Aggregator

Engelandvaarder Ellis Brandon is op 101-jarige leeftijd overleden, zo laat haar familie weten. Ze was een van de weinige vrouwelijke verzetsstrijders die in de Tweede Wereldoorlog vanuit Nederland naar Engeland wisten te ontkomen, om van daaruit de strijd voort te zetten. Brandon gold als de oudste Engelandvaarder die nog in leven was. Vandaag is de uitvaartplechtigheid.

Brandon wordt in 1923 geboren in Amsterdam. Ze is net 17 als de oorlog uitbreekt en belandt al snel via haar vriend Herman Friedhoff bij het verzet tegen de Duitse bezetter.

Daar helpt ze Joodse gezinnen, brengt ze geheime boodschappen over en verspreidt ze de illegale kranten Het Parool en Vrij Nederland. Ook is ze betrokken bij de diefstal van bonkaarten, waarmee mensen brandstof, voedsel en kleding konden krijgen.

Minder argwaan

"Vrouwen leken in die tijd misschien minder belangrijk, maar ik heb geen moment het gevoel gehad dat ik minder was dan de mannen in het verzet. Bepaalde dingen kon ik juist doen omdat ik een vrouw was", zei ze daar een kleine 10 jaar geleden over in NRC.

Brandon doelde erop dat vrouwen minder argwaan bij de nazi's wekten, omdat die niet dachten dat zij verzetswerk zouden doen.

Maar in augustus 1942 krijgt de Gestapo toch lucht van de illegale activiteiten van Brandon en haar vriend. Ze weten maar net aan arrestatie te ontkomen en besluiten onder te duiken. In alle vroegte klopt de dan 19-jarige Ellis op de deur van haar vaders slaapkamer: "Ik ga weg, papa."

Geblindeerd KLM-vliegtuig

Brandon en Friedhoff verblijven daarna op tal van onderduikadressen tot ze in 1943 het land weten uit te vluchten. Om niet op te vallen wil Brandon geen koffer meenemen en trekt ze zoveel mogelijk kleren over elkaar aan. Via België, Frankrijk en Spanje bereiken ze Portugal.

Friedhoff maakt als eerste de oversteek. Brandon doet er langer over om een visum te krijgen, maar kan begin 1944 in een geblindeerd KLM-vliegtuig ook naar Engeland vliegen. Na een uitgebreide screening wordt ze betrouwbaar geacht en gaat ze in het overzeese verzet aan de slag.

Ellis wil graag als spion naar Nederland uitgezonden worden of bij het Engelse leger, maar daar krijgt ze geen toestemming voor. Ze gaat daarom werken bij het Nederlandse ministerie van Binnenlandse Zaken in Londen als medewerker bevolkingsadministratie.

Het werk is wel minder spannend dan ze had gehoopt. "Toen de regering iemand zocht die op het dak van het ministerie in de gaten hield of er gevechtsvliegtuigen aankwamen, heb ik mijn vinger opgestoken", zei ze in NRC. Ze zit er soms hele dagen om alarm te slaan als er een bombardement dreigt.

Brandon meldt zich ook aan voor het Vrouwen Hulpkorps, het eerste Nederlandse legeronderdeel speciaal voor vrouwen.

Soldaat van Oranje

De relatie met Friedhoff loopt stuk. Ze heeft een korte flirt met Erik Hazelhoff Roelfzema, die later bekend wordt als Soldaat van Oranje. Later trouwt Brandon met een andere Engelandvaarder, Chris Krediet, maar dat huwelijk houdt na de oorlog geen stand.

Na haar aankomst in Engeland kreeg Brandon al een lintje aangeboden, maar dat weigerde ze. In 1980 wordt ze alsnog onderscheiden met het Verzetsherdenkingskruis. Prins Bernhard speldt het haar op.

Ellis Brandon trouwt nog twee keer en verhuist naar België, waar ze tot aan haar dood zelfstandig heeft gewoond.

Hoe eenzaam zou Joe Biden zich voelen? Hij zit in quarantaine vanwege een covidinfectie en er zijn veel signalen dat zijn partij van hem af wil als presidentskandidaat. Steeds meer lijkt het een kwestie van tijd voordat hij zich terugtrekt. De kans is groot dat de partijtop in dat geval Kamala Harris voordraagt als vervanger.

Als vicepresident is ze al de eerst aangewezene om Biden op te volgen. Amerika-kenner Kenneth Manusama noemt haar de meest logische kandidaat. "Ze staat in de startblokken en doet het niet slecht in de peilingen."

Daarnaast heeft ze een aantrekkelijk profiel om kiezers binnen te halen. Harris kan als zwarte vrouw de Afro-Amerikaanse gemeenschap mobiliseren. Doordat ze kritischer is tegenover Israël dan Biden, is ze aansprekender voor jongeren die gedesillusioneerd zijn geraakt over diens Gaza-beleid.

En als vrouw heeft ze een voordeel tegenover Donald Trump wanneer het aankomt op een beladen thema als abortus. "De kans is groter dat vrouwen op haar stemmen dan op Trump, die juist probeert vrouwelijke kiezers terug te krijgen."

Twijfels wegnemen

Toch zijn er ook twijfels. Binnen de VS leeft het idee dat Harris niet zichtbaar is geweest als vicepresident en weinig heeft bereikt - al zijn vicepresidenten vaak onzichtbaar om de president niet voor de voeten te lopen. De dossiers die Harris toebedeeld kreeg waren complex en gevoelig, zoals abortus en migratie, waar ze al snel reputatieschade opliep.

Volgens de Amerikaanse Markha Valenta, politicoloog aan de Universiteit Utrecht, mist Harris charisma. "Ze is inhoudelijk sterk, maar vindt het lastig om een negatief beeld dat door Republikeinen van haar wordt geschetst te weerspreken."

De kritiek van rechts Amerika is ook persoonlijk. Harris, van Indiaas-Jamaicaanse afkomst, wordt weggezet als 'excuustruus' van de Democraten: ze zou haar positie alleen hebben gekregen op basis van haar afkomst en geslacht, om kiezersgroepen aan te trekken, en niet vanwege haar kwaliteiten.

Rust in de tent

Terecht of niet, het zijn twijfels die Harris, voorheen procureur-generaal van Californië, moet wegnemen. Daarbij is het van belang dat ze binnen de partij breed wordt gesteund. De crisis rondom Biden laat zien dat interne twijfel een nagel aan de politieke doodskist kan zijn.

Maar de luxe om voor een droomkandidaat te gaan hebben de Democraten niet meer. Manusama: "Het gaat binnen de partij nu vooral over de vraag hoe ze van Trump kunnen winnen." Daarvoor is er rust in de tent nodig, zegt Valenta. "Je moet mensen geruststellen. We've got this. Het is een ongewone situatie, maar we kunnen dit aan."

Als die eendracht ontbreekt, is er het risico dat iemand zich op de conventie opwerpt als tegenkandidaat. Manusama: "Dan loop je twee maanden voor de verkiezingen het risico op verdeeldheid. Dat wil je niet, helemaal nu de Republikeinse Partij zo verenigd is onder de harde hand van Trump en na de aanslag op hem."

