De voorzitter zegt dat de overheid de andere kant opkijkt en niets doet.

Het aantal kinderen in de noodopvang is in één jaar tijd met 65 procent toegenomen, blijkt uit de tweede monitor Kinderrechten in beweging die het Kinderrechtencollectief vandaag uitbrengt. De stichting noemt de situatie van kinderen in de noodopvang onacceptabel.

Er zitten inmiddels 5566 kinderen in de noodopvang, meldt het collectief. "Duizenden kinderen opgehokt in lege sporthallen en lege kantoorgebouwen", zegt Marc Dullaert, voorzitter van het Kinderrechtencollectief, in het NOS Radio 1 Journaal.

"Er zijn daar weinig sanitair en heel slechte hygiënische omstandigheden. Ze missen hun vaccinaties tegen mazelen, kinkhoest en tbc. En het is er enorm lawaaierig en heel weinig privacy om te slapen, waardoor ze slecht slapen."

Daarnaast moeten ze ook heel lang wachten op onderwijs en moeten ze vaak verhuizen van plek, zegt Dullaert. "Het kan zo maar zijn dat jij dat een dag of twee dagen van tevoren hoort. Veel kinderen moeten wel zes tot acht keer verhuizen in hun asielprocedure en die druk wordt alleen maar groter. Want er komen steeds meer kinderen en daar is die noodopvang helemaal niet voor bedoeld."

Ali woont met zijn moeder en twee broertjes al twee jaar in de noodopvang op een cruiseschip:

De cijfers van het Kinderrechtencollectief komen overeen met cijfers die het NOS Jeugdjournaal had opgevraagd in juli dit jaar. Toen zaten er 6244 kinderen in (crisis)noodopvanglocaties, van wie 2423 amv'ers, oftewel "alleenstaande minderjarige vreemdelingen".

Het Jeugdjournaal meldde toen dat bijna een jaar daarvoor, in augustus 2023, het om 3969 kinderen ging, van wie 1844 amv'ers. Dat komt neer op een stijging van 63,5 procent.

Toen minister Faber van Asiel gevraagd werd wat haar reactie was op overheidsinstanties die zeggen dat het gevaarlijk is voor kinderen zei ze: "Ik vraag me af of het gevaarlijk is in de noodopvang. Volgens mij is het in de noodopvang netjes geregeld."

Dullaert wijst erop dat niet alleen het Kinderrechtencollectief de noodopvang onacceptabel noemt. "Dat zeggen ook de overheidsinspecties, het VN-kinderrechtencomité zegt het. Overheidsinstanties zijn er niet voor niets, hè? Die hebben dat onderzocht en die zeggen dat het zelfs niet voldoet aan de minimale kwaliteitsnorm."

Als de VN Nederland hierop aanspreekt, zo zegt Dullaert, dan is er echt iets mis. "Als je minderjarigen op deze manier huisvest zak je door een morele ondergrens. Ik kan niet anders concluderen dat als meerdere officiële overheidsinspecties aan de bel trekken dat de overheid de andere kant op kijkt. Moet er dan iets verschrikkelijks gebeuren voordat er wordt ingegrepen?"

Het collectief zegt dat het van toeval afhangt of een kind in een noodopvanglocatie komt of in een regulier azc. Volgens de stichting is "kindvriendelijke asielopvang" een kinderrecht. Dan gaat het om kleinschalige en kindvriendelijke opvang die zo snel mogelijk gerealiseerd moet worden zodat het VN-Kinderrechtenverdrag wordt nageleefd.

Dullaert wijst erop dat de rechtbank in Den Haag heeft vastgesteld dat kinderen daar niet langer mogen zijn als de omstandigheden niet verbeteren. "Er moeten gewoon echt structurele kindvriendelijke opvanglocaties in normale azc's komen waar deze kinderen kunnen verblijven."

De BRICS-top die vandaag in de Russische stad Kazan begint, is voor Rusland en voor president Vladimir Poetin persoonlijk een pr-gebeurtenis van de eerste orde. Rusland gebruikt de top om te bewijzen dat het land, alle westerse sancties ten spijt, verre van geïsoleerd is in de wereld.

