NOS Nieuws - Algemeen

Presidentskandidaat Donald Trump heeft in zijn geboortestad New York een grote verkiezingsbijeenkomst gehouden. Onder luid gejuich van zijn aanhang noemde hij zijn politieke tegenstanders opnieuw "vijanden van binnenuit".

Trump werd door zijn vrouw Melania op het podium verwelkomd. Hij kwam in zijn speech met een nieuw plan om mantelzorgers in Amerika belastingvoordeel te geven en beloofde een halvering van de energiekosten voor Amerikanen in 2026. Hij haalde opnieuw uit naar migranten en liet een filmpje zien waarin hij illegale immigratie aan bendegeweld in Amerika probeerde te koppelen.

Het publiek in Madison Square Garden werd voor de opkomst van Trump opgewarmd door andere sprekers. Zo zwaaide oud-worstelaar Hulk Hogan op het podium met een Amerikaanse vlag, zei oud-burgemeester Rudy Giuliani dat de Democraten in het Midden-Oosten "aan de kant van de terroristen staan" en werd Kamala Harris door een jeugdvriend van Trump "de antichrist" genoemd.

Puerto Rico

Komiek Tony Hinchcliffe noemde tijdens zijn optreden in het voorprogramma het Amerikaanse territorium Puerto Rico "een drijvend eiland van afval" en zei dat latino's "ervan houden om baby's te maken." Daarmee schoffeerde hij een belangrijke groep kiezers, de latino-gemeenschap.

Bekijk hier de grappen van Tony Hinchcliffe:

Zijn beledigende teksten werden goed ontvangen door de Trumpaanhangers in de zaal, maar daarbuiten barstte er vrijwel onmiddellijk kritiek los. Campagnemedewerkers van Kamala Harris verspreidden het filmpje met afkeurende teksten erbij en de Puerto Ricaanse superster Bad Bunny sprak op zijn door 45 miljoen mensen gevolgde Instagram voor het eerst openlijk zijn steun uit voor Kamala Harris.

Komiek Hinchcliffe reageerde later op de ophef door te zeggen dat hij erg van Puerto Rico houdt en er graag vakantie viert. "Ik maak in mijn optredens altijd iedereen belachelijk" schreef hij op sociale media. En de Trump-campagne liet weten "dat de grap niet de standpunten van Trump weerspiegelt".

Terwijl Donald Trump in New York was, voerde Kamala Harris campagne in de belangrijke staat Pennsylvania. Ze bezocht daar onder meer een Puerto Ricaans restaurant, waar ze plannen voor investeringen in het Amerikaanse grondgebied aankondigde. In de staat wonen ongeveer een half miljoen Puerto Ricanen.

Recente peilingen laten zien dat Trump en Harris elkaar niet veel ontlopen in de cruciale swing states Arizona, Georgia, Michigan, Nevada, North Carolina, Pennsylvania en Wisconsin.

Meer dan 38 miljoen Amerikanen hebben al vervroegd hun stem uitgebracht. De verkiezingen zijn op 5 november.

Voormalig president Evo Morales van Bolivia zegt dat hij aan een moordaanslag is ontsnapt. Hij werd in zijn auto beschoten maar raakte niet gewond. Morales beschuldigt de huidige regering van Bolivia ervan hem te willen vermoorden.

Het incident vond plaats in de regio Chapare in het midden van het land. Morales zette een video op Facebook die vanuit twee auto's is gemaakt. Op de beelden is een wilde achtervolging te zien waarin Morales van auto wisselt. In een voorruit zijn minstens twee kogelgaten te zien.

Beelden van de achtervolging:

Volgens een verklaring van Morales en zijn aanhangers waren de daders zwaarbewapende en in het zwart geklede mannen. "Elite-agenten van de Boliviaanse staat hebben vandaag getracht mij van het leven te beroven", schreef Morales op sociale media. De schietpartij zou deel uitmaken van een campagne om Morales politiek buitenspel te zetten.

In een radio-interview na het incident zei Morales dat twee voertuigen hem op de weg hadden onderschept en dat de inzittenden op zijn auto hadden geschoten. Hij voegde eraan toe dat een kogel "centimeters" naast zijn hoofd was gegaan.

Het incident komt op een moment met veel spanningen in Bolivia. Aanhangers van Morales hebben twee weken lang belangrijke snelwegen geblokkeerd, waardoor de aanvoer van voedsel en brandstof naar belangrijke steden werd belemmerd. Zijn aanhang raakte ook slaags met veiligheidstroepen die probeerden de obstakels op te ruimen.

Verkiezingsfraude

Het conflict draait om de macht in de MAS-partij, waar zowel Morales als huidig president Luis Arce deel van uitmaken. Morales, die drie termijnen als president heeft gediend, trad af in 2019 na omstreden verkiezingen waarin hij werd beschuldigd van verkiezingsfraude. Enkele tientallen mensen werden gedood in de onrust die volgde en het geweld eindigde pas toen Morales het veld had geruimd.

Bij nieuwe verkiezingen een jaar later werd Arce, zijn voormalige bondgenoot, president. De strijd binnen de gelederen van MAS gaat er nu om wie van de twee de partij mag leiden bij de verkiezingen volgend jaar.

Morales wil dat Arce zelf opstapt of ministers ontslaat voor het schietincident. Plaatsvervangend veiligheidsminister Roberto Rios zei tegen journalisten dat de politie geen operatie had uitgevoerd tegen Morales.

Na 15 jaar zitten fans vandaag weer klaar voor de praatjes van Martin Morero, de veelzeggende stiltes van dokter Rossi en de botte uitspraken van Claire van Kampen. De karakters keren allemaal terug in een nieuw seizoen van de door Linda de Mol bedachte serie Gooische Vrouwen, die in 2009 de Gouden Televizier-Ring won.

Op de komst van een nieuw hoofdstuk voor vriendinnen Cheryl, Anouk, Claire en Roelien is enthousiast gereageerd. Niet zo gek, meent mediawetenschapper Simone Driessen, verbonden aan de Erasmus Universiteit. "Het heeft een nostalgisch effect, het doet denken aan vroegere tijden. Toen zat je misschien met chips op de bank met je ouders, nu kijk je wellicht met je eigen gezin."

Nog leuk na 20 jaar?

Televisierecensent en podcastmaker Alex Mazereeuw was wat huiverig toen de comeback van het programma werd aangekondigd. "Je ziet heel vaak een tv-programma dat weer in de magnetron wordt gezet. Je voelt dan: twintig jaar geleden was dit een ding, maar het gaat moeizaam mee met de tijd."

Toch is hij na het zien van de eerste twee afleveringen positief verrast. De serie, geregisseerd door Will Koopman, gaat volgens Mazereeuw door op vertrouwde voet zonder dat het te veel in herhaling valt. "Met problemen van deze tijd."

