Een dag na de geruchtmakende veroordeling van Marine Le Pen proberen kopstukken van haar partij het protestvuur onder Fransen op te stoken. De radicaal-rechtse Le Pen, een van de populairste politici van Frankrijk, werd gisteren veroordeeld tot jarenlange celstraf en vijf jaar onverkiesbaarheid vanwege fraude met Europese subsidies.
In een toespraak tegenover parlementariërs van haar partij noemt zij dat vonnis een 'atoombom' waarmee het politieke establishment haar probeert uit te schakelen: haar kandidatuur voor het presidentschap in 2027 wordt nu vrijwel onhaalbaar.
Le Pens rechterhand binnen de rechts-radicale partij Rassemblement National, Jordan Bardella, noemde het vonnis gisteren al "de doodsteek van de Franse democratie". Hij riep zijn landgenoten vandaag op om massaal de straat op te gaan.
"Ik zeg tegen alle Fransen: wees woedend", zo zei hij tegen Franse media. "We gaan komend weekend massaal protesteren, overal in Frankrijk. We zijn nu overal bijeenkomsten aan het organiseren en gaan overal flyers uitdelen." Hij voegde eraan toe dat dat protest wel "democratisch en vredig" moet verlopen.
Gisteren noemde Le Pen de uitspraak ook al een politieke uitspraak "die tegen de rechtsstaat ingaat":
Bardella kan in sommige peilingen al op meer stemmen rekenen dan Le Pen, maar er is nog geen sprake van dat hij het stokje gaat overnemen. Zij zei gisteren: "Ik ga mezelf niet laten uitschakelen op deze manier" en gaat in beroep tegen haar veroordeling. Bardella schaart zich achter haar.
Inhoudelijke argumenten waarom het vonnis niet terecht is heeft Le Pen nog niet gegeven. De rechter verwees in de uitspraak naar de grote hoeveelheid bewijzen die er in deze zaak zijn tegen de politica.
Le Pen heeft al eerder gezegd dat ze in 2027 voor het laatst wil meedoen aan de verkiezingen: sinds 2012 probeert ze elke vijf jaar president te worden, en ze kwam de afgelopen jaren steeds dichter bij dat doel. "We geven niet op", zei ze tegen haar partijgenoten.
Ondertussen lijken de meeste Fransen zich te kunnen vinden in het vonnis: uit een eerste peiling in opdracht van de nieuwszender BFMTV blijkt dat 57 procent van hen de celstraf en uitsluiting uit de politiek als een passende straf zien voor Le Pens misdrijven.
42 procent ziet het vonnis als politiek gemotiveerd. Van de ondervraagden is 42 procent blij met het vonnis, 29 procent is er niet tevreden over en 29 procent heeft geen mening.
'Shock in publieke opinie'
Politieke tegenstanders van Le Pen doen dan ook schamper over Bardella's oproep aan Fransen om de straat op te gaan. "Geloof je nou echt dat er 300.000 mensen door Parijs gaan marcheren om Le Pen te steunen? Welnee", zo zei Pieyre-Alexandre Anglade, een parlementariër uit de partij van president Macron. De president zelf, die in 2027 hoe dan ook moet aftreden, heeft nog niet gereageerd op het vonnis, evenmin als andere kopstukken uit zijn partij Renaissance.
Een opvallende reactie kwam wel van Macrons premier Bayrou, die gisteren tegen journalisten zei "bezorgd" te zijn over de veroordeling van Le Pen. "Als zij niet kan meedoen aan de verkiezingen, riskeren we een shock in de publieke opinie."
De centristische Bayrou werd jaren geleden aangeklaagd voor precies hetzelfde misdrijf als Le Pen, maar vorig jaar vrijgesproken wegens gebrek aan bewijs. Zijn partij MoDem en acht functionarissen daarvan werden wel veroordeeld tot hoge boetes en uitsluiting uit de politiek.
Zo snel mogelijk beroep
De stelling van Bayrou kwamen hem op kritiek van linkse politici te staan, die hem verweten het gezag van de rechterlijke macht te ondermijnen. Vandaag kwam hij van zijn uitspraken terug tijdens het vragenuur in het parlement: de premier zei de rechters die Le Pen veroordeelden "onvoorwaardelijk te steunen" en hun vonnis ook niet te zien als gevaar voor de democratie.
Wel vindt hij het nog steeds een probleem dat Le Pen per direct uitgesloten wordt van gekozen functies, nog voordat ze in hoger beroep heeft kunnen gaan. Hierin wordt de premier gesteund door minster Darmanin van Justitie, die tijdens het vragenuur zei dat hij het hoger beroep van Le Pen graag behandeld ziet "op een zo redelijk mogelijke termijn". De Franse justitie staat erom bekend traag te functioneren.
Maar het kabinet gaat niet over de planning van de rechtbank. Het wordt gezien als een teken dat de ministersploeg van Macron toch wat in zijn maag zit met het mogelijke verbod voor Le Pen op de kandidatuur voor haar partij.
In podcast De Dag een analyse van de politieke en juridische context waarbinnen de rechters tot hun uitspraak en strafmaat kwamen. En de gevolgen die de zaak heeft voor het politieke landschap en het vertrouwen in de rechtsspraak.