Toch circuleren er ook nog andere namen dan die van Harris. Zoals die van de gouverneur van Californië, Gavin Newsom. Steekwoorden: kroonprins en charismatisch. Politieke website Politico wijdde zelfs een hele alinea aan zijn glimlach. Dat Newsom ambities heeft, is geen geheim. Manusama: "Maar of hij nou acceptabel is voor een groot deel van de VS... Er kleeft een elitair imago aan hem."

Een andere naam is die van Gretchen Whitmer, gouverneur van Michigan. Zij ligt goed in de zogenoemde swing states, staten waar de ene keer de Democratische kandidaat wint en de andere keer de Republikeinse. Omdat de kandidaten elkaar bij de verkiezingen in november vaak nauwelijks ontlopen, wordt de verkiezingsuitslag feitelijk daar bepaald.

Valenta: "Maar Whitmer heeft zelf al aangegeven niet te willen, daarvoor ontbeert ze ook voldoende nationale bekendheid." Ook Manusama ziet het niet snel gebeuren. "Het risico dat je verliest als je Harris passeert is zo groot, dat ik me niet kan voorstellen dat ze haar opzij schuiven."

Balans

Rest de vraag wie Harris' vicepresidentskandidaat wordt. Een belangrijke strategische kwestie: hoewel je er geen verkiezing mee kan winnen, kun je er zeker wel mee verliezen. Toverwoord is 'balans': welk duo trekt de meeste stemmers?

Newsom en Whitmer zijn volgens Manusama niet logisch: met Newsom naast Harris heb je twee progressieven met een elitair imago, terwijl er met Whitmer twee vrouwen op het ticket staan. Valenta: "Harris moet iemand hebben die de meer behoudende Democraten gerust kan stellen."

Manusama wijst naar Josh Shapiro, gouverneur van swing state Pennsylvania, waar gematigde Republikeinen ook op hem stemden. "In de peilingen scoort Harris met hem goed." Valenta ziet wel een belangrijk nadeel: "Hij is onervaren. Je kunt op lokaal niveau prachtige resultaten boeken, maar het landelijk niet waarmaken."

Het was ooit het grootste en meest geavanceerde ziekenhuis in Gaza: het Al Shifa ziekenhuis. Maar na een wekenlange operatie van het Israëlische leger is het ziekenhuis in maart dit jaar helemaal kapotgeschoten.

De gevel zit vol kogelgaten, muren zijn zwartgeblakerd en de binnenplaats ligt vol puin. Er is op dat moment geen elektriciteit, geen water en medische apparatuur is beschadigd.

Toch lukt het Palestijnse artsen inmiddels weer om tientallen patiënten te behandelen in het Al Shifa ziekenhuis.

Van de 36 ziekenhuizen in Gaza zijn er 32 beschadigd. Slechts een derde is nog open, en de ziekenhuizen die open zijn, draaien niet op volle kracht.

"Er is nauwelijks gezondheidszorg meer", vertelt Mahmoud Shalabi van organisatie Medical Aid for Palestinians (MAP) vanuit Noord-Gaza. De organisatie ondersteunt het ministerie in Gaza bij de wederopbouw van het Al Shifa ziekenhuis.

"Er is nog maar één ziekenhuis in Noord-Gaza waar wordt geopereerd. Ook voor verloskunde kun je nog maar bij één ziekenhuis terecht. Alle ziekenhuizen hebben te weinig personeel en materiaal."

Herbouw moeilijk

En daarom wordt door het ministerie van Volksgezondheid in Gaza waar mogelijk gewerkt aan het herbouwen van medische instellingen. Zo ook aan het Al Shifa ziekenhuis. Maar een ziekenhuis herbouwen te midden van een oorlog is niet zonder uitdagingen.

De gevechten die de laatste weken weer toenemen in Gazastad maken het bouwwerk gevaarlijk. Daarnaast komen bouwmaterialen en -apparatuur Gaza niet binnen en het puin van ingestorte gebouwen kan niet worden opgeruimd.

Mondjesmaat

Via organisaties als de Wereldgezondheidsorganisatie en UNICEF ontvangen de ziekenhuizen mondjesmaat medicijnen, medische apparatuur en andere benodigdheden zoals brandstof voor generatoren. Bij het opknappen van beschadigde gebouwen werkt MAP daarom met de weinige middelen die het heeft.

"We kiezen strategisch welke gebouwen we eerst renoveren", vertelt Shalabi. "We beginnen met de gebouwen die het minst beschadigd zijn en daarna met gebouwen die voornamelijk uit hout bestaan. Die kunnen we makkelijker herbouwen dan gebouwen met veel staal en cement."

Ook wordt er volgens Shalabi gewerkt aan een plan om de wederopbouw zo veilig mogelijk te laten verlopen. "Dat plan is nog niet af, maar is door de gevechten wel nodig." Meer details over het effect en de gevaren van de gevechten durft Shalabi om veiligheidsredenen niet te delen.

Druk verlichten

Tot nu toe zijn er twee gebouwen van Al Shifa opgeknapt door het ministerie. Eén van de gebouwen wordt gebruikt voor dialysebehandelingen, daar kunnen nu tien patiënten per dag terecht. Het tweede gebouw waar aan wordt gewerkt is de Eerste Hulp. Dit onderdeel van het ziekenhuis functioneert nog niet.

MAP ondersteunt bij de wederopbouw van vier andere gebouwen van het ziekenhuis. Het belangrijkste project is volgens Shalabi de renovatie die nu wordt uitgevoerd in een van de gebouwen van het ziekenhuis dat het minst beschadigd is.

Dat gebouw bestaat uit zes verdiepingen. Er komen uiteindelijk zeven intensivecarebedden, twintig normale bedden en een operatiekamer. "Als die renovatie klaar is, zou dat de druk op NGO-ziekenhuizen enorm verlichten", zegt Shalabi.

De hoge druk op zorginstellingen waar Shalabi het over heeft, herkent ook Nebal Farsakh van de Palestijnse Rode Halve Maan. "Al Shifa was het grootste ziekenhuis in Gaza met een groot aanbod aan specialisaties. Toen het ziekenhuis sloot, bleef er met name in Noord-Gaza weinig over."

De Rode Halve Maan in Gaza heeft meerdere keren patiënten van het noorden naar ziekenhuizen in het zuiden moeten verplaatsen. "Het Al Ahli, een ander groot ziekenhuis in Noord-Gaza, moest te veel zorg overnemen en dat lukte niet."

Ook werd er vorige week weer gevochten in en rond ziekenhuizen in Gazastad. Het Al Ahli-ziekenhuis werd ontruimd na een waarschuwing van het Israëlische leger. "Ik heb nog nooit zoiets gezien", vertelt dokter Abu Tanne, die bij de evacuatie aanwezig was. "Ik zag overal mensen rennen. Patiënten werden gedragen door dokters of familieleden."

Het Al Ahli is sinds een paar dagen weer open, maar hoelang de wederopbouw van het Al Shifa-ziekenhuis gaat duren, is nog onduidelijk.

"Als de oorlog morgen stopt en er meteen bouwmateriaal binnenkomt en we financiële subsidie krijgen, dan zou het ziekenhuis in twee a drie jaar herbouwd kunnen zijn", zegt Shalabi. "Maar naar alle waarschijnlijkheid gaat het meer dan tien jaar duren."