BRICS, de club van niet-westerse landen die sinds 2010 bestond uit Brazilië, Rusland, India, China en Zuid-Afrika, werd begin dit jaar uitgebreid met vier landen: Egypte, Ethiopië, Iran en de Verenigde Arabische Emiraten, en dus spreken we nu ook wel van de BRICS+. Saudi-Arabië zou aanvankelijk ook toetreden, maar heeft vooralsnog afgezien van een volwaardig lidmaatschap.

Zij zullen samen met vertegenwoordigers van pakweg 25 andere landen hun opwachting maken in de stad aan de Wolga, de hoofdstad van de olierijke en overwegend islamitische deelrepubliek Tatarstan. De keuze viel op Kazan mede omdat de stad al de nodige ervaring heeft met het organiseren van grote evenementen, zoals tijdens het WK voetbal in 2018.

Poetin kan dus een groot aantal prominente gasten ontvangen, onder wie de Chinese president Xi Jinping, de Indiase premier Modi, de secretaris-generaal van de VN Guterres en de Turkse president Erdogan.

Globale meerderheid

Poetin laat geen gelegenheid na om te onderstrepen dat Rusland met de BRICS-landen aan zijn zijde een van de leiders is van de 'globale meerderheid'. De BRICS-landen zelf omvatten pakweg 45 procent van de wereldbevolking, en een meerderheid is al snel bereikt als je de tientallen landen meerekent die volgens Poetin staan te dringen om zich aan te sluiten, of in ieder geval nauw samen te werken.

Onder de gegadigden zijn landen als Turkije en Pakistan. Maar niet alle BRICS-leden zijn even happig op verdere uitbreiding. Nu al houden de deelnemende landen er over tal van zaken uiteenlopende opvattingen op na, zoals over de Russische inval in Oekraïne en de gevolgen daarvan.

En bijvoorbeeld India ziet buurland Pakistan liever buiten dan binnen de club. Met een groter aantal lidstaten zullen waarschijnlijk ook de onderlinge irritaties toenemen.

Andere wereldorde

Poetin ziet de BRICS graag groeien, want uitbreiding "vergroot het gezag en de invloed" van de club, die streeft naar een andere wereldorde waarin de Verenigde Staten niet langer de eerste viool spelen.

Nu al, betoogt Poetin, is de bijdrage van de BRICS-landen aan de wereldeconomie groter dan die van de G7, de groep van rijke industrielanden onder aanvoering van de VS. Rusland maakte eerder bijna twee decennia (toen onder de naam G8) deel uit van de groep, tot het land werd geschorst vanwege de annexatie van de Krim.

Dompers voor Poetin

Maar aan de vooravond van de top in Kazan hebben verschillende landen toch fijntjes laten weten dat ze juist niet het lidmaatschap van de BRICS ambiëren, onder hen de voormalige Sovjetrepublieken Kazachstan en Armenië.

Dat Rusland juist nu de import van een aantal landbouwproducten uit Kazachstan aan banden heeft gelegd is daarom misschien geen toeval. Armenië probeert zich al langer te onttrekken aan de Russische invloed en denkt er voorlopig niet aan aan te kloppen bij de BRICS.

En er zijn meer dompers voor Poetin. De Braziliaanse president Lula da Silva heeft afgezegd en zal alleen via een videoverbinding deelnemen aan de top in Kazan.

Russisch-Iraans akkoord

En hoewel de Iraanse president Masoud Pezeshkian wel zelf naar Kazan komt, gaat de geplande plechtige ondertekening van een langverwacht strategisch verdrag tussen Rusland en Iran niet door. De ondertekening zal op een niet nader genoemd tijdstip plaatsvinden, mogelijk bij een eerste officiële bezoek van Pezeshkian aan Moskou.

De inhoud van dat Russisch-Iraanse akkoord is niet bekend, maar naar verwachting zal het overeenkomsten vertonen met een soortgelijk verdrag dat Poetin eerder dit jaar tekende met de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un, en dat hij vorige week ter ratificatie naar het parlement heeft gestuurd. In dat akkoord staat dat Rusland en Noord-Korea elkaar militair zullen steunen in het geval dat een van beiden wordt aangevallen.

Goedemorgen! Rusland organiseert voor het eerst in lange tijd een BRICS-top. En de advocaat-generaal van het Europese Hof van Justitie komt met een advies over derdelanders uit Oekraïne.

