Aggregator

Het zou een feestelijke bijeenkomst moeten zijn, de viering van 75 jaar NAVO. De komende dagen zijn tientallen staatshoofden en regeringsleiders in Washington, de stad waar het militaire bondgenootschap opgericht werd. Voor Nederland zijn premier Schoof, minister van Buitenlandse Zaken Veldkamp en minister van Defensie Brekelmans in de Amerikaanse hoofdstad.

Al te uitbundig feesten is ongepast, gezien de strijd in Oekraïne. "Maar het is natuurlijk wel zo dat we al 75 jaar als alliantie in staat zijn geweest om die steeds grotere groep landen met succes te verdedigen. Dus we kunnen een beetje trots zijn", zegt Rob Bauer, de hoogste militair bij de NAVO.

Bekijk hier de interactieve special over 75 jaar NAVO:

Toch heeft de bijeenkomst van vandaag veel weg van een stresstest, zowel voor de alliantie als voor gastheer Joe Biden. De NAVO moet zich wapenen tegen de gevolgen van een mogelijke terugkeer van Donald Trump als president van Amerika.

Die dreigde eerder uit het bondgenootschap te stappen. Niemand weet wat hij doet als hij wordt herkozen. De huidige president, Biden, ligt onder vuur en staat onder toenemende druk om uit de presidentsrace te stappen.

Volgens vertrekkend NAVO-baas Stoltenberg is de hulp aan Oekraïne het belangrijkste onderwerp op de bijeenkomst. De boodschap van het bondgenootschap aan Poetin moet glashelder zijn: de NAVO is volstrekt eensgezind en zal Oekraïne blijven steunen met wapens en geld zolang de Russische oorlog duurt. Maar het gedoe dreigt afbreuk te doen aan de gewenste eenheid en de inhoud van de top te overschaduwen.

De drie M's

De NAVO-bondgenoten willen zo goed mogelijk voorbereid zijn op een mogelijke herverkiezing van Trump, die alles op zijn kop kan zetten. Stoltenberg sprak eerder over het vooruitkijken naar de "politieke wind van verandering", het "Trump-bestendig" worden van de club, in de NAVO-wandelgangen ook wel de "anti-Trump verzekering" genoemd. Die bestaat uit een polis met drie M's: mission, money en membership. Daarover worden op de top beslissingen genomen.

Mission gaat over de coördinatie van alle Oekraïne-hulp, nu nog een verantwoordelijkheid van de Amerikanen. De bedoeling is dat het bondgenootschap die overneemt. In het Duitse Wiesbaden komt daarom een NAVO-kantoor met 700 medewerkers. In Kyiv moet een NAVO-coördinator komen.

"Doordat we dit gaan doen, is er duidelijkheid voor Oekraïne dat we ook op de lange termijn bij ze blijven", zegt Rob Bauer. "Dat we dat niet elke maand, half jaar of jaar doen, maar dat we met elkaar verbonden blijven. Zo begrijpt Oekraïne dat de NAVO helpt en dat ze dichter bij ons komen."

De tweede M: money, het geld. De angst is dat met Trump aan de macht de Amerikaanse geld- en wapenstroom naar Oekraïne stokt. Daarom is het plan dat de bondgenoten zich de komende tijd committeren aan een bedrag van jaarlijks 40 miljard dollar bestemd voor Oekraïne, vergelijkbaar met wat er nu naar Kyiv gaat.

Volgens Bauer is die continue geldstroom ongelooflijk belangrijk. "Zij hebben de moed en wil om te vechten, maar hebben niet de wapens en de munitie. Die komen op dit moment van meer dan vijftig landen in de wereld. Dat moet zo blijven, want dat hebben ze nodig om te vechten. Het is vooral belangrijk omdat het gevecht dat zij voeren heel erg gaat over de internationale rechtsorde."

Oekraïens lidmaatschap

Oekraïens lidmaatschap van de NAVO, de derde M van membership, ligt politiek het gevoeligst. Het zou voor het land de belangrijkste verzekering tegen Russische agressie zijn. Volgens artikel 5 van het bondgenootschap schieten leden elkaar te hulp als één van hen wordt aangevallen, maar uit angst voor een rechtstreekse oorlog met Rusland is de NAVO terughoudend met een uitnodiging aan Oekraïne. De verwachting is dat het land een aanbod krijgt om in de toekomst lid te worden.

Voorbereid zijn op Trump 2.0 is één ding, maar de komende dagen zullen de ogen van het bondgenootschap ook gericht zijn op hoe Biden het ervan afbrengt. Zo dreigt in plaats van steun aan Oekraïne de Amerikaanse politiek de top te gaan overheersen en oogt de jarige NAVO minder sterk dan het zo nodig acht.

De aanstaande NAVO-baas, Mark Rutte, is er deze week niet bij. Voor hij op 1 oktober begint, heeft hij geen formele rol en bovendien wil hij Dick Schoof niet in de weg lopen. Die zet namens Nederland zijn eerste schreden op het internationale toneel. Morgenavond schuift hij aan bij een diner op het Witte Huis.

Als het aan het Openbaar Ministerie ligt, moet een 26-jarige hacker uit Assen 3,5 jaar de cel in vanwege grootschalige cybercriminaliteit. Door hem gemaakte software maakte het mogelijk om op grote schaal mensen online op te lichten.