De personages in de serie zijn ouder geworden, maar de kijkers ook. "De karakters hebben problemen die je misschien zelf ook hebt meegemaakt", zegt Driessen.

Zo lijkt Rolien last te hebben van de overgang, heeft Cheryl het moeilijk met haar puberzoon Remy Martin en wordt Claire gedumpt na een eerste date. "Dat maakt het weer herkenbaar op een leuke, gekscherende manier. Die herkenbaarheid draagt bij aan het succes van Gooische Vrouwen."

Maar hoe herkenbaar is het eigenlijk, wonen in een gigantische villa in het Gooi? Driessen: "Je kan nog zoveel geld hebben, wat je meemaakt in de liefde is vaak universeel."

Stereotypering

Volgens Mazereeuw zijn alle personages karikaturen en zijn de gebeurtenissen in de serie vaak 'over the top'. "Daar zit een zekere vorm van platheid in, maar de schrijvers en de acteurs trekken het naar een hoger plan. Je ziet een karikatuur, maar ook het menselijke wat eronder zit."

Op stereotypering was in eerdere seizoenen kritiek. Dat ging bijvoorbeeld over de Aziatische au pair Tippi Wan, een karakter dat drie euro per uur betaald kreeg en een "wandelende bamihap" werd genoemd. De actrice die Tippi Wan speelde, Cystine Carreon, zei eerder tegen de Telegraaf dat ze de rol in deze tijd zou weigeren.

In het nieuwe seizoen is er een Chileense huishoudster te zien. Mazereeuw ziet daarin een reactie op Tippi Wan. "Met de Chileense huishoudster wordt in dit seizoen overgevoelig omgegaan, terwijl Tippi Wan werd behandeld als oud vuil."

De nieuwe huishoudster doet haar werk niet goed, maar haar ontslaan vindt Roelien zielig en ze is bang dat verkeerd aan te pakken. "Daarmee lijken de vriendinnen terug te blikken op hun eigen geschiedenis."

Trucjes

Andere dingen zijn niet veranderd. "Dokter Rossi (de psychiater in de serie, red.) zegt nog steeds niets, dat is een trucje", aldus de tv-recensent. Rossi krijgt het hele Gooi op zijn bank, en lijkt mensen te helpen door ze alleen maar leeg te laten lopen. "Dat is puur herhaling, maar het werkt."

Volgens Mazereeuw hebben de makers daarmee de juiste formule te pakken: "Je herhaalt dingen, maar voegt ook nieuwe elementen toe om het fris te houden."

Het stukje herkenbaarheid zorgt voor extra aantrekkingskracht, aldus Driessen. "Het is een serie waar mensen eerder al een groot deel van hun tijd in hebben geïnvesteerd. Dat maakt dat je er sneller naar terugkeert."

Het is nek-aan-nek in de laatste peilingen voor de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Als Donald Trump Kamala Harris weet te verslaan, komt dat voor een groot deel door de onvrede over de grote toestroom van migranten. In grensstaat Arizona vinden ze dat de federale overheid te weinig doet om de problemen op te lossen en dat de staat zelf meer macht moet krijgen.

Hij doet het werk al jarenlang, maar voor hulpverlener Paul Dixon is het nog steeds geen routine. Samen met zijn vrouw, een verpleger en een tolk die Spaans spreekt, trekken ze in twee trucks urenlang over hobbelige zandwegen door de woestijn. Ze zijn vrijwilligers voor de Green Valley Samaritans, een hulporganisatie die de migranten tijdelijk voorziet van eerste levensbehoeften als ze net de grens met Mexico zijn overgestoken.

Die migranten hebben vaak een zware tocht achter de rug, maar de laatste horde wordt relatief gemakkelijk genomen. Hier eindigt de grensmuur die Trump liet bouwen abrupt, waardoor migranten zonder grote obstakels de VS kunnen binnenkomen. Het is het einde van de lange reis, maar het begin van een veel langere procedure waarvan de uitkomst zeer onzeker is.

Geen woord Engels of Spaans

Dixon stopt de auto als hij mensen ziet. "We hebben hier een kampje opgezet, waar we ze iets te eten en te drinken geven en ook water en dekens achterlaten", licht hij toe. "We kijken of ze fysiek gezond zijn en leggen hen uit wat er gebeurt als de grenspolitie ze komt oppikken."

Rond een tent hebben zich een tiental mannen verzameld. De Samaritanen delen appels, ontbijtrepen en flesjes water uit. De mannen blijken allemaal uit Bangladesh te komen en spreken geen woord Engels of Spaans. Dixon geeft ze een pamflet met informatie in verschillende talen.

Het duurt niet lang voordat een auto van de grenspolitie op ze afkomt. De agent pikt de groep mannen op en verdwijnt weer. De eerste stap in hun asielaanvraag die een kleine kans van slagen heeft: de regering-Biden heeft de regels in de asielprocedure flink aangescherpt.

In de eerste vier maanden van het jaar heeft de grenspolitie alleen al in deze regio bijna 200.000 mensen aangehouden. De laatste maanden is het aantal illegale grenspassages gedaald, maar de toestroom leidt nog steeds tot druk in de opvang, bij de grenswacht en bij de rechtbanken, die moeite hebben de achterstand in de asielzaken weg te werken.

Geen wonder dat de boodschap van Donald Trump het goed doet in de 'Grand Canyon State'. Hij won hier in 2016, maar verloor nipt van Joe Biden in 2020. Nu kan deze swing state opnieuw het verschil maken.

Kamala Harris loopt achter in de peilingen in Arizona en pleit voor een hardere aanpak van illegale immigranten. "Die moeten worden aangehouden en uitgezet. Het systeem moet ordelijk en veilig zijn."

Maar hoe streng ze ook klinkt, Trump gaat eroverheen met zijn plannen voor "massadeportaties van miljoenen illegale immigranten". Details over dat plan geeft hij niet, maar tegenstanders ervan wijzen op tal van morele en praktische bezwaren.

Eigen wetsvoorstel

Immigratie is een zaak voor de federale overheid en de taken aan de grens liggen vooral bij de federale grenspolitie en immigratiedienst ICE. Maar de frustraties over de grensproblemen zijn zo hoog opgelopen dat Republikeinse staatsparlementariërs in Arizona een eigen wetsvoorstel hebben geïntroduceerd dat op 5 november ook op het stembiljet staat: Proposition 314.

Onder deze nieuwe regels zou het een misdaad zijn om Arizona binnen te komen buiten de officiële grensovergangen om. Ook geeft het plan de lokale autoriteiten meer bevoegdheden om migranten die illegaal de grens zijn overgestoken te arresteren en uit te zetten.

Ross Teeple, een conservatieve hulpsheriff in Pinal County, ziet daar wel de voordelen van in. "Ik heb weleens te maken gehad met illegale immigranten en als ik dan bel met de grenspolitie en de immigratiedienst, dan krijg ik als antwoord dat er niemand beschikbaar is om deze mensen in hechtenis te nemen. Dus moeten we ze weer vrijlaten, zodat ze meer misdrijven kunnen plegen."