Eerst het weer: Flinke perioden met zon afgewisseld met enkele stapelwolken. Op de meeste plaatsen blijft het vandaag droog. De temperatuur loopt op naar maximaal 16 graden.

Wat kun je vandaag verwachten? Wat heb je gemist?

Een meerderheid van de Tweede Kamer vindt dat ondernemers voorlopig toch wel in de 'zero-emissiezones' moeten kunnen blijven rijden. Veertien Nederlandse steden stellen vanaf 1 januari 2025 dat soort zones in. Alleen elektrische bedrijfswagens zonder uitstoot worden dan nog toegelaten.

Sommige ondernemers vinden de kosten voor een elektrisch busje te hoog. Een voorstel van de VVD voor een landelijke uitzondering krijgt in ieder geval steun van de PVV, BBB, SGP, Forum, Denk en JA21.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Bijna alle landen van de wereld komen deze week in Colombia bij elkaar op een internationale top over biodiversiteit. Ze praten er over het verlies van het aantal soorten planten en dieren. Dat probleem speelt ook in Nederland:

Fijne dinsdag!

Een oplossing voor de lange wachttijden in de geestelijke gezondheidszorg (ggz) lijkt nog ingewikkelder dan gedacht. Want hoelang patiënten daadwerkelijk moeten wachten of wat de wachttijden per instelling of zorgregio zijn, is niet goed vastgelegd.

Dit blijkt uit nog ongepubliceerd onderzoek van gezondheidseconomen van de Vrije Universiteit, in opdracht van zorgverzekeraar VGZ. De helft van de zorgaanbieders in de ggz maakt volgens de onderzoekers fouten bij het aanleveren van informatie over de wachttijden bij de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa).

Het ging in de periode juni 2023 tot en met juli 2024 op verschillende manieren mis, waardoor wachtlijsten van zorginstellingen sterk werden vertekend en wachttijden langer of korter leken dan ze in werkelijkheid waren.

In sommige gevallen vulde een zorgaanbieder het NZa-formulier verkeerd in, zodat het totaal aantal wachtenden vermenigvuldigd werd met het aantal type ziektebeelden die de instelling kan behandelen. Bij 100 echte patiënten en 16 ziektebeelden lijkt het dan of er 1600 patiënten op de wachtlijst stonden.

Ook leverden zorgaanbieders wachttijden van patiënten met aandoeningen waarvoor die zorgaanbieders niet eens behandelingen beschikbaar hadden.

Xander Koolman, hoogleraar gezondheidseconomie en leider van het onderzoek, kan niet beoordelen of er zorgaanbieders zijn die bewust wachtlijsten groter maken om zorgverzekeraars onder druk te zetten om meer zorg in te kopen.

"Ik schrijf het meer toe aan gebrek aan aandacht en zorgvuldigheid. Je ziet toch dat veel getallen worden geknipt en geplakt."

Een woordvoerder van brancheorganisatie de Nederlandse GGZ zegt de bevindingen van het onderzoek serieus te nemen, maar wijst erop dat de branche ervaart dat het informatieportal niet altijd goed functioneert. En gezien de lange wachttijden "geven zorgaanbieders nu prioriteit aan het verlenen van zorg".

Koolman benadrukt dat de lange wachttijden een wezenlijk deel van de patiënten treffen. "Maar omdat veel van de data niet kloppen, weten we niet goed hoelang de wachtlijsten precies zijn. Of wat het verschil is tussen de wachtlijsten van verschillende instellingen of zorgregio's."

Frustratie bij zorgverzekeraars

En dat gebrek aan inzicht frustreert een goede inkoop van zorg, vertelt Marjo Vissers, bestuursvoorzitter van VGZ. "Het gevaar bestaat dat je in een regio bijvoorbeeld extra behandelingen voor eetstoornissen probeert in te kopen terwijl dat helemaal niet het probleem is. En in een andere regio moeten mensen misschien veel te lang wachten op dat soort capaciteit."

Daarnaast zijn zorgverzekeraars op een ander vlak beducht voor de dataset waarmee de NZa de wachttijden meet. Met deze informatie toetst de toezichthouder immers ook of zorgverzekeraars voldoen aan hun wettelijke zorgplicht door genoeg zorg in te kopen.