Vandaag stond Damian E. voor de rechter. Hij bouwde een applicatie waarmee hij op grote schaal geautomatiseerd naar inloggegevens kon hengelen, gaf hij tijdens de zitting in de rechtbank in Zwolle toe. Het OM typeerde de software als "een Zwitsers zakmes voor cybercrime", schrijft RTV Drenthe.

Luxeartikelen

E. beschikte over de inloggegevens van zo'n 1700 mensen, waarmee hij spullen kon bestellen bij webwinkels. Hij zou vooral luxeartikelen hebben gekocht, zoals dure geurtjes, schoenen en kleding.

Na de bestellingen bij de webshops kon hij met zijn programma zien welke bestellingen onderweg waren. Op het laatste moment wijzigde hij het afleveradres. Ook kon hij met één druk op de knop een vals identiteitsbewijs op naam van het slachtoffer genereren, voor het geval hij zich moest legitimeren.

De politie heeft Damian E. een middag gevolgd en zag hoe hij de ene na de andere bestelling oppikte. Met twee anderen reed hij in een Tesla in heel Nederland pakketpunten af.

Vooralsnog lijkt E. de enige gebruiker van de software. De zaak omvat twintig aangiften van gedupeerden. De rechter doet op 23 juli uitspraak.

De Nederlandse app PowerGoodies begint in Zeeland met het belonen van EV-gebruikers die 'milieuvriendelijk laden'. Door middel van een puntensysteem worden gebruikers gestimuleerd om op bepaalde momenten op te laden op laadpunten van aanbieder AgriSnellaad.

De openbaar aanklager in Parijs is een vooronderzoek begonnen naar mogelijk illegale praktijken bij de partij van Marine Le Pen, Rassemblement National. Het gaat om beschuldigingen die samenhangen met de campagne voor de presidentsverkiezingen van 2022. Le Pen verloor die van Emmanuel Macron.

Volgens justitie is mogelijk sprake van onwettige financiering van de campagne. Een woordvoerder noemt tegen persbureau AP het aangaan van een lening door een kandidaat, verduistering, fraude en valsheid in geschrifte. Specifieker wil de woordvoerder er niet op ingaan.

Het vooronderzoek is vorige week geopend en volgt op een rapport van vorig jaar van een onafhankelijk commissie die toeziet op de uitgaven van partijen in verkiezingscampagnes. Partijen mogen maar tot een maximumbedrag besteden aan hun campagne en kunnen een deel van het geld vergoed krijgen van de staat.

EU-gelden

Le Pen en tientallen anderen staan later dit jaar terecht in een ander onderzoek naar misbruik van gelden. Dat onderzoek loopt al sinds 2016 en richt zich op de betaling van medewerkers van de partij met EU-gelden. Die zijn specifiek bedoeld voor medewerkers die Europarlementariërs ondersteunen, maar volgens de beschuldigingen heeft de partij het geld voor andere zaken ingezet. Le Pen en haar partij hebben dat overigens ontkend.

Het jongste onderzoek richt zich uitsluitend op de presidentsverkiezingen van 2022 en heeft niets te maken met de verkiezingen van afgelopen zondag voor een nieuw parlement. Die werden afgelopen zondag gewonnen door een links blok, waar ook het radicaal-linkse La France Insoumise deel van uitmaakt. De verwachting was dat Le Pens Rassemblement National de grootste zou worden, maar de partij werd ondanks een flinke groei derde.

De Oostenrijkse privacystichting noyb heeft een AVG-klacht ingediend tegen advertentieverkoopplatform Xandr, een dochterbedrijf van Microsoft. Volgens de stichting weigerde het bedrijf in 2022 ten onrechte alle verzoeken van individuele Europeanen om inzage.

Als het Nederlands elftal zondag Europees kampioen voetbal wordt, worden de spelers en coach Ronald Koeman op dinsdag 16 juli in Amsterdam gehuldigd. De gemeente en de KNVB zijn daarover in gesprek.

De KNVB laat weten dat alles in voorbereiding is, omdat het veel tijd kost om zo'n groot evenement te organiseren. Hoe de huldiging er precies uit zou moeten zien, wordt nog besproken. Ook de gemeente Amsterdam laat weten druk bezig te zijn met de verschillende scenario's.

Eerst staat de halve finale tegen Engeland nog op het programma, morgenavond om 21.00 uur. Bij winst volgt zondag de finale tegen Frankrijk of Spanje. Die twee landen spelen vanavond al om een finaleplaats.

Alleen bij kampioenschap

Het Nederlands elftal zal alleen worden gehuldigd bij het behalen van de Europese titel, niet bij een tweede plaats. Dat gebeurde wel na de verloren WK-finale van 2010. Toen verloor Oranje in Zuid-Afrika van Spanje.

Oranje werd tot nu toe één keer Europees kampioen, in 1988 in München. Nederland won toen de finale met 2-0 van de Sovjet-Unie. Het toernooi was in het toenmalige West-Duitsland.