Hij vindt dat de federale overheid het mensen met wat hij een 'nepasielaanvraag' noemt veel te makkelijk maakt. "Ik kom vaak dakloze veteranen tegen en die krijgen niet de financiële tegemoetkomingen die asielzoekers wel krijgen." Volgens Teeple zouden de nieuwkomers "zichzelf vrijwillig deporteren" als die financiële voordelen opdrogen.

Maar voor hulpverlener Dixon klinkt het weinig barmhartig: "Dit is een extremistisch wetsvoorstel dat migranten alleen maar zal demoniseren en het lokt etnisch profileren uit, waarbij mensen op basis van hun huidskleur worden lastiggevallen door de politie."

Hij wijst op een kruis midden in het woeste landschap: "Daar is een jonge vrouw omgekomen van de dorst, terwijl we enkele meters hiervandaan een grote watertank hebben geplaatst."

"Mensen noemen dit een grenscrisis", vervolgt hij, "maar voor ons is dit een humanitaire crisis."

De president van Georgië, Salome Zoerabisjvili, zegt de uitslag van de parlementsverkiezingen niet te erkennen en roept de bevolking op om morgenavond te demonstreren. Volgens de onafhankelijke president, die gesteund werd door regeringspartij Georgische Droom, is het land slachtoffer van "een Russische speciale operatie".

"Deze verkiezingen kunnen niet worden erkend, want dat zou hetzelfde zijn als erkennen dat Rusland hier is binnengekomen", zegt Zoerabisjvili. Ze noemt de verkiezingen "volledig gemanipuleerd" en schaart zich hiermee achter de oppositiepartijen die eerder al lieten weten de verkiezingsuitslag niet te accepteren.

Kort nadat de stembussen gesloten waren kwamen verschillende exitpolls naar buiten. Regeringsgezinde kanalen lieten daarop winst zien voor regeringspartij Georgische Droom, terwijl andere exitpolls juist de overwinning aan de gezamenlijke oppositiepartijen toeschreven.

Vanaf morgen brengt de Hongaarse premier Viktor Orbán een officieel bezoek aan Georgië. Dat heeft de Georgische regering zondag aangekondigd. Orbán is een van de weinige regeringsleiders die Georgische Droom onmiddellijk feliciteerde met de "verpletterende overwinning" bij de parlementsverkiezingen. Andere Europese regeringsleiders hebben terughoudend of nog niet gereageerd op de winst van de partij.

De Nederlandse minister van Buitenlandse Zaken Veldkamp schrijft op X dat "de parlementsverkiezingen in Georgië resulteerden in een voorsprong voor de regeringspartij, maar werden ontsierd door een ongelijk speelveld en aanzienlijke onregelmatigheden op de verkiezingsdag". Hij roept de Georgische autoriteiten op om iets te doen aan de zorgen van de verkiezingswaarnemers.

Intimidatie

Waarnemers van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE) liet eerder vandaag weten dat er sprake was van intimidatie en het onder druk zetten van kiezers. Zo waren er tal van vechtpartijen bij stembussen verspreid over het hele land. Ook werden stembureaumedewerkers geïntimideerd. In sommige gevallen werd geweld gebruikt tegen journalisten, meldden lokale media.

De voorzitter van de Europese Raad liet weten dat de Georgische kiescommissie een snel en transparant onderzoek moet opzetten naar de vermelde ongeregeldheden tijdens de verkiezingen.

Toenadering tot Rusland of EU

Bij de verkiezingen stond veel op het spel. De oppositie wil zo snel mogelijk lid worden van de EU, waar de regeringspartij een steeds meer pro-Russische koers vaart. De partij zegt dat een goede band met Rusland tot stabiliteit en vrede zal leiden, en dat toenadering tot het Westen juist zal leiden tot oorlog, zoals in Oekraïne. Tegelijkertijd zegt Georgische Droom wel lid te willen worden van de EU.

Georgië kreeg eind vorig jaar de status van kandidaat-lidstaat van de EU. Sindsdien nam de Georgische regering meerdere wetten naar Russisch voorbeeld aan, zoals de zogenoemde buitenlandse agenten-wet en de anti-lhbti-propagandawet. Het Europees Parlement noemt deze koers antidemocratisch. De EU pauzeerde om die reden de onderhandelingen met het land over toetreding.

Een krokodil die sinds begin deze maand de gemoederen bezighield op Bonaire is gevangen. Een medewerker van de Rotterdamse Diergaarde Blijdorp die op het eiland is, bevestigt berichten daarover in plaatselijke media. Hij was de afgelopen weken als adviseur betrokken bij de zoektocht naar het dier.

Volgens nieuwssite Bonaire.nu is de krokodil gisteren gevangen door medewerkers van Stinapa, de stichting die de nationale parken op Bonaire beheert. Het reptiel van ruim twee meter kan een Amerikaanse krokodil of een orinocokrokodil zijn; dat wordt nu bekeken. Wat er met het dier gaat gebeuren is nog onduidelijk.

Het roofdier was op 8 oktober voor het eerst gezien en daarna nog enkele keren waargenomen in een mangrovegebied van acht hectare. Krokodillen komen normaal niet voor op Bonaire, daarom veroorzaakten de waarnemingen onrust onder bewoners. Het gebied waar het dier was gespot werd afgesloten voor publiek. Er werd met kajaks gezocht en er werden pogingen gedaan om de krokodil met een kip en een geit uit zijn schuilplaats te lokken, maar tot gisteren zonder succes.

Geheime locatie

Het is niet duidelijk waar het dier vandaan komt. Mogelijk is de krokodil afkomstig uit het nabijgelegen Venezuela, waar wel krokodillen voorkomen.

Het dier bevindt zich op dit moment waarschijnlijk ergens in het Washington Slagbaai National Park op Bonaire, schrijft Bonaire.nu. De exacte locatie wordt geheimgehouden. Volgens de nieuwssite is dat om te voorkomen dat angstige omstanders het dier kunnen verwonden of doden.

Bonaire heeft zelf geen faciliteiten om krokodillen op te vangen. De Curaçao Zoo & Botanical Garden op Curaçao heeft wel ervaring met de dieren, maar of er contact is met die dierentuin is niet bekend. Het is onwaarschijnlijk dat de krokodil teruggebracht kan worden naar Venezuela, vanwege de verstoorde relatie tussen de Caribische eilanden en de regering van het Zuid-Amerikaanse land.

Mogelijk maakt natuurbeheerder Stinapa later vandaag meer bekend over wat er met de krokodil zal gebeuren.