Tot voor kort was de NZa niet al te streng op dit vlak, maar dat is aan het veranderen. In maart kregen Zilveren Kruis en VGZ een formele waarschuwing voor het verwaarlozen van de zorgplicht. CZ en Menzis kregen zelfs een aanwijzing (strafmaatregel) opgelegd. Dat was voor het eerst in de geschiedenis van de NZa.

Ook wordt door patiënten en zorgverleners uit de ggz een rechtszaak voorbereid omdat zij vinden dat de zorgplicht niet goed wordt vervuld. Zorgverzekeraars vrezen voor het gebruik van de data van de NZa in een dergelijke zaak. Want dan zou het om bijna 100.000 wachtenden gaan.

"Wij voelen ons verantwoordelijk voor de wachtlijsten", zegt VGZ-bestuursvoorzitter Vissers. "Maar dan graag wel gebaseerd op goede data."

Perverse prikkel

Koolman wijst op een volgens hem ander, maar fundamenteler probleem. "Onze conclusie is dat zelfs als alle data goed zijn ingevuld, de opzet van de dataset ongeschikt is om te controleren of een zorgverzekeraar voldoet aan de zorgplicht."

Omdat de wachttijden per regio worden geregistreerd en niet per zorgverzekeraar is het onmogelijk voor de NZa om onderscheid te maken tussen het inkoopgedrag van zorgverzekeraars. Wat volgens Koolman tot een perverse prikkel kan leiden: "Een verzekeraar met de minst ingekochte capaciteit wordt er niet uitgepikt maar heeft wel financieel voordeel. Het is goed als de NZa strakker gaat handhaven, maar ze moeten dan wel kritisch naar deze informatiebron gaan kijken."

Stichting (Gelijk)waardig Herstel, door prinses Laurentien opgericht voor gedupeerde toeslagenouders, is niet in staat om het 'opschalingplan' dat is afgesproken met het ministerie van Financiën uit te voeren. Dat meldt NRC, dat het vertrouwelijke plan in handen heeft.

Nieuwe gedupeerden kunnen zich op dit moment niet aanmelden bij de stichting. Ook wachten de ruim tweeduizend mensen die zich al eerder dit jaar hebben aangemeld nog steeds op hulp.

Volgens het opschalingsplan hadden de eerste driehonderd voor eind september een doorrekening van hun schade moeten ontvangen. Dat zou nog niet zijn gebeurd.

Website niet af

Volgens de stichting is de stilstand de schuld van het ministerie. Zo moeten mensen zich aanmelden via een website van de overheid, die nog niet af is. Een woordvoerder van het ministerie liet echter aan de krant weten dat zolang de website er nog niet is, mensen zich bij organisaties zoals de stichting kunnen melden.

Om de nieuwe gedupeerden te kunnen begeleiden zijn ook veel nieuwe vrijwilligers nodig om de verhalen van de gedupeerden op te schrijven voor beoordeling door een schade-analist. De stichting wil elke week vierhonderd tot vijfhonderd nieuwe vrijwilligers aantrekken. In september registreerde zich slechts een kwart van dat aantal.

Conflict

Er liep al eerder een conflict tussen het ministerie van Financiën en de stichting over een eerste proef van de stichting. In juli maakten het ministerie en de stichting afspraken over nieuwe voorwaarden over het afhandelen van de schade van de slachtoffers van de toeslagenaffaire. Daarna kon de stichting gaan opschalen en vervolgstappen zetten in de dossiers van de mensen die zich in de proeffase al hadden aangemeld.

Prinses Laurentien

Prinses Laurentien stopte eind augustus met haar werk als voorzitter van de stichting na de ophef over de methode van de stichting om de ouders te compenseren. Ook waren er berichten over vermeend grensoverschrijdend gedrag van de prinses tegenover ambtenaren van het ministerie van Financiën.

Het is nog onduidelijk wanneer nieuwe gedupeerden zich kunnen aanmelden. Het ministerie heeft laten weten dat dit naar de verwachting "later dit jaar" is, schrijft de krant.

In Cuba zijn zeker zes mensen omgekomen door orkaan Oscar. Dat heeft president Díaz-Canel bekendgemaakt. Waar de slachtoffers zijn gevallen en hoe zij om het leven zijn gekomen, meldde de president niet.