Kijk hier naar een samenvatting van de huldiging in 1988:

De Velop Pro WiFi 6E- en 7-meshrouters van het merk Linksys ondervinden volgens de Belgische consumentenorganisatie Testaankoop al meer dan een halfjaar beveiligingsproblemen. De routers zouden tijdens de installatie in plaintext inloggegevens naar een server in de VS sturen.

Mozilla heeft versie 128 van Firefox uitgebracht. Deze build van de webbrowser bevat een aangepast dialoogvenster bij het verwijderen van browserdata en de optie om tekst te vertalen via een contextmenu.

HP haalt LaserJet-printers met ingebouwde HP+-functie uit de rekken. Het bedrijf claimt dat professionele klanten niet altijd in staat zijn om aan alle voorwaarden van de dienst te voldoen. De printers blijven functioneren, maar krijgen geen firmware-updates meer.

(Telecompaper) Vodafone UK confirmed that Glastonbury festival-goers used a record total of over 225 TB of data during the festival, up 33.14 percent from 2023...

Ali B is vrijdag niet aanwezig bij de uitspraak in de zedenzaak tegen hem. Dat heeft zijn advocaat aan RTL Boulevard laten weten. De advocaat zei niet waarom de rapper er niet zal zijn.

Een verdachte is niet verplicht om naar zijn rechtszaak te komen, tenzij de rechtbank dat eist. Tijdens de behandeling van de zaak afgelopen maand bij de rechtszaak in Haarlem nam de artiest alle tijd om met journalisten over de beschuldigingen te praten.

Het Openbaar Ministerie eiste vorige maand een gevangenisstraf van drie jaar tegen hem voor twee aanrandingen en twee verkrachtingen van drie vrouwen, onder wie zangeres Ellen ten Damme en een oud-kandidaat van The Voice of Holland. Ali B was jarenlang een van de boegbeelden van dat programma.

Oud-Voice-kandidaat wel aanwezig

Zijn advocaat vroeg vrijspraak in alle zaken. De rapper zelf wilde niets zeggen, "want ik ben voor de ene kant van het land een monster en voor de andere kant zijn de vrouwen leugenaars. Ik vind het heel verdrietig voor iedereen". Ook zei hij geen signalen te hebben gehad dat de vrouwen geen seks met hem wilden.

Advocaat Sébas Diekstra, die oud-kandidaat van The Voice of Holland Jill Helena vertegenwoordigt, laat weten dat zij bij de uitspraak aanwezig wil zijn. "Hoe zwaar het ook moge zijn voor haar, zij vindt dat zij dit moet doen. Ook uit respect voor de rechtbank, het Openbaar Ministerie en de rechtsgang", aldus Diekstra.

In het Noordzeekanaal ter hoogte van Velsen is een dolfijn gespot. Opvangcentrum SOS Dolfijn maakt zich zorgen. "We weten niet hoe het dier eraan toe is."

Volgens regionale omroep NH zwom de dolfijn rond het middaguur aan de westkant van de Velsertunnel. Zondag zou het dier voor het eerst zijn gezien vanaf een boot. Toen was er nog geen beeldmateriaal beschikbaar.

Op basis van beelden die vanochtend zijn gemaakt lijkt het te gaan om een gewone dolfijn, al kan nog niet helemaal worden uitgesloten dat het om een andere soort zoals de gestreepte dolfijn gaat.

Bekijk hier hoe de dolfijn vanochtend rondzwom:

Annemarie van den Berg van SOS Dolfijn nog heeft veel vragen. "We weten niet of het een jong dier of een oud dier is. Misschien is het nog wel afhankelijk van de moeder en heeft het eigenlijk melk nodig", zegt van den Berg.

SOS Dolfijn gaat op zoek naar de dolfijn, maar kan niet alles doen om het dier te helpen. Een dolfijn vangen en naar open zee brengen is bij wet verboden. "We kunnen nu alleen kijken en informatie verzamelen", zegt ze. Als de dolfijn nog afhankelijk is van de moeder, zal het verzwakken en aanspoelen. Dan kan de stichting bijspringen.

Stichting SOS vermoedt dat het dier per ongeluk via de sluizen van IJmuiden het kanaal is binnengekomen. "Het lijkt me heel onwaarschijnlijk dat hij via de andere kant gekomen is, dan is hij al zolang onderweg, dat zou opgemerkt zijn", aldus Van den Berg.

Vier jaar geleden

In 2020 werd ook een dolfijn in het Noordzeekanaal gezien. De dolfijn kon uiteindelijk terug naar zee worden gelokt.

De kans dat een dergelijke actie nu zal gaan lukken is minimaal, verwacht SOS Dolfijn. Een dolfijn vangen mag niet zomaar en is lastig in open water.

In de Filipijnse havenstad Zamboanga is de vernietiging van een grote partij illegaal vuurwerk misgegaan. Zeker 27 mensen raakten gewond, onder wie 19 agenten en andere overheidsmedewerkers. Twee van de gewonden zijn er slecht aan toe.

Door de explosie raakten huizen en enkele hotels in de omgeving beschadigd. Tot op kilometers afstand sneuvelden ruiten. Ook een terminal van het plaatselijke vliegveld, anderhalve kilometer verderop, raakte licht beschadigd.

Het vuurwerk was afkomstig uit een illegale fabriek waar eind vorige maand een explosie was. Daarbij kwamen vijf personen om het leven en raakten anderen gewond.