In de Lathumse Plas bij Rheden is gisteren een zwemmer verdronken. De hulpdiensten kregen halverwege de avond een melding van iemand die op het water van de recreatieplas vermist was geraakt.

Duikers van de brandweer wisten de man snel te lokaliseren, maar de hulp kwam te laat, meldt Omroep Gelderland. De politie kent de identiteit van het slachtoffer, maar heeft daarover nog niets bekendgemaakt.

Tevergeefse zoektocht

In de Noordzee bij Zandvoort is gisteravond ook gezocht naar een vermiste zwemmer, die werd nog niet teruggevonden. Zijn familie had de reddingsdiensten gemeld dat hij voor de kust was gaan zwemmen, maar niet was teruggekeerd.

De KNRM rukte uit om de zee af te speuren, meldt de regionale omroep NH. Daarbij werd ook een helikopter ingezet. Een deel van het strand werd afgezet zodat de hulpdiensten niet gehinderd werden.

Vaker mis

Het ging de afgelopen dagen al vaker mis met zwemmers. Zo werd er gisteren bij Vlissingen nog gezocht naar een man die eerder deze week vermist raakte. Inzet van meerdere boten, waterscooters en een helikopter mocht niet baten.

Het slachtoffer was donderdag samen met een ander door onbekende oorzaak in de problemen gekomen toen hij ging zwemmen bij het Nollehoofd in de Zeeuwse stad. De ander wist op eigen kracht uit het water te komen.

Ook verdronk afgelopen zondag een Duitse toerist die bij Bergen aan Zee het water in was gegaan met zijn tienerzoon. De twee kwamen door het ruwe weer in de problemen. Tegen de tijd dat twee kitesurfers hen uit het water wisten te halen, was het al te laat voor de vader.

De politie heeft een 24-jarige man aangehouden voor de brand op de festivalcamping van de Zwarte Cross in Lichtenvoorde. De man uit de Friese gemeente Waadhoeke wordt verdacht van brandstichting.

De brand woedde gisteravond in drie caravans op de festivalcamping. Omroep Gelderland meldde dat er grote rookwolken bij het festivalterrein hingen. De brandweer heeft de brand geblust.

Bij de brand raakte niemand gewond. De politie startte een onderzoek en hield de man in de loop van de nacht aan.

Op deze beelden is de brand te zien:

Getuigen vertellen aan de regionale omroep dat dankzij omstanders is voorkomen dat de brand oversloeg naar meer caravans. "Kerels hebben als een malle caravans weggeduwd", zegt een bezoekster.

De politie bevestigt dat door adequaat handelen van campingbezoekers, festivalmedewerkers en hulpdiensten erger is voorkomen.

Het festival Zwarte Cross duurt nog tot en met morgen. Op maandag sluit de festivalcamping. Vorig jaar kwamen er 237.500 bezoekers naar het Achterhoekse evenement.

Goedemorgen! Vandaag wordt in Amsterdam de Pride Walk gehouden en renners in de Tour de France gaan hun laatste bergrit tegemoet.

Eerst het weer: Het wordt warm: op de stranden 27 of 28 graden en landinwaarts 30 tot 32 graden. De zon schijnt, maar er zijn ook enkele wolkenvelden. Later in de middag en avond kan in het zuiden een stevige onweersbui ontstaan.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. En hier zie je waar wordt gewerkt aan het spoor.

Wat kan je vandaag verwachten? Dit is er vannacht gebeurd:

De Amerikaanse president Biden is van plan om volgende week weer campagne te gaan voeren, wanneer hij hersteld is van zijn coronabesmetting. Daarmee lijkt hij de berichten te ontkrachten dat hij zich dit weekend zou terugtrekken uit de race om het presidentschap.

Nieuwssite Axios meldde woensdagavond dat partijgenoten verwachten dat Biden dit weekend de handdoek in de ring zal gooien. Maar Biden zelf denkt nog altijd dat hij Trump kan verslaan. "Samen, als partij en als land, kunnen we hem verslaan. Er staat veel op het spel en de keuze is duidelijk. Samen zullen we zegevieren", liet Biden weten.

Toch blijven de geruchten over het neerleggen van zijn kandidatuur hardnekkig. Volgens The New York Times zeggen vertrouwelingen van de president dat hij steeds meer begint te accepteren dat hij misschien toch niet in de race kan blijven. Er zou gepraat worden over mogelijke aankondigingsdata en manieren waarop hij dat bericht wereldkundig zou moeten maken.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

Fotograaf Doug Mills legde het moment vast dat een kogel het oor van presidentskandidaat Donald Trump raakte. Het was mogelijk om die foto te maken, omdat de kogel was afgeremd door het oor van Trump, vertelt Mills aan VS-correspondent Rudy Bouma. Ook legt hij uit hoe hij stap voor stap handelde tijdens de mislukte moordaanslag:

Fijne dag!

Even checken wat voor weer het wordt. Veel mensen doen het elke dag wel even, maar waarschijnlijk sta je er niet altijd bij stil hoe veel rekenkracht en uren werk van supercomputers nodig is voor de weersverwachting.

Sinds kort heeft kunstmatige intelligentie (AI) ook zijn intrede gedaan in de wereld van de weersverwachting. In plaats van gebruik te maken van natuurkundige wetten rekenen dit soort modellen met meer dan een miljoen uur aan historische weerdata.

De eerste resultaten zijn veelbelovend. AI-weersverwachtingen zijn nu in sommige gevallen even goed als die van de supercomputers, bleek uit een artikel in het wetenschappelijke tijdschrift Science.

Enorme hoeveelheden data

Weersverwachtingen in Europa komen nu nog voornamelijk via traditionele weermodellen, zoals die van het Europese instituut ECMWF, het Duitse ICON en het Amerikaanse GFS. Om tot weerberichten te komen worden er eerst waarnemingen van de huidige weersomstandigheden gedaan via onder meer satellieten, weerballonnen en grondstations.

Vervolgens berekenen supercomputers op basis van natuurkundige wetten en wiskundige vergelijkingen hoe deze begintoestand over tijd verandert: de weersverwachting komt tot stand. Door de enorme hoeveelheden data en berekeningen duurt dit lang en het kost veel energie.

Meteorologen analyseren vervolgens weermodellen van verschillende aanbieders om tot een verwachting te komen. Weermodellen zijn immers nooit perfect, weet weerman Marco Verhoef als geen ander.

"Voor elk model geldt: als je enkel en alleen een model gaat volgen kun je niet bijsturen. Stel, er is in de winter opeens wel een opklaring en het wordt geen vier graden maar nul, dan is het opeens glad. Dat kunnen modellen best missen. Wij kunnen dat snel monitoren en ernaar handelen."

De afgelopen tijd zijn er door grote techbedrijven verschillende modellen gelanceerd die gebruik maken van machine learning, een vorm van AI. Op basis van de actuele staat van de atmosfeer maakt een AI-model, dat getraind is met zo'n veertig jaar aan historische weerdata, een inschatting hoe de atmosfeer er een aantal uren later uit ziet. Die verwachting wordt dan weer gebruikt als invoer voor de volgende tijdstap.