De orkaan raasde gisteren over het oosten van het eiland. Veel Cubanen zaten toen al voor de vierde dag op rij zonder stroom nadat de grootste elektriciteitscentrale van het land vrijdag uitviel.

Het land kampt al jaren met een energiecrisis. Door de storm is het nog lastiger om de stroomvoorziening te repareren, zeiden de autoriteiten. Dat herstel verliep toch al moeilijk, bleek afgelopen weekend toen na reparatiewerkzaamheden de stroom op zaterdag opnieuw uitviel.

Inmiddels is ongeveer een derde van het stroomnet in het land weer hersteld, aldus de president. Ook kondigde hij aan dat hij niet zal afreizen naar de BRICS-top die vandaag in Rusland begint omdat hij in het land wil blijven om "in de voorste gelederen te staan".

Protest

In hoofdstad Havana leidde de situatie afgelopen weekend tot kleine protesten. Die zijn zeldzaam in het communistisch geleide land in de Caribische Zee, dat op nog geen 200 kilometer van de zuidpunt van de Amerikaanse staat Florida ligt.

Cubanen maakten afgelopen weekend lawaai met potten en pannen om hun onvrede over stroomuitval op het eiland te uiten:

In 2021 gingen duizenden inwoners de straat op vanwege stroomuitval die ook toen dagen aanhield. Daarop werden honderden demonstranten opgepakt. Hoge celstraffen volgden, ook voor minderjarigen. Desondanks protesteerden honderden bewoners in maart opnieuw vanwege stroomuitval en voedseltekorten. Dat gebeurde in Santiago, de tweede stad van het land.

Bij een Israëlische aanval op een school in Jabalia, zijn zeker tien mensen gedood en dertig anderen gewond geraakt. Dat meldt het Palestijnse persbureau Wafa. In de school in het vluchtelingenkamp in het noorden van Gaza hadden ontheemde Palestijnen hun toevlucht gezocht.

Het Israëlische leger heeft de aanval nog niet bevestigd. De afgelopen weken startte het leger een nieuw offensief in het noorden van Gaza. Volgens Israël is dat om te voorkomen dat Hamas zich daar zou groeperen. Door het offensief kunnen tienduizenden burgers geen kant op. Palestijnen die probeerden te vluchten, zeiden door het leger onder vuur te zijn genomen.

Sinds het nieuwe offensief zijn er volgens Palestijnse hulpverleners meer dan 600 Palestijnen gedood. Tientallen lichamen zouden nog altijd op straat liggen. Afgelopen vrijdag vertelden inwoners van de vluchtelingenstad aan persbureau Reuters hoe Israëlische tanks wegen en huizen opbliezen. Die dag kwamen tientallen mensen in de stad om het leven.

Humanitaire hulp

Ook in een andere stad in het noorden van de Gazastrook vielen gisteravond dodelijke slachtoffers, meldt nieuwszender Al Jazeera op basis van medische bronnen in het gebied. In de stad Beit Hanoun zouden drie mensen zijn gedood bij een Israëlische aanval op een schuilplaats. Ook die stad is van de buitenwereld afgesloten door het Israëlische leger.

Gisteren zei Philippe Lazzarini van de VN-hulporganisatie UNRWA dat Israël blijft weigeren om humanitaire hulp door te laten naar het noorden van de Gazastrook. Hij herhaalde dat mensen die proberen te vluchten worden gedood en dat hun lichamen op straat worden achtergelaten. Ook zouden missies om mensen onder het puin vandaan te halen niet zijn toegestaan.

Een meerderheid van de Tweede Kamer vindt dat ondernemers voorlopig uitgezonderd moeten worden bij de invoering van 'zero-emissiezones' in binnensteden. Een voorstel van de VVD voor een landelijke uitzondering tot 2029 krijgt in ieder geval steun van PVV, BBB, SGP, FvD, Denk en JA21.

Veertien Nederlandse steden stellen per 1 januari 2025 emissievrije zones in. Ze willen er uiteindelijk alleen nog elektrische bedrijfswagens zonder uitstoot toelaten. Tot ongenoegen van sommige ondernemers, die de kosten voor zo'n elektrisch busje te hoog vinden. Soms hoeven ze er maar een beperkt aantal dagen per jaar te zijn, zoals marktkooplieden.