Natgespoten

De politie had de resterende voorraad van de fabriek in delen naar een open plek bij een schietbaan van de Filipijnse marine gebracht. Daar waren eerder al twee partijen succesvol vernietigd, maar bij de derde ging het mis.

Het is onduidelijk hoe het vuurwerk, dat was natgespoten, tot ontploffing kon komen. De burgemeester van Zamboanga heeft een onderzoek aangekondigd.

De douane heeft afgelopen halfjaar minder drugs gevonden in de Nederlandse havens dan in dezelfde periode vorig jaar. Er is vooral minder cocaïne gevonden: vorig jaar werd nog 28.000 kilo onderschept, dit jaar was dat 16.000 kilo.

Die daling is opvallend. Begin dit jaar meldde de douane dat de hoeveelheid gevonden cocaïne nog steeds groeit. De grensdienst nam vorig jaar bijna 60.000 kilo cocaïne in beslag in de Nederlandse zee- en luchthavens. Het jaar ervoor was dat nog ruim 51.000 kilo.

De douane ziet in de nieuwe cijfers een bewijs dat criminelen minder drugs zijn gaan smokkelen via de zeehavens. De grenswacht schrijft de daling toe aan samenwerkingsverbanden met rederijen, haventerminals en Latijns-Amerikaanse landen. Daardoor vinden er extra controles plaats. Ook maakt de douane nu gebruik van scanners, drones en kunstmatige intelligentie.

Andere routes

De douane zegt dat de Nederlandse zeehavens door die maatregelen minder aantrekkelijk zijn geworden voor drugshandel. Deze ontwikkeling is volgens de dienst te zien in meerdere havens in Noordwest-Europa. De douane denkt dat smokkelaars nu voor andere routes kiezen. In Zuid-Europa werd afgelopen halfjaar meer cocaïne onderschept in loodsen, maar wel minder op zee.

In de nieuwe cijfers valt verder op dat de douane wel fors meer andere drugs heeft gevonden, zoals heroïne en qat. Zo onderschepte de dienst in de eerste helft van dit jaar 367 kilo heroïne, ten opzichte van 5 kilo in diezelfde periode vorig jaar. Van qat vond de dienst 1120 kilo tegenover 424 kilo afgelopen jaar. De douane heeft geen verklaring voor deze stijging.

Via de lucht

In de luchtvracht is de hoeveelheid gevonden drugs vrijwel gelijk gebleven. Daar werd 40 kilo meer cocaïne in beslag genomen dan in het eerste halfjaar van 2023. Toen was dat 680 kilo, nu 720 kilo.

Opvallend is de vondst van 60 kilo cocaïne in tassen in een luchtvrachtcontainer uit Canada. Dat kan erop wijzen dat Canada aantrekkelijk is geworden als doorvoerhaven, zegt een woordvoerder van de douane.

Ook worden per briefpost minder drugs verstuurd dan dezelfde periode van vorig jaar. In de eerste helft van 2023 was dit bij 9000 poststukken het geval, in de eerste helft van 2024 bij 6300 poststukken. Vooral synthetische drugs zoals xtc, MDMA, lsd en amfetamine werden onderschept. Daarnaast trof de douane vaak cannabis en cocaïne aan.

Volgens de douane is de daling in gevonden drugs in post het gevolg van het Hit and Run Post Team, een samenwerkingsverband van de politie, het Openbaar Ministerie en de douane. Ze werken hierin samen om drugs te onderscheppen en verzenders op te sporen en te vervolgen.

Een man uit Deventer die volgens het OM vermoedelijk in opstand wilde komen tegen de Nederlandse staat, blijft langer vastzitten. Dat geldt ook voor een man uit Olst-Wijhe die op 5 april in de gemeente Raalte drie handvuurwapens en munitie aan de Deventenaar overdroeg. Ze werden ter plekke aangehouden. De twee stonden vanmorgen voor de rechter in Rotterdam.

Het Openbaar Ministerie verklaarde daar dat het onderzoek in deze zaak in maart is gestart, na een ambtsbericht van de Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst AIVD. Daarin stond onder meer dat de man uit Deventer "de functie van sheriff had bij Common Law Nederland Earth" en op zoek was naar wapens en munitie voor meerdere personen.

De term "common law" is jargon uit de soevereinenbeweging. Daarin zijn mensen actief die het gezag van de overheid en overheidsinstanties niet erkennen. Aanhangers van deze beweging zouden "tribunalen" willen oprichten voor de behandeling van klachten over de overheid en "sheriffs" aanstellen om hun eigen vorm van recht te handhaven.

Tegenover de politie verklaarde de Deventenaar dat hij bij de man uit Olst-Wijhe in november tien vuurwapens had aangeschaft. Die waren volgens hem bedoeld om zich te beschermen "als Nederland een keer zou worden overlopen".

In geheimtaal: bananen

In het onderzoek stuitte de politie of de AIVD op chats waaraan ook de vier verdachten deelnamen die vorige week zijn opgepakt. In die chats werd in verdekte termen over de aanschaf van wapens ('bananen') en munitie ('bananensmaakvullers') en betalingen gesproken.

