In Goma in Oost-Congo zijn zo'n 2000 gevangenen ontsnapt na een uitslaande brand in de gevangenis. De brand ontstond nadat buiten de gevangenismuren gevechten waren uitgebroken tussen rebellengroep M23 en het Congolese regeringsleger.
Het gaat om de grootste gevangenis in de stad. "Iedereen die in de cel zat, inclusief vrouwen, mannen en minderjarigen, wisten te ontsnappen", zei een van de vrijgekomen gevangenen.
Ook hebben de rebellen in Goma het gebouw van de staatszender RTNC ingenomen, melden Congolese media. Het is onduidelijk of er slachtoffers zijn.
Goma is met zo'n twee miljoen inwoners de grootste stad in het oosten van de Democratische Republiek Congo. De stad ligt op de grens met Rwanda. Rebellengroep M23, die volgens de VN en Congo door Rwanda gesteund wordt, heeft de afgelopen weken aanzienlijke terreinwinst geboekt rondom de stad. Sindsdien zijn honderdduizenden burgers op de vlucht geslagen.
Buitenwijken van de stadGisteren bereikten M23-strijders de buitenwijken van Goma. Het is niet duidelijk of de stad geheel in handen van de rebellen is gevallen. Vannacht claimde de groep de stad te hebben "bevrijd", maar dat is niet bevestigd door de Congolese autoriteiten.
Op beelden die door de NOS zijn geverifieerd, zijn militaire voertuigen van het regeringsleger te zien die door de straten van de stad rijden.
De Congolese regering zegt dat de strijdkrachten nog altijd weerstand bieden tegen de oprukkende rebellen in Goma. "Het leger werkt aan het voorkomen van een bloedbad en de verspilling van mensenlevens", zei een woordvoerder op X. De bevolking is opgeroepen om thuis te blijven en niet te gaan plunderen.
Volgens Congo en de Verenigde Naties vecht het regeringsleger in het gebied niet alleen tegen Congolese M23-strijders, maar ook tegen militairen uit Rwanda. De VN zegt dat zo'n 4000 Rwandese militairen meevechten met M23. VN-chef Guterres heeft hen opgeroepen om zich terug te trekken.
Het Havenbedrijf Rotterdam wil een snelheidslimiet in het gebied rondom de Erasmusbrug. Schepen zouden dan nog maximaal 20 kilometer per uur mogen varen.
Havenmeester René de Vries, verantwoordelijk voor de veiligheid van de scheepvaart in de Rotterdamse haven, hield dat pleidooi bij de bekendmaking van de jaarcijfers. Volgens hem neemt het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat de snelheidsbeperking "in de loop van 2025" op in de Regeling Snelle Motorboten Rijkswateren.
Maar het ministerie zelf bevestigt dit niet. "Verregaande maatregelen - zoals het naar beneden brengen van de maximumsnelheid - kunnen alleen genomen worden als heel duidelijk is wat de impact daarvan is op alle betrokken partijen", zegt een woordvoerder in een reactie. "Op dit moment heeft de minister daarover nog geen beslissing genomen."
Aanvaringen watertaxi'sAanleiding voor de gevraagde snelheidslimiet zijn de gevaarlijke situaties die op dit drukke deel van de Nieuwe Maas regelmatig ontstaan, meldt Rijnmond. De botsing tussen een watertaxi en een waterbus in november is daarvan een recent voorbeeld. Bij dat ongeluk raakten de kapitein van de watertaxi en twee passagiers lichtgewond.
Uit onderzoek van de regionale omroep bleek later dat de watertaxi te hard voer bij het verlaten van de Leuvehaven richting de Nieuwe Maas.
Havenmeester De Vries hoopt in de toekomst ook op een verbod voor varend verkeer om elkaar te kruisen, boven op de snelheidsbeperking. Daarnaast moet er volgens hem meer aandacht komen voor zogeheten slow lanes voor recreatieboten, waar lagere snelheden verplicht zijn.
Botsingen WillemsbrugIets anders waar hij zich zorgen over maakt, zijn de aanvaringen tussen binnenvaartschepen en bruggen. Zo gebeurde het afgelopen jaar twee keer dat een schip de Willemsbrug raakte. In beide gevallen ging het om een inschattingsfout van de schipper.
De gevolgen van beide ongelukken vielen mee, maar de havenmeester vraagt zich af of de schippers voldoende op de hoogte zijn van de brughoogtes. "Een vergissing die soms wordt gemaakt, is dat de Willemsbrug en Erasmusbrug een gelijke hoogte hebben, maar dat is niet zo", maakt De Vries duidelijk. Hij wil daarover meer bewustwording onder schippers.
"U bent die kamer in gegaan en heeft op haar geschoten?", vraagt een van de rechters aan Erasmusschutter Fouad L. over de moord op zijn buurvrouw in september 2023. "Ja, helaas", antwoordt L. "'Helaas' zeg je als iets per ongeluk verkeerd is gegaan", reageert de rechter. "Helaas klinkt..." "Niet toereikend?", vraagt L. "Nee", zegt de rechter.
Op de eerste dag van de inhoudelijke zitting in de zaak tegen de 33-jarige L. zijn er meerdere momenten dat de rechters en officieren hem erop wijzen dat zijn antwoorden kwetsend zijn voor de nabestaanden. Ook proberen ze meermaals te achterhalen hoe hij zich voelt over zijn daden. Maar dan stokt het gesprek steeds.
Dat heeft allemaal te maken met de autismespectrumstoornis van L., zeggen deskundigen van het Pieter Baan Centrum (PBC). Hij heeft volgens hen moeite met het herkennen van emoties en het omgaan daarmee. "Het is niet zozeer onwil om de vragen te beantwoorden, maar alles wordt in een rationele redenering gegoten. En dat maakt dat het gesprek heel stroef verloopt."
'Anders omgaan met emoties'L. staat deze week terecht voor de moord op zijn buurvrouw, haar 14-jarige dochter en een docent van zijn opleiding geneeskunde op het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam. Vanochtend zei hij al dat hij tijdens zijn studie werd tegengewerkt door docenten en daar zo boos over was dat het plan ontstond om mensen te vermoorden, onder wie een docent. Ook stichtte hij brand in zijn eigen woning en in het Erasmus MC.
Toen L. ontdekte dat hij zijn diploma niet zou krijgen, ontstond er "een heel verschrikkelijk plan":
Al vroeg in zijn studie hadden docenten vastgesteld dat L. moeite had met de "sociale afstemming" met patiënten, aldus de deskundigen van het PBC. Zelf zegt L. ook dat hij "anders" omgaat met emoties. "Als iemand verdrietig is, probeer ik erachter te komen wat de oorzaak is van dat probleem, zodat ik dat kan oplossen." Met de emotie zelf is hij naar eigen zeggen minder bezig.
Hoe L. dan toch zover kon komen in zijn studie, heeft volgens de deskundigen mogelijk te maken met de duur van de coschappen. "Coassistenten komen en gaan, en ze zijn alweer weg voordat je kan vaststellen waar het misgaat." Ook speelde volgens de deskundigen mogelijk mee dat L. intelligent is en hard werkte.
Interne monoloogNaast een autismespectrumstoornis heeft L. een dissociatieve stoornis. Dat verklaart volgens het PBC waarom hij spreekt over onderhandelingen met zichzelf over het precieze plan voor de moorden. L. voerde hierover "een interne monoloog", zeggen de deskundigen.
Volgens hen kan iemand onder zo'n stoornis lijden. "Maar het betekent niet dat je daardoor de trekker gaat overhalen."
L. is volgens de PBC-deskundigen verminderd toerekeningsvatbaar. Zij hebben tbs met dwangverpleging voor hem geadviseerd. L. wil wel behandeld worden. "Er zijn dingen waar ik mee worstel. Onder andere met wat er is gebeurd."
De zaak gaat morgen en woensdag verder. Dan komen nabestaanden en slachtoffers aan het woord.
Vier miljoen blikjes en flesjes frisdrank van Coca-Cola worden in Nederland teruggeroepen omdat er te veel van de stof chloraat in zit. Het gaat om verschillende soorten Coca-Cola en andere dranken die onder The Coca-Cola Company vallen, zoals Fuze Tea, Fanta Cassis en Minute Maid. De drankjes zijn vanaf eind november verkocht in winkels en automaten.
Volgens The Coca-Cola Company gaat het in Nederland om ongeveer 170.000 kisten frisdrank die teruggeroepen worden. De drankjes zijn geproduceerd in Gent. In België is de terugroepactie veel groter.
Chloraat is een stof die kan ontstaan bij het gebruik van desinfecterende middelen met chloor, wat in fabrieken veel gebeurt. In allerlei voedingsmiddelen komt daarom chloraat voor in kleine hoeveelheden, bijvoorbeeld omdat er niet goed nagespoeld wordt na het schoonmaken.
Vroeger werd het gebruikt als onkruidverdelger, maar dat is in Europa inmiddels verboden. Sinds 2020 is de maximale hoeveelheid chloraat die in een product mag zitten, verlaagd. Zit er meer in, dan moet het product van de markt gehaald worden.
'Risico is klein'In kleine hoeveelheden is de stof niet schadelijk voor de gezondheid. Hoeveel chloraat er precies in de blikjes en flesjes zit, is niet bekend, maar volgens Coca-Cola is het risico voor consumenten zeer laag.
Het Voedingscentrum bevestigt dat: "In Nederland is het risico van ziek worden door chloraat in voeding klein. Als je tientallen jaren achter elkaar te veel chloraat binnenkrijgt, kan het effect hebben op de schildklier. Vooral mensen met een schildklierafwijking of mensen met een (ernstig) jodiumtekort kunnen dan klachten krijgen."
Coca-Cola heeft een lijst gepubliceerd met alle producten die teruggebracht moeten worden. Wie zo'n verpakking heeft gekocht, wordt aangeraden de frisdrank niet te drinken. In de winkel waar het is gekocht kunnen kopers hun geld terugkrijgen. Of dat nodig is, is te zien aan de productiecode die op de onderkant van de verpakking staat.
Minister Veldkamp van Buitenlandse Zaken heeft met zijn Roemeense ambtgenoot Hurezeanu gesproken over de kunstroof in het Drents Museum. Veldkamp benadrukte naar eigen zeggen dat Nederland er alles aan doet om de gestolen objecten terug te krijgen. Het gesprek was in Brussel, waar de ministers zijn voor een vergadering van de Europese Unie.
Het nieuws over de roof kwam hard aan in Roemenië. De stukken kwamen uit het Nationaal Historisch Museum in Roemenië, dat ze had uitgeleend voor een tentoonstelling in Assen. In Roemenië werd kritisch gereageerd op de bruikleenovereenkomst. Hiernaar gevraagd, spreekt minister Veldkamp tegen dat er onenigheid is tussen de landen.
"Er is helemaal geen kou in de lucht. We hebben gesproken over onze samenwerking als het gaat om het opsporen van de daders van deze verschrikkelijke diefstal", zegt Veldkamp. "Ook in Nederland zijn we zeer geschrokken door deze kunstroof. Ik besef ook hoe belangrijk het is en hoe deze in de Roemeense context valt. Het gaat echt om heel bijzondere kunstwerken uit een heel bijzondere periode."
Vier topstukken wegDe inbraak in het Drents Museum was in de nacht van vrijdag op zaterdag. Daders namen in enkele minuten vier topstukken mee uit een grote archeologietentoonstelling. Een daarvan is de gouden helm van Cotofenesti, die in Roemenië een iconische status heeft. Het stuk is van bijna puur goud. Ook werden drie gouden armbanden meegenomen.
Vanmiddag werd bij het museum een voorhamer gevonden, die mogelijk is gebruikt bij de inbraak. Agenten vonden die hamer in het water op het terrein van het museum, vlak bij de deur waar de inbrekers naar binnen waren gedrongen.
De politie deelde dit weekend beelden van de roof, waarop te zien is hoe drie mensen een buitendeur openbreken. Ook was er een explosie. Bij de politie zijn meer dan honderd tips binnengekomen.
Het Drents Museum zegt vandaag in een verklaring enorm geschokt te zijn door de gebeurtenis. "Het doet ons enorm veel verdriet en we leven intens mee met onze collega's van het National History Museum of Romania in Boekarest, door wie de geroofde kunstobjecten waren uitgeleend."
Het museum is voorlopig gesloten voor publiek. Vanwege het politieonderzoek zegt het museum niet alle vragen te kunnen beantwoorden.
In Polen is de bevrijding van Auschwitz-Birkenau officieel herdacht. Vandaag tachtig jaar geleden werd het toenmalige concentratie- en vernietigingskamp bevrijd door het Sovjetleger.
De bijeenkomst vond plaats in een grote tent die deels over de toegangspoort van het kamp was opgetrokken. De herdenking werd bijgewoond door tal van regeringsleiders en staatshoofden.
OverlevendenDie spraken zelf niet. Ze luisterden naar de verhalen van voormalige gevangenen, van wie er zo'n vijftig de bijeenkomst bijwoonden. Ze droegen blauw-wit gestreepte sjaals, de kleuren die herinneren aan de kampkleding die ze tachtig jaar geleden moesten dragen.
De overlevenden die het woord voerden, vertelden over de vernederingen en gruwelijkheden die ze in en buiten het kamp hebben meegemaakt. Ook waarschuwden ze voor het opkomend antisemitisme wereldwijd en wezen ze op de plicht om daartegen op te treden.
Een van de overlevenden vroeg de aanwezigen een moment van stilte in acht te nemen om te gedenken:
Onder de toehoorders waren de Duitse bondskanselier Scholz, de Duitse bondspresident Steinmeier en andere regeringsleiders en staatshoofden. Nederland was vertegenwoordigd door koning Willem-Alexander, koningin Máxima en prinses Amalia.
De bijeenkomst werd afgesloten met gebeden en het aansteken van kaarsen bij een wagon, zoals die voor het transport van gevangenen naar Auschwitz is gebruikt:
Tijdens de Tweede Wereldoorlog was Polen door nazi-Duitsland bezet. De nazi's richtten daar concentratie- en vernietigingskampen op, om Joden, Roma en Sinti en anderen die zij als hun vijanden beschouwden op te sluiten of systematisch te vermoorden.
Auschwitz-Birkenau was het grootste kamp. Daar zijn door nazi-Duitsland in de Tweede Wereldoorlog 1,1 miljoen mensen vermoord, onder wie 57.000 Joden en ruim 200 Roma en Sinti uit Nederland.
BevrijdingToen de Sovjetmilitairen in januari 1945 het kamp naderden, probeerden de Duitsers de sporen van wat zich had afgespeeld uit te wissen. Ze vernietigden de kampadministratie, staken gebouwen in brand en bliezen de gaskamers op.
58.000 gevangenen werden gedwongen om in de bittere winterkou naar het westen te lopen. Duizenden gevangenen kwamen om. Wie niet verder kon, werd doodgeschoten.
Toen de Sovjets op 27 januari het kamp binnengingen, waren daar nog zo'n 7500 gevangenen, achtergelaten omdat ze te zwak waren om aan de mars naar het westen te beginnen. De kampbewaarders die er nog waren, werden door de Sovjets doodgeschoten.
Herdenkingsdag27 januari is door de VN uitgeroepen tot Internationale Holocaust Herdenkingsdag voor de Holocaust, waarop Joden en andere minderheden worden herdacht die in de Tweede Wereldoorlog door de nazi's zijn vervolgd en vermoord.
Deze video over Auschwitz-Birkenau en de Holocaust bevat schokkende beelden:
Erasmusschutter Fouad L. noemt het vermoorden van z'n buurvrouw, haar dochter van 14 en zijn docent "het uitvoeren van een recept". Op 28 september 2023 pleegt L. die drie moorden, hij sticht brand in het Erasmus MC en zorgt voor paniek in Rotterdam. De inhoudelijke behandeling van de rechtszaak tegen hem ging vandaag van start.
Al voor het zo gruwelijk misging, waren er signalen dat het met L. niet goed ging. Hij mishandelde bijvoorbeeld dieren, vertelt verslaggever Mattijs van der Wiel in podcast de Dag. Al die signalen leidden ertoe dat het OM de Erasmus universiteit opriep L. geen diploma te geven. Dat blijkt voor L. de druppel, laat hij vandaag in de rechtszaal weten.
Hoe worden die risico's ingeschat door hulpverleners? Bauke Koekoek is crisisdienstverpleegkundige, docent aan de politieacademie en lector onbegrepen gedrag aan de Hogeschool Arnhem Nijmegen en weet wat de variabelen zijn waaraan mensen worden getoetst.
Reageren? Mail naar dedag@nos.nl.
Presentatie & montage: Marco Geijtenbeek
Redactie: Judith van de Hulsbeek
Deze aflevering van De Dag kun je hier beluisteren. Bevalt het? Vergeet je dan niet te abonneren!
Onze podcasts:
De Dag: elke werkdag twintig minuten verdieping bij één onderwerp uit het nieuws.
Lang verhaal kort: elke werkdag rond vijven één onderwerp, in 5 minuten. NOS op 3 vertelt je wat je moet weten over een actueel onderwerp om het nieuws erover beter te kunnen volgen.
Met het Oog op Morgen: elke dag een overzicht van het nieuws, een blik in de ochtendkranten en het betere journalistieke interview.
NOS Amerika Kiest: iedere week praten de correspondenten van Bureau Washington je bij over het laatste nieuws rond de presidentsverkiezingen.
Het Beste uit het Oog: iedere zaterdag selecteert de redactie van Met het Oog op Morgen de mooiste gesprekken van de afgelopen week.
De Stemming van Vullings en Van der Wulp: elke vrijdag een nieuwe aflevering waarin de politieke week wordt doorgenomen. Gemaakt door NOS en EenVandaag.
Jeugdjournaal-podcast: Iedere week vindt het Jeugdjournaal antwoorden op vragen van kinderen bij het nieuws.