Een automobilist is vanmiddag een lunchroom in het Noord-Hollandse Zwaag binnengereden. De bestuurder verloor de controle over het stuur en ramde met zo'n 40 kilometer per uur de pui van het restaurant. Op foto's is te zien dat de auto volledig in de lunchroom staat.

De lunchroom is al een tijdje gesloten en er waren op het moment van het ongeluk dan ook geen mensen aanwezig in het pand. De pui en een deel van de gevel van het gebouw zijn zwaar beschadigd. Ook raakten dakpannen los. Het dak wordt nu gestut, meldt NH.

De bestuurder, een man, is ter plaatse gecontroleerd door ambulancepersoneel. Hij hoefde niet naar het ziekenhuis.

De paramilitaire groep Rapid Support Forces (RSF) heeft vorige week in Sudan verschillende dorpen en steden aangevallen. Daarbij zijn ruim 120 mensen gedood en 200 mensen gewond geraakt, zeggen een lokale doktersorganisatie en de Verenigde Naties.

RSF voerde tussen 20 en 25 oktober meerdere aanvallen uit in de provincie Gezira ten zuidoosten van hoofdstad Khartoem. Daarbij werden burgers volgens de VN lukraak beschoten en vrouwen en meisjes verkracht. Ook zouden boerderijen in brand gestoken zijn en werden huizen en markten geplunderd.

De VN-coördinator voor humanitaire hulp in Sudan zegt geschokt te zijn over de toename van het geweld in de provincie. "Dit zijn afschuwelijke misdaden."

Volgens de VN-coördinator in Sudan worden vooral de meest kwetsbare inwoners geraakt door het conflict "dat al veel te veel levens heeft geëist". Zij stelt dat de recente mensenrechtenschendingen lijken op het etnisch geweld in de regio Darfur tussen 2003 en 2005. De doktersorganisatie roept de VN-veiligheidsraad op om druk uit te oefenen op de RSF, zodat hulporganisaties mensen in aangevallen dorpen kunnen helpen.

Dat het geweld juist nu weer oplaait heeft ook te maken met het einde van het regenseizoen. Daardoor zijn wegen weer goed begaanbaar en kunnen grote troepenverplaatsingen en aanvallen plaatsvinden.

Honderden Syriërs zijn vandaag in Den Haag samengekomen uit protest tegen de kabinetsplannen om verschillende delen van Syrië als veilig te bestempelen.

Syrië is niet veilig zolang het regime van president Assad aan de macht is, zeggen de demonstranten. "We staan hier vandaag als Syrische gemeenschap om aan te geven dat Syrië altijd onveilig zal zijn zolang de dictator Assad aan de macht is", zegt Akram Aljnidi van Stichting Vrije Syriërs Nederland. "Hij is de reden van onze vlucht."

De demonstranten noemen Syrië onveilig zolang Assad aan de macht is:

Eerder deze week lekte de asieldeal van PVV en NSC uit, waarin stond dat het landenbeleid voor Syrië "aanzienlijk aangescherpt" wordt. Bepaalde delen van het land zouden dan mogelijk "nog dit jaar" als veilig worden bestempeld. Asielzoekers die nog geen status hebben, kunnen dan worden teruggestuurd naar Syrië.

Volgens de plannen kan ook worden overwogen om Syriërs die al wel een verblijfsvergunning voor bepaalde tijd hebben, terug te sturen. Vrijdag werd bekend dat de coalitiepartijen een akkoord hadden bereikt over de asielmaatregelen.

"Ik snap er echt helemaal niks van", zegt Mahmoud Al Naser. "De dreiging voor Syrische mensen is het regime, niet alleen de actieve oorlog. Als ik nu terugga naar Syrië word ik in de gevangenis gegooid of gedood."

Rood reisadvies

Welke gedeelten van Syrië veilig zouden zijn is onduidelijk, zeggen de demonstranten. "Wij kunnen ons er niks bij voorstellen", zegt Aljnidi. Hij haalt daarbij ook het reisadvies van het Nederlandse ministerie van Buitenlandse Zaken aan. "Het reisadvies daarheen is helemaal rood."

"Wanneer Assad weggaat, zal iedereen teruggaan naar zijn eigen huis en zijn eigen familie. Vrijheid voor Syrië", roept een van de demonstranten door een megafoon. "Vrijheid voor Syrië", roepen de anderen terug.

De regeringspartijen in Japan verliezen de meerderheid in het parlement. Dat meldt de Japanse omroep NHK, nu het overgrote deel van de stemmen geteld is.

Volgens NHK hebben de oppositiepartijen in totaal 235 zetels behaald, wat een meerderheid van de regeringscoalitie onmogelijk maakt. De huidige regerende coalitie, bestaande uit de Liberaal Democratische Partij (LDP) en Komeito, zou 208 van de 465 zetels hebben behaald. Er zijn minimaal 233 zetels nodig voor een meerderheid in het Lagerhuis.

"Deze verkiezingen waren erg zwaar voor ons", zei de huidige premier van Japan en leider van de conservatieve LDP, Shigeru Ishiba. De grootste winnaar van de verkiezingen is de sociaal-liberale oppositiepartij CDP, die volgens NHK op 143 zetels uitkomt. De definitieve verkiezingsuitslag wordt morgenochtend verwacht.

Schandalen

Vooraf werd al een slecht resultaat voor de regerende partijen verwacht. De LDP, die sinds 1955 vrijwel onafgebroken aan de macht is, wordt geplaagd door een reeks schandalen. In augustus besloot premier Kishida zich niet herkiesbaar te stellen vanwege zijn kelderende populariteit en die van zijn partij.

Zijn opvolger Ishiba besloot nieuwe parlementsverkiezingen uit te schrijven. Maar het lijkt hem niet gelukt te zijn om het benodigde mandaat voor zijn premierschap veilig te stellen.

Het zuiden van Frankrijk is getroffen door overstromingen. De departementen Gard, Var en Alpes-de-Haute-Provence kampen met veel regenval. De straten van de bekende badplaats Saint-Tropez staan blank. In een uur tijd viel er 50 tot 80 millimeter regen.

De meteorologische dienst van Alpes-Maritimes heeft code oranje afgekondigd. De brandweer rukte tientallen keren uit om mensen te redden van het snel stijgende water. Zo kwam een jager met zijn vijf honden vast te zitten op een eilandje in de rivier Gardon.

In de winkels van Saint-Tropez zijn medewerkers aan het dweilen en verschillende straten zijn afgezet door de politie. De meeste regen viel in Saint-Cezaire-sur-Siagne, daar kwam bijna 100 millimeter naar beneden.

De vele neerslag valt door de zogeheten 'Episode Cévenol'. Jaarlijks stroomt in de herfst warme lucht van de Middellandse Zee tegen de bergen, met dagenlange buien tot gevolg waardoor de rivieren buiten hun oevers treden.

