De Fransen stevenen af op parlementsverkiezingen met een zeer ongewisse uitkomst. Specialisten waarschuwen voor een sterk verdeeld en daardoor machteloos parlement.
Linkse en rechtse oppositieleiders roepen president Macron daarom op om ontslag te nemen en na de parlementsverkiezingen ook nieuwe presidentsverkiezingen uit te schrijven. Macron heeft zelf gezegd dat hij president wil blijven en dat mag hij ook: zijn ambtstermijn loopt tot 2027.
De reden voor alle tumult zijn de verkiezingen voor een nieuwe Tweede Kamer in Frankrijk, de Assemblée Nationale. Vorige week zondag werd de eerste ronde gehouden. Morgen is de tweede en beslissende ronde.
Volgens peilingen gaat de rechts-radicale partij van Marine Le Pen, Rassemblement National, de verkiezingen winnen. Zij mag dan een regering vormen en ze wil haar tweede man, Jordan Bardella, voordragen als premier. Maar volgens de peilingen krijgt ze geen absolute meerderheid. Daarmee zou het parlement verdeeld en gepolariseerd zijn en wordt regeren moeilijk.
Strategisch stemmen
Na de eerste ronde hebben Le Pens tegenstanders een strategie toegepast om haar de pas af te snijden. In de meeste kiesdistricten waren er drie kandidaten door naar de tweede ronde: die van Le Pen, die van Macron en die van de linkse coalitie Nouveau Front Populaire (NFP). Maar met drie partijen versnippert de stem van de kiezer.
In veel kiesdistricten heeft daarom ofwel Macron ofwel NFP hun kandidaat strategisch teruggetrokken, zodat de ander meer kans heeft om te winnen. De partij van Macron heeft dat gedaan in zo'n 80 districten, de NFP in 130.
Kandidaat-parlementslid Amadou Ka van NFP gaat, samen met tientallen vrijwilligers, de huizen langs in zijn kiesdistrict ten noorden van Parijs. De kandidaat van Rassemblement National haalde hier vorige week 43 procent van de stemmen, hij 31 procent. Ka probeert kiezers uit het midden over te halen om morgen op hem te stemmen.
Op de laatste dag van de campagne gaan ze van deur tot deur in het plaatsje Chambly. "Sommige mensen gooien meteen de deur dicht als ik zeg wie ik ben, maar ik probeer in gesprek te gaan. En het lukt me zelfs om kiezers te overtuigen die vorige week nog op RN stemden", zegt Ka. "Ik leg ze uit wat er allemaal op het spel staat, en dat RN geen echte oplossingen heeft."
Ka is kandidaat namens het linkse blok, maar hij is zelf van de radicaal-linkse partij La France Insoumise (het opstandige Frankrijk). De partij is bij veel kiezers omstreden, en de voorman Jean-Luc Mélenchon al helemaal. Een man die de voordeur niet opendoet roept vanuit een open raam: "Nee, ik zal nooit op jullie stemmen. Ik kan hem niet uitstaan."
Het kandidaat-parlementslid snapt dat kiezers het niet op alle punten met hem eens kunnen zijn. "Maar we kunnen elkaar vinden in onze gemeenschappelijke waarden." Hij vindt dat rechtse kiezers ook een verantwoordelijkheid hebben. "Wij van links hebben al zo vaak tegen onze zin gestemd, om Le Pen tegen te houden. Zo hebben we twee keer op Macron moeten stemmen. Nu moeten zij dat een keer doen."
Maar Franse kiezers willen alleen één blok vormen tegen radicaal-rechts als echt sprake is van een duidelijk gevaar, zei onderzoeker Stewart Chau tegen de Franse krant Le Figaro. "Maar het hele idee dat de RN een gevaar voor Frankrijk en voor onze democratie zou zijn, leeft steeds minder onder de kiezers."
'Liever op Le Pen dan op links'
Onderzoekers betwijfelen of de gezamenlijke strategie van links en Macron veel effect heeft. Uit peilingen blijkt dat een meerderheid van de kiezers niet van plan is om de instructies op te volgen. Met name bij de aanhang van de president zijn er twijfels. Een flink deel van hen zou wel degelijk op de partij van Le Pen willen stemmen, en in ieder geval liever op Le Pen dan op links.
Een realistisch scenario is dat veel kiezers van Macron en de NFP morgen thuisblijven als hun eigen kandidaat niet meer meedoet. Dat zou een overwinning van Marine Le Pen in de hand werken, omdat haar kiezers juist wel van plan zijn om te gaan stemmen.
Voor sommige kiezers in Chambly is het een heel moeilijke keuze. "Je stemt niet voor maar tégen iemand", zegt Mélanie (54). "Het is hier in dit district de keuze tussen twee extremen, de keuze tussen de cholera en de pest." Ze weet echt nog niet wat ze morgen in het stemhokje gaat doen.