Zo lanceerde Microsoft vorige maand het Aurora AI-model, vorig jaar kwam Google met GraphCast en er is het Pangu Weather Model van techbedrijf Huawei. Ook het Europese ECMWF is er nu volop mee aan het experimenteren.

De ontwikkelingen gaan razendsnel, vertelt Sander Tijm, ontwikkelaar van weermodellen bij het KNMI in De Bilt. "In eerste instantie dachten we dat AI een klein stukje van een weermodel zou kunnen doen. Maar nu blijkt dat dit soort modellen hele verwachtingen kunnen maken. Dat is wel een schokkende ontwikkeling."

Christian Versloot houdt zich bij Weerplaza bezig met dit soort AI-modellen. "Een jaar of zes geleden begon je de eerste ontwikkelingen te zien. Het heeft toen nog tot 2022 geduurd voordat de eerste AI-weermodellen verschenen die qua prestaties in de buurt kwamen van traditionele modellen. Dat zorgde voor een flinke versnelling van het onderzoek dat zich hiermee bezighoudt. Nieuw is dat ook grote bedrijven als Google, Microsoft en NVIDIA meedoen aan deze ontwikkelingen."

Onder andere bij tropische stormen kunnen AI-weermodellen in de toekomst nuttig zijn, denkt Versloot: "Het lijkt erop dat AI-weermodellen op de wat langere termijn beter de posities van tropische stormen kunnen inschatten. Ook hebben AI-weermodellen bij het maken van de weersverwachtingen veel minder rekenkracht nodig dan traditionele modellen, waardoor verwachtingen veel sneller beschikbaar zijn en waargenomen wijzigingen in het pad van een orkaan snel kunnen worden meegenomen. Dat kan uiteindelijk mensenlevens schelen."

Intuïtie over weersituaties

AI-weermodellen of niet, meteorologen blijven altijd nodig, verwacht eigenlijk iedereen in het veld. Sander Tijm: "AI kan misschien prima automatisch een weerbericht oplepelen. Maar AI weet niet wat er belangrijk is op een specifieke dag en waar de nadruk op moet worden gelegd."

Christian Versloot: "AI is uiteindelijk vooral heel goed in patroonherkenning. Meteorologen bouwen door de jaren heen een intuïtie op over hoe weersituaties zich ontwikkelen. Zij zijn als geen ander in staat om de risico's daarvan in te schatten en te communiceren."

De Curiosity-rover van NASA heeft op Mars per ongeluk een bijzondere ontdekking gedaan. Toen het wagentje over een paar stenen reed, barstte een daarvan open. Daarin bleken gele zwavelkristallen te zitten, die nog niet eerder waren gezien op de rode planeet.

Sinds oktober vorig jaar doet de rover onderzoek in een regio van Mars waar veel sulfaat voorkomt. Regelmatig werden er zwavelhoudende mineralen gevonden: een mix van zwavel en andere materialen. Het gesteente dat nu is gevonden is pure zwavel. NASA kan nog niet zeggen hoe de pure zwavel zich verhoudt tot de andere zwavelhoudende mineralen in het gebied.

Hoewel we zwavel doorgaans associëren met de geur van rotte eieren, is deze pure zwavel juist geurloos. De gele kristallen kunnen enkel gevormd worden onder specifieke omstandigheden. Wetenschappers wisten tot nu toe niet dat het ook op die plek op Mars kon.

De ontdekking werd gedaan in het zogenoemde Gediz Vallis-kanaal op Mars. In deze YouTube-video van NASA kun je de omgeving van Curiosity in 360 graden bekijken:

Bij NASA is er dan ook veel enthousiasme. "Het vinden van een veld met stenen van pure zwavel is net alsof je een oase in de woestijn vindt," zegt projectwetenschapper Ashwin Vasavada. "Het zou daar eigenlijk niet moeten voorkomen, dus we moeten nu uitzoeken hoe dat kan. Het ontdekken van zulke vreemde en onverwachte dingen maakt planetaire verkenning juist zo opwindend."

De gele zwavelkristallen zijn zeker niet de eerste ontdekking die Curiosity op Mars doet. Vorig jaar werd er al nieuw bewijs gevonden voor het bestaan van golvende meren op de planeet. En in 2022 werd een bijzondere 'minerale bloem' ontdekt. De stukjes rots ontstonden volgens NASA miljarden jaren geleden toen mineralen uit water zich hadden vastgemaakt aan de rots.

De Marsrover Curiosity landde in 2012 op de rode planeet. Zijn belangrijkste taak is het onderzoeken van het klimaat en achterhalen of er ooit leven mogelijk is geweest. De rover kan bodemmonsters analyseren op sporen van leven. Sinds 2021 rijdt ook de Perseverance rond op de planeet om bodemonderzoek te doen.

De Amerikaanse president Biden is van plan om volgende week weer campagne te gaan voeren, wanneer hij hersteld is van zijn coronabesmetting. Daarmee lijkt hij de berichten te ontkrachten dat hij zich dit weekend zou terugtrekken uit de race om het presidentschap.

Nieuwssite Axios meldde woensdagavond dat partijgenoten verwachten dat Biden dit weekend de handdoek in de ring zal gooien. Maar Biden zelf denkt nog altijd dat hij Trump kan verslaan. "Samen, als partij en als land, kunnen we hem verslaan. Er staat veel op het spel en de keuze is duidelijk. Samen zullen we zegevieren", liet Biden weten.

Toch blijven de geruchten over het neerleggen van zijn kandidatuur hardnekkig. Volgens The New York Times zeggen vertrouwelingen van de president dat hij steeds meer begint te accepteren dat hij misschien toch niet in de race kan blijven. Er zou gepraat worden over mogelijke aankondigingsdata en manieren waarop hij dat bericht wereldkundig zou moeten maken.

Roep om terugtrekking luider

Intussen roepen steeds meer Democratische Congresleden Biden op om zich terug te trekken uit de strijd om het presidentschap. Meer dan 30 senatoren en leden van het Huis van Afgevaardigden hebben die oproep inmiddels openlijk gedaan. Gisteren alleen al keerden twaalf partijgenoten zich tegen de herverkiezingscampagne van de huidige president.

De afgelopen dagen meldden Amerikaanse media dat ook enkele partijprominenten het niet meer in Biden zitten, zoals oud-president Barack Obama en de voormalig voorzitter van het Huis Nancy Pelosi. Volgens The New York Times voelt Biden zich in de steek gelaten door zijn collega's.

Sinds het voor Biden desastreus verlopen debat tegen Donald Trump van vorige maand wordt er binnen de Democratische Partij openlijk getwijfeld over Bidens kansen om herkozen te worden. Na de mislukte moordaanslag op Trump van vorig weekend ligt het momentum in de peilingen nog meer bij de Republikeinen.

Minder geld van donateurs

Intussen zeggen bronnen tegen persbureau Reuters dat sommige fondsenwervingsevenementen van Biden op pauze zijn gezet. Hij zou volgende week naar Austin, Denver en Californië gaan om geld op te halen voor de campagne, maar die bijeenkomsten zouden zijn uitgesteld.