Kamala Harris of Donald Trump? In Oekraïne wordt bijna met nog meer spanning naar de Amerikaanse presidentsverkiezingen gekeken dan in de VS zelf. Het beleid van de nieuwe president wordt cruciaal voor het verloop van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne.

Ongeacht wie de verkiezingen wint: vanuit Oekraïens perspectief zijn de vooruitzichten somber. De VS is veruit de belangrijkste militaire bondgenoot, maar experts verwachten dat de piek van de miljardensteun uit Washington is bereikt.

Keuzes maken

Zelfs als Harris wint, wat als gunstig wordt gezien voor Oekraïne, maakt politieke onenigheid in het Congres het moeilijk om opnieuw instemming te krijgen voor grote steunpakketten. En dat is nog los van de mogelijkheid dat de Republikeinen meer invloed of zelfs de overhand krijgen. Een deel van de partij beschouwt Oekraïne als bodemloze put en vindt dat het geld dat daarnaartoe gaat beter moet worden besteed.

Volgens defensie-analist Davis Ellison (denktank HCSS) zal ook om andere redenen waarschijnlijk minder Amerikaanse hulp komen. "De VS kan niet alles tegelijk." Binnenlandse hoofdpijndossiers, Israël helpen bij de oorlogen in Gaza en Libanon, de geopolitieke strijd tegen China: Washington moet keuzes maken.

"De mogelijke impact van verminderde hulp en de tegenslagen aan het oostfront hebben een groot effect op de Oekraïense moraal", vervolgt analist Ellison. Dit jaar zouden enkele tienduizenden militairen de benen hebben genomen. De Oekraïense procureur-generaal is tot en met september 51.000 strafzaken gestart wegens desertie, meldde de Britse krant The Times op basis van uitgelekte data.

Het Oekraïense leger wordt langzaam teruggedrongen uit de gebieden die het in Rusland heeft bezet. Ook in de Donbas rukt het Russische leger gestaag op. Daarbovenop meldden de VS en Zuid-Korea deze week dat 3000 Noord-Koreaanse militairen zijn overgebracht naar Rusland om mee te vechten met de Russen. Rusland produceert zo'n 3 miljoen artilleriegranaten per jaar, tegenover minder dan 2 miljoen door de NAVO, zei een functionaris onlangs tegen CNN.

Vastberadenheid

Toch moet het doorzettingsvermogen van de Oekraïners niet worden onderschat, zegt Clingendael-onderzoeker Julia Soldatiuk-Westerveld. "De vastberadenheid aan de frontlinie is groter dan we hier denken." Nog altijd krijgt Oekraïne wapens en financiële steun vanuit het Westen.

Zo ging het Europees Parlement deze week akkoord met een lening van 35 miljard euro aan Oekraïne met de rente van bevroren Russische tegoeden als onderpand. Maar Soldatiuk erkent dat de financiële en militaire steun van de VS uiteindelijk onmisbaar is. "Washington is ook de belangrijkste partner voor veiligheidsgaranties bij onderhandelingen."

De Republikeinse vicepresidentskandidaat J.D. Vance heeft gezegd dat een vredesdeal "significante territoriale concessies door Oekraïne" vereist. Trump heeft daarentegen openlijk gezegd dat Poetins eisen voor een bestand, namelijk dat Oekraïne geen NAVO-lid wordt en vier regio's afstaat, onacceptabel zijn.

"Trumps aanpak is improviseren", zegt defensie-expert Ellison. "Hij zal kiezen wat op dat moment het beste voor hem is." Volgens Soldatiuk heeft de Oekraïense regering een pragmatische houding: "Trump wordt gezien als iemand die in ieder geval snel een besluit kan nemen. En als het hem politieke winst oplevert, kan hij ook een besluit nemen in Kyivs voordeel."

"Er weinig bekend over wat Harris wil met Oekraïne, want ze heeft er geen duidelijke uitspraken over gedaan", zegt Soldatiuk. Volgens haar is dat een politieke afweging, zodat de Democratische kandidaat geen beloftes doet die ze uiteindelijk niet wil of kan waarmaken.

Uiteindelijk is het ook maar de vraag hoeveel speelruimte de nieuwe leider in het Witte Huis krijgt. Een president kan pas echt plannen doorvoeren als zijn of haar partij ook een meerderheid in de Senaat en het Huis van Afgevaardigden heeft, die samen het Congres vormen.

Op 5 november worden een derde van de 100 Senaatszetels en alle 435 zetels in het Huis van Afgevaardigden herverdeeld. Net als bij de race om het Witte Huis wijzen de peilingen op een spannende strijd om het Congres.

Amsterdam is officieel begonnen aan zijn jubileumjaar. De stad bestaat sinds 1275 en viert het komende jaar het 750-jarig bestaan.

In de St. Nicolaaskerk op de Prins Hendrikkade hield burgemeester Halsema een toespraak om het jaar in te luiden. Ze vertelde tijdens de eucharistieviering het verhaal van een jongetje dat in Amsterdam op zoek was naar zijn moeder en daarin werd bijgestaan door Majoor Bosshardt, jarenlang een van de bekendste gezichten van het Leger des Heils.

De burgemeester sprak onder meer over de ontstaansgeschiedenis en de rol van gebedshuizen en hoe die plekken onmisbaar zijn in de stad. Het is volgens haar belangrijk dat daar verhalen van "geloof, hoop en liefde" verteld blijven worden.

Verschillende activiteiten, afgesloten snelweg

Vanavond is er een groot openingsconcert in de Ziggo Dome met optredens van onder meer André Hazes Jr., het Metropole Orkest en Sophie Straat. Dit concert is te volgen op NPO2.

Tijdens het jubileumjaar zijn er zowel kleinere als grotere evenementen. In meerdere clubs worden feesten georganiseerd en het Paleis op de Dam is voor Amsterdammers tijdelijk gratis te bezoeken.

Ook zijn er op verschillende plekken tentoonstellingen over de stad te zien. Op 21 juni wordt er op een afgesloten deel van de ringweg A10 een feest met muziek, sport en dans gehouden.

Sail Amsterdam

In augustus is de tiende editie van Sail Amsterdam. Eens in de vijf jaar varen oude en nieuwe schepen door het IJ. Ze zijn te bewonderen vanaf de kade, maar mensen kunnen ook aan boord gaan om de vaartuigen te bekijken.

Daarnaast viert festival Kwaku in Amsterdam-Zuidoost het tiende lustrum. Daar is van alles te eten en drinken en er zijn concerten, verspreid over vier weekenden in de zomer. Verder wordt de marathon van Amsterdam voor de vijftigste keer gelopen. Die gebeurt zoals elk jaar eind oktober, met verschillende afstanden voor zowel professionele hardlopers als amateurs.

Op 27 oktober 2025 wordt het jubileumjaar afgesloten. Hoe dat eruit gaat zien, is nog niet bekend.

De Amerikaanse oud-presidentsvrouw Michelle Obama heeft op een verkiezingsbijeenkomst in Michigan nadrukkelijk gewaarschuwd voor de "gevaren" die een stem voor de Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump met zich meebrengt.

Het was voor het eerst dat Obama aantrad in de campagne van Kamala Harris. Ze is mateloos populair bij de achterban van de Democraten en haar optreden komt op een moment dat Harris er in de peilingen steeds minder goed voor staat, zeker in de zeven zogenoemde swing states waar de verkiezingsuitslag waarschijnlijk bepaald zal worden. Michigan, waar Harris negen dagen voor de verkiezingen een minimale voorsprong heeft op Trump, is één van die belangrijke staten.

Obama leverde felle kritiek op Trump en zijn "overduidelijke geestelijke aftakeling". "Hopelijk vergeven jullie me mijn frustratie dat sommigen ervoor kiezen om Trumps totale onkunde te negeren, terwijl ze wonderen verwachten van Kamala bij elke stap die ze zet."

Oprechte angst

Meestal houdt Obama zich op de vlakte als het om politieke onderwerpen gaat, maar gisteravond trok ze dus alle registers open. Ze sprak haar "oprechte angst" uit dat Trump het recht op abortus zal terugdraaien als hij weer aan de macht komt en waarschuwde dat een keuze voor Trump zelfs dodelijke consequenties kan hebben.

Voorstanders van het recht op abortus wijzen erop dat de ingreep soms nodig is bij vrouwen die levensbedreigend ziek zijn. "Ik maak me er grote zorgen over dat zo veel mensen in de leugens trappen van lui die helemaal niets geven om onze belangen", zei Obama.

Ook had ze felle kritiek op Trumps aankondiging dat hij de zorgverzekering die onder president Obama werd ingevoerd grotendeels zal uitkleden. "Dit heeft aan alle kanten gevolgen voor de gezondheid van vrouwen. Wij vrouwen zijn het slachtoffer van jouw waanzin."

Vrede in Midden-Oosten

Trump zelf was gisteravond ook in Michigan, waar hij zich richtte op de grote gemeenschap met een Arabische of islamitische achtergrond. Die is fel op het Israëlische optreden in Gaza. Trump speelt daarop in door te stellen dat hij de oorlog zal beëindigen en vrede zal stichten in het Midden-Oosten, overigens zonder uit te leggen hoe hij dat denkt te doen.

In Michigan stemden Arabische Amerikanen in januari blanco bij de voorverkiezingen uit woede over de steun van president en toenmalig kandidaat Biden aan Israël. Dat baarde de Democraten grote zorgen: omdat het verschil tussen beide kandidaten zo klein is kunnen ook deze "uncommited" stemmers een factor zijn op 5 november.

Correspondent Sjoerd den Daas reisde door de staten Virginia en North Carolina. In deze video gaat hij op zoek naar de Trump-stemmer in dit sterk gepolariseerde land:

Bij de Georgische parlementsverkiezingen was sprake van intimidatie en het onder druk zetten van kiezers, zegt de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking (OVSE) in Europa.

De verkiezingen zijn gewonnen door de pro-Russische regeringspartij Georgische Droom, die volgens de centrale kiescommissie bijna 55 procent van de stemmen heeft gekregen. Nu nagenoeg alle stemmen geteld zijn, staat de uitslag vast.

Waarnemers van de OVSE zeggen dat met name overheidsmedewerkers onder druk werden gezet bij het stemmen. De OVSE twijfelt eraan of mensen hebben kunnen stemmen zonder angst voor vergelding. De organisatie stelt vast dat de verkiezingen efficiënt waren georganiseerd, maar dat er wel sprake was van een sterk gepolariseerde campagne en een ongelijk speelveld.

Georgische Droom maakte volgens waarnemers van het Europees Parlement gebruik van vijandige retoriek om Russische desinformatie en samenzweringstheorieën te verspreiden in aanloop naar de verkiezingen.

Intimidatie bij de stembus

Bij de stembusgang waren meerdere incidenten, concludeerden ook andere waarnemers. Zij zagen tal van vechtpartijen bij de stembussen verspreid over het land, waarbij volgens lokale media aanhangers van Georgische Droom het geweld zouden hebben uitgelokt.

Volgens de waarnemers zijn kiezers en stembureaumedewerkers op meerdere plaatsen geïntimideerd, is er geknoeid met stemformulieren en werd soms geweld gebruikt tegen journalisten.

Op sociale media gaan beelden rond van een man die gehaast meerdere stemformulieren in de stembus propt:

Het ministerie van Binnenlandse Zaken is een onderzoek begonnen, en de kiescommissie stelt dat de uitslagen van het stembureau waar is geknoeid met stembiljetten allemaal ongeldig worden verklaard.

De oppositie betwist de uitslag en spreekt van een "constitutionele staatsgreep". De vier oppositiepartijen, die gezamenlijk optrekken, zeggen dat zij een meerderheid hebben behaald. Ze baseren zich op twee exitpolls uit media die de oppositie goedgezind zijn.

EU-toetreding in de ijskast

Bij de verkiezingen stond de koers van het land ten aanzien van Rusland en het Westen centraal. De oppositie wil versneld toetreden tot de EU. Georgische Droom, onder leiding van de miljardair Ivanisjvili, is de laatste maanden steeds meer de lijn van Rusland gaan volgen.

De partij belooft dat een goede band met Rusland tot stabiliteit en vrede leidt. De kant van het Westen kiezen zou leiden tot oorlog, zoals in Oekraïne. Georgië werd zelf in 2008 binnengevallen door Rusland.

Georgische Droom nam de laatste tijd behalve een pro-Russische ook een toenemend autoritaire houding aan. Het voerde onder meer de buitenlandse agenten-wet en de anti-lhbti-propagandawet in. Het Europees Parlement noemt deze koers anti-democratisch. Het kandidaat-lidmaatschap van het land is door Brussel in de ijskast gezet en de onderhandelingen over toetreding zijn gestaakt.

Volgens een oud Romeins spreekwoord duurt het eeuwen om binnen de Rooms-Katholieke Kerk een steen te verplaatsen. Maar deze maand blijkt het wel degelijk mogelijk om in drie jaar tijd het logge instituut in beweging te krijgen. Gisteravond is het slotdocument van de meer dan drie weken durende bisschoppenvergadering over kerkvernieuwing na een stemming in zijn geheel goedgekeurd.

De deelnemers spraken zich uit voor meer inspraak en verantwoordelijkheid voor gewone gelovigen bij besluitvorming binnen parochies en bisdommen. Priesters en bisschoppen moeten verantwoording gaan afleggen aan hun gemeenschap.

Minder macht aan Rome en meer aan de lokale bisschoppenconferenties en, voor velen een fundamenteel punt, de positie van vrouwen in de kerk moet veel belangrijker worden. Ook mag de vraag of vrouwen in de toekomst tot diaken gewijd kunnen worden absoluut niet van tafel. Die laatste paragraaf over vrouwen ondervond grote weerstand, maar behaalde toch de benodigde twee derde meerderheid.