Op 4 maart vond op een sportpark in Raalte een ontmoeting plaats tussen de man uit Deventer, de wapenhandelaar uit Olst-Wijhe en twee andere verdachten. De AIVD maakte daar heimelijk opnamen van. Daarop is volgens het OM te horen dat de wapenhandelaar te horen krijgt waarvoor de wapens zijn bedoeld. "Om gewelddadig in opstand te komen tegen de Nederlandse overheid", aldus het OM.

Op de telefoon van de man uit Deventer is volgens het OM ook te vinden dat hij op 12 december 2023 een van de andere verdachten uitnodigde om mee te gaan naar de "uitvoering van een vonnis van de juryrechtspraak". Dit werd door het OM niet nader toegelicht.

Uit de hand gelopen hobby

Voor het OM is de zaak duidelijk: de man uit Deventer wilde zich bewapenen voor een opstand tegen de Nederlandse overheid. Hij zou bereid zijn geweest die wapens te gebruiken. De man uit Olst-Wijhe was daar volgens justitie in ieder geval vanaf 4 maart van op de hoogte, maar bleef uit winstbejag bereid meer wapens te leveren.

De man uit Deventer wilde zelf niets over de zaak kwijt. Zijn advocaat liet wel weten dat hij zich wilde verdedigen "als Rusland zou aanvallen".

De verdachte uit Olst-Wijhe zei veel spijt te hebben. "Soeverein, ik heb er nog nooit van gehoord." Zijn advocaat zei dat hij niet wist waarvoor de wapens bedoeld waren. De handel in wapens zou een uit de hand gelopen hobby zijn, die begon met het schieten met luchtbuksen.

Het onderzoek in de zaak wordt voortgezet. Wanneer de andere vier voor de rechter moeten verschijnen, is nog niet bekend.

De nieuwe Go Ahead Eagles-coach Paul Simonis is na jaren werkzaam te zijn geweest als assistent-trainer klaar voor zijn eerste klus als hoofdtrainer in de eredivisie. "Dit is voor mij de ideale stap", zegt hij tegen Oost.

Zondag was hij aanwezig bij het oefenduel met Almere City, een dag eerder zat hij nog op de bank als assistent van Robin van Persie bij sc Heerenveen. "Het is heel snel gegaan. Ik kreeg woensdagavond een belletje van Paul Bosvelt (technisch adviseur Go Ahead, red.) en nu is alles in kannen en kruiken. Zo snel kan het gaan in de voetballerij."

Zelf had hij er al eerder al over nagedacht. "Toen het bericht van het vertrek van René Hake naar buiten kwam, stelde ik mezelf de vraag wat ik zou doen als Go Ahead zou bellen. Ik was er vrij snel over uit dat dit een mooi moment was om in het diepe te springen als hoofdcoach."

Over de plannen bij zijn nieuwe club zegt hij: "De organisatie staat gewoon hartstikke goed, dat willen we vooral zo houden. Vanuit hier willen we verder bouwen om Go Ahead nog beter op de kaart te zetten", zegt Simonis.

Niet rijp genoeg

Twee jaar geleden stond Simonis ook al op het lijstje als potentiële opvolger van Kees van Wonderen. Destijds koos hij ervoor om met Van Wonderen mee te gaan naar Heerenveen, omdat hij zichzelf nog niet rijp genoeg achtte voor het hoofdtrainerschap. "Ik heb twee jaar geleden een wedstrijd van Kees overgenomen toen hij Covid had. Er kwam toen zoveel op mij af en ik voelde toen dat ik niet in control was."

"Drie maanden geleden was Kees toevallig weer ziek en toen heb ik de hele trainingsweek gedaan en weer een wedstrijd gecoacht. Ik vond het zo gaaf en ik voelde me veel prettiger in mijn rol. Ik was er veel meer klaar voor dan toen, dus toen zei ik tegen mezelf dat ik de kans moest pakken als die zich voor zou doen."

Simonis heeft grote schoenen te vullen. Go Ahead beleefde onder Hake afgelopen seizoen een droomjaar, met Europees voetbal tot gevolg. "Ik denk dat het heel moeilijk is om het te evenaren. Er staat een heel stevig fundament. We hebben goede spelers, we hebben een goede staf en een gestructureerde organisatie. Het wordt een stevige uitdaging, maar die ga ik graag aan."

Over een kleine drie weken wacht voor Simonis en de Eagles al een Europese voorronde met SK Brann. In eerste instantie borduurt hij voort op de successen van Hake. "Ik heb mij niet goed kunnen voorbereiden, want woensdag wist ik nog van niks. Ik heb tegen de staf gezegd dat zij moeten doorgaan met waar ze mee bezig zijn. Ze hebben het de afgelopen twee jaar gewoon heel goed gedaan. Tuurlijk ga ik mijn eigen sausje eroverheen gooien, maar dat gaat niet op een rigoureuze manier."

De rechtszaak tegen de Amerikaanse acteur Alec Baldwin gaat vandaag van start over de dood van cameravrouw Halyna Hutchins op een filmset in 2021. De zaak, waarin Baldwin wordt aangeklaagd voor doodslag, begint met de selectie van juryleden.