Volgens bronnen was het de bedoeling om deze maand 50 miljoen dollar aan donaties op te halen, maar lijkt het erop dat Biden slechts de helft van dat streefbedrag zal krijgen. Het campagneteam van Biden zegt in een reactie dat de berichtgeving van Reuters niet klopt.

Biden zelf is inmiddels herstellende van een coronabesmetting. Zijn dokter zei dat de president nog altijd milde symptomen vertoont, zoals hoesten en een schorre keel, maar dat de situatie "aanzienlijk verbeterd" is.

Het treinverkeer tussen Nijmegen en Utrecht heeft gisteravond laat enige tijd stilgelegen door een aanrijding. Tussen Ede-Wageningen en Driebergen-Zeist was een persoon aangereden op het spoor. De storing was na middernacht weer opgelost, meldt de NS.

De storing had impact op de duizenden mensen die in Nijmegen de Vierdaagsefeesten vieren. Zij moesten via Den Bosch omreizen.

De laatste trein van Nijmegen naar Den Bosch vertrekt rond 02.35 uur. Dat is later dan normaal vanwege de verwachte hoeveelheden reizigers.

De treinen via Arnhem naar het noorden en oosten van het land rijden wel gewoon, net als de treinen naar het zuiden.

Bij een brand op een boot voor de kust van Haïti zijn zeker 40 opvarenden om het leven gekomen, meldt de Internationale Organisatie voor Migratie. 41 opvarenden zijn gered door de kustwacht, van wie er 11 naar het ziekenhuis zijn gebracht. Enkelen hebben brandwonden opgelopen.

Het hoofd van de burgerbescherming in Noord-Haïti zegt dat de brand waarschijnlijk is ontstaan toen twee vaten met benzine ontploften. Dat zou zijn gebeurd bij de uitvoering van een voodoo-ritueel met kaarsen, dat een veilige overtocht moest garanderen.

De boot was op weg naar de Turks- en Caicoseilanden, een Brits overzees gebiedsdeel 200 kilometer ten noorden van Haïti. De passagiers hoopten daar de ellende in hun eigen land achter zich te kunnen laten. Onder de doden is ook de kapitein van de boot. De politie is op zoek naar de degenen die het transport geregeld hebben.

Bendegeweld

Haïti is al maanden in de ban van bendegeweld. Er is een overgangsregering, maar de rust is nog niet volledig teruggekeerd. Bijna 600.000 mensen zijn op de vlucht geslagen.

Een internationale politie- en legermacht van de VN moet de orde herstellen. Kenia heeft de leiding over die politiemissie. Er zijn al 400 agenten in Port-au-Prince aangekomen, maar zij wagen zich nog niet in wijken waar bendes de macht hebben overgenomen.

Van Sydney tot Amsterdam, Emmen en de Achterhoek: een groot deel van de wereld kampte gisteren met de gevolgen van een computerstoring. Die werd veroorzaakt door problemen bij het Amerikaanse cyberbeveiligingsbedrijf Crowdstrike. De nasleep van de storing duurt waarschijnlijk nog uren tot enkele dagen.

Het ging mis in een update van antivirussoftware voor het besturingssysteem Windows van Microsoft. Crowdstrike meldde in de loop van de ochtend dat het euvel werd veroorzaakt door een software-update, en dat het om een menselijke fout ging.

Geen actie van kwaadwillenden dus. "Het is een van de beste partijen in de wereld op dit gebied, dus het is heel bijzonder dat het uitgerekend bij dit bedrijf gebeurt", zegt beveiligingsexpert Rickey Gevers.

De eerste nieuwsberichten over een grootschalige computerstoring kwamen in de vroege ochtend (Nederlandse tijd) uit Australië. Veel mensen konden daar geen geld meer overmaken en niet meer pinnen: niet in de supermarkt, niet bij het tankstation.

Al snel kwamen ook uit de rest van de wereld berichten over storingen bij banken, winkels, vervoersbedrijven, zorginstellingen en televisiezenders. In de Verenigde Staten waren er op verschillende plekken in het land storingen bij alarmnummer 911.

Niet alle problemen opgelost

In Nederland werden drie ziekenhuizen getroffen. Medewerkers konden niet bij informatiesystemen. Het Scheperziekenhuis in Emmen, Ziekenhuis Slingeland in de Achterhoek en ziekenhuis Nij Smellinghe in Drachten konden een paar uur lang nauwelijks patiënten behandelen.

In de provincie Utrecht en de regio's Amersfoort en Almere reden geen bussen, omdat de buschauffeurs geen contact meer konden leggen met de alarmcentrale van regiovervoerder Keolis. Ook waren er door de storing problemen bij verschillende bedrijven in de haven van Rotterdam.

De gevolgen van de storing waren het grootst op internationale luchthavens, waaronder Schiphol. Een woordvoerder van het vliegveld liet aan het einde van de middag weten dat er 200 vluchten zijn geannuleerd. 150 vluchten zijn vertrokken met vertraging.

Op Eindhoven Airport konden reizigers alleen handmatig worden ingecheckt en dat gold ook voor een deel van de vluchten op Rotterdam The Hague Airport. Op beide luchthavens ontstonden lange rijen en vertragingen.

Op Schiphol konden de computersystemen in de loop van de middag weer worden opgestart, in Eindhoven lukte dat pas 's avonds. "Nu de systemen weer werken, wil het niet zeggen dat het alle problemen zijn opgelost", zegt directeur Frank Radstake van reiskoepel ANVR. "Het duurt even voordat de operatie weer normaal loopt. KLM heeft al laten weten dat er komend weekend nog vluchten geannuleerd moeten worden."

Schade voor reisbranche 'enorm'

Passagiers van wie de vlucht geannuleerd is - volgens Radstake gaat het bij elkaar om enkele tienduizenden mensen - moeten in overleg met hun reisorganisatie of de luchtvaartmaatschappij over een alternatieve vlucht. Reizigers hebben geen recht op schadevergoeding als hun vlucht door een computerstoring is vertraagd of geannuleerd omdat er sprake is van overmacht, zegt EU Claim, een organisatie die gespecialiseerd is in het terugvragen van geld bij luchtvaartmaatschappijen.

Mogelijk kunnen reizigers wel een vergoeding krijgen voor het deel van de vakantie dat ze door een uitgevallen vlucht gemist hebben. "Dat is afhankelijk van hoeveel van de reis je misloopt. Mensen moeten dat samen met de reisorganisatie bekijken", zegt Radstake. Klanten hebben recht op terugbetaling van de volledige reissom als de vakantie helemaal niet meer kan doorgaan.

Volgens de ANVR-directeur is de schade voor de reisbranche "enorm", al kan hij geen precieze inschatting maken. De branchevereniging moet afwachten of claims van reizigers kunnen worden verhaald op Crowdstrike.

Goed voorbereiden

Het Nationaal Cyber Security Centrum (NCSC) laat weten dat de tijdelijke oplossing die Crowdstrike heeft aangeboden om systemen weer operationeel te krijgen in de meeste gevallen werkt.

De organisatie adviseert bedrijven en instellingen om lering te trekken uit de computerstoring en zich zo goed mogelijk voor te bereiden op situaties waarbij systemen uitvallen.