Veranderingsproces van onderop

356 synodeleden deden mee aan de stemming, als sluitstuk van een drie jaar durend proces dat door paus Franciscus in 2021 in gang is gezet met een raadpleging onder alle katholieken. Dat proces kreeg de naam Synode voor Synodaliteit (een manier om allemaal samen als kerk op weg te zijn).

De centrale vraag was: wat voor kerk willen jullie? Uit alle werelddelen kwam een veelheid aan antwoorden en suggesties. Na verwerking van de input mondde dat vorig jaar oktober uit in de eerste sessie van deze bisschoppenvergadering, die veel meer is dan een vergadering van bisschoppen en kardinalen.

Aan de ronde tafels zitten ook gewone gelovigen, mannen en vrouwen, religieuzen en leken. Paus Franciscus bepaalde dat 53 van de aanwezige vrouwen ook stemrecht hebben. Niets minder dan een revolutie.

Respectvol luisteren

Vorig jaar stonden ongekend veel thema's op de agenda. Sommige werden overdadig in de media uitgelicht en beïnvloedden de sfeer in de vergadering, zoals het wijden van vrouwen tot diaken. Van conservatieve zijde werd dat gezien als een mogelijke eerste stap op weg naar vrouwelijk priesterschap.

In het eindrapport over alle discussies aan het slot van die eerste sessie bleek dat niet bijster veel overeenstemming was bereikt. De eindconclusies waren vooral dat er meer studie nodig was, en tijd om alles te laten bezinken tot de afsluitende tweede sessie van dit jaar.

Maar er was ook winst: een belangrijke innovatie bleek de manier van vergaderen. Een vorm van vooral respectvol luisteren naar elkaar aan ronde tafels van tien. Bisschop uit Afrika of Azië naast vrouwelijke leek uit Europa of een kardinaal uit Australië: voor veel mensen ging een wereld open.

Olifant in de synodezaal

Voordat de tweede sessie opnieuw gegijzeld kon worden door de media trok paus Franciscus de angel eruit. In februari richtte hij tien studiegroepen op die zich over de meer controversiële thema's moesten buigen voor meer theologische en kerkrechtelijke onderbouwing.

Zo kon de bisschoppenvergadering zich op eveneens belangrijke, maar minder mediagenieke thema's concentreren: besluitvorming, bestuursstructuur en inspraak voor leken. Met als achterliggende gedachte: als je niet eerst de machtsstructuur binnen de kerk verandert, kun je nooit nieuwe, ingrijpende hervormingen doorvoeren.

Ondanks zijn pogingen slaagde de paus er niet in om de kwestie rond vrouwen buiten de synodezaal te houden. Vanaf het begin bleek juist dat thema de olifant in de synodezaal. In drie weken vergaderen nam de druk van progressieve kant zo toe dat in het slotdocument de krachtige passage over de positie van vrouwen werd opgenomen én goedgekeurd.

Einde van het begin

In zijn afsluitende toespraak kondigde paus Franciscus aan dat hijzelf geen conclusies zal toevoegen, zoals gebruikelijk is na afloop van een synode. Hij neemt het slotdocument integraal over en zal, zo zei hij, snel beslissingen nemen.

Wel zal hij de conclusies van de tien studiegroepen afwachten, die in juni 2025 hun onderzoek afsluiten. Maar op basis van dit pakket aanbevelingen kan hij sommige besluiten al eerder nemen.

Hoe het ook zij, iedereen, voor- of tegenstander, is het erover eens dat deze nieuwe, synodale manier van kerk zijn niet meer te stoppen is. Daarmee staat het proces van kerkvernieuwing met de nu afgesloten synode niet aan het begin van het einde, maar, zoals een deelnemer opmerkte, aan het einde van het begin.

De tropische storm Trami is aan land gekomen in het midden van Vietnam, ter hoogte van de stad Dong Hoi. Het Vietnamese weerinstituut houdt rekening met 60 centimeter neerslag in 48 uur tijd. De kans op overstromingen in steden is volgens meteorologen groot. Uit voorzorg zijn vier luchthavens gesloten.

Afgelopen week trok Trami over de Filipijnen. Zeker 85 mensen kwamen om het leven door overstromingen en aardverschuivingen en een kwart miljoen mensen moesten hun huis ontvluchten.

Even werd gevreesd dat Trami zou terugkeren naar de Filipijnen, maar nu is de storm de Zuid-Chinese zee overgestoken.

Trami is de tweede storm die Vietnam treft in korte tijd. Begin september kwamen door storm Yagi 300 mensen om het leven. Dat was de zwaarste storm van de afgelopen tien jaar.

Goedemorgen! In Amsterdam opent burgemeester Halsema het jubileumjaar van de stad. In Japan zijn parlementsverkiezingen en Feyenoord speelt tegen FC Utrecht in de Eredivisie.

Eerst het weer: het is bewolkt en vooral in het midden en oosten zijn er perioden met regen of motregen. Vanuit het westen trekken opklaringen het land binnen. De regen trekt geleidelijk naar het oosten weg en de zon krijgt overal meer ruimte. In het zuidoosten kan het nog lang grijs blijven met wat lichte regen of motregen. De temperatuur loopt op naar 14 tot 17 graden.

Ga je de weg op? Hier vind je het overzicht van de werkzaamheden. Check hier de dienstregeling voor het spoor.

Wat kun je vandaag verwachten? Dit is er vannacht gebeurd:

Een kortingsactie van een MediaMarkt-filiaal in het centrum van Rotterdam heeft geleid tot vernielingen en opstootjes. Vanwege de onrust werd de actie afgeblazen, en de politie heeft het plein bij de winkel ontruimd.

De zaak zou vanwege het 25-jarig jubileum een uur opengaan tussen middernacht en 01.00 uur. In dat uur zouden klanten met flinke kortingen producten kunnen kopen. De actie had een flinke toeloop: de politie zegt dat er honderden mensen voor de winkel stonden.

Ander nieuws uit de nacht: En dan nog even dit:

De wintertijd is vannacht ingegaan. Om 03.00 uur (zomertijd) werd de klok - zoals elk jaar - een uur teruggezet naar wat formeel de standaardtijd is. Dat gebeurt automatisch bij de meeste elektronische apparatuur, maar klassieke uurwerken moeten met de hand worden verzet. Geert Veldman is daar veel tijd aan kwijt, want hij heeft thuis 150 klokken:

Fijne zondag!

Israël heeft gisternacht Iran opnieuw openlijk en direct aangevallen. Het is een nieuwe stap in het steeds verder escalerende conflict tussen de beide landen. Toch zijn de eerste reacties uit Iran voorzichtig en afwachtend, zien deskundigen.