Tijdens de opnames van de film Rust trok Baldwin tot twee keer toe een revolver uit zijn holster. De tweede keer ging die af, waarna een kogel de cameravrouw raakte. Hutchins overleed enkele uren later in het ziekenhuis. Regisseur Joel Souza raakte gewond. Baldwin heeft altijd volgehouden dat hij de trekker nooit heeft overgehaald, maar nieuw onderzoek lijkt dat tegen te spreken.

Vorig jaar werd bekend dat de acteur niet vervolgd zou worden voor de dood van Hutchins, maar begin dit jaar stelde de aanklager dat er genoeg nieuw bewijs was om hem voor een jury te laten verschijnen. Daarop werd Baldwin aangeklaagd voor doodslag.

De 66-jarige Baldwin kan tot achttien maanden gevangenisstraf krijgen als de juryleden hem unaniem schuldig bevinden. Baldwin heeft altijd gezegd dat het pistool per ongeluk afging nadat hij de instructies had gevolgd om het op Hutchins te richten, die achter de camera stond. Hij zegt dat hij niet wist dat het pistool geladen was met een echte kogel, dat hij de hamer (het metalen onderdeel dat door middel van een veer wordt gespannen) terugtrok en nooit de trekker heeft overgehaald.

Nederlaag aanklagers

In de zaak zijn twee andere medewerkers aan de film al veroordeeld. Wapenexpert Hannah Gutierrez en assistent-regisseur en veiligheidscoördinator Dave Halls kregen respectievelijk anderhalf jaar cel en een voorwaardelijke straf van een half jaar opgelegd. Gutierrez was 24 jaar oud op het moment van het incident. Het was haar tweede opdracht als wapenexpert voor een speelfilm.

Gutierrez zei na haar veroordeling dat ze niet over "genoeg tijd, middelen en personeel" beschikte op de set van Rust. Ze is in beroep gegaan tegen haar veroordeling. Het zou kunnen dat ze in de zaak tegen Baldwin door de aanklagers wordt gevraagd om te getuigen. Haar advocaten hebben al gezegd dat ze geen bezwarende verklaringen wil afgeven omdat ze in beroep gaat tegen haar eigen veroordeling.

Baldwin verscheen gisteren voor de rechter tijdens een hoorzitting voorafgaand aan het proces. De rechter oordeelde toen dat de rol van Baldwin als coproducent van Rust niet relevant is voor het proces. Dat was een gevoelige nederlaag voor de aanklagers, die wilden aantonen dat Baldwin als producent een speciale verantwoordelijkheid had voor de veiligheid op de set.

Veel tijd voor juryselectie

Tientallen potentiële juryleden worden vandaag voorafgaand aan de ondervraging naar de rechtszaal gebracht. Verwacht wordt dat de zaak negen dagen gaat duren, maar het kan zijn dat de juryleden er langer over doen om tot een oordeel te komen.

De twaalf juryleden die geselecteerd moeten worden, zullen afkomstig zijn uit Santa Fe County, waar de film werd opgenomen. Verwacht wordt dat de juryselectie de hele dag in beslag neemt. In dat geval volgen de openingsverklaringen van de aanklager en de verdediging morgen.

De Belgische AI-start-up Textgain gaat een AI-model ontwikkelen dat haatspraak in 24 officiële Europese talen kan detecteren. Het bedrijf heeft hiervoor een budget van 250.000 euro van de Europese Commissie gekregen. Het AI-model moet in 2025 klaar zijn.

"Bedankt voor jullie geduld in deze moeilijke tijden." Met die woorden sluit directeur Guy Vroemen van Co-Med een e-mail aan medewerkers af waarin hij aankondigt dat de salarissen niet worden betaald. Geduld was inderdaad nodig: voor medewerkers die nog geld zouden krijgen, voor patiënten die geen huisarts konden bereiken en voor de inspectie die al meermaals wilde ingrijpen.

Co-Med werd gepresenteerd als de oplossing voor de huisartsenzorg in Nederland, niet alleen door de oprichters, maar ook door zorgverzekeraars. De NOS sprak dertien medewerkers van Co-Med: praktijkondersteuners, huisartsen, regiomanagers en bestuursleden. Ook spraken we vier huisartsen die niet werkten voor het bedrijf, maar door het artsentekort ermee te maken kregen. Een aantal wil anoniem blijven uit vrees voor juridische gevolgen.

Co-Med reageert dat het "niet terecht is" dat het bedrijf "zo de maat is genomen en in no-time naar de afgrond is geduwd". De uitgebreide reactie staat onderaan dit artikel.

De opkomst

In 2019 wordt Co-Med opgericht door drie Limburgse ondernemers: Guy Vroemen, Guy Schulpen en Caro van Uden. Schulpen en Van Uden werkten jarenlang in de Limburgse huisartsenwereld. Ze spelen al langer met het idee voor Co-Med. Vroemen wordt ingevlogen als zakelijk leider. Hij verkocht eerder zijn bedrijf in dubbelzijdig kleefplakband aan Amerikanen.

De keten koopt vooral praktijken op van huisartsen die met pensioen willen gaan en geen opvolger kunnen vinden. Co-Med levert artsen en assistenten voor iedere praktijk. Het administratieve gedeelte wordt centraal aangestuurd.