Ze kunnen een ontheffing aanvragen - ook vanwege geldgebrek - maar de Kamer wil dat de regels in iedere gemeente hetzelfde worden: ondernemers moeten nog vier jaar uitgezonderd worden.

In het hoofdlijnenakkoord hebben de coalitiepartijen afgesproken om te kijken naar mogelijkheden voor uitstel van de uitstootvrije zones. Maar verantwoordelijk staatssecretaris Jansen (PVV) moest eerder deze maand erkennen dat de gemeenten in hun recht staan als ze de beperkingen op 1 januari invoeren. Voor ingrijpen vanuit Den Haag is het te laat, zei hij.

Veel onduidelijkheid

Vorige week leidde een debat over de kwestie tot veel onduidelijkheid. VVD, BBB en ook Jansens eigen PVV houden het kabinet aan de belofte uit het hoofdlijnenakkoord. Daarmee geconfronteerd leek de staatssecretaris toch weer de deur op een kier te zetten voor uitstel van de zones.

"Gemeenten hebben het recht op 1 januari over te gaan tot invoering, maar wij hebben de mogelijkheid om ze bij te sturen", zei hij. Hij wil zich daarbij vooral richten op kleine ondernemers en marktkooplui. Maar de Kamermeerderheid wil nu dat Jansen voor 1 november komt met een plan waarbij alle ondernemers uitstel kunnen krijgen.

De linkse oppositiepartijen voelen weinig voor uitstel of uitzonderingen voor ondernemers. Zij wijzen erop dat er al tien jaar gepraat wordt over de zero-emissiezones en dat ondernemers voldoende tijd gehad hebben om zich voor te bereiden.

Ook brancheorganisaties als de Bovag, de RAI Vereniging en Transport en Logistiek Nederland willen dat het kabinet doorgaat met het invoeren van de zones. Zij riepen gisteren de politiek op "om gemeenten te ondersteunen bij de invoer en geen twijfel meer te zaaien rondom de invoering".

De Peruaanse oud-president Alejandro Toledo is veroordeeld tot een gevangenisstraf van ruim 20 jaar voor het aannemen van steekpenningen van het Braziliaanse bouwbedrijf Odebrecht.

De 78-jarige Toledo was van 2001 tot 2006 president van Peru. Tijdens zijn presidentschap zou hij 35 miljoen dollar hebben gekregen van het bouwbedrijf in ruil voor een grote opdracht. Odebrecht kreeg in ruil voor het smeergeld de opdracht om een weg aan te leggen die het zuiden van Peru verbindt met Brazilië.

Odebrecht, dat tegenwoordig Nonovor heet, gaf in 2016 toe in meerdere landen ambtenaren te hebben omgekocht. Ook Nederlandse bedrijven werden verdacht van betrokkenheid bij de grote corruptiezaak.

De oud-president woonde jarenlang in de Verenigde Staten. Daar werd hij in 2019 op verzoek van Peru gearresteerd, waarna hij onder huisarrest werd geplaatst. Vorig jaar werd Toledo uitgeleverd aan Peru. Hij heeft de beschuldigingen van witwassen ontkend.

Gevangenis voor oud-presidenten

Toledo is niet de enige oud-president die gevangenzit. Voor de voormalige presidenten is een speciale gevangenis gebouwd aan de rand van Lima. Ook voormalig president Pedro Castillo zit vast, nadat hij vlak voor een afzettingsprocedure tegen hem het parlement wilde ontbinden. Dat leidde tot zijn afzetting en arrestatie.

Vorige maand overleed oud-president Alberto Fujimori, die een gevangenisstraf van 25 jaar had gekregen voor zijn betrokkenheid bij de moord op 25 Peruanen in de jaren 90. Hij kwam vorig jaar vervroegd vrij, omdat hij gezondheidsklachten had.

Een andere voormalige president van Peru, Alan García, werd ook verdacht van het aannemen van steekpenningen van Odebrecht. García schoot zichzelf door het hoofd bij zijn arrestatie en overleed aan zijn verwondingen. Ook de huidige president, Dina Doluarte, wordt beschuldigd van het aannemen van steekpenningen. Het Openbaar Ministerie van Peru diende in mei dit jaar een aanklacht tegen haar in.