Een jonge bultrug die vandaag strandde op een zandbank in de Waddenzee bij Terschelling zwemt weer in de Noordzee. Dat meldt stichting SOS Dolfijn.

Het gaat volgens de stichting om het dier dat woensdag tussen Ameland en Schiermonnikoog werd gezien. De conditie van het zeezoogdier is slecht, zegt de Waddenunit, de toezichthouder op de Waddenzee.

Door het opkomende tij kwam het dier weer los van de grond. De Koninklijke Nederlandse Redding Maatschappij (KNRM) en de Kustwacht hebben de bultrug vervolgens naar de Noordzee begeleid.

SOS Dolfijn zegt te hopen dat het dier daar zal herstellen van de verwondingen die het opliep bij de stranding en dat het in de Noordzee blijft. Maar strandingscoördinator Jan Willem Zwart van de Waddenunit vreest dat de kans groot is dat het dier opnieuw strandt, zegt hij tegen Omrop Fryslân.

In oktober werd nog een bultrug gezien tussen Vlieland en Terschelling. In juli 2022 spoelde een dode bultrug aan op het strand van Vlieland.

Het is de nachtmerrie voor een computerbeveiligingsbedrijf: zelf de oorzaak zijn van een enorme storing. Vandaag werd dat werkelijkheid voor Crowdstrike. Voor het grote publiek een onbekende naam, maar voor kenners een van de meest gerenommeerde spelers wereldwijd. Een foutje met enorme gevolgen. Alles wijst er zelfs op dat de storing van vandaag de boeken ingaat als de grootste computerstoring ooit.

Het begint allemaal vanochtend vroeg. De eerste officiële melding vanuit Crowdstrike komt iets voor 06.30 uur Nederlandse tijd. Wereldwijd zijn er berichten over een zogeheten Blue Screen of Death. Van supermarkten tot media, luchthavens en ziekenhuizen. De impact is groot.

De oorzaak is een software-update. Die installeren we allemaal wel eens op onze computer of telefoon, maar dit is geen standaardsoftware. Crowdstrike levert geavanceerde technologie aan onder meer het grote bedrijfsleven en luchthavens die kwaadwillenden buiten de deur moet houden.

Software met heel veel rechten binnen het computersysteem. Zie het als een beveiliger met alle denkbare sleutels van een pand. Je moet immers overal kunnen komen en snel kunnen ingrijpen. En bovendien moet de software constant op de hoogte zijn van de nieuwste ontwikkelingen, dus in principe zijn de updates geautomatiseerd.

Grote verantwoordelijkheid

Ze zijn nodig om de computersystemen veilig te houden. "Klanten accepteren dat omdat ze vertrouwen hebben in Crowdstrike", zegt Christo Butcher, cybersecurityadviseur bij Fox-IT. "Keerzijde is dat die leverancier daardoor heel veel schade kan aanrichten als het misgaat."

Dat betekent een grote verantwoordelijkheid voor het bedrijf. "Als leverancier heb je allerlei checks om te zorgen dat dit niet gebeurt", zegt Butcher. Hij tekent daarbij ook aan dat niet álles getest kan worden. "Maar in dit geval raakt het zoveel systemen dat dit wel getest zou moeten zijn en is het niet duidelijk hoe dit door de kwaliteitscontrole kon glippen."

Wat dat betreft is deze storing slecht nieuws voor het imago van Crowdstrike, juist omdat het bedrijf zo goed bekendstaat. Het aandeel is op de beurs ruim 10 procent lager geopend; een forse daling, maar het had nog veel erger kunnen zijn.

Het probleem zit dus bij één bedrijf dat heel groot is. Daardoor is de storing zo omvangrijk. Het betekent ook dat alle Windows-computers waar geen software van Crowdstrike op draait niet zijn getroffen. Daardoor waren er ook bedrijven en instanties die geen last van de storing hadden.

Crowdstrike probeert sinds vanochtend met man en macht de boel te redden. Al vrij snel wordt een tijdelijke oplossing gepubliceerd. Computers dienen te worden opgestart in de zogeheten 'veilige modus', waarbij zo min mogelijk onderdelen van het systeem mee opstarten. De kaalste versie van Windows, zogezegd. In die modus moet dan een bepaald bestand worden verwijderd. Na een nieuwe herstart zou het probleem verholpen moeten zijn.

Maar, zeggen verschillende experts, niet iedereen kan dit zomaar doen. Je hebt daarvoor een IT-beheerder met specifieke kennis nodig. En het is een arbeidsintensief proces. "Je kunt het zelfs vergelijken met een chirurgische ingreep, zegt Martijn Hoogesteger, hoofd cybersecurity bij adviesbureau S-RM. "Er moet in feite in het hart van het systeem worden geknutseld." En dat is niet zonder risico. "Zie het als een openhartoperatie."

Kan vaker gebeuren

Bij veel bedrijven en organisaties heeft vandaag dus in het teken gestaan van herstel. Bij Schiphol bijvoorbeeld lukte het in de loop van de middag om de systemen weer op de rit te krijgen.

De chaos roept de vraag op of je dit kunt voorkomen. Het is al jarenlang een gegeven dat we leven in een zeer gedigitaliseerde wereld. Heel vaak gaat dat goed. Dit soort grote storingen zijn uitzonderlijk. Maar, voorspellen verschillende experts: dit kan vaker gebeuren.

"Er is geen fundamentele, zwart-wit oplossing voor", zegt Butcher van Fox-IT. "Dit soort risico's bestaan nou eenmaal. En het is daarom zaak om ze te erkennen en je hierop voor te bereiden."

Een Duitse burger is vorige maand in Belarus ter dood veroordeeld. De 29-jarige man, Rico Krieger, zou zijn veroordeeld op basis van meerdere misdaden, waaronder terrorisme en huurlingenactiviteiten.

Het is de eerste keer dat iemand in het land veroordeeld wordt voor huurlingenactiviteiten, schrijft de Belarussische mensenrechtenorganisatie Viasna, die het nieuws over de terdoodveroordeling van Krieger als eerste bracht.

Volgens de organisatie werkte Krieger voor het Duitse Rode Kruis. Ook zou hij als gewapende beveiliger hebben gewerkt bij de Amerikaanse ambassade in Berlijn. Persbureau Reuters meldt dat op de LinkedIn-pagina van de man een foto te vinden zou zijn waarin hij te zien is naast een Oekraïense vlag.

Tegenstander van de doodstraf

Het Duitse ministerie van Buitenlandse Zaken zegt op de hoogte te zijn van de zaak en staat naar eigen zeggen in nauw contact met Belarussische autoriteiten over het lot van de Duitser.

"Het ministerie van Buitenlandse Zaken en de ambassade in Minsk bieden de betreffende persoon consulaire steun en werken namens hem intensief samen met de Belarussische autoriteiten." Ook zegt het ministerie fel tegenstander te zijn van de doodstraf.

Gesloten deuren

De rechtszaak vond volgens Viasna grotendeels achter gesloten deuren plaats. Belarussische autoriteiten zouden Krieger ervan hebben beschuldigd een explosie te hebben veroorzaakt. Het zogenoemde Kalinouski-regiment, dat bestaat uit Belarussische ballingen die in Oekraïne tegen Rusland vochten, zou ook een rol spelen in de zaak.