In hoog tempo koopt de organisatie door het hele land praktijken op. De eerste zitten in Helmond en Breezand, in totaal worden het twintig praktijken.

Al snel zijn er problemen bij meerdere praktijken. Roosters komen niet rond, waardoor ze kampen met een krappe bezetting.

Op 1 juli vorig jaar neemt Co-Med een praktijk in Waalwijk over. Ook hier komt de bezetting niet rond. "Dat probleem kwam op het bordje van de andere huisartsen in de regio", vertelt Anne Ooijen, huisarts in Waalwijk, niet werkzaam voor Co-Med. "We kregen steeds meer patiënten van Co-Med die dringend zorg nodig hadden."

Het artsentekort is zo nijpend, dat Van Ooijen voorstelt om de praktijk van Co-Med over te nemen. Als ze daar niet uitkomen, biedt Co-Med aan Van Ooijen in dienst te nemen. Dat is voor haar geen optie, want ze kan zich niet vinden in de methode van het bedrijf: "Geen haar op mijn hoofd die daaraan dacht."

De problemen zijn zo groot dat de praktijk dicht moet. Op 1 oktober, na vier maanden, sluiten de deuren.

Een arts uit Zwolle die tijdelijk bij de keten werkte, vertelt dat hij geen overdracht kreeg van de zorg voor een terminaal zieke patiënt. De patiënt had twee dagen daarvoor voor het laatst een andere huisarts van Co-Med gezien. "Die had tegen de patiënt gezegd dat hij een paar dagen later terug zou komen. De man was stervende. Je moet eigenlijk een dag later op zijn minst telefonisch contact hebben."

Als hij de zorg voor de patiënt weer wil overdragen aan de arts voor de dag daarna, blijkt die "vanuit huis te werken". "Dat kan helemaal niet. Toen heb ik het kunnen overdragen aan de huisartsenpost van het ziekenhuis."

De arts doet melding bij de praktijkmanager. "Die zei dat hij ermee aan de slag ging." Hoe het met de patiënt is afgelopen, weet hij niet. Direct na het incident vertrok de arts bij het bedrijf.

Ook in Den Haag zijn er roosterproblemen, nadat Co-Med in korte tijd twee praktijken had gekocht. "Van Co-Med ben ik totaal genezen", zegt een freelancer. "Het ging om 8000 patiënten. Op een bepaald moment kwam het voor dat een coassistent er helemaal alleen voor stond."

Ondertussen krijgt de Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd (IGJ) al maanden klachten. Het duurt tot de zomer van 2023 voordat de inspectie maatregelen neemt. Co-Med moet maandelijks inzage geven in de bezetting.

In een kort geding krijgt de keten gelijk: het ingrijpen levert media-aandacht op, waardoor artsen minder graag willen werken voor Co-Med en de bezetting nog nijpender wordt, oordeelt de rechter. In februari 2024 wil de inspectie weer ingrijpen. Weer stapt de keten naar de rechter, maar dit keer krijgt die geen gelijk.

Binnen de top van Co-Med is er ook druk om in te grijpen. Bestuurder Guy Schulpen vertelt aan de NOS dat hij de praktijk in Zwolle wil sluiten vanwege roosterproblemen, maar dat directeur Guy Vroemen dat niet wil. Bronnen rond de top bevestigen dat Vroemen koste wat kost praktijken open wil houden.

Directeur Vroemen deed volgens bronnen overnames zonder dat het personeel was geregeld en zonder overleg met zijn compagnons. "De overnames waren vaak al een voldongen feit," vertelt medisch directeur Schulpen, "Daardoor creëer je je eigen negatieve beeldvorming, want er kan geen goede overdracht plaatsvinden."

Waar blijft mijn geld, willen veel medewerkers weten. Ze hebben nog maanden salaris tegoed. Ook andere bedrijven die met Co-Med zaken deden, krijgen nog geld.

"Bij de overname leek alles goed. De administratieve last zou minder worden", vertelt een medewerker van de Haagse praktijk. "Al snel kwamen er aanmaningen van leveranciers: schoonmakers, de supermarkt. Ook freelancers werden niet of te laat betaald."

Schuldeisers melden zich bij een dochterbedrijf van Co-Med, een callcenter dat telefoontjes van praktijken aanneemt. De schuldeisers vragen met succes faillissement aan. Het bedrijf blijft ondertussen volhouden dat het "financieel gezond" is.

Halverwege 2023 stapt een Duitse investeerder in het bedrijf. Hij ziet toekomst in het plan van Co-Med en steekt er 1,6 miljoen euro in. De oprichters zijn positief gestemd na de broodnodige injectie.

Bronnen binnen het bedrijf, van arts tot medewerkers rondom de directie, zeggen dat er onduidelijkheid is over de financiën. Guy Schulpen stelt dat ook binnen het bestuur onduidelijkheid was, al kan hij daarover geen documenten leveren. Vroemen, die over de financiën ging, zegt in een reactie dat "niemand onjuist is voorgelicht en daarover is dus ook niet eerder geklaagd".