"Aan de reacties te zien lijkt het erop dat Iran hier goed op voorbereid is geweest", zegt Iran-deskundige Damon Golriz. Meerdere landen, waaronder Israël zelf, zouden Iran ingeseind hebben over de aanval. De meeste officiële uitspraken vanuit Iran zijn rustig en ingetogen, zegt Golriz. "Maar dat betekent niet dat het nu voorbij is."

De Israëlische aanval was volgens het leger alleen gericht op militaire doelen. Het is daarmee een "symmetrische" aanval in vergelijking met de Iraanse aanval op Israëlische militaire doelen op 1 oktober, zegt Erwin van Veen, conflictonderzoeker bij Instituut Clingendael. Israël heeft het voor Iran zo makkelijker gemaakt om het hierbij te laten, zegt hij. "De bal ligt nu bij Teheran."

Vandaag kwam het Iraanse leger met een verklaring waarin gesuggereerd wordt dat een wapenstilstand in de Gazastrook en Libanon belangrijker zou zijn dan een vergeldingsaanval. Daarmee lijkt er ruimte voor de-escalatie. "Maar Iran heeft niet gezegd dat het wat hen betreft nu klaar is, dat deden ze na de vorige aanval wel", zegt Van Veen.

Gezichtsverlies Iran

Er is wel sprake van gezichtsverlies voor Iran, zegt Golriz. "De boodschap van Israël is: we kunnen technisch op drie plekken, zonder schade en met succes verdedigingsmechanismen in het land aanvallen." Israël laat hiermee volgens hem zien nog veel meer schade te kunnen aanrichten.

Specifiek was het doel de Iraanse luchtverdediging, zegt Van Veen. Het is niet bekend hoeveel schade is aangericht. "Als je die voor een flink deel hebt uitgeschakeld, zet dat de deur open voor aanvallen in de toekomst, die dan wat harder zullen binnenkomen omdat je ze niet kunt tegenhouden."

Desondanks klinken er dus niet veel dreigende woorden vanuit Iran, wat ook te maken heeft met hoe er in het binnenland wordt gekeken naar de oplopende spanningen. "Het land heeft enorme economische problemen en er leeft grote ontevredenheid onder de bevolking", legt Golriz uit. De Iraanse bevolking zit dan ook niet op oorlog en oorlogsretoriek te wachten, zegt hij.

"Wel heeft Iran naar buiten gebracht dat militairen van het Iraanse leger zijn gedood bij de aanval", zegt Golriz. Die boodschap is vooral gericht aan de Iraanse bevolking. Eerst maakte Iran bekend dat het om twee militairen ging, maar inmiddels is dat opgelopen naar vier.

Het leger heeft onder de bevolking een andere status dan de Iraanse Revolutionaire Garde - een speciaal militair korps dat in 1979 is opgericht door ayatollah Khomeini nadat de toenmalige leider, de sjah, was afgezet. De Revolutionaire Garde is een belangrijke machtsfactor in Iran.

Amerikaanse verkiezingen

Of Iran het hierbij zal laten of juist zal terugslaan en op welke schaal dat zal zijn, hangt af van meerdere factoren. Een reactie zal sowieso waarschijnlijk pas na de Amerikaanse verkiezingen komen, verwacht Golriz. Ook Van Veen denkt dit. "Als de Israëliërs tegen de wensen van Biden ingaan en Harris straks wordt verkozen, dan hebben ze een probleem."

De rol van de VS was dit keer groot, zegt Van Veen. "Israël heeft nu twee keer een aanval beantwoord op een vrij symmetrische en beperkte manier, en vooraf aangekondigd. Dat zijn allemaal tekenen van de-escalatie en dat was zonder de VS niet gebeurd."

Andere scenario's

Iran kan ook nog Hezbollah inzetten voor vergelding, zegt Golriz. "Maar Iran heeft niet zoveel opties en staat er vrijwel alleen voor." Hij wijst erop dat veel landen de Israëlische aanval veroordeelden, maar niet noemden dat Iran het recht heeft om zichzelf te verdedigen.

"Als je uitzoomt is hier sprake van het creëren van een toekomstige architectuur voor de veiligheid van het Midden-Oosten." Daarbij hebben ook grootmachten als Rusland en China grote belangen.

"We moeten er ook rekening mee houden dat er op een andere plek kan worden teruggeslagen", denkt Van Veen. "Een veelgehoorde hypothese is: stel, het loopt echt uit de hand tussen Iran, Israël en uiteindelijk ook de VS, dan kan China zo'n moment gebruiken om Taiwan aan te vallen of te bezetten. Dat zijn scenario's waar we serieus rekening mee moeten houden."

In Oekraïne en Rusland zijn afgelopen nacht drone-aanvallen gemeld. De Oekraïense luchtmacht zegt dat 41 van de 80 gelanceerde kamikazedrones werden neergehaald. In de regio Soemy zou opnieuw energie-infrastructuur zijn aangevallen. In Kyiv klonk urenlang het luchtalarm.

Vanuit Oekraïne zijn nog geen berichten bekend over slachtoffers of schade. Wel is het dodental door de Russische luchtaanvallen van gisteren opgelopen. Inmiddels melden Oekraïense bestuurders verspreid over het land negen doden, gisteren waren dat er zeven.

Twee slachtoffers van de Russische bombardementen waren kinderen, zo is bekendgemaakt. Dnipro lijkt het zwaarst getroffen. Daar zijn vijf burgers om het leven gekomen bij een aanval op een appartementencomplex. Ook is een ziekenhuis beschadigd.

Rusland: 51 drones neergehaald

Daartegenover zegt het Kremlin dat Oekraïne afgelopen nacht een grote drone-aanval heeft uitgevoerd op Russische grensregio's. Het leger beweert dat er 51 toestellen zijn neergehaald. Een vrouw zou gewond zijn geraakt bij een drone-aanval in Belgorod.

De drones zijn volgens een Russische gouverneur vernietigd boven de regio's Voronezj, Brjansk, Orjol, Lipetsk en Belgorod, in het zuiden van Rusland. Op verschillende plekken zou brand zijn uitgebroken na de aanval. Ook raakten auto's beschadigd.

Dagelijkse stroomstoringen

Beide landen beweren dat ze alleen militaire doelwitten onder vuur nemen. Desondanks zijn vele duizenden burgers omgekomen in de oorlog, die Rusland is begonnen door het buurland binnen te vallen in februari 2022. Het overgrote deel van de burgerslachtoffers is Oekraïner.

In de aanloop naar de winter wordt opnieuw de Oekraïense energie-infrastructuur aangevallen door het Russische leger. Als gevolg daarvan kampt een groot deel van het land dagelijks met stroomstoringen. In de regio Soemy is in de nacht van zaterdag op zondag ook zo'n aanval gemeld, maar de impact ervan is nog niet duidelijk.