Op 24 juni werd Krieger veroordeeld tot de doodstraf door een vuurpeloton. Er is onduidelijkheid over zijn lot. De Belarussische autoriteiten hebben vooralsnog niet gereageerd op de zaak.

Belarus is het enige land in Europa dat de doodstraf nog uitvoert.

De 106ste editie van de Vierdaagse zit erop. 41.552 mensen kwamen over de Via Gladiola om het bekende Vierdaagsekruis in ontvangst te nemen.

Dinsdag begonnen zo'n 45.000 mensen aan het wandelevenement. Vanmorgen waren dat er nog 41.869. Door de hitte werden de routes vandaag met tien kilometer ingekort en werden extra watertappunten geplaatst. Ondanks de hoge temperaturen vielen er slechts 317 wandelaars uit.

Zo kwamen de deelnemers over de finish:

Doordat de route was ingekort kwamen deelnemers al vroeg over de eindstreep. Rolstoeler Ronald van Dort was om 08.45 uur de allereerste. Zo'n 5 minuten later kwam ook de eerste loper aan.

De 30-jarige Andrea Kivits liep de veertig kilometer, maar kreeg net als iedereen vandaag dispensatie. Ze had liever de vijftig kilometer gelopen, zegt ze. Dat gevoel speelde bij meer deelnemers.

"Ik doe voor het eerst mee en vind het wel jammer dat ik het niet echt af heb kunnen maken, die laatste tien kilometer. Maar je wil ook niet dat mensen omvallen van de hitte", zegt een wandelaar tegen de NOS.

Een andere deelnemer zegt blij te zijn met de ingekorte route: "Maar hij moet nu nog wel een keer", zegt ze lachend. Ook een ander had liever de volle vijftig kilometer gelopen. "Ik heb geluk dat ik geen last heb van mijn voeten, dus ik kan ook nog genieten van het sfeertje hier."

Minder blaren geprikt

Het Rode Kruis heeft dit jaar bij veel minder mensen blaren geprikt. Deze editie kregen zo'n 3600 mensen een blaarbehandeling. In recordjaar 2023 waren dat er nog 4500, meldt Omroep Gelderland.

Op de tweede dag van deze editie kwamen de meeste mensen naar de blarenpoli, namelijk duizend. Vandaag werden er 111 blaarbehandelingen uitgevoerd. In totaal werd er dertien kilometer tape gebruikt voor de verzorging van voornamelijk voeten. Vorig jaar was dat volgens de regionale omroep nog 26 kilometer tape.

Het goede wandelweer op de eerste twee dagen van de tocht droeg volgens het Rode Kruis bij aan de afname van het aantal blaren. Ook beter schoeisel bij de deelnemers kan hieraan hebben bijgedragen.

Meer vrouwen kozen voor 50 kilometer

Dit jaar liepen overigens meer vrouwen de route van vijftig kilometer. Vrouwen tussen 16 en 60 jaar lopen standaard veertig kilometer per dag, mannen tussen 18 en 50 jaar vijftig kilometer.

In 2014 was het aantal aanmeldingen voor de vijftig kilometer 6 procent van alle vrouwelijke aanmeldingen. Sindsdien steeg het percentage vrijwel ieder jaar geleidelijk, tot vorig jaar ongeveer 9 procent. Ook dit jaar ligt het rond de 9 procent, zei de organisatie eerder.

Hoewel er duizenden kilometers en een oceaan tussen liggen, zijn Latijns-Amerikaanse landen zeer kritisch over het militaire handelen van Israël in de oorlog in Gaza. In tegenstelling tot het Westen spreken landen als Brazilië en Colombia al maanden van een "genocide tegen het Palestijnse volk".

Met uitzondering van Panama erkennen alle Latijns-Amerikaanse landen de staat Palestina. Ter vergelijking: in de Europese Unie wordt die staat door 11 van de 27 lidstaten erkend.

Voor veel landen is de oorlog in Gaza aanleiding om de banden met Israël te verbreken. Zo riepen Chili, Belize en Honduras hun ambassadeur in november terug. Colombia en Bolivia gingen een stap verder door alle relaties met met Israël te verbreken. Cuba en Venezuela onderhielden al langer geen diplomatieke betrekkingen met Israël.

Hoewel in Argentinië - dat een grote Joodse gemeenschap heeft - de toon sinds de aanstelling van de radicaal-rechtse en pro-Israëlische president Javier Milei is gematigd, blijven andere landen het Israëlische optreden veroordelen.

Zo sprak de Braziliaanse president Lula deze week van "Israëlische sabotage" bij de onderhandelingen tussen Israël en Hamas om tot een staakt-het-vuren te komen. Eerder beschuldigde hij premier Netanyahu en diens ultrarechtse regering ervan "geen oorlog te voeren, maar genocide te plegen". Ook maakte hij een vergelijking met de Holocaust.

Voor de linkse president was "het buitenproportionele geweld dat Israël inzet in Gaza tegen burgers" aanleiding om de import van Israëlisch militair materieel voorlopig stil te leggen. In mei zette Lula een streep door een wapendeal van 134 miljoen euro.

Enkel Lula's Colombiaanse ambtgenoot Gustavo Petro liet zich de afgelopen maanden nog feller uit. Petro omschreef de Israëlische regering meerdere keren als genocidaal en verbrak in mei alle diplomatieke banden met het land. In februari kondigde Petro op X aan dat Colombia alle aankopen van wapens uit Israël opschortte.

Twee weken geleden organiseerde de Colombiaanse regering op het centrale plein in de hoofdstad Bogotá een gratis concert uit solidariteit met het Palestijnse volk. Het evenement, waar artiesten uit heel Latijns-Amerika optraden, werd door duizenden mensen bezocht. Op de gevel van het parlement hing een levensgroot spandoek in de vorm van de Palestijnse vlag met daarop de tekst "Stop de genocide".

Ook is Petro van plan om de ambassade in Israël en Palestijns gebied van een voorstad van Tel Aviv naar Ramallah te verplaatsen. Dat voornemen valt slecht bij Israël: Ramallah op de Westelijke Jordaanoever is de stad waar de Palestijnse Autoriteit zetelt.

Anti-imperialistisch gevoel

Volgens Latijns-Amerika-journalist Edwin Koopman is aversie tegen de VS een factor. "Hoewel de VS een belangrijke handelspartner is, spelen anti-Amerikaanse sentimenten bij leiders in landen als Mexico, Brazilië en Colombia, met een politiek linkse signatuur, een grote rol."

Hij stelt dat de geschiedenis van belang is. "De VS is al decennia de belangrijkste bondgenoot van Israël. En de Latijns-Amerikanen zijn niet vergeten hoe de VS na de dekolonisatie eeuwenlang heeft geprobeerd om hun eigen continent onder controle te houden."

In de ogen van veel met name linkse Latijns-Amerikanen is de behandeling van de Palestijnen "een-op-een" te vergelijken met hun eigen geschiedenis. "In Latijns-Amerika heerst een breed anti-imperialistisch gevoel. Dat uit zich in solidariteit met Palestijnen."

Arabische wortels

"Behalve dat de Israëlische bezetting als neokoloniale onderdrukking wordt gezien, zijn ook de Arabische wortels van een deel van de bevolking van Latijns-Amerika belangrijk voor sympathie voor de Palestijnse zaak en het lot van Gaza", zegt Erwin van Veen, Midden-Oostendeskundige bij Instituut Clingendael.

Chili heeft met 500.000 mensen bijvoorbeeld de grootste Palestijnse gemeenschap buiten het Midden-Oosten. "Brazilië heeft daarnaast een grote bevolkingsgroep van Arabische oorsprong die goed geïntegreerd is, en politiek invloedrijk", aldus Van Veen.

In een internationale actie tegen kunstsmokkel zijn 6400 kunstobjecten in beslag genomen en 85 mensen gearresteerd. Dat meldt de internationale politieorganisatie Interpol. 25 landen, waaronder Nederland, deden mee aan operatie Pandora VIII, die werd geleid door de Spaanse politie-eenheid Guardia Civil, en gesteund door Europol en Interpol.

Tijdens de operatie werden volgens de verklaring duizenden controles uitgevoerd bij lucht- en zeehavens, grensovergangen, veilinghuizen, musea en privéwoningen. Ook online is naar illegale waardevolle spullen gezocht.

Interpol meldt dat er waarschijnlijk meer voorwerpen in beslag genomen zullen worden en dat er meer arrestaties zullen volgen. Er zouden nog honderden rechtszaken in behandeling zijn.

Gouden Oekraïense sieraden

In de verklaring wordt een aantal vondsten uitgelicht. Zo zijn bij een samenwerking tussen de Spaanse en Oekraïense politie elf historische gouden Oekraïense sieraden gevonden in Spanje. De geschatte waarde van de juwelen ligt rond de 60 miljoen euro. De Guardia Civil nam in Spanje ook een privécollectie van 350 archeologische objecten in beslag.

In een andere zaak vorderden Italiaanse autoriteiten meer dan 2000 voorwerpen, afkomstig uit de nieuwe steentijd en de bronstijd. Ze werden via een veiling aangeboden op het internet.

Tsjechische agenten troffen bij een online veiling een houten beeldje aan van de apostel Bartolomeüs. Dat was al sinds 1994 vermist. Het beeldje werd dat jaar gestolen uit een kapel in de Tsjechische stad Rimov. Het is inmiddels aan de eigenaar teruggegeven.

"Vandaag heeft Evan Gershkovich een gevangenisstraf van 16 jaar gekregen in Rusland, zonder een misdaad te hebben begaan." Zo begint de verklaring van president Biden op de veroordeling van de Amerikaanse journalist vandaag.

Biden stelt dat Gershkovich bij de Russische regering in het vizier is gekomen, omdat hij een journalist is en Amerikaan. "We doen ons uiterste best om Evan vrij te krijgen en zullen dat blijven doen."

Gershkovich stond in de rechtbank in een glazen kooi:

De 32-jarige journalist is door de Russische rechtbank veroordeeld voor spionage en heeft daar 16 jaar gevangenisstraf voor opgelegd gekregen. Er bestaat geen twijfel over dat Rusland Gershkovich ten onrechte vasthoudt, stelt Biden. "Journalistiek is geen misdaad."

De Amerikaanse president benadrukt hoe belangrijk hij het onderwerp vindt. "Ik heb geen hogere prioriteit dan werken aan de vrijlating en veilige terugkeer van Evan en alle Amerikanen die ten onrechte in het buitenland worden vastgehouden."

President Poetin heeft eerder de suggestie gewekt dat Rusland Gershkovich wil inzetten bij een gevangenenruil.

Ook de Europese Unie heeft de lange gevangenisstraf voor de journalist veroordeeld. Parlementsvoorzitter Metsola noemde de rechtszaak een "schijnproces". De Britse premier Starmer vindt de veroordeling "verachtelijk" en stelt dat Gershkovich onmiddellijk vrijgelaten moet worden.

De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Baerbock zegt op X dat de veroordeling laat zien dat Poetin bang is voor de kracht van feiten. "De waarheid kan niet worden opgesloten." Ze stelt dat het vonnis politiek gemotiveerd is en onderdeel van Poetins oorlogspropaganda.

'Dictator die niets wil weten van persvrijheid'

Ook de Nederlandse Vereniging van Journalisten (NVJ) spreekt van een "schokkende en verontrustende ontwikkeling die een ernstige aanval vormt op de persvrijheid".

Dat niemand kon meekijken tijdens de rechtszaak onderstreept volgens de NVJ "de toenemende repressie waarmee onafhankelijke journalisten in Rusland worden geconfronteerd". "De hele wereld kijkt naar een dictator die niets wil weten van persvrijheid."

In Bangladesh is om middernacht plaatselijke tijd (20.00 uur in Nederland) de noodtoestand ingegaan. De regering van premier Sheikh Hasina hoopt met hulp van het leger de steeds verder uit de hand lopende studentenprotesten de kop in te drukken. Daarbij zijn de afgelopen week tientallen doden gevallen en op grote schaal vernielingen aangericht.

De studenten demonstreren al weken tegen de oneerlijke manier waarop banen bij de overheid worden verdeeld. Een derde van die banen gaat naar familie van veteranen die in 1971 streden voor onafhankelijkheid van het land.

Dat steekt omdat de jeugdwerkloosheid hoog is. Daar komt bij dat banen bij de overheid gewild zijn, omdat ze zekerheid en een relatief goed salaris bieden. Elk jaar solliciteren 400.000 werkzoekenden naar ongeveer 3000 overheidsvacatures.

Begin deze week sloeg de vlam in de pan. Dat zou zijn begonnen toen leden van de studentenafdeling van Hasina's partij in de hoofdstad Dhaka de demonstrerende studenten aanvielen. Daarop braken ook in andere steden ongeregeldheden uit.

Gevangenis bestormd

De regering besloot daarna om de campussen van de universiteiten te sluiten. Publieke bijeenkomsten werden verboden en de regering legde het internet plat om te voorkomen dat de deelnemers aan het protest hun acties konden coördineren.

Maar gisteren en vandaag namen de gewelddadigheden verder toe. Overheidsgebouwen, auto's en straatmeubilair werden in brand gestoken en bij botsingen met de politie en andere ordediensten vielen tientallen doden en honderden gewonden.

Persbureau AFP meldde dat studenten in Dhaka een gevangenis hebben bestormd. Honderden gevangenen zouden zijn ontsnapt. De uitbraak is door een plaatselijke bestuurder bevestigd, maar hij gaf geen details.

De belangrijkste oppositiepartij, de BNP, steunt het studentenprotest. De regering van premier Hasina zegt dat de BNP de studenten ophitst. Het hoofdkwartier van de partij is door de politie doorzocht en meerdere leden van de studentenafdeling van die partij zijn opgepakt.

Londen

De ongeregeldheden in Bangladesh sloegen gisteren over naar de wijk Whitechapel in Londen, waar veel Bengalen wonen. De politie kwam in een gevecht tussen voor- en tegenstanders van de Bengaalse regering tussenbeide. Twee agenten raakten gewond toen de politie de groepen uit elkaar haalde.