Het doek valt

Begin dit jaar vertrekken Guy Schulpen en Caro van Uden. "Het doel is duidelijk niet gehaald", zegt Schulpen. Hij denkt dat er nog steeds ruimte is voor meer efficiëntie in de huisartsenzorg. Volgens Schulpen heeft het falen van Co-Med vooral te maken met weerstand in de huisartsenwereld en negatieve publiciteit, waardoor artsen er niet meer willen werken.

De signalen van de inspectie en het omvallen van het dochterbedrijf maken zorgverzekeraars ongerust. Een noodplan moet ervoor zorgen dat ruim 50.000 patiënten niet zonder huisarts komen te zitten, als het bedrijf omvalt.

Halverwege juni zetten de zorgverzekeraars de samenwerking stop en draaien ze de geldkraan dicht. Co-Med valt niet meer te redden. De praktijken sluiten en in een mail aan het personeel zegt Vroemen dat hij de salarissen niet betaalt. Twee dagen later vraagt hij faillissement aan.

Co-Med, de zelfverklaarde oplossing voor het huisartsentekort, heeft de problemen in de sector alleen maar groter gemaakt.

In de Oekraïense hoofdstad Kyiv wordt gerouwd na de grootschalige Russische aanval van gisteren. Vlaggen hangen halfstok, evenementen zijn verboden. Uit het puin van een beschadigd huis werd vannacht nog het lichaam van een vermiste jongen geborgen.

In Kyiv zelf vielen door de aanvallen zeker 27 doden en meer dan honderd gewonden, onder meer bij het grootste kinderziekenhuis van het land. Ook vanochtend nog werd onder het puin van een vleugel van het complex gezocht naar slachtoffers. In het hoofdgebouw van tien verdiepingen zijn de ramen weggeslagen, de ic en operatiekamers zijn beschadigd.

"Onder de slachtoffers zijn Oekraïnes ziekste kinderen", zei Volker Türk, de VN-mensenrechtencommissaris. Volgens Türk zag een VN-team kort na de aanval hoe kinderen met kanker in de buitenlucht moesten worden behandeld.

Rusland voerde ook aanvallen uit in andere regio's van Oekraïne, onder meer in de zuidelijke regio Dnipropetrovsk en in Kryvy Rih. In die laatste stad, de geboorteplaats van president Zelensky, kwamen tien mensen om het leven.

Supersonische wapens

Naar aanleiding van de Russische aanvallen komt later vandaag de VN-Veiligheidsraad in New York bijeen. Dat gebeurt mede op verzoek van Zelensky, die zei dat de luchtaanvallen een bevestiging zijn van Ruslands "gruwelijke wreedheid". Volgens hem heeft Rusland meer dan veertig raketten afgevuurd op zijn land.

De Oekraïense luchtmacht zegt dat er ook supersonische wapens zijn ingezet. Dat zijn de meest geavanceerde wapens die Rusland bezit, ze kunnen tien keer sneller dan het geluid vliegen waardoor ze moeilijk zijn te onderscheppen.

Rusland houdt intussen vol dat het alleen militaire doelen heeft getroffen, een claim die ook in het verleden steevast werd gedaan bij aanvallen waarbij burgerdoelen waren geraakt. Volgens het Oekraïense ministerie van Volksgezondheid zijn sinds de Russische invasie in februari 2022 meer dan 1600 ziekenhuizen, klinieken en andere medische faciliteiten beschadigd en meer dan 200 zijn er helemaal vernietigd.

Russische Ch-101-kruisraket

Woordvoerder Maria Zacharova van het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken stelde vanochtend dat het ziekenhuis in Kyiv was getroffen door een Oekraïense raket, maar leverde daar verder geen bewijs voor.

De Oekraïense geheime dienst SBU zegt dat er "onweerlegbaar bewijs" is gevonden dat Rusland verantwoordelijk is. Op de plek van de inslag zijn delen van een Russische Ch-101-kruisraket gevonden. Ook de aard van de inslag en onderzoek naar de route die raketten hebben afgelegd, tonen volgens de SBU aan dat Rusland erachter zit. De Oekraïense luchtafweer zou elf van in totaal dertien van deze raketten hebben neergehaald.

Volgens de mensenrechtenmissie van de Verenigde Naties in Oekraïne (HRMMU) is een Russische aanval op het ziekenhuis inderdaad waarschijnlijk. Het pand is hoogstwaarschijnlijk direct getroffen door een raket, niet door luchtafweer, zegt Danielle Bell, het hoofd van de missie op basis van beelden en onderzoek ter plekke.

De Oekraïense luchtmachtwoordvoerder Joeri Ihnat zegt tegen persbureau AP dat Rusland zijn raketten de afgelopen tijd heeft uitgerust met nieuwe technieken, waardoor ze gemakkelijker ontsnappen aan radarsystemen. Bij de aanvallen van gisteren vlogen de raketten volgens hem soms op een hoogte van slechts 50 meter.

Oekraïne reageerde vandaag met drone-aanvallen op Russische doelen. De gouverneur van de regio Rostov, Vasili Goloebev, vertelde dat er brand was uitgebroken bij een energiecentrale na een aanval met "tientallen drones". In de regio Volgograd zouden een oliedepot en een deel van een energiecentrale zijn getroffen, waardoor brand uitbrak. Het vliegverkeer van en naar de luchthavens van Volgograd en Astrachan lag enige tijd